Prace kazuistyczne
Oparzenie iperytem siarkowym na terenie dawnej bazy wojskowej – opis przypadku Skin burn caused by sulphur mustard in the area of a former military base: case report Anna Doszyń1, Oktawiusz Antkowiak 2, Robert Zdanowski2, Marek Brytan2, Dominika Ujazdowska2, Maksymilian Stela3, Krzysztof Wołyniak1, Janusz Napiórkowski1 1 107.
Szpital Wojskowy z Przychodnią, SP ZOZ w Wałczu; dyrektor: lek. Janusz Napiórkowski Farmakologii i Toksykologii Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii; kierownik: mjr dr n. biol. inż. Marek Brytan 3 Zakład Rozpoznania i Likwidacji Skażeń Wojskowego Instytutu Chemii i Radiometrii; kierownik: ppłk mgr inż. Michał Ceremuga
2 Zakład
Streszczenie. Przedstawiono cztery przypadki oparzenia chemicznego iperytem siarkowym osób pochodzących z Bornego Sulinowa (dawna baza wojskowa), które były hospitalizowane w 107. Szpitalu Wojskowym w Wałczu. W wyniku omawianego zdarzenia doszło do powstania oparzeń chemicznych o różnym stopniu nasilenia, od I° do III°, głównie w obrębie kończyn dolnych i górnych. W leczeniu szpitalnym zastosowano standardowe metody postępowania z ranami pooparzeniowymi, które doprowadziły do prawidłowego gojenia się zmian poiperytowych. Słowa kluczowe: iperyt siarkowy, oparzenie chemiczne Abstract. The study presents 4 cases of patients from Borne Sulinowo (former military base) who had skin burns caused by sulphur mustard and were hospitalized at the 107 Military Hospital in Wałcz. The incident resulted in chemical burns of varied intensity, from first to third degree, mainly of the upper and lower limbs. Hospital treatment involved standard management of burns, which allowed the burn wounds to heal properly. Key words: chemical burn, sulphur mustard
Nadesłano: 10.11.2011. Przyjęto do druku: 15.11.2011 Nie zgłoszono sprzeczności interesów. Lek. Wojsk., 2012; 90 (1): 44–49 Copyright by Wojskowy Instytut Medyczny
Wstęp Iperyt siarkowy (sulfid bis-[2‑chloroetylowy] – HD) jest silnie alkilującą substancją toksyczną z grupy bojowych środków trujących (BST). Oszacowana dawka LD50 dla człowieka to ok. 20 mg/kg mc. ciekłego iperytu działają‑ ca na nieosłoniętą skórę, w przypadku par LCt50 wynosi ok. 900 mg•min/m3 (drogą wziewną) i 5000 mg•min/m3 (drogą przezskórną). W celach militarnych po raz pierw‑ szy został użyty przez wojska niemieckie w 1917 r. pod Ypres, stąd też wywodzi się nazwa związku. Podczas wojny iracko‑irańskiej w latach 1980–1988 odnotowa‑ no ostatnie użycie iperytu jako broni chemicznej. Ofiary tego ostatniego konfliktu stanowią obecnie główną po‑ pulację w badaniach późnych skutków działania HD [1], tj. nowotworów [1], uszkodzeń dróg oddechowych [2], 44
Adres do korespondencji: mgr Anna Doszyń 107. Szpital Wojskowy z Przychodnią, SP ZOZ w Wałczu ul. Kołobrzeska 44, 78-600 Wałcz tel. +48 67 250 28 83, e‑mail epidemiolog@107sw.mil.pl
efektów immunologicznych [3,4] i neurologicznych [5]. Wczesne, ogólnoustrojowe i miejscowe skutki zatrucia HD pojawiają się po okresie utajenia, który skraca się wraz ze zwiększoną ekspozycją. Do najczęściej obserwo‑ wanych objawów ogólnoustrojowych należą: bóle brzu‑ cha, bóle głowy, nudności, wymioty, biegunka [6], niedo‑ krwistość czy leukopenia. Ekspozycja na iperyt zachodzi głównie poprzez wdychanie par lub kontakt skóry z cie‑ czą lub parami. Dlatego najbardziej narażone na uszko‑ dzenie są drogi oddechowe, błony śluzowe oraz skóra i oczy. W przypadku tych ostatnich zatruciu towarzyszy uczucie piasku w oczach, łzawienie, światłowstręt, prze‑ krwienie doprowadzające do obrzęku i zespołu objawów ostrego zapalenia spojówek, a nawet tymczasowa śle‑ pota. Objawami ze strony układu oddechowego są: wy‑ ciek z nosa, kichanie, ból gardła, kaszel oraz chrypka [7]. LEKARZ WOJSKOWY 1/2012