ER OP UIT IN DE AIRBORNE REGION Herdenken, beseffen en beleven van de Slag om Arnhem, dat doen we met elkaar. In deze krant vindt u de Airborne kalender vol herdenkingen, activiteiten, tentoonstellingen en tours voor jong en oud. Op de Airborne Region website vindt u nog meer tips voor een dagje uit in deze regio. Wandel bijvoorbeeld mee met een deskundige ‘battlefield guide’ of fiets langs de vele oorlogsmonumenten. Tips voor leuke activiteiten en de meest actuele informatie over de kalender vindt u op: www.airborne-region.nl.
‘Schiet nou maar op met die toespraak, ik wil weg’, hoort Peter van Drunen de lopers denken wanneer die aan de start staan. Ze zijn klaar om weer te vertrekken. Daarna zie je allemaal vrolijke mensen, allemaal met de traditie van de wandeltocht in het achterhoofd. ‘Dit jaar komen vijf of zes veteranen naar de wandeltocht, van wie de oudste 103 is. En een aantal lopers van het eerste uur, die de tocht voor de vijfenzeventigste keer lopen. Daar kijk ik enorm naar uit’. De Airborne Wandeltocht bestaat dit jaar 75 jaar.
AIRBORNE KRANT Pagina 1 DANK AAN VETERANEN! WE DENKEN AAN U. THANK YOU VETERANS! OUR THOUGHTS ARE WITH YOU. DZIĘKUJEMY WAM, WETERANI! MYŚLIMY O WAS. AIRBORNE KRANT HERDENKEN | HISTORIE | INFORMATIE | VERHALEN EDITIE: GEMEENTE DUIVEN / WESTERVOORT WANDELTOCHTAIRBORNEDEJUBILEUM:75STE
AAGENDAVOL IRBORNEACTIVITEITEN OPPAGINA10&11
BVSchilderwerkenMeulemanBVSchilderwerkenMeuleman WE KUNNEN NIET ZONDER NATUUR
Lees verder op pagina 7 www.hetbuitenrijk.nl Tuinontwerp, aanleg en onderhoud 800 NIEUWE EN GEBRUIKTE REINIGINGSVOERTUIGEN EN SPECIALE BEDRIJFSWAGENS WWW.CLEANMAT.EU
Lees verder op pagina 7
Wij
GLD
• Herdenking Ginkelse Heide | 17 sept • Herdenking Oosterbeek | 18 sept Op zondag 18 september kijk je om 17.15 uur naar een samenvatting van het herdenkingsweekend.
Luchtlandingen Ginkelse Heide | 17 september We zijn ook weer bij de jaarlijkse luchtlandingen op de Ginkelse Heide, georganiseerd ter nagedachtenis aan de geallieerde luchtlandingen tijdens Operatie Market Garden.
Jij
Omroep Gelderland staat in de septembermaand in het teken van Operatie Market Garden. Meer weten? Kijk dan op gld.nl/marketgarden.
17.30 uur. Zaterdag 09.00 tot 16.00 uur 29 klantbeoordelingenGecontroleerdeScore 8.9 Sunshower Deluxe van €
Airborne
op ons Tegelhuys, en op uw badkamer! ondersteuningLiefdevolle die bij u past “Het is hier wonen.fijnIk zit helemaal op mijn plek.“ Wonen in een vertrouwde omgeving, genieten van de dagelijkse dingen en uw leven leiden zoals u dat graag doet. Pleyade biedt liefdevolle ondersteuning
Tegelhuys Arnhem BV Tegels & Sanitair Johannes Huddeweg 19 6827 CA Arnhem Tel. OPENINGSTIJDEN:info@tegelhuysarnhem.nl026-3617522Dinsdag t/m vrijdag 08.30
Een unieke badkamer! Door ons unieke assortiment sanitair, onze passie voor sanitair en onze aandacht voor de wensen van onze klanten, maken wij het mogelijk. Tegelhuys Arnhem is sinds 2005 een begrip in Arnhem en omstreken, onze klanten vertellen ons dat wij door ons assortiment en onze zorg, net dat beetje meer bieden dan anderen. Wij begrijpen wat u wil en wij maken het met zorg mogelijk.. Een nieuwe badkamer is een behoorlijke ingreep en een flinke investering, die badkamer moet dus perfect zijn. Wij ontmoeten u dan ook graag om uw badkamer wensen te bespreken. Met liefde stellen wij een unieke badkamer samen waar u naar op zoek bent en jaren plezier aan gaat beleven... Daarom zijn wij trots op ons Tegelhuys, en op uw badkamer! tot 3600,voor 3195,zijn wij trots en begeleiding wanneer: • U thuis wat extra hulp kan gebruiken • U tijdelijk wat meer ondersteuning nodig heeft • U op zoek bent naar een nieuw thuis Wij koesteren het contact met u, uw naasten en mantelzorgers. Samen zorgen wij ervoor dat u de regie over uw eigen leven behoudt. Bij Pleyade bepaalt u zelf hoe u wilt leven www.pleyade.nl | 026 - 751 7310 staan stil bij Market Garden. toch ook? doc | vanaf 30 augustus Vijf dinsdagen op rij zijn indrukwekkende documentaires te zien over Market Garden, waarin onder andere persoonlijke verhalen van betrokkenen of nabestaanden worden gedeeld. Wandeltocht | 3 september De Airborne Wandeltocht vindt ieder jaar plaats op de eerste zaterdag van september in Oosterbeek. Wij nemen je mee naar de indrukwekkende finish. Bridge to Liberation | 16 september Deze beleving met muziek, special effects, film en dans neemt je mee in waargebeurde persoonlijke verhalen van de Slag om Arnhem. Herdenkingen (live) • Herdenking Airborneplein Arnhem | 16 sept
€
* • Inbouw • Full Body • UV Regendouche set Duero chroom van € 719,voor € 495,-* Thermostatische opbouw Een nieuwe badkamer is een behoorlijke ingreep en een flinke investering,diebadkamermoetdusperfectzijn.Wijontmoeten u dan ook graag om uw badkamer wensen te bespreken. Met liefde stellen wij een unieke badkamer samen waar u naar op zoek bent en jaren plezier aan gaat beleven... Daarom
‘’WIJ ZIJN TROTS OP ONS TEGELHUYS EN TROTS OP UW BADKAMER”
AIRBORNESTICHTINGREGION
DE AIRBORNE REGION TOEN EN NU Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum delen een unieke geschiedenis: de Slag om Arnhem die begon op zondag 17 september 1944. Als onderdeel van het gewaagde plan Operatie Market Garden van de Britse veldmaarschalk Montgomery landden ruim 10.000 Britse en Poolse luchtlandingstroepen bij Arnhem om een brug over de Rijn te veroveren. Ondanks alle inzet mislukte de slag en moesten de geallieerde troepen op 26 september de strijd staken. Een snoer van herdenkingsactiviteiten in de maand september herinnert de bezoeker elk jaar weer aan deze verloren slag. Elke gemeente heeft haar eigen verhaal, maar samen vertellen ze de gebeurtenissen in september 1944 en eren ze de moed van de veteranen van toen. Daarmee geven ze de geschiedenis door. Airborne op weg naar vrijheid laat zien dat vrijheid nooit vanzelfsprekend mag zijn.
ARNHEM NU Ieder jaar staan we in Arnhem op de derde vrijdag in september stil bij de slachtoffers van de Slag om Arnhem en de daaropvolgende evacuatie. Dit doen we tijdens de herdenkingsavond met een herdenkingsbijeenkomst in de Eusebiuskerk, de March over the Bridge, een kranslegging in de Berenkuil en Bridge to Liberation aan de voet van de John Frostbrug. De Slag om Arnhem tekende de geschiedenis van onze stad en wordt tot op de dag van vandaag gevoeld door de huidige generaties
Arnhemmers. Door te herdenken, kijken we niet alleen terug naar die septemberdagen in 1944, maar zoeken we ook de verbinding met het heden en de toekomst. Opdat we de waarde van vrede, veiligheid en vrijheid nooit vergeten.
RENKUM TOEN De eerste zweefvliegtuigen en parachutisten landden in Wolfheze (Renkum) op zondag 17 september 1944. Na de mislukte poging om de brug in Arnhem in handen te krijgen, trokken de Britten zich terug op Hartenstein in Oosterbeek. Nu is het Airborne Museum daar gevestigd. RENKUM NU Dit jaar staat gemeente Renkum opnieuw stil bij de herdenking van Operatie Market Garden met een uitgebreid programma. De Airborne Wandeltocht op 3 september is de eerste grote activiteit in de Airbornemaand in de regio. In september zijn er verschillende momenten van herdenking en kranslegging, zoals bij de Naald in Oosterbeek, de Renkum Airborne dropping van parachutisten, kranslegging in Heelsum en de herdenking op de begraafplaats, maar ook bij activiteiten als de White Ribbon Mile en de taptoe. Door te blijven herdenken houden wij de herinnering levend aan al die mensen die hebben gestreden in oorlogstijd. We geven de kennis door aan jongere generaties, zodat ook zij beseffen dat het nooit vanzelfsprekend is te leven in vrijheid. Lest we forget; opdat we niet en nooit mogen vergeten.
ARNHEM TOEN De parachutisten probeerden in Arnhem de brug te veroveren onder leiding van luitenant-kolonel John Frost. Door sterke Duitse tegenstand moesten ze na een paar dagen hun poging staken. De Britse troepen trokken zich terug in de perimeter in Oosterbeek.
Foto: Chiel Eijt
AIRBORNE KRANT Pagina 3
EDE TOEN Maandag 18 september landden ruim 2000 parachutisten op de Ginkelse Heide. Ondanks onverwachte Duitse tegenstand lukt het de meeste parachutisten om veilig op de heide te landen.
De Airborne Krant 2022 verschijnt in de hele Airborne regio (gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum) en aangrenzende gemeenten. Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door de gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum.
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, geluidsband, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie doet er alles aan om de juiste informatie te verwerken, maar staat niet in voor onvolkomenheden of wijzigingen.
De Airborne gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe en Renkum werken met honderden partners in deze regio samen om het verhaal van de Slag om Arnhem krachtig uit te dragen en gedurende het hele jaar inwoners en bezoekers van de regio te betrekken bij deze geschiedenis. Vanuit deze intensieve samenwerking is de Airborne Region ontstaan. Dat is niet alleen een titel die we als hele regio trots uitdragen, maar het is ook een platform waarop alle initiatieven samen komen. De Stichting Airborne Region (SAR) bundelt kennis en inspiratie voor elkaar en voor u, via deze Airborne Krant en de website www.airborne-region.nl. Meer weten en partner worden? Mail ons via coordinator@airborne-region.nl.
EDE NU September is voor Ede een bijzondere maand, de Airborne Ede-maand. Het is de maand waarin we stilstaan bij hen die in 1944 vochten voor onze vrijheid. We herdenken het verleden, we vieren onze vrijheid en staan stil bij hoe waardevol vrede en veiligheid is. Dat doen we met drie herinneringsactiviteiten: de Airborne veteranenavond tijdens de Heideweek, de Airborne Luchtlandingen en Herdenking en het Pegasus Wandelfestival. Daarnaast zijn er talloze activiteiten gericht op de thema’s herdenken, beseffen en beleven.
OVERBETUWE TOEN Op 21 september 1944 landden 1003 parachutisten van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade in en om Driel om deel te nemen aan Operatie Market Garden. OVERBETUWE NU Stichting Driel-Polen organiseert, met steun van de gemeente Overbetuwe, de Polenherdenking in Driel. Op het Polenplein wordt ieder jaar de bijdrage van de Poolse militairen aan deze operatie herdacht. Hun strijd staat ook centraal in het Informatiecentrum ‘De Polen van Driel’, gevestigd aan het Polenplein. Het hele jaar door zijn bezoekers van harte welkom om meer te weten te komen over de brigade, de rol tijdens Operatie Market Garden, de oneervolle behandeling van de Poolse militairen na het mislukken van de operatie en de vriendschapsband die is ontstaan tussen de Drielse bevolking en de Poolse militairen. Sinds 2022 is dit ook te beleven in een wandelroute langs historische locaties in Driel.
COLOFON UITGEVER: MDH Uitgeverij DRUKKER: Janssen Pers LAY OUT: MDH Uitgeverij, Doetinchem
OPDRACHTGEVER: Stichting Airborne info@airborne-region.nlRegion
FOTO’S: Airborne Museum at Hartenstein, C6Fotografie, Chiel Eijt, Erfgoed Gelderland, FunckSterrShoots, Gelders Archief, Glider Museum Wolfheze, Rolf Hensel, Alexander Heusschen, W. S. Jacquet, Thijs de Jong, Lisa van Kessel, Laurens Kingma, BillieJo Krul, Oude Kerk Oosterbeek, Rozet erfgoedcentrum, RTV Connect / Arjan Hoefakker, Frank Ruiter, The Pegasus Channel, Vitesse REDACTIE MEDEWERKERS: Lisa van Kessel, Roger Beets, Jory Brentjes, Maarten Grendel, Martine Hemstede, Alexander Heusschen, Hans Kardol, Feike Klomp, Yvette Polman, Jelle Vos, Rosalie Thomassen (hoofdredactie namens Stichting Airborne Region).
Als op-en-top Arnhems bedrijf verbinden we ons al jaren aan de Airborne Freedom Run. Een evenement dat jong en oud in beweging brengt. In ons vak draait het om vooruitkijken, om innoveren. Dat lukt pas goed als je ook oog hebt voor hoe het was. Zoals de Airborne Freedom Run het historisch perspectief centraal zet bij een hardloopevenement van nu. uitWebbureauArnhem infocaster.net
Advies
Welkom DuivenJeremyKeurslagerbijBüttner,
In onze winkel aan de Pastoriestraat 6 in Duiven bieden wij u een breed assortiment met vers vlees producten, fijne vleeswaren, gegrilde specialiteiten, barbecuepakketten en diverse gourmetschalen. Daarnaast kunt u bij ons ook terecht door diverse buffetten en smulstenen. We kunnen ons best voorstellen dat u trek zult krijgen. Kom dan gerust naar onze winkel, wij laten u graag iets proeven! Heeft u vragen over bijvoorbeeld ons vlees of over de BBQ? Dan staan wij voor u klaar in de winkel. Volg ons ook op social media om op de hoogte te blijven via Facebook en Instagram.
Entraa Energie Transitie
In een mooie nazomer zou je ook wel eens willen dat je buiten naar een tentoonstelling kon. In september wordt daar in de vier Airborne gemeenten voor gezorgd. Net als vorig jaar werken de gemeenten Arnhem, Ede, Overbetuwe/Stichting Driel-Polen en Renkum weer samen in het project Airborne Buitenexposities. In elke gemeente is een buitenexposities met een Airborne-thema te bezoeken.ARNHEM
EDE De Airborne Luchtlandingen en Herdenking op de Ginkelse Heide in Ede herinneren aan de gebeurtenissen in 1944 tijdens de Tweede Wereldoorlog: Operatie Market Garden. In de expositie Veteranen van Toen en Nu komen persoonlijke verhalen van militairen samen. Zo wordt onder andere het verhaal verteld van brigadegeneraal John Hackett, die tijdens Operatie Market Garden de leiding had over 4th Parachute Brigade en die per parachute landde op de Ginkelse Heide. Daarnaast wordt ook het verhaal van korporaal der eerste klasse Mert Oygur verteld en de missies van zijn 11 Luchtmobiele Brigade vandaag de dag.
AIRBORNE, OP WEG NAAR VRIJHEID
Toch een dag slecht weer? Bezoek dan de foto expositie Airborne, op weg naar vrijheid. In deze expositie zijn de winnaars te zien van de Airborne Region fotowedstrijd. Deze expositie vol met vrijheidsfoto’s is de gehele maand september te zien in de gemeente- en stadshuizen van Arnhem, Overbetuwe en Renkum en het Raadhuis in Ede. Foto: Thijs de Jong AIRBORNE KALENDER Op zoek naar informatie over deze en andere tentoonstellingen? Alle data en locaties van herdenkingen, evenementen, wandelingen en tours én tentoonstellingen vindt u in het hart van deze Airborne krant of op www.airborne-region.nl
E-mail:www.art-framing.nlinfo@art-framing.nlTel:06-41769809 E-mail:info@art-framing.nlwww.art-framing.nlTel:06-41769809LijstenmakerijWaar ren jij mee? Ga naar rentegenkanker.nl
In Arnhem kun je in Arnhem Boys een unieke serie portretten van veteranen van de Slag om Arnhem bekijken. Deze 28 portretten zijn gefotografeerd door de in New York woonachtige Britse fotograaf Richard Jopson die de portretten heeft gecombineerd met een persoonlijke herinnering van de veteranen aan september 1944. De expositie Arnhem Boys is een unieke bundeling van getuigenissen van ooggetuigen van de Slag om Arnhem.
DRIEL In Driel zie je een buitenexpositie over de bijdrage van Polen aan de bevrijding van Nederland. Deze expositie bestaat uit 14 informatiepanelen waarop informatie wordt verstrekt over onder andere de verdeling van Polen tussen Duitsland en de Sovjet-Unie in september 1939 en de ontberingen die de bewoners moesten doorstaan. Maar ook over de achtergrond van de Poolse militairen die als onderdeel van de geallieerde of Duitse legers ver verwijderd van hun eigen land vochten terwijl Polen in brand stond en nog tot 1989 op haar vrijheid moest wachten.
AIRBORNE KRANT Pagina 5 AIRBORNE BUITENEXPOSITIES
RENKUM Renkum Airborne heeft in samenwerking met de gemeente Renkum de WOII fietsroute uitgebreid. Deze route voert langs tal van historische plekken met levensgrote foto’s uit de Tweede Wereldoorlog in Renkum, Oosterbeek en Wolfheze. De foto’s zijn herinneringen aan de start van Operatie Market Garden, die op 17 september 1944 op Dropzone X van start ging.
Vervolg op pagina 9.
S. Jacquet keurig alle groepen vastgelegd. Je ziet opgeschoten jongetjes in de korte broek van hun veel grotere broer. Touwtje om hun middel en gaan. Jonge meisjes, allemaal met dezelfde staartjes, lopen zo keurig in rijtjes dat je er een liniaal langs kunt leggen. Jolige vrouwen met vlinderbrillen. Iedereen is slank.
VAN MARSLEIDER PETER VAN DRUNEN
Het publiek is trouwens behoorlijk veranderd, merkt Van Drunen op. ‘In het begin zag je voornamelijk groepen. Verpleegsters, militairen, drumbands, wandelverenigingen. Allemaal in uniform. De laatste jaren zijn het er nog zo’n honderd. De meeste mensen lopen individueel.’ De eerste jaren heeft fotograaf W.
Vlak na de oorlog moest menig volwassene zijn riem een paar gaatjes strakker doen. Herdenken was vanzelfsprekend in die eerste jaren na de oorlog. Als er straks geen veteranen meer bij kunnen zijn, moet de traditie op een andere manier vormgegeven worden.
Door Martine Hemstede De Airborne wandeltocht vormt de rode draad in het leven van marsleider Peter van Drunen. Zoals zo’n beetje alle kinderen in Oosterbeek beleefde hij zijn eerste wandeltocht als vijfjarige vanuit de bolderkar. ‘De Airborne Wandeltocht is voor mij thuiskomen’, zegt hij met glinsterende ogen. ‘Ik heb hem sindsdien ongeveer twintig keer gelopen. Toen ik in het bestuur zat, liep ik tussendoor altijd even de tien kilometer. Om te kijken of alles goed ging onderweg, maar vooral voor de sfeer.’ De Airborne Wandeltocht is zoals elke Oosterbeker weet de grootste eendaagse wandeltocht van Europa. In 1947 werd de eerste georganiseerd. Daar kwamen meteen ruim tweeduizend mensen op af. Veel meer dan verwacht. Doel van de tocht is de herinnering aan de Slag om Arnhem levend houden door te wandelen langs punten die tijdens de Slag van belang waren, en geld inzamelen voor de veteranen en hun families. De tocht begint bij het Airborne Museum, het toenmalig hoofdkwartier van de Britse militairen en voert langs de landingsplaats van de Britse parachutisten, door de bossen waar zwaar is gevochten, langs de Airborne begraafplaats, en natuurlijk langs de Rijn, de rivier waar de militairen overheen vluchtten toen de slag een brug te ver bleek. SAAMHORIGHEID Zijn broer en zus kwamen elk jaar terug naar Oosterbeek om samen met hun ouders ‘de Airborne’ te lopen. Onderweg kwamen ze al hun vrienden en vriendinnen van school weer tegen. Heel Oosterbeek loopt mee, met kinderwagens, schoolklassen, een enkeling ongetraind. Het is de unieke combinatie van samen sportief bezig zijn en het actief herdenken van de Slag om Arnhem dat hen bindt. Ouders zorgen al generaties lang dat hun kinderen zich bewust zijn van de verwoesting van oorlog en de kracht van vrede. De saamhorigheid onderweg is enorm. ‘Mensen helpen elkaar een beetje, ze groeten elkaar en wijzen elkaar op het plechtige moment, als de stoet wandelaars langs de Airborne begraafplaats loopt.’ Van Drunen geniet zelf van een hele rits momenten: ‘Dat begint met de vrijwilligersbijeenkomst en de opbouw van de boog over de Utrechtseweg. De sfeer is fantastisch, we hebben allemaal hetzelfde doel: deze erfenis doorgeven aan volgende generaties. En dan de start van de tocht. De mensen van de veertig kilometer zijn echte prestatielopers. Ze staan altijd onrustig aan de start. “Schiet nou maar op met die toespraak, ik wil weg”, hoor je ze denken. Daarna zie je allemaal vrolijke mensen, allemaal met de traditie van de wandeltocht in het achterhoofd. Echt kippenvel krijg ik altijd van de pipes and drums en de aanblik van al die duizenden mensen op de Utrechtseweg. Dit jaar komen vijf of zes veteranen naar de wandeltocht, van wie de oudste 103 is. En een aantal lopers van het eerste uur, die de tocht voor de vijfenzeventigste keer lopen. Daar kijk ik enorm naar uit.’
AIRBORNE KRANT Pagina 7 DE AIRBORNE WANDELTOCHT
Uw woning verkocht, gefinancierd en verzekerd onder één dak! Kijk op www.gaba.nl Bel: 026 – 443 5555 E-mail: info@gaba.nl makelaardij@gaba.nl, hypotheken@gaba.nl Ga jij met ons in zee? ANMAAKUEENFSPRAAK Goed geregeld HulpStichtinginHuisNederland collega’sGemotiveerdegezocht! Zorg op maat Een vaste medewerker Kwaliteit en aandacht op nummer 1 Meer dan 20 jaar ervaring Geen wachtlijsten Dediethuishulpontzorgt Onze thuishulp staat voor u klaar! Bel 0316 342006 of mail naar info@hulpinhuis.eu www.hulpinhuis.eu Zevenaarï Westervoort ï Duiven ï Arnhem ï Den Helder (WMO)
DAG EN NACHT BEREIKBAAR “OOK ALS U ELDERS VERZEKERD BENT”
Ieder mens is uniek Sinds 2014 is Johan Verhofstadt van Johan Uitvaartzorg uitvaartondernemer in de regio Arnhem die op een onconventionele manier, ongekunsteld, persoonlijk en altijd respectvol nabestaanden bijstaat en hen helpt bij het realiseren van een uitvaart volledig naar de persoonlijke wensen van de overledene en rekening houdend met het beschikbare budget. Het blijft natuurlijk altijd mogelijk om de uitvaartplechtigheid in een crematorium of uitvaartcentrum te organiseren, maar Johan gaat graag met de nabestaanden in gesprek en heeft verschillende opties om de afscheidsdienst op bijzondere locaties te organiseren. Want ieder mens is uniek. Waarom zou je tijdens de laatste reis je identiteit wegstoppen? Johan Uitvaartzorg heeft een aantal unieke plekken in Arnhem en Oosterbeek waar het laatste persoonlijke afscheid zonder tijdsdruk kan plaatsvinden, zoals bijvoorbeeld uitvaartcentrum de boerderij Moskowa met buitentent aan de Apeldoornseweg of in de Oranjerie Landgoed Hotel Groot Warnsborn aan de Bakenbergseweg of De Oude Kerk aan de Benedendorpseweg en KABELS aan de Westerbouwing in Oosterbeek. Zijn plekken voor een uitgebreide afscheidsceremonie. Nadat er gezamenlijk geproost is op het leven, wordt de kist dan samen met de naaste familie overgebracht naar het kleinschalige crematorium Fine Vita in Heteren voor een persoonlijk en intiem afscheid. Een persoonlijke uitvaart op maat past binnen elk budget, ook als u natura verzekerd bent en toch zelf uw uitvaart door Johan Uitvaartzorg laat verzorgen. Bel voor meer informatie naar 06-10 12 22 05. Ook als u elders verzekerd bent! www.johanuitvaartzorg.nl
WWW.JOHANUITVAARTZORG.NL 06 10 12 22 05
Muziek van Wulf, Laetitia Gerards, Jim Bakkum, Ben Saunders, Phion en Introdans en special effects maken Bridge to Liberation opnieuw tot een experience. Kijkers die Bridge to Liberation liever vanuit huis beleven kunnen op vrijdagavond 16 september kijken naar Omroep Gelderland, via livestream op bridgetoliberation.nl en op de facebookpagina's van gemeente Arnhem en Bridge to Liberation.
Tel:Marianne06MassagepraktijkMarianne Heb je pijnlijke, gespannen of vermoeide spierenen wil je weer een beetje ontspannen?
BRIDGE TO LIBERATION SAMEN MET PUBLIEK TERUG AAN DE RIJNKADE
Massages zijn niet erotisch getint!
MariannevandeSluis-Snik Wolfsenwaard43 Tel:06-40169978info@massagepraktijk-marianne.nl6932BKWestervoortBehandelingvolgensafspraak.
Fotos: W.S. Jacquet
Vrijdag 16 september 2022 beleven we Bridge to Liberation weer samen met tienduizenden aan de voet van de historische John Frostbrug. Winfried Baijens neemt je mee in ontmoetingen met verschillende mensen die de impact van de Slag om Arnhem in de regio vanuit het heden delen. Met de kennis van nu kijken we samen terug naar het verleden om zelf de waarde van vrijheid te kunnen bepalen. Om vooruit te kijken moet je terugkijken. In die spiegel kijken; zien wie je bent. Welke echo’s van de impact van oorlog horen we en hoe kunnen we die een plek geven in ons dagelijks leven, nu en in de toekomst?
Van Drunen: ‘We zien steeds meer belangstelling van jongeren voor de herdenkingen, maar we moeten wel actief nadenken hoe we jongeren erbij blijven betrekken. We gaan naar scholen, er is een gedichtenwedstrijd en natuurlijk de bloemleggingen. Samen met de andere herinneringstochten in de regio werken we aan plannen voor de toekomst.’
AIRBORNE KRANT Pagina 9
BLAREN Van Drunen kwam in 1980 bij de Gemeentepolitie Renkum werken en was, gefeliciteerd Peter, meteen lid van de Politie Sportvereniging Renkum. Het organiseren van de Airborne Wandeltocht zit in het DNA van de vereniging. Toen de leidinggevende van de medische dienst overleed, nam Van Drunen zijn taak over. Alles wat geen blaar was, kwam daar terecht. ‘Echt ernstig is het nooit’, zegt Van Drunen, terwijl hij twee keer op tafel klopt. Toch houdt hij daar altijd rekening mee. ‘Dat is ons werk he?’ zegt de politieman met een knipoog. ‘Je probeert alle problemen voor te zijn, maar met gemiddeld 34.000 wandelaars moet je het onverwachte maar een beetje accepteren.’ Wat Van Drunen het allermooiste moment van de wandeltocht vindt? ‘Ik zou haast zeggen: als hij is afgelopen. Als alles goed is gegaan.’
Geef voor een toekomst waarin we nierziekten kunnen genezen. nierstichting.nl
Foto: Chiel Eijt.
Vervolg van pagina 7
Pagina 10
16 september 09.30 uur Kranslegging Gelderland-monument bij Airborne Museum Oosterbeek. www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 16 september 12.15 uur Herdenking bombardement op Ede-Zuid 17 september 1944. Parkweg 144, Ede www.platformmhe.nl 16 september 12.30 uur Renkum Airborne 2022. Renkumse Heide, Telefoonweg 1, Renkum www.renkumleeft.nl 16 september 13.30 uur Onthulling monument Glider Pilots. Wolfhezerweg, Wolfheze www.dorpsbelangwolfheze.nl 16 september 15.00 uur Airborne-herdenking Nassauplein, Arnhem-West (Lombok) www.airbornearnhemwest.nl 16 september 18.15 uur Herdenkingsbijeenkomst Eusebius (voor www.arnhem.nlgenodigden) 16 september 18.45 uur March over the Bridge. John Frostbrug, Arnhem www.arnhem.nl 16 september 19.15 uur AirbornepleinKransleggingsceremonie , Arnhem www.arnhem.nl 17 september 11.30 uur Airborne Herdenking Ginkelse Heide, Ede. www.ede.nl/airborne 17 september 14.00 uur Kranslegging RAF Monument Utrechtseweg 232, Oosterbeek www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 17 september 15.00 uur Herdenking Polenplein Driel www.driel-polen.nl 17 september 17.30 uur Herdenking Royal Engineers Monument. Drielse Rijndijk, Arnhem - Driel 17 september 19.00 uur Airborne Herdenking Heelsum 2022 Bennekomseweg / Utrechtseweg, Heelsum www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 18 september 11.00 uur Airborne Memorial Service, Arnhem Oosterbeek War Cemetery. Van Limburg Stirumweg in Oosterbeek www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 18 september, 15.00 uur Herdenking Airbornebank Dorpsplein, www.dorpsbelangwolfheze.nlWolfheze 18 september, 16.17 uur Herdenking Air Despatch Monument. Limburg van Stirumweg, Oosterbeek www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne 25 september, 21.00 uur Stille tocht White Ribbon Mile. Oude Kerk, Oosterbeek www.whiteribbonmile.nl Alle vermeldingen zijn onder voorbehoud van wijzigingen en mogelijke restricties. Volg de herdenkingen live De Airborne herdenkingen zijn thuis live te volgen via Omroep Gelderland en RTV Arnhem, via tv of online via hun websites: www.gld.nl/marketgarden
AIRBORNE HERDENKINGEN Een aantal herdenkingen zijn besloten. Meer informatie vindt u op de website van de organisatie. 16 september 09.00 uur Herdenking bij de Naald Oosterbeek Voor veteranen, genodigden, inwoners gemeente Renkum www.renkum.nl/Bezoekers/Airborne
en rtvarnhem.nl. 26 augustus 20.00 uur Airborne Veteranenavond in de www.ede.nl/airborneHeideweek. 1 – 30 september Airborne Filmmaand Pathé Ede & Pathé Arnhem pathe.nl/airborne 3 september 75e Airborne Wandeltocht, Oosterbeek www.airbornewandeltocht.nl 3 september 19.30 uur Singer Songwriter Festival Openluchttheater, Ede www.cultura-ede.nl 5 – 25 september White Ribbon Mile. Start Oude Kerk, Benedendorpsweg 134, Oosterbeek www.whiteribbonmile.nl 9 september Airborne Solex Toertocht - Kasteel Doorwerth www.pegalex.nl 10 september Polentocht Driel, Driel www.polentochtdriel.nl 10 september 16.00 uur Wolfheze Airborne Xperience #WAX. Oranjevereniging Wolfheze, Plein van Mesdagweg Wolfheze. www.dorpsbelangwolfheze.nl 11 – 25 september Dagelijkse openstelling Oude Kerk Oosterbeek. Benedendorpsweg 134, Oosterbeek www.oudekerkoosterbeek.nl 13-18 september Airborne International Youth Conference www.youcee.euYOUCEE 15 september 19.00 uur Filmvoorstelling “Pegasus” Bioscoop Pathé, Ede www.thepegasuschannel.net 16 en 17 september Renkum Airborne Telefoonweg, Renkum www.renkumleeft.nl 16 september 13.30 uur Bridge to the Future Conferentie ‘De Erfenis van Indië’. Musis, Velperbinnensingel 15, Arnhem www.bridgetothefuture.nl 16 september 20.30 uur Bridge to Liberation. Aan de voet John Frostbrug, Arnhem www.bridgetoliberation.nl 17 september 9.00 – 15.30 uur Airborne Luchtlandingen Ginkelse Heide, Ede. www.ede.nl/airborne 17 september 13.30 uur Onthulling kunstwerk ‘Vlucht’. Velperplein ter hoogte van de Apeldoornsestraat, Arnhem www.arnhem.nl AIRBORNE REGIO AGENDA AIRBORNE EVENEMENTEN
www.rozet.nl/erfgoed
www.airbornemuseum.nl
www.museumarnhem.nl
23 september 20.00 uur Post War Rock N Roll | The Crazy Rockers + Real Rockers. Astrant, Ede www.astrant-ede.nl 24 september Pegasus Wandelfestival. De Hartenberg, Apeldoornseweg 60, Wekerom www.ede.nl/airborne 24 + 25 september 14.00 uur Rondvaart Slag om Arnhem over de Nederrijn. Vanaf Airborne at the Bridge, Rijnkade 150, Arnhem www.deblauwebever.nl WANDELROUTES Tip! Wandel eens op eigen gelegenheid door het verleden met deze vier Airborne routes: > De Polen in Driel > Perimeterroute Oosterbeek > Dropzone Ede > Oorlog in Arnhem Zie en verschillende winkels, centrum Ede www.ede.nl/airborne 3 september ArtBorne langs route Airborne www.scarabee-art.nlWandeltocht 14 – 18 september Market Garden tentoonstelling, Betuws Oorlogsmuseum. Onze Lieve Vrouwestraat 36, Heteren www.betuwsoorlogsmuseum.nl T/m 30 oktober Glider Museum Wolfheze. Wolfhezerweg 111-113, Wolfheze www.glidermuseum.nl T/m 20 november. ‘Van Links Naar Rechts’. Museum Arnhem, Arnhem T/m 31 december getuigen van de Slag om Arnhem Erfgoedcentrum Rozet, Arnhem T/m 31 december. Airborne Hartenstein T/m 31 december Infomatiecentrum Polen Driel Kerkstraat 27,
Stille
Driel informatiecentrum/www.driel-polen.nl/nl/ Alle vermeldingen zijn onder voorbehoud van wijzigingen. Controleer altijd vooraf op de website van de organisatie of de informatie nog actueel is. De meest actuele Airborne kalender vindt u op www.airborne-region.nl Computerproblemen ? Wij lossen uw probleem op ► Computer versnellen en beveiligen ► Draadloos netwerk : overal WiFi in huis ► Printproblemen oplossen ► Email instellen op PC en smartphone ► Expert Apple-computers en tablets ► Verkoop computers-op-maat ► Voor particulieren en bedrijven 06 180 868 14Lange Dreef 1a, 6662 KL Elst tel.: 0481-358989 Knuffelhormoon aanmaken? leprastichting.nl/aanraken
AIRBORNE KRANT Pagina 11 17 + 28 september 13.30 uur Rondvaart Remember September 1944 vanaf Wageningen www.deblauwebever.nl 17 september 14.00 uur Race to the Bridge. Telefoonweg Renkum; tussenstop Rijnkade Arnhem; eind Airborne Museum at Hartenstein. www.airbornebattlewheels.nl 17 september, 18.45 uur Airborne-wedstrijd: Vitesse vs FC Volendam. Gelredome, Arnhem www.vitesse.nl 17 september 20.00 uur Herdenkingsconcert Arnhemsche Psalm door Phion. Musis, Velperbuitensingel 15 Arnhem https://www.phion.nl 17 september 20.00 uur Airborne Taptoe. Raadhuisplein, Oosterbeek www.airbornetaptoe.nl 17 september 20.00 uur liederenprogramma ‘Nie wieder Krieg!’. Concertzaal, Rozensteeg 3 Oosterbeek 18 september 9.00 uur Engels-Nederlandse herdenkingsdienst. Oude Kerk, Benedendorpseweg 134 Oosterbeek 18 + 25 september 13.30 uur Verhalen van ooggetuigen, gratis lezing. Airborne at the Bridge, Rijnkade 150, Arnhem www.airbornemuseum.nl/activiteiten 23 september 13.30 uur Rondvaart Slag om Arnhem. Vanaf Oude Kerk Oosterbeek naar Arnhem www.deblauwebever.nl
Experience. Airborne Museum at
www.visitarnhem.com/airborne WANDEL- en FIETSTOURS Wandel of fiets tijdens de Airborne maand mee met een van deze tours. Of kijk op www.airborne-region.nl/er-op-uit voor Airborne gidsen. Diverse data Gilde Arnhem, Slag om Arnhem wandeling. Startpunt, Airborne at the Bridge, Rijnkade 150, Arnhem. www.wandeleninarnhem.nl Diverse data September 44 wandeling. Kasteel Doorwerth www.glk.nl/doorwerth 7 + 14 september 19.00 uur Begeleide Glider Natuurwandeling 6 km Startpunt: Dorpsplein, Wolfheze www.dorpsbelangwolfheze.nl 10 september 12.30 uur Slag om Arnhem stadswandeling + bierproeverij Start: Stationsplein, Arnhem bierwandeltochten.blogspot.com 11 september 13.00 uur Begeleide Glider Natuurwandeling 10 km. Startpunt: Dorpsplein, Wolfheze www.dorpsbelangwolfheze.nl 11, 18 en 25 september Rondleiding Airborne Begraafplaats, Oosterbeek www.airbornemuseum.nl/activiteiten 17 + 24 september Perimeterwandeling met gids. Start Airborne Museum at Hartenstein, Utrechtseweg 232, Oosterbeek www.airbornemuseum.nl/activiteiten 18 + 24 september 11.00 uur, Ontdek sporen van WOII op Veluwezoom Startpunt: Parkeerplaats Herikhuizerveld. Rheden bezoekerscentrum-veluwezoomwww.natuurmonumenten.nl/ 22 oktober 10.00 uur Battlefieldtour Pegasus 1. Verbindelaarsweg 100, Ede. www.platformmhe.nl www.thepegasuschannel.nl& TENTOONSTELLINGEN Buitenexposities in Airborne gemeentes: 1 juli – 31 oktober Polenplein Driel www.driel-polen.nl 1-30 september Ginkelse Heide, Ede www.ede.nl/airborne 1-30 september Eusebiuskerk naar John Frostbrug, Arnhem www.arnhem.nl 1-26 september Gemeente Renkum Startpunt Renkum Overige tentoonstellingen 1-30 september Foto-expositie ‘Airborne, op weg naar vrijheid’. Raadhuis
Benieuwd of wij ook iets voor u kunnen betekenen? Krijg direct vrijblijvend advies over uw klacht behandeling. Boek uw gratis screening op www.resultcare.nl
en
RUGPIJN? SCGRATISREENING! NIEUW IN DE REGIO! WIJ HEBBEN AFSPRAKEN MET ALLE ZORGVERZEKERAARS! 9,1 President Kennedylaan 108 • Velp • 085 210 37 06 • info@resultcare.nl WWW.RESULTCARE.NL Meuleman Schilderwerken BV Glas-, Behang- en Schilderwerk Keurbeek 2, 6914 AG Herwen T 0316 - 247106 E info@meuleman-schilderwerken.nl www.meuleman-schilderwerken.nl
Heeft u al een tijdje last van zeurende of scherpe pijn in uw rug? Als u er niks aan doet, is de kans groot dat dit nooit meer vanzelf over gaat. Blijf niet leven met rugpijn en pak het probleem effectief aan met een behandeling bij Result Care. De meeste mensen die last hebben van rugpijn hebben dit na lang zitten, staan of liggen. Ze moeten dan in beweging komen voor wat verlichting. Rugpijn is een klacht die vaak langzaam op komt zetten zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak. Oorzaken kunnen zijn; beenlengteverschil, verkeerde houding, overmatige spierspanning of vele andere zaken. Wat de oorzaak ook is: er is een oplossing. Bij Result Care behandelen we door de combinatie van fysiotherapie en chiropractie de rug en de onderliggende oorzaak snel en effectief.
• CHIROPRACTIE • FYSIOTHERAPIE • COACHING ZEURENDE OF SCHERPE PIJN IN UW RUG? ER IS OPLOSSING!EEN
De rillingen lopen Janny over het lijf als ze denkt aan het geschreeuw en gekrijs wat ze hoorde tijdens de eerste nacht van de evacuatie. Ze was pas 8 jaar. “We sliepen tussen de Engelse en Duitse soldaten. Kalm blijven en onze mond houden, dat werd ons opgedragen. Dat was enorm eng.”
Laat uw gegevens
John raakt nog steeds zichtbaar geëmotioneerd als hij vertelt over zijn herinneringen. “De jaren na de evacuatie dacht ik ‘we hebben het gehad’. Zodra ik erover sprak werd er gezegd ‘jongen wat weet jij er nou toch van, bemoei je je met je eigen.’ “Natuurlijk weet ik er wat van, als 12-jarig jongetje heb ik het meegemaakt en kennelijk opgeslagen. Dit loopt als rode draad door mijn leven.” ’s Nachts schrikt hij nog regelmatig wakker met flashbacks naar de beelden en gebeurtenissen die hem voor het leven hebben getekend. De volledige herinneringen aan de evacuatie van John, Tiny en Janny kun je lezen op www.airbornemuseum.nl/ikkomterug
“Dit had al veel eerder moeten gebeuren”, zegt Tiny van Binsbergen (86) als we haar vertellen over het project. Voor alle drie de evacués van de Slag om Arnhem voelt het alsof er een last van hun schouders valt dat alle verhalen nu worden opgehaald, maar de wens over te brengen dat dit nooit meer mag gebeuren overheerst. Juist daarom is het nu belangrijk deze verhalen te waarborgen en niet te vergeten.
Janny Harmsen (86), vertelt in het project IK KOM TERUG over de angstaanjagende en uitputtende maanden van de evacuatie. “Het is alsof het gisteren is gebeurd.”
AAN DE EVACUATIE
korte informatie
achter op: www.airbornemuseum.nl/ikkomterug. We nemen binnen drie weken contact op. Cadeau artikelen en woonaccessoires ook verkoop en verhuur van Feest en verkleedkleding Tel:info@abckoopjes.nl0647327530 www.abckoopjes.nl Doneer nu via GIFT.MATCHIS.NL GEEF EEN KANS OP LEVEN MUST SEE Bestel je tickets online en ontdek Nederlandse15iconen
HERINNERINGEN AAN DE EVACUATIE
Tiny van Binsbergen, John Visser en Janny Harmsen (vlnr). 1944 herinnering door. met wat over evacuatieverhaal
AIRBORNE KRANT Pagina 13 IK KOM HERINNERINGENTERUG
“Als ik nu naar televisie kijk en ik zie daar een jongetje van 12 jaar lopen, dan denk ik ‘jongen wat moet jij nog een boel meemaken.’” John Visser (90), is evacué van de Slag om Arnhem en deelt zijn verhaal, omdat “wat wij mee hebben gemaakt tijdens Operatie Market Garden nooit meer mag gebeuren.” Hij spoort anderen aan ook hun verhaal te delen.
Jarenlang wordt er weinig gepraat over de impact van het oorlogsverleden, het leven ging gewoon door. Maar nu de evacués ouder zijn, er steeds meer van hen zijn overleden en de oorlog in Oekraïne voortduurt, komt het allemaal weer terug. “Het staat op mijn netvlies, ook al was ik maar 8 jaar.”
Ook de toen 7-jarige Tiny moest evacueren. Na een hele lange reis van plek naar plek kwam ze in Hengelo (Gelderland) terecht. Samen met twee andere gezinnen verbleef zij bij een klompenmaker. Er was bijna niks, toch werd er iedere avond voor een activiteit gezorgd: “Gezoem vulde de loods iedere avond, er was geen verlichting maar daar wist mijn vader wel iets op. Hij zette de fiets op de kop en om de beurten draaiden we aan het wiel. Zo hadden we een lampje door de dynamo.”
ook geëvacueerd geweest? Geef de
uw
GEEF DE HERINNERING DOOR Bent u of uw familie in september
IK KOM TERUG Met het project IK KOM TERUG worden de herinneringen van evacués uit de Airborne Region 1944-1945 (tijdens en na de Slag om Arnhem) en de impact van het oorlogsverleden verzameld, vastgelegd en gedeeld om de herinneringen op een andere manier invoelbaar te maken en door te geven aan huidige en volgende generaties. Deze inhoudelijke persoonlijke verhalen geven een breed inzicht op de impact van de evacuatie. John, Janny en Tiny doneerden hun verhaal al en hopen hiermee ook andere evacués te bereiken om hun verhaal nu ook te gaan delen.
Duiven 150 ml
NU BIJ VERKRIJGBAAR!ONS €2,-
Meer
It starts with a smile! Golden Naturals is gespecialiseerd in het ontwikkelen en vermarkten van hoogwaardige, natuurlijke voedingssupplementen. Een complete en gevarieerde merklijn die bijdraagt aan het gezond zijn en gezond blijven. Producten verrijkt met gepatenteerde stoffen en voorzien van wettelijke EFSA-gezondheidsclaims die symptomen én oorzaken aanpakken. Regelmatig lanceren zij nieuwe producten en passen ze hun bestaande productlijn zo nodig aan. Uiteraard altijd conform geldende wet- en regelgeving. Het assortiment van Golden Naturals wordt in Nederland geproduceerd. kortingsdop Deze dop zit op (bijna) alle Golden Naturalsproducten. Het is slim om deze goed te bewaren. Als je hem weer bij ons inlevert, krijg je namelijk 2 euro korting op de aankoop van een nieuw Golden Naturals-product. Heel gemakkelijk, want deze korting wordt gewoon aan de kassa voor je verrekend. Toch mooi Loopmeegenomen!eensbijons binnen voor meer informatie. weten? € 9,95
"OOSTERBEEK HAS BEEN MY LIFE" Door Alexander Heusschen Plukjes mensen hebben zich verzameld rond de Airborne-begraafplaats in Oosterbeek. De meesten in functie, op te maken uit de Taxi Charity-pashouders. Andere belangstellenden, voorzien van camera's en met verwijzingen naar militaire eenheden op hun kleding, blijven meer op de achtergrond. Iedereen is in afwachting van 25 broze (bijna) honderdjarige Tweede Wereldoorlog-veteranen en vier Chelsea Pensioners die die ochtend per boot uit Engeland zijn vertrokken naar Gelderland. Eén van de mannen, Raymond Whitwell (103), is de rest vóór: "Hé, dat moet Ray zijn!", klinkt het. De blikken gaan omhoog naar een zweefvliegtuig boven de bomen. Tien minuten later arriveren de Londense taxi's. De blauwe zwaailichten van de politiebegeleiding en vlaggetjes geven de stoet iets presidentieels. Op diverse achterbanken zijn in baret gestoken heren Zodraweggedoezeld.AlecHall (100) met wat hulp uit zijn taxi is gestapt strooit hij met zinnetjes: "I was here 80 years ago", zegt hij tegen niemand in het bijzonder. Hall, tijdens de Slag om Arnhem medic ('hospik') bij de 181 Airlanding Field Ambulance, lijkt blij weer in Nederland te zijn. Hij had, net als een handjevol andere Arnhem-veteranen, veel eerder willen komen, maar de coronapandemie verhinderde dit. Een videoboodschap in september 2021 vulde de leemte op: "Ik zou in Nederland willen zijn, bij jullie, mijn Hallvrienden".geniet deze dag zichtbaar van alle aandacht en poseert geduldig voor iedereen die een lens op hem richt. "Dad loves to have his picture taken", voegt z'n dochter toe. "We are grateful for everything you did", krijgt hij mee van een dame uit het publiek. Hall lijkt het niet te horen. "I'll be a hundred in three weeks' time", gaat hij door. Zijn dochter vertelt ondertussen over de novelle van John Steinbeck die haar vader las tijdens de gliderovertocht in september 1944, om te voorkomen dat hij luchtziek zou worden. Het boek, 'Of mice and men', heeft hij nog steeds. Eenmaal op het gras van de begraafplaats gaat Hall op zoek naar de graven van gesneuvelde kameraden. "This is a medical grave, so that would have been one of ours", zegt hij. Na een rondje langs andere 'medische graven' gaat Hall op één van de gereedstaande stoeltjes zitten. Een aantal oude mannen wordt dik ingepakt tegen de frisse wind, terwijl Hall een kort interview geeft voor een tv-zender. Wanneer de opnameapparatuur is ingepakt en Hall de interviewer heeft bedankt, krijgt hij een jas om de schouders. Een andere veteraan komt vragen of 'Alex' misschien een "drop of brandy" uit zijn heupfles wil. Hall weigert. "What, a medic not having a drink?!", is de reactie. Op de achtergrond verklaart iemand van de begeleiding luid de bar voor geopend. Een grappige conversatie tussen de brandydrinker en Hall volgt. "Did you jump in?", vraagt de één. "Rudesheim, is that the village near here?", zegt de ander op zijn beurt. "I think it's Rudenstein", weet zijn gesprekspartner. Ze laten het maar zo. Hall kijkt in de verte en vertelt dan over de drie noodhospitalen waar hij tijdens de gevechten werkte: "On the crossroads. One, two, three", wijst hij denkbeeldig aan. "All of them hotels. By Friday we had two or three hundred badly wounded. The Germans came in the night and took the medical staff away. A Dutch nurse looked after them after we had left." Hall zwijgt even en besluit dan: "Oosterbeek has been my life".
AIRBORNE KRANT Pagina 15
Hij kent BOEF... nu Bowie nog! Laat jongeren kennismaken met méér cultuur. Ga naar cultuurfonds.nl/educatie Bowie
Alec Hall op de Arnhem Oosterbeek War Cemetery Hall met familieleden bij een Field Ambulance-graf Hall (L) in gesprek met veteraan John Gillett. Meer weten? Kijk parkinsonfonds.nl/brochureop of scan de QR code. Hannie van Leeuwen (46, Parkinsonpatiënt) “Het duurde 5 jaar voordat ik eindelijk de Parkinsondiagnosekreeg.”
ADVIES NEDERLAND ZONNEPANELEN ZONVraageenZONNEPANELENOFFERTEaan BesteDirectExtrawinterkortingbesparenprijsgarantie Uniekaanbod In deze donkere dagen denkt u wellicht niet aan zonnepanelen echter nu uw zonnepanelen aanschaffen betekent wel extra hoge korting en extra voordelen. Uw voordelen • Beste prijs- en kwaliteitsgarantie • Binnen 4 weken geïnstalleerd • Beste investering voor uw woning • Uw eigen groene stroom op uw dak • Direct uw energierekening verlagen met gemiddeld € 65,- per maand • U verbetert uw energielabel van de woning Met de ervaring van meer dan 10.000 geïnstalleerde zonnepanelen systemen kiest u voor een betrouwbare partner. Vraag een vrijblijvende offerte aan 085 077 36 70 informatie@zonadviesnederland.nl Kantoor Nijverheidsweg 1 te Elst - Magazijn Effect 6B te Duiven www.zonadviesnederland.nl Zon Advies Nederland Voor al uw private label voedingssupplementen Private Label WebdesignLabeldesignDiverseProductenHoogwaardigesupplementenkwaliteitproductenopmaatsmaken Impact 69H, 6921RZ Duiven | info@supsuppliers.com www.supsuppliers.com leeuw Govani mishandeld en doodsbang Lees het schrijnende verhaal van leeuw Govani WWW.AAP.NL/GOVANI
SALESparadise.nl Jij
VIDEO'S MET VERHALEN IN INFORMATIECENTRUM DRIEL Sinds 2014 verwelkomt het informatiecentrum 'De Polen van Driel' dagelijks bezoekers. In het lustrumjaar 2019 waren het er zo'n 10.000 in totaal. Als aanvulling op de permanente expositie over de inzet van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade zijn begin mei twee videoschermen in gebruik genomen.
Het beseffen, beleven en waarom we herdenken heeft hiermee een extra dimensie gekregen in het informatiecentrum ‘De Polen van Driel’ Het Informatiecentrum ‘De Polen van Driel’ is te vinden in de Rooms-katholieke kerk tegenover het monument op het Polenplein in Driel. Het is dagelijks te bezoeken van 9 tot 17 uur.
Mevrouw Gerritsen-Martens (13 in 1944) bekijkt met haar schoondochter haar eigen interview.
Na de oorlog werden deze veldgraven door de The British Graves Registration Unit opgeruimd. De lichamen werden opgegraven, geïdentificeerd en opnieuw begraven op de Airborne Begraafplaats.
AIRBORNE KRANT Pagina 17
BELEVEN VAN VERHALEN
Op 25 september 1945 vond hier, nog voordat de begraafplaats volledig af was, de eerste herdenkingsdienst voor de Britse oorlogsslachtoffers plaats.
Het plaatsen van de videoschermen was slechts één van de vier projecten die informatiecentrum ‘De Polen van Driel’ uitgevoerd heeft in de afgelopen jaren. Zo is er ook gewerkt aan een buitententoonstelling over de rol van Poolse militairen tijdens de bevrijding, is een origineel glas-in-loodraam gerestaureerd dat geschonken was door de Poolse Brigade in 1947 en is er een informatieve wandeling ontwikkeld. De videoschermen geven bezoekers de kans om dichter bij het verleden te komen. Op de videoschermen kunnen bezoekers namelijk interviews bekijken met veteranen van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade en inwoners van Driel die midden in de gevechten van 1944 terecht kwamen. Deze nieuwe beleving werd officieel geopend door Wethouder Wijnte Hol van de gemeente Overbetuwe en Piotr Samerek van de Poolse ambassade door de startschakelaar van het eerste scherm in te drukken. NO BABIES Onder de aanwezigen waren ook mevrouw Braakman (92) en mevrouw Gerritsen-Martens (93). Zij zijn twee van de geïnterviewde Drielenaren en vertellen in de video over hun ervaringen tijdens de gevechtshandelingen in Driel in 1944. In het interview vertelt mevrouw Joke Gerritsen-Martens hoe haar vader de vraag kreeg om de Polen de weg te wijzen naar het veer. Dit wilde hij alleen doen als de toen 13-jarige Joke meeging. De Polen protesteerden: “No babies”. Ook bijna 80 jaar na de oorlog is mevrouw Gerritsen-Martens daar nog verbolgen over. Zij was toch geen baby? Dat het gevaarlijk was wordt duidelijk uit het interview van mevrouw Braakman als zij vertelt over de dood van haar zus door beschietingen.
Foto: Thijs de Jong EEN LAATSTE RUSTPLAATS
Herdenking op de Airborne Begraafplaats op 25 september 1945. Generaal Urquhart (middenvoor) en zijn mannen salueren de militairen die gesneuveld zijn tijdens de Slag om Arnhem. bent goud waard!
Royale bonussen Onze Salestijgers hebben jaarsalarissen tot wel € 80.000,- bruto per jaar.
Nadat de Britse troepen in de nacht van 25 op 26 september over de Rijn waren teruggetrokken, lag Oosterbeek er treurig bij. Grote delen van het dorp waren verwoest en gesneuvelde militairen lagen in huizen, op straat of in geïmproviseerde veldgraven. Pas na de oorlog vonden deze mannen hun laatste rustplaats op de Arnhem Oosterbeek War Cemetery, beter bekend als de Airborne Begraafplaats. Na negen dagen aan felle strijd hadden de Britse en Poolse troepen bij Oosterbeek vele slachtoffers te betreuren. Gesneuvelde militairen werden tijdens de strijd vaak snel door hun kameraden begraven op de plek waar ze gestorven waren. Door aanhoudende gevechten was dit echter niet altijd mogelijk. Soms lagen de slachtoffers in een gebied dat te gevaarlijk was en konden ze simpelweg niet worden bereikt. Daarnaast had het begraven van slachtoffers tijdens de strijd en vlak daarna niet altijd de hoogste Ditprioriteit.betekende dat er in de periode na de slag nog veel lichamen op straat lagen. Het Nederlandse Rode Kruis hield zich bezig met het begraven van deze slachtoffers, maar ook de Nederlandse bevolking hielp mee. Verzetskrant Slaet op den Trommele deed een dringend beroep op de Nederlandse bevolking: “Voor deze taak willen wij een dringend beroep doen op onze landgenoten. Vervult de plicht, welke de verwanten zo graag zouden volbrengen. Het is moeilijk, maar het moet.” Burgers werden gevraagd persoonlijke bezittingen te verzamelen, de gegevens van het identiteitsplaatje op te schrijven en de plek waar de persoon lag nauwkeurig vast te leggen. Het pakketje moest vervolgens aan een officiële Nederlandse Rode Kruisinstantie worden overhandigd. Duitse soldaten moesten op dezelfde manier worden begraven, want, zo stelde de krant: “Ook zij hebben vrouwen en moeders.” Op de veldgraven werd een kruis gezet, met daarop de naam van het slachtoffer, voor zover die bekend was.
En ook huisorkest Phion draagt bij aan het feest: samen met violist Mathieu van Bellen spelen zij Tsjaikovski en Brahms. Vier het mee en koop je tickets via musisenstadstheater.nl/open.
Vijf dinsdagen op rij zijn documentaires te zien over Market Garden, waarin persoonlijke verhalen van betrokkenen of nabestaanden worden gedeeld. Airborne Wandeltocht 3 september De Airborne Wandeltocht vindt ieder jaar plaats op de eerste zaterdag van september in Oosterbeek. Wij nemen je mee naar de finish. Bridge to Liberation | 16 september
- AdvertorialsSTEUN DE DIERENBESCHERMING DIERENBESCHERMING.NL/HELPONSREDDEN HELP ONS REDDEN FEEST VIEREN Het is feest in Musis & Stadstheater Arnhem, want concertgebouw Musis bestaat 175 jaar! Samen met jou openen we feestelijk ons jubileumseizoen. Kom zingen, trommelen of rollerskaten, ontmoet sterren van wereldformaat en luister naar gepassioneerde musici. Waar ga jij voor? MUSIS BESTAAT 175 JAAR! BRAHMS2SEPTEMBERMETPHION EN MATHIEU VAN BELLEN 4SEPTEMBERIRISHOND 3SEPTEMBERSHEILAE. 5SEPTEMBER KEB’ MO’ SOLO ROLLERSKATE4SEPTEMBER DISCO MET LIVE BAND & DJPERCUSSIEWORKSHOP31AUGUSTUSMETMARTINVERDONK (8-12 JAAR) BOEK JE TICKETS OP: musisenstadstheater.nl/open Wij staan stil bij Market Garden Jij toch ook? Omroep Gelderland staat in september in het teken van Operatie Market Garden. Dit is er allemaal te zien. Kijk voor alle uitzendtijden op GLDgld.nl/marketgardendoc|vanaf30augustus
|
Deze beleving met muziek, special effects, film en dans neemt je mee in persoonlijke verhalen van de Slag om Arnhem. Luchtlandingen Ginkelse Heide 17 september We zijn ook weer bij de jaarlijkse luchtlandingen op de Ginkelse Heide, georganiseerd ter nage dachtenis aan de geallieerde luchtlandingen tijdens Operatie Market Garden. Herdenkingen (live) • Herdenking Airborneplein Arnhem 16 sept • Herdenking Ginkelse Heide | 17 sept • Herdenking Oosterbeek | 18 sept Op zondag 18 september kijk je om 17.15 uur naar een samenvatting van het herdenkings weekend.
Minstens net zo’n feest is het bij de Rol lerskate Disco op zondag 4 september. De Parkzaal wordt omgetoverd tot rollerskate baan en de grootste hits van Donna Sum mer klinken vanaf het podium, live gespeeld door Carolina Dijkhuizen en band. Pianiste Iris Hond en internationale bluesgrootheid Keb’ Mo’ maken hun opwachting op zondag en maandag.
Musis bestaat 175 jaar en viert feest Musis opent van 2 t/m 5 september feestelijk haar jubileumseizoen.
Musis bestaat 175 jaar en pakt groots uit om dat te vieren. Het concert van Sheila E., de wereldberoemde drumster, percussio nist en zangeres, is de knallende en officiële opening van het jubileumseizoen. In haar voorprogramma staan Arnhemse kinderen van 8 tot 12 jaar, die een week eerder (op 31 augustus) een workshop bij toppercus sionist Martin Verdonk volgden.
AIRBORNE KRANT Pagina 19 AIRBORNE JUNIOR!
De Airborne maand zit altijd vol activiteiten waarbij je leert over de geschiedenis van de Slag om Arnhem en de verhalen van mensen toen en nu. Misschien ben je met je klas al wel bij het Airborne Museum geweest, leg je dit jaar bloemen op de Airborne Begraafplaats of werk je in het Airborne Doeboek aan het verhaal van Jammy. Net als jij zijn ook veel andere kinderen bezig met Airborne activiteiten, daarom is deze pagina voor jou!
Thom (12) is de kinderburgemeester van de gemeente Renkum. Hij is al eens eerder bij de herdenking op de Airborne Begraafplaats geweest. “Je wordt er niet superblij van in je hoofd dat er veel mensen dood zijn gegaan” zegt Thom, “maar het is belangrijk om te doen, omdat wij nu in vrede en vrijheid kunnen leven.” Zijn grootste tip? Ga naar het Airborne Museum of loop de stille tocht van de White Ribbon Mile!
DOOLHOF Help jij de parachutist om de brug te vinden? Oplossing WIJZENKINDERBURGEMEESTERSJEDEWEG!
JUNIOR
Deze krant staat vol met activiteiten in de Airborne maand. Maar wat zijn eigenlijk de indrukwekkendste en gaafste dingen om te doen? Thijmen, Levi en Thom wonen in de Airborne regio en vinden het alle drie belangrijk om te blijven herdenken in september. Waar kun je dat het beste doen? Thijmen (11) is de kinderburgemeester van de gemeente Overbetuwe. Hij helpt dit jaar voor het eerst mee aan de Polenherdenking in Driel. “Ik vind het een hele eer om erbij te kunnen zijn en wat te mogen doen bij deze bijzondere herdenking. Mijn overgrootmoeder Grada Philipsen ging jarenlang trouw naar de herdenking. Zij stond bekend als het ‘appelvrouwtje’. Dat maakt het extra bijzonder voor mij,” zegt Thijmen. Zijn grootste tip? Bezoek het informatiecentrum ‘De Polen van Driel’ en loop de ‘Polen van Driel’ wandeling! Levi (11) is de kinderburgemeester van de gemeente Ede. Al voordat hij kinderburgemeester werd, was hij geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog en nu vindt hij het gaaf om zelf aan activiteiten mee te mogen doen. “Ik ga altijd naar de droppings op de Ginkelse Heide. Na afloop vind ik het heel leuk om naar de parachutisten toe te gaan. Soms krijg je dan een mooie badge of mag je met ze op de foto,” vertelt Levi. Zijn grootste tip? Ga kijken naar de droppings op de Ginkelse Heide of bezoek het Airborne Museum!
Thijmen, Levi en Thom (vlnr). Foto Thom: RTV Connect / Arjan Hoefakker LOPEN MET HET 10E BATALJON IN MIJN HOOFD Door Jelle Vos ‘Mam, mag ik ook naar de begraafplaats om te denken aan de dode soldaten?’ Toen was ik vier jaar, iets te jong nog om de wandeltocht mee te lopen of bij de herdenkingsdienst aanwezig te zijn. Mijn naam is Jelle, ik ben inmiddels 13 jaar en loop sinds mijn vijfde de Airborne wandeltocht. Ook ben ik 4 keer bloemenkind geweest. Meedoen aan de Airborne wandeltocht is voor mij heel belangrijk. De geschiedenis van de Slag om Arnhem raakt mij erg en ik raak meer en meer betrokken bij de herdenkingen hieraan. Sinds 2017 ben ik lid van Friends of the Tenth, een Britse stichting die is opgericht ter nagedachtenis aan het 10e Bataljon dat op 18 september 1944 met 582 parachutisten werden gedropt op de Ginkelse Heide. Slechts 39 mannen keerden terug naar Engeland. Ik probeer zoveel mogelijk te doen om deze stichting te helpen door middel van het verzorgen van de graven van soldaten van dit bataljon en geld ophalen om de stichting te steunen. Mijn mooiste herdenkingservaringen tot nu toe: twee keer meedoen aan een tv-documentaire, meewerken aan een tentoonstelling in het Airborne Museum over dit onderwerp en in 2019 afreizen naar Engeland om te spreken tijdens de onthulling van een monument voor dit bataljon. Dit jaar start ik iets later met wandelen op 3 september, omdat ik eerst aanwezig mag zijn bij het afnemen van het defilé. Een grote eer! Ik blijf de Airborne lopen, ieder jaar weer. Met dat hele speciale bataljon vol helden in mijn hoofd. Jelle Vos (links) met rode baret tijdens de Airborne Wandeltocht.
WOORDZOEKER Zoek alle woorden en vind de oplossing!
ALTIJD WELKOM, MET OF ZONDER AFSPRAAK. ONLINE AFSPRAAK MAKEN? AMIKAPPERS.NL/AFSPRAAK-MAKEN 5,00 CADEAU Deze actie is geldig t/m 31 oktober 2022 bij AMI Kappers Bemmel, Duiven, Westervoort, en Huissen op vertoon van deze bon. Geldig op een behandeling, niet op producten of i.c.m. andere acties. Jij wgoudbentaard! Royale bonussen Onze Salestijgers hebben jaarsalarissen tot wel € 80.000,bruto per jaar. SALESparadise.nl Bij aankoop van een Caruzzo fauteuil krijgt u een poef cadeau! Caruzzo Actie! Pascalweg 4, Elst • T 0481 350 850 • www.hoefsloot.nl
