ABC zabiegów w pediatrii Fot. 11. Schemat (A) i zdjęcie (B) przedstawiające sposób wyprostowania przewodu słuchowego zewnętrznego u dorosłej osoby i starszego dziecka (>2. rż.) przez pociąganie małżowiny usznej ku górze i tyłowi (kierunek zaznaczony przerywaną strzałką na schemacie). Na schemacie czerwoną przerywaną linią zaznaczono efekt tego manewru, a niebieską strzałką kierunek widzenia (rys. 11A opracowano na podstawie: Gutkowska J., Witkowska A., Zalewski W.: Otoskopia dla pediatrów i lekarzy rodzinnych. Warszawa, Ośrodek Informacji Naukowej „Polfa” Sp. z o.o., 1999).
A
B
Fot. 12. Schemat (A) i zdjęcie (B) przedstawiające sposób wyprostowania przewodu słuchowego zewnętrznego u niemowlęcia przez pociąganie małżowiny usznej ku dołowi, tyłowi i nieco na zewnątrz (kierunek zaznaczony przerywaną strzałką na schemacie). Na schemacie czerwoną przerywaną linią zaznaczono efekt tego manewru, a niebieską strzałką kierunek widzenia (rys. 12A opracowano na podstawie: Gutkowska J., Witkowska A., Zalewski W.: Otoskopia dla pediatrów i lekarzy rodzinnych. Warszawa, Ośrodek Informacji Naukowej „Polfa” Sp. z o.o., 1999).
A
B
Z uzyskanych kilku fragmentarycznych obrazów skła‑ da się cały obraz błony bębenkowej. Podczas wzierniko‑ wania ucha u niektórych pacjentów pojawia się kaszel jako efekt podrażnienia gałązki usznej nerwu błędnego. W przypadku badania dzieci bardzo ruchliwych warto uchwycić tak otoskop, aby trzymająca go ręka opierała się o głowę dziecka – dzięki temu otoskop porusza się razem z nią, co zapobiega skaleczeniom przewodu słuchowego przy gwałtownym ruchu głową (fot. 13.). Przy podejrzeniu wysiękowego zapalenia ucha bardzo ważna jest ocena ruchomości (podatności) błony bęben‑ kowej. Wykonuje się ją podczas otoskopii pneumatycznej z użyciem otoskopu lub wziernika Siegla (fot. 1. i 2B). W obu przypadkach używany do tego celu wziernik musi uszczelnić przewód słuchowy (fot. 3D), a za pomocą dołą‑ czonego do otoskopu balonika badający zmienia ciśnie‑ nie w przewodzie słuchowym, obserwując równocześnie ruchy błony bębenkowej. U starszych dzieci i dorosłych można podczas otosko‑ pii polecić choremu wykonanie próby Valsalvy. Podczas tej próby badany po głębokim wdechu zatyka nos i zamy‑ ka usta, a następnie stara się dmuchnąć przez nos. W ten sposób dochodzi do zwiększenia ciśnienia w części nosowej gardła i jeżeli trąbka słuchowa jest drożna, to powietrze
dostaje się przez nią do ucha środkowego, powodując uwypuklenie błony bębenkowej na zewnątrz. Pozwala to na ocenię drożność trąbki słuchowej. Badanie to jest również przydatne do oceny struktury błony bębenkowej – zbyt wiotkie, atroficzne fragmenty błony uwypuklają się nadmiernie. Można również w ten sposób stwierdzić czy nie doszło do wytworzenia się zrostów pomiędzy ścień ścień‑ czałą błoną, a kosteczkami lub strukturami wewnętrz wewnętrz‑ nej ściany jamy bębenkowej. Badanie jest niemożliwe do wykonania przy niedrożnej trąbce słuchowej. Przeciwwskazania do próby Valsalvy: 1) ostre zapalenie ucha środkowego 2) nieżyt nosa.
Oceniane parametry Podczas badania otoskopowego ocenie podlegają następu‑ jące struktury i cechy: 1. przewód słuchowy zewnętrzny 1) drożność i wygląd skóry 2) obecność wydzieliny i jej charakter (woskowina, ropa, krew lub inny rodzaj) 3) obecność tworów wpuklających się do przewodu (np. wyrośla kostne, guz) 4) obecność ciała obcego
7