ER OP UIT IN DE AIRBORNE REGION Herdenken, beseffen en beleven van de Slag om Arnhem, dat doen we met elkaar. In deze krant vindt u de Airborne kalender vol herdenkingen, activiteiten, tentoonstellingen en tours voor jong en oud. Op de Airborne Region website vindt u nog meer tips voor een dagje uit in deze regio. Wandel bijvoorbeeld mee met een deskundige ‘battlefield guide’ of fiets langs de vele oorlogsmonumenten. Tips voor leuke activiteiten en de meest actuele informatie over de kalender vindt u op: www.airborne-region.nl. verder op pagina 7
Lees
800 NIEUWE EN GEBRUIKTE REINIGINGSVOERTUIGEN EN SPECIALE BEDRIJFSWAGENS WWW.CLEANMAT.EU TELEFONISCHE VERKOPERS 16 - 40 UUR PER WEEK VACATURE SOLLICITEREN? BEL OF MAIL 0314 - 375 883 | vacature@mdh-uitgeverij.nl Voor meer informatie kijk op: www.mdh-uitgeverij.nlWIJWERKENONDERMEER VOOR: Theaters en schouwburgen Betaald voetbalclubs (o.a. De Graafschap) Sport- en recreatiecentra (ook NOC*NSF) Evenementen en festiviteiten MDH UITGEVERIJMDH UITGEVERIJ bonusregeling(en)Uitstekende €25.000 bonus op jaarbasis is voor onze toppers haalbaar 16 - 40 uur per week Prima basissalaris (€1.600 - €3.500 per maand) Afhankelijk van jouw (eventuele) ervaring in de sales
‘Schiet nou maar op met die toespraak, ik wil weg’, hoort Peter van Drunen de lopers denken wanneer die aan de start staan. Ze zijn klaar om weer te vertrekken. Daarna zie je allemaal vrolijke mensen, allemaal met de traditie van de wandeltocht in het achterhoofd. ‘Dit jaar komen vijf of zes veteranen naar de wandeltocht, van wie de oudste 103 is. En een aantal lopers van het eerste uur, die de tocht voor de vijfenzeventigste keer lopen. Daar kijk ik enorm naar uit’. De Airborne Wandeltocht bestaat dit jaar 75 jaar. verder op pagina 7
Lees
KRANTAGENDAVOLAIRBORNEACTIVITEITENOPPAGINA12&13
AIRBORNE KRANT Pagina 1 DANK AAN VETERANEN! WE DENKEN AAN U. THANK YOU VETERANS! OUR THOUGHTS ARE WITH YOU. DZIĘKUJEMY WAM, WETERANI! MYŚLIMY O WAS. AIRBORNE KRANT HERDENKEN | HISTORIE | INFORMATIE | VERHALEN EDITIE: GEMEENTE WAGENINGEN WANDELTOCHTAIRBORNEDEJUBILEUM:75STE
persoonlijk
Deskundig
GLD doc | vanaf 30 augustus Vijf dinsdagen op rij zijn indrukwekkende documentaires te zien over Market Garden, waarin onder andere persoonlijke verhalen van betrokkenen of nabestaanden worden gedeeld. Airborne Wandeltocht | 3 september De Airborne Wandeltocht vindt ieder jaar plaats op de eerste zaterdag van september in Oosterbeek. Wij nemen je mee naar de indrukwekkende finish.
Goed beschermd op reis en veilig terug!
Omroep
VACCINATIECENTRUM.NL
Meer
Bridge to Liberation | 16 september Deze beleving met muziek, special effects, film en dans neemt je mee in waargebeurde persoonlijke verhalen van de Slag om Arnhem. Herdenkingen (live)
• Herdenking Oosterbeek | 18 sept Op zondag 18 september kijk je om 17.15 uur naar een samenvatting van het herdenkingsweekend. Luchtlandingen Ginkelse Heide | 17 september We zijn ook weer bij de jaarlijkse luchtlandingen op de Ginkelse Heide, georganiseerd ter nagedachtenis aan de geallieerde luchtlandingen tijdens Operatie Market Garden. Gelderland staat de septembermaand in het teken van Operatie Market Garden. weten? Kijk dan op gld.nl/marketgarden - 902 en reisadvies en vaccinaties, tegen een zeer gunstig tarief. Ver en avontuurlijk op vakantie? O e ag e tropen? Nina Simonestraat 24 6541 EA Nijmegen
in
• Herdenking Airborneplein Arnhem | 16 sept
03 03 Deskundig
Deskundig en persoonlijk reisadvies en vaccinaties 085 - 902 03 03
Wij staan stil bij Market Garden. Jij toch ook?
en persoonlijk reisadvie vaccinaties, tegen een zeer gunstig Ver en avontuurlijk op vakan Op reis met je jaarclub of dis Werk of stage in de trope Nina Simonestraat 24 6541 EA Nijmegen NATIECENTRUM.NL 85 - 902 03 03 en persoonlijk reisadvies en egen een zeer gunstig tarief. ontuurlijk op vakantie? t je jaarclub of dispuut? ts age in de tropen? Saimonestraat 24 541 EA Nijmegen Vegetarisch woonzorgcentrum Felixoord biedt beschermd en verzorgd wonen Felixoord is een woonzorgcentrum waar vegetariërs uit heel Nederland naartoe komen om hun oude dag in harmonie met de natuur door te brengen. In de zorgverlening gaat respect voor mensen hand in hand met respect voor milieu en dierenwelzijn. Cultuur en natuur staan centraal. Ommershoflaan 35 ˙ 6861 CH Oosterbeek (026) 33 40 955 ˙ info@felixoord.nl ˙ www.felixoord.nl
• Herdenking Ginkelse Heide | 17 sept
. VACCINATIECENTRUM.NL 085
VACCINATIECENTRUM.N 085 - 902 03 03
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, geluidsband, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie doet er alles aan om de juiste informatie te verwerken, maar staat niet in voor onvolkomenheden of wijzigingen.
UITGEVER: MDH Uitgeverij DRUKKER: Janssen Pers LAY OUT: MDH Uitgeverij, Doetinchem
AIRBORNESTICHTING
REGION
RENKUM TOEN De eerste zweefvliegtuigen en parachutisten landden in Wolfheze (Renkum) op zondag 17 september 1944. Na de mislukte poging om de brug in Arnhem in handen te krijgen, trokken de Britten zich terug op Hartenstein in Oosterbeek. Nu is het Airborne Museum daar gevestigd. RENKUM NU Dit jaar staat gemeente Renkum opnieuw stil bij de herdenking van Operatie Market Garden met een uitgebreid programma. De Airborne Wandeltocht op 3 september is de eerste grote activiteit in de Airbornemaand in de regio. In september zijn er verschillende momenten van herdenking en kranslegging, zoals bij de Naald in Oosterbeek, de Renkum Airborne dropping van parachutisten, kranslegging in Heelsum en de herdenking op de begraafplaats, maar ook bij activiteiten als de White Ribbon Mile en de taptoe. Door te blijven herdenken houden wij de herinnering levend aan al die mensen die hebben gestreden in oorlogstijd. We geven de kennis door aan jongere generaties, zodat ook zij beseffen dat het nooit vanzelfsprekend is te leven in vrijheid. Lest we forget; opdat we niet en nooit mogen vergeten.
ARNHEM TOEN De parachutisten probeerden in Arnhem de brug te veroveren onder leiding van luitenant-kolonel John Frost. Door sterke Duitse tegenstand moesten ze na een paar dagen hun poging staken. De Britse troepen trokken zich terug in de perimeter in Oosterbeek.
ARNHEM NU Ieder jaar staan we in Arnhem op de derde vrijdag in september stil bij de slachtoffers van de Slag om Arnhem en de daaropvolgende evacuatie. Dit doen we tijdens de herdenkingsavond met een herdenkingsbijeenkomst in de Eusebiuskerk, de March over the Bridge, een kranslegging in de Berenkuil en Bridge to Liberation aan de voet van de John Frostbrug. De Slag om Arnhem tekende de geschiedenis van onze stad en wordt tot op de dag van vandaag gevoeld door de huidige generaties
OVERBETUWE TOEN Op 21 september 1944 landden 1003 parachutisten van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade in en om Driel om deel te nemen aan Operatie Market Garden. OVERBETUWE NU Stichting Driel-Polen organiseert, met steun van de gemeente Overbetuwe, de Polenherdenking in Driel. Op het Polenplein wordt ieder jaar de bijdrage van de Poolse militairen aan deze operatie herdacht. Hun strijd staat ook centraal in het Informatiecentrum ‘De Polen van Driel’, gevestigd aan het Polenplein. Het hele jaar door zijn bezoekers van harte welkom om meer te weten te komen over de brigade, de rol tijdens Operatie Market Garden, de oneervolle behandeling van de Poolse militairen na het mislukken van de operatie en de vriendschapsband die is ontstaan tussen de Drielse bevolking en de Poolse militairen. Sinds 2022 is dit ook te beleven in een wandelroute langs historische locaties in Driel.
DE AIRBORNE REGION TOEN EN NU Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum delen een unieke geschiedenis: de Slag om Arnhem die begon op zondag 17 september 1944. Als onderdeel van het gewaagde plan Operatie Market Garden van de Britse veldmaarschalk Montgomery landden ruim 10.000 Britse en Poolse luchtlandingstroepen bij Arnhem om een brug over de Rijn te veroveren. Ondanks alle inzet mislukte de slag en moesten de geallieerde troepen op 26 september de strijd staken. Een snoer van herdenkingsactiviteiten in de maand september herinnert de bezoeker elk jaar weer aan deze verloren slag. Elke gemeente heeft haar eigen verhaal, maar samen vertellen ze de gebeurtenissen in september 1944 en eren ze de moed van de veteranen van toen. Daarmee geven ze de geschiedenis door. Airborne op weg naar vrijheid laat zien dat vrijheid nooit vanzelfsprekend mag zijn.
OPDRACHTGEVER: Stichting Airborne info@airborne-region.nlRegion
AIRBORNE KRANT Pagina 3
COLOFONRenkum.
De Airborne gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum werken met honderden partners in deze regio samen om het verhaal van de Slag om Arnhem krachtig uit te dragen en gedurende het hele jaar inwoners en bezoekers van de regio te betrekken bij deze geschiedenis. Vanuit deze intensieve samenwerking is de Airborne Region ontstaan. Dat is niet alleen een titel die we als hele regio trots uitdragen, maar het is ook een platform waarop alle initiatieven samen komen. De Stichting Airborne Region (SAR) bundelt kennis en inspiratie voor elkaar en voor u, via deze Airborne Krant en de website www.airborne-region.nl. Meer weten en partner worden? Mail ons via coordinator@airborne-region.nl.
De Airborne Krant 2022 verschijnt in de hele Airborne regio (gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum) en aangrenzende gemeenten. Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door de gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe en
EDE TOEN Maandag 18 september landden ruim 2000 parachutisten op de Ginkelse Heide. Ondanks onverwachte Duitse tegenstand lukt het de meeste parachutisten om veilig op de heide te landen.
Arnhemmers. Door te herdenken, kijken we niet alleen terug naar die septemberdagen in 1944, maar zoeken we ook de verbinding met het heden en de toekomst. Opdat we de waarde van vrede, veiligheid en vrijheid nooit vergeten.
EDE NU September is voor Ede een bijzondere maand, de Airborne Ede-maand. Het is de maand waarin we stilstaan bij hen die in 1944 vochten voor onze vrijheid. We herdenken het verleden, we vieren onze vrijheid en staan stil bij hoe waardevol vrede en veiligheid is. Dat doen we met drie herinneringsactiviteiten: de Airborne veteranenavond tijdens de Heideweek, de Airborne Luchtlandingen en Herdenking en het Pegasus Wandelfestival. Daarnaast zijn er talloze activiteiten gericht op de thema’s herdenken, beseffen en beleven.
Foto: Chiel Eijt
FOTO’S: Airborne Museum at Hartenstein, C6Fotografie, Chiel Eijt, Erfgoed Gelderland, FunckSterrShoots, Gelders Archief, Glider Museum Wolfheze, Rolf Hensel, Alexander Heusschen, W. S. Jacquet, Thijs de Jong, Lisa van Kessel, Laurens Kingma, BillieJo Krul, Oude Kerk Oosterbeek, Rozet erfgoedcentrum, RTV Connect / Arjan Hoefakker, Frank Ruiter, The Pegasus Channel, Vitesse REDACTIE MEDEWERKERS: Lisa van Kessel, Roger Beets, Jory Brentjes, Maarten Grendel, Martine Hemstede, Alexander Heusschen, Hans Kardol, Feike Klomp, Yvette Polman, Jelle Vos, Rosalie Thomassen (hoofdredactie namens Stichting Airborne Region).
0318 209 400 | www.meijerhekwerken.nl 0318 209 400 | www.meijerhekwerken.nl ‘’WIJ ZIJN TROTS OP ONS TEGELHUYS EN TROTS OP UW BADKAMER” Een unieke badkamer! Door ons unieke assortiment sanitair, onze passie voor sanitair en onze aandacht voor de wensen van onze klanten, maken wij het mogelijk. Tegelhuys Arnhem is sinds 2005 een begrip in Arnhem en omstreken, onze klanten vertellen ons dat wij door ons assortiment en onze zorg, net dat beetje meer bieden dan anderen. Wij begrijpen wat u wil en wij maken het met zorg mogelijk.. Een nieuwe badkamer is een behoorlijke ingreep en een flinke investering, die badkamer moet dus perfect zijn. Wij ontmoeten u dan ook graag om uw badkamer wensen te bespreken. Met liefde stellen wij een unieke badkamer samen waar u naar op zoek bent en jaren plezier aan gaat beleven... Daarom zijn wij trots op ons Tegelhuys, en op uw badkamer! Tegelhuys Arnhem BV Tegels & Sanitair Johannes Huddeweg 19 6827 CA Arnhem Tel. OPENINGSTIJDEN:info@tegelhuysarnhem.nl026-3617522Dinsdag t/m vrijdag 08.30 tot 17.30 uur. Zaterdag 09.00 tot 16.00 uur WWW.TEGELHUYSARNHEM.NL 29 klantbeoordelingenGecontroleerdeScore8.9 Sunshower Deluxe van € 3600,voor € 3195,-* • Inbouw • Full Body • UV Regendouche set Duero chroom van € 719,voor € Thermostatische495,-*opbouw ww40_Arnhem_Tegelhuys.indd 1 19-10-2020 10:45Sanitairvrijdag 08.30 tot 17.30 uur. Zaterdag 09.00 tot 16.00 uur WWW.TEGELHUYSARNHEM.NL 29 klantbeoordelingenGecontroleerde Daarom zijn wij trots op ons Tegelhuys, en op uw badkamer! Sunshower Deluxe van € 3600,voor € 3195,-* Regendouche set Duero chroom van € 719,Een nieuwe badkamer is een behoorlijke ingreep en een flinke investering, die badkamer moet dus perfect zijn. Wij ontmoeten u dan ook graag om uw badkamer wensen te bespreken. Met liefde stellen wij een unieke badkamer samen waar u naar op zoek bent en jaren plezier aan gaat beleven... Daarom zijn wij trots op ons Tegelhuys, en op uw badkamer! IN DE KEUKEN ALLES HETEREN MUSKUSHOUWSESTRAAT 20 • 6666 MC HETEREN 026 4743640 • www.reddykeukens.nl KEUKENS DUITSE KEUKENS NETTO PRIJZEN!MAAKNUEENAFSPRAAK!
AIRBORNE KRANT Pagina 5 AIRBORNE BUITENEXPOSITIES
AIRBORNE, OP WEG NAAR VRIJHEID
• Dieetmaaltijden te bestellen • Geen verplichtingen
RENKUM Renkum Airborne heeft in samenwerking met de gemeente Renkum de WOII fietsroute uitgebreid. Deze route voert langs tal van historische plekken met levensgrote foto’s uit de Tweede Wereldoorlog in Renkum, Oosterbeek en Wolfheze. De foto’s zijn herinneringen aan de start van Operatie Market Garden, die op 17 september 1944 op Dropzone X van start ging.
Niet meer zelf hoeven koken, wel zo makkelijk nu u langer thuis blijft wonen. Onze maaltijden worden gratis bij u thuis bezorgd in Wageningen, Bennekom en gemeente Renkum.
Foto: Thijs de Jong AIRBORNE KALENDER Op zoek naar informatie over deze en andere tentoonstellingen?
In Arnhem kun je in Arnhem Boys een unieke serie portretten van veteranen van de Slag om Arnhem bekijken. Deze 28 portretten zijn gefotografeerd door de in New York woonachtige Britse fotograaf Richard Jopson die de portretten heeft gecombineerd met een persoonlijke herinnering van de veteranen aan september 1944. De expositie Arnhem Boys is een unieke bundeling van getuigenissen van ooggetuigen van de Slag om Arnhem.
Solidez Thuis Wonen Rooseveltweg 408A Tel. Website:Email:0317-467711thuiswonen@solidez.nl
• Wekelijks gratis bezorgd, door vrijwilligers Vriesverse maaltijden 06 52427169
DRIEL In Driel zie je een buitenexpositie over de bijdrage van Polen aan de bevrijding van Nederland. Deze expositie bestaat uit 14 informatiepanelen waarop informatie wordt verstrekt over onder andere de verdeling van Polen tussen Duitsland en de Sovjet-Unie in september 1939 en de ontberingen die de bewoners moesten doorstaan. Maar ook over de achtergrond van de Poolse militairen die als onderdeel van de geallieerde of Duitse legers ver verwijderd van hun eigen land vochten terwijl Polen in brand stond en nog tot 1989 op haar vrijheid moest wachten.
AANBIEDING PROEFPAKKET € 19,95
• Ruime keuze in maaltijden, voor-en nagerechten
EDE De Airborne Luchtlandingen en Herdenking op de Ginkelse Heide in Ede herinneren aan de gebeurtenissen in 1944 tijdens de Tweede Wereldoorlog: Operatie Market Garden. In de expositie Veteranen van Toen en Nu komen persoonlijke verhalen van militairen samen. Zo wordt onder andere het verhaal verteld van brigadegeneraal John Hackett, die tijdens Operatie Market Garden de leiding had over 4th Parachute Brigade en die per parachute landde op de Ginkelse Heide. Daarnaast wordt ook het verhaal van korporaal der eerste klasse Mert Oygur verteld en de missies van zijn 11 Luchtmobiele Brigade vandaag de dag.
Toch een dag slecht weer? Bezoek dan de foto expositie Airborne, op weg naar vrijheid. In deze expositie zijn de winnaars te zien van de Airborne Region fotowedstrijd. Deze expositie vol met vrijheidsfoto’s is de gehele maand september te zien in de gemeente- en stadshuizen van Arnhem, Overbetuwe en Renkum en het Raadhuis in Ede.
Alle data en locaties van herdenkingen, evenementen, wandelingen en tours én tentoonstellingen vindt u in het hart van deze Airborne krant of op www.airborne-region.nl
www.solidez.nl
In een mooie nazomer zou je ook wel eens willen dat je buiten naar een tentoonstelling kon. In september wordt daar in de vier Airborne gemeenten voor gezorgd. Net als vorig jaar werken de gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe/Stichting Driel-Polen en Renkum weer samen in het project Airborne Buitenexposities. In elke gemeente is een buitenexposities met een Airborne-thema te bezoeken.ARNHEM
geschiedenis ' H e t h o t e l w a a r d e v r i j h e i d t e g a s t i s . . " eld E 0 3 1 7 4 6 0 4 4 4 . N L 5 M e i P l e i n 1 6 7 0 3 C D W a g e n i n g e n i n f o @ h o t e l d e w e r e l d n lYarde n Crem a tor i um S lingerbos , Ede , tel. : 03 1 8 61 0 9 5 3
Groots vieren
als: • Helpende • Verzorgende
• Verpleegkundige
aan
Ga jij samen met de heer Bakker naar de Airborne Wandeltocht? Vilente biedt mensgerichte zorg aan ouderen in de gemeenten Ede, Renkum en Wageningen. Bewoners en cliënten die zichzelf kunnen zijn en zich thuis voelen bij Vilente, en medewerkers die bij ons een fijne werkplek vinden. Daar staan wij voor! Wij luisteren en kijken naar ouderen zélf en hun naasten om te achterhalen wat zij belangrijk vinden. We organiseren de zorg op een manier die het beste bij iemand past. Bij Vilente werken we vanuit de waarden professioneel, waardevol en verbindend. Ben je nieuwsgierig hoe wij mensgerichte zorg met en voor elkaar in de praktijk brengen? Bel ons op 088-0321 350 of kijk voor meer informatie en onze vacatures op www.vilente.nl. Bij Vilente kan je de slag (IG) erend deren Oneindige
Vervolg op pagina 11.
S. Jacquet keurig alle groepen vastgelegd. Je ziet opgeschoten jongetjes in de korte broek van hun veel grotere broer. Touwtje om hun middel en gaan. Jonge meisjes, allemaal met dezelfde staartjes, lopen zo keurig in rijtjes dat je er een liniaal langs kunt leggen. Jolige vrouwen met vlinderbrillen. Iedereen is slank.
Het publiek is trouwens behoorlijk veranderd, merkt Van Drunen op. ‘In het begin zag je voornamelijk groepen. Verpleegsters, militairen, drumbands, wandelverenigingen. Allemaal in uniform. De laatste jaren zijn het er nog zo’n honderd. De meeste mensen lopen individueel.’ De eerste jaren heeft fotograaf W.
Vlak na de oorlog moest menig volwassene zijn riem een paar gaatjes strakker doen. Herdenken was vanzelfsprekend in die eerste jaren na de oorlog. Als er straks geen veteranen meer bij kunnen zijn, moet de traditie op een andere manier vormgegeven worden.
AIRBORNE KRANT Pagina 7 DE AIRBORNE WANDELTOCHT
VAN MARSLEIDER PETER VAN DRUNEN
Door Martine Hemstede De Airborne wandeltocht vormt de rode draad in het leven van marsleider Peter van Drunen. Zoals zo’n beetje alle kinderen in Oosterbeek beleefde hij zijn eerste wandeltocht als vijfjarige vanuit de bolderkar. ‘De Airborne Wandeltocht is voor mij thuiskomen’, zegt hij met glinsterende ogen. ‘Ik heb hem sindsdien ongeveer twintig keer gelopen. Toen ik in het bestuur zat, liep ik tussendoor altijd even de tien kilometer. Om te kijken of alles goed ging onderweg, maar vooral voor de sfeer.’ De Airborne Wandeltocht is zoals elke Oosterbeker weet de grootste eendaagse wandeltocht van Europa. In 1947 werd de eerste georganiseerd. Daar kwamen meteen ruim tweeduizend mensen op af. Veel meer dan verwacht. Doel van de tocht is de herinnering aan de Slag om Arnhem levend houden door te wandelen langs punten die tijdens de Slag van belang waren, en geld inzamelen voor de veteranen en hun families. De tocht begint bij het Airborne Museum, het toenmalig hoofdkwartier van de Britse militairen en voert langs de landingsplaats van de Britse parachutisten, door de bossen waar zwaar is gevochten, langs de Airborne begraafplaats, en natuurlijk langs de Rijn, de rivier waar de militairen overheen vluchtten toen de slag een brug te ver bleek. SAAMHORIGHEID Zijn broer en zus kwamen elk jaar terug naar Oosterbeek om samen met hun ouders ‘de Airborne’ te lopen. Onderweg kwamen ze al hun vrienden en vriendinnen van school weer tegen. Heel Oosterbeek loopt mee, met kinderwagens, schoolklassen, een enkeling ongetraind. Het is de unieke combinatie van samen sportief bezig zijn en het actief herdenken van de Slag om Arnhem dat hen bindt. Ouders zorgen al generaties lang dat hun kinderen zich bewust zijn van de verwoesting van oorlog en de kracht van vrede. De saamhorigheid onderweg is enorm. ‘Mensen helpen elkaar een beetje, ze groeten elkaar en wijzen elkaar op het plechtige moment, als de stoet wandelaars langs de Airborne begraafplaats loopt.’ Van Drunen geniet zelf van een hele rits momenten: ‘Dat begint met de vrijwilligersbijeenkomst en de opbouw van de boog over de Utrechtseweg. De sfeer is fantastisch, we hebben allemaal hetzelfde doel: deze erfenis doorgeven aan volgende generaties. En dan de start van de tocht. De mensen van de veertig kilometer zijn echte prestatielopers. Ze staan altijd onrustig aan de start. “Schiet nou maar op met die toespraak, ik wil weg”, hoor je ze denken. Daarna zie je allemaal vrolijke mensen, allemaal met de traditie van de wandeltocht in het achterhoofd. Echt kippenvel krijg ik altijd van de pipes and drums en de aanblik van al die duizenden mensen op de Utrechtseweg. Dit jaar komen vijf of zes veteranen naar de wandeltocht, van wie de oudste 103 is. En een aantal lopers van het eerste uur, die de tocht voor de vijfenzeventigste keer lopen. Daar kijk ik enorm naar uit.’
moeilijkeEenbiedtDeErfenisNalatenschapsMakelaarhulpenadvieszorgminderintijden Monique Janssen Elstar 25, 6708 LZ Wageningen t: 06-250 56 526 e: monique.janssen@nalatenschapsmakelaar.nl i: www.hulpbijnalatenschap.nl Pantone 505 Beelden van Wageningen Kunst in de openbare ruimte Herinneringen aan en herdenking van personen en gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog in WandelrouteWageningenTweede Wereldoorlog Een initiatief van de bblthk, openbare bibliotheek te Wageningen www.beeldenvanwageningen.nl
www.ikzorg.careinfo@ikzorg.care Woongroep Churchillweg 150 6706 AG Wageningen Tel. 06-51687345 Dagactiviteitencentrum Industrieweg 3-5 6702 DR Wageningen Tel. 0317-224001 KLEINSCHALIG WONEN AMBULANTE “IkzorgDAGBESTEDINGONDERSTEUNINGondersteunt zodat iedereen zijn of haar eigen leven vorm kan geven” Bereik meer met snelwegreclame Groots zichtbaar zijn langs het drukste ver keerspunt in de Achterhoek? Maandelijks 1,8 miljoen passanten MDHbereiken?OnScreen maakt het mogelijk. Onze outdoor LED reclamemast aan de A18 is voorzien van twee moderne en duurzame LED schermen die bij elk weertype ervoor zorgen dat jouw reclameboodschap haarscherp, kleurrijk en zeer opvallend zichtbaar zal zijn. MDH ONSCREEN.NL A18 De A18 is hét snelwegpunt voor Oost-Nederland en dan met name de Achterhoek. De outdoor LED reclamemast staat letterlijk in het hart van de streek. Dagelijks passeren tienduizenden personen – 58 660 om precies te zijn – het punt.
Joop van de Kraak Beethovenlaan 221, 6865 DN Doorwerth www.hetbinnenveld.nl “het maakt niet uit wat je kiest, maar dat je kiest” Bewust afscheid nemen 06Contact52386510 “Ik werk graag met mijn hart, hoofd en handen. Met en voor mensen.” Wil jij de gasten van het hospice en hun naasten aandacht geven en een luisterend oor zijn? Bekijk dan het vrijwilligersprofiel op onze website en neem contact met ons op. T 0317 - 45 00 www.hospicewageningenrenkum.nl47 AANNEMERSBEDRIJFH.WILLEMSENTECHNOBOUW Het Vlot 10 • 6846 MA Arnhem Tel: 026 3514454 • 06 vertrouwd,www.hwillemsentechnobouw.nl48340970verzekerd,Veldsink. Stadsbrink 445-447, Wageningen 0317 - 46 58 00 wageningen@veldsink.nl veldsink.nl Hypotheken | Verzekeringen | Pensioenen |Betalen|Sparen Loop vrijblijvend bij ons binnen. Onze deur staat voor je open. "Verzekerings-, Hypotheek- en Financieel advies gericht op jouw situatie. Daar kun je op rekenen. Persoonlijk Advies in de buurt. Ook dan zijn we er voor jou. Persoonlijk Advies in de buurt. Ook dan zijn we er voor jou. 20220810144937_2487.adpro.indd 1 8/10/2022 2:49:58 PM Word nu lid op natuurmonumenten.nl en ontvang 4 x per jaar het magazine Puur Natuur WE KUNNEN NIET ZONDER NATUUR
probleem op ► Computer versnellen en
AIRBORNE KRANT Pagina 11
Fotos: W.S. Jacquet
BRIDGE TO LIBERATION SAMEN MET PUBLIEK TERUG AAN DE RIJNKADE
Muziek van Wulf, Laetitia Gerards, Jim Bakkum, Ben Saunders, Phion en Introdans en special effects maken Bridge to Liberation opnieuw tot een experience. Kijkers die Bridge to Liberation liever vanuit huis beleven kunnen op vrijdagavond 16 september kijken naar Omroep Gelderland, via livestream op bridgetoliberation.nl en op de facebookpagina's van gemeente Arnhem en Bridge to Liberation. Foto: Chiel Eijt. Cadeau artikelen en woonaccessoires ook verkoop en verhuur van Feest en verkleedkleding Tel:info@abckoopjes.nl0647327530 www.abckoopjes.nl uw beveiligen overal huis bedrijven 06 180 868 14 Geef voor een toekomst waarin we nierziekten kunnen nierstichting.nlgenezen.
Computerproblemen ? Wij lossen
Van Drunen: ‘We zien steeds meer belangstelling van jongeren voor de herdenkingen, maar we moeten wel actief nadenken hoe we jongeren erbij blijven betrekken. We gaan naar scholen, er is een gedichtenwedstrijd en natuurlijk de bloemleggingen. Samen met de andere herinneringstochten in de regio werken we aan plannen voor de toekomst.’
► Draadloos netwerk :
WiFi in
BLAREN Van Drunen kwam in 1980 bij de Gemeentepolitie Renkum werken en was, gefeliciteerd Peter, meteen lid van de Politie Sportvereniging Renkum. Het organiseren van de Airborne Wandeltocht zit in het DNA van de vereniging. Toen de leidinggevende van de medische dienst overleed, nam Van Drunen zijn taak over. Alles wat geen blaar was, kwam daar terecht. ‘Echt ernstig is het nooit’, zegt Van Drunen, terwijl hij twee keer op tafel klopt. Toch houdt hij daar altijd rekening mee. ‘Dat is ons werk he?’ zegt de politieman met een knipoog. ‘Je probeert alle problemen voor te zijn, maar met gemiddeld 34.000 wandelaars moet je het onverwachte maar een beetje accepteren.’ Wat Van Drunen het allermooiste moment van de wandeltocht vindt? ‘Ik zou haast zeggen: als hij is afgelopen. Als alles goed is gegaan.’
► Printproblemen oplossen ► Email instellen op PC en smartphone ► Expert Apple-computers en tablets ► Verkoop computers-op-maat ► Voor particulieren en
Vervolg van pagina 7
Vrijdag 16 september 2022 beleven we Bridge to Liberation weer samen met tienduizenden aan de voet van de historische John Frostbrug. Winfried Baijens neemt je mee in ontmoetingen met verschillende mensen die de impact van de Slag om Arnhem in de regio vanuit het heden delen. Met de kennis van nu kijken we samen terug naar het verleden om zelf de waarde van vrijheid te kunnen bepalen. Om vooruit te kijken moet je terugkijken. In die spiegel kijken; zien wie je bent. Welke echo’s van de impact van oorlog horen we en hoe kunnen we die een plek geven in ons dagelijks leven, nu en in de toekomst?
Pagina 12
en rtvarnhem.nl. 26 augustus 20.00 uur Airborne Veteranenavond in de www.ede.nl/airborneHeideweek. 1 – 30 september Airborne Filmmaand Pathé Ede & Pathé Arnhem pathe.nl/airborne 3 september 75e Airborne Wandeltocht, Oosterbeek www.airbornewandeltocht.nl 3 september 19.30 uur Singer Songwriter Festival Openluchttheater, Ede www.cultura-ede.nl 5 – 25 september White Ribbon Mile. Start Oude Kerk, Benedendorpsweg 134, Oosterbeek www.whiteribbonmile.nl 9 september Airborne Solex Toertocht - Kasteel Doorwerth www.pegalex.nl 10 september Polentocht Driel, Driel www.polentochtdriel.nl 10 september 16.00 uur Wolfheze Airborne Xperience #WAX. Oranjevereniging Wolfheze, Plein van Mesdagweg Wolfheze. www.dorpsbelangwolfheze.nl 11 – 25 september Dagelijkse openstelling Oude Kerk Oosterbeek. Benedendorpsweg 134, Oosterbeek www.oudekerkoosterbeek.nl 13-18 september Airborne International Youth Conference www.youcee.euYOUCEE 15 september 19.00 uur Filmvoorstelling “Pegasus” Bioscoop Pathé, Ede www.thepegasuschannel.net 16 en 17 september Renkum Airborne Telefoonweg, Renkum www.renkumleeft.nl 16 september 13.30 uur Bridge to the Future Conferentie ‘De Erfenis van Indië’. Musis, Velperbinnensingel 15, Arnhem www.bridgetothefuture.nl 16 september 20.30 uur Bridge to Liberation. Aan de voet John Frostbrug, Arnhem www.bridgetoliberation.nl 17 september 9.00 – 15.30 uur Airborne Luchtlandingen Ginkelse Heide, Ede. www.ede.nl/airborne 17 september 13.30 uur Onthulling kunstwerk ‘Vlucht’. Velperplein ter hoogte van de Apeldoornsestraat, Arnhem www.arnhem.nl AIRBORNE REGIO AGENDAAIRBORNE EVENEMENTEN EXTRA PENSIOEN DANKZIJ DE OVERWAARDE www.mijnbehoudenhuis.nl BEHOUDEN HUIS
AIRBORNE HERDENKINGEN Een aantal herdenkingen zijn besloten. Meer informatie vindt u op de website van de organisatie. 16 september 09.00 uur Herdenking bij de Naald Oosterbeek Voor veteranen, genodigden, inwoners gemeente Renkum www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne
16 september 09.30 uur Kranslegging Gelderland-monument bij Airborne Museum Oosterbeek. www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 16 september 12.15 uur Herdenking bombardement op Ede-Zuid 17 september 1944. Parkweg 144, Ede www.platformmhe.nl 16 september 12.30 uur Renkum Airborne 2022. Renkumse Heide, Telefoonweg 1, Renkum www.renkumleeft.nl 16 september 13.30 uur Onthulling monument Glider Pilots. Wolfhezerweg, Wolfheze www.dorpsbelangwolfheze.nl 16 september 15.00 uur Airborne-herdenking Nassauplein, Arnhem-West (Lombok) www.airbornearnhemwest.nl 16 september 18.15 uur Herdenkingsbijeenkomst Eusebius (voor www.arnhem.nlgenodigden) 16 september 18.45 uur March over the Bridge. John Frostbrug, Arnhem www.arnhem.nl 16 september 19.15 uur AirbornepleinKransleggingsceremonie , Arnhem www.arnhem.nl 17 september 11.30 uur Airborne Herdenking Ginkelse Heide, Ede. www.ede.nl/airborne 17 september 14.00 uur Kranslegging RAF Monument Utrechtseweg 232, Oosterbeek www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 17 september 15.00 uur Herdenking Polenplein Driel www.driel-polen.nl 17 september 17.30 uur Herdenking Royal Engineers Monument. Drielse Rijndijk, Arnhem - Driel 17 september 19.00 uur Airborne Herdenking Heelsum 2022 Bennekomseweg / Utrechtseweg, Heelsum www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 18 september 11.00 uur Airborne Memorial Service, Arnhem Oosterbeek War Cemetery. Van Limburg Stirumweg in Oosterbeek www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 18 september, 15.00 uur Herdenking Airbornebank Dorpsplein, www.dorpsbelangwolfheze.nlWolfheze 18 september, 16.17 uur Herdenking Air Despatch Monument. Limburg van Stirumweg, Oosterbeek www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 25 september, 21.00 uur Stille tocht White Ribbon Mile. Oude Kerk, Oosterbeek www.whiteribbonmile.nl Alle vermeldingen zijn onder voorbehoud van wijzigingen en mogelijke restricties. Volg de herdenkingen live De Airborne herdenkingen zijn thuis live te volgen via Omroep Gelderland en RTV Arnhem, via tv of online via hun websites: www.gld.nl/marketgarden
23 september 20.00 uur Post War Rock N Roll | The Crazy Rockers + Real Rockers. Astrant, Ede www.astrant-ede.nl 24 september Pegasus Wandelfestival. De Hartenberg, Apeldoornseweg 60, Wekerom www.ede.nl/airborne 24 + 25 september 14.00 uur Rondvaart Slag om Arnhem over de Nederrijn. Vanaf Airborne at the Bridge, Rijnkade 150, Arnhem www.deblauwebever.nl WANDELROUTES Tip! Wandel eens op eigen gelegenheid door het verleden met deze vier Airborne routes: > De Polen in Driel > Perimeterroute Oosterbeek > Dropzone Ede > Oorlog in Arnhem Zie en verschillende winkels, centrum Ede www.ede.nl/airborne 3 september ArtBorne langs route Airborne www.scarabee-art.nlWandeltocht 14 – 18 september Market Garden tentoonstelling, Betuws Oorlogsmuseum. Onze Lieve Vrouwestraat 36, Heteren www.betuwsoorlogsmuseum.nl T/m 30 oktober Glider Museum Wolfheze. Wolfhezerweg 111-113, Wolfheze www.glidermuseum.nl T/m 20 november. ‘Van Links Naar Rechts’. Museum Arnhem, Arnhem www.museumarnhem.nl T/m 31 december Stille getuigen van de Slag om Arnhem Erfgoedcentrum Rozet, Arnhem www.rozet.nl/erfgoed T/m 31 december. Airborne Experience. Airborne Museum at Hartenstein www.airbornemuseum.nl T/m 31 december Infomatiecentrum Polen Driel Kerkstraat 27, Driel informatiecentrum/www.driel-polen.nl/nl/ Alle vermeldingen zijn onder voorbehoud van wijzigingen. Controleer altijd vooraf op de website van de organisatie of de informatie nog actueel is. De meest actuele Airborne kalender vindt u op www.airborne-region.nl is verkopen is goud Royale bonussen Onze Salestijgers hebben jaarsalarissen tot wel € 80.000,- bruto per jaar.
AIRBORNE KRANT Pagina 13 17 + 28 september 13.30 uur Rondvaart Remember September 1944 vanaf Wageningen www.deblauwebever.nl 17 september 14.00 uur Race to the Bridge. Telefoonweg Renkum; tussenstop Rijnkade Arnhem; eind Airborne Museum at Hartenstein. www.airbornebattlewheels.nl 17 september, 18.45 uur Airborne-wedstrijd: Vitesse vs FC Volendam. Gelredome, Arnhem www.vitesse.nl 17 september 20.00 uur Herdenkingsconcert Arnhemsche Psalm door Phion. Musis, Velperbuitensingel 15 Arnhem https://www.phion.nl 17 september 20.00 uur Airborne Taptoe. Raadhuisplein, Oosterbeek www.airbornetaptoe.nl 17 september 20.00 uur liederenprogramma ‘Nie wieder Krieg!’. Concertzaal, Rozensteeg 3 Oosterbeek 18 september 9.00 uur Engels-Nederlandse herdenkingsdienst. Oude Kerk, Benedendorpseweg 134 Oosterbeek 18 + 25 september 13.30 uur Verhalen van ooggetuigen, gratis lezing. Airborne at the Bridge, Rijnkade 150, Arnhem www.airbornemuseum.nl/activiteiten 23 september 13.30 uur Rondvaart Slag om Arnhem. Vanaf Oude Kerk Oosterbeek naar Arnhem www.deblauwebever.nl
www.visitarnhem.com/airborne WANDEL- en FIETSTOURS Wandel of fiets tijdens de Airborne maand mee met een van deze tours. Of kijk op www.airborne-region.nl/er-op-uit voor Airborne gidsen. Diverse data Gilde Arnhem, Slag om Arnhem wandeling. Startpunt, Airborne at the Bridge, Rijnkade 150, Arnhem. www.wandeleninarnhem.nl Diverse data September 44 wandeling. Kasteel Doorwerth www.glk.nl/doorwerth 7 + 14 september 19.00 uur Begeleide Glider Natuurwandeling 6 km Startpunt: Dorpsplein, Wolfheze www.dorpsbelangwolfheze.nl 10 september 12.30 uur Slag om Arnhem stadswandeling + bierproeverij Start: Stationsplein, Arnhem bierwandeltochten.blogspot.com 11 september 13.00 uur Begeleide Glider Natuurwandeling 10 km. Startpunt: Dorpsplein, Wolfheze www.dorpsbelangwolfheze.nl 11, 18 en 25 september Rondleiding Airborne Begraafplaats, Oosterbeek www.airbornemuseum.nl/activiteiten 17 + 24 september Perimeterwandeling met gids. Start Airborne Museum at Hartenstein, Utrechtseweg 232, Oosterbeek www.airbornemuseum.nl/activiteiten 18 + 24 september 11.00 uur, Ontdek sporen van WOII op Veluwezoom Startpunt: Parkeerplaats Herikhuizerveld. Rheden bezoekerscentrum-veluwezoomwww.natuurmonumenten.nl/ 22 oktober 10.00 uur Battlefieldtour Pegasus 1. Verbindelaarsweg 100, Ede. www.platformmhe.nl www.thepegasuschannel.nl& TENTOONSTELLINGEN Buitenexposities in Airborne gemeentes: 1 juli – 31 oktober Polenplein Driel www.driel-polen.nl 1-30 september Ginkelse Heide, Ede www.ede.nl/airborne 1-30 september Eusebiuskerk naar John Frostbrug, Arnhem www.arnhem.nl 1-26 september Gemeente Renkum Startpunt Renkum Overige tentoonstellingen 1-30 september Foto-expositie ‘Airborne, op weg naar vrijheid’. Raadhuis
zilver,
SALESparadise.nl Spreken
Kom langs of kijk op broekhuis.nl Elektrisch rijden v.a. € 439,- p/m* PLUG-IN HYBRID *Vraag naar de voorwaarden www.zinzia.nl Welkom bij Zinzia Rumah Kita (Wageningen) De Rijnhof (Renkum) De Lingehof (Bemmel) Oranje Nassau’s Oord (Wageningen) Warm Welkom Bezoek het restaurant in onze verpleeghuizen voor een hapje en drankje Welke verpleeghuiszorg u ook nodig heeft, bij Zinzia sluiten we aan bij wie u bent. Want bij ons kan iedereen zichzelf zijn. Wij geloven in de eigenheid van mensen, los van de zorg. Eigen gewoontes. Eigen bijzonderheden. Eigen dromen. Dat is wat het leven kleur geeft. Meer weten? U kunt altijd vrijblijvend contact opnemen via 088 311 42 00 of zorgbemiddeling@zinzia.nl. Wij geven u graag een vrijblijvende rondleiding! Tegen inleveringvan deze advertentiekunt u zich latenverwennen met een VOOR EEN LEVEN MET KLEUR
John raakt nog steeds zichtbaar geëmotioneerd als hij vertelt over zijn herinneringen. “De jaren na de evacuatie dacht ik ‘we hebben het gehad’. Zodra ik erover sprak werd er gezegd ‘jongen wat weet jij er nou toch van, bemoei je je met je eigen.’ “Natuurlijk weet ik er wat van, als 12-jarig jongetje heb ik het meegemaakt en kennelijk opgeslagen. Dit loopt als rode draad door mijn leven.” ’s Nachts schrikt hij nog regelmatig wakker met flashbacks naar de beelden en gebeurtenissen die hem voor het leven hebben getekend. De volledige herinneringen aan de evacuatie van John, Tiny en Janny kun je lezen op www.airbornemuseum.nl/ikkomterug
IK KOM TERUG Met het project IK KOM TERUG worden de herinneringen van evacués uit de Airborne Region 1944-1945 (tijdens en na de Slag om Arnhem) en de impact van het oorlogsverleden verzameld, vastgelegd en gedeeld om de herinneringen op een andere manier invoelbaar te maken en door te geven aan huidige en volgende generaties. Deze inhoudelijke persoonlijke verhalen geven een breed inzicht op de impact van de evacuatie. John, Janny en Tiny doneerden hun verhaal al en hopen hiermee ook andere evacués te bereiken om hun verhaal nu ook te gaan delen.
Adopteer0222www.ecomare.nl-317741een zeehond voor €4,- per maand Bezorg jij onze reizigers een onvergetelijke
DOOR Bent u of uw familie in september 1944 ook geëvacueerd geweest? Geef de herinnering door. Laat uw gegevens met wat korte informatie over uw evacuatieverhaal achter op: www.airbornemuseum.nl/ikkomterug. We nemen binnen drie weken contact op. Texel Steun ons!
Jarenlang wordt er weinig gepraat over de impact van het oorlogsverleden, het leven ging gewoon door. Maar nu de evacués ouder zijn, er steeds meer van hen zijn overleden en de oorlog in Oekraïne voortduurt, komt het allemaal weer terug. “Het staat op mijn netvlies, ook al was ik maar 8 jaar.”
GEEF DE HERINNERING
Ook de toen 7-jarige Tiny moest evacueren. Na een hele lange reis van plek naar plek kwam ze in Hengelo (Gelderland) terecht. Samen met twee andere gezinnen verbleef zij bij een klompenmaker. Er was bijna niks, toch werd er iedere avond voor een activiteit gezorgd: “Gezoem vulde de loods iedere avond, er was geen verlichting maar daar wist mijn vader wel iets op. Hij zette de fiets op de kop en om de beurten draaiden we aan het wiel. Zo hadden we een lampje door de dynamo.”
Tiny van Binsbergen, John Visser en Janny Harmsen (vlnr).
“Als ik nu naar televisie kijk en ik zie daar een jongetje van 12 jaar lopen, dan denk ik ‘jongen wat moet jij nog een boel meemaken.’” John Visser (90), is evacué van de Slag om Arnhem en deelt zijn verhaal, omdat “wat wij mee hebben gemaakt tijdens Operatie Market Garden nooit meer mag gebeuren.” Hij spoort anderen aan ook hun verhaal te delen.
HERINNERINGEN AAN DE EVACUATIE
Janny Harmsen (86), vertelt in het project IK KOM TERUG over de angstaanjagende en uitputtende maanden van de evacuatie. “Het is alsof het gisteren is gebeurd.”
“Dit had al veel eerder moeten gebeuren”, zegt Tiny van Binsbergen (86) als we haar vertellen over het project. Voor alle drie de evacués van de Slag om Arnhem voelt het alsof er een last van hun schouders valt dat alle verhalen nu worden opgehaald, maar de wens over te brengen dat dit nooit meer mag gebeuren overheerst. Juist daarom is het nu belangrijk deze verhalen te waarborgen en niet te vergeten.
De rillingen lopen Janny over het lijf als ze denkt aan het geschreeuw en gekrijs wat ze hoorde tijdens de eerste nacht van de evacuatie. Ze was pas 8 jaar. “We sliepen tussen de Engelse en Duitse soldaten. Kalm blijven en onze mond houden, dat werd ons opgedragen. Dat was enorm eng.”
Wij0182www.buitenhof.nl/vrijwilligersvakantie?-587055zijnopzoeknaarenthousiaste
vrijwilligers! reizigers een vakantie? Bezorg jij onze reizigers een onvergetelijke
vrijwilligers! Bezorg jij onze reizigers een
AIRBORNE KRANT Pagina 15 IK KOM HERINNERINGENTERUG
Wij0182www.buitenhof.nl/vrijwilligersvakantie?-587055zijnopzoeknaarenthousiaste
Wij0182www.buitenhof.nl/vrijwilligersvakantie?-587055zijnopzoeknaarenthousiaste
Wij0182www.buitenhof.nl/vrijwilligersvakantie?-587055zijnopzoeknaarenthousiaste onvergetelijke
vrijwilligers! Bezorg jij onze reizigers een onvergetelijke
vrijwilligers!
AAN DE EVACUATIE
Zongenietenbuitengewoon&Woning: Download de gratis brochure “De symptomen van www.parkinsonfonds.nlParkinson”
Leer snel wiskunde van een zeer ervaren docent ikwilnederlandsleren.nlleermewiskunde.nl
Les Nederlands
Locatie: Mörfelden - Walldorfplein 513, Wageningen Robert van Egmond T 06 23 112 162 E robert@leermewiskunde.nl
Voor privélessen kunt u gedurende het hele jaar een afspraak maken.
Leer snel Nederlands in een kleine groep in Wageningen Bijles wiskunde
Locatie: Mörfelden - Walldorfplein 513, Wageningen Robert van Egmond T 06 23 112 162 E robert@ikwilnederlandsleren.nl
Cursussen starten in september en in februari, zie ook de agenda op de website.
Leerlingen van basisscholen en middelbare scholen en studenten van hbo’s en universiteiten kunnen terecht bij Robert, jouw rots in de branding der getallen.
Generaal Foulkesweg 11 • 6703 BH Wageningen (0317) 42 53 33 • notaris@smitmoormann.nl Gratis proefles in elke stijl! NUDE 38 WAGENINGEN | WWW.BRANSZ.NL Kies uit o.a.: ballet, spitzen, contemporary, jazz,breakdance, urban, hiphop, dancehall,ouder & kind danslessen, peuter- & kleuterdans,stijldansen, yoga, tap, theater & musical. DANS MUSICAL THEATER LIFESTYLE BEKIJK ONS ROOSTER OP BRANSZ.NLlessen voor alle leeftijden en niveaus WORD STAMCELDONOR Meld je aan via STAMCELDONOR.NL Voor patiënten met o.a. leukemie die een stamceltransplantatie moeten ondergaan betekent een passende donor een laatste kans op leven. Jij kunt die match zijn! Knuffelhormoon aanmaken? leprastichting.nl/aanraken Word nu lid op natuurmonumenten.nl en ontvang 4 x per jaar het magazine Puur Natuur WE KUNNEN NIET ZONDER NATUUR Ontdek hoe de wereld rookvrij wordt op rookvrij.nl
Maak een afspraak op hypotheker.nl of kom langs. Hypotheek nodig? Wij vinden de beste deal! Kom langs bij De Hypotheker Ede
"OOSTERBEEK HAS BEEN MY LIFE" Door Alexander Heusschen Plukjes mensen hebben zich verzameld rond de Airborne-begraafplaats in Oosterbeek. De meesten in functie, op te maken uit de Taxi Charity-pashouders. Andere belangstellenden, voorzien van camera's en met verwijzingen naar militaire eenheden op hun kleding, blijven meer op de achtergrond. Iedereen is in afwachting van 25 broze (bijna) honderdjarige Tweede Wereldoorlog-veteranen en vier Chelsea Pensioners die die ochtend per boot uit Engeland zijn vertrokken naar Gelderland. Eén van de mannen, Raymond Whitwell (103), is de rest vóór: "Hé, dat moet Ray zijn!", klinkt het. De blikken gaan omhoog naar een zweefvliegtuig boven de bomen. Tien minuten later arriveren de Londense taxi's. De blauwe zwaailichten van de politiebegeleiding en vlaggetjes geven de stoet iets presidentieels. Op diverse achterbanken zijn in baret gestoken heren Zodraweggedoezeld.AlecHall (100) met wat hulp uit zijn taxi is gestapt strooit hij met zinnetjes: "I was here 80 years ago", zegt hij tegen niemand in het bijzonder. Hall, tijdens de Slag om Arnhem medic ('hospik') bij de 181 Airlanding Field Ambulance, lijkt blij weer in Nederland te zijn. Hij had, net als een handjevol andere Arnhem-veteranen, veel eerder willen komen, maar de coronapandemie verhinderde dit. Een videoboodschap in september 2021 vulde de leemte op: "Ik zou in Nederland willen zijn, bij jullie, mijn Hallvrienden".geniet deze dag zichtbaar van alle aandacht en poseert geduldig voor iedereen die een lens op hem richt. "Dad loves to have his picture taken", voegt z'n dochter toe. "We are grateful for everything you did", krijgt hij mee van een dame uit het publiek. Hall lijkt het niet te horen. "I'll be a hundred in three weeks' time", gaat hij door. Zijn dochter vertelt ondertussen over de novelle van John Steinbeck die haar vader las tijdens de gliderovertocht in september 1944, om te voorkomen dat hij luchtziek zou worden. Het boek, 'Of mice and men', heeft hij nog steeds. Eenmaal op het gras van de begraafplaats gaat Hall op zoek naar de graven van gesneuvelde kameraden. "This is a medical grave, so that would have been one of ours", zegt hij. Na een rondje langs andere 'medische graven' gaat Hall op één van de gereedstaande stoeltjes zitten. Een aantal oude mannen wordt dik ingepakt tegen de frisse wind, terwijl Hall een kort interview geeft voor een tv-zender. Wanneer de opnameapparatuur is ingepakt en Hall de interviewer heeft bedankt, krijgt hij een jas om de schouders. Een andere veteraan komt vragen of 'Alex' misschien een "drop of brandy" uit zijn heupfles wil. Hall weigert. "What, a medic not having a drink?!", is de reactie. Op de achtergrond verklaart iemand van de begeleiding luid de bar voor geopend. Een grappige conversatie tussen de brandydrinker en Hall volgt. "Did you jump in?", vraagt de één. "Rudesheim, is that the village near here?", zegt de ander op zijn beurt. "I think it's Rudenstein", weet zijn gesprekspartner. Ze laten het maar zo. Hall kijkt in de verte en vertelt dan over de drie noodhospitalen waar hij tijdens de gevechten werkte: "On the crossroads. One, two, three", wijst hij denkbeeldig aan. "All of them hotels. By Friday we had two or three hundred badly wounded. The Germans came in the night and took the medical staff away. A Dutch nurse looked after them after we had left." Hall zwijgt even en besluit dan: "Oosterbeek has been my life".
AIRBORNE KRANT Pagina 19
Hall met familieleden bij een Field Ambulance-graf Hall (L) in gesprek met veteraan John Gillett. Ede Telefoonweg 120 (0318) 651 042
Alec Hall op de Arnhem Oosterbeek War Cemetery
Door de grote ruit heeft u mooi zicht op prachtige vlammenspel. De uitvoering met zijruiten biedt nog meer zicht op de vlammen.
Ede | Lunteren | Wageningen 0318 685 685 | vpvanotarissen.nl Als het einde komt, WIE gee u dan de rust dat alles geregeld?wordt geregeld?wordt Ede | Lunteren | Voorthuizen | Wageningen 0318 685 685 | vpvanotarissen.nl WARM VOOR BINNEN SCHOON VOOR BUITEN DRIELSE RIJNDIJK 85 | DRIEL | WWW.HOUTKACHELS.NL De HETA SL 8 is misschien wel de schoonst stokende productie kachel ooit. De SL8 heeft een uitstoot van minder dan 3mg fijnstof en dat is 13 (!) keer lager dan de nieuwe norm die in 2020 ingevoerd wordt. De kachel is extreem zuinig in houtverbruik en zeer goed regelbaar tussen 2 en 7kW zodat de kachel ook in kleinere en/of zeer goed geïsoleerde woonruimtes goed inzetbaar is. De luchttoevoer kan zo goed geregeld worden dat de kachel ook 2-3kW warmte kan afgeven en toch extreem schoon blijft branden. De SL8 is hierdoor heel geschikt om op een kille voor- of najaarsdag even de kachel aan te steken en de kou uit het huis te verdrijven. U kunt hierdoor behoorlijk besparen op uw gasverbruik zonder overlast en met extreem lage uitstoot, De SL8 kan zowel een klassieke als meer moderne uitstraling hebben.
Ding, dong. ‘Hier is Kees van het Rookmelderteam!’ klinkt het door de intercom van mevrouw Jansen. Vrijwilliger Kees komt een rookmelder ophangen in de flat van de 75-jarige dame. Dat kan ze namelijk niet zelf.
dankzij90.het Rookmelderteam Iedereen een rookmelder
Kunt u, om wat voor reden dan ook, geen werkende rookmelder op hangen? Of kent u iemand die u een plezier wilt doen met deze service?
Opgeven kan via www.brandwondenstichting.nl/rookmelderteam of bel 0251 - 27 55
Twee keer kroop mevrouw Jansen door het oog van de naald. Ze kan het brandje door een omgevallen kaars net op tijd doven. ‘Ik heb een engeltje op m’n schouder,’ zegt ze lachend. ‘Maar ik besef me heel goed dat ik niet nóg een keer zoveel geluk heb.’ Precies,’ vult Kees haar aan, ‘want door het moderne materiaal in meubilair grijpt vuur tegenwoordig nóg sneller om zich heen. Vanwege de giftige gassen die vrijkomen, is brand binnen drie minuten dodelijk. Dus als u slaapt, wordt u alleen door een werkende rookmelder tijdig gewekt.’
Rookmelder met korting Het idee van het Rookmelderteam is simpel: bij iemand, die om wat voor reden dan ook zelf geen werkende rookmelder(s) kan ophangen, plaatst een vrijwilliger deze. De vrijwilliger – die door de Brandweer is getraind – geeft daarna ook nog tips hoe je brandveilig(er) leeft. De rookmelder kan met korting via de Brandwonden Stichting worden aangeschaft. Weer veilig slapen ‘Geweldig initiatief toch?’ zegt Kees terwijl hij de speciale Rookmelderteam-tools op de keukentafel van mevrouw Jansen tentoon spreidt: een speciaal daarvoor gemaakte plakstrip voor de rookmelder, de brandpreventieklapper en een checklist met Brand veilig Leven-tips. Gewapend met rookmel ders en plakstrips gaat Kees aan de slag. ‘Fijn dat er niet geboord hoeft te worden,’ merkt mevrouw Jansen op. En wat heerlijk dat ik nu weer veilig kan slapen!’
Het plaatsen van de videoschermen was slechts één van de vier projecten die informatiecentrum ‘De Polen van Driel’ uitgevoerd heeft in de afgelopen jaren. Zo is er ook gewerkt aan een buitententoonstelling over de rol van Poolse militairen tijdens de bevrijding, is een origineel glas-in-loodraam gerestaureerd dat geschonken was door de Poolse Brigade in 1947 en is er een informatieve wandeling ontwikkeld. De videoschermen geven bezoekers de kans om dichter bij het verleden te komen. Op de videoschermen kunnen bezoekers namelijk interviews bekijken met veteranen van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade en inwoners van Driel die midden in de gevechten van 1944 terecht kwamen. Deze nieuwe beleving werd officieel geopend door Wethouder Wijnte Hol van de gemeente Overbetuwe en Piotr Samerek van de Poolse ambassade door de startschakelaar van het eerste scherm in te drukken. NO BABIES Onder de aanwezigen waren ook mevrouw Braakman (92) en mevrouw Gerritsen-Martens (93). Zij zijn twee van de geïnterviewde Drielenaren en vertellen in de video over hun ervaringen tijdens de gevechtshandelingen in Driel in 1944. In het interview vertelt mevrouw Joke Gerritsen-Martens hoe haar vader de vraag kreeg om de Polen de weg te wijzen naar het veer. Dit wilde hij alleen doen als de toen 13-jarige Joke meeging. De Polen protesteerden: “No babies”. Ook bijna 80 jaar na de oorlog is mevrouw Gerritsen-Martens daar nog verbolgen over. Zij was toch geen baby? Dat het gevaarlijk was wordt duidelijk uit het interview van mevrouw Braakman als zij vertelt over de dood van haar zus door beschietingen. Het beseffen, beleven en waarom we herdenken heeft hiermee een extra dimensie gekregen in het informatiecentrum ‘De Polen van Driel’ Het Informatiecentrum ‘De Polen van Driel’ is te vinden in de Rooms-katholieke kerk tegenover het monument op het Polenplein in Driel. Het is dagelijks te bezoeken van 9 tot 17 uur.
VIDEO'S MET VERHALEN IN INFORMATIECENTRUM DRIEL Sinds 2014 verwelkomt het informatiecentrum 'De Polen van Driel' dagelijks bezoekers. In het lustrumjaar 2019 waren het er zo'n 10.000 in totaal. Als aanvulling op de permanente expositie over de inzet van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade zijn begin mei twee videoschermen in gebruik genomen.
Mevrouw Gerritsen-Martens (13 in 1944) bekijkt met haar schoondochter haar eigen interview.
Foto: Thijs de Jong EEN LAATSTE RUSTPLAATS
AIRBORNE KRANT Pagina 21
Nadat de Britse troepen in de nacht van 25 op 26 september over de Rijn waren teruggetrokken, lag Oosterbeek er treurig bij. Grote delen van het dorp waren verwoest en gesneuvelde militairen lagen in huizen, op straat of in geïmproviseerde veldgraven. Pas na de oorlog vonden deze mannen hun laatste rustplaats op de Arnhem Oosterbeek War Cemetery, beter bekend als de Airborne Begraafplaats. Na negen dagen aan felle strijd hadden de Britse en Poolse troepen bij Oosterbeek vele slachtoffers te betreuren. Gesneuvelde militairen werden tijdens de strijd vaak snel door hun kameraden begraven op de plek waar ze gestorven waren. Door aanhoudende gevechten was dit echter niet altijd mogelijk. Soms lagen de slachtoffers in een gebied dat te gevaarlijk was en konden ze simpelweg niet worden bereikt. Daarnaast had het begraven van slachtoffers tijdens de strijd en vlak daarna niet altijd de hoogste Ditprioriteit.betekende dat er in de periode na de slag nog veel lichamen op straat lagen. Het Nederlandse Rode Kruis hield zich bezig met het begraven van deze slachtoffers, maar ook de Nederlandse bevolking hielp mee. Verzetskrant Slaet op den Trommele deed een dringend beroep op de Nederlandse bevolking: “Voor deze taak willen wij een dringend beroep doen op onze landgenoten. Vervult de plicht, welke de verwanten zo graag zouden volbrengen. Het is moeilijk, maar het moet.” Burgers werden gevraagd persoonlijke bezittingen te verzamelen, de gegevens van het identiteitsplaatje op te schrijven en de plek waar de persoon lag nauwkeurig vast te leggen. Het pakketje moest vervolgens aan een officiële Nederlandse Rode Kruisinstantie worden overhandigd. Duitse soldaten moesten op dezelfde manier worden begraven, want, zo stelde de krant: “Ook zij hebben vrouwen en moeders.” Op de veldgraven werd een kruis gezet, met daarop de naam van het slachtoffer, voor zover die bekend was.
Na de oorlog werden deze veldgraven door de The British Graves Registration Unit opgeruimd. De lichamen werden opgegraven, geïdentificeerd en opnieuw begraven op de Airborne Begraafplaats.
BELEVEN VAN VERHALEN
Op 25 september 1945 vond hier, nog voordat de begraafplaats volledig af was, de eerste herdenkingsdienst voor de Britse oorlogsslachtoffers plaats.
Herdenking op de Airborne Begraafplaats op 25 september 1945. Generaal Urquhart (middenvoor) en zijn mannen salueren de militairen die gesneuveld zijn tijdens de Slag om Arnhem.
“ Ik kan weer méér met artrose”
Elly en vele anderen vertellen hun ervaringen in het ‘Handboek voor mensen met artrose’ . Het boek staat daarnaast vol met praktische tips van zorgverleners en wetenschappelijke kennis over artrose én mogelijke behandelingen. Het helpt mensen met artrose en hun omgeving beter om te gaan met deze pijnlijke en beperkende ziekte.
Vraagt u het gratis boek ook aan? Ga naar reumanederland.nl/handboek Of scan de QR-code:
Vijf dinsdagen op rij zijn documentaires te zien over Market Garden, waarin persoonlijke verhalen van betrokkenen of nabestaanden worden gedeeld. Airborne Wandeltocht | 3 september De Airborne Wandeltocht vindt ieder jaar plaats op de eerste zaterdag van september in Oosterbeek. Wij nemen je mee naar de finish.
• Herdenking Airborneplein Arnhem 16 sept • Herdenking Ginkelse Heide | 17 sept • Herdenking Oosterbeek | 18 sept Op zondag 18 september kijk je om 17.15 uur naar een samenvatting van het herdenkings weekend.
Download de gratis brochure “De symptomen van www.parkinsonfonds.nlParkinson”
Wij staan stil bij Market Garden Jij toch ook?
In Hotel de Wereld, op het 5 Meiplein in Wageningen, startte op 5 mei 1945 de vrij heid van Nederland. Vandaag de dag wordt er, op verschillende plekken in het hotel, aandacht besteed aan dit belangrijke his torische moment én aan de vrijheid. Het hotel heeft 17 kamers die vernoemd zijn naar bekende vrijheidsstrijders. Niet alleen dragen de kamers namen van strijders van toen en nu, zoals Aletta Jacobs, Martin Luther King en Pippi Langkous; ook het in terieur is erop aangepast. Zo vertellen de hotelkamers ieder een eigen verhaal. Ook in de openbare ruimtes wordt het verhaal verteld. Beneden vind je een in formatiepunt met krantenknipsels, boeken en een virtuele tour over het hotel tijdens deze historische dagen. In de lift verwel komt Wilhelmina je met één van haar his torische toespraken. De grote capitulatiezaal is verbouwd tot een gezellige lounge met aangrenzende serre, waar je de hele dag welkom bent. Van een kop koffie tot een borrel of zake lijke vergadering. Liefhebbers van lekker eten kunnen hun hart ophalen bij restau rant LEV de Wereld, waar chef Jeroen je ver rast met een uitgebreide lunch of culinair diner. Nieuwsgierig? Je bent altijd welkom om even binnen te lopen en een kijkje te nemen.
Hotel van de Vrijheid
2021 eigenaar van Autotaalglas Wageningen. Met zijn bijna 20 jaar ervaring streeft hij ernaar om samen met zijn vrouw Nathania en zijn twee werknemers Erik en Ivo, het ongemak van een kapotte ruit voor u op te lossen. Kwaliteit en klanttevredenheid vinden wij erg belangrijk, maar ook dat wij u kunnen helpen waar en wanneer het u uitkomt. Daarom staan wij 24/7 voor u klaar. Terwijl u wacht kunnen wij uw ruit repareren of vervangen, maar u kan ook kosteloos gebruik maken van leen mini of een fiets zodat u gewoon door kan gaan wanneer wij aan uw auto, busje of camper werken. Tevens hebben wij ook de mogelijkheid om op locatie te helpen. Dus heeft u ruitschade maak snel een afspraak bij: Autotaalglas Wageningen Nude 57-b, 6702 DK Wageningen Telefoonnummer 0317-460040 www.autotaalglas.nl/wageningen
Plannen aan het maken voor een weekendje weg of nog op zoek naar een leuk vakantieadres voor de vakantie? Op een mooie plek in de Achterhoek? Dan bent u van harte welkom in ons vakantiehuis en kunt u genieten van de charme van onze cultuur historische boerderij, gelegen aan de rand van het dorpje Varsselder. De authentieke elementen, de antieke bouwmaterialen en de mix van oude en nieuwe spulletjes kenmerken dit gezellige gastenverblijf. Een hele eigen sfeer met een beetje van alles. Landelijk, ruimte, buitenleven, beestenboel, antiek, brocante…. Kijk voor meer informatie op onze website: www.mooiplekje.nl
Omroep Gelderland staat in september in het teken van Operatie Market Garden. Dit is er allemaal te zien. Kijk voor alle uitzendtijden op GLDgld.nl/marketgardendoc|vanaf30augustus
Deze beleving met muziek, special effects, film en dans neemt je mee in persoonlijke verhalen van de Slag om Arnhem. Luchtlandingen Ginkelse Heide 17 september We zijn ook weer bij de jaarlijkse luchtlandingen op de Ginkelse Heide, georganiseerd ter nage dachtenis aan de geallieerde luchtlandingen tijdens Operatie Market Garden. Herdenkingen (live)
PeterAutotaalglasBorgersissinds4januari
Mooi plekje in de Achterhoek! Ontdek hoe de wereld rookvrij wordt op rookvrij.nl De wereldrookvrijwordt Wen er maar aan Ontdek hoe de wereld rookvrij wordt op rookvrij.nl
Bridge to Liberation | 16 september
WOORDZOEKER Zoek alle woorden en vind de oplossing!
Thom (12) is de kinderburgemeester van de gemeente Renkum. Hij is al eens eerder bij de herdenking op de Airborne Begraafplaats geweest. “Je wordt er niet superblij van in je hoofd dat er veel mensen dood zijn gegaan” zegt Thom, “maar het is belangrijk om te doen, omdat wij nu in vrede en vrijheid kunnen leven.” Zijn grootste tip? Ga naar het Airborne Museum of loop de stille tocht van de White Ribbon Mile!
DOOLHOF Help jij de parachutist om de brug te vinden? Oplossing WIJZENKINDERBURGEMEESTERSJEDEWEG!
De Airborne maand zit altijd vol activiteiten waarbij je leert over de geschiedenis van de Slag om Arnhem en de verhalen van mensen toen en nu. Misschien ben je met je klas al wel bij het Airborne Museum geweest, leg je dit jaar bloemen op de Airborne Begraafplaats of werk je in het Airborne Doeboek aan het verhaal van Jammy. Net als jij zijn ook veel andere kinderen bezig met Airborne activiteiten, daarom is deze pagina voor jou!
JUNIOR
Thijmen, Levi en Thom (vlnr). Foto Thom: RTV Connect / Arjan Hoefakker LOPEN MET HET 10E BATALJON IN MIJN HOOFD Door Jelle Vos ‘Mam, mag ik ook naar de begraafplaats om te denken aan de dode soldaten?’ Toen was ik vier jaar, iets te jong nog om de wandeltocht mee te lopen of bij de herdenkingsdienst aanwezig te zijn. Mijn naam is Jelle, ik ben inmiddels 13 jaar en loop sinds mijn vijfde de Airborne wandeltocht. Ook ben ik 4 keer bloemenkind geweest. Meedoen aan de Airborne wandeltocht is voor mij heel belangrijk. De geschiedenis van de Slag om Arnhem raakt mij erg en ik raak meer en meer betrokken bij de herdenkingen hieraan. Sinds 2017 ben ik lid van Friends of the Tenth, een Britse stichting die is opgericht ter nagedachtenis aan het 10e Bataljon dat op 18 september 1944 met 582 parachutisten werden gedropt op de Ginkelse Heide. Slechts 39 mannen keerden terug naar Engeland. Ik probeer zoveel mogelijk te doen om deze stichting te helpen door middel van het verzorgen van de graven van soldaten van dit bataljon en geld ophalen om de stichting te steunen. Mijn mooiste herdenkingservaringen tot nu toe: twee keer meedoen aan een tv-documentaire, meewerken aan een tentoonstelling in het Airborne Museum over dit onderwerp en in 2019 afreizen naar Engeland om te spreken tijdens de onthulling van een monument voor dit bataljon. Dit jaar start ik iets later met wandelen op 3 september, omdat ik eerst aanwezig mag zijn bij het afnemen van het defilé. Een grote eer! Ik blijf de Airborne lopen, ieder jaar weer. Met dat hele speciale bataljon vol helden in mijn hoofd. Jelle Vos (links) met rode baret tijdens de Airborne Wandeltocht.
AIRBORNE KRANT Pagina 23 AIRBORNE JUNIOR!
Deze krant staat vol met activiteiten in de Airborne maand. Maar wat zijn eigenlijk de indrukwekkendste en gaafste dingen om te doen? Thijmen, Levi en Thom wonen in de Airborne regio en vinden het alle drie belangrijk om te blijven herdenken in september. Waar kun je dat het beste doen? Thijmen (11) is de kinderburgemeester van de gemeente Overbetuwe. Hij helpt dit jaar voor het eerst mee aan de Polenherdenking in Driel. “Ik vind het een hele eer om erbij te kunnen zijn en wat te mogen doen bij deze bijzondere herdenking. Mijn overgrootmoeder Grada Philipsen ging jarenlang trouw naar de herdenking. Zij stond bekend als het ‘appelvrouwtje’. Dat maakt het extra bijzonder voor mij,” zegt Thijmen. Zijn grootste tip? Bezoek het informatiecentrum ‘De Polen van Driel’ en loop de ‘Polen van Driel’ wandeling! Levi (11) is de kinderburgemeester van de gemeente Ede. Al voordat hij kinderburgemeester werd, was hij geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog en nu vindt hij het gaaf om zelf aan activiteiten mee te mogen doen. “Ik ga altijd naar de droppings op de Ginkelse Heide. Na afloop vind ik het heel leuk om naar de parachutisten toe te gaan. Soms krijg je dan een mooie badge of mag je met ze op de foto,” vertelt Levi. Zijn grootste tip? Ga kijken naar de droppings op de Ginkelse Heide of bezoek het Airborne Museum!
Reserveer bij je afspraak een gratis Ruitschade?leen-MINIDankanjijgewoon door terwijl wij aan je auto werken Bel voor een afspraak: 0317-460040 Of mail: wag@autotaalglas.nl Autotaalglas Wageningen · Nude 57b, 6702 DK, Wageningen Bij inlevering vandeze ontvangtadvertentieueenpresentje Bij het maken vaneen afspraak voorhet repareren ofvervangen van uwruit ontvangt u eenpresentje.
