re 57

Page 1


‫سياسى‪،‬فيكرى‪،‬شيكاريية‬

‫‪14‬‬ ‫‪20‬‬

‫‪57‬‬

‫ذمارة (‪5 )56‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬ ‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫ماكوان كةريم‬ ‫سةرنووسةر‬ ‫هؤشيار حةمةئةمين‬ ‫‪07701584813‬‬ ‫بة ِريَوةبةري نووسين‪:‬‬ ‫سةنطةر بيالل‬ ‫بة ِريَوةبةري كارط َي ِريي‬ ‫كاروان رةحمان‬ ‫‪07702461727‬‬ ‫راويَذكاري ياسايي‪:‬‬ ‫بةختيار عةلي عةبدو َلآل‬ ‫هة َلةضن‪:‬‬ ‫ه َيمن مةنصور‬ ‫ديزاين‪ :‬توانا ئةحمةد‬

‫‪24‬‬

‫‪www.regamedia.com‬‬ ‫‪info@regamedia.com‬‬ ‫ئؤفيسي نةرويج‬ ‫‪004747364535‬‬ ‫ناونيشان‬ ‫نووسينطةىسةرةكى‪:‬سل َيمانى‪-‬‬ ‫َ‬ ‫رةشةمؤل‪-‬نهؤمىدووةم‬ ‫تةالرى‬ ‫ئؤفيسى(‪)248‬‬‫ضاث‬ ‫ضاثخانةي كوردستان‬

‫‪26‬‬

‫كؤمثانياي ن َيوةند بؤ ضاث و بآلوكردنةوة‬ ‫‪07701517533‬‬ ‫نرخ‬ ‫تيراذ‬ ‫‪07504612568‬‬ ‫(‪)1500‬‬ ‫(‪)6000‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪1‬‬


‫حمةمةد مةال قادر‪:‬‬ ‫ل����� َي�����دوان�����ةك�����ان�����ي ب�����ارزان�����ي‬ ‫دةم���ارط�ي�ريء ت��ةت��ةروف��ات��ي ت � َي��داب��وو‬ ‫ديداري ‪:‬هَيدى هةولَيرى‬ ‫ئةنداميكي َثيشووي مةكتةبي سياسي‬ ‫َ‬ ‫ثارتي لة ديداريَكي تايبةتي ِرَيطادا ئاماذة‬ ‫بة ضةندين ثرسي ناوخؤي هةريَمي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي يةي لة هةريَمي‬ ‫كوردستانء ئةو‬ ‫كوردستان سةرؤكايةتي هةريَمء هةردوو‬ ‫(يةكيتيء ثارتي) بةرثرسيارن‬ ‫حيزبي َ‬ ‫َ‬ ‫كيشةكاني ثارتيء‬ ‫لةطةندةلي‪.‬لةبارةي َ‬ ‫يةكييتيشةوة محةمةد مةال قادر لةو‬ ‫َ‬ ‫ديدارةي طؤظاري ِرَيطاءتيشي «هةميشة‬ ‫حيزبايةتيةكة لة سةرووي بةرذةوةندية‬ ‫يةكيتي َبيت‪ ،‬يان ثارتي‪،‬‬ ‫باآلكانة ض َ‬ ‫حيزبايةتيان تةسكة‪ ،‬نةدةبوو كاك مةسعود‬ ‫َ‬ ‫هةندي تةسريحاتي داوة‪ ،‬خؤزطة ئةوةي‬ ‫نةكردباية دذي ماليكي»‪ِ .‬روونيشي‬ ‫كردةوة»ليدوانةكاني بارزاني دةمارطيريء‬ ‫َ‬ ‫تةتةروفاتي َتيدابوو»‪.‬‬ ‫كيشة‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيستاي هةرَيمى كوردستانء َ‬ ‫ناوخؤييةكاني تا ضةند ءاي كردووة لةئاستي‬ ‫ئاستيكي خراثداببات؟‬ ‫دةرةوة بة َ‬ ‫موحةمةد مةالقادر‪ :‬ئةو ثرسيارة هةوريَكةو‬ ‫َ‬ ‫دةوي‪ ،‬ئاسان نية باسي‬ ‫ئاويَكي زؤري‬ ‫َميكي‬ ‫بكةين هةرَيمي كوردستان ءةك هةري َ‬ ‫َ‬ ‫فيدرالي‪ ،‬كة ئارامي خؤي هةية‪ ،‬كاري باش‬ ‫َ‬ ‫كراوة لةم ضةند سالة‪ ،‬لةدواي ريَككةوتني‬ ‫يةكيتي‪ ،‬ثاشان لةناوضووني‬ ‫َنيوان ثارتيء َ‬ ‫بارودؤخيكي باش هاتة َثيش‪،‬‬ ‫بةعس‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫بةرهةلستكار هةن‪ ،‬ئةويش‬ ‫لةهةمان كاتدا‬ ‫َ‬ ‫سي حيزبي ئةساسين‪ ،‬لةطةل ئةو كارة‬ ‫َ‬ ‫باشانةدا َ‬ ‫هةلسوكةوتي ناشيرينيش هةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كتي َبيكي‬ ‫طةندةليةكي طةورة هةية‪ ،‬ئةوةش َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةوي جؤري طةندةلةكان باس بكةين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ئةو طةندةليةي باسي دةكةي بةثلة‬ ‫خولقينةرة‪ ،‬يان بةرثرسيارة؟‬ ‫كي َ‬ ‫يةك َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‪ ،‬كة دروست‬ ‫موحةمةد مةالقادر‪:‬‬ ‫هةرءآلتيكدا‬ ‫بووة قيادةي ئةساسي لة‬ ‫َ‬ ‫بةرثرساني يةكةميءآلتن‪ ،‬لة كوردستانيش‬ ‫سةرؤكايةتي هةرَيمء حكومةتء هةردوو‬ ‫حيزبةكة هةر هةموويان بةرثرسيارن لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي هةية‬ ‫طةندةلي‪ ،‬بةآلم هةندَيك‬ ‫َ‬ ‫خةلكيش دةيكات‪ ،‬بةداخةوة شةريكاتء‬ ‫َ‬ ‫كؤمثانياكانء هةندَيك خةلك ئاوو كارةبا‬ ‫زي��اد س��ةرف دةك��ات‪ ،‬بة قاضاغ كارةبا‬ ‫َ‬ ‫طةندةليةكي زؤر كةوتؤتة‬ ‫شيت‪،‬‬ ‫ادةكي َ‬ ‫ِر َ‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫هةرَيمي كوردستان‪ ،‬بة م ئةو طةندةلية‬ ‫عيراق ءيَرانةو‬ ‫لةعيراقدا زؤر طةورةترة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫عيراقة‪.‬‬ ‫لةو‬ ‫كين‬ ‫بةشي‬ ‫مةش‬ ‫َئي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيستا هةرَيمي كوردستانء حكومةتي‬ ‫عيراقي ثةيوةنديان َئالؤزة‪ ،‬ئةطةر كورد لة‬ ‫َ‬ ‫بكشيتةوة قازانج دةكات ياخود‬ ‫حكومةت‬ ‫َ‬ ‫زيان؟‬ ‫موحةمةد مةالقادر‪ :‬كشانةوةي كورد لةم‬ ‫خزمةتيك‬ ‫عيراق هيض‬ ‫َ‬ ‫كاتةدا لة حكومةتي َ‬ ‫دةبيت حكومةتي هةرَيم بةهةموو‬ ‫ناكات َ‬ ‫ئؤرطانةكانيةوة بةيةك ئا ِراستة كاربكةين‪،‬‬ ‫عيراق ئيفليج بووة لةبةر ئةوةي‬ ‫ثةرلةمانى َ‬ ‫عيراق‬ ‫ثةرلةماني‬ ‫ئةطةر‬ ‫زؤرة‪،‬‬ ‫ناكؤكي‬ ‫َ‬

‫بةهيزبوواية ديكتاتؤريةتي ماليكي دروست‬ ‫َ‬ ‫نةدةبوو‪ ،‬ئةو ئا ِراستةيةي نورى ماليكي َثييدا‬ ‫دةبيت كارَيكي ديكتاتؤريانةية‪ ،‬هةمان‬ ‫َتيثة ِر َ‬ ‫ِرةفتاري سةدامي هةية‪ ،‬ئةوة كارةساتة‪،‬‬ ‫لةاليةكي تريش خؤمان ءةك كورد‬ ‫لةوماوة دوورو دريَذةي ِرابردوودا لةئاستي‬ ‫مةسئوليةت نةبووين لةسةرؤكايةتي‬ ‫هةرَيمء ثةرلةمانء سةرؤكايةتي كؤمارو‬ ‫هةردوو حيزبةكةوة‪ ،‬كة خةتاي هةموانة‬ ‫بةتاييةتي كةسي يةكةمةكانء ثارتيء‬ ‫يةكيتيء س��ةرؤك كؤمار مام جةالل‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةسةآلتي بةسةر هةرَيميشةوة هةية‪.‬‬ ‫ِرَيطا‪ :‬باشة بؤضي ك��ورد نةيتواني ئةو‬ ‫كيشانةي لةطةأل بةغدا ضارةسةر بكات؟‬ ‫َ‬ ‫موحةمةد مةالقادر‪ :‬منءاي دةبينم لةبةر‬ ‫كيشةو قةيراني ناوخؤ يان بةداخةوة لةبةر‬ ‫َ‬ ‫هةندَيك ب��ةرذةوةن��دي زاتي هةنديَك‬ ‫اليةن‪،‬ءاي كردووة بارودؤخةكة بطاتة ئةو‬ ‫هيز دروست بكات‬ ‫ئاقارةي نورى ماليكي َ‬ ‫بةناوي ديجلة بؤ هةرَيمى كوردستان َبيت‪.‬‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ماوةيةك شة ِري ِراطةياندن لةبةرةي‬ ‫ثارتيدابوو لةطةأل نورى ماليكي‪ ،‬هؤكار‬ ‫يةكيتي خؤي لةشة ِرةكة بة دوور‬ ‫ضي بوو َ‬ ‫دةطرت؟‬ ‫موحةمةد مةالقادر‪ :‬منءةك ضاوديَريَك‬ ‫تةسةور دةكةم حيزبايةتيةكة هةميشة‬ ‫ل��ةس��ةرةوةي بةرذةوةندية باآلكانة‪ ،‬ض‬ ‫يةكيتي َبيت‪ ،‬يان ثارتي‪ ،‬حيزبايةتيان‬ ‫َ‬ ‫حيزبايةتيةكي تةسكة‪ ،‬تةسةوريان ءاية‬ ‫كاك مةسعود هةندَيك تةسريحاتي داوة‪،‬‬

‫ئەو پەرلەمانەی خۆمان لەئاستی بەرپرسیارێتی ئێستای كوردستان‬ ‫نییە‪ ،‬ڕێككەوتنی ستراتیژیش ‌وەك پەرلەمانەكە لەوێ باشتر نییە‬ ‫‪2‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬


‫كة من ئةو كات ءتم خؤزطة ئةو َليدوانانةي‬ ‫نةدابواية لة دذي نورى ماليكي‪َ ،‬ثيم ءابوو‬ ‫لةجياتي ئةوة ديدارو دانوستان دروست‬ ‫بكرَيت‪ ،‬طوماني ئةوةم دةكريَت ِرؤذيَكي‬ ‫ببيت‪.‬‬ ‫ءاي َلي دروست َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬ءاتة‪ :‬ئةو َليدوانانةي َثيشتري بارزاني‬ ‫َ‬ ‫هةلة بوو؟‬ ‫موحةمةد مةالقادر‪ :‬من َنالَيم َليدوانةكاني‬ ‫مةسعود بارزاني َ‬ ‫هةلة بوو‪ ،‬بةآلم دةمارطيريء‬ ‫تةتةروفاتي َتيدابوو‪ ،‬دةبواية لةسةر خؤ َبيت‪،‬‬ ‫يان قسةي نةكردباية‪ ،‬دةيتواني ءةفد‬ ‫بنيرَيت لةطةأل نورى ماليكي تةفاهوم‬ ‫َ‬ ‫بكريَت‪ ،‬ئةو بارودؤخةي َئيستا هةمووي‬ ‫َليكةوتنةوةي ئةو َليدوانانةي مةسعود‬ ‫بارزاني ية بةداخةوة‪ ،‬ضونكة ئةو َليدوانء‬ ‫عيراقة‬ ‫ياداشتانة لة شويَني خؤي نةبوو‪ ،‬ئةو َ‬ ‫لةدواي نةماني ِرذَيمي ثادشايةتي لة طؤمي‬ ‫خوَين دةطةوزَيت‪ ،‬كوردو عةرةب برايةتي‬ ‫عيراق‬ ‫ِراستةقينةيان نةبووة‪ ،‬كوردستانء َ‬ ‫َ‬ ‫جوالنةوة سةربازيةي‬ ‫ءَي��ران كراوة‪،‬ئةو‬ ‫لةاليةن بة ِرَيز نوري ماليكي ئاراستةكراوة‬ ‫تةسةور دةكةم ماليكي سةربةخؤ ئةوةي‬ ‫لةاليةنيكي دةرةكيةوة لة‬ ‫دةبيت‬ ‫َ‬ ‫نةكردووة‪َ ،‬‬ ‫(ئؤكةي)ءةرطرتبيت‪ ،‬بؤ ئةو‬ ‫ئةمريكا دوورنية‬ ‫َ‬ ‫دةزانيت‬ ‫عةمةلياتة دروست بكات‪ ،‬ماليكي‬ ‫َ‬ ‫كيشة لةكوردستان هةية لة َنيوان هةردوو‬ ‫َ‬ ‫حيزبةكة‪ ،‬يان ئؤثؤزسيؤن دةس��ةآلت‬ ‫كردبيت‪.‬‬ ‫ئيستغاللي َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫سكرتيري (م‪.‬س) ثارتي‬ ‫فازل ميراني‬ ‫َ‬ ‫ءتبوي «مةسعود بارزاني ‪30‬هةزار ضةكداري‬ ‫فيدايي هةية»‪ ،‬جةنابت بةو َثييةي لةناو‬ ‫ثارتي بووي‪ ،‬كةي ئةو سي هةزار ضةكدارة‬ ‫دةردةكةون؟‬ ‫موحةمةد مةالقادر‪ :‬من نازانم ئةو سي‬ ‫كينء‬ ‫هةزار ضةكدارةي مةسعود بارزاني َ‬ ‫ضؤنن؟ ِرَيزم هةية بؤ َ‬ ‫دةبيت‬ ‫فازل ميراني َ‬ ‫بثرسين ئةو سي هةزارة لةكوَين؟ من لةسةر‬ ‫ئةوة قسة ناكةم داواي َليبوردن دةكةم‪.‬‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ثةرلةماني كوردستان ضؤن دةبينيت‬ ‫لةئاست موحاسةبةكردني حكومةت؟‬ ‫موحةمةد مةالقادر‪ :‬ثةرلةماني كوردستان‬ ‫ِرةنطدانةوةي حيزبةكانة‪ ،‬نةك ثةرلةماني‬ ‫َ‬ ‫ضيشتي مجةور ءاي��ة‪،‬‬ ‫خةلك ءةك َ‬ ‫َ‬ ‫نةك نوَينةري خةلك بن‪ ،‬ءاي دةبينم‬ ‫حيزبةكانيش زؤربةيان تةمسيلي جةماوةر‬

‫محةمةدي مةال قادر‪ ،‬ئةندامي َثيشووي مةكتةبي سياسي ثارتي ديموكراتي كوردستان‬

‫شيوةية‬ ‫ناكةن‪ ،‬ثةرلةماني كوردستان كة بةو َ‬ ‫َ‬ ‫بةهةلةي دةزان��م‪،‬‬ ‫دروس��ت ك��راوة هةر‬ ‫لةنيوان خؤيان ناكؤكن هةتا‬ ‫ثةرلةمانتاران َ‬ ‫لةناو كوتلةي كوردستاني‪ ،‬ئةو ثةرلةمانةي‬ ‫خؤمان لةئاستي بةرثرسياريَتي َئيستاي‬ ‫كوردستان ني ية‪ِ ،‬رَيزيشم بؤ ئةندامةكان‬ ‫هةية‪ِ ،‬ريَككةوتني ستراتيذيش ءةك‬ ‫ثةرلةمانةكة َ‬ ‫لةوي باشتر ني ية‪ ،‬ئةويش‬ ‫حكومةتيك‬ ‫سليماني‬ ‫َ‬ ‫ناكؤكة‪ ،‬هةتا َئيستا لة َ‬ ‫َ‬ ‫حكومةتيكي تر‪ ،‬لةفالن‬ ‫هةولير‬ ‫هةية لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ق��ةزاو ناحيية ثارتي دةس��ةآلت��دارة‪ ،‬لة‬ ‫يةكيتي‪ ،‬بةداخةوة حكومةتي‬ ‫َنيكي تر َ‬ ‫شوي َ‬ ‫بةهيز‪ ،‬كة‬ ‫هةرَيم نةبؤتة‬ ‫تةنزيميكي ئيداري َ‬ ‫َ‬ ‫تةمسيلي جةماوةرو َ‬ ‫خةلك بكاتء َبياليةن‬ ‫َبيت‪َ ،‬ئيستا لة ئةمريكا ئؤباما دةرضوو‪ ،‬ميت‬ ‫رؤمني ثيرؤزبايي َليكرد‪.‬‬ ‫ِرَي��ط��ا‪ :‬باست لةدةستاو دةستكردني‬ ‫دةسةآلت كرد لة ئةمريكا‪ ،‬لة هةريَمى‬ ‫كوردستان َثيت ءاية ئةوة ِرووبدات؟‬ ‫موحةمةد مةال ق��ادر‪ :‬ن� َ‬ ‫�اءةال بةداخةوة‬ ‫دةطي ِريَنء دةطريَين‬ ‫ئةوة ِروونادات‪ ،‬شين َ‬ ‫ئةطةر دةرنةضين‪ ،‬ئةو ِروحيةتة لة هةريَمى‬ ‫كوردستان دروست نةبووة‪ ،‬بةداخةوة َئيمة‬ ‫زؤر دواكةوتووين‪.‬‬ ‫سبةيني مةسعود بارزاني‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫لة َ‬ ‫هةلبذاردن دةرنةضوو‪ ،‬بارزاني فايلي‬ ‫كةسيكي تر دةكات‪،‬‬ ‫سةرؤكايةتي سثاردةي َ‬

‫كة دةرضووة؟‬ ‫دةبيت تةسليمي‬ ‫موحةمةد مةال قادر‪ :‬ناضار َ‬ ‫كةسيكي تر دةرضوو‪ ،‬ءةك‬ ‫بكات‪ ،‬طريمان‬ ‫َ‬ ‫نةهيز‬ ‫دكتؤر كةمال ميراودةلي‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫دةتوانيت لةناو ئةو دوو‬ ‫نةثارةي هةية ضؤن‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي ئيش بكات؟ ئةوة‬ ‫زلهيزةي ثارتيء َ‬ ‫َ‬ ‫ببيتة‬ ‫زؤر موعةقةدة ئةو كةسةي بيةويَت َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬ضونكة‬ ‫هيزي‬ ‫َ‬ ‫دةبيت َ‬ ‫سةرؤك َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك هةية تةنها خؤي (‪ )400-300‬كةس‬ ‫ثاسةواني تايبةتي خؤي هةية‪ ،‬مةليك‬ ‫َ‬ ‫كاتيك كودةتاي بةسةر كرا‪ ،‬ئامر‬ ‫فةيسةل َ‬ ‫سريةيةكي هةبوو‪ ،‬كة سةرؤكةكةي كورد‬ ‫بوو‪ ،‬بؤ ئةوةي خيانةتي َلي نةكات‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةو ئامر سريةية تةسليم بوو مةليكيان‬ ‫طرتء كوشتيان‪ ،‬سةداميش يةك فةيلةقي‬ ‫هةبوو‪ ،‬كة (‪ )100‬هةزار سةرباز بوو‪َ ،‬ئيمة‬ ‫تةقليدي ئةو دةكةينةوة‪ ،‬ءة زؤر خراثة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫خةلك هيض نية‪ ،‬كةضي ثاسةواني زؤري‬ ‫هةية‪ ،‬كة هيضيش لة طؤ ِر َي ني ية‪ ،‬نةشة ِر‬ ‫كيشةي سةربازي‪.‬‬ ‫هةية‪ ،‬نة َ‬ ‫ِرَيطا‪ :‬باس لةداخراوي ثارتي دةكرَيت لة ِراو‬ ‫بؤضوني جياواز‪ ،‬تؤ ئةزمونت لةناو ثارتي‬ ‫ضؤن دةبينيت؟‬ ‫موحةمةد مةال قادر‪ :‬من ِراي خؤم هةبوو‪،‬‬ ‫بةآلم تاكة سوار بة تةنها تؤز ناكات‪ ،‬لةناو‬ ‫ثارتي ئازادي هةية‪ ،‬بةآلم سنوردارة‪ ،‬نةك‬ ‫ِرةها َبيت‪ ،‬لةناو حيزبةكان ئازادي ِرةها نية‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪3‬‬


‫يةكيتيء حيزبةكاني تر‪ ،‬ئةوانة‬ ‫ءةك ثارتيء َ‬ ‫حيزبي َ‬ ‫ليبرال نين َثيويستة مةسعود بارزاني‬ ‫ئةطةر لة َ‬ ‫ت‪،‬ثيويستة‬ ‫هةلبذاردن‬ ‫دةرنةضي َ‬ ‫َ‬ ‫دةور تةسليم بكات‪ ،‬بةآلم نازانين دوايي‬ ‫دةبيت؟‬ ‫ضؤن َ‬ ‫كهيناوة‬ ‫يةكيتي َليذنةيان َثي َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬ثارتيء َ‬ ‫بؤ هةمواركردنةوةي ِرَيككةوتنامةي‬ ‫ستراتيذي َثيتءاية ثارتي بة هاوسةنطي‬ ‫يةكيتي؟‬ ‫دةبيت لةطةأل َ‬ ‫ِرازي َ‬ ‫شتيك بة‬ ‫موحةمةد مةال قادر‪ :‬هةموو َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬ئةوةندة بؤضووني جياواز‬ ‫ِرَيككةوتن َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫هةية‪ ،‬ناكؤكي هةية‪ ،‬تةسةور ناكةم َ‬ ‫يةكيتي طةورةترين‬ ‫لةثؤست مةغدور َبيت‪َ ،‬‬ ‫دةستكةوتي لة ريَككةوتني ستراتيذي‬

‫لە مەكتەب‬ ‫سیاسی پارتی‬ ‫ئەوەندە‬ ‫جاهیل بوین‬ ‫ئاگادار نەبوین‬ ‫تەشكیالتی‬ ‫‌وزاری چۆن بوو‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردني‬ ‫يةكيتي لة‬ ‫دةستكةوتووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هيناوة‪ ،‬كورسيةكيشى‬ ‫عيراق (‪ )13‬كورسي َ‬ ‫َ‬ ‫هينا‪،‬‬ ‫كورسي‬ ‫(‪)30‬‬ ‫درا‪،‬ثارتي‬ ‫ثي‬ ‫ر‬ ‫هةولي‬ ‫لة‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫باشة ئةوة كةي هاوسةنطي ية‪ ،‬بةآلم‬ ‫يةكيتي‬ ‫ثارتي (فيفتي بة فيفتي) لةطةأل َ‬ ‫ك��ردووة‪ ،‬ثارتي زةرةري ك��ردووة‪ ،‬بةآلم‬ ‫يةكيتي ئةوةش لة زيرةكي باس دةكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بزانيت‪،‬‬ ‫مةغدور‬ ‫بة‬ ‫خؤي‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫دةيةو‬ ‫كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دواتر بة خشكةيي خؤيان بكةن بة زؤرينة‪.‬‬ ‫ِرَيطا‪ :‬تاضةند ئاطاداري دؤسيةي نةوت‬ ‫لةثيشوودا؟‬ ‫بوون لة مةكتةب سياسي ثارتي َ‬ ‫موحةمةد مةال قادر‪ :‬كاتي خؤيشي لة‬ ‫مةكتةبي سياسي بووين ئاطاداري هيض‬ ‫نةبووين نة دةربارةي نةوت‪ ،‬نة دةربارةي‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫ئةو حكومةتةي دكتؤر بةرهةم كوتلةي‬ ‫ثارتي حةوت ءةزي��ر بوو منيش ئةندام‬ ‫مةكتةبي سياسي ب��ووم‪ ،‬ءةك َئيوة لة‬ ‫ِراطةياندنةكان زانيم بةراشكاوي َ‬ ‫دةلَيم‪ ،‬ئةو‬ ‫كاتة لةثارتي بووم‪ ،‬بةآلم َئيستا ضؤن بزانم‪،‬‬ ‫كاتيك ناوةكاني‬ ‫كي بؤتة ءةزير َ‬ ‫نةمزاني َ‬ ‫خوَيندةوة ءتم‪َ ،‬‬ ‫ئةري ئاشتي هةورامي َنيرة‬ ‫مي ية لةطةأل رَيزم بؤي‪ ،‬هةتا زانيم‬ ‫يان َ‬ ‫كي ية قير سثي بوو‪ ،‬مةبةستم ئةوةية َئيمة‬ ‫َ‬ ‫لة مةكتةب سياسي ثارتي ئةوةندة جاهيل‬ ‫بوين ئاطادار نةبوين تةشكيالتي ءزاري‬ ‫ضؤن بوو‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ءاتة‪ ،‬لةناو ثارتي ثرسء ِراويَذكاري‬ ‫ني ية؟‬ ‫موحةمةد مةال قادر‪ :‬ثرسء راوَيذ هةبوو لة‬ ‫شتيك‬ ‫ناو ثارتى‪ ،‬بةآلم ثاش ئةوةي هةموو َ‬ ‫بةشيوةي ثرسة‬ ‫ئينجا‬ ‫دةب ِر ايةوة‬ ‫َ‬ ‫خةسوانة باس‬

‫دةكران‪،‬‬ ‫م��ةك��ت��ةب��ي‬ ‫سياسي ثارتي ئةو دةسةآلتةي نةبووة‪،‬‬ ‫َئيستاش نيةتي‪ ،‬دةسةآلتي مةكتةبي‬ ‫سياسي زؤر الواز بوو‪ ،‬بةآلم َئيستا نازانم‬ ‫ضؤنة زؤر شت دةكرا كةس نةيدةزاني‪.‬‬ ‫كي دةسةآلتي ِرةهاي هةبوو؟‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةي َ‬ ‫موحةمةد مةال ق��ادر‪ :‬ئ��ةوة مةعلومة‬ ‫سةرؤكي حيزبة‪ ،‬ئةنداماني مةكتةبي‬ ‫دةكرين‪،‬‬ ‫سياسي ءةك موستةشار ئةذمار‬ ‫َ‬ ‫نةك ءةك ب � ِري��اردةري سياسي‪ ،‬لةناو‬ ‫يةكيتيش تةسةور دةكةم هةمان شتة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬ءةكو ئةوةي‬ ‫ِرةنطة جياوازيةك َ‬ ‫مام جةالل بةو َثييةي َليرة ني ية مةجالي‬ ‫زياتري بة مةكتةبى سياسى داوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫يةكيتي ءةك يةك‬ ‫سيستةمةكةي ثارتيء َ‬

‫بةبي مام جةاللء كاك مةسعود‬ ‫ءاية‪َ ،‬‬ ‫كاريك‬ ‫هةردوو مةكتةبي سياسي ناتوانن َ‬ ‫بكةن‪.‬‬ ‫ِرَي��ط��ا‪َ :‬ثيشبيني دةك��ةي لة هةريَم‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي بكرَيت‪ ،‬ءةك‬ ‫خؤثيشاندان دذي‬ ‫ءآلتاني دةوروبةر شؤرشء راثةرين َبيت؟‬ ‫موحةمةد مةال قادر‪ :‬بة ِراشكاوي َ‬ ‫دةلَيم ئةو‬ ‫عيراقء كوردستان هةية‬ ‫سيستةمةي لة َ‬ ‫تةنطذةيةكة زؤر طةورةية ضارةسةركردني‬ ‫هةوليرءاية‪،‬‬ ‫زؤر زةحمةتة‪ ،‬بارودؤخي بةغداو َ‬ ‫هةريمي كوردستانيش ءاية‪ ،‬هةتا‬ ‫ناوخؤي َ‬ ‫ثارتي ءةحدةي ِرَيكخستنء فيكري ءةك‬ ‫يةكيتي نيشتيمانيش‬ ‫َثيويست ني ية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫شيوة‪ ،‬هةموو حيزبةكان لةطةأل‬ ‫بةهةمان َ‬ ‫كيشةيان هةية‪ ،‬تةنها ئةطةر خوا‬ ‫يةكتر َ‬ ‫ضارةسةري بكات‪ ،‬ئةطةر خواي طةورة ضي‬ ‫لة موبارةكء قةزافي كرد‪ ،‬ئةطةر نا بةو‬ ‫شيوةيةي سياسةتي َئيستا‪ ،‬بةوة ضارةسةر‬ ‫َ‬ ‫ناكريت لة بادينان بارةطاكاني يةكطرتوو‬ ‫َ‬ ‫دةزانيت ضي بةسةر هاتةوة‪،‬‬ ‫كي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بسوتينن‪َ ،‬‬ ‫دةكريتةوة‪ ،‬ئةي ئةوة‬ ‫كاتيك قةرةبووش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كى‬ ‫ميللةتةية‪،‬‬ ‫ئةو‬ ‫ثارةي‬ ‫ية؟‬ ‫كي‬ ‫هي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت بةثارةي‬ ‫بارةطاى سوتاندووة؟ ضؤن َ‬ ‫بكريتةوة‪ ،‬شتي ئةوةندة‬ ‫ميللةت قةرةبوو َ‬ ‫دةبيت ثياوضاكان (ضونكة‬ ‫خراث هةية‪َ ،‬‬ ‫من ثياو ضاك نيم) دوعا بكةن ئةوةندة‬ ‫بارودؤخةكة ضاك بكةن‪ ،‬ئةطةر نا َ‬ ‫خةلك‬ ‫هةبيت تةسةور دةكةم‬ ‫دةتوانيت كاردانةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬بةرامبةر‬ ‫كاردانةوةي‬ ‫كيش‬ ‫خةل‬ ‫َ‬ ‫هةريمي كوردستان‪،‬‬ ‫ئةو ب��ارودؤخ��ةي‬ ‫َ‬ ‫كة جةماوةر َ‬ ‫بستيتء ضاكسازي لةو‬ ‫هةل َ‬ ‫بكريت‪ ،‬من ءادةبينم بارودؤخي‬ ‫بارودؤخة َ‬ ‫هةريمى كوردستان لةوة ضؤتة‬ ‫َئيستاي‬ ‫َ‬ ‫بخوينين‪َ ،‬ئيستا ءةك‬ ‫دةرةوة ياسيني بؤ َ‬ ‫نةخؤشيةكي سةرةتاني َليهاتووة‪ ،‬بةهيض‬ ‫نابيت‪ ،‬ضارةسةركردني‬ ‫َ‬ ‫دكتؤريك ضارةسةر َ‬ ‫هةريمي كوردستان بة‬ ‫ئةو بارودؤخةي‬ ‫َ‬ ‫موستةحيل دةزان��م‪ ،‬نازانم بةرةو َ‬ ‫كوي‬ ‫دةضين؟ لة هةموو دونيا تةنطةذةي ءا‬ ‫طةورة ني ية مةطةر لة يةمةنء سورياو‬ ‫نةبيت‪َ ،‬ئيمةش كةمتر نين لةوان‬ ‫ميسر َ‬ ‫دةبيت‬ ‫هةرضةندة اليةني ئةمني باشة‪َ ،‬‬ ‫سوثاسطوزاري خوا بين‪ ،‬بةآلم لة ِرووي‬ ‫َ‬ ‫نةبيت‪ ،‬بةكةس‬ ‫داراييء‬ ‫طةندةلي بة خوا َ‬ ‫نابيت‪.‬‬ ‫ضاك َ‬


‫دۆسیەیەکی تایبەت بەئۆپەراسیۆنی دیجلە‬ ‫ هێزەكانی دیجلە بەهێزتر دەبێت‌و كوردیش‬‫جگە لەلێدوان هیچی تری لەدەست نایەت‬ ‫ئاالَ تال َةبانى‪ :‬پارتی‌و یەكێتی لەكەكوك حیزبایەتیان‬ ‫ك����ردووە‪ ،‬ك��ەدەب��وای��ە زی��ات��ر ك��وردای��ەت��ی بكەن‬

‫‪ -‬جیاواز لەمیدیای ئازاد‪ ،‬ئەمجارە‬

‫تەرەفە‬

‫ سیناریۆی ئۆپەراسیۆنی دیجلە لە نێوان شەڕی كێڵگە نەوت‌و‬‫غازیەكانی هەرێم‌و شەڕی بەرگری لەخاكی نیشتمان‌و نەتەوەیی؟‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪5‬‬


‫ه���ێ���زەك���ان���ی دی���ج���ل���ە ب���ەه���ێ���زت���ر دەب����ێ���‬ ‫ج���گ���ە ل����ەل����ێ����دوان ه��ی��چ��ی ت�����ری ل�����ەدە‬ ‫ئةندام َيكى ل َيذنةى كاروبارى ث َيشمةرطة لة ثةرلةمانى كوردستان‪:‬‬

‫نورى مــاليكي ناتوان َيت تـةحـةداي ب ِريــــاري ئيرَ ا‬ ‫زؤري س��ةرك��رداي��ةت��ي ك���وردة‪ ،‬ك��ة س��ةرك��رداي��ةت �‬ ‫بروا هةولَيري‬ ‫ِ‬ ‫دووبارة دروستبوونةوةي َئالؤزيةكاني َنيوان‬ ‫هةوليرو بةغدا لةمة ِر هةنديَك َكيشةي‬ ‫َ‬ ‫ج��ؤراوج��ؤرو تايبةت بةناوضة ناكؤكي‬ ‫لةسةرةكان‪ ،‬بةرثرساني هةردووالي خستؤتة‬ ‫ةراوكييةوة‪ ،‬بةتايبةتي ئةو َليدوانانةي‬ ‫َدل َ‬ ‫ئا ِراستةي يةكتري دةكةن‪.‬‬ ‫كهيناني ئؤثةراسيؤنةكاني ديجلة‬ ‫َثي َ‬ ‫لةاليةن نوري ماليكي فةرماندةي طشتي‬ ‫هيزة ضةكدارةكاني َعيراق بةرثرساني‬ ‫َ‬ ‫كوردي خستة َ‬ ‫حالةتي ئامادةباشيةوة‪ ،‬بةو‬ ‫هؤيةشةوة ضةندين تانكء كةلء ثةلي‬ ‫لةليواري ِرووبة ِرووبوونةوة لةناوضة‬ ‫سةربازي َ‬ ‫َكيشة لةسةرةكان دذبةيةك وةستاون‪،‬‬ ‫لةبةرامبةريشدا بةرثرساني ه��ةردووال‬ ‫كةوتونةتة مةلةف َ‬ ‫هةلدانةوةي يةكتر‪.‬‬ ‫ل��ةدواي ِروخ��ان��ي ِرذَي��م��ي بةعسةوة‬ ‫لة(‪ ،)2003‬بةردةوام بةرثرساني كورد بةرةو‬ ‫بنيادناني حكومةتي َعيراقي هةنطاويان‬ ‫َ‬ ‫هةلدةطرت‪ ،‬تا ئةوكاتةي بةرذةوةنديةكاني‬ ‫ه���ةردووال دةرك��ةوت��ن‪ ،‬ب��ةآلم بةهؤي‬ ‫كةمتةرخةمي بةرثرساني ك��وردو دوورة‬ ‫ثةريَزي هةنديَكي تريان‪ ،‬سةرةنجام طةلي‬ ‫كوردو َ‬ ‫خةلك باجي سةختي ئةو َكيشةو‬ ‫قةيرانانة دةدةن‪.‬‬ ‫يةكيتي‬ ‫ماوةيةك لةمةوبةر سةركردةكاني َ‬ ‫لةنيوان‬ ‫خؤيان لةو ش��ة ِرة ب��ةدوور طرت َ‬ ‫حكومةتي َعيراقء سةركردايةتي ثارتي‪،‬‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫َ‬ ‫سةرهةلداني ئةو تةنطذة سياسية‬ ‫بةوثييةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت هةر‬ ‫مةسعود بارزاني خولقاندويةتي‪َ ،‬‬ ‫خؤشي ضارةسةري بكات‪ ،‬نمونةش بؤ ئةوة‬ ‫تا ِرادةيةك َبيدةنطيةكةي جةالل َتالةبانية‪،‬‬ ‫بةرثرسيكي باآلدةستي كورد‬ ‫بةسيفةتي‬ ‫َ‬ ‫لةبةغدا‪ ،‬كة لةسةر ئيستيحقاقي َ‬ ‫هةلبذاردني‬ ‫اليةني كوردي ثؤستي سةرؤك كؤماري‬ ‫دةميكة‬ ‫وةرط��رت��ووة‪ ،‬ضاوديَراني سياسي‬ ‫َ‬ ‫ثؤستيكي‬ ‫باسيان لةوة كردبوو سةرؤك كؤمار َ‬ ‫كارتؤنيةو دةسةلاَ تةكان لةدةستي نوري‬ ‫ماليكي كؤكراوةتةوة‪.‬‬ ‫�ي دةسةآلتيةي‬ ‫دةرك��ةوت��ن��ي ئ��ةو ب� َ‬ ‫َ‬ ‫خؤهةلواسينيان بةذيَيةكاني‬ ‫بةرثرساني كوردو‬ ‫حكومةتي َعيراق‪ ،‬كة سةرؤكايةتي هةريَم‬ ‫لةثيناو موضةخواردنء‬ ‫بة فاشيلي‬ ‫دةزانيت‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫مانةوةيان وةك فةرمانبةر لةحكومةتي‬ ‫ماليكي دةبينريَن‪.‬‬ ‫كهيناني‬ ‫دروس��ت��ك��ردن‪ ،‬ي��اخ��ود َثي َ‬ ‫ئؤثةراسيؤنةكاني ديجلة لةناوضة ناكؤكي‬ ‫ئاستةنطيكي تر بوو بؤ دانيشتواني‬ ‫لةسةرةكان‬ ‫َ‬ ‫كورد لةوناوضانةدا‪ ،‬كة هةم ديسان باجةكةي‬ ‫بةثيي‬ ‫دانيشتواني كورد لةوناوضانة دةيدةن‪َ ،‬‬ ‫سةرضاوةيةكي ثةرلةماني َعيراق بؤ طؤظاري‬ ‫هيزةي دركاندء‬ ‫ِريَطا هةنديَك سةرة داوي ئةو َ‬ ‫ئاماذة بؤ ئةوة دةكات «ئؤثةراسيؤنةكاني‬ ‫ديجلة بةئاطاداري بةرثرساني كورد بووةو‪،‬‬ ‫هةنديَك لةليوا كوردةكاني سوثاي َعيراقيش‬ ‫كاتيك ئةو‬ ‫َتييدا ب��ةش��دارب��وون‪ ،‬ب��ةآلم َ‬ ‫ئؤثةراسيؤنة دةنطؤيةكي زةقي دةرخست لة‬ ‫ِراطةياندنةكان‪ ،‬بؤية هةنديَك لة ليواكاني‬ ‫س��ةر بة ه��ةردوو حيزبي دةس��ةآلت��داري‬

‫هيزانةيان كشاندةوة بةتايبةتى لة‬ ‫كوردي ئةو َ‬ ‫َئالَوزييةكانى‪.»2012-11-16‬‬ ‫ئةو سةرضاوةيةي طؤظاري ِريَطا ِروونيشي‬ ‫كردةوة «بؤضي سوثاساالري َعيراق (بابةكر‬ ‫كةسيكي كوردة‪َ ،‬‬ ‫هةلويَستي‬ ‫زيَباري) كة‬ ‫َ‬ ‫نةبووة؟ كة دةبوو زووتر سةركردايةتي كورد‬ ‫ئاطادار بكاتةوة‪ ،‬بةآلم ئةوةش َبي ئاطايي‬ ‫دةطةيةنيت ئةوةي‬ ‫بةرثرسة باآلكاني كورد‬ ‫َ‬ ‫زؤر َكيشة ناوخؤييةكانيشي بة بةرثرسة‬ ‫باآلكاني َعيراق ناساند‪ ،‬مةسةلةي متمانة‬ ‫سةندنةوة بوو لةحكومةتةكةي نوري ماليكي‪،‬‬ ‫سياسةتيكي‬ ‫يةكيتي‬ ‫َ‬ ‫كة سياسةتي ثارتيء َ‬ ‫واقيعيء ِروون نةبوون‪ ،‬بةجؤريَك لةم‬ ‫يةكيتي نيشتيماني قسة لةسةر ئةو‬ ‫دواييانةدا َ‬ ‫بابةتة دةكات‪ ،‬ئةويش بةهؤي ئةو فشارة‬ ‫زؤرةي��ة لةسةر سةركردةكاني‪ ،‬بةجؤريَك‬ ‫ناوضة داب ِريَنراوةكان زؤربةيان بةرثرساني‬ ‫ئةو حيزبةن‪ ،‬كة ئؤثةراسيؤنةكاني ديجلةي‬ ‫َلي دروستكراوة»‪.‬‬ ‫يةكيتي ترسي‬ ‫هاتنة س��ةر خةتي‬ ‫َ‬ ‫بارةطاكانيتي لةو ناوضانةدا‪،‬‬ ‫لةدةستداني‬ ‫َ‬ ‫هيزي دةنطدان َ‬ ‫لةوي بوو‪ ،‬بةتايبةتي‬ ‫كة َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردنةكةي (‪ )2011/3/7‬ضةند‬ ‫كورسيةكي لةو ناوضانة بردةوة‪ ،‬بةآلم نواندني‬ ‫لةنيوان ئةو دوو حيزبةو‬ ‫سياسةتي جياواز َ‬ ‫دوور لةبةرذةوةندي نةتةوةييء كةمتةرخةمي‬ ‫وايكرد دذةكاني كورد ديجلة لةناوضة ناكؤكي‬ ‫هيندةي‬ ‫لةسةرةكان دروست بكةن‪ ،‬هاوكات َ‬ ‫مؤركي حيزبي بوونء تةزكية لةناو دامء دةزطا‬ ‫حكوميةكاني ئةو ناوضانة دةنطء ِرةنطي‬ ‫كوردي كاأل كردؤتةوة»‪.‬‬


‫��ت‌و ك���وردی���ش‬ ‫ەس�����ت ن���ای���ەت‬

‫ان بكات‪ ،‬كةخةتاي‬ ‫�ي ك���ورد ترسنؤكة‬ ‫ئةنداميكي ثةرلةماني كوردستاني‬ ‫َ‬ ‫لة َليذنةي كاروبارى َثيشمةرطةش َثيي‬ ‫واية»شة ِر لة َنيوان َثيشمةرطةو سوثاي ديجلة‬ ‫بةلكو بةرةو َ‬ ‫ِروونادات‪َ ،‬‬ ‫هةلبذاردن هةنطاو‬ ‫دةنيين ماليكي دةيةويَت لةناوضة سوننةكان‬ ‫َ‬ ‫بةهيز بكات»‪.‬‬ ‫خؤي‬ ‫طةي‬ ‫َثي‬ ‫َ‬ ‫بورهان رةشيد ئةوةي بؤ ِريَطا ِروون كردةوة‬ ‫ناتوانيت تةحةداي ب ِرياري‬ ‫«نورى ماليكي‬ ‫َ‬ ‫َئيران بكات‪ ،‬كة خةتاي زؤري سةركردايةتي‬ ‫كوردة‪ ،‬سةركردايةتي كورد ترسنؤكة‪ ،‬تةنها‬ ‫دةتوانيت‬ ‫ئةنجومةني ثاريَزطاي كةركوك‬ ‫َ‬ ‫ب ِريار بدات بة ط��ة ِران��ةوةي كةركوك بؤ‬ ‫سةر كوردستان‪ ،‬بةآلم سةركردايةتي كورد‬ ‫نةيتوانيوة (‪َ )10‬‬ ‫َنيتةوة‪،‬‬ ‫بطي ِري َ‬ ‫سالة ئةو ناوضانة َ‬ ‫كاتيك حكومةتي َعيراق الواز بوو‪ ،‬كةضي‬ ‫َ‬ ‫بةهيز دةكاتةوة»‪.‬‬ ‫خؤي‬ ‫ؤذ‬ ‫ر‬ ‫بة‬ ‫ؤذ‬ ‫ر‬ ‫ستا‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫َئي ِ‬ ‫ئةو ثةرلةمانتارةي طؤ ِران وتيشي «هاتني‬ ‫ديجلة ِرةنطة ماليكي بيةويَت بؤ مةلةفي‬ ‫نةوت تةنازول بةسةركردايةتي كورد بكةن‬ ‫ئةوةش ئةطةريَكي دوورني ية‪ ،‬كة حكومةتي‬ ‫دةبيت»‪.‬‬ ‫بةهيزتر َ‬ ‫َعيراق ِرؤذ بة ِرؤذ َ‬ ‫لةبارةي ئةو (‪ )30‬ه��ةزار ضةكدارةي‬ ‫ثارتيشةوة‪ ،‬كة لةطةرمةي خؤثيشاندانةكاني‬ ‫(‪)17‬ي شوبات باسي دةك���رد‪ ،‬ناوبراو‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت»ثرسيار لةثارتي دةكةين ئةطةر ئةو‬ ‫شيرة كو ِرنء‬ ‫سي هةزار فيدائيةي هةية ‪َ ،‬‬ ‫شيرة ثة ِرؤ نين باش واية َثيش ئةوةي كو ِري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بنيرنة بةرةي شة ِر‪ ،‬ئةو ‪ 30‬هةزار‬ ‫خةلك َ‬ ‫بنيرن‪ ،‬بةآلم هةر قسةية‪ ،‬ضونكة‬ ‫ضةكدارة َ‬ ‫ثارتي ئةطةر َ‬ ‫بذاردنيكي ِراستةقينة بكريَت‬ ‫هةل َ‬ ‫ناهي َنيت»‪.‬‬ ‫(‪ )%20‬دةنط َ‬

‫بةهيزتر‬ ‫هيزةكاني ديجلة‬ ‫َ‬ ‫لةئيستادا َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيتء كورديش جطة لة َليدوان هيضي تري‬ ‫َ‬ ‫لةدةست نايةت‪.‬‬ ‫الي خؤشيةوة ئةحمةد عةسكةري‬ ‫سةرؤكي َليذنةي ئةمني ثاريَزطاي كةركوك‬ ‫هةبيت‪،‬‬ ‫بةريَطاي وت «ئةوةي زانياريمان َ‬ ‫هيزة بة حيسابي خؤيان بؤ تي ِرؤرستانة‪،‬‬ ‫ئةو َ‬ ‫بةآلم هيض مةبةستيان لةوة ني ية‪ ،‬ئةوةي‬ ‫زياتر شة ِري َلي َبيت‪ ،‬لةوشويَنانةية‪ ،‬كة‬ ‫هيزي ديجلةي َلي ية‪ ،‬ئةوةش تةنها ئاذاوةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةداخةوة ماليكي طويَيان َليدةطريَت كة‬ ‫(عبدالئةمير زيدي) كاتي خؤي قائد فرقة بووة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك ئاذاوة لةذيَر‬ ‫لةكةركوك‪َ ،‬ئيستاش‬ ‫مةبةستيكي سياسي لةثشتة نةك‬ ‫سةريدايةو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةربازي»‪.‬‬ ‫عةسكةري ل��ةدرَي��ذةي َليدوانةكةيدا‬ ‫ئةوةشي وت «ئةوة كاريَكي تاك ِرةوانةية‪،‬‬ ‫هيزيَك‬ ‫دةستور تةئكيد دةكاتةوة هةر َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫بجولَينريَت لةهةر ثاريَزطايةك َبيت‪َ ،‬‬ ‫ثارَيزطارو ئةنجومةن ئاطادار بن‪ ،‬بةآلم ئةوة‬ ‫بةئاطاداري كةس نةبووةو‪ ،‬ئةوةش دذي‬ ‫هةموو َعيراقة هةمووال ئؤثةراسيؤنةكاني‬ ‫ديجلة رةت دةكةنةوة‪ ،‬تةنانةت ئةطةر َ‬ ‫مالَيك‬ ‫دةبيت ثرس‬ ‫لةشاريَكةوة بضن بؤ شاريَكي تر َ‬ ‫بة ئؤثةراسيؤنةكاني ديجلةوة بكات‪ ،‬ئةوة‬ ‫ديكتاتؤريء دةسةآلتي سةربازيية‪ ،‬عةلي‬ ‫شيوةية نةبووة»‪.‬‬ ‫حةسةن مةجيديش بةو َ‬

‫هيزةكاني ئةمريكاشةوة‬ ‫هاوكات لةبارةي َ‬ ‫ئةحمةد عةسكةري وت��ي «دةرض��وون��ي‬ ‫هيزةكاني هاوثةيمانان لةشاري كةركوك زوو‬ ‫َ‬ ‫بوو‪ ،‬دةبواية ماوةيةك بمابونايةتةوة‪ ،‬تا هةموو‬ ‫جيطير دةبوون»‪.‬‬ ‫دةسةآلتةكان َ‬ ‫ثةرلةمانتارةكةي َليذنةي كاروباري‬ ‫َثيشمةرطة لةثةرلةماني كوردستان جةخت‬ ‫لةئيستادا خؤي بةدوور‬ ‫لةوة دةكاتةوة «ثارتي َ‬ ‫َ‬ ‫هيزي‬ ‫م‬ ‫بةال‬ ‫سةربازييةوة‪،‬‬ ‫دةطريَت لةرووي‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي ب��ةرةو َثيشةوة دة ِرؤن‪ ،‬ئةوةش‬ ‫َ‬ ‫هيزي َثيشمةرطة‬ ‫هيشتا َ‬ ‫سةلماندي كة َ‬ ‫هيزي‬ ‫يةكيتيةوة بكةينة َ‬ ‫لةهيزي ثارتيء َ‬ ‫َ‬ ‫نيشتيماني»‪.‬‬ ‫ل��ةدواج��اري��ش��دا س��ةب��ارةت بةهةمان‬ ‫َكيشة وةفديَكي ك��وردي كة زؤرينةي‬ ‫اليةنة سياسيةكاني هةريَمي كوردستاني‬ ‫لةخؤطرتبوو‪ ،‬سةرداني بةغدايان كرد‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةنداميكي َليذنةكة جطة لةمةرحةبا‬ ‫بةوتةي‬ ‫َ‬ ‫هيض بة هيض نةكراوة‪ِ ،‬راو سةرنجي كةس‬ ‫وةرنةطيراوة‪ .‬ئةو ئةندامةي وةفدي كوردي‬ ‫تايبةت بة طؤظاري ِريَطاي وت «لةطةأل‬ ‫اليةنة سياسيةكاني َعيراق كؤبوينةتةوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةوانيش داواي ضارةسةركردني َئالؤزيةكاني‬ ‫هةوليرو بةغدا دةكةن‪ ،‬كةضي هةرجارةو‬ ‫َ‬ ‫اليةك لةاليةني سةرؤكايةتي هةريَمء‬ ‫حكومةتي َعيراقي لةبةر بةرذةوةنديةكاني‬ ‫خؤي ناطةنة يةك»‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪7‬‬


‫ئاالَ تال َةبانى ئةندامى سةكردايةتى يةك َيتـ‬

‫ك� َي��ش��ةك��ان��ي ك���ورد ل����ةوةد‬ ‫ءةك ءةزي����رو ث��ةرل��ةم��ان��ت�‬ ‫ڕاستە پارتی‌و یەكێتی لە كەكوك حیـ‬ ‫ديداري‪ :‬كاروان محةمةد‬ ‫يةكيتىء‬ ‫ئاآل َتالةبانى‪ ،‬ئةندامى سةكردايةتى َ‬ ‫هاوكات ئةندامي ئةنجومةنى نويَنةرانى‬ ‫َعيراق لة ليستى هاوثةيمانى كوردستانى لة‬ ‫ديداريَكى تايبةتى طؤظارى ِريَطادا ئاماذة بة‬ ‫ثرسيكى تايبةتى َئيستاى َعيراق دةكات‪،‬‬ ‫ضةند َ‬ ‫بة تايبةتى ثرسى كوردو بابةتى سةندنةوةى‬ ‫متمانة لةنورى ماليكى سةرؤك ءةزيرانى‬ ‫َعيراقء مةسةلةى ئؤثراسيؤنةكانى ديجلة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬بةب ِرواي تؤ ئاستي بارودؤخي َعيراقء‬ ‫طرذيةكاني هةريَمء بةغدا‪ ،‬خويَندنةوةت بؤي‬ ‫َ‬ ‫سةريهةلدا؟‬ ‫ضؤنة؟ َثيت ءاية لةضي يةوة‬ ‫َ‬ ‫ئاال َ‬ ‫تالةبانى‪َ :‬ئيستا بارودؤخي َعيراق‬ ‫َ‬ ‫كاتيك زياتر ئالؤزة‪ ،‬ضونكة َكيشةكاني‬ ‫لةهةموو َ‬ ‫َ‬ ‫ثةسيردراوي ماونةتةوة‪ ،‬ثةيوةندية‬ ‫بةهةل َ‬ ‫سياسيةكان ثةيوةنديةكي خراثن‪َ ،‬ثيش‬ ‫ماوةيةك طةشتة متمانة سةندنةوة لةسةرؤك‬ ‫ءةزيران‪ ،‬ءة ثةرلةماني َعيراقيش ئيفليج بووة‪،‬‬ ‫لةعيراقدا ثةرلةماني‬ ‫لةبةر ئةوةي نيزامي حوكم َ‬ ‫ية‪ ،‬ثةرلةمان باآلترين دةسةآلتة‪َ ،‬كيشةكان‬ ‫لةثةرلةمانيش ِرةنطي داوةت��ةوة‪َ ،‬كيشةكان‬ ‫لةكيشة‬ ‫لةزيادبوونداية‪ ،‬دةستي دةرةك��ي‬ ‫َ‬ ‫ناوخؤييةكان هةية‪َ ،‬عيراق مةترسي دةرةكي‬ ‫لةسةرة‪ ،‬بارودؤخي سورياو ناوضةكة كاريطةري‬ ‫لةسةر ناوخؤي َعيراق ك���ردووة‪ ،‬خيتاب‬ ‫لةسياسةتي دةرةوةي َعيراقدا ني ية‪ ،‬ياساي‬ ‫تائيستا لةسةري ِريَك ناكةوين‪،‬‬ ‫نةوتء غاز َ‬ ‫َ‬ ‫ناضيت‪ ،‬بةلكو‬ ‫مادةةي (‪ )140‬بةرةو َثيشةوة َ‬ ‫دةيانةويَت بة ضةكداري يةكاليي بكةنةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬باست لة متمانةوة سةندنةوة كرد لة‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫حكومةتةكةي ماليكي‪َ ،‬ثيش ءةخت سةرؤكي‬ ‫هةريَم باسي لةوة كردبوو‪َ ،‬ثيت ءانةبوو ئةوة‬ ‫كاريَكي َ‬ ‫هةلةبوو‪ ،‬لةو دةست َثيشخةرييةي كرا‬ ‫َ‬ ‫ؤزكردبيت؟‬ ‫بارودؤخةكةي زياتر ئال‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاال َتالةبانى‪ :‬سةندنةوةي متمانة لة‬ ‫سةرؤكي حكومةت كاريَكي ئةستةم ني ية‪،‬‬ ‫دةبيت تةوافوقي سياسي لةسةر َبيت‪،‬‬ ‫بةآلم َ‬ ‫َ‬ ‫كاتيك لةطةل متمانة‬ ‫ِرةوتي سةدر لةهةموو َ‬ ‫سةندنةوة بوون‪ ،‬كةضي لةو كاتةدا بؤضووني‬ ‫خؤيان طؤ ِري ثةشيمان بوونةوة‪ ،‬ءة كوتلةيةكي‬ ‫َعيراقية بةتايبةتي َ‬ ‫سالةح َ‬ ‫موتلةط ئيمزاكاني‬ ‫خؤيان كشاندنةوة‪ ،‬خؤي ط��ة ِراوةت��ةوة بؤ‬ ‫شويَنةكةي خؤي‪ ،‬ثاشان َ‬ ‫دةولةتاني ئيقليميء‬ ‫ئةمريكا ئةوةي َثيوة ديار نةبوو بؤ طؤ ِريني‬ ‫حكومةت‪ ،‬بؤ ئةوة نةبووة لة ماليكي ِرازي َبيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو لةبةر نةبووني بةديل‪َ ،‬عيراقي بةرةو‬ ‫َ‬ ‫يةكيكة‬ ‫هةلديَريَكي تر دةبرد‪َ ،‬ئيستاش ئةوة َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو‬ ‫لة َكيشةكان‪َ ،‬ئيمة َكيشةمان‬ ‫عةقليةتة هةية‪ ،‬كة حوكم دةكات لةبةغدا‪َ ،‬ئيمة‬ ‫زةمانيك ني‬ ‫جةعفةريمان تاقي كردةوة‪ ،‬هيض َ‬ ‫ية ئةوةي دواي ماليكي ديَت باش َبيت‪ ،‬بؤية‬ ‫دةبيت َكيشةكان لةطةأل بةغدا بة ريَككةوتنامة‬ ‫َ‬ ‫دةبيت بة دواداضووني‬ ‫يةكاليي بكريَتةوة‪َ ،‬‬ ‫بةردةوامي بؤ بكةين‪َ ،‬كيشةكان بةشة ِريَكي‬ ‫دةستوري يةكاليي بكريَتةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬بةرثرسة ئيداريةكاني كورد لة وةزيرو‬ ‫بريكارةكان تا ضةند بونةتة هؤي ئةوةي ئةو‬ ‫بارودؤخةي دذ بة كورد دروست بووة‪ ،‬كورد َتييدا‬ ‫ساآلنيكة‬ ‫زةرةرمةند بووة‪ ،‬كة بةرثرساني كورد‬ ‫َ‬ ‫لةثؤستةكانيان ماونةتةوة‪ ،‬كة كةمتةرخةم‬ ‫بووبن؟‬ ‫َ‬ ‫شتيك َبي كةمء‬ ‫ئاال َتالةبانى‪ِ :‬راستة هيض َ‬

‫كورتي ني ية‪ ،‬لةبةغداش كورد ءةك ءةزيرو‬ ‫هةبووبيت‬ ‫ِراويَذكارو ثةرلةمانتار‪ِ ،‬رةنطة َتييدا‬ ‫َ‬ ‫ءةك ثةرلةمانتارو ءةزير لةكورد كةمتةرخةم‬ ‫بةشيكي زؤريان‬ ‫بووبيت‪ ،‬بةآلم َثيم ءاية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َدلسؤزانة كاريان كردووة‪ ،‬بةآلم َكيشةكاني كورد‬ ‫لةوةداية ئةو نويَنةرانةي كورد لة بةغدا ءةك‬ ‫لةنيوانماندا ني‬ ‫ءةزيرو ثةرلةمانتار هةماهةنطي َ‬ ‫ية‪ ،‬دواتر لة َنيوان بةغداو هةريَمي كوردستانيش‬ ‫هةماهةنطي زؤر الوازة‪.‬‬ ‫ِرَي��ط��ا‪ :‬م��اوةي��ةك ب��اس لةطة ِرانةوةي‬ ‫بةعسيةكان كرا بؤ ث ِرؤسةي سياسي َعيراق‪،‬‬ ‫ئةمةش بةءتةي ضاوديَراني سياسي بة دةست‬ ‫َثيشخةري كورد بووة‪ ،‬بة تاييةتي بارزاني‪ ،‬ئايا‬ ‫ئةوةش َ‬ ‫هةلةيةك نةبوو كورد كردي؟‬ ‫ئاال َتالةبانى‪ :‬من ءاي نابينم‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ءاي‬ ‫دةبينم ِراستة ئةو حكومةتةي دةست َثيشخةري‬ ‫كوردي َتيدابوو‪ ،‬ئةطةر هاوثةيماني كوردستانى‬ ‫ِرازي نةبوواية لةسةر ئةو سةرؤك ءةزيرانةي‬ ‫بؤضؤنيكي‬ ‫َئيستا‪ ،‬بةآلم سةبارةت بة بةعسيةكان‬ ‫َ‬ ‫ترم هةية‪ِ ،‬راستة بةعسيةكان هاتونةتةوةو‬ ‫لةهةنديَك شويَندا دةسةآلتيان هةية‪ ،‬بةآلم َثيم‬ ‫ءاني ية دةسةآلتي ِرةهايان لةسةر دةست َبيت‪،‬‬ ‫بةثيضةوانةوة ئةوانةي َئيستا بونةتة هة ِرةشةو‬ ‫َ‬ ‫مةترسي بؤ سةر كوردو دةستكةوتةكاني لة زؤر‬ ‫ثؤستي باآلو ثؤستة عةسكةريةكانةوة سةردةمي‬ ‫ئؤثؤزسيؤني ِرذيَمي َثيشوو (سةدام)ي َتيداية‪،‬‬ ‫كة خؤي بةدةستي س��ةدام ضةوساوةتةوة‪،‬‬ ‫بةآلم بة تايبةتي بةعسيةكان لةناو دامةزراوةي‬ ‫شتيكي خراثة‪.‬‬ ‫سةربازيدا َ‬ ‫هةولير‪ ،‬كة حكومةتي‬ ‫ِريَطا‪ :‬ريَككةوتنامةي َ‬ ‫َ‬ ‫شتيكي هةلة‬ ‫َئيستاي دروست كرد‪َ ،‬ثيت ءانةبوو َ‬ ‫بوو؟‬


‫ـىء ئةندامي ئةجنومةنى نو َينةرانى رَ‬ ‫عياق‪:‬‬

‫اي���ة ئ���ةو ن��و َي��ن��ةران��ةي ك���ورد ل��ةب��ةغ��دا‬ ‫��ار ه��ةم��اه��ةن��ط��ي ل��ةن�� َي��وامن��ان��دا نيية‬ ‫ـزبایەتیان كردووە‪ ،‬كە دەبوایە زیاتر كوردایەتی بكەن‬ ‫َ‬ ‫نةخير‪ ،‬هةمومان ِرازي بووين‪،‬‬ ‫ئاال َتالةبانى‪َ :‬‬ ‫كوتلةي سةدريش لةناو ريَككةوتنامةكةدابوو‪،‬‬ ‫بةآلم َئيستا ئةوانيش طلةيي دةكةن‪َ ،‬ثيم ءاية‬ ‫َ‬ ‫لةطةليدابوون‪،‬‬ ‫هةموو َثيكهاتةكاني َعيراق‬ ‫بةجي نةكردني ب ِرطةكاني‬ ‫جي َ‬ ‫بةآلم بة ِراستي َ‬ ‫َ‬ ‫دةبينيتةوة‪ ،‬كة‬ ‫ءةك خؤي لةكؤمةلَيك ياسا‬ ‫َ‬ ‫دةرنةضووة لةثةرلةمان‪ ،‬ث ِرنةكردنةوةي ثؤستة‬ ‫جي كردني‬ ‫لةجي بة َ‬ ‫طرنطةكانء ثاشطةزبونةوة َ‬ ‫هةوليرة‪.‬‬ ‫ب ِريارةكاني ِريَككةوتنامةي َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬هؤكاري ضي ية ِرَيَككةوتنامة‬ ‫دةكريَت‪ ،‬اليةنةكان ثابةند نابن؟‬ ‫بةشيكي طةورةي‬ ‫ئالاَ َتالةبانى‪ :‬ئةوة َ‬ ‫َكيشةكاني ئةم ِرؤية‪ ،‬كة بةراستي ريَككةوتنةكان‬ ‫بةجي‬ ‫جي َ‬ ‫دةكريَت‪ ،‬ئيمزا دةكريَت‪ ،‬بةآلم دواتر َ‬ ‫دةبيت كورد ب��ةردةوام َليذنةيةكي‬ ‫ناكريَت‪َ ،‬‬ ‫هةبيت بؤ بةدواداضووني ريَككةوتنةكان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةستور كة زؤر لة ِريَككةوتنةكان طرنطترة‬ ‫بةجي ناكريَت‪ ،‬كة ميللةت دةنطى‬ ‫جي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َثيداوة دةستوور َثيى دةوتريَت قانونى دايكء‬ ‫بة ِريَوةبردنى هةموو َ‬ ‫ةتيكة‪َ ،‬ثيم ءاية‬ ‫دةول َ‬ ‫بةرثرسياريَتى هةموو اليةنةكانة بة سوننةو‬ ‫دةبىت كةس َ‬ ‫تائيستا‬ ‫قبولى نةكات‪َ ،‬‬ ‫شيعةوة‪َ ،‬‬ ‫بةبى دوو ءةزير‪.‬‬ ‫هةية‬ ‫حكومةتيك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيت ءانية كورد فشارى نةبووة‬ ‫بةرامبةر اليةنةكانى بةرامبةر بؤ داواكارى‪ ،‬كة‬ ‫بونةتة هؤكارى الوازى؟‬ ‫َ‬ ‫ئاال َتالةبانى‪ :‬نا‪َ ،‬ثيم ءاية َئيمة بةرامبةريَكمان‬

‫لةطةل كورددا َ‬ ‫َ‬ ‫بةلكو‬ ‫هةيةءا ِراهاتووة‪ ،‬نةك‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هةموواليةكدا تةنانةت هاوثةيمانة‬ ‫جى‬ ‫جى بة َ‬ ‫شيعةكانيشدا ِريَككةوتنةكانى َ‬ ‫دةبيت كورد بةبةردةوام َليذنةيةكى‬ ‫ناكريَت‪َ ،‬‬ ‫هةبيت بؤ بةدوا داضوونى بؤ بكات‪ ،‬لة ِريَطةى‬ ‫َ‬ ‫حكومةتء نويَنةرة كوردةكان‪ ،‬هةم لةثةرلةمان‬ ‫هةم لة حكومةتى َعيراقى‪ ،‬كوتلة سياسيةكانى‬ ‫َعيراق‪ ،‬جطة لة َ‬ ‫دةولةتى ياسا طلةيى ئةوة‬ ‫دةكةن‪ ،‬كة كورد ثض ِراوة لة حكومةتى َعيراقى‬ ‫دةضيتة‬ ‫تةنها لةكاتى َكيشةكاندا ءةفديَك‬ ‫َ‬ ‫بةغداو دوو ِرؤذ جةولةيةك دةكاتء هةنديَك‬ ‫دةبينيتء دةطة ِريَتةوة‪َ ،‬‬ ‫خالَيكى تر‬ ‫بةرثرس‬ ‫َ‬ ‫هةية ِرةنطة َ‬ ‫خةلك َبل َى ئةى نويَنةرانى كورد لة‬ ‫بةغدا ضى دةكةن؟ من َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‬ ‫دةبيت‬ ‫دةلَيم َ‬ ‫بدريَت بة ثةرلةمانتارة كوردةكان تا بتوانن ئةو‬ ‫هةبيت‬ ‫شتيك َ‬ ‫حيوارة سياسيانة بكةن‪ ،‬نةك َ‬ ‫لةسةر سةركردايةتى كوردى ِرابوةستن‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ءات��ة‪ :‬ئةو ءةفدانةى لة هةريَمى‬ ‫هيناوة؟‬ ‫كوردستانةوة دةضنة بةغدا شكستيان َ‬ ‫َ‬ ‫ئاال َ‬ ‫تالةبانى ‪ :‬من ناتوانم حوكم بدةم ئايا‬ ‫َ‬ ‫هيناوة‪ ،‬ياخود نا‪ ،‬بةالم هةر ئةوةندة‬ ‫شكستيان َ‬ ‫دةبيت بزانين كة ئةو ءةفدانة دةضنة بةغدا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ضاوثيكةوتن دةكةن دةطة ِريَنةوة‪،‬‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫َ‬ ‫بةالم لة ِراطةيانةكانةوة َ‬ ‫َ‬ ‫ضاوثيكةوتنةكان‬ ‫دةلَين َ‬ ‫َ‬ ‫ئيجابية‪ ،‬ب� َ‬ ‫كؤمةلَيك َليدوان‬ ‫�ةالم دوات��ر‬ ‫دةدةن‪ ،‬ءةك دوايين سةردانى ءةفدى كورد‬ ‫ءتيان «سةردانةكة ئيجابية»‪َ ،‬‬ ‫بةالم دواى‬

‫ئةوة ئؤثراسيؤنةكانى ديجلة بووة َكيشة‪ ،‬كة‬ ‫ئةوة ثرسيارةكةية لة بةغدا كورد لةسةرضى‬ ‫ِريَك دةكةون؟ بؤضى دواتر ئيجابيةتى ئةو‬ ‫كؤبوونةوانة نابينين؟‬ ‫يةكيتىء ثارتى هاو ِرا نةبوون لة متمانة‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫سياسةتيكى‬ ‫سةندنةوة لة نورى ماليكى‪ ،‬ياخود‬ ‫َ‬ ‫ءاقيعى نةبوو؟‬ ‫نةخير ءانةبوو‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫بةلكو َ‬ ‫ئاال َتالةبانى‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل متمانة سةندنةوة بوو‪ ،‬ءة‬ ‫نيشتمانيش‬ ‫يةكيتيش ءاذؤيان كردبوو‪،‬‬ ‫ثةرلةمانتارةكانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ترسيكى هةبوو‪ ،‬كة‬ ‫يةكيتى نيشتيمانى َ‬ ‫بةالم َ‬ ‫سةندنةوةى متمانة لة ماليكى ِرةنطة َكيشةكان‬ ‫َئالؤزتر دةكات‬ ‫يةكيتى‬ ‫لةنيوان ثارتىء َ‬ ‫ِريَطا‪ِ :‬ر َؤلى حيزبى َ‬ ‫لة ناوضة ناكؤكى لةسةرةكان تاضةند كاريطةرى‬ ‫هةبووة لةسةر سياسةتى كوردو دروست بوونى‬ ‫ثةرتةوازةيى؟‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى؟‬ ‫ئاال َتالةبانى‪ :‬بؤضى تةنها ثارتىء َ‬ ‫َ‬ ‫شتيكى‬ ‫بةلكو هةموو حيزبةكان‪ ،‬حيزبايةتى َ‬ ‫خراث ني ية‪ ،‬لة َعيراقيش ليستى شيعة هةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم سةدرو ماليكىء حةكيم هةريةكةيان‬ ‫يةكيتى‬ ‫كارى خؤى دةكات‪ِ ،‬راستة ثارتىء َ‬ ‫حيزبايةتيان كردووة‪ ،‬كة دةبواية لة كةكوك‬ ‫دةبيت زياتر ئيش‬ ‫زياتر كوردايةتى بكةن‪ ،‬كة َ‬ ‫لةسةر َثيكهاتةكانى تر بكةين بةدةر لةعةرةب‬ ‫ءةك توركمانء مةسيحى‪ ،‬سةرنجى ئةوانمان‬ ‫ابكيشاية‪.‬‬ ‫بؤالى خؤمان ِر َ‬

‫هەم���وو الیەنەكان���ە بە س���وننەو ش���یعەوە‪ ،‬دەبێت كەس‬ ‫ێ دوو‌وەزیر‬ ‫قبوڵ���ی ن���ەكات‪ ،‬تائێس���تا حكومەتێ���ك هەیە بەب��� ‌‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪9‬‬


‫جیاواز لەمیدیای ئازاد‪ ،‬ئەمجارە ڕێگا تەرەفە‬ ‫ِرَيطا‪ :‬تايبةت‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو هةموو سانسؤرةى كةلةسةريَتى‪،‬‬ ‫ميدياى ئ��ازاد لةكوردستان كاريطةرى‬ ‫ئيجابىء بةرهةمى تايبةتى خؤى هةبووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫طةندةلىء‬ ‫توانيويَتى ثةردة لةسةر زؤريَك لةو‬ ‫ناعةدالةتيانة َ‬ ‫كةثيشتر هةستى‬ ‫هةلداتةوة‬ ‫َ‬ ‫َثينةكراوة‪ .‬ميدياى ئ��ازاد‪ ،‬يان ميدياى‬ ‫ئةهلى لةكوردستاندا هةميشة بةرامبةر‬ ‫ِرووداوةكان َبى اليةنى َ‬ ‫هةلبذاردووةو لةتةك‬ ‫َ‬ ‫مامةلةيةكى َبي اليةنانةى‬ ‫ئةحداسةكاندا‬ ‫ك��ردووة‪ ،‬تةنانةت ئةمة بووةتة كلتورى‪،‬‬ ‫سيبةرى حزبيش‬ ‫هةنديَك جاري ميدياى َ‬ ‫سودى لةم َبياليةنيية ءةرطرتووةو خؤى‬ ‫َ‬ ‫لةقالبى ميدياى ئازادا ئارايشت دةكات‪.‬‬ ‫لةئيستادا جياواز لةهةموو دةزط��او‬ ‫َ‬ ‫ميديايةكى ئازاد‪ ،‬طؤظارى ِريَطا ب ِريارى داوة‪،‬‬ ‫لةبةرامبةر هةموو ئةو ِرووداوان��ةى كةديَنة‬ ‫َثيشةوة‪ ،‬كةثةيوةندى بةئاشتىء ئاسايشى‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستى خؤى‬ ‫هةبيت‪،‬‬ ‫كوردستانةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ابطةيةنيتء َبيدةنطى هةلنةبذيَريَت‪.‬‬ ‫ِر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةطةرضى ئةم هةلويَستةى طؤظارى‬ ‫ِريَطا لةهةريَمى كوردستاندا َ‬ ‫َستيكى‬ ‫هةلوي َ‬ ‫شازو دةطمةنة‪ ،‬ضونكة بةنةزةرى زؤريَك‬ ‫دةبيت‬ ‫لةخويَنةران َثييان ءاية ميدياى ئازاد َ‬ ‫هةمووكات َبياليةنى خؤى بثاريَزيَت‪،‬‬ ‫هيزيَكى سياسى‪ ،‬يان‬ ‫ءةنةبيتة تةرةف بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫فيكرو ئايدؤلؤذيايةك‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةالم لةزؤربةى‬ ‫َ‬ ‫ءوالتانى ديموكراسيدا ئةمة َثيضةوانةكةى‬ ‫ِراستة‪.‬‬ ‫لةءياليةتة يةكطرتووةكانى ئةمريكا‪،‬‬ ‫لةسةروبةندى َ‬ ‫هةلبذاردنةكاندا ياخود لةكاتى‬ ‫هةر ِرووداوو بارطرذييةكدا‪ ،‬ميدياى ئازاد‬ ‫دةبيتة تةرةف‪ ،‬ثشتطيرى لةو اليةنة دةكات‬ ‫َ‬ ‫ئةجيندايةكى جوانى َثيشكةش‬ ‫ثرؤذةو‬ ‫كة‬ ‫َ‬ ‫كردووة‪ ،‬ءة َثيىءاية ئةو بةرنامةية خزمةت‬ ‫َ‬ ‫خةلكى‬ ‫بةئاسايشى نةتةوةيى ئةمريكاء‬ ‫َ‬ ‫والتةكةيان دةكات‪ ،‬بؤية بينيمان هةردوو‬ ‫ِرؤذنامة بةناوبانطةكةى ئةمريكا (واشنتؤن‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردنةكاندا‬ ‫ثؤستء نيوويَرك تايمز)‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مانةوةى ئؤبامادا بوو‪.‬‬ ‫دةنطيان‬

‫‪10‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫لةم هةنطاوةيدا ِريَطا لةبةرامبةر مةسةلة‬ ‫هةستيارو ضارةنووس سازةكاندا نايةويَت‬ ‫بمي َنيتةوة‪ ،‬ءة‬ ‫لةثةراويَزى ِرووداوةك��ان��دا َ‬ ‫تةراتين‬ ‫لةدؤخيكى ضةقبةستوودا‬ ‫نايةويَت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بكات كةخؤى باوة ِرى َثيى ني ية‪ ،‬بؤية ِريَطا‬ ‫بهي َنيتة َنيو ميدياى‬ ‫دةيةويَت‬ ‫نةريتيكى تازة َ‬ ‫َ‬ ‫ئازادةوة لةكوردستان‪ ،‬كة بريتيية لة دةرب ِرينى‬ ‫َ‬ ‫وانينيك لةمة ِر‬ ‫هةلويَستء طوتارو ديدو َتي ِر َ‬ ‫ئةو ِرووداوانةى كةثةيوةندييان بةئاسايشى‬ ‫نةتةوةييء يةكثارضةيي خاكى كوردستانةوة‬ ‫هةية‪ ،‬ضونكة َئيمة ب � ِروام��ان ءاي��ة ئةو‬ ‫ئازادييةى كة ئةم ِرؤ لةكوردستاندا فةراهةم‬ ‫ثشكيكى ِرةنجى ميدياى ئازادة‪ ،‬ءة‬ ‫هاتووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةطةواهيدانى خويَنةرانى‪ ،‬طؤظارى ِريَطاش‬ ‫لةو َنيوةندةدا ثشكى تايبةتى بةركةوتووة‪،‬‬ ‫بةرقةراربيت‪،‬‬ ‫ضونكة تا ئاشتىء ئاسايش‬ ‫َ‬ ‫دةبيتء‬ ‫زةمينةى ئيشكردنى َئيمة لةبارتر َ‬ ‫دةبيت‪.‬‬ ‫ميدياى ئازاديش زياتر كاريطةرى َ‬ ‫َ‬ ‫ئاشكراية كة سياسييةكانى ئةم ءوالتة‬ ‫دؤزةخيكيان خولقاندووة‪َ ،‬‬ ‫خةلك ئينتيماى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةتةوةيي الواز ب��ووة‪ ،‬سامانى والت‬ ‫مةملةكةتيك لةاليةن دوو‬ ‫دةدزريَت‪ ،‬نةوتى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةوة هة ِراج دةكريَت‪ ،‬ياسا سةروةر ني‬ ‫ديوةخانيكى عةشايةرى‬ ‫ية‪ ،‬ثةرلةمان ِر َؤلى‬ ‫َ‬ ‫دةطي ِريَت‪ ،‬سةرة ِراى سيستةمى دوو ئيدارةىء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نهينىء دةزطاى داثلؤسين‪ ،‬بةالم‬ ‫زيندانى َ‬ ‫ئةمانة ناكريَت ببنة فاكتةر بؤ َبيدةنط بوونمان‬ ‫هيزيَكى عةسكةرى كة بييةويَت‬ ‫لةبةرامبةر َ‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكداية كة‬ ‫والتةكةمان داطيربكات‪ ،‬ئةمة َ‬ ‫َ‬ ‫هةركةسةو لةتواناى خؤى زياتر نةك هةولى‬ ‫بؤداوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو خويَنى بؤ ِرشتووة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستى خؤى‬ ‫لةئيستاشدا ِريَطا‬ ‫َ‬ ‫ادةطةيةنيت لةبةرامبةر ئؤثراسيؤنةكانى‬ ‫ِر‬ ‫َ‬ ‫سوثاى ديجلة‪ ،‬بؤسةر هةريَمى كوردستان‪،‬‬ ‫َثيىءاية هاتنى ئةو سوثاية هيض جياوازييةكى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سوثاكانى َثيشووتردا‪ ،‬ءةجطة‬ ‫ني ية‬ ‫نييةتيكى تر لةو سوثايةدا‬ ‫لةداطيركارى هيض َ‬ ‫بةدي ناكريَت‪ ،‬بؤية بةرطرى كردن لةخاكء‬ ‫بةئةركيكى ئاينىء ئةخالقى‬ ‫نةتةوةى خؤمان‬ ‫َ‬ ‫دةزانين‪ ،‬ءة ئامادةين ِروحى خؤمان لةو َثيناوةدا‬ ‫بكةينة قوربانى‪ِ ،‬ريَطا لة ِروانطةى باوة ِربوونى‬

‫خؤى بؤ بةرطرى لةطةلء نيشتمانةكةى‪،‬‬ ‫ئامادةية هةموو جؤرة زةريبةيةك بدات‪.‬‬ ‫ماكوان كةريم‪ ،‬خاوةنى ئيمتيازى طؤظارى‬ ‫هيزةكانى سوثاى‬ ‫ِريَطا لةمة ِر ئؤثراسيؤنى َ‬ ‫ديجلة َ‬ ‫دةلَيت «سةرةتا سوثاسى ستافى‬ ‫كةركوك بةتايبةتى كاك سةنطةر دةكةم‪،‬‬ ‫كة لة كةركوكى ِرووح��ى كوردستانةوة‬ ‫َ‬ ‫هةوالةكانتان دةطاتء دةستخؤشى‬ ‫هةميشة‬ ‫لةستافةكةيشى دةكةم‪ ،‬ئةوةى كةبةالى‬ ‫منةوة طرنط ب��وو ح��ةزدةك��ةم هةموو‬ ‫ِرؤذنامةنووسةكانء ئةوانةى كةستافن‬ ‫َ‬ ‫هةبيت كة‬ ‫لةطةلماندا ئةو هةستةيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َئيمة َثيشمةرطةى قةلةمين‪ ،‬ئةو كاتةى‬ ‫كةنيشتيمان َثيويستى َثيمان َبيت‬ ‫هةموومان َ‬ ‫بةئيخةماندا‪،‬‬ ‫قةلةمةكان دةكةين َ‬ ‫َ‬ ‫كالشينكؤف َ‬ ‫هةلدةطرين‪ ،‬جياواز لةهةموو‬ ‫ِرؤذنامةنووسةكانى ترى دونيا‪ ،‬ضونكة تا‬ ‫َئيستاش َئيمة هةر لةخةباتى ِرزطارى خوازى‬ ‫َ‬ ‫سال‬ ‫كةثيش َثينض‬ ‫ميللةتةكةمانداين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةمةوبةر لةيةكةم ذمارةى طؤظارةكةمان‬ ‫مةنةفيستكراو ئةمةم باسكردووة»‪.‬‬ ‫بةشيوةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةكؤتايي َليدوانةكةيشيدا خاوةن ئيمتيازى‬ ‫طؤظارى ِريَطا‪ ،‬باس لةوة دةكات كة «حيزبى‬ ‫َ‬ ‫بةدةسةال َتيكى سونييةوة لةناوة ِراستى‬ ‫بةعس‬ ‫َعيراقةوة دةه��ات ك��وردى جينؤسايدو‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتة‪،‬‬ ‫كيمياباران دةكرد‪َ ،‬ئيستاش هةمان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةدةسةال َتيكى شيعة‬ ‫بةالم ئةمجارةيان‬ ‫مةزهةبةوة هاتووةتة سةر كورد‪ ،‬من لةطةلَ‬ ‫يةكيتيية‪،‬‬ ‫ئةوةشدا نيم َبلَيم خةتاى ثارتىء َ‬ ‫كةئةوان ماليكييان ط��ةورة ك��ردو َئيستا‬ ‫بووةتة زةروو بةسةريانةوة‪َ ،‬ثيويستة لةكاتى‬ ‫ِرووبة ِروو بونةوةدا َفيرى ئةوة بين كة َبلَيين‬ ‫َئيمةش ئامادةين دواى َ‬ ‫هةلةكان باس بكةين‬ ‫بؤ ئةوةى بيكةين بةئةزموون‪ ،‬هةرءةك ضؤن‬ ‫كةسيك بكةويَتة َ‬ ‫ضالَيك َثيويستة دةستى‬ ‫َ‬ ‫دةريبينيتةوة‪ ،‬نةك لةو‬ ‫بطريتء يةكسةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كاتةى َثيويستى بةدةرهاتنةوةية تؤ َثيى بلَيى‬ ‫كويَربووى َ‬ ‫ضالةكةت نةبينى كة َتيكةوتى‪،‬‬ ‫دةريهبينة‪ ،‬ضونكة‬ ‫نا‪ ،‬يةكسةر دةستى بطرةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةمال بؤ‬ ‫دةبيتةوة‬ ‫دواى ثشوو لةسةرى َ‬ ‫كةوتة ناو َ‬ ‫ضالةكةوة»‪.‬‬


‫سیناریۆی ئۆپەراسیۆنی دیجلە لە نێوان شەڕی‬ ‫كێڵگە نەوت‌و غازیەكانی هەرێم‌و شەڕی بەرگری‬ ‫لەخاكی نیشتمان‌و نەتەوەیی؟‬ ‫ناسيح عةبدولرةحيم‪-‬‬ ‫هةَلةبجةي شةهيد‬ ‫لةهاوكيشةي‬ ‫ئؤثةراسيؤني ديجلة‬ ‫َ‬ ‫سياسيء ئابووري هةريَمي كوردستانء‬ ‫َ‬ ‫ؤذهةالتي ناوة ِراست‬ ‫َعيراقء ِر‬ ‫ئايا ئؤثةراسيؤني ديجلة دريَذكراوةي ‪31‬ي‬ ‫ئابة؟‬ ‫دةوتريَت َليكضونةكاني َنيوان ‪31‬ي ئابي‬ ‫‪1996‬ء هاتني ئؤثةرسيؤني ديجلة لة زؤر‬ ‫ِرووةءة لةيةك دةضن؟ دةكريَت ئؤثةراسيؤني‬ ‫ديجلة بة دريَذكراوة يان بة قؤناغي دووةمي‬ ‫بشوبهينين؟!ضونكة‬ ‫ِرووداوي ‪31‬ي ئاب‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةنطؤي ئؤثةراسيؤني ديجلةدا ناويَك‬ ‫هاتة ناو ناوانةوة ئةويش بةرثرسي يةكةمي‬ ‫ئؤثةراسيؤنةكة كة ناوي عةبدولئةمير زيدي‬ ‫يةكيكة لةو‬ ‫بوو‪ ،‬كة بة َثيي ئةو زانياريانة َ‬ ‫َ‬ ‫سةركردانةي كة لة ِرووداوي ‪31‬ي ئابي سالي‬ ‫ناوهينانيء ناساندني‬ ‫‪ 1996‬بةشداري كردووة‪َ ،‬‬

‫سةركردةي ئؤثةرسيؤني ديجلة بؤخؤي‬ ‫جيطةي َتي ِرامانء قسة لةسةر كردنة‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر كارةكترةكاني هةمان كارةكتةر بن ئةوا‬ ‫هؤكارةكاني هةردوو ِروداوةكةش هةر هةمان‬ ‫شتة‪ ،‬ضونكة لة َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫سالي ‪ 1996‬ئةو كاتةي َ‬ ‫نيشتماني كوردستان تاك اليةنة ثرؤسةي‬ ‫دةرهينانء َ‬ ‫ثاالوتني نةوتي دةست َثيكرد‪ ،‬ئيتر‬ ‫َ‬ ‫طؤ ِرةثاني شة ِرةكة ئةوةندة طةورةبوو هةتا ئةو‬ ‫سي َ‬ ‫والتي ئيقليمي بة فيعلي‬ ‫ِرادةيةي سوثاي َ‬ ‫بةشداريان تيدا كردو خودي ئةمةريكيةكانيش‬ ‫بةهؤي هةستياري مةسةلةكةوة ضاوثؤشيان‬ ‫كرد لة هاتني سوثاي َعيراق بؤ داطيركردنةوةي‬ ‫يةكيتي‪.‬‬ ‫هيزةكاني َ‬ ‫هةوليرء دةرثة ِراندني َ‬ ‫َ‬ ‫نةوت هؤكاري ‪31‬ي ئابء غازيش‬ ‫هؤكاري ئؤثةراسيؤني ديجلةية‬ ‫يةكيتي نيشتماني كوردستان لة كاتي‬ ‫َ‬ ‫شة ِري ناوخؤدا كة نيوةي هةريَمي كوردستان‬ ‫هةوليري ثاريتةختيشةوة بةدةستيةوة بوو‬ ‫بة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةرهينانيدا‬ ‫دةستي برد بؤ نةوتء هةولي‬ ‫َ‬

‫يةكيتي نيشتماني‬ ‫بةثيي هةنديَك قسةو باس َ‬ ‫َ‬ ‫كوردستان بة َبي ِرةزامةندي ئةمةريكاو‬ ‫ئةورثا كة ناوضةي دذة ف ِريني بؤ مسؤطةر‬ ‫كردبوو لة َ‬ ‫هةولي ئةوةدا بوو كة بة ِريَكةوتن‬ ‫َ‬ ‫لةطةل حكومةتي َئيراندا نةوتي شيواشؤك‬ ‫دةربهي َنيتء لة ِريَطةي بؤريةوة بطوازيَتةوة‬ ‫َ‬ ‫لة ِريَطةي َئيرانةوة لة بازا ِرةكاندا ساغي‬ ‫َكةوتنيكي‬ ‫بكاتةوة‪ ،‬بؤ ئةو مةبةستةش ضةند ِري َ‬ ‫سةرتايي ئةنجام دابوو‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةوةي ءاي‬ ‫جي‬ ‫دةكرد كة ئةو ِريَكةوتنة نةخريَتة بواري َ‬ ‫بةجيكردنةوة ئةوةبوو كة بةهؤي شة ِري‬ ‫َ‬ ‫زةمانيكي ئةو تؤ‬ ‫هيض‬ ‫كوردستانةوة‬ ‫ناوخؤي‬ ‫َ‬ ‫نةبوو كة ئةم ناوضانة شة ِريان َتي نةكةويَت‪،‬‬ ‫يةكيتي‬ ‫هةروةها زةماني ئةوةش نةبوو كة َ‬ ‫هيزيَكي َ‬ ‫بمي َنيتةوة‬ ‫باال دةست هةتا سةر َ‬ ‫ءةك َ‬ ‫هيزي‬ ‫يةكيتي هةرضي َ‬ ‫بؤ ئةو مةبةستة دةبوو َ‬ ‫تر هةية لةو ناضانةء لةنزيكي ئةو ناضة‬ ‫شيوةكان‬ ‫بةشيوةيةك لة َ‬ ‫نةوتيان دور بخاتةوة َ‬ ‫َ‬ ‫باالدةستي خؤي لةسةرتاسةري هةريَمي‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪11‬‬


‫كوردستدا مسؤطةر بكاتء نيشاني بدات‪,‬‬ ‫دورخستنةوةي حيزبي ديموكراتي كوردستاني‬ ‫َئيران لةو ناوضانة هةنطاوي يةكةمي زةمينة‬ ‫سازي بوو بؤ تةمينكردني ناوضة نةوتيةكةي‬ ‫ئةمانيك بوو‬ ‫شيواشؤكء دورستكردني ئةمن َ‬ ‫بةبي‬ ‫بتوانن‬ ‫بؤ كؤمثانيا نةوتيةكاني َئيران تا‬ ‫َ‬ ‫ترسء بة ئازادي كاري خؤيان بكةن‪ ,‬هةوةها‬ ‫هةنطاوي دووةميش ب��ةوةي كة كؤتايي‬ ‫َ‬ ‫بهي َنيت لة هةريَمي‬ ‫بةدةسةالتي ثارتي َ‬ ‫كوردستاندا بةيةكجاري دوري بخاتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي ءاي كرد كة ثارتي‬ ‫ئةم‬ ‫هةوالنةي َ‬ ‫ديموكراتي كوردستان بةهاوكاري حكومةتي‬ ‫َعيراقء توركياو بة ضاوثؤشي ئةمةريكاو‬ ‫بهي َنيتةوة بؤ‬ ‫هيزي سوثاي َعيراق َ‬ ‫ئةرووثا َ‬ ‫يةكيتي نيشتماني كوردستان لة‬ ‫هةوليرو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةموو ناوضةكاني هةريَمي كوردستان بكاتة‬ ‫دةرةوة‪.‬‬ ‫‪31‬ي ئابء ث ِركردنةوةي بيرة نةوتةكان‬

‫یەكێكیتر لەو‬ ‫ئەگەرانەی كە‬ ‫یەكێتی‌و پارتی‬ ‫كاریان لەسەر‬ ‫دەكرد ئەوەبوو‬ ‫كە ئەگەر‬ ‫پۆپۆزسیۆن‬ ‫نەیتە پێشەوە‌و‬ ‫ئەوا یەكێتی‌و‬ ‫پارتی شەرێكیان‬ ‫هەڵدەگیرسان‬ ‫بۆ ئەوەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی پێ‬ ‫لەكەدار بكەن‬ ‫‪12‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫بةشداري كردني حكومةتي َعيراقيء‬ ‫حكومةتي توركيا بؤ ثارستني بةرذةوةندية‬ ‫ئابوريةكاني خؤيان بوو لةناوضةكةدا هةر بؤية‬ ‫حكومةتي َعيراقي لةبةرامبةر داطيركردنةوةي‬ ‫بتوانيت‬ ‫هةوليرو ِرادةست كردنةوةي بة ثارتي َ‬ ‫َ‬ ‫ضالة نةتيةكاني شيواشؤكء هةموو ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫ضالة‬ ‫يةكيتي كاري لةسةر دةكات‬ ‫نةوتيانةي كة َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫بةشيوةيةك كة‬ ‫ث � ِري بكاتةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةتوانيت ئةو ِريَكةوتنة‬ ‫نيشتماني كوردستان‬ ‫َ‬ ‫بةجيكردنةوة‬ ‫جي َ‬ ‫بخاتة بواري َ‬ ‫ئؤثةراسيؤني ديجلةو َكيَلطة غازيةكان‬ ‫َ‬ ‫ه��ةول��دان بؤ‬ ‫وةك هةنطاويَكيترء‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤلكردني سنورة نةوتيء غازيةكاني‬ ‫َ‬ ‫هةريَمي كوردستان ثارتيء بنةمالةي‬ ‫بارزاني لة ِريَطةي َنيضيرةظان بارزانييةوة لة‬ ‫َ‬ ‫هةولي دةست بةسةرداطرتني تةواي َكيَلطة‬ ‫نةوتيةكاني هةريَمي كوردستانء َكيَلطة‬ ‫طازيةكاني هةريَمي كوردستاندا بة َثيي ئةو‬ ‫َكةوتنيكي هةريَمي‬ ‫دةنطوباسانةي كة هةية ِري َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل َ‬ ‫والتاني ئةووروثا لة‬ ‫كوردستان هةية‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي بارزانيةوة ئةو ِريَكةوتنة‬ ‫ِريَطةي‬ ‫كراوة بةمةبةستي طواستنةوةي غازي هةريَمي‬ ‫كوردستان بؤ َ‬ ‫ءالتاني ئةوروثا‪ ،‬ئةمةش لة‬ ‫بةديليكي‬ ‫َثيناوي ئةوةي غازي هةريَم ءةك‬ ‫َ‬ ‫غازي ِرووسيا َبيتةئاراوة كة لة َئيستا ِرووسيا‬ ‫تاكة سةرضاوةي دابينكردني غازي ئةوروثاية‪,‬‬ ‫بة َثيي ئةو زانياريانةي كة هةية ئةم ِريَكةوتنة‬ ‫بة َبي مسؤطةركردنء دةستبةسةراطرتني ئةو‬ ‫ناوضانةي كة َكيَلطةي غازن لة هةريَمي‬ ‫هيزيَكي َ‬ ‫باال دةستةوة‬ ‫كوردستان لةاليةن تاكة َ‬ ‫بةجيكردنةوة‪..‬‬ ‫جي َ‬ ‫ناتوانريَت ب ِرواتة بواري َ‬ ‫َ‬ ‫بةرزانيء ماليكي لة شة ِري َكيلطة‬ ‫َ‬ ‫موصل‬ ‫نةوتيةكاني‬ ‫ل��ةس��ةروةخ��ت��ي ِرزط��ارك��ردن��ي ضةند‬ ‫ناوضةيةكي كورد نشين لةسوريا ثارتيء‬ ‫مةسعود بةرزاني بة ئاشكرا لة سنوري‬ ‫مةشقثيكراوي‬ ‫هيزيَكي ث ِر ضةكء‬ ‫َ‬ ‫هةريَمةوة َ‬ ‫ِرةوان��ةي ناو خاكي سوريا كرد لةو كاتةدا‬ ‫سوثاي َعيراق لة سنوري موصلةوة هات‬ ‫ب��ةرةو ناوضةكاني سنوري دهؤكي ذيَر‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيء تةواوي‬ ‫دةسةالتي ثارتي َبيدةنطي َ‬ ‫هيزة سياسيةكاني تري كوردستان ءاي كرد‬ ‫َ‬ ‫نةتوانيت‬ ‫كة ثارتي ديموكراتي كوردستان‬ ‫َ‬ ‫كارتيكي موزايدةي سياسيي بةكاري‬ ‫ءةك َ‬ ‫هيزة نةيارةكاني خؤي لة‬ ‫بهي َنيت‪ ،‬لةبةرامبةر َ‬ ‫َ‬

‫هةريَمي كوردستان‪َ ,‬‬ ‫بةالم هؤكاري سةرةكي‬ ‫هاتني سوثاي َعيراق بؤ ئةو ناوضانة ئةوة‬ ‫يةكيكة لة َكيَلطة غازيية‬ ‫بوو كة تةلةعفةر َ‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي بةرزانيء ثارتي‬ ‫طةورةكان كة‬ ‫خةريكي سةوداكردني بوون كة غازةكةي‬ ‫هيزانةي‬ ‫َبةستيك بفرؤشن‪ ,‬هاتني ئةو َ‬ ‫بة طري َ‬ ‫سوثاي َعيراق بؤ ئةوةبوو كة خاوةنداريةتي‬ ‫بسةثي َنيتء هيض‬ ‫خؤي بؤ َكيَلطة غازيةكان‬ ‫َ‬ ‫نةتوانيت طريَبةست بكات‪.‬‬ ‫كؤمثانيايةك‬ ‫َ‬ ‫هيَلي غازي كؤرمؤر‪-‬توركيا‪ -‬ئةوروثا‪،‬ءةك‬ ‫َ‬ ‫هيَلي غازي روسيا‪ -‬ئةورووثا‬ ‫بةديلي‬ ‫َ‬ ‫ثاش ئةو َ‬ ‫ثالثشتيةي كة ِروسيا كردي لة‬ ‫رذَيمةكةي بةشار ئةسةد لة سوريا‪ ,‬ئةمةريكا‬ ‫خؤي بةتةنها نةيدةتواني فشار بخاتة سةر‬ ‫ِروسياو َ‬ ‫والتاني ئةرووثا نةيانتواني فشار بخةنة‬ ‫َ‬ ‫ءازهينان لة ثالثشتي ِرووسيا‬ ‫سةر ِروسيا بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ رذيَمةكةي ئةسةد‪ ،‬ضونكة لة حالةتي‬ ‫ناضاركردنيدا ِرووسيا دةيتواني َكيشةي غاز‬ ‫بؤ َ‬ ‫ءالتاني ئةوروثا دروست بكات بةمةش‬ ‫تا ِرادةيةكي بةرضاو َ‬ ‫والتاني ئةورووثا توشي‬ ‫قةيراني كةمي غاز دةبوونةوة لةبةر ئةم هؤية‬ ‫هةتا َئيستا روسيا داشي سوارة بةسةر َ‬ ‫والتاني‬ ‫ئةورووثاوة‪.‬‬ ‫يةكيك لة ثيالنةكاني ئةمةريكا بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةربازكردني والتاني ئةوروثا لة َكيشةي‬ ‫غاز‪ ,‬دةست خستني بةديليكي ترة بؤ َ‬ ‫والتي‬ ‫رووسيا تاكة سةرضاوةي دابينكةري غازي‬ ‫ئةوروثاية‪ .‬هةريَمي كوردستانيش ئةو شويَنةية‬ ‫يةدةكيكي ط��ةورةي غازي َتيداية كة‬ ‫كة‬ ‫َ‬ ‫ببيتة بةديل بؤ غازي ِرووسيا‪,‬‬ ‫دةتوانيت َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردني كوردستانيش بؤ ئةوة دةطة ِريَتةوة‬ ‫كة كةمترين َتيضووي هةيةء بة ئاسانترينء بة‬ ‫َ‬ ‫دةطاتةوالتة ئةوروثيةكان‪ ,‬هةتا‬ ‫كةمترين كات‬ ‫َئيستاش غازي هةريَمي كوردستان سوديَكي‬ ‫ئةوتؤي َلينةبينراوة‪.‬‬ ‫هيرشيان كردة‬ ‫بؤضي‬ ‫توركيا‬ ‫ئؤردؤغانء‬ ‫َ‬ ‫سةر ماليكي؟‬ ‫َليدوانة توندةكاني ئؤردؤغانء ماليكي‬ ‫لةدذي يةك تا ِرادةيةك ثةيوةندي بةوةوة‬ ‫هةية كة ماليكي ِريَطرة لةبةردةم بة ئةنجام‬ ‫هيَلي غازي هةريَم –‬ ‫طةياندني ث��رؤذةي َ‬ ‫توركيا‪-‬ئةروثا‪ ،‬هةتا َئيستا ِرةزامةندي نةداوة‬ ‫لةسةري‪َ ,‬‬ ‫هيلي طواستنةوةي غازةكةش‬ ‫َ‬ ‫بةوالتي توركيادا دة ِروات‪ ،‬ئةمةش بؤخؤي‬ ‫دةستكةوتيكي طةورةي ئابوريء سياسي بؤ‬ ‫َ‬


‫توركيا دةبوو‪ ,‬لةوالشةوة دةبووة مايةي زيان‬ ‫َ‬ ‫بةءالتي ِروسيا كة سةركردايةتي بةرةي َئيران‪،‬‬ ‫َعيراق‪ ،‬سورياء باشوري لوبنانة‪ ،‬بة ئةنجام‬ ‫بةهيزةي‬ ‫طةياندني ئةم ثرؤذةية ئةو كارتة َ‬ ‫نامي َنيت‬ ‫فشارةي رووسيا كة بةدةستةوة بوو َ‬ ‫كة بةرامبةر َ‬ ‫بهي َنيت‪.‬‬ ‫والتاني ئةورووثا بةكاري َ‬ ‫ئؤثةراسيؤني ديجلة لةسةر ئاستي هةريَمي‬ ‫يةكيتيء ثارتي‬ ‫كوردستانء َعيراق‪ ،‬ئايا َ‬ ‫طرةوةكةيان بردةوة؟‬ ‫بةشيك لة ضاوديَراني سياسي َثييان‬ ‫َ‬ ‫ءاي��ة كة لةسةر ئاستي ناوخؤي َعيراقء‬ ‫كوردستان ئؤثةراسيؤني ديجلة سيناريؤيةكي‬ ‫–سليماني –بةغداد)‬ ‫سي كوضكةيي‬ ‫هةولير َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتي سياسيي‬ ‫ة ئةوةش لةبةر ئةوةي‬ ‫َعيراقء هةريَم توشي قةيراني َبي متمانةيي‬ ‫شيوةيةك كة تةنها بة دروستكردني‬ ‫بووة بة َ‬ ‫َ‬ ‫َكيشةو قةيرانة ناوخؤيةكان بؤ خةلك ناتوانريَت‬ ‫َ‬ ‫بةدةسةالت‬ ‫قةيراني َبي متمانيي ميللةت‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتانة‬ ‫ضارةسةر بكات‪ ،‬بؤية ئةم جؤرة‬ ‫كاتيك دةطةنة ئةو قةناعةتةي كة قةيرانةكاني‬ ‫َ‬ ‫نابيت ثةنا دةبةنة بةر‬ ‫كي‬ ‫ئةنجامي‬ ‫هيض‬ ‫ناوخؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قةيرانيك‬ ‫قةيراني دةرةكيء دروستكردني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةدةرةوة بؤ ئةوةي َ‬ ‫سةرقال بكةن‬ ‫ثي‬ ‫خةلكي َ‬ ‫دروستكردني ئؤثةراسيؤني ديجلة ئةو قةيرانة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتداراني‬ ‫دةرك��ي ية بوو بةنسبةت‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتداراني َعيراق‬ ‫هةريَمي كوردستانء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتداراني هةريَم بة خةلكء‬ ‫بؤ ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫هيزة ئؤثؤزسيؤنةكان بلَين ئةوة َئيمة ثاريَزةري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتداراني‬ ‫هةريَمي كوردستانين‪ ،‬هةروةها‬ ‫َعيراقيش شارعي عةرةبي فريوبدةنء بةناوي‬ ‫ثاريَزةري يةكثارضةي خاكي َعيراقء بووني‬ ‫مةترسي لةسةر ثارضة ثارضةبووني َعيراق‬ ‫شيوازة حوكم ِرانيةي‬ ‫ِرةوايةتي بدةن بةو َ‬ ‫َئيستايان‪.‬‬ ‫دكتؤر زانا ِرةوف‪ ،‬مامؤستاي زانكؤ و‬ ‫سليماني ِرةخنةي توند لة‬ ‫باذيَرواني َثيشووي َ‬ ‫هةرسي اليةني ئؤثؤزسيؤن دةطريَتء َثيي‬ ‫َ‬ ‫ءاية نةدةبوو ئؤثؤزسيؤن شويَن هاتوو هاوراي‬ ‫يةكيتيء ثارتي بكةوتبا‪ ,‬لة وتاريَكيدا َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫َ‬ ‫«بةشداري كردني اليةنةكاني ئؤثؤزسيؤن لة‬ ‫كؤبوونةوةي اليةنة سياسيةكاني كوردستان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مةسعود بارزاني سةرؤكي هةريَم‬ ‫شةرعيةت دانة بة ِرةوايةتي ملمالنيةكاني‬ ‫سةرؤكي ثارتي ديموكراتي كوردستان‪».‬‬ ‫سي اليةني ئؤثؤزسيؤنيش بةم‬ ‫هةر َ‬

‫يةكيتيء‬ ‫هةنطاوةيان ويستيان كارتي فشاري َ‬ ‫بسوتينن ئةويش بةوةي هةروةك‬ ‫ثارتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيء ثارتي هةلويَست ءةرطرن لةسةر‬ ‫َ‬ ‫جيناكؤكةكان بةمةش بتوانن كارتي‬ ‫ناوضة َ‬ ‫كةركوكء مةسةلة نةتةوةيةكان كة هةميشة‬ ‫يةكيتيء ثارتي ءةك موزايدةيةكي سياسيي‬ ‫َ‬ ‫دةهينا‪،‬‬ ‫لةبةرامبةر ئؤثؤزسيؤن بةكاريان‬ ‫َ‬ ‫ئةمةش بؤ ئةوةي بة َ‬ ‫خةلك َبلَين كة تةنها‬ ‫يةكيتيء ثارتي ث��ارَي��زةري كوردستانء‬ ‫َ‬ ‫جي ناكؤكةكان نين ناتوانن‬ ‫كةركوك ناوضة َ‬ ‫موزايدةي نةتةوةيمان بةسةردا بكةن‪.‬‬ ‫بزووتنةوةي طؤ ِرانء ئؤثةراسيؤني ديجلة‬ ‫نةوشيروان خؤي ِرؤشتة ئةو شارةو لة‬ ‫ناتوانيت موزايدةمان‬ ‫كةركوكدا وتي «كةس‬ ‫َ‬ ‫بةسةروة بكات» ئةمةش بؤخؤي َتيطةشتني‬ ‫بزوتنةوةي طؤ ِرانة بؤ مةسةلةكانء ِرووداوةكان‬ ‫كة َ‬ ‫يةكيتيء ثارتي‬ ‫هيز بؤ ئةوةية َ‬ ‫جولةي َ‬ ‫كارتيكي ئيحراجكردني ئؤثؤزسيؤن‬ ‫ءةك‬ ‫َ‬ ‫بهينيت‪ ,‬بزووتنةوةي ط��ؤ ِران بؤ‬ ‫بةكاري‬ ‫َ‬ ‫ئاشكراكردني سيناريؤكاني ثشت ئؤثةراسيؤني‬ ‫ديجلة ثرؤذةي نةخشة ِريَطاي خستة بةردةم‬ ‫سةرؤكايةتي هةريَمء اليةنة سياسيةكان‬ ‫يةكيتيء ثارتي‬ ‫ئةمةش بؤ ئةوةي كة ئةطةر َ‬ ‫هيزيان َ‬ ‫جوالندووةء شة ِرةكة سيناريؤ‬ ‫بة ِراستي َ‬ ‫ني ية با َليثرسينةوة بكةن لة خودي ماليكي‬ ‫هةروةك لة نةخشة ِريَطاكةدا هاتووة» سةرؤك‬ ‫دةتوانيت سكالاَ ي لةسةر تؤمار بكات‬ ‫كؤمار‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةثيي ماددةي‬ ‫لة دادطاي فيدرالي‪ ،‬هةروةها َ‬ ‫دةتوانيت داواي سةندنةوةي‬ ‫(‪ )61‬لةدةستور‬ ‫َ‬

‫متمانة لة سةرؤك وةزيران (ماليكي) بكات‬ ‫لة ئةنجومةني نويَنةراني َعيراق‪ .‬بؤية ئةطةر‬ ‫سةرؤك كؤماري َعيراق َكيشةكاني بةريَطةي‬ ‫سياسي بؤ ضارةسةر نةكرا‪ ،‬ثةناببريَتةبةر ريَطا‬ ‫دةستورييةكان‪ ،‬سكالاَ لةسةر سةرؤك وةزيران‬ ‫تؤمار بكات‪ ،‬ثاشان داواي سةندنةوةي متمانةي‬ ‫َلي بكات‪ .‬لةسةر ئاستي ئةنجومةني نويَنةران‬ ‫َثيويستة فراكسيؤنة كوردييةكان لة ئةنجومةني‬ ‫َ‬ ‫هةولةكانيان يةكبخةن‪،‬‬ ‫نويَنةراني َعيراق‬ ‫كاربكةن بؤ َليثرسينةوةي (استجواب)‬ ‫سةرؤك وةزيران‪ ،‬لةبةرامبةر َثيشيلكاريية‬ ‫دةستورييةكان‪ .‬ل��ةم نةخشة ِريَطايةدا‬ ‫بزووتنةوةي طؤ ِران دةيانةويَت كة َتالةبانيء‬ ‫بارزانيء ماليكي بخةنةوة بةرامبةر بةيةك بؤ‬ ‫ئةوةي ِراستي سيناريؤكانيان بةدةربكةويَت كة‬ ‫ئةطةر ئةو هةنطاوة دةستوريء ياسايانة نةطرنة‬ ‫بةر بةرامبةر بة ماليكيء تةنها بة دروستكردني‬ ‫ليذنةء ليذنةكاري برؤن بؤي‪ ،‬ئةوا ئؤثةراسيؤني‬ ‫سي كوضكةيي‬ ‫ديجلة جطة لة سيناريؤيةكي َ‬ ‫–هةولير ‪-‬بةغدا هيضي تر ني ية‪.‬‬ ‫سليماني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيكيتر لةو ئةطةرانةي كة دةهاتة‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيء ثارتي كاريان لةسةر‬ ‫َثيشء‬ ‫َ‬ ‫دةك��رد ئةوةبوو كة ئةطةر ثؤثؤزسيؤن بة‬ ‫َثيي َثيويست نةيتة َثيشةوةء لةم كارةشدا‬ ‫ئؤثؤزسيؤن َبيت ئةوا ئةطةري ئةوة هةبوو‬ ‫يةكيتيء ثارتي شةريَكيان َ‬ ‫هةلدةطيرسان‬ ‫كة َ‬ ‫ثي لةكةدار بكةنء‬ ‫بؤ ئةوةي ئؤثؤزسيؤني َ‬ ‫َبي َ‬ ‫كارتيك لةكاتي‬ ‫هةلويَستيان ءةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بهينن‪.‬‬ ‫هةلبذاردنةكاندا لةدذيان بةكار َ‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪13‬‬


‫هةلَؤ ئةمحةد كوردة‪:‬‬

‫ث َيويست بوو ئ َيمة َ‬ ‫مالي خؤمان جيا بكةينةوة‪،‬‬ ‫ئ َيستاش كةمرت لةوةى كة هةقي خؤمانة ِرازى‬ ‫بةجي ناكةن‬ ‫بوين‪ ،‬بةآلم بؤمان ج َي‬ ‫َ‬ ‫ديداري‪ :‬بريار بةختيار‬

‫ِريَطا‪ :‬هؤكاري دروستبونى َكيشة لة َنيوان‬ ‫هةريَمء بةغداء هةروةها ِرؤذبة ِرؤذ َئالؤزتربونى‬ ‫َكيشةكان بؤضي دةطة ِريَنيتةوة؟‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد ك��وردة‪ :‬هؤكارةكةى بؤ‬ ‫َ‬ ‫شؤظينىء ِرةطةزثةرستء‬ ‫ئةو ئةقليةتة‬ ‫َ‬ ‫ديكتاتؤريية دةطة ِريَنمةوة كة بة ِريَز ماليكى‬ ‫عيراق مومارةسةي دةكات‪،‬‬ ‫سةرؤك ءةزيرانى َ‬ ‫لةثاش ئ��ةوةى لة َ‬ ‫هةلبذاردنى ب��ةروارى‬ ‫كهينانى‬ ‫(‪ )3/7‬ماوةى ‪ 9‬مانط ث ِرؤسةي َثي َ‬ ‫بةدةستثيشخةري‬ ‫حكومةت ِراطيرا‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫جةنابي سةرؤك بارزانى لة كؤبونةوةيةك‬ ‫كهينانةوةى حكومةت‬ ‫لة‬ ‫هةولير ب ِرياري َثي َ‬ ‫َ‬ ‫دراء هةموو اليةك َثيي ِرازى بوون‪ ،‬ئةطةر‬ ‫ضي هةموو ك��وردء اليةنة سياسييةكانى‬ ‫كوردستان َثيشتر طلةييء طازندةء َبيزاريمان‬ ‫لة دةورةي َثيشتري ماليكىء ئبراهيم‬ ‫جةعفةريء عةلالويش هةبوو‪ ،‬ضونكة‬ ‫بةجي نةكرد كة‬ ‫ماددةكانى دةستوريان َ‬ ‫جي َ‬ ‫لةسةري ٍرَيك كةوتبوين‪ ،‬ءةك لة دةستوردا‬ ‫دياري كراوة دوو نةتةوةى سةرةكي لة‬ ‫عيراقدا هةية كة عةرةبء كوردن‪َ ،‬ئيمةش‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةك كة‬ ‫دةستورمان نوسيوةتةوة‬ ‫َ‬ ‫دةستوريَكى تةوافوقي َبيت ءةك كورديش‬ ‫هةموو داوايةكي َئيمةى َتيدا نةهاتؤتة دي‪،‬‬ ‫بةآلم لةهةمان كاتيشدا َثيي ٍِرازى بوين‪،‬‬ ‫ئةمة سةرة ٍِراى ئةوةى كة تةنها َ‬ ‫خالَيكيشان‬ ‫بةجي نةكردووة‪ ،‬بؤ نمونةش‬ ‫ءةك خؤي َ‬ ‫جي َ‬ ‫(ثيشمةرطة‪ ،‬بودجة‪ ،‬مادةى ‪ ،)140‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫َئيمةش كوردءاتةنى (ئةم نانة بةو ِرؤنة)‬ ‫شيوةية بةسةر برد تا‬ ‫خوليكمان بةم َ‬ ‫ضةند َ‬

‫‪14‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫ئةو كاتةى سةرؤك بارزانى لة نةورؤزى‬ ‫َ‬ ‫ئةمسالدا ءتاريَكى دا‪ ،‬لةء وتارةدا ئاماذةى بةو‬ ‫مةترسييانة كردء اليةنى بةرامبةريشي ئاطادار‬ ‫كردةوة بةجؤريَك ئةم َ‬ ‫عةقليةتى ديكتاتؤريء‬ ‫عيراقدا تا سةر‬ ‫خؤسةثاندنة‬ ‫ناتوانيت لة َ‬ ‫َ‬ ‫بةردةوام َبيتء َئيمةش ضيتر َثيمان قبولَ‬ ‫سالةهاية َ‬ ‫ناكريَت ضونكة َئيمة َ‬ ‫هةولماداوة‬ ‫َ‬ ‫نةهيلين‪ ،‬هةر لةو‬ ‫عيراقدا َ‬ ‫ديكتاتؤريةت لة َ‬ ‫كاتةوة َكيشةكان بةرةو طةشةسةندن ِرؤشت‪.‬‬ ‫نابيت‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيت ءاية ماليكي بؤ ثابةند َ‬ ‫بة دةستورةوة؟ ئايا تةنها ئامانجى دذايةتى‬

‫كردنى كوردة‪ ،‬يان هؤكاري ديكة هةية؟‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‪ :‬عةرةبةكان بة طشتي‬ ‫ضوارضيوةى‬ ‫عيراق لة‬ ‫َ‬ ‫باوة ِريان بةوة هةية َ‬ ‫نيشتيمانى عةرةبدا ِريَكبخريَتةوة‪ ،‬بونى‬ ‫دةطةيةنيت كة‬ ‫ئ��ةم ب���اوة ِرةش ئ��ةوة‬ ‫َ‬ ‫عيراق‪ ،‬بة ديدةكةى‬ ‫كوردستان جياوازة لة َ‬ ‫تريشدا لة ِرووى زةوىء ئاوو هةواء زمانء‬ ‫عيراق‪،‬‬ ‫نةريتةكةيةوة َئيمة جياوازين لة َ‬ ‫عيراقةوة‪،‬‬ ‫لكيندراوين بة َ‬ ‫ئاشكراشة بةزؤر َ‬ ‫َثيويست بوو َئيمة َ‬ ‫مالي خؤمان جيا بكةينةوة‪،‬‬ ‫َئيستاش كة َئيمة ِرازي بوينء ضوينةتة‬ ‫بةغدا دةستورمان نوسيوةتةوةء مةبدةئي‬ ‫تةوافوقمان ضةسثاندووة بة زؤر كةمتر‬ ‫لةوةى كة هةقي خؤمانة ِرازى بوين‪ ،‬بةآلم‬ ‫بةجي ناكةن ئةمة َ‬ ‫يةتيكى‬ ‫ئةقل َ‬ ‫بؤمان َ‬ ‫جي َ‬ ‫شؤظينيانةء ِرةطةز ثةرستى لةناو هةنديَك‬ ‫َ‬ ‫لةو برا عةرةبانةدا هةيةء بةتايبةتيش لة‬ ‫ماشي َنيك كة‬ ‫عيراق بووة بة َ‬ ‫مالكيدا‪َ ،‬ئيستا َ‬ ‫ديكتاتؤر دروست بكات‪ ،‬سةدام كؤتايي هات‬ ‫ؤذانيك‬ ‫ثاشان ماليكىء هةتا دوايي‪ ،‬ماليكى ِر َ‬ ‫بووة قوتابي بووة لة زانكؤي سةالحةدينء‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ؤذانيك ئؤثؤزسيؤن بووة‬ ‫ِر َ‬ ‫َ‬ ‫كوردداء لةثال شاخةكانى كوردستاندا‪ ،‬كةضي‬ ‫كة ديَنة ناو دةسةآلتةوة ِرؤذ بةدواى ِرؤذ‬ ‫خؤسةثينتر دةبن‪.‬‬ ‫ديكتاتؤرترء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةو عةقلييةتةى ماليكى كة بة ِريَزت‬ ‫شؤظينى ناوى دةبةيت كوردء‬ ‫بة‬ ‫خؤسةثينء َ‬ ‫َ‬ ‫ضارةنوسي كوردستان بةرةو َ‬ ‫كوي دةبات؟‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‪َ :‬ثيم ءاية ضارةنوسي‬ ‫َ‬ ‫كوردستان بةرةو باشي دةبات‪ ،‬ئةم عةقلييةتة‬ ‫زؤر مةتريسيدارة‪ ،‬بةآلم طرنطترين شت‬ ‫َليرةدا ِريَكخستنى ناو َ‬ ‫مالى كوردة‪ ،‬ئةطةر‬ ‫لةضوارضيوةى‬ ‫كورد يةك دةنط َبيتء‬ ‫َ‬


‫يةك بةرنامةى نيشتيمانىء نةتةوةيي‬ ‫يةك بطرينء كؤدةنط بين ئةوا داهاتوى‬ ‫دةبيت‪،‬‬ ‫كوردستان داهاتوويةكى ثرشنطدار َ‬ ‫َ‬ ‫َثيشبيني دةكةم كوردستان لة ضةند سالي‬ ‫داهاتودا ءةك (هؤن كؤنط)ى َلي َبيت‪.‬‬ ‫ِريَطا ‪َ :‬‬ ‫هةلويَستى اليةنة ئؤثؤزسيؤنةكان‬ ‫ضؤن َ‬ ‫دةسةنطينيت لةبةرامبةر دروستبونى‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫ئؤثةراسيؤنى ديجلةدا؟‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‪ :‬لة دواى ءتارةكةى‬ ‫نةورؤزى سةرؤك بارزانى َ‬ ‫هةلويَستةكان‬ ‫َ‬ ‫جيي نيطةرانى‬ ‫جيى‬ ‫خؤشحالى نةبوونء َ‬ ‫َ‬ ‫بوون‪ ،‬بةآلم سةبارةت بة ئؤثةراسيؤنى ديجلة‬ ‫َ‬ ‫خؤشحالي ية ئؤثؤزسيؤنء حيزبة‬ ‫جيي‬ ‫ئةوةى َ‬ ‫سياسييةكانى ديكةء نوسةرانء ِرؤشنبيران‬ ‫َ‬ ‫خةلكى كورد هةستيان بة مةترسييةكة‬ ‫كردء دركيان بةوة كرد كة ئةم َ‬ ‫ئةقلييةتة‬ ‫ديكتاتؤريية جاريَكى تر دةيةويَت بة ئاطرء‬ ‫ئاسن ءةآلم بداتةوة‪ ،‬هةر بؤية ئؤثؤزسيؤنء‬ ‫هةموو اليةنةكانيش زؤر بةباشي هاتنة سةر‬ ‫خةتء هيوادارم ئةم َ‬ ‫هةلويَستةيان بةردةوام‬ ‫َبيت‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬دةوتريَت كة مةسعود بارزانى بؤتة‬ ‫هؤي دروستبونى َكيشةكانى َنيوان هةريَمء‬ ‫هيشتنةوةى هاشمى لة هةريَم‬ ‫بةغداد هةر لة َ‬ ‫هةتاءتارء َليدوانة توندةكانءدواتريش دروست‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةم‬ ‫بونى ئؤثةراسيؤنى ديجلة‪ ،‬تا ضةند‬ ‫بؤضونةدايت؟‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‪ :‬سةرؤك بارزانى‬ ‫َ‬ ‫كةسيكى‬ ‫بانطيشتى هاشمى نةكردووة‪ ،‬بةلكو َ‬ ‫َ‬ ‫بانطيشتى ك��ردووة‪ ،‬س��ةرؤك بارزانى‬ ‫تر َ‬ ‫داكؤكيكاريَكى طةورةية لةسةر نيشتيمانء‬ ‫نةتةوةى كورد‪ ،‬ئةمةشءا دةكات كة َ‬ ‫خةلكانى‬ ‫دذ بة كورد خؤشي نةويَت‪ ،‬لةو ِرؤذةوةى كة‬ ‫عيراق َثيكهاتووة لة مادةى ‪52‬‬ ‫حكومةتى َ‬ ‫هةتا دواتر بوو بة ماددةى ‪ 140‬لة سةردةمى‬ ‫ئةياد عةلالوىء ئيبراهيم جةعفةريء دوو‬ ‫شتيك بؤ ماددةى‬ ‫دةورةي ماليكى هيض َ‬ ‫‪ 140‬نةكراوة‪ ،‬هةروةها تا َئيستا لة ميزانييةى‬ ‫عيراق ديناريَك بة َثيشمةرطةى‬ ‫بودجةى َ‬ ‫سةرذميري‬ ‫كوردستان نةدراوة‪ ،‬تا َئيستاش‬ ‫َ‬ ‫طشتى ئةنجام نةدراوةء ‪ %17‬بة كوردستان‬ ‫بةجي‬ ‫نةدراوة‪،‬ءاتة زؤر كاري طرنط هةية َ‬ ‫جي َ‬ ‫كةسانيك هةن‬ ‫نةكراوة‪َ ،‬ثيم سةيرة كة‬ ‫َ‬

‫خؤيان لةم هؤكارانة ناديدة دةكةن‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬تا ضةند َكيشةكانى َنيوان هةريَمء‬ ‫بةغدا َكيشةى تاكة كةسين؟‬ ‫َ‬ ‫شيوةيةك‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‪ :‬بة هيض َ‬ ‫َكيشةى تاكةكةسي نين‪ ،‬لةسةرةتادا دةوترا‬ ‫كة َكيشةى تاكة كةسيية‪ ،‬بةآلم بة َ‬ ‫هةلةءتراء‬ ‫َئيستاش هةر ئةوانةن هاتونةتةوة سةر خةت‪.‬‬ ‫سليمانى ِريَطري‬ ‫ِريَطا‪ :‬تا ضةند ثارتي لة َ‬ ‫َليدةكريَت بؤ فراوان بوون؟‬ ‫َ‬ ‫هيزى تر‬ ‫سليمانى َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‪ :‬لة َ‬ ‫دةهينن ءةك‬ ‫هةية كة دةنطى زياتر لة ثارتى َ‬ ‫يةكيتىء طؤ ِران‪ ،‬ماوةيةك كة طؤ ِران لةناو‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيدا بوو‪ ،‬ءة دواتريش كة طؤ ِران ببوو بة‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى حاكميةتى ئةم شارةي‬ ‫ئؤثؤزسيؤن َ‬ ‫بةثيي ئةو قاعيدة جةماوةرييةى كة‬ ‫كردووة َ‬ ‫شيوةية زةمينة خؤشكةر نةبووة‬ ‫هةيةتى بةو َ‬ ‫بتوانيت َتييدا َ‬ ‫هةل بسو ِريَت‪ ،‬ئةمة‬ ‫كة ثارتي َ‬ ‫نامي َنيت‪،‬‬ ‫هؤكارَيكة بةم ديارة هةتا سةر ءا َ‬ ‫كةسيك شويَندةستى ديار‬ ‫َبيطومان ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫بوو كةسي بةرامبةري غيرةى َلي دةكات‬ ‫َئيمةش ءةك ثارتى شويَندةستمان ديارة بؤية‬ ‫ةخسيت‪.‬‬ ‫زةمينةيةكي باشمان بؤ نا ِر َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬هةنديَك لة بةرثرسانى ثارتي‬ ‫ِرايانطةياندووة كة ثارتى ِرؤذ ب��ة ِرؤذ لة‬ ‫فراوانبونداية‪ ،‬ئةمة تا ضةند ِراستة؟‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد ك��وردة‪:‬ءةآلم��ى ئةو‬ ‫ثرسيارة سندوقةكانى دةنطدان دةيداتةوة‪،‬‬ ‫لة َ‬ ‫هةلبذاردنى ثاريَزطاكاندا دةردةكةويَت كة‬ ‫ثارتي ِريَكخستنء اليةنطري هةية يان نا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةدايت كة‬ ‫ِريَطا‪ :‬تا ضةند‬ ‫سليمانى بكريَتة ثايتةختى ِرؤشنبيري؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد ك��وردة‪ :‬من خةلكى‬

‫سليمانى شاري‬ ‫سليمانيمء كو ِري شارةكةم‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلمةتء قورباني يةء شاريَكى َثيشكةوتووة‪،‬‬ ‫بةآلم هةنديَك شتى زؤر طرنط ماوة كة‬ ‫هةبيت كة بة‬ ‫دةبيت لة شاريَكدا َ‬ ‫نةكراوة كة َ‬ ‫ثايتةختى ِرؤشنبيري ناو ببريَت لةوانةش بونى‬ ‫ضةند َ‬ ‫هؤلَيكى طةورةي سينةماء ضةندين‬ ‫ستؤديؤي طةورةي دةنطء ِرنطء ضةندين‬ ‫َ‬ ‫كتيبخانةى َتيدا َبيتء شةقامء‬ ‫هؤلي شانؤء َ‬ ‫ِريَطاءبانةكانى زؤر باشء طونجاو َبيت‪ ،‬ئةطةر‬ ‫ئةم شتانةى بؤ بكريَت ئةوا زؤريش باشة كة‬ ‫َبيتة ثايتةختى ِرؤشنبيري‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيشتر لة خؤثشاندانةكانى ‪17‬ى‬ ‫شوباتدا بةردبارانى لقي ‪ 4‬كراء َئيوةش‬ ‫بةرثةرضتان دانةوةء ضةندين كةس شةهيدء‬ ‫بريندار بوون‪ ،‬لةوة ناتريست ِرؤذيَك هةمان‬ ‫لةكاتيكدا لة َئيستادا تؤ‬ ‫ببيتةوة‬ ‫َ‬ ‫ِروداو دوبارة َ‬ ‫بةرثرسي لقي ‪ 4‬يت؟‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‪ :‬لة فةرهةنطى مندا‬ ‫شتيك ني ية لةم‬ ‫ترس بونى ني ية‪ ،‬هيض َ‬ ‫شيوةيةكيش‬ ‫دنياية َليي بترسم‪ ،‬بة هيض َ‬ ‫ترسم لةوة ني ية كة ئةو َ‬ ‫سليمانى‬ ‫لة‬ ‫حالةتة‬ ‫َ‬ ‫ِروبداتةوة‪ ،‬ضونكة ِروناداتةوة‪ ،‬هةمومان‬ ‫دةزانين ئةو َ‬ ‫حالةتة ضؤن ِرويداء زةرةرمةندى‬ ‫سليمانى بوو‪َ ،‬‬ ‫سةرةكيش َ‬ ‫خةلكى‬ ‫خةلكى َ‬ ‫سليمانى َ‬ ‫ئاقلة جاريَكى تر شتىءا ناكاتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيت ءاية ضةند َ‬ ‫سالي ديكة كورد‬ ‫دةبيتة خاوةنى َ‬ ‫دةولةتى سةربةخؤ؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلؤ ئةحمةد كوردة‪َ :‬ثيشبيني دةكةم‬ ‫ئةطةر كورد هةمووي يةك بين بة عةيبء‬ ‫عارةكانيشمانةوة من ض���اوة ِر َي دةكةم‬ ‫ماوةى كةمتر لة ‪َ 10‬‬ ‫سال كوردستانءةك‬ ‫(هؤنكؤنط)ى َلي َبيت‪.‬‬

‫‪..‬ل��ە فەرهەنگی مندا ت��رس بونی‬ ‫نی یە‪ ،‬هیچ شتێك نی یە لەم دنیایە لێی‬ ‫بترسم‪ ،‬بە هیچ شێوەیەكیش ترسم لەوە نی‬ ‫یە كە ئەو حاڵەتە لە سلێمانی ڕوبداتەوە‪،‬‬ ‫چونكە ڕوناداتەوە‪..‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪15‬‬


‫َ‬ ‫ب���ري���ن��� َي���ك‪ ...‬دوو س��ـ��ـ��ال��ة‬ ‫خ����و َي��ن�ي ل��������ةب��������ةردة ِروات‬ ‫راثؤرتي كارزان عوسمان‬ ‫رؤذي ‪٢٥‬ي شوباتي ‪ ٢٠١٠‬كة رؤذي‬ ‫َ‬ ‫سةرهةلداني خؤثيشاندانةكاني شاري كةالرة‬ ‫هيشتا‬ ‫تائيستا‬ ‫كةيسيكي زيندووة‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تؤمةتباراني كوشتني دوو طةنج‌و برينداركردني‬ ‫‪٣٠‬ي ديكةش هةروةك خؤي ماوةو كةسي‬ ‫لةسةر س��زان��ةدراوة‪ ،‬مامؤستايةكي زانكؤ‬ ‫هةبيت‬ ‫َثييواية هةتا ئةم دةسةلاَ تةي َئيستا َ‬ ‫ئةوانة نابريَنة ب��ةردةم دادط��ا‪ ،‬كةسوكاري‬ ‫ك���وذراوو بريندارةكانيش نيطةرانن لة‬ ‫ئةنداميكي ثةرلةماني كوردستانيش‬ ‫دادطاكان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫رادةستنةكردني ئةو كةسانة بؤ سةروةرنةبووني‬ ‫َنيتةوة‪...‬‬ ‫ياسا دةطة ِري َ‬ ‫َ‬ ‫دواي ئ��ةوةي لةمانطي شوباتي سالي‬ ‫‪٢٠١٠‬دا ل��ةزؤرب��ةي ش��ارو شارؤضكةكاني‬ ‫كوردستان خؤثيشاندان كرا‪ ،‬لة شاري كةالريش‬ ‫رؤذي ‪٢٥‬ي شوبات دياريكرا بؤ خؤثيشاندان‪،‬‬

‫شويَني خؤثيشاندانةكة طؤ ِرةثاني لةيالقاسم‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كاتذمير ‪٢‬ـي دوانيوة ِرؤ دياريكرا‪،‬‬ ‫بوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫طردبوونةوةي خؤثيشاندةران (كة زؤرينةيان‬ ‫لة طةنجان بوون) لةو شويَنةدا ذمارةيةك‬ ‫ثؤليسي ضاالكة مةدةنييةكان وةستابوون‪،‬‬ ‫ثاش زياتربووني ذم��ارةي خؤثيشاندةران‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ثشتينةي ئاشتي‬ ‫لةاليةن‬ ‫كؤمةلَيك طةنجةوة َ‬ ‫هوتافكيشان‌و زؤربةي‬ ‫دروستكراو دةستكرا بة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫درووشمةكانيش دذي طةندةليي‌و داواي‬ ‫ضاكسازييان دةكرد‪.‬‬ ‫بةثيي َطي ِرانةوةي بةشدارابوواني ئةو رووداوة‬ ‫َ‬ ‫هةنديَك لة خؤثيشاندةران دةيانويست ئةو‬ ‫بهيَلن‌و بةرةو ناو بازا ِري شارةكة‬ ‫بةجي َ‬ ‫طؤ ِرةثانة َ‬ ‫ب ِرؤن‪ ،‬دواي ضةند جاريَك ريَطريي لةاليةن‬ ‫ثشتينةية‬ ‫ثشتينةي ئاشتييةوة‪ ،‬سةرةنجام ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫َتيثة ِريَنراو خؤثيشاندةران بة شةقامي سةرةكيي‬ ‫حةمةي شاسواردا رؤشتن‌و كةس نةيدةزاني بؤ‬

‫وتەبێژی لقی ‪٢٢‬ی پارتی‪:‬‬ ‫بەرپرسی لق نە چەكدار بووەو نەچەكی‬ ‫پێبووە‪ ،‬وتەبێژەكە دەشیوت «ئێمە‬ ‫ئامادەین بڕۆینە بەردەم دادگا‪ ،‬بە‬ ‫مەرجێك ئەوانەشی تاوانبارن‌و هاندەرو‬ ‫هاوكاری خۆپیشاندەران بوون بچنە‬ ‫بەردەم دادگا‪..‬‬ ‫‪16‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫َ‬ ‫كوي‌ دة ِرؤن‪ ،‬ثاشان خؤثيشاندةران لةبةردةم‬ ‫لقي ‪٢٢‬ي ثارتي ديموكراتي كوردستاندا‬ ‫يةكيان طرتةوة كة ضةند مةكتةب‌و دةزطايةكي‬ ‫ئةو حيزبةي َلي ية‪.‬‬ ‫هةربةثيي َطي ِرانةوةي ضةند بةشداربوويةك‬ ‫َ‬ ‫كة بؤ ئةم راثؤرتة زانياريي‌و َليدوانيان‬ ‫َليوةرطيراوة؛ ثاش طردبوونةوةي خؤثيشاندةران‬ ‫ل��ةب��ةردةم بارةطاكةي ثارتي ديموكراتي‬ ‫كوردستاندا؛ شة ِرةقسة‌و ثاشان بةردبارانكردني‬ ‫دةستثيكرد‪ ،‬لةبةردةم ئةو‬ ‫لقةكةي ثارتي‬ ‫َ‬ ‫بارةطايةدا كة ذمارةيةك ثؤليس‌و ضةكدار‬ ‫وةستابوون بؤ ثاريَزطارييكردن لة بارةطاكان‪،‬‬ ‫كدادانيكي َنيوان‬ ‫ب��ةلاَ م دواي ضةند َثي‬ ‫َ‬ ‫هيزة ضةكدارةكان؛ ثاسةوان‌و‬ ‫خؤثيشاندةران‌و َ‬ ‫ضةكدارةكاني بارةطاكةي ثارتي دةستيان بة‬ ‫تةقة كردو دةرئةنجاميش دوو كةس كوذران و‬ ‫نزيكةي ‪ ٣٠‬طةنجيش برينداركران‪.‬‬ ‫بةثيي زانيارييةكاني طؤظاري ريَطا كة لة‬ ‫َ‬ ‫سةرضاوةيةكي باوة ِر َثيكراوةوة دةستيكةوتووة‪،‬‬ ‫لةدواي رووداي ‪٢٥‬ي شوباتي شاري كةالرةوة‬ ‫تائيستا ‪ ٥٦‬داواي ياسايي دذي ضةندين اليةن‌و‬ ‫َ‬ ‫كةس تؤماركراون‪ ،‬لةو داوايانةش ‪ ٣٠‬دانةيان‬ ‫داخراون‌و ‪ ٢٢‬داواشيان كاري لةسةر دةكرَيت‌و‬ ‫لةنيو‬ ‫سي‌ داواي��ان ئاراستةي دادطا كراون‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫داواكاندا ‪ ١٠‬فةرماني طرتن هةية بة مادةي‬ ‫جؤراوجؤر‪ ،‬كة دووانيان تايبةتة بة هةردوو‬ ‫تؤمةتبار محةمةد كةمال‪ ،‬بةرثرسي لقي‬ ‫َ‬ ‫ضةمضةمالي ثارتي ديموركراتي كوردستان‌و‬ ‫ئةكرةم س� َ‬ ‫�ال��ح‪-‬ي بةرثرسي لقي ‪٢٢‬ي‬ ‫سي دؤسيةي كوشتن‬ ‫طةرمياني هةمان ثارت‪‌ َ ،‬‬ ‫هةية‪ ،‬دووانيان لة كةالرو يةك دؤسيةشيان‬


‫سي‌ دؤسيةيان‬ ‫داخراوة‪ ،‬هةر َ‬ ‫لةنيودؤسيةكاندا َ‬ ‫تةنازولي َليكراوة‪.‬‬ ‫راس��ت��ةوخ��ؤ ض��ةن��د رؤذيَ����ك دواي‬ ‫خؤثيشاندانةكةو ك��وذران‌و برينداربووني‬ ‫ضةند بةشداربوويةك كةسوكاري كوذراوو‬ ‫بريندارةكان سكالاَ ي ياساييان تؤماركرد‪،‬‬ ‫ثاش كاركردني ضةندين ثاريَزةرو جوولاَ ندني‬ ‫ضةندين كةيس لةدذي تؤمةتباران‪ ،‬بةلاَ م‬ ‫بةوتةي كةسوكاري بريندارو كوذراوةكان‬ ‫تائيستا وةلاَ َميكي‬ ‫ئةوان نيطةرانن لةوةي َ‬ ‫يةكالكةرةوةيان نةدراوةتةوةو لةم ِرووةوشةوة‬ ‫دادطا بة كةمتةرخةم دةزانن لة ئاست ئةو‬ ‫هيشتا‬ ‫داوايانةي كة ئةوان تؤماريانكردووة‌و َ‬ ‫يةك كةس بةو هؤيةوة سزانةدراوة‪.‬‬ ‫تازةثيطةيشتوو‬ ‫طةنجيكي‬ ‫بيالل ئةحمةد‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيك بوو لةوانةي بة طوللـةي‬ ‫ب��وو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ثاسةوان‌و ضةكدارةكاني لقي ‪٢٢‬ي ثارتي‬ ‫ديموكراتي كوردستان كوذرا‪ ،‬ئةحمةد مةحمود‪،‬‬ ‫باوكي بيالل‪ ،‬بةدةم َ‬ ‫كيشاني هةناسةيةكي‬ ‫هةل َ‬

‫َ‬ ‫تاوانيكيان‬ ‫قوولةوة دةيوت‪« :‬كو ِرةكاني َئيمة ض َ‬ ‫َ‬ ‫هةبوو كة ئاوا طوللـةباران كران‌و خةلتاني‬ ‫خويَن كران؟»‪.‬‬ ‫باوكي ئةو ك��و ِرة ك��وذراوة ئاماذةشي‬ ‫كي‌ كو ِرةكةياني‬ ‫بةوة كرد كة ئةوان نازانن َ‬ ‫شةهيدكردووة‪ ،‬بةلاَ م لةبةرئةوةي لةبةردةم‬ ‫لقي ثارتييدا كوذراوة ئةوان سكالاَ ي ياساييان‬ ‫لةدذي بةرثرسي لقي ‪٢٢‬ي ثارتي ديموكراتي‬ ‫«ئيمة بؤية‬ ‫كوردستان تؤماركردوة‪ ،‬دةشيوت َ‬ ‫سكالاَ مان لةدذي ئةو بةرثرسة تؤماركردووة‪،‬‬ ‫ضونكة كو ِرةكةمان لةبةردةم بارةطاكةي ئةودا‬ ‫شةهيدكراوةو هةرئةويش بة بةرثرسي يةكةم‬ ‫دةزانين»‪ .‬نيطةراني زؤري خؤشي دةرب ِري كة‬ ‫تا هةنووكة ئةو بةرثرسة نةضووةتة بةردةم‬ ‫دادطا‪.‬‬ ‫اكيشة لةم كةيسةدا ئةوةية‬ ‫ئةوةي سةرنج ِر َ‬ ‫كة لةاليةك كؤي بريندارو كةسوكاري‬ ‫كوذراوةكان‌و لةاليةكي ديكة تؤمةتبارةكان‬ ‫كؤدةكاتةوة نا ِرازيبوونيانة لة دادطا‪ ،‬بريندارو‬

‫كةسوكاري كوذراوةكان دادطا بة سةربةخؤ‬ ‫نازانن‪ ،‬تؤمةتبارةكانيش َثييانواية كة ئةطةر‬ ‫بضنة ب��ةردةم دادط��ا‪ ،‬دادط��ا لة حوكمدان‬ ‫دةبيـت‪ ،‬بةتايبةتيي كة زؤربةي‬ ‫لةدذيان توند َ‬ ‫كةيسةكان دذي كةساني سةر بة ثارتيين‌و‬ ‫ئةوانيش دادطاكاني ئةم ناوضةية بة «دادطاي‬ ‫يةكيتي نيشتيمانيي كوردستان»‬ ‫سةر بة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةمدةدةن‪.‬‬ ‫خؤثيشاندةريَكي ‪٢٥‬ي شوباتي شاري كةالر‬ ‫يةكيكيشة لة بريندارةكان‪ ،‬ئاماذةبةوةدةكات‬ ‫كة َ‬ ‫كة دادطاكان بةهؤي سةربةخؤنةبوونيانةوة‬ ‫بةجيبكةن‪،‬‬ ‫جي َ‬ ‫ناتوانن هةنديَك كاري ياسايي َ‬ ‫َ‬ ‫‪٢٣‬سال‪ ،‬دةيوت «لةم‬ ‫سؤران بةكر‪ ،‬تةمةن‬ ‫ركيفي‬ ‫َر‬ ‫ي‬ ‫لةذ‬ ‫يةو‬ ‫ني‬ ‫سةروةر‬ ‫ولاَ تةدا ياسا‬ ‫َ‬ ‫حيزبة بالاَ دةستةكانداية‪ ،‬بؤية تؤمةتبارةكان‬ ‫دةستطيرناكرَين‌و رادةستي دادطان ناكريَن»‪.‬‬ ‫ئةو بريندارةي خؤثيشاندانةكاني ‪٢٥‬ـي‬ ‫شوبات رايطةياند كة رادةستنةكردن‌و‬ ‫دةستطيرنةكردني ئ��ةو كةسانة زؤر‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪17‬‬


‫د‪ .‬ساالر باسیرە‪:‬‬ ‫دەسەاڵت‪،‬‬ ‫مرۆڤكوژەكان‌و‬ ‫تاوانبارانی خۆی‬ ‫دەپارێزێت‌و لەدژی‬ ‫دەنگی هەق‌و‬ ‫دادپەروەریی‌و‬ ‫ئازادیخوازەكان‬ ‫وەستاوەتەوە‪..‬‬

‫‪18‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫ئوميديكردوون‪ ،‬سؤران دةشيوت «دادطاكان‬ ‫َبي َ‬ ‫بةو كةمتةرخةميي‌و َبيخةمييةيان لة خويَني‬ ‫دةمانطةيةنيتة ئةو‬ ‫شةهيد‌و بريندارةكان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫قةناعةتةي ياسا لةم و ت��ةدا‪ ،‬وةك تؤ ِري‬ ‫جال َ‬ ‫َ‬ ‫جالؤكةية‌و تةنها َبالندةي بضووكيش‬ ‫ئةطريَت»‪.‬‬ ‫ئةوةي لة خؤثيشاندانةكاني مانطي شوباتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫جيي سةرةنجة ئةوةية‬ ‫سالي ‪٢٠١٠‬دا َ‬ ‫ئةوةي كؤي ئةو خؤثيشاندانانة لة ناوضةي‬ ‫يةكيتيي نيشتيمايني‬ ‫سةوزدا رووياندا (كة َ‬ ‫َ‬ ‫كوردستان تيايدا بالاَ دةستة)و دذي طةندةلي‬ ‫دةسةلاَ تداران بوون‪ ،‬بةلاَ م خؤثيشاندانةكان‬ ‫رووةو لق‌و بارةطاكاني ثارتي ديموكراتي‬ ‫كوردستان ئاراستةيان وةردةطرت‌و بارةطاكاني‬ ‫ئةو ثارتة بةردباران دةكران‪ ،‬ئةوةش لةاليةن‬ ‫جيي نيطةرانييةكي َ‬ ‫قول بوو‪ ،‬ئةو‬ ‫ئةو ثارتةوة َ‬ ‫ثارتة َثيشيواية كة هةموو ئةو رووداوان��ةي‬ ‫ل��ةب��ةردةم بارةطاكاني ئ��ةوان��دا رووي��داوة‬ ‫بةرطرييكردن ب��وون لةخؤ‌و ئةوانةي كة‬

‫هيرشيان بردووةتة سةريان تاوانبارن نةك‬ ‫َ‬ ‫ئةوان‪.‬‬ ‫وتةبيذي لقي ‪٢٢‬ي ثارتي‬ ‫عومةر شةر يف‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫ديموكراتي كوردستان‪ ،‬ئاماذة بةو هةلويَستةي‬ ‫سةرةوة دةكات‌و َثييواية رووداوةكاني ‪٢٥‬ي‬ ‫فايليكي َئالؤزةو دةستوةرداني سياسي‬ ‫شوبات َ‬ ‫(بةبي ئةوةي ئاماذة بة اليةني دةست‬ ‫َتيداية َ‬ ‫َتيوةردةر بكات) جةختي ل��ةوةش كردةوة‬ ‫كة لةو كاتةي رووداوةكةدا بةرثرسي لق نة‬ ‫وتةبيذةكة‬ ‫ضةكدار بووةو نة ضةكي َثيبووة‪َ ،‬‬ ‫«ئيمة ئامادةين ب ِرؤينة بةردةم دادطا‪،‬‬ ‫دةشيوت َ‬ ‫مةرجيك ئةوانةشي تاوانبارن‌و هاندةرو‬ ‫بة‬ ‫َ‬ ‫هاوكاري خؤثيشاندةران بوون بضنة بةردةم‬ ‫دادطا»‪.‬‬ ‫وتةبيذةي لقي طةرمياني ثارتي‬ ‫ئةو‬ ‫َ‬ ‫ديموكراتي كوردستان راشيطةياند كة ئةوان‬ ‫ثاريَزةري تايبةتييان هةية بؤ ئةو كةيسةو‬ ‫ضةند جاريَك سةيري ئةو دؤسيةيةي كردووة‪،‬‬ ‫دةيشيوت «داوا ياسايييةكان لةسةر ثارتي‬


‫ب��اوك��ی ب���ی�ل�ال‪ :‬ك��وڕەك��ان��ی ئ��ێ��م��ە چ‬ ‫تاوانێكیان هەبوو كە ئ��اوا گوللـەباران‬ ‫ك�������ران‌و خ���ەڵ���ت���ان���ی خ���وێ���ن ك�����ران؟‬ ‫بووناية ئاسانتربوو نةك لةسةر بةرثرسي لق‪،‬‬ ‫هيرشيكراوةتة سةرو‬ ‫لةبةرئةوةي بةرثرسي لق َ‬ ‫هيرشينةكردووةتة سةر كةس»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةي زؤربةي طلةيي‌و رةخنةكان‬ ‫رووبة ِرووي دادطا دةبنةوة‪ ،‬بةلاَ م دادوةريَك‬ ‫رايدةطةيةنيـت‬ ‫ئةو رةخنانة رةتدةكاتةوة‌و‬ ‫َ‬ ‫كة ئةوان تةواو سةربةخؤن لة ب ِريارةكانياندا‪،‬‬ ‫دووثاتيشيدةكاتةوة كة ئةوان تةنيا اليةني‬ ‫بةجيكردني ب ِريارةكةش‬ ‫جي َ‬ ‫ب � ِري��اردةرن‌و َ‬ ‫دةكةويَتة سةر اليةني ديكة‪.‬‬ ‫ئةو دادوةرة ئاماذةبةوةدةكات كة دادطا‬ ‫بة ك��اري ياسايي خ��ؤي هةستاوةو هيض‬ ‫كةمتةرخةمييةكي نةبووة‪ ،‬نزار حةسةن‪،‬‬ ‫داواك��اري طشتيي طةرميان دةي��وت «ئةو‬ ‫كةسانةي سكالاَ ي ياساييان لةسةر تؤماركراوة‪،‬‬ ‫ضةند تؤمةتباريَكن‌و بةطويَرةي ياسا ب ِرياري‬ ‫دةستطيركردنيان دةرض��ووة»‪ .‬ئةو دادوةرة‬ ‫جةختيشيكردةوة كة دةستطيركردني ئةو‬ ‫كةسانةي تؤمةتبارن دةكةويَتة ئةستؤي اليةنة‬ ‫ثةيوةنديدارةكان بةو دؤسيةيةوة‪ ،‬ئةو دادوةرةي‬ ‫«ئيمة‬ ‫داواكاريي طشتي طةرميان دةشيوت َ‬ ‫تةنها ب ِرياردةردةكةين بؤ دةستطيركردني ئةو‬ ‫كةسانةو دةستطيركردنيان دةكةويَتة ئةستؤي‬ ‫دةبيت ئةوان دةستطيريبكةن»‪.‬‬ ‫ثؤليس‪َ ،‬‬ ‫رووندةبيتةوة ئةوةية كة‬ ‫رةوة‬ ‫لي‬ ‫كة‬ ‫َ‬ ‫ئةوةي َ‬ ‫هةريةكة بةرثرسياريَتييةكة دةخاتة ئةستؤي‬ ‫ئةوي ديكة‪َ ،‬ئيستا بةوتةي داواكاريي طشتيي‬ ‫طةرميان تؤثةكة لة طؤ ِرةثاني ثؤليسداية‪،‬‬ ‫بةلاَ م ثؤليسي طةرميانيش رايدةطةيةنن كة‬ ‫ئةوان بة نووسراويَكي فةرمي‪ ،‬نووسراويَكي‬ ‫هاوثيضكردووة بؤ سةرووي خؤيان كة بريتيية‬ ‫َ‬ ‫لة بة ِريَوبةرايةتي طشتي ثؤليسي هةريَم بؤ‬ ‫دةستطيركردني ئةوكةسانةي تؤمةتبارن‪.‬‬ ‫حةسةن مةحمود‪َ ،‬ليثرسراوي راطةياندني‬ ‫«ئيمة‬ ‫بة ِريَوبةرايةتي ثؤليسي طةرميان دةيوت َ‬ ‫كةسيك لةو‬ ‫بة نووسراويَك داوامانكروة هةر َ‬

‫كةيسةدا َتيوةطالوة بة هةر مادةيةك َبيت‬ ‫دةبيت ئةو‬ ‫كة ناوة ِرؤكةكةي دياريكراوة‪َ ،‬‬ ‫لاَ‬ ‫تائيستا وة م‬ ‫كةسانة دةستطيربكةين‪ ،‬بةلاَ م َ‬ ‫نةدراوينةتةوة»‪ .‬بةوتةي حةسةن مةحمود‬ ‫دةستطيرنةكردني تومةتبارانيش ثةيوةستة‬ ‫بة وةلاَ منةدانةوةي نووسراوةكةي ئةوانةوة‪،‬‬ ‫«هةركاتيك وةلاَ مدراينةوة‬ ‫حةسةن دةشيوت‬ ‫َ‬ ‫بةثيي هةر‬ ‫ياسا شةرمي لة كةس ني يةو َ‬ ‫مادةيةكي نووسراوةكان‪ ،‬ئةو كةسانةي‬ ‫َتيوةطالون دةستطيريان دةكةين»‪.‬‬ ‫َئيستا تؤثةكة رةوانةكراوة بؤ طؤ ِرةثاني‬ ‫بة ِريَوبةرايةتي طشتي ثؤليسي هةريَم‪،‬‬ ‫بةلاَ م ثؤليسي طشتي هةريَم كةي وةلاَ مي‬ ‫نووسراوةكةي ثؤليسي طةرميان‌و ئةواني‬ ‫ديكةش دةدات��ةوة؟‪ ،‬ئةوة ئةو رووداوةية كة‬ ‫مامؤستايةكي زانكؤ َثييواية هةتا ئةم طرووثة‬ ‫سياسييةي َئيستا لةحوكمدابن شتي وا‬ ‫روونادات‪.‬‬ ‫د‪ .‬ساالر باسيرة‪ ،‬شارةزاي بواري سياسةت‌و‬ ‫هيما بةوة‬ ‫سليماني َ‬ ‫مامؤستاي زانكؤي َ‬ ‫دةكات كة رادةستكردني تؤمةتباراني ‪٢٥‬ي‬ ‫شوبات دةطة ِريَتةوة بؤ يةك شت‪ ،‬ئةويش‬ ‫ئةوةية «دةسةلاَ ت مرؤظكوذةكان‌و تاوانباراني‬ ‫خؤي دةثاريَزَيت‌و ل��ةدذي دةنطي هةق‌و‬ ‫دادثةروةريي‌و ئازاديخوازةكان وةستاوةتةوة»‪.‬‬ ‫ئةو مامؤستايةي زانكؤ دةشيوت «ئةم‬ ‫دياردةية رووخساري راستةقينةي دةسةلاَ ت‌و‬ ‫دةسةلاَ تي دادوةرييشي باشتر خستووةتة ِروو‬ ‫َ‬ ‫طةندةليي‌و سرووشتي‬ ‫لة هةريَمي كوردستان‪،‬‬ ‫سياسييةكةي‬ ‫سيستةمة‬ ‫ناعاديالنةي‬ ‫خستووةتة ِروو»‪.‬‬ ‫لةاليةكي ديكةشةوة ثةرلةماني كوردستان‬ ‫لةمبارةيةوة ب ِرياري خؤي هةبوو‪ ،‬بةطويَرةي‬ ‫ب ِرياري ذمارة يةكي ثةرلةماني كوردستان‬ ‫كة هةر لة مانطي شوباتي ‪٢٠١٠‬دا دةرضووة‪،‬‬ ‫دةبيت ئةوانةي دةستيان هةبووة‬ ‫َتييداهاتووة‪َ ،‬‬

‫لة كوشتني َ‬ ‫خةلك‌و خؤثيشاندةران هةموويان‬ ‫دادطايي بكريَن‪.‬‬ ‫عةدنان عوسمان‪ ،‬ئةندامي ثةرلةماني‬ ‫كوردستان‪ ،‬لة فراكسيؤني ط��ؤ ِران‪َ ،‬ثييواية‬ ‫راثيضنةكردني ئةو كةسانةي تؤمةتباري‬ ‫َ‬ ‫سةرةكي روداوةك��ةن‪ ،‬ئاماذةيةكي روونة بؤ‬ ‫ريَزنةطرتن لة ياساو لة ب ِريارةكاني ثةرلةمان‌و‬ ‫ريَزنةطرتن لة خويَني هاولاَ تيان لةم ولاَ تةداو‬ ‫لةبيسةروبةري لة‬ ‫ئاماذةية بةجؤريَك‬ ‫َ‬ ‫حوكم ِراني كوردستاندا‪.‬‬ ‫بةوتةي ئةو ئةندام ثةرلةمانة نةضوونة‬ ‫ب���ةردةم دادط��ا ل��ةالي��ةن ئ��ةو كةسانةي‬ ‫تؤمةتبارن‪ ،‬بؤ ئةوة دةطة ِريَتةوة كة «سيستةمي‬ ‫تائيستا لةذيَر هةيمةنةي‬ ‫دادوةريي‌و دادطاكان َ‬ ‫لةكاتيكداية ئةوان‬ ‫حيزبةكاندان‪ ،‬ئةمة‬ ‫َ‬ ‫دةبيت ياسا‬ ‫بانطةشةي ئةوة دةك��ةن كة َ‬ ‫هةموانةوةبيت»‪.‬‬ ‫لةسةرووي‬ ‫َ‬ ‫تائيستا روون��ة ئةوةية كة‬ ‫ئ��ةوةي كة َ‬ ‫كةيسيك هةيةو يةكاليينةكراوةتةوة‪ ،‬كوذراوو‬ ‫َ‬ ‫تائيستا‬ ‫بريندار هةن‪ ،‬تؤمةتباريش هةن‪ ،‬كةس َ‬ ‫مافي خؤيان وةرنةطرتووة‪ ،‬نة تؤمةتبار نة‬ ‫قورباني‪ ،‬ئةمةش ريَك ئةو شتةية كة بريندارو‬ ‫كةسوكاري كوذراوةكاني َ‬ ‫ئةوي‌ رؤذي شاري‬ ‫كةالري نيطةران كردووة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫‪٢٢‬س��ال‪،‬‬ ‫حةمةسالح‪ ،‬تةمةن‬ ‫هاوكار‬ ‫يةكيك لةو كةسانةي لةو رووداوةدا‬ ‫وةكو َ‬ ‫برينداركراوة دةيوت «دادطاكان هةتا لةذيَر‬ ‫ركيفي حيزبدا بن‪ ،‬ض��اوة ِروان��ي هيضيان‬ ‫َ‬ ‫َليناكةين»‪ .‬بةوتةي ئةو كو ِرة طةنجة حيزب‬ ‫وةك ضؤن دةستي بةسةر كايةكاني ديكةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطادا طرتووة‪ ،‬ئاوةهاش توانيويةتي‬ ‫دادطاكان بخاتةذيَر هةيمةنةي خؤيةوة‪ ،‬هاوكار‬ ‫دةشيوت‪« :‬دادكاطان هةتا داواكاري حزبييان‬ ‫لةسةر َبيت كار بؤ َئيمة ناكةن»‪.‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪19‬‬


‫وةسـتا ِر َ‬ ‫ةسول ئةندامى ســةركردايةتى ي‬ ‫ه��ەردەق��ەی��ەك بمانەوێت ك��ەر‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫ي��ةك��ي��ت��‬ ‫ث��ي��م ءان���ي���ة‬ ‫ه��ـ��ي��ض ج����ؤرة ث��ـ��ةرت��‬

‫ديدارى هاوكار ئيبراهيم‬ ‫وةستا ِر َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫ةسول‪ ،‬ئةندامى سةركردايةتى َ‬ ‫نيشتمانى كوردستانء بةرثرسى َ‬ ‫مةلبةندى‬ ‫ضةمضةمال‪ ،‬لةم ديدارةيدا لةطةلَ‬ ‫َ‬ ‫دوانزةى‬ ‫َ‬ ‫طؤظارى ِريَطا باس لةكؤمةلَيك ثرسى طرنطى‬ ‫َنيوان خؤيانء هاوثةيمانةكةيان دةكات‪،‬‬ ‫بةتايبةتى طة ِرانةوةى دةستور بؤ ثةرلةمانء‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «زؤر َتيبينيمان لةسةر رةشنووسى‬ ‫َ‬ ‫دةستور هةية‪ ،‬هةلويستيشمان لةو بارةيةوة‬ ‫ِروونة كة َئيمة دةمانةويَت ئةو رةشنووسة‬ ‫جاريَكى تر َثيداضونةوةى بؤ بكريَت»‬ ‫دةربارةى طروثى سةلةفييةكان‪ ،‬ءةستا ِرةسولَ‬ ‫لةو بارةيةوة َ‬ ‫دةلَيت» نةمبينيوة ئةوان دذ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةدةسةالت يان سولتة هيض قسةيةكيان‬ ‫كردبيت‪ ،‬لةبةر ئةوة من ِريَزيَكى زؤريان َلي‬ ‫َ‬ ‫دةطرم»‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة َئيستادا بارودؤخى حيزبةكةت ضؤن‬ ‫دةبينيت؟ خويَندنةوةت بؤ بارودؤخى ناوخؤى‬ ‫حيزبةكةتان ضؤنة؟‬ ‫وةستا ِر َ‬ ‫ةسول‪ :‬بارودؤخى حيزبةكةمان لة‬ ‫َئيستاداو ءة بة تايبةتى لة دواى كؤبونةوةى‬ ‫كؤتايي كؤميتةى سةركردايةتيةوة بووة بة‬ ‫يةكيتى تيايدايةتىء‬ ‫يةكيك لةو عةسرةى كة َ‬ ‫َ‬ ‫من كارى تيا دةكةم‪َ ,‬ئيستا لة هةموو عةسريَك‬ ‫زياتر ِروناكترء طةشدار ترة‪ ،‬كة ئاسؤكانى لة‬

‫‪20‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫َ‬ ‫كؤمةلَيك هؤكارةوة ِروو لة رونى دةكات‪,‬‬ ‫يةكيك لةو هؤكارانة قةراراتى جةماعى لة ناو‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستاندا ثيادة دةكريَت‪,‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستان‬ ‫يةكيك لةوانة َ‬ ‫َ‬ ‫لة مةوقيفة نةتةوايةتىء نيشتيمانيةكاندا‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستى ِروونء جيدى زؤرباشى هةية‪,‬‬ ‫يةكيتى نيشتمانى‬ ‫هؤكاريَكى تر لةوانة‬ ‫َ‬ ‫كوردستان لة كؤميتةى سةركردايةتيدا بريارى‬ ‫داوة طةلى ذيَر دةستة لة هةركويَيةك َبيت‪،‬‬ ‫يةكيتيش ل� َ‬ ‫�ةوى َبيت‪ ,‬بؤية َئيستا‬ ‫دةبيت َ‬ ‫َ‬ ‫ئةينيت لةسةر‬ ‫هةموو ئةم هةنطاوانةى َئيستاى َ‬ ‫ثرانسيثة نيشتيمانيةكانء نةتةوايةتيةكانء‬ ‫مةسةلة ئةمنيةتةكانى كوردستان‪ ،‬مةسةلةى‬ ‫هاوكارى كردنى ثارضةكانى ترى كوردستان‬ ‫مايةى طةشبينىء َ‬ ‫دل خؤشية بؤ ئاستةكانى‬ ‫يةكيتى‪.‬‬ ‫ناوخؤى َ‬ ‫يةكيتى لة دواى‬ ‫ِريَطا‪ :‬باس لةوة دةكريَت َ‬ ‫دةضيت‪،‬‬ ‫َتالةبانى بةرةو الوازىء ثةرتةوازةى َ‬ ‫يةكيتى ضؤنة دواى‬ ‫َئيوة خويَندنةوةتان بؤ َ‬ ‫َتالةبانى؟‬ ‫َ‬ ‫وةستا ِرةسول‪َ :‬‬ ‫جاري جةنابى مام جةالل‬ ‫َ‬ ‫َئيستا شكور تةندروستى زؤر باشة‪ ،‬ئةوة خالى‬ ‫شتيك نةكات‬ ‫يةكةمة‪ ،‬ءة ئينسان طرةو لةسةر َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫هيشتا رووى ن��ةداوة‪ ,‬دووةم‪َ :‬‬ ‫كة َ‬ ‫َ‬ ‫نيشتمانى كوردستان ريَخراويَكة لة قواليى‬ ‫خةلكةوة َ‬ ‫َ‬ ‫هةل َ‬ ‫بةبى‬ ‫قوالوة‪ ،‬بؤية َثيم ءانية َ‬ ‫يةكيتى َ‬ ‫جةنابى مام جةالل هيض جؤرة ثةرتةوازةييةكى‬ ‫دياربيت‪ ,‬ءة ئةو برادةرانةشى كة َئيستا‬ ‫َثيوة َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫يةكيتيدا‪ ،‬ياخود ئةتوانم َبلَيم َ‬ ‫هةن لة ناو َ‬ ‫حيزبيكة كةوا ريَطةى خؤش كردوة كة طةنجى‬ ‫َ‬ ‫تازةش َبي َنيتة َثيشةوة‪ ,‬بؤية َثيم ءانية هيض جؤرة‬ ‫ثةرتةوازةييةك روبدات‪.‬‬ ‫يةكيتى‬ ‫بةشيكى زؤر لة كاديَرانى َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬

‫َ‬ ‫ئةلَين ريَككةوتنى ستراتيذى زيانى طةورةى بة‬ ‫يةكيتى طةياندووة‪ ,‬ئةطةر ءاية لوغزى بةردةوام‬ ‫َ‬ ‫بوونتان لةم ريَككةوتنةدا ضي ية؟‬ ‫وةستا ِرةس� َ‬ ‫�ول‪ :‬لة كؤبونةوةى ئةخيرى‬ ‫كؤميتةى سةركردايةتيدا ب ِريارماندا طةشة بة‬ ‫ريَككةوتنى ستراتيذي بدةين‪ ،‬ءة َثييدا بضينةوة‪،‬‬ ‫بؤ ئةو مةبةستة ليذنةيةكى ثسثؤريمان لة‬ ‫ضةندين خةبيرى بوارى ريَككةوتن نامةى‬ ‫سياسى بانط ك��ردوة‪ ،‬ءة ئ��ةوان ثالنةكة‬ ‫دادةريَذنةوةو َئيمة جاريَكى تر بةو ريَككةوتنةدا‬ ‫دةضينةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة ثرؤذةى رةشنووسى دةستوردا‬ ‫َ‬ ‫دةسةال َتيكى زؤرى َثيدراوة‪،‬‬ ‫سةرؤكى هةريَم‬ ‫جيطرةكةى بة َثيضةوانةوة‪،‬‬ ‫لةكاتيكدا دةبينين َ‬ ‫َ‬ ‫ئاية تاضةند ئةم ثرسة ثةيوةندى بةوةوة‬ ‫هةية كة َئيوة داوات��ان ك��ردووة كة دةستور‬ ‫بطة ِريَنريَتةوة بؤ ثةرلةمانء جاريَكى تريش‬ ‫دةنطى لةسةر بدريَتةوة؟‬ ‫وةستا ِرةس� َ‬ ‫�ول‪ :‬ئةوةى كة َئيمة داوامان‬ ‫كردووةو زياترن لةوة ضونكة برطةو بابةتةكانى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى‬ ‫دةستور تةنها ئةو برطةية نية كة‬ ‫زؤرى بة سةرؤكى هةريَم داوةء بطةريَتةوة‪,‬‬ ‫َئيمة َثيمان ءاية دةستورى هةريَمى كوردستان‬ ‫جؤريَك لة ناكؤكى هةية لة َنيوان دةستورى‬ ‫هةريَمء دةستورى َعيراقدا لة سيستمى‬ ‫حوكم ِرانيدا‪ ,‬ل� َ‬ ‫�ةوى سيستمى حوكمرانى‬ ‫َ‬ ‫ثةرلةمانيةء َليرة سةرؤكايةتيةكة زياتر زالة لةبةر‬ ‫ئةوة تؤ ناتوانيت دةستور لة هةريَمى كوردستاندا‬ ‫َ‬ ‫َثيضةوانةى دةستورى َ‬ ‫فيدرال َبيت‪,‬‬ ‫دةولةتى‬ ‫بؤية َئيمة زؤر َتيبينيمان لةسةر رةشنووسى‬ ‫دةستور هةية‪َ ،‬‬ ‫هةلويستيشمان لةو بارةيةوة‬ ‫ِروونة كة َئيمة دةمانةويَت ئةو رةشنووسة‬ ‫جاريَكى تر َثيداضونةوةى بؤ بكريَت ‪.‬‬


‫يـةك َيتى نيشتمانى كوردستان‪:‬‬ ‫رك��وك ل��ە دەس��ت��ی ئێمەدایە ه��ەت��ا حەمرین‬

‫��ى ج��ةن��اب��ى م���ام ج���ةالل‬ ‫��ى ب���ةب� َ‬ ‫َ‬ ‫�ةوازةي��ي��ةك��ى ث� َ‬ ‫دي��ارب��ي��ت‬ ‫��ي���وة‬ ‫َ‬ ‫ب��ةالم ثارتى كة هاوثةيمانى‬ ‫ِرَي��ط��ا‪:‬‬ ‫ستراتيذيتانة باس لةوة دةكات كة دةستور‬ ‫َ‬ ‫خةلكى كوردستان دةنطى َثيداوة لةبةرئةوة‬ ‫شيلكردنى دةستور‬ ‫هةمواركردنةوةى‬ ‫َثي َ‬ ‫خؤيةتى؟‬ ‫َ‬ ‫ةس��ول‪ :‬با بؤت ِراست بكةمةوة‬ ‫وةستا ِر‬ ‫�ارى دةستور نةخراوةتة ب��ةردةم َ‬ ‫ج� َ‬ ‫خةلكى‬ ‫هةريَمى كوردستان هةتا دةنطى َثيبدةن تةنها‬ ‫لة ثةرلةمان موناقةشة كراوة‪ ،‬بةءاتايةكى تر‬ ‫خةلك‪ ،‬ءة َ‬ ‫دةبيت دابةزيَتة ناو َ‬ ‫خةلك‬ ‫دةستور َ‬ ‫َنيتةوةء ضةندان طروثى بؤ دروستبكريَت‪،‬‬ ‫بيخوي َ‬ ‫وة دةستور خؤ قسةى خوا نية دةستكارى‬ ‫نةكريَت‪ ،‬تةنها قورئان دةستكارى ناكريَت‪,‬‬ ‫ئةطينا هةر قسةيةك كة ئينسان داينا يان‬ ‫هةر كرداريَك كة ئينسان دروستى دةكات‬ ‫شايةنى ئةوةية كة َثيدا ضوونةوةى بؤ بكريَتء‬ ‫بهينريَت‪ ،‬بؤية من َثيم‬ ‫طؤرانكاري بةرسةردا َ‬ ‫ءاية كةوا برايانى ثارتيش نةيان وتوة بة قةتعى‬ ‫َئيمة نايكةين‪ ,‬وتويانة َ‬ ‫جارى نايكةين لةبةرئةوة‬ ‫مةسةلةى تةعبيرى دةستوور لة بةرذةوةندى‬ ‫َ‬ ‫خةلكى كوردستانداية‪ ،‬بؤية هةموو اليةكمان‬ ‫دةبيت بةرةو ثيرى بضين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬ماوةيةك بةر لة َئيستا سةرؤكى‬ ‫ثةرلةمانى َثيشوو ( د‪.‬كةمال كةركوكى) باسى‬ ‫لةوة كرد كة (‪)31‬ى ئاب خيانةت ني ية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫بة سةروةرى ناوى برد بؤ ثارتى ديموكراتى‬ ‫كاتيكدا‬ ‫كوردستان‪َ ،‬ئيوةءةك‬ ‫يةكيتى لة َ‬ ‫َ‬ ‫هينانى رذيَمى َعيراقي بوو بؤ سةر َئيوة‪,‬‬ ‫‪31‬ئاب َ‬ ‫خويَندنةوةتان بؤ ئةم دةستةواذةيةى ناوبراو‬ ‫ضي ية؟‪.‬‬ ‫ةسول‪َ :‬ئيمة َثيمانءاية َ‬ ‫وةستا ِر َ‬ ‫هةلدانةوةى‬ ‫مةلةفيكى ِرؤذانى ِرةشى شةرى ناوخؤ‬ ‫هةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك ثرشنطى ئاطريى َلي ئةكةويَتةوة‪ ,‬ءة‬

‫(‪)31‬ى ئابيش مةعلومةو َميذووة‪َ ,‬ميذووش بة‬ ‫منء تؤ ناسريَتةوةء بة ( د‪.‬كةمال)يش ثينة‬ ‫هينانى جةيشى َعيراقى بؤ‬ ‫ناكريَت‪31 ،‬ى ئاب َ‬ ‫سةر ثايتةختةكةى خؤت‪ ،‬من تةنها بةوةندة‬ ‫َ‬ ‫ءةالمت ئةدةمةوة (كلينتؤن) ئةو كاتة سةرؤكى‬ ‫ئةمريكا بوو‪ ,‬وتى من ئةطةر ئةم كارةم بكرداية‬ ‫ثاسةوانةكةى خؤم ئةيكوشتم‪ ،‬كةواتة ئةمة‬ ‫مةعلومة ‪31‬ى ئاب ضي يةو ضى ني ية‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ماوةيةك لةمةوبةر باست لةوة كرد‬ ‫َ‬ ‫هيزيَكى ميليشيايى‬ ‫كة ثارتى لة‬ ‫ضةمضةمال َ‬ ‫هيزة دروست بووة؟‬ ‫دروست دةكات‪ ,‬ئايا ئةو َ‬ ‫هيزة بةضى‬ ‫ياخود ئةطةر دروست نةبووة ئةو َ‬ ‫طةشت؟‬ ‫وةستا ِر َ‬ ‫فةوجيكيان دروست‬ ‫ةسول‪ :‬ئةو كاتة َ‬ ‫كرد َ‬ ‫بةل َى‪ ,‬ئةو فةوجة مةعلومةو مةسئولةكةشى‬ ‫كي ي��ة‪,‬ءة مةعلوميشة كة لة ضةمضةمالَ‬ ‫َ‬ ‫دروستيان كرد‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيوة ضى ريَطريةكتان لةدروستبوونى‬ ‫هيزة كردوة؟‬ ‫ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫ءةستا ِرةس��ول‪ :‬ءةك حيزبةكةى خؤيان‬ ‫دروستيان كردووة َئيمة ريَطرى لةوة ناكةين‪,‬‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةالم َئيمة تةنها لة الى خؤمانةوة هيض‬ ‫شيوة بؤ حيزب دروست ناكةين‪,‬‬ ‫هيزيَكى لةو َ‬ ‫َ‬ ‫تةنها لةريَطةى ءةزارةتى َثيشمةرطةو ءةزارةتى‬ ‫نةبيت‪.‬‬ ‫ناوخؤوة َ‬

‫ِرَي��ط��ا‪ :‬بة َثيى ئ��ةو زانياريانة كة لة‬ ‫َ‬ ‫لةضةمضةمال هةنديَك كةس‬ ‫بةردةستمانداية‬ ‫َ‬ ‫لة اليةن دادط��اوة داواك��راون‪ ،‬بةالم ثارتى‬ ‫َ‬ ‫دالدةيانى داوة‪ ,‬بة َثيى ئةو ريَككةوتنانةى لة‬ ‫َ‬ ‫ضةمضةمال دا هيض ئةو‬ ‫َنيوانتانداية ياخود لة‬ ‫ثرسةتان ءرذاندووة كةوا َثيويستة ئةو كةسانة‬ ‫بطة ِريَنريَنةوة بةردةم دادطا؟‬ ‫�ول‪َ :‬ئيمة كاتى خؤى لةطةلَ‬ ‫وةستا ِرةس� َ‬ ‫خواليخؤشبوو كاك (محةمةد هةركى) دا‬ ‫َ‬ ‫سةردانى كاك (كةريم سنجاني)مان كرد‪،‬‬ ‫كةءةزيرى ناوخؤية كة ناوةكانء َ‬ ‫بةلطةو‬ ‫شويَنةكانيشمان داية دةستى‪ ،‬بةريَوةبةرى‬ ‫ضةمضةماليشمان لة َ‬ ‫َ‬ ‫طةلدا‬ ‫َئيستاى ثؤليسى‬ ‫بوو‪ ،‬داوامان كرد كة ئةو كةسانة لة دةوروبةرى‬ ‫َ‬ ‫بنةسالوةو تةنانةت تا ديانةش خؤيان‬ ‫َ‬ ‫حةشارداوة تةسليم بة دادطا بكريَن‪ ,‬بةالم‬ ‫بة ِراستى ئةم ثرسيارة ِروبةرووى بةريَوةبةرى‬ ‫َ‬ ‫ضةمضةمال بكريَت باشترة‪ ،‬ضونكة‬ ‫ثؤليسى‬ ‫نازانم هةتا َئيستا ضةند كةسيان تةسليم كراوة‬ ‫وة ضةنديشيان تةسليم نةكراوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة َئيستادا َ‬ ‫كؤمةلَيك َليدوانى َ‬ ‫شاالوى‬ ‫عةلى عةسكةرى كاردانةوى َليكةوتةوة‪ ،‬بؤ‬ ‫دةبيت‬ ‫يةكيتى َ‬ ‫نمونة باس لةوة دةكات كة َ‬ ‫بة َ‬ ‫عةقل سياسةت بكات نةك بة عاتيفة‪ ،‬ئايا‬ ‫يةكيتى تا َئيستا بة عاتيفة سياسةتى كردووة؟‬ ‫َ‬

‫‪..‬ئێمە زۆر تێبینیمان لەسەر رەشنووسی‬ ‫دەستور هەیە‪ ،‬هەڵویستیشمان لەو بارەیەوە‬ ‫ڕوونە كە ئێمە دەمانەوێت ئەو رەشنووسە‬ ‫جارێكی تر پێداچونەوەی بۆ بكرێت‪..‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪21‬‬


‫َ‬ ‫شؤرشيك ني ية‬ ‫ةس��ول‪ :‬هيض‬ ‫وةستا ِر‬ ‫َ‬ ‫نةبيت‪َ ،‬ئيمةش‬ ‫لة دونيادا هةردووكى َتيدا َ‬ ‫يةكيتى لة شؤرشةوة هاتووين لة‬ ‫ءةك‬ ‫َ‬ ‫شاخةوة هاتووين‪ ,‬لة بةر ئةوة سةربةرزين بة‬ ‫عاتيفةكةشمان ئةطةر بة عاتيفةش ئيشمان‬ ‫كردبيت‪ ،‬ضونكة َئيمة خؤمان دواكةوتووى‬ ‫َ‬ ‫عاتيفةى دايكى شةهيدين‪ ،‬ئيتر ضؤن دةتوانين‬ ‫نةبيت بؤ مةسةلةكان‪َ ،‬‬ ‫بةالم لة‬ ‫عاتيفةمان َ‬ ‫هةمان كاتيشدا هيض عاتيفةيةكيش ني ية‬ ‫نةبيت‪ ،‬بؤية َ‬ ‫َ‬ ‫عةقلء مةنتقى لة َ‬ ‫عةقلء‬ ‫طةلدا َ‬ ‫يةكيتى مةعلومة لة سفرةوة‬ ‫مةنقيش لة ناو َ‬ ‫َتى ئةم َثيطةية‪َ ،‬ئيستا ديارة كة‬ ‫طةياندوي َ‬ ‫َ‬ ‫بةهيزى َتيداية‪.‬‬ ‫يةكيتى عةقلء مةنقى َ‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬باسى كاك َ‬ ‫دوانيكى‬ ‫شاالومان كرد َلي َ‬ ‫ديكةيم بيركةوتةوة كة باس لةوة دةكات كة‬ ‫ثارتى ‪َ 2000‬‬ ‫طؤلى لة َئيمة كردووة‪َ ،‬ئيمةش‬ ‫هةردةبيت َبلَيين ئةم نانة بةو رؤنة‪ ،‬ئايا فيعلةن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثارتى ‪ 2000‬طؤلى لة َئيوة كردووة؟‬

‫َئيوة قسةتان لة َ‬ ‫طةل ثارتيدا كردووة لة سةر ئةم‬ ‫لةكاتيكدا كة ثارتى لةءةزارةتى‬ ‫نا بةرامبةرية‪َ ،‬‬ ‫سليمانى‬ ‫ناوخؤء لة شويَنانى تر لة طةرميانء َ‬ ‫خةلكى دامةزراندووةء َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكى هةية؟‬ ‫َ‬ ‫ةس��ول‪ :‬من ءةك باسم كرد نا‬ ‫وةستا ِر‬ ‫هيزةكانى‬ ‫لة‬ ‫ثؤليسدا‪،‬‬ ‫لة‬ ‫هةية‬ ‫هاوسةنطى‬ ‫َ‬ ‫ناوخؤدا‪ ،‬لة ذمارةى َثيشمةرطةدا‪ ،‬ءة لة ذمارةى‬ ‫خانةنشيندا‪ ،‬لة ثؤستى هةنديَك موديرى عامء‬ ‫جيناكؤكةكان كة َئيمة لة كةركوك‬ ‫راويَذكار‪ ،‬لة َ‬ ‫َ‬ ‫ءةك برا ثؤستةكانمان لةطةل ئةوان بةش‬ ‫َ‬ ‫موسل ءايان نةكردووة لة‬ ‫كردوة ئةوان لة‬ ‫َ‬ ‫جيطا بةل َى نا هاوسةنطى هةية‪.‬‬ ‫هةنديَك َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬باس لة ئؤثةراسيؤنى ديجلة دةكريَت‪،‬‬ ‫يةكيتى نيشتمانى‬ ‫لة َئيستادا َئيوة ءةك‬ ‫َ‬ ‫كوردستان ضى َ‬ ‫دةبيت لة‬ ‫َستيكتان َ‬ ‫هةلوي َ‬ ‫هيزة؟‬ ‫بةرامبةر هاتنى ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫وةستا ِرةس� َ‬ ‫��ول‪ :‬هةلويَستى َئيمة زؤر‬ ‫َ‬ ‫ءةئةشلينةوة‪ ،‬دروستكردنى‬ ‫ِروونة‪ ،‬ءتومانةو‬

‫(‪)31‬ی ئاب مەعلومەو مێژووە‪ ،‬بە من‌و‬ ‫تۆ ناسڕێتەوە‌و بە(د‪.‬كەمال)یش پینە ناكرێت‪،‬‬ ‫كەواتە ئەمە مەعلومە ‪31‬ی ئاب چی یەو‬ ‫چی نی یە‪..‬‬ ‫وةستا ِرةس� َ‬ ‫�ول‪ :‬لةهةنديَك مةسائيلدا نا‬ ‫هاوسةنطيةك هةية لة َنيوان َئيمةو ثارتيدا‪،‬‬ ‫كة هةردوو المان لةسةر ئةوة ريَككةوتبوين‬ ‫كة ئيتيفاقيةى ستراتيذى ماناى ئةوةية بة‬ ‫شةراكةت حكومةتى هةريَمى كوردستان‬ ‫بةرينة ِريَوة‪َ ,‬‬ ‫بةالم ديارة نا هاوسةنطى هةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َثيم ءاية كة كاك شاالو مةبةستى ئةو نا‬ ‫هاوسةنطيانة َبيت ئةطينا َ‬ ‫طؤل ضي ية؟ خؤ‬ ‫تؤثين ني ية كة بزانين َكيمان‬ ‫ئةمة ساحةى َ‬ ‫بة َ‬ ‫طؤليك‬ ‫طؤلَيك ئةيبةينةوةو َكيمان بة َ‬ ‫ئةيدؤريَنين‪َ ,‬‬ ‫بةالم نا هاوسةنطى هةيةءةك‬ ‫باسم كرد لة كؤبونةوةى ئةخيرى كؤميتةى‬ ‫سةركردايةتيدا كة كاك َ‬ ‫شاالو خؤيشى َ‬ ‫لةوى‬ ‫بووة كةوا ريَككةوتينء ب ِريا ِرمانداوة ئةو نا‬ ‫هاوسةنطيانة ريَكخةينةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫بةالم ئةو مةبةستةكةى لةوة بوو‬ ‫يةكيتى لة دهؤكدا ني ية‪ ,‬ئايا‬ ‫كةوا‬ ‫ثوليسيكى َ‬ ‫َ‬

‫‪22‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫ئؤثةراسيؤنى ديجلة لة دوو َ‬ ‫خالةوة نا دةستورية‪,‬‬ ‫يةكةميان هةموو قةوارةيةكى عةسكةرى كة‬ ‫لة قايدى فيرقة بؤ سةرةوة َبيت َثيويستة‬ ‫لة ثةرلةمان قايدةكةى ديارى بكريَت‪ ,‬ئةم‬ ‫ئؤثةراسيؤنةش مالكى خؤى دايناوة‪ ،‬ءة َئيمة‬ ‫هةر َتيبينيشمان لة سةر (عبداالمير زيدى )‬ ‫هةية لة بةر ئةوةى كاتى خؤى ثيايَك بووة‬ ‫ئامرليوا بووة‪ ،‬لة مةنتيقةى (دارةمانء َ‬ ‫سالةيى)ء‬ ‫دةوروبةرى‪ ,‬ءة دةستى هةية لة َ‬ ‫تاالنء ئةنفالدا‪.‬‬ ‫دووةم َ‬ ‫خالى نا دةستورى قيادةى ديجلة ئةوةية‬ ‫كةوا راستةوخؤ داوا ئةكات ئيدارةى ئةمنيةتى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى خؤيةوة‪،‬‬ ‫ثاريَزطاكان بخاتة ذيَر‬ ‫يةكيكة لةو نادةستوريانة‪ ,‬بؤية َئيمة‬ ‫ئةوش َ‬ ‫هةموو ئامادةييةكمان كردوة لة هةر ئانء‬ ‫ساتيكدا َبيت دةتوانين كة دايةلؤطء ناردنى‬ ‫َ‬ ‫دةضيتة‬ ‫ءةفدةكان كة لةم رؤذانةدا ءةفدى تازة َ‬ ‫بةغدا بطةنة بن بةست ئةوا بة َدلنيايةوة َئيمةش‬

‫هيزى َثيشمةرطةى كوردستان بة هةموومانةوة‬ ‫َ‬ ‫لة ئامادة باشيداية‪.‬‬ ‫هيزيَكى ضةكدارةوة‬ ‫ِريَطا‪ :‬مةعلومة ئةو بة َ‬ ‫هيزيَكى ضةكداريةوة‬ ‫هاتووة َئيوة ئامادةن بة َ‬ ‫روبةرووى بوةستنةوة؟‬ ‫ةسول‪َ :‬‬ ‫وةستا ِر َ‬ ‫بةل َى‪َ ،‬ئيمة هةموو ريَطاكانى‬ ‫دايةلؤط دةطرينة بةر بةثةرلةمانةوة‪ ،‬بة‬ ‫سةرؤكايةتى حكومةتى هةريَمةوة‪ ،‬بة‬ ‫سةرؤكايةتى كؤمارةوة‪ ،‬ءة بة اليةنة حيزبيةكانى‬ ‫َعيراقةوة دايةلؤط دةكةين ئةطةر بة دايةلؤط‬ ‫نة طةشتينة ئةنجام جاريَكى كةش ئةم قسةيةم‬ ‫كردووةو بةرثرسيارم َليىءة َئيستاش ديكةمةوة‬ ‫هةردةقةيةك بمانةويَت كةركوك لة دةستى‬ ‫َئيمةداية هةتا حةمرين‪.‬‬ ‫يةكيتى‪ ،‬بة تايبةتى جةنابت‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيوة ءةك َ‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسى َ‬ ‫لةطةل‬ ‫مةلبةنديَكى‪ ،‬ثةيوةنديتان‬ ‫طروثى سةلةفيةكاندا ضؤنة؟‬ ‫َ‬ ‫طروثيكن‬ ‫ةس��ول‪ :‬سةلةفيةكان‬ ‫وةستا ِر‬ ‫َ‬ ‫خةريكى تاعاتء نويَذى خؤيانن ءة هيض‬ ‫طروثيكى دياريكراوى سياسى نين‪ ،‬ءة هيض‬ ‫َ‬ ‫بؤضونيكى سياسيان هةتا َئيستا َلي بةدى‬ ‫َ‬ ‫ئينسانيك َئيمة ريَزيان‬ ‫نةكراوة‪ ,‬ءةك هةموو‬ ‫َ‬ ‫َلي دةطرين كة ئيلتيزاماتى خؤيان بة دينةوة‬ ‫هةية‪ ،‬ءة ئةو دينةش دينى هةموومانة ءة‬ ‫خةلةليكم نةبينيوة‬ ‫بةراستيش تا َئيستا هيض‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت يا‬ ‫ضةمضةمالدا كة دذ بة‬ ‫لة سنورى‬ ‫دذ بة َ‬ ‫حيزبيكى سياسى‬ ‫سولتة يا دذ بة هيض َ‬ ‫كردبيت لةبةر ئةوة من الى‬ ‫ئةوان قسةيةكيان َ‬ ‫خؤمةوة ريَزيَكى زؤريان َلى دةطرم‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬دةوتريَت َئيوة بؤية ثشتطيريان دةكةن‬ ‫ثي دةكةن‪ ،‬ئةمة‬ ‫كةوا شة ِرى ئيسالميةكانيان َ‬ ‫تا ضةند راستة؟‬ ‫َ‬ ‫ثي‬ ‫وةستا ِرةسول‪َ :‬ئيمة شة ِرى كةسيان َ‬ ‫ناكةين‪ ،‬ءة ئيحتراممان لة ئيسالميكانى‬ ‫تريش طرتووةءة شة ِريشيان ناكةين لةبةر ئةوة‬ ‫َئيمة َ‬ ‫هةلطرى دروشمى ديموكراسين‪ ،‬لةذيَر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى خؤماندا شةرى كةس‬ ‫قةلةم ِرةو ء‬ ‫ناكةين‪ ،‬ءة ئيحتراميان دةطرين لةبةر ئةوةى‬ ‫ئةوان خؤيان ئيحترامى خؤيان طرتووة ‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ثةيوةنديتان لة َ‬ ‫طةل بزوتنةوى طؤراندا‬ ‫لة َئيستادا ضؤنة؟‬ ‫ةس��ول‪ :‬ثةيوةنديمان لة طةلَ‬ ‫َ‬ ‫وةستا ِر‬ ‫ئاستيكى باش داية‪ ،‬هةولَ‬ ‫بزوتنةوى طؤراندا لة َ‬ ‫بضيت‪.‬‬ ‫دةدةين بةرةو باشتريش َ‬


‫ئ َي��وة هةمووتان بضن ب��ؤ جةنط‪،‬بةلاَ م من نا‬ ‫حسَين ئةحمةد‪-‬قوتابى زانكؤي فرانسيس لةفةرةنسا‬ ‫ماوةيةكة حكومةتي َعيراقيء باشوري كوردستان ِروو بة ِرووي يةك بوونةتةوة‪ ،‬سوثاي كوردي َ‬ ‫دةلطةرمانة بة َ‬ ‫عةقلَيكي ناسيؤناليستيء‬ ‫ئاميرة قورسةكاني جةنطةوة لة ئامادةباشي تةقاندني يةكةمين طولةداية بةرةو دوذمن‪ ،‬شة ِري‬ ‫نةتةوة سةروةرييةوة‪ ،‬بة تؤثء جبةخانةء َ‬ ‫َ‬ ‫سوثاي َعيراقي‪،‬ءةك هةنديَك لة ضاوديَران دةلَين «شة ِري ِرةطةز خةساندنة»‪ ،‬جةنطي ثليشاندنةوةي ئةوي ترة لةناو ستاديَكدا كة خؤي‬ ‫حسين‪،‬‬ ‫ببينيت‪ ،‬ئةم دو دونيا سياسيية‪ ،‬دوو‬ ‫فؤنؤميني َميذووين كة رابردوويان ضةقيوة لة خويَندا‪َ ،‬عيراقي سةدام َ‬ ‫َ‬ ‫بة سةروةرء ئةويتر بة كؤيلة َ‬ ‫َ‬ ‫كةسيكي تر َبيتء سةروةريية َميذووييةكاني َليءةربطريَتء ثاريَزطارييان‬ ‫حسين بمريَت‪ ،‬بةلكوو ءستا بؤ ئةوةي َ‬ ‫نةوةستا بؤ ئةوةي سةدام َ‬ ‫َ‬ ‫لةثيناوي حيزبةكةيدا نةبوو‪َ ،‬‬ ‫كؤمةليك بةرطري بوون لة سلوكء هةيمةنةي نةتةوةيي‬ ‫بةلكو‬ ‫حسين بةتةنها َ‬ ‫َلي بكات‪ ،‬طوتةكاني سةدام َ‬ ‫كةسيك بوون‪ ،‬كة نةتةوةكةي لة ئةشكةنجةء َ‬ ‫كؤمةلَيك َ‬ ‫َ‬ ‫عةرةبي‪ ،‬ءاتة َ‬ ‫زولمء ستةمةكاني ِرزطار دةكات‪،‬‬ ‫هةولةكاني سةدام‪،‬‬ ‫هةولي َ‬ ‫هةنووكة نؤ َ‬ ‫رشيكي راسيستي نةتةوةثةرستي‬ ‫هي َ‬ ‫حسيندا ِرؤذةكان باز دةدةن‪ ،‬لةم ِرؤدا جاريَكي ديكة كورد دةكةويَتةوة بةر َ‬ ‫سال بةسةر سةدام َ‬ ‫هيرشي حكومةتةكةي ماليكيية بؤ سةر حكومةتةكةي بارزاني‪ ،‬دوو حكومةتي عاشق بة نةتةوة‪ ،‬ماندوو بؤ طةل‪،‬‬ ‫ديسثؤت‪ ،‬كة ئةويش َ‬ ‫جيناكؤكةكانة‪ ،‬بة مانايةكي ِروونتر دوو باوك كة َ‬ ‫مندالةكانيان‬ ‫شةكةت لةناو خةباتة َميذووييةكانياندا‪ ،‬كة بؤ خاك شة ِردةكةنء ئيشكاليان َ‬ ‫سيبةرء ثةناء سومبولي كاريزماي بؤ ثاشة ِرؤذي خؤيان درووست بكةن‪َ ،‬ئيستا دةستةو يةخةن‪َ ،‬ئيستا رووبة ِرووي‬ ‫دةنيرن بؤ سوثا تا َ‬ ‫َ‬ ‫قؤناغيكي طرنطي َميذووييء نةتةوةيي دةكةنةوة‪ ،‬حكومةتةكةي بارزاني‪ ،‬بة هةمان‬ ‫يةكترينء بير لة قةسابخانة ءةك دواهةمين تؤماري‬ ‫َ‬ ‫دةري‪ ،‬خويَن ضووة لة َ‬ ‫َ‬ ‫عةقلي حكومةتةكةي ماليكي نايةويَت لة خويَن َبيتة َ‬ ‫خةياليانةوة‪ ،‬مانا ئينسانييةكان خةريكة لة ذيَر طرمةي تؤثء‬ ‫َ‬ ‫جةنطيكة‬ ‫دةبيت‪ ،‬ضاوديَريَكي سياسيي دةلَيت «ئةم جةنطة‬ ‫َ‬ ‫ِريَذنةي طولةء بةردانةوةي خومثارة بةسةر سةربازاني يةكتريدا ثارضة ثارضة َ‬ ‫َ‬ ‫هيزء نمايشكردني دةسةالتي كوردانةية‪،‬‬ ‫لةثيناو مانةوةء بة ئةبةديي كردني نةتةوةدا‪ ،‬جةنطي خاك‪ ،‬جةنطي كةرامةت‪ ،‬جةنطي سيفةتء َ‬ ‫َ‬ ‫دةنووسيت «ماليكي ثيالنمان َليدةكات»‪ ،‬بارزاني َ‬ ‫دةلَيت «كورد خؤي سوثاي َعيراقي درووست كردء َئيستا لة دذي‬ ‫ضاوديَريَكي سياسي تر‬ ‫َ‬ ‫هيزيَك ني ية سةنطةر بة َثيشمةرطة َ‬ ‫خؤي ديَتةوة سةر شانؤ»‪ ،‬ءةزيري َثيشمةرطة َ‬ ‫ضؤل بكات»‪ِ ،‬رؤذ بة ِرؤذ ِرؤذنامةنووسء‬ ‫دةلَيت «هيض َ‬ ‫َ‬ ‫شاعيرء ضاوديَري سياسييء مةالي مزطةوتي الديَكانء َثيشنويَذي كؤمةلي ئيسالمي بةثةلةنء لة ِرةوتي بةردةوامدان بؤ ئةوةي خؤيان‬ ‫كةسيك لة ئاستي خؤيةوة َثيشنياري خويَني خؤي بؤ حكومةتةكةي بارزاني‬ ‫َثيشكةشي ئةم دواهةمين‬ ‫فينؤمينة نةتةوةيية بكةن‪ ،‬هةر َ‬ ‫َ‬ ‫هةولي ئةو َ‬ ‫دةكاتء َ‬ ‫قارةمانيكي نةتةوة ثةرستة بؤ ئةوةي متمانةي سياسيية َ‬ ‫كةسيك لة كار دةطةريَتةوةء‬ ‫هةولي‬ ‫باالكان بةدةست َبي َنيت‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «لة َئيستادا َ‬ ‫دادةنيتء َ‬ ‫نووسيك َ‬ ‫سبةيني‬ ‫ناتوانيت دونيا بطؤ ِريَت»‪،‬‬ ‫قةلةم َ‬ ‫قةلةمةكةي َ‬ ‫بضيت بؤ جةنط‪ِ ،‬رؤذنامة َ‬ ‫سبةيني دةياويَت َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةضيت بؤ جةنط‪ِ ،‬رؤشنبيريَك كة زؤر كةم لة شاشةي ميدياكانةوة دةركةوتووةء َبي ميمبةرة‪ ،‬بؤ ئةوةي دواي جةنط ميمبةريَكي باشتر‬ ‫َ‬ ‫جةنطيكة بؤ ئةوةي‬ ‫دةضيت بؤ جةنط‪ ،‬ئةم جةنطة جةنطي ِراستكردنةوةي بةرثرسياريَتيء ئينتيماي نةتةوةيية‪،‬‬ ‫بةدةست َبي َنيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سبةيني َ‬ ‫َ‬ ‫بضيتة سةر سةحنةء باشتر بؤ َميذوو‪ ،‬بؤ سةركردة سياسييةكان‪ ،‬بؤ ضاوي طةل َ‬ ‫هةلويَستي خؤي َثيشنيار بكات‪،‬‬ ‫بتوانيت باشتر َ‬ ‫تاكي كوردي َ‬ ‫كورد دةهريَكة دةرطيري ئةو َ‬ ‫نامي َنيت‪ ،‬لة جةنطي ماليكيء بةرزانيداءةك دوو ئةكتةري نةتةوة خوازء‬ ‫طري سايكؤلؤذييةية كة بةشي َ‬ ‫لاَ‬ ‫دةضيت بؤ جةنط‪ ،‬لةم دواهةمين جةنطةدا دةسة تء نانء ثارةء شاباشء‬ ‫بتوانيت نان بخوات َ‬ ‫ناسيؤناليست‪ ،‬مةال بؤ ئةوةي بة مةاليي َ‬ ‫بضيت بؤ جةنط‪ ،‬ثياويَك كة َبي ئةوةي ضركةيةك بؤ ئةيلول‬ ‫دةبيت ِرؤشنبيريَكي َبياليةنء ئاشتي خوازيش َ‬ ‫تؤماري َميذوويي هةية‪َ ،‬‬ ‫هيسترةكانء‬ ‫بضيت بؤ جةنط‪،‬‬ ‫سبةيني قازةكانء ثشيلةكانء َ‬ ‫جةنطي َبيتء موضةى ئةيلوالنة دةخوات‪ ،‬لة َئيستادا َثيويستة لةسةري َ‬ ‫َ‬ ‫ببينيتء جةفايان َلينةكات دةضن بؤ جةنط‪ ،‬بةلاَ م من ناضم‬ ‫سةطةكانء مريشكةكانيش بؤ ئةوةي سةرؤكي حكومةت َدلسؤزييةكانيان َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ جةنط‪ ،‬ضونكة مةحموود عوسمان َ‬ ‫بطيرسيت‪،‬‬ ‫دةلَيت «ئةم شة ِرة ِروونادات‪ ،‬بؤ ئةوةي لة بةرذةوةندي َئيرانء ئةمريكادا ني ية شة ِر هةل‬ ‫َ‬ ‫جةنطيكي تردا ني ية»‪ ،‬لة كؤتاييدا ئةم جةنطة دووبارة بوونةوةي ِرؤذةكاني‬ ‫ئةمريكاء َئيران لة سوريا دةستةو يةخةنء تواناي بةشدارييان لة‬ ‫َ‬ ‫َثيشء دواي حةظدةي شوباتة بؤ ِرؤشنبيرء مةالء ئةندامة فةرامؤشةكاني نةتةوة‪ ،‬لة مةيداني ئازادي ئةوةي بة ِريَوة ضوو‪َ ،‬‬ ‫كؤمةلَيك ئةندامي‬ ‫ئةركيكي َميذووي بؤ َبالي ئؤثؤزسيؤنء شةقامي كورديء َ‬ ‫عةقلي راثة ِريوو‬ ‫نةتةوةيي بة ضةثك دةهاتنة سةر شانؤء ثشطيري خؤيان ءةك َ‬ ‫ِرادةطةياند‪ ،‬لة ِراستيدا ئةو ِرؤشنبيرء ضاالكواني مةدةنيء مةالء ضاوديَري سياسيء ِرؤمان نوسانةي بةشداري سةراي ئازادي بوون‪ ،‬بةشداري‬ ‫سةراي ئازادي بوون لة َثيناوي ئةوةدا ئينقيالب طريَبدةنةوة بة َ‬ ‫هةولء كؤششء ضاالكيية فيكرييةكاني خؤيانةوة بؤ ِرزطاركردني نةتةوة‪،‬‬ ‫بةشداربواني سةراي ئازادي‪َ ،‬ثيويستيان بةوة هةبوو بةشداربن لة َ‬ ‫جولةي شةقامي كورديدا‪ ،‬بؤ ئةوةي خؤيان ءةك قودووةيةكي نةتةوةيي‬ ‫دةضيت تا َدلسؤزي خؤي بة ضاوي سياسييةكاندا‬ ‫دةضيت بؤ جةنط َدلنياية كة‬ ‫جةنطيك لة ئارادا ني يةء َ‬ ‫َ‬ ‫َثيناسة بكةن‪ ،‬لة َئيستاشدا ئةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫جةنطيك‬ ‫ئةركيكي َميذوويي َبيت‪ ،‬هةر بؤية من ناضم بؤ جةنط‪ ،‬تا ئةو كاتةي دلنيام‪ِ ،‬رووبة ِرووي‬ ‫َ‬ ‫بتوانيت خاوةني َ‬ ‫شيتء لة ثاشة ِرؤذدا َ‬ ‫بكي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبينةوة كة كةس كؤمةك بة كورد ناكات‪ ..‬كةس خةبةري لة دلسؤزي ني ية‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪23‬‬


‫سياسةت ط��ؤ ِري��ن‪ ...‬ث��ارت��ى لةتوركياوة‬ ‫ط�����ة ِران�����ةوة ب���ؤ ب����اوةش����ى ئ��َي�رَ ان‬

‫رَيطا تايبةت‬ ‫شيوازى َ‬ ‫مامةلة كردن و ثةيوةندييةكانى‬ ‫َ‬ ‫اليةنة سياسيةكانى هةريَمى كوردستان‬ ‫تةنانةت حكومةتى هةريَمى كوردستانيش‬ ‫بة َ‬ ‫دراوسيى هةريَمى كوردستان‬ ‫والتانى‬ ‫َ‬ ‫تائيستا دوورة لةبةياسايى كردن زؤرجاريش‬ ‫َ‬

‫‪24‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫َ‬ ‫دةسةالتدار لة‬ ‫بةتايبةتى هةردوواليةنى‬ ‫هةريَمى كوردستان بةناوى حكومةتى‬ ‫ه��ةرَي��م��ةوة س��ةردان��ى دةرةوة دةك��ةن‬ ‫لةسةر خستنة ِرووى تةسفياتى حيزبى و‬ ‫ثةيوةنديية حيزبيةكانةوة ‪ ،‬كةضى وةك‬ ‫نويَنةرى حيزبى كاروبارى بازرطانى كارةكانى‬ ‫خؤيان بة ِريَوة دةبةن‪ ،‬ئةمةش َثيضةوانةى‬ ‫ئ��ةو ثؤستانةية ك��ةوةري��ان ط��رت��ووة»‪.‬‬

‫لة طرينطترين ئةو ثؤستانةى بةردةوام قسةى‬ ‫لةسةر دةكريَت سةرؤكايةتى حكومةتى‬ ‫هةريَمة‪ ،‬كة َنيضيرظان بارزانى سةرؤكايةتى‬ ‫جيطرى سةرؤكى‬ ‫دةك��ات‪ ،‬كة هاوكات َ‬ ‫ثارتى ديموكراتة»‪ .‬ثاش ئةوةى طرذييةكانى‬ ‫كؤمارى ئيسالمى َئيران و سةرؤكايةتى‬ ‫هةريَم‪ ،‬كة ثارتى سةرؤكايةتى دةكات‬ ‫سةريهةلدا لة َ‬ ‫َ‬ ‫كةنالى‬ ‫لةمانطى هةشتى‪2012‬‬


‫دووى فةرمى كؤمارى ئيسالمى َئيران‪،‬‬ ‫بة َ‬ ‫بالو بوونةوةى طرتةيةكى ظيدؤيي‪ ،‬كة‬ ‫كةسيك دةستطير كراون و دان بةوة‬ ‫ضةند َ‬ ‫دادةنين دةستيان هةبووة لة َتيرؤركردنى زانا‬ ‫َ‬ ‫ئةتؤمييةكانى كؤمارى ئيسالمى َئيرانةوة ‪،‬‬ ‫كة بةنا ِراستةوخؤ هةريَمى كوردستان وةك‬ ‫َثيطةيةك بؤ دةزطا َ‬ ‫هةوالطرييةكانى مؤسادو‬ ‫هينرا‪ ،‬كة دزة دةكةنة‬ ‫سى ئاى ئةى ناوى َ‬ ‫ناوخاكى َئيرانةوة‪ ،‬كة بةوتةى ئةوان مةشق‬ ‫اهينان بةو كةسانة دةكريَت ئةمةش‬ ‫و ِر َ‬ ‫بةنا ِراستةوخؤ هةريةكة لةبةرثرسانى هةريَمى‬ ‫كوردستان و حكومةتى َئيران كةوتنة دذايةتى‬ ‫َ‬ ‫كةنالةكانى‬ ‫كردنى يةكتر لة ِريَطةى‬ ‫ِراطةياندنةوة ‪َ ،‬‬ ‫جيطةى سةرنجة‬ ‫بةالم ئةوةى َ‬ ‫سةرؤكايةتى هةريَم و سةركردايةتى ثارتى بة‬ ‫توندى َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫بةبى ئةوةى َ‬ ‫وةالمى دايةوة ‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫نيشتمانى(كة هاوثةيمانى دةسةالتة) خؤى‬ ‫ملمالنييةى َنيوان ثارتى و‬ ‫بة دوور طرت لةو‬ ‫َ‬ ‫َئيران»‪ِ .‬رةخنةكانى َئيران دذى ثارتى ئةوة‬ ‫َ‬ ‫هةوالطرى‬ ‫بوو ‪،‬كةطواية دةزطاى(مؤساد)و‬ ‫(س��ى ئ��اى ئ��ةى) ئةمريكى لة هةريَمى‬ ‫كوردستان دذى كؤمارى ئيسالمى َئيران كار‬ ‫دةكةن و ثيالن دادة ِريَذن و ضاوديَرى كارو‬ ‫ئةتوميةكانى َئيران دةكةن‪،‬‬ ‫ضاالكييةكانى كورة َ‬ ‫كة ضةندين جار ئةو تؤمةتانة ِرووب��ة ِرووى‬ ‫هةريَمى ك��وردس��ت��ان‪،‬ي��ان هاوكارييان‬ ‫دةك��ةن‪ ،‬يان ِريَطرى ناكةن و ضاوثؤشى‬ ‫َ‬ ‫هةوالطرييانة ناكةن دذ بة َئيران»‪.‬‬ ‫لةتؤ ِرة‬ ‫هةرضةندة بةرثرسانى هةريَمى كوردستان ئةو‬ ‫َ‬ ‫تائيستاش‬ ‫تؤمةتانةيان ِرةتكردؤتةوة‬ ‫بةالم َ‬ ‫ثةيوةندييةكانى َنيوان ثارتى لةاليةك و‬ ‫َئيران لةاليةكى ديكةوة الوازةو بةوةش‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ئةطةر ثةيوةنديية حيزبيةكاني ثارتي‬ ‫بةشيكي َ‬ ‫مامةلة بازرطانيةكان‬ ‫َئيران بثض ِريَت َ‬ ‫دةوةستن و هةريَمي كوردستانيش بةو‬ ‫َثييةي ناوضةيةكي فراوانة بؤ ساغ كردنةوةي‬ ‫كالاَ كاني َئيران و َثيداويستيةكاني ئةم هةريَمة‬ ‫دابين دةكات و ئةمةش ثةكي دةكةويَت»‪.‬‬ ‫بةبي هيض ِراطةيةندراويك‬ ‫لةم دواييانةدا َ‬ ‫لةاليةن سةرؤكايةتي حكومةتي هةريَمةوة‬ ‫َنيضيرظان ب��ارزان��ي ل���ة(‪2012- 11-13‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةرثرساني ئةو‬ ‫سةرداني َئيراني كردو‬ ‫نهيني ئةنجامدا»‪.‬‬ ‫وولاَ تة كؤبوونةوةيةكي َ‬ ‫َئالؤزبووني ثةيوةنديةكاني ثارتي و َئيران‬ ‫ئةطةر لةبةرامبةر ئل ِراستةكردني تؤمةتةكانيان‬

‫هيندةي تر بارودؤخي َعي ِراق‬ ‫َبيت دذ بةيةكتر َ‬ ‫و مةسةلةي متمانة سةندنةوة لةحكومةتةكةي‬ ‫نوري ماليكي دؤخةكةي َئالؤزتر كردووة‬ ‫َثيشتريش بةرثرساني هةريَمي كوردستان‬ ‫َئيرانيان بةوة تؤمةتبار كردبوو كة ياخي‬ ‫بووان َ‬ ‫دالدةدةن و ِرةوانةي َعي ِراق و هةريَمي‬ ‫كوردستانيان دةك��ةن»‪َ .‬نيضيرظان بارزاني‬ ‫جيطري سةرؤكي ثارتي ية‬ ‫كة هاوكات َ‬ ‫بةشيوةيةك‬ ‫لةئيران تةواو كردووة َ‬ ‫خويَندني َ‬ ‫واثيناسةي دةك��ةن كة زؤر جار مةسعود‬ ‫َ‬ ‫بارزاني مامي ثةيوةندي يةكان َئالؤز دةكات و‬ ‫ئةنداميكي‬ ‫بارزاني كو ِريش ئاسايي دةكاتنةوة‬ ‫َ‬ ‫َليذنةي بةيوزةنديةكاني ثة ِرلةماني كوردستان‬ ‫ايدةطةيةنيت» زؤر بةداخةوة ثةيوةندي‬ ‫ِر‬ ‫َ‬ ‫سةردانةكاني بةرثرساني هةريَمي كوردستان‬ ‫وةك حيزبين و نويَنةرايةتي حيزب دانراون»‪.‬‬ ‫حوسين ئةندامي َليذنةي ثةيوةنديةكاني‬ ‫َدلشاد َ‬ ‫ثةرلةماني كوردستان َ‬ ‫دةل َي» زؤر جار دةبينين‬ ‫ثةيوةوندي فةرمي حكومي ثةيوةندية‬ ‫يةكي حيزبي ورط��رت��ووة ضونكة تاوةكو‬ ‫َئيستا لةهةريَمي كوردستان فةرمانطةي‬ ‫ثةيوةنديةكاني دةرةوةي حكومةتي هةريَم‬ ‫بةث ِرؤذة ياسا ِريَك نةخراوة كةلةسةر ئاستي‬ ‫دامةزراوةيي دا ني ية َ‬ ‫بةلكو لةسةر ئاستي‬ ‫شةخصي و حيزبين»‪ .‬لةبارةي سةردانةكاني‬ ‫توركيا و َئيرانيشةوة ئةو ثة ِرلةمانتارة ووتي‬ ‫َئيران و توركيا دوو دراوس�َ�ي��ي طرينطن‬ ‫هاوكيشة بازرطانيةكان‬ ‫بؤهةريَمي كوردستان و َ‬ ‫ب��ةلاَ م لةراستيدا ئةو ثةيوةندي يانة‬ ‫نابيت لةسةر ئةساسي حيزبي َبيت ضونكة‬ ‫َ‬ ‫نويَنةرايةتي حكومةتي هةريَم نويَنةرليةتي‬ ‫حيزبةكانةو ماددةيةكي دةستووري هةية‬ ‫َ‬ ‫دةل َي كة بؤمان هةية نويَنةرايةتي هةريَم‬ ‫لاَ‬ ‫هةبيت ب��ة م ت��اوةك َئيستا ئةو ماددة‬ ‫َ‬ ‫بةجي‬ ‫دةستوورية لةهةريَمي كوردستان َ‬ ‫جي َ‬ ‫نةكراوة»‪ .‬سالاَ نيكة هةريَمي كوردستان‬ ‫ثشتي بةوولاَ تاني دةوروب��ةر بةستووة لةو‬ ‫كةل و ثةلة خؤراكيانةي َثيويستي هاولاَ تياني‬ ‫هةريَمي لةسةر بةندة ‪ ،‬كةضي زؤرج��ار‬ ‫كؤنت ِر َؤلي جؤري بؤ ِريَطرى لةو جؤرة خؤراكانة‬ ‫دانةنراوة َ‬ ‫ملمالنيية سياسيةكان ِريَطرن‬ ‫‪،‬بةالم‬ ‫َ‬ ‫لةبةردةم ضاوديَرى كردنى ئةم جؤرة خؤراكة‬ ‫يةسةرضوانة دانةنراوة‪،‬لة َ‬ ‫ثال ئةمانةشدا‬ ‫َ‬ ‫بازرطانيك مامةلة‬ ‫سةركردة سياسيةكانوةك‬ ‫َ‬ ‫دةك��ةن لة ِريَطةى ك��ارى دبلؤماسيةوة‬

‫سياسةتى ئابووريش بة ِريَوة دةبةن وةك‬ ‫كارةكتةريَك دةردةكةون‪،‬بةتايبةتى َنيضيرظان‬ ‫بارزانى سةرؤكى حكومةتى هةريَم و كةسة‬ ‫نزيكةوكانى»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫حوسين باس لةوة دةكات‬ ‫لةم بارةوة دلشاد َ‬ ‫كة هةموو هاوردةو ناردنكارييةك لة هةريَمى‬ ‫كوردستان لة َ‬ ‫دراوسى كاريطةرى‬ ‫والتانانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوالتين دةكات‪ ،‬ض بة ضاك‬ ‫لةسةر ذيانى‬ ‫َ‬ ‫كاتى ثةيوةندى‬ ‫م‬ ‫ت‪،‬بةال‬ ‫بي‬ ‫خراثى‬ ‫يان بة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةكةوى كاريطةرى لةسةر‬ ‫حيزبى بارطرذى َتب‬ ‫بازا ِر دروست دةكات و بة خةوة ثةيوةنديية‬ ‫َ‬ ‫لةطةل َ‬ ‫درواسى‬ ‫والتانى‬ ‫بارزرطانييةكانيش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةندى ك��االى بارزطانى‬ ‫ق��ؤ ِرخ ك��راوة بؤ‬ ‫كطرينط ئةمةش كاريطةرى هةبووة لةسةر‬ ‫كؤمثانيا ناو خؤييةكان كة نةتواننبازا ِريَكى‬ ‫ةخسينن»‪ .‬لةبارةى َ‬ ‫هةلويَستى‬ ‫طونجاو ب ِر َ‬ ‫وتى»نةخير‬ ‫ثةرلةمانى كوردستانيشةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تائيستا هةلويَستى‬ ‫ثةرلةمانى كوردستان َ‬ ‫لةنيوان‬ ‫نةبووة ئاطاى لةو ثةيوةندييانة نية‪َ ،‬‬ ‫هةريَمى كوردستان َ‬ ‫والتانى دةرةوة نية‪،‬‬ ‫نةبيت لة ِراطةياندنةكانةوة ئةطةر‬ ‫تةنيا ئةوة َ‬ ‫َ‬ ‫باس بكريَت بةالم لة ِرووى فةرمييةوة وةك‬ ‫ضاوديى ثةرلةمانى كوردستان ئاطاردارى ئةوة‬ ‫ثةيوةنى سةردانانة نية»‪.‬‬

‫پێشتر بەرپرسانی‬ ‫هەرێمی‬ ‫كوردستان‬ ‫ئێرانیان بەوە‬ ‫تۆمەتبار كردبوو‬ ‫كە یاخی بووان‬ ‫داڵدەدەن و‬ ‫ڕەوانەی عێڕاق‬ ‫و هەرێمی‬ ‫كوردستانیان‬ ‫دەكەن‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪25‬‬


‫ئ��ةم خ��ول��ةى ث��ة ِرل��ةم��ان لةنيوان‬ ‫دةس���ت���ك���ةوتء ش��ك��س��ت��ةك��ان��ي��دا‬ ‫ِراثؤرت‪ :‬ئةنوةرحمةغةريب‬ ‫ئةم خولةى ثة ِرلةمان جياوازتر سةيردةكراو‬ ‫دةبينرا لةخولةكانى َثيشوترى ثة ِرلةمان‬ ‫بةوةى كةلةم خولةدا ئؤثؤزسيؤن َتييدا لةدايك‬ ‫بوو‪ِ ،‬ر َؤلةكةى تةندروست يان ناتةندروست‬ ‫دةهيَلين بؤ ديدوبؤضوونى‬ ‫جيى َ‬ ‫بوو ئةوة َ‬ ‫ثة ِرلةمانتاران خؤيانء َتي ِروانى ِرةخنةطرانء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاش‪ ،‬طؤظارى ِريَطا لةم‬ ‫تاك بةتاكى‬ ‫ِراثؤرتةدا بؤضوونى ثة ِرلةمانتارانى فراكسيؤنة‬ ‫جياوازةكانىءةرطرتووة لةمة ِر ئةم خولةى‬ ‫ثة ِرلةمانء دةستكةوتء شكستةكانى بؤ‬ ‫ئةومةبةستةش ثة ِرلةمانتاران بؤ طؤظارى ِريَطا‬ ‫دووان‬ ‫حسين خةليفة‪ ،‬ئةندامى ثة ِرلةمانى‬ ‫بةفرين َ‬

‫‪26‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫كوردستان لةسةر ليستى حيزبى سؤسياليست‬ ‫دوانيكيدا سةبارةت‬ ‫ديموكراتى كوردستان لة َلي َ‬ ‫سييةمي‬ ‫بةم خولةى ثة ِرلةمانءتى «خولي َ‬ ‫َ‬ ‫كوردستانءةضةرخانيك‬ ‫هةلبذاردني ثةرلةماني‬ ‫َ‬ ‫ب��وو لة ثرؤسةي سياسيء ش��ان ب ِر َكيي‬ ‫ملمالنيكان‬ ‫حيزبايةتيء زةقكردنةوةي ضةقي‬ ‫َ‬ ‫لة مةيدانةكةدا‪ ،‬يةك بةرةيي سياسةتي‬ ‫دةس��ةلاَ ت��داري دابةشبوو بؤ دوو بةرةي‬ ‫َ‬ ‫ئةزمونيكي‬ ‫دةسةالت‪ ،‬ئةمةش‬ ‫ئؤثؤزسيؤنء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نوي بوو لة رةوتي سياسيء ثةرلةمانيدا بة‬ ‫دةبيت بةو‬ ‫نسبةت هةريَمي كوردستانةوة‪َ ،‬‬ ‫ملمالني ي‬ ‫ثة ِري سياسةتي حةكيمانةوة‬ ‫َ‬ ‫هةبيت لة بري َبيمتمانةيي‬ ‫شةريفانةء جولاَ نةوة َ‬ ‫دةبيت َدلنيايي ببةخشريَتةوة نة شامي شةريفء‬ ‫َ‬ ‫جةهةنميكي سوتاو‪ ،‬ئةم ئةزمونةش بة‬ ‫نة‬ ‫َ‬ ‫ئاساني بةدي نةهاتووة‪ ،‬هةموو اليةك لةو‬

‫ثةري رةنجء ماندوو بووندا بؤي َتيكؤشاوةو‬ ‫َثيويستمان بة ثاراستني ئةو دةسكةوتانةية‬ ‫كة بة كيميابارانء ئةنفالء زيندة بة َ‬ ‫ضالكردنء‬ ‫جينؤسايدكردني طةلةكةمان قورباني بؤ درا‪،‬‬ ‫طةلي كورديش َثيويستي بة يةكخستني َ‬ ‫مالي‬ ‫كوردةو تةباييء برايةتي يةك وتاريء يةك‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستي سياسي‪ .‬جيهان بووةتة بةرةيةك‬ ‫لة طؤرانكاري كوردو كوردستانيش َبي ضاوي‬ ‫ناحةزان نةبونء نابن‪ ،‬ثةرلةماني كوردستانيش‬ ‫بةم ئةزموونة نويَيةدا تي ثةريء كاري باشي‬ ‫كردوةو لة هةمان كاتدا َبي طرفتيش نةبووة‪ ،‬لة‬ ‫َئيستاشدا ماوةيةكي كةم لةم خولةي ثةرلةمان‬ ‫م��اوةو لةو ماوةيةش كة َتيثةريوة هةموو‬ ‫َ‬ ‫هيناني‬ ‫هةولء‬ ‫بةجي َ‬ ‫كؤششيك خراوةتة كار بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫ئةو ئةركانةي كة ءةك دةسة تي ياسادانان لة‬ ‫ئةستؤي دا بووة‪َ ،‬‬ ‫بةالم لة راستيدا هةموو ئةركء‬


‫كاريَكي ثةرلةمان تةنها دةركردني ياسا ني ية‬ ‫كة ثاش دةركردنيان َ‬ ‫كةلةكة دةبن هةنديَكيان‬ ‫بةجيكردنء يانيش طرفتيان‬ ‫جي َ‬ ‫ناضنة بواري َ‬ ‫شيكي َ‬ ‫بركييانة‬ ‫ئةوكي َ‬ ‫ئؤبالي َ‬ ‫بؤ ديَتة َثيش كة بة َ‬ ‫بوو كة ثةرلةماني ثرؤذة باران كردبوو‪ ،‬ءة زؤر‬ ‫جار فرياي خويندنةوة بؤ كردنيان نةدةكةوتء‬ ‫طلةيش دةكرا هةمان ثرؤذة بؤ خويندنةوةي بؤ‬ ‫نةكراوةو يانيش بؤ ناخريَتة بةرنامةي كارةوة‪،‬‬ ‫هةبيت‪َ ،‬‬ ‫بةالم بة‬ ‫با مونافةسةي شةريفانة َ‬ ‫نةبيت‪،‬‬ ‫ئاراستةي ئيفليجكردني ثةرلةمان دا َ‬ ‫َثيويستة دوور لة موزايةدةي سياسي لة ئاست‬ ‫َ‬ ‫مامةلة بكريَت‬ ‫ئةركي فةرميدا بةرثرسيارانة‬ ‫َبو ئةم مةبةستةش هيض اليةك لة اليةكي‬ ‫تر خةمخؤرترو َدلسؤزتر نابينم‪ ،‬بة ئاراستةى‬ ‫دةبيت‬ ‫ضاكسازيدا هةنطاو هةيةو ئةمةش َ‬ ‫هةموو اليةك هاوكارو دةست بار بن لة َثيناو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةكي تةندروستدا»‪.‬‬ ‫َثيشةوا تؤفيق‪ ،‬ئةندامى ثة ِرلةمانى‬ ‫كوردستان لةسةر ليستى بزوتنةوةى طؤ ِرانيش‬ ‫لةسةر ئةم خولةى ثة ِرلةمان لة َنيوان‬ ‫دةستكةوتء شكستدا بؤ ِريَطا ءتى»لةم‬ ‫خولةى ثة ِرلةماندا توانرا هةنديَك كاربكريَت‬ ‫لة ِريَطةى دةركردنى ياساو ب ِريارةكان‪ ،‬كة‬ ‫ثةيوةنديان بةذيانى ضينء تويَذةكانى ناو‬ ‫كوردستانء هاوآلتيانةوة هةبووة‪ ،‬كة دةبواية‬ ‫زؤر زووت��ر ئةمانةكرابان‪ ،‬وةك (سولفةى‬ ‫خانوبةرة‪ ،‬هاوسةرطيرى‪ ،‬زيادكردنى موضةى‬ ‫كةسءكارى شةهيدانء ئةنفال‪ ،‬ث ِرؤذةى‬ ‫بةجيكردنى ث � ِرؤذة‬ ‫جي َ‬ ‫ق��ةرزى بضوك)ء َ‬ ‫خزمةتطوزارةيةكان بؤ هاوآلتيان‪ ،‬كة دةكرا‬ ‫كارى باشتر كرابا‪ ،‬ئةوةى كة نةتوانرا بيكات‬ ‫تائيستاش‬ ‫(يةكخستنى دوو ئيدارةى كة َ‬ ‫هةية‪َ ،‬ثيدانى مينحةى حيزبةكان بةياسا‪،‬‬ ‫شةفافيةت لة طريَبةستة نةوتيةكانء‬ ‫ئاشكراكردنى داهاتةكةىء سةرفكردنى بؤ‬ ‫هاوآلتيانى كوردستانء هةروةها جياكردنةوةى‬ ‫هيزة‬ ‫حيزب لةحكومةتء َبياليةنى كردنى َ‬ ‫ضةكدارةكانء ِريَكخستنةوةى سيستةمى‬ ‫نةهيشتنى خانةنشينى‬ ‫مووضةو خانةنشينىء َ‬ ‫بةثيضةوانةى ياساوة»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫سليمان‪ ،‬سةرؤكى فراكسيؤنى ليستى‬ ‫هاذة‬ ‫َ‬ ‫ضاكسازىء عةدالةتى كؤمةآليةتي لةمة ِر‬ ‫بةرةوكؤتايى هاتنى ئةم خولةى ثة ِرلةمانء‬ ‫َ‬ ‫هةلسةنطانديَك بؤ كارو ث ِرؤذةكانىء ِر َؤلى‬ ‫ضاوديَريكردندا بةسةر دامء دةزطاكانى‬

‫دوانيكيدا بؤ طؤظارى‬ ‫خكومةتى هةريَم لة َلي َ‬ ‫سييةمى‬ ‫ِريَطا وتى»لة ِراستيدا َئيمة لةخولى َ‬ ‫سييةمى ثة ِرلةمان‬ ‫ثة ِرلةمان‪ ،‬كةخولى َ‬ ‫ل�����ة‪ 2009\8\20‬دةس��ت بةكاربوينء‬ ‫سويَندى ياساييمان خوارد‪ ،‬دةستمان بةئيشء‬ ‫كارةكانمان كرد‪ ،‬هةرضةندة لةسةرةتاى‬ ‫دةسثيكردنى خولى ثة ِرلةمان جؤريَك لة‬ ‫َ‬ ‫ثةشيوى هةبوو لةناو ثة ِرلةماندا بةو َثييةى كة‬ ‫َ‬ ‫بؤيةكةم جاربوو ئؤثؤزسيؤن هاتةناو ثة ِرلةمانء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫لةمامةلةكردنى ئؤثؤزسيؤن‬ ‫جؤريَك‬ ‫َ‬ ‫دةسةآلتء دةسةآلتيش لةطةل ئؤثؤزسيؤن‬ ‫ناتةندروست بوو‪ ،‬لةبةرئةوةى كة ئةزمونةكة‬ ‫ئةزمونيكى َ‬ ‫سي‬ ‫نوي بوو‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫َ‬ ‫لةئيستا دواى َ‬ ‫َ‬ ‫سال َتيثة ِربوون بةسةر ئةو ئةزمونةدا َئيستادا‬ ‫ضؤنيتى ئيشةكان بةنزيكةى ِريَوشويَنى‬ ‫جؤريَك َ‬ ‫بابةتيك هةبوو لةسةرةتاوة كة‬ ‫طرتووة‪،‬‬ ‫خؤيان‬ ‫َ‬ ‫كاريطةرى هةبوو لةسةرئةوةى ئةو خولةى‬ ‫خوليكى زؤر‬ ‫ثة ِرلةمان كة‬ ‫نةتوانيت ءةك َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كاريطةربيتء زؤر ئةكتيظانةكاربكات‬ ‫َ‬ ‫بوونى ئؤثؤزسيؤنيش ئةويش ئةوة بوو‪ ،‬كة‬

‫ثة ِرلةمانةوة درا بؤ زؤر لةو َكيشانةى كة بة‬ ‫َ‬ ‫ثةسيردراوى ماونةتةوة‪ ،‬بؤ نمونة‪َ :‬ئيمة‬ ‫هةل َ‬ ‫ياساى نةزاهةمان دةركردبوو كة َثيمانءابوو‪،‬‬ ‫ياسايةكى زؤر زؤر طرنطةء َثيويستة‪ ،‬ضونكة‬ ‫هةموو اليةك لةسةر ئةوة موتةفيقين لة‬ ‫َ‬ ‫طةندةلى هةية‬ ‫هةريَمى كوردستاندا‪ ،‬كة‬ ‫ل��ةدامء دةزطاكانى حكومةتء َثيويستى‬ ‫بةضارةسةركردن هةية‪ ،‬ئةم ضارةسةركردنةش‬ ‫بةضةند هةنطاويَك دةكريَت لةوانة‪ :‬دةستةى‬ ‫نةزاهة هةتا َئيستاش كة ياساكة دةرضووة‬ ‫بةجي ناكريَت‪ ،‬مةسةلةى دةستةى مافةكانى‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫هةتائيستا‬ ‫مرؤظ كة ياساكةى بؤدةرضووة‬ ‫َ‬ ‫بةجي نةكراوة‪ ،‬هةروةها مةسةلةى دةزطاى‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫ديوانى ضاوديَرى دارايى كة وةك َثيويست‬ ‫ني ية‪ ،‬ضةند َ‬ ‫سالة ياساكة لةخولى دووةمةوة‬ ‫بةجي‬ ‫دةرضووة‪ ،‬بةآلم َئيستا وةك خؤى َ‬ ‫جي َ‬ ‫ناكريَت‪ ،‬كة دةبوواية هةموو ئةو هةنطاوانة‬ ‫بنريَت بؤ ئةوةى بتوانريَت ئةو كةموكو ِريانةى‬ ‫َ‬ ‫طةندةلىء ناشةفافيةتةى‬ ‫هةية‪ ،‬ياخود ئةو‬ ‫هةية لةناو دامء دةزطاكانى حكومةتدا‬

‫پەڕلەمانتارێكی ئۆپۆزسیۆن‪:‬‬ ‫تائێس���تا پەرلەم���ان نەیتوانی���و ‌ە وەزیرێك‬ ‫لەكاربخ���ات‪ ،‬لەكاتێك���دا كات هەب���ووە‬ ‫پێویس���تی ك���ردوە متمان���ە لەس���ەرۆك‬ ‫وەزیرانی وەربگیرێتەوە‪..‬‬ ‫ئؤثؤزسيؤن كة هاتةناو ثة ِرلةمان يةكسةر‬ ‫بةثيشكةش كردنى ث � ِرؤذة‪،‬‬ ‫دةستى كرد َ‬ ‫ث ِرؤذة دواى ث ِرؤذة‪ ،‬تةنها لة ِرووى ياسادانانةوة‬ ‫ئؤثؤزسيؤن كارى لةسةر كارى ثة ِرلةمانى كرد‪،‬‬ ‫لة ِرووى ضاوديَريكردنى ثة ِرلةمان بؤحكومةت‬ ‫ئةم ِر َؤل��ةى كةمبوو‪ ،‬وة لةبةرضاونةطيرا‪،‬‬ ‫هةبيتء‬ ‫وةك ئةوةى كة ِر َؤلَيكى بةرضاوى َ‬ ‫بتوانيت لة ِرووى ضاوديَريكردنةوة ثة ِرلةمان‬ ‫َ‬ ‫موابيت‬ ‫زؤرضاالكء ئةكتيظ َبيت‪ ،‬بؤية من َثي َ‬ ‫ئةو َ‬ ‫خالة كاريطةرى هةبوو لةسةرئةوةى كة‬ ‫َئيمة نةمانتوانى لةو خولةدا ضاوديَريَكى باشبين‬ ‫لةسةر حكومةتدا‪ ،‬هةرضةندة ياساى باشدةركرا‬ ‫لةثة ِرلةمان‪َ ،‬‬ ‫هةولى زؤريش لةاليةن ئةندامانى‬

‫ضارةسةربكريَن‪ ،‬ئةمانة هةمووى هؤكاربووة‬ ‫كة نةتوانرا ثة ِرلةمان ئةو ِر َؤلةى ءةك ِر َؤلى‬ ‫بطي ِريَت‪ ،‬بةآلم َئيمة ياساى‬ ‫ضاوديَرى خؤى َ‬ ‫زؤرباشمان دةركرد‪ ،‬كة لةبةرذةوةندى زؤرى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاى كوردستان بوو‪،‬‬ ‫ضينء تويَذةكانى‬ ‫لة ِرووى ياسادان ثة ِرلةمان دريَغى نةكردووة‬ ‫مانطيكمان‬ ‫لةو خولةدا‪َ ،‬ئيستاش كةضةند‬ ‫َ‬ ‫ماوة َ‬ ‫هةولبدةين كة ئةو ياسايانةى كة َئيستا‬ ‫ماونةتةوة لةثة ِرلةمان بتوانين بكةين بةياسا‪،‬‬ ‫كة ِرةهةندى سياسى نيشتمانيان هةية‪،‬‬ ‫بؤنمونة‪ :‬ياساى دامةزراندنى كؤميسيؤنى باآلى‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكان كة طفتوطؤشى لةسةر كرا‪،‬‬ ‫بةآلم دواخرا بةهؤكارى سياسيةوة»‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪27‬‬


‫د‪.‬حمةمةد بازيانى‪ ،‬سةرؤكى سةنتةرى هودا‪:‬‬ ‫ل���ە كوردس���تان دیموكراتی���ەت‌و عەقل���ی‬ ‫تەنه���ا بانگەش���ەیە‌و عەقڵیەتی ش���ـاخ تەح‬

‫َ‬ ‫هةبيت بؤ‬ ‫ئةطةر كانديدي ئيسالمي‬ ‫هةر َيم‪ ،‬طةمة سياسييةكة طةرمرت‬ ‫ديداري‪:‬سةعد عةبدوَلآل‬ ‫ريَطا‪ :‬ب��ارودؤخ��ي سياسي َئيستاي‬ ‫عيراق ضؤن َ‬ ‫لةكاتيكدا‪،‬‬ ‫دةسةنطينيت‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةرثرساني كورد حكومةتي ناوةند تؤمةتبار‬ ‫دةكةنء ماليكي بة ديكتاتؤر ناودةبةن؟‬ ‫د‪.‬محةمةد بازياني‪ :‬بارودؤخي سياسي‬ ‫عيراق بةرةو َئالؤزييةكي ترسناك‬ ‫َئيستاي َ‬ ‫طوزةر دةكات‪ ،‬ئةمة ديمةني دةرةوةيةتي‪،‬‬ ‫شتيكي ترة بةديدي من‬ ‫ثشتي ث��ةردة َ‬ ‫عيراقة‪ ،‬لةسةرةتادا‬ ‫ثارضة ثارضة كردني َ‬ ‫بؤ َ‬ ‫ةتيكي كورديء عةرةبي‪ ،‬ثاشان‬ ‫دةول َ‬ ‫لة قؤناغي دووةمدا بؤ َ‬ ‫ةتيكي عةرةبي‬ ‫دةول َ‬ ‫سوونيء شيعي‌ ئةمانةي كة َئيستا روودةدات‬ ‫دةسثيكة بؤ ئةو دابةشبوونة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ناوهيناني ماليكي بة ديكتاتؤر‬ ‫َطا‪:‬‬ ‫ري‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكداية كة سةرجةم جومطةء ثؤستة‬ ‫َ‬ ‫كةسيكداية‪،‬‬ ‫بالاَ كاني هةريَم لةدةست ضةند َ‬ ‫َثيتوانيية دةس��ت��اودةس��ت ن��ةك��ردن بة‬ ‫ثؤستةكان ديكتاتؤري لة هةريَم دروست‬ ‫ناكات لة كوردستان؟‬ ‫د‪.‬محةمةد بازياني‪ :‬ئةوةي لة هةريَم‬ ‫ط��وزةر دةك��اتء ئ��ةوةي لة بةغدا دوو‬

‫َ‬ ‫طةندةليء‬ ‫شتي جياوازة‪ ،‬ئةوةي هةريَم‬ ‫ناعةدالةتي زؤر هةية‪ ،‬ب��ةلاَ م ئةوةي‬ ‫لة بةغداية دروستبووني ديكتاتؤريَكي‬ ‫مةزهةبي حاقيدة لةسةر دينء ذيني ميللةتي‬ ‫عيراق بة كوردو سوونةوة‪ ،‬تةنانةت زؤر‬ ‫َ‬ ‫جاريش دذ بة اليةنة شيعييةكاني دةرةوةي‬ ‫دةولةتي قانوني مالكي‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو جاري واش‬ ‫ملمالنيي توند لة‬ ‫شيت‌ بؤ‬ ‫هةية‬ ‫َ‬ ‫سةردةكي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َنيوان دةولةتي قانون خودي خؤيان وةك‬ ‫ووتةبيذةكةي‪.‬‬ ‫لةنيوان مالكيء‬ ‫َ‬ ‫ئةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫ريَطا‪ :‬هؤكاري نةبووني ئالوطؤ ِري ثؤستي‬ ‫دةطي ِريتةوة؟‬ ‫بةرثرسان لة كوردستان بؤضي َ‬ ‫د‪.‬محةمةد بازياني‪ :‬بؤ ئةوة دةطة ِريَتةوة‬ ‫تا ئةم ساتة وةختة ديموكراتيةتء عةقلي‬ ‫َ‬ ‫عةقليةتي‬ ‫ديموكراتي تةنها بانطةشةيةء‬ ‫شاخ تا ئةم ساتة وةختة تةحةكوم دةكات‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬بةرثرسء حيزبة دةسةالتدارةكاني‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكانيان ك��ردووة‬ ‫كوردستان‬ ‫ب��ة سةنطي م��ةح��ةك ب��ؤ ب��ردن��ةوةي‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكان‪ ،‬تا ضةند َثيتواية ئةم‬ ‫َ‬ ‫هةبيت لة‬ ‫هةلبذاردنانة شةرعيةتيان‬ ‫َ‬ ‫كوردستان؟‬ ‫َ‬ ‫د‪.‬م��ح��ةم��ةد ب��ازي��ان��ي‪ :‬ب��ةل��ي واي��ة‪،‬‬

‫مس���ۆگەركردنی كورسی دەسەاڵت‬ ‫لە كوردستان بە خەونی شاعیرانە نازانین‬ ‫‪28‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫لة كوردستانء دةرةوةي كوردستان‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكان سةنطي مةحةكن بؤ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكانء وةرطرتني‬ ‫بردنةوةي‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‪ ،‬ئةم هةلبذاردنانةي كوردستان‬ ‫شةرعييةتي ياساييان هةية‪ ،‬ئةطةر تةعن‬ ‫نةكرينء ليذنةي بالاَ ي هةلبذاردنةكان‬ ‫دان بة دةرنجامةكاني َ‬ ‫بنيت‪،‬‬ ‫هةلبذاردندا َ‬ ‫جيهةتيكي دي‬ ‫ضونكة تا ئةم ساتة وةختة‬ ‫َ‬ ‫نية تةعني َ‬ ‫هةلبذاردنةكان بكات‪.‬‬ ‫ريَ��ط��ا‪ :‬ل��ة س��ةروب��ةن��دي دةنطؤي‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكان دةنطؤي‬ ‫ئةنجامداني‬ ‫َ‬ ‫بلاَ وبوونةوةي هةلبذاردنتان بؤ سةرؤكايةتي‬ ‫هةريَم بلاَ وبوةوة‪ ،‬ئةم دةنطؤية تا ضةند‬ ‫راستةء َكين ئةوانةي ثشتطيريتان دةكةن؟‬ ‫د‪.‬محةمةد بازياني‪ :‬ئةو دةنطؤية بةو‬ ‫سايتي(ئين ئا ِر تى)ء سايتي‬ ‫شيوةييةية كة لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كورديؤ ئاماذةمان َثيكرد كة ئةمة راستي ئةو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك كةسايةتي لةسةر‬ ‫دةنطؤييةية‪:‬‬ ‫ئاستي كوردستان هاتن بؤالمانء داواكاري‬ ‫ئةوةيان َلي كردوين خؤمان كانديد بكةين‬ ‫بؤ َ‬ ‫هةلبذاردنةكاني سةرؤكايةتي هةريَم لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكاني سالي ‪ 2013‬دا‪َ ،‬ئيمةش بةو‬ ‫كةسايةتيانةمان راطةياندووة كة ديراسةي‌‬ ‫ئةو داواكاريية دةكةين كة ئا ِراستةمان‬ ‫كراوة‪ ،‬هةروةها ئةو كةسايةتيانة َثييان‬ ‫باش بوو ث ِرؤسةي‌ سياسي لةكوردستانء‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردن ركابةري‌ َتيدا َبيت‪ ،‬بؤ ئةو‬ ‫مةبةستةش باسيان لة ضةند كةسايةتييةكي‌‬


‫ی دیموكرات���ی‬ ‫حەك���وم دەكات‬ ‫سـةرؤكايةتى‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫رت‬ ‫ئيسالمي كردووة تا خؤي‌ بؤ َ‬ ‫هةلبذاردن ‌‬ ‫ي‬ ‫داهاتووي‌ سةرؤكايةتي‌ هةريَم كانديد‬ ‫بكات‪ ،‬بةلاَ م ئةوةي طوماني َتيدا نية َئيمة‬ ‫لة َ‬ ‫هةلبذاردنةكاني داهاتوي كوردستاندا بؤ‬ ‫دةبيتء‬ ‫ثةرلةمان ليستي تايبةت بة خؤمان َ‬ ‫َئيستا لة ديراسةتي ئةو ثرؤذةيةداينء‬ ‫لةسةر ئاستي هةموو كوردستان كةسايةتي‬ ‫دةبيتء ب ِرواشمان واية ئةندام‬ ‫بةهيزمان َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيتء‬ ‫ثةرلةمانمان لة ثةرلةماني داهاتوودا َ‬ ‫كةسايةتي كاراءضاالكيش دةبن‪.‬‬ ‫ريَطا‪َ :‬ثيتواية لة ئةطةري َ‬ ‫هةلبذاردنتان بؤ‬ ‫نابيتة هؤكاريك بؤ ثةرتةوازةيي‬ ‫ئةو ثؤستة‪َ ،‬‬ ‫دةنطي ئيسالمييةكان؟‬ ‫د‪.‬م��ح��ةم��ةد ب��ازي��ان��ي‪ :‬ب��ةداخ��ةوة‬ ‫َئيستا‬ ‫ئيسالمييةكاني ك��وردس��ت��ان‬ ‫ثةرتةوازةن‪َ ،‬ئيمة ثرؤذةيةكمان هةية بؤ‬ ‫ثرؤذةي ئيسالمي لة كوردستاندا لةكاتء‬ ‫ساتي طونجاودا ب�َل�اَ وي دةكةينةوة‪ ،‬بة‬ ‫مةبةستي ئةوةي ئيسالمييةكاني كوردستان‬ ‫بة حيزبةكانء كةسايةتيية سةربةخؤكانء‬ ‫سةنتةرةكانء ميديا ئةهليةكانء بيرمةندء‬ ‫دوع��اتء مامؤستاكاني مزطةوتةكانء‬ ‫ئاليةتيك قورسايي‬ ‫ئيسالمدؤستان بة ض‬ ‫َ‬ ‫سياسي خؤيان لة كوردستاندا دةربخةنء‬ ‫هةبيت‪ ،‬ئةوكات‬ ‫سةنطي حةقيقي خؤيان َ‬ ‫هةبيت بؤ سةرؤكايةتي‪،‬‬ ‫ئةطةر كانديديش َ‬ ‫طةمة سياسيةكة طةرمتر دةب�َ�ي��تء‬ ‫ئيسالمييةكان لةو بارةشةوة راستي ئةوةيان‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كؤمةلطا ضةنديَك‬ ‫بؤ دةردةكةويَت‬ ‫نةبيت هةست‬ ‫كانديدي ئةوانةء هةر هيض َ‬ ‫بة َ‬ ‫خالة الوازيةكانيان لةو بارةيةوة دةكةنء‬ ‫دةنين‪.‬‬ ‫هةنطاويَكي واقيعيانة َ‬ ‫كةسيكيتر لة ئيسالمييةكان‬ ‫ريَطا‪ :‬ئةطةر َ‬ ‫خؤي َ‬ ‫بثالَيوَيت بؤ ئةو ثؤستة‪ ،‬بة ِريَزتان‬ ‫َ‬ ‫دةبيت؟ ثاشةكشة دةكةن‬ ‫هةلويَستان ضي َ‬ ‫كي؟‬ ‫يان َكيب ِر َ‬ ‫د‪ .‬محمد بازياني‪ :‬وةآلمي ئةم ثرسيارة‬ ‫زووة‪ ،‬ضونكة َئيمة ئةو بريارةمان نةداوة‪ ،‬وا‬ ‫هيشتا زووة‪.‬‬ ‫َتيدةطةم َ‬ ‫ريَطا‪ :‬لة ئةطةري َ‬ ‫هةلبذاردنتان بؤ ثؤستي‬ ‫سةرؤكايةتي هةريَم‪َ ،‬ثيـتواية لة َثيشء‬ ‫ثاش ئةو َ‬ ‫هةلبذاردنانة اليةنة عةلمانييةكان‬ ‫كؤسثيكتان بؤ دروست ناكةن؟‬ ‫هيض‬ ‫َ‬ ‫د‪ .‬محمد بازياني‪ :‬لة َ‬ ‫وةالمى ثرسياري‬ ‫َثيشتر ئاماذةم َثيكردووة‪.‬‬ ‫ريَطا‪َ :‬ثيتواية لة كوردستان جطة لةو دوو‬ ‫بتوانيت كورسيية‬ ‫حيزبة بالاَ دةستة كةسيتر َ‬ ‫بالاَ كان بؤ خؤي مسؤطةر بكات؟ ئةتوانين‬ ‫بةدةستهيناني كورسي دةسةلاَ ت‬ ‫َبلَيين‬ ‫َ‬ ‫خةوني شاعيرانةية؟‬ ‫نةخير‪َ ،‬ئيمة بة خةوني‬ ‫د‪ .‬محمد بازياني‪َ :‬‬ ‫شاعيرانةي َتيناطةين‪ ،‬ئةوةي ئةم ِرؤ خةونة‬ ‫دةبيت بة واقيع‪ ،‬ئةمة هةر لة‬ ‫سبةي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كاتيك لة سالي‬ ‫كوردستان وا نيية‪ ،‬بةلكو َ‬ ‫‪ 1980‬ثرؤفيسؤر نةجمةدين ئةربةكان‬

‫يةك كورسي ثةرلةماني هةبوو لة توركيا‬ ‫سي‌ شت‬ ‫دةيوت َ‬ ‫دةبيت َئيمة كار بكةين‪َ ،‬‬ ‫بةدةستي غةيري َئيمةوةية بكةويَتة دةستي‬ ‫خؤمان‪ ،‬ئةويش حوكمء ئابووريء ميدياية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي‬ ‫لة خزمةتي ثرؤذةي ضاكسازي‬ ‫توركيادا َبيت تا َثيطةي توركيا ئةو َثيطةية‬ ‫َبيت كة شايةستةيةتي‪ ،‬ئةوةتا لة مةوداي‬ ‫‪َ 32‬‬ ‫هةرسي‌ دةزطا حةساسةكة لةذيَر‬ ‫سالدا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤلي ئةواندايةء َئيستا توركيا لة جيهاندا‬ ‫سي‌ بوارةدا‪.‬‬ ‫َثيطةي تايبةتي خؤي هةية لةو َ‬

‫لە پشتی پەردەوە‬ ‫كار بۆ پارچە‬ ‫پارچەكردنی‬ ‫عێراق دەكرێت‌و‬ ‫كوردستانیش بە‬ ‫دوور نازانم ببێتە‬ ‫دەوڵەت‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪29‬‬


‫دةمـارطرييءشـيرَ ثةجنةيحيزبايةتي‬ ‫دَلشاد طةرمياني‬ ‫كاتيك نةخؤشيةك ي��ان ظايرؤسيك‬ ‫َ‬ ‫بآلودةبيتةوة‪ ،‬بةهةزاران كؤمثانيا دةكةونة‬ ‫َ‬ ‫ط���ة ِران ب���ةدواي دؤزي��ن��ةوةي هؤكارو‬ ‫جؤري ظايرؤسء ضؤنيةتي ضارةسةري‬ ‫نةخؤشيةكة‪ ،‬بةآلم بةداخةوة ئةم نةخؤشية‬ ‫ترسانةكة بآلوة‪ ،‬وةك َثيويستء بةئةندازةي‬ ‫َ‬ ‫هةولي‬ ‫مةترسيء هة ِرةشةو زيانةكاني‬ ‫دؤزي��ن��ةوةي ظايرؤسء ضارةسةرةكةي‬ ‫لةكاتيكدا نةخؤشيةكة لةو جؤرة‬ ‫نةدراوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ني ية مةترسيةكةي تةنها ِروو لة فةقير‬ ‫حالء هةذارو َكل َ‬ ‫َ‬ ‫ؤلء سادةو ساويلكةكان‬ ‫َ‬ ‫بكات‪ ،‬بةلكو زؤرَيك لةسةركردةو سةراني‬ ‫حيزبةكانء زان��او َثيش ِرواني كارواني‬ ‫ئيسالميش طيرؤدةي ئةم نةخؤشيةن‪،‬‬ ‫نةبيت َ‬ ‫هةلطري ظايرؤسةكةن‪،‬‬ ‫يان هيض َ‬ ‫ئةمةش َبي طومان مةترسي بآلوبونةوةو‬ ‫تةشةنةكردني نةخؤشيةكة زياتر دةكاتء‬ ‫ئةطةري ضارةسةرو بنةب ِركردنيشي كةمتر‬ ‫دةبيت‪ ،‬ئةوةتا ِرؤذانةش كاريطةرية خراثء‬ ‫َ‬ ‫دذوارةكاني لةسةر زؤرَيك لة سياسةتمةدارة‬ ‫طةورةكانء زاناو سةركردة ديارو بةتواناكان‬ ‫َ‬ ‫لةوي بةدي دةكريَتء بةئةندازةي‬ ‫َليرةو‬ ‫ب�لآوب��ون��ةوةي ِرَي���ذةي ظايرؤسةكةو‬ ‫كاريطةريةكةي‪ ،‬نةخؤشيء نيشانةكاني‬ ‫َ‬ ‫ِرةفتارةكانياندا‬ ‫هةلويَستء‬ ‫لةقسةو‬ ‫دةردةكةوَيتء لةئاستء بةرثرسياريةتيان‬ ‫ضوارضيوةي بازنةي‬ ‫َنيتة خ��وارو لة‬ ‫َ‬ ‫دي َ‬ ‫حيزبةكانياندا بضوكء داخ��راو داب ِرايان‬ ‫دةبيت بتوانن ئةركي‬ ‫دةكات‪ ،‬ئيتر ئةستةم َ‬ ‫خؤيانء بةرذةوةندي طشتيء بنةماكاني‬ ‫بةرثرسيتيء َ‬ ‫بةهيزةكاني فةرمان‬ ‫خالة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِرةوايةتي لةخؤياندا ديارو بةرجةستة بكةن‪،‬‬ ‫لةدلي َ‬ ‫بؤيةءردةءردة َ‬ ‫خةلكي دينة دةرو‬ ‫لةثيش ضاويان دينةخوارو‪ ،‬بؤ خؤيانء لةناو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةئوميدي ئارةزوةكانيان دةذين‪َ ،‬بي‬ ‫خةيالء‬ ‫َ‬ ‫طويَدانة ظايرؤسء نةخؤشيء مةترسيةكاني‪،‬‬ ‫كة بةردةوام كاريطةري خراثتري لةسةر‬ ‫دةبيتء نةخؤشةكان بةرةو قؤناغي‬ ‫لةشيان َ‬

‫‪30‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫شيرثةنجة دةب��ات‪ ،‬كة ب��ةداخ��ةوة لةو‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪،‬‬ ‫قؤناغةشدا ضارةسةركرانء ئةستةم َ‬ ‫دةضيتة َ‬ ‫دلء َميشكي‬ ‫ظايرؤسةكة ِراستةوخؤ َ‬ ‫نةخؤشةكانء طؤ ِرانكاري بةسةر دينء ديدو‬ ‫َنيت‪،‬‬ ‫شيوازي بيركردنةوةياندا دي َ‬ ‫ذيريء َ‬ ‫لةميشكياندا‬ ‫وةف��او ئينصافء دادوةري‬ ‫َ‬ ‫دةس ِرَيتةوةو رقء قينء كورت بينيء حةسةد‬ ‫لةدلةكانياندا جيضطير دةكات‪َ ،‬بي َ‬ ‫َ‬ ‫كةلكء‬ ‫بةشيوازيَك دةطؤ ِريَن‬ ‫َبيزراو نةخوازراو دةبن‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي خؤيان سةرسامء خةلكيتريش‬ ‫بةدطومان دةكةن لةخزمةتء َدلسؤزيء‬ ‫ماندوو بونء سةروةريةكاني ِرابردوشيان‪.‬‬ ‫ثي‬ ‫َئيستاش ل��ةخ��ؤم��ان��ةوة دةس َ‬ ‫دةطي ِرين بؤ نيشانةو‬ ‫دةكةينء ضاويَك‬ ‫َ‬ ‫نةخؤشيء ئاسةوارةكاني‪ ،‬بزانين ئةو دةردة‬ ‫كوشندةية تاضةند ناخي َئيمةي ب ِريوةو‬ ‫لةناوماندا بآلوة‪ ،‬ضةندة ِرةنطي ثة ِراندوينء‬ ‫لةنيوان َئيمةو ئيسالمة‬ ‫ض جياوازيةكي َ‬ ‫ِراستةيةكةدا خستؤتة ِروو؟ سةرةتا َدلنيام‬ ‫لةوةي كة َئيمةي ئيسالمي باشترو ئاسانتر‬ ‫دةتوانين نةخؤشيةكة ئاشكراو نيشانةكاني‬ ‫دياري بكةين‪ ،‬ضونكة ثشت ئةستورين‬ ‫ب��ةزؤر َكيشانةو َثيوانانةي َبي ءيَنةي‬ ‫يةكالكةرةوة كة لة ِراستة راِسترةو لة‬ ‫كةسيك ِراستي‬ ‫تةرازوي زَي ِرةنطةرءردتر بؤ َ‬ ‫بوَيتء كاري ئيسالمي ءةك ثةرستشء‬ ‫بةندايةتيةك بؤ خودا ئةنجام بدات‪ ،‬نةك‬ ‫كردبيتية ثيشةو ثرؤذةيةكي بازرطاني بؤ‬ ‫َ‬ ‫بهي َنيت‪ ،‬ياخودءةك‬ ‫بةكاري‬ ‫خؤذياندن‬ ‫َ‬ ‫سؤزبيتء تةنها كات‬ ‫كارمةنديَكي نا َدل َ‬ ‫بة ِر َي بكاتء ضاوي لةموضةو ئيمتيازات‬ ‫َبيت‪ ،‬درَي��ذة بةباسةكةم نادةم تةنها بة‬ ‫دوو لةو َثيوةرانة كة دوو ئايةتي خوداية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةلسةنطاندنةكة دةخةمة ِروو‪َ ،‬ثيم ءاية‬ ‫نةخؤشيء نيشانةكاني ِروونء ئاشكرا دةبن‬ ‫خودا ثشتيوان َبيت‬ ‫مََّا املؤمنون ِإ ْخَ��وةٌ)‬ ‫يةكةم‪ :‬ئايةتي (ِإن‬ ‫(احل���ج���رات‪ )10‬خ��وداي ط��ةورة لةم ئايةتة‬ ‫ئيمانداراني كردؤتة براي يةكء تةنها‬ ‫ئيماني بةمةرج طرتوة‪ ،‬بؤ بوون بةبرا‪ ،‬ئيتر‬

‫َ‬ ‫هةرضؤنيك‬ ‫لةكويء‬ ‫هةركيء‬ ‫ئيماندارةكة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َبيت‪ ،‬ضةند ن��ةزانء ض ك��ةمء ك��و ِريء‬ ‫َ‬ ‫بةمةرجيك لةضوار‬ ‫هةبيت‪،‬‬ ‫هةلةيةكي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةرنةضوبيت‪ ،‬بةب ِرياري خودا‬ ‫ضيوةي ئيسالم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مافيكمان دةكةويَتة‬ ‫برامانةو‬ ‫كؤمةلة ئةركء َ‬ ‫سةريةك‪ ،‬خودا لةسةري داناوينء ئاطاداري‬ ‫دةزانيت ض كات بةثاساوي‬ ‫ناخيشمانة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نابةجيء لةترسي بةرذةوةنديةكانماندا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةمانةوَيت لةبرايةتيةكة خؤمان بدزينةوةو‬ ‫َ‬ ‫بةهةرحال تةرازوةكةي‬ ‫حاشاي َلى بكةين‪،‬‬ ‫خ��ودا ئامادةية ه��ةر كةخؤمان َكيشا‪،‬‬ ‫هيما بؤ َ‬ ‫حالةتة‬ ‫بة ِروني دةردةكةويَتء‪َ ،‬‬ ‫ناتةندروستةكانمان دةك���اتء‪ ،‬بؤمان‬ ‫دةردةكةويَت َكيشمان ضةندةو برايةتيمان‬ ‫دةبيت كة‬ ‫لةض‬ ‫ئاستيكداية‪ ،‬ئاشكراش َ‬ ‫َ‬ ‫برايةتي َئيمة برايةتي ئيماني ني ية‪،‬‬ ‫برايةتي ئيماني فراوانةو هةموو باوة ِرداريَك‬ ‫دةط��رَي��ت��ة خ��ؤو هيض ثةيوةنديةكي‬ ‫بةبةرذةوةنديء سةركةوتنء شكستء‬ ‫كاتء ثلةو بارو دؤخةوة ني ية‪ ،‬برايةتي‬ ‫ضيوةي‬ ‫َئيمةش سنوردارةو تةنها لةضوار َ‬ ‫حيزبةكاني خؤماندا بؤني دةكةينء لةكاتي‬ ‫ناكؤكيةكانمانداو كاتي مةترسيء شكستء‬ ‫بارة ناهةموارةكاني براكانماندا برايةتيةكة‬ ‫نامي َنيت‪،‬‬ ‫بةتةواوةتي الواز ياخود هةر ديار َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبةتة َليرةدا تةنها مةبةستم نيشانةكاني‬ ‫دةم��ارط��ي��ري حيزبايةتية َثيش ضونة‬ ‫شيرثةنجةوة‪ ،‬ضونكة لةو قؤناغةدا‬ ‫قؤناغي َ‬ ‫نةخؤشيةكة نيشانة بةدفة ِرةكاني بؤ هةموو‬ ‫اليةك ِرونء ئاشكراو دي��ارة‪ ،‬خؤماندوو‬ ‫ئاميري َثيشكةتوو‬ ‫كردنء تاقيطةي طةورةو َ‬ ‫ثزيشكي تايبةتء شارةزاي ناويَت‪ ،‬تةنها‬ ‫نةخؤشةكة بدوَينة‪ ،‬يةكسةر لةكاتي‬ ‫قسةكردن نيشانةكاني دةبينيتء دةزاني‬ ‫لةطةل هةناسةي َ‬ ‫َ‬ ‫هةلقوآلوي هةناوي‬ ‫طةنيوي ضةند بؤنء تامي زاري طؤ ِراوةو ض‬ ‫بؤطةنيةكي َلي دةباريَتء ضؤنءةك مارو‬ ‫دوثشك دةرطاي دةمي لةسةر ثشتةو تةنها‬ ‫دةزانيت‪ ،‬وةك‬ ‫ذةهر دة ِريَذيَتء َثيوةدان‬ ‫َ‬ ‫َميشيش دةستي تةنها لةسةر برينةكان‬


‫ءنيشانةكاني‬ ‫ضيذيش لةو َكيمء زوخاوة‬ ‫دادةنيتء تامء َ‬ ‫َ‬ ‫دةكات‪.‬‬ ‫ُم‬ ‫َكيشانةي دووةم ئايةتي (ِإ َّن َأ ْكَرَمك ْ‬ ‫ِع��ن� َ�د هَِّ‬ ‫الل َأ ْت �َق��ا ُك� ْ�م ) (احل��ج��رات ‪ )13‬بةم‬ ‫تةرازوةو لةم َكيشانةدا دةزانين‪ ،‬سةنطء‬ ‫لةكيشانةو َثيوانةو نرخء بةهاي‬ ‫قورسايي َ‬ ‫ضاكء خراث الي خودا‪ ،‬تةنها لةخواترسانء‬ ‫ثابةندية بةئيسالمء بةرنامةكةيةوة‪ ،‬ئيتر‬ ‫كي يةو سةربة‬ ‫طرنط ني ية ئةو باوة ِردارة َ‬ ‫حيزبة يان َبي اليةن بةرثرسء ناودارة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫يان س��ادةو ناديارة‪َ ،‬بي طومان‬ ‫لةنيو‬ ‫خؤكيشاندا دةردةكةوَيت كة َئيمة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خؤماندا َثيوةرةكانمان لةطةل تةرازوةكةي‬ ‫خودا جياوازةو لةسةر بناغةي تةقوا َ‬ ‫مامةلة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يةك ناكةينء ئايةتةكةشمان‬ ‫سنوردار كردوةو وامان َلي كردوة تةنها‬ ‫ضيوةي حيزبةكةي خؤماندا حساب‬ ‫لةضوار َ‬ ‫بؤ دينء تةقوا دةكةين‪ ،‬ئةويش لةطةلَ‬ ‫ِرةضاوكردني بةرذةوةندي خؤماندا‪َ ،‬ليرةدا بؤ‬ ‫سةلماندني ئةم ِراستية ثرسياريَك لة خؤمان‬ ‫دةكةين‪َ ،‬‬ ‫يةكيك‬ ‫دةلَيين ئةطةر‬ ‫ئةنداميكي َ‬ ‫َ‬ ‫لةحيزبةكانمان َليمان جودا َبيتةوة ئايا‬ ‫بةهةمان ضاوي جاران تةماشاي دةكةين؟‬ ‫يان هيض كارَيكمان بة دينء تةقواكةيدا‬ ‫هةركيء ض دينء تةقوايةكي‬ ‫نى يةو تازة‬ ‫َ‬ ‫هةرضؤنيك َبيت الي َئيمة ثلة‬ ‫هةبيتء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دووةو براي دايكي ية‪ ،‬ئةويشء هةموو‬ ‫ئةنداماني حيزبة ئيسالميةكاني تريش كة لة‬ ‫حيزبةكةي خؤمان نين‪َ ،‬بيطومان لة وةآلمدا‬ ‫زؤربةمان َ‬ ‫نةخير بةيةك ضاوسةيريان‬ ‫دةلَين َ‬ ‫خيراتء‬ ‫ناكةين‪ ،‬تةنانةت لةدابةش كردني َ‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي‬ ‫زةكاتيشدا دةطمةنة جطة‬ ‫لةبيربيت‪،‬‬ ‫حيزبةكاني خؤمان هةذاراني ترمان‬ ‫َ‬ ‫بةوةش نيشانة ناثةسةندةكاني دةمارطيري‬ ‫حيزبايةتيةكة بةزةقيء ِروني دةردةكةويَت‪،‬‬ ‫دةسةلميت كة زؤريَكمان دةمارطيري‬ ‫ئةوة‬ ‫َ‬ ‫حيزبايةتي َ‬ ‫زالة بةسةر دينداريمانداو زياتر بؤ‬ ‫خؤمانء حيزبةكانمان ئيش دةكةين نةك بؤ‬ ‫خوداو دينةكةمان‪.‬‬ ‫لةكؤتايدا دةض��م��ة سةرباسي ئةو‬

‫حيزبانةي كة ئيسالمي نينء هةريةكةيان‬ ‫دروش��مء بيرو ِرايةكي جياوازي هةيةو‬ ‫هةموويان لةسةر بناغةي بيرو ذيريء‬ ‫ئةزمونةكاني خؤيان بةرنامةي ذياني‬ ‫خؤيانء كاري ِريَكخراوةيي حيزبةكانيان‬ ‫دادة ِرَيذن‪ ،‬ض قةومي طةراكانء ض ئةوانةي‬ ‫باوة ِريان بةخودا ني يةو بةئاشكرا لةثةي ِرةو‬ ‫ثرؤطرامةكةياندا َ‬ ‫دةيلَينء ض ئةوانةش دوو‬ ‫َ‬ ‫ِروانة ئيسالميان بةزار قبولةو بةكردةوة‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستي شةريعةتي خودا دةكةن‪ ،‬طرنط‬ ‫َ‬ ‫جيطاي‬ ‫دةبيت خالَيكي هاوبةش بدؤزينةوةء َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بشيت بؤ ئةوةي‬ ‫قبولي هةموو اليةك َبيتء َ‬ ‫بكريَتة َكيشانةو َثيوانةو بتوانريَت بةهؤيةوة‬ ‫نةخؤشيء نيشانةكاني دةمارطيري حيزبايةتي‬ ‫لةئةوانيشدا دةسنيشانء دياري بكريَت‪،‬‬ ‫َثيشم ءاية طرنطترين َثيوةرو َكيشانةو َثيوانة‬ ‫اليةنة كوردايةتيء نيشتمان ثةروةريةكةية‬ ‫كة هةموويان باسي َليوة دةكةن‪ ،‬كةواتة‬ ‫ناسنامةي كوردايةتيء بةرذةوةندي كوردء‬ ‫ثاراستني لةهةر ضوار ثارضةي كوردستانء‬ ‫َدلسؤزيء خيانةت نةكردن َليي دةكةينة‬ ‫ث�َ�ي��وةر ب��ؤ لةمةحةك دانء كيشانةو‬ ‫َ‬ ‫هةلسةنطاندنء ب��ةراورد كردني ساغء‬ ‫نةخؤشةكانء دةرخستنء دةسنيشانكردني‬ ‫نيشانةكاني دةمارطيري حيزبايةتي‪.‬‬ ‫َئيستاش َثيكةوة دةضينة الي َكيشانةو‬ ‫كليكيك لةسةر كوردايةتيء‬ ‫تةرازوةكةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سياسةتء حيزبء هةلويَستء ِراب��ردوو‬ ‫بةثيوةرو دةرئةنجامةكاندا‬ ‫دةكةينء ضاويَك َ‬ ‫يةكةمدا‬ ‫لةخويَندنةوةي‬ ‫دةخشينين‬ ‫َ‬ ‫بةداخةوة دةبينين ئةوانيش لة َئيمة خراثتر‬ ‫نيشانةكاني نةخؤشيةكة وةك قةلةموني‬

‫َ‬ ‫لةثةلة ِرةشةكاني كورد كوذي‬ ‫سةربارةدار‬ ‫َ‬ ‫شة ِرة ناو بةناوةكاني ثةنجا سالي ِرابردوي‬ ‫كوردستاني باشور بةهةموو ئاسةوارة شومء‬ ‫ناثةسةندةكانيةوة لةطرتنء سوكايةتيء كؤض‬ ‫بةيةكردنء يةكتر ناضاركردن بؤ ئةو هةموو‬ ‫تةراتينء هاتء هاورةي دوذمنة سةرسةختة‬ ‫َ‬ ‫دةرةكيء ناوةكيةكاني َئيرةو َ‬ ‫ئةوي بؤسةر‬ ‫يةكترو بؤ كورد كوشتنء كورد ِرادةسداني‬ ‫َبيطانةو سيخو ِريء ثؤليسي بؤ كردنيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثةراويَز خستني‬ ‫بةرضاو دةكةويَتء‬ ‫سةدان شؤ ِرش َطي ِرو قارةمانء ماندو نةناسي‬ ‫ئةو كاتةي ئةم ميللةتة كة َئيستا ضاويان‬ ‫لةدةستي هةنديَك كؤنة جاشء بةعسيء‬ ‫كورد فرؤشي ئةودةمةية‪ ،‬ديَتة ِروو بةو َ‬ ‫ثةلةو‬ ‫تاوانانة نةخؤشء نيشانةكاني دةمارطيريء‬ ‫شيرثةنجةكةش وةك طاي َ‬ ‫بةلةك لةناو‬ ‫َ‬ ‫ئةوانيشدا بةزةقي دةبينريَتء َثيوةرةكة‬ ‫لةئيمةشء‬ ‫هيمايان بؤ دةك��اتء زؤرَي��ك َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوان لةو قةناعةتة نزيك دةكاتةوة كة‬ ‫َبلَيين نةفرةت لةدةمارطيريةك كة برايةتي‬ ‫نةهيَلَيت‪ ،‬نةفرةت لة حيزبايةتيةك‬ ‫ئيمانيمان َ‬ ‫ثي‬ ‫نةطؤ ِرةكانء َثيوةرةكاني شةريعةتمان َ‬ ‫بطؤ ِرَيت‪ ،‬نةفرةت لة حيزبايةتيةك كة‬ ‫دابنيتء‬ ‫لةثيش طوتني حةقء ِراستي َ‬ ‫بازطة َ‬ ‫ثي بكات‪،‬‬ ‫خيانةتمان لةطةياندني ئةمانةت َ‬ ‫نةفرةت لة دةمارطيريةك كة كوردايةتي‬ ‫ءالي بكات لةكوردستاني ثارضةثارضةكراوي‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكدا كة مةترسي دةرطاي‬ ‫طةمارؤدراو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثي دةطريَت‪ ،‬نةك جياوازي‬ ‫مالةكانمان َ‬ ‫كوردي هةرضوار ثارضةكة دةكريَت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫سليمانيش ءةك خةيارو شوتي لةت‬ ‫هةوليرو َ‬ ‫َ‬ ‫دةكريَت‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪31‬‬


‫ك َيشةى فةلةستني لةفةرهةنطى ئؤبامادا‬ ‫هاوراز‬ ‫كاوة‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫سةرلةنوى‬ ‫ؤذيكى كةمى‬ ‫دواى ضةند ِر َ‬ ‫طة ِرانةوةى سةرؤكة ِرةش َثيستةكةى‬ ‫ئةمريكا (باراك ئؤباما)ى بةناو ئازادى‬ ‫خوازو دؤستى ضةوساوانى جيهان‪ ،‬بؤ َنيو‬ ‫ربةذيرى‬ ‫كؤشكى سثيء ِرَيكةوتنى َذي َ‬ ‫هةردوو ثارتى كؤمارىء ديموكرات خوازى‬ ‫َ‬ ‫كانديديكى‬ ‫دةسةالتدار لةسةر دانانى‬ ‫َ‬ ‫الوازى وةك (ميت ِرؤمنى) لةبةرامبةرى‬ ‫دا تا سياسةتةكانى ضوار َ‬ ‫سالى ِرابردووى‬ ‫ؤذيكى‬ ‫هيشتا ضةند ِر َ‬ ‫ثي تةواو بكةن َ‬ ‫َ‬ ‫كةم بةسةر َ‬ ‫تى نةثة ِري‬ ‫هةلبذاردنةوةيدا َ‬ ‫بوو كة ئؤباما هةموو عةرةبة دؤستةكانىء‬ ‫َ‬ ‫نائوميدكردةوة بةوةى‬ ‫موسلمانانى دنياشي‬ ‫َ‬ ‫كة نا ِرازى ية بة ثةسةندبوونء وةرطرتنى‬ ‫َ‬ ‫ضاودير‬ ‫ئةنداميكى‬ ‫فةلةستين وةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لة ِرَيكخراوى نةتةوة يةكطرتووةكان‬ ‫دا (كةئةمة وةك بضوكترين ثلةى‬ ‫ئةنداميتيشة)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةم َليدووانة تازةيةى سةرؤكة تازة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى‬ ‫خيرا‬ ‫هةل َ‬ ‫بذيراوةكةى ئةمريكا َ‬ ‫بةناو (ئيسرائيل)ى خستةوة نةشئةى‬ ‫هةلهةلةكيشانةوة‬ ‫ضةقةنةليدانء‬ ‫خؤشيء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ ثشتيوانة تةقليدي ية ستراتيذيةكةيان‪...‬‬ ‫خيرا سةرؤكى زايؤنيةكان كةوتة‬ ‫بؤية َ‬ ‫َ‬ ‫الوان��ةوةو ثياهةلدانى سةرؤك ئؤباماو‬ ‫ستايشي ضوار َ‬ ‫سالى ِرابردووى سةرؤكايةتى‬

‫خولى َثيشووشي كرد كة هةميشة لةخانةى‬ ‫بةجيكردنى بةرذةوةندى يةكانياندا بووة‪.‬‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫ئؤباماو سوثاسء َثيزانين‬ ‫ضاوديرانى سياسى‬ ‫هةرضةندة بة ِراى‬ ‫َ‬ ‫ئةم وتةو َليدوانة تازةيةى ئؤباما لةسةرةتاى‬ ‫بردنةوةى كؤشكى سثي دا بؤ سوثاسء‬ ‫َثيزانينيةتى بة ِر َؤلى (لؤبي)خاوةن فشارى‬ ‫جولةكةدا لةيارمةتى دانىء سةرخستنى‬ ‫دا بؤ ئةم خولةى داهاتووى سةرؤكايةتى‬ ‫يةكةى (وةك ِرون��ك��ردن��ةوةي��ةك بؤ‬ ‫خوينةرانم) لؤبي‪ :‬بةو كةسة يان تاقمة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خاوةن فشارو دةست ِرؤيشتووة دةلَين‬ ‫هةنديك‬ ‫كة دةتوانن ِرةوتء ِرَي�� ِرةوى‬ ‫َ‬ ‫بةباريكى‬ ‫لة ِروداوة طةورةو طرنطةكان‬ ‫َ‬ ‫خ���وازراوى خؤياندا ببةنء بةهؤكارء‬ ‫َ‬ ‫دةسةال َتيكى طةورةى ماددى‬ ‫باكطراوندى‬ ‫َ‬ ‫يان مةعنةوى يان كؤمةاليةتىء ئابوورى‪..‬‬ ‫لؤبي‪:‬واتة خاوةن فشارى جولةكةش لة‬ ‫ئةمريكادا لةسةرةتاى ث ِرؤسةى سياسي‬ ‫ئةو َ‬ ‫والتةو بةتايبةتيش لةدواى جةنطى‬ ‫دووةمى جيهانى يةوة كاريطةري يةكى‬ ‫طةورةيان لةسةر َ‬ ‫هةلبذاردنى ئةمريكاو‬ ‫سياسةتة دةرةكى ية ستراتيذيةكانيشيان‬ ‫ه��ةب��ووةو ه��ةي��ة‪ ،‬ه��ةم��وو ئ��ةوةش‬ ‫َ‬ ‫بةثالثشتى ئ��ةوةى كة (جولةكةكان)‬ ‫هةرضةندة كةمينةيةكى َئيجطار كةميشن‬ ‫لةئةمريكادا‪َ ،‬‬ ‫بةالم خاوةن سةرمايةيةكى‬ ‫َئيجطار ط��ةورةو زةبةالحنء ضةندين‬ ‫كؤمثانياو دامء دةزطاى طرنطى ئابوورى‬

‫(جولەكەكان) هەرچەندە كەمینەیەكی‬ ‫ئێجگار كەمیشن لەئەمریكادا‪ ،‬بەاڵم خاوەن‬ ‫س����ەرمایەیەكی ئێجگار گەورەو زەبەالحن‌و‬ ‫چەندی����ن كۆمپانی����او دام‌و دەزگای گرنگی‬ ‫ئابووری بەڕێوەدەبەن‌‬ ‫‪32‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫َ‬ ‫كةنالى‬ ‫بة ِرَيوةدةبةنء ضةندةها دةزطاو‬ ‫خاوةن سياسيء ئابوورى ِراطةياندنيشيان‬ ‫سةرؤكيك‬ ‫لة ئةمريكادا هةية‪ ،‬بؤية هةر‬ ‫َ‬ ‫كانديديكى سةرؤكايةتى‬ ‫ي��ان ه��ةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةكاتى َ‬ ‫يةكيك لة‬ ‫هةلمةتى هةلبذاردنداء َ‬ ‫ثي بةستراوةكانى ئةوةية‬ ‫َثيوةندة ثشت َ‬ ‫هينانى ياريدةو‬ ‫ثةنا دةباتةبةر بةدةست َ‬ ‫ثشتيوانى لؤبي‪-‬ى جولةكة لةئةمريكادا‪،‬‬ ‫ووثؤشيكى ط��ةورةى ماددىء‬ ‫ضونكة ِر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبةخشيت‪،‬‬ ‫ثي‬ ‫يةتيشي‬ ‫كؤمةال‬ ‫ئيعالمىء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خوينةرى بة ِرَيز مافى خؤشيةتى‬ ‫ديارة َ‬ ‫لةكاتيكدا متمانةى‬ ‫بثرسيت بؤضي ئؤباما‬ ‫َ‬ ‫دةتوانيت لة فراوانترينء‬ ‫بةخؤى زؤربوو كة‬ ‫َ‬ ‫طةورةترين دةروازةوة سةر بة كؤشكى‬ ‫سثي دا بكاتةوة‪ ،‬كةضي ئةويش ثةناى‬ ‫ب��ردة بةرلؤبي (ف��ش��اردار)ى يةهوودى‬ ‫ِركابةرةكةى‬ ‫بةمةبةستى بةزاندنى‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردن (ميت رؤمنى) يان بؤضي‬ ‫(لؤبي) جوولةكةش َوي ِراى ئةم ِراستى ية‬ ‫ثشتيوانى يةكى تةواوى بؤ ئؤباما ثيشان دا‬ ‫لة بردنةوةى خولى دووةمى سةرؤكايةتى‬ ‫يةكةيدا؟!‬ ‫دةشيت لة ِروانطةى سياسةتة دةرةكى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكانى ئةمريكاوة وةالمى ئةم ثرسيارة‬ ‫سي هؤكار‬ ‫بدةينةوة كة َبي طومان َ‬ ‫هاندةرى لؤبي زايؤنىء خودى ئؤباماش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكانء‬ ‫هةلمةتى‬ ‫ب��وون بؤ‬ ‫ئةنجامة خوازراوةكةى ‪ ،‬وةك‪-:‬‬ ‫‪ /1‬ثيشاندانةوةى ثشتطيري بةردةوامى‬ ‫ئةمريكا بؤ قةوارةى زايؤنىء ثيشاندانى‬ ‫َ‬ ‫ش��االوة‬ ‫َطلؤثي س��ةوز ل��ة ه� َ�ي��رشء‬ ‫د ِرندانةكانى تشرينى دووةمدا بؤ قةوارةى‬ ‫زايؤنى كة ثةالمارى كةرتى (غةززة) بة‬ ‫شيوة بداتةوةو ئيدى سةرؤكة‬ ‫د ِرندانةترين َ‬ ‫ئ��ازادى خوازء دؤستةكةى ضةوساوانى‬ ‫ضاوبثؤشيت‬ ‫جيهان بةنةريتى جارانى خؤيان‬ ‫َ‬ ‫شيلكاريية تازانةى‬ ‫لةئاست ئةو هةموو َثي َ‬ ‫سوثاى ث ِرضةك ك��راوى خؤيانء ئةو‬ ‫هةموو تاوانة طةورانةى كة بةبةرضاوى‬


‫هةموو جيهانء دةزطا كؤيلةكانى سةربة‬ ‫ِرَيكخراوى ئةنجومةنى ئاسايشي نةتةوة‬ ‫يةكطرتووةكانةوة ئةنجاميان دةدةنء‬ ‫تةنانةت هةموو سيمايةكى َ‬ ‫هةلوةشانى‬ ‫دوو َ‬ ‫دةولةتيش بب ِرنةوة ‪.‬‬ ‫ثةرةثيدانى طرذىو َئالؤزيةكانى‬ ‫‪/2‬‬ ‫َ‬ ‫َنيوخؤى سوريا بةو جؤرةى كة خزمةتى‬ ‫نيازة ذةهراويةكانى زايؤنىء ئةمريكا‬ ‫بكات‪ ،‬جا ئيتر طرنط نى ية بةاليانةوة‬ ‫طةلى َتيكؤشةرى سوريا ضي ترى بةسةر‬ ‫َديتء ب ِرو قةبارةى قوربانى يةكانيان‬ ‫دةبيت‪ ،‬ئةمريكاء قةوارةى‬ ‫ِرؤذانة ضةند َ‬ ‫زايؤنيش ضاك دةزانن كة نة ِر َذيمةكةى‬ ‫بةجي طةياندنى‬ ‫َئيستاى سوريا لةئاست‬ ‫َ‬ ‫تةواوى خواستةكانء نةخشةو ثالنةكانى‬ ‫ئةواندايةو‪ ،‬نة َبالةكانى ئؤثؤزسيؤنى‬ ‫لةخةباتيكى سةختء‬ ‫َئيستاى سورياش كة‬ ‫َ‬ ‫دذوارى َبي هاوكارىء ثشتيوانى َثيويست‬ ‫وةطلينراوة‪ ،‬لةئاست نةخشةو ثالنة‬ ‫َتي َ‬ ‫داطيركارىء فراوان خوازىء مؤنؤثؤلي‬

‫نابيت‪.‬‬ ‫يةكانى ئةواندا َ‬ ‫‪ /3‬يارمةتى دانى قةوارةى زايؤنى لة‬ ‫يةكالكردنةوةى دؤسيةى ئةتؤمى َئيران‬ ‫كةبة ِرادةيةكى طةورة بووة بةمايةى‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى‬ ‫اوكيي‬ ‫ترسء نيطةرانىء َدلة ِر َ‬ ‫بةناو (ئيسرائيل) لةم ِرووةوة زايؤنيةكان‬ ‫ضةندين َ‬ ‫سالة خوازيارن كة سةرؤكى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتداريشيان‬ ‫كؤنطريسي‬ ‫ئةمريكاء‬ ‫َ‬ ‫رشيكى‬ ‫هي‬ ‫ئةنجامدانى‬ ‫لة‬ ‫بدةن‬ ‫يارمةتيان‬ ‫َ َ‬ ‫لةناكاو بؤسةر دةزطا ئةتؤميةكانى َئيران‪،‬‬ ‫بةالم ئةمريكا ضةند َ‬ ‫َ‬ ‫سالَيكة بةمانؤ ِري‬ ‫دانوستانء سزاى ئابوورى لةسةر َئيران‬ ‫َ‬ ‫ستراتيذيكى تر لةو‬ ‫لةطةل ئةوروثادا‬ ‫َ‬ ‫ِرووةوة لةبةرامبةر َئيراندا ثيادةدةكات‪.‬‬ ‫مانؤ ِري لؤبي زايؤنى لةئةمريكادا‬ ‫س��ي ه��ؤي��ةى ثشت‬ ‫جطة ل��ةم‬ ‫َ‬ ‫يارمةتىء كؤمةكى لؤبي زايؤنى بؤ‬ ‫سةرخستنى سةرؤكى َئيستاى ئةمريكا لة‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكانى مانطى ِرابردوودا جولةكة‬ ‫دةست ِرؤيشتووةكانى ناخؤى ئةمريكا‬

‫دةيانويست بةوة ئؤباما ِرووطيرى سياسةتة‬ ‫فشاركارييةكانيان بكةن كة طواية ناوبراو لة‬ ‫بنضينةدا ئةمريكى نى يةو لة ِر َ‬ ‫ةكيكى‬ ‫ةضةل َ‬ ‫لةباوكيكى َ‬ ‫موسلمان‬ ‫ئةفريقي يةو َثيشتر‬ ‫َ‬ ‫بووة‪ ،‬بؤية لؤبي جولةكةكان دةيان توانى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتة ئابوورىء‬ ‫بةو قورساييء فشارو‬ ‫ماددى يةى َنيوخؤي ئةمريكاى خؤيانةوة‬ ‫بووروذينن لةو ناوةندة‬ ‫ِراى طشتى َلى‬ ‫َ‬ ‫ِراست ِرةوو ِرةطةز ثةرستىء توند ِرةوة‬ ‫تةقليدييانةى ناوخؤى ئةمريكادا كة‬ ‫بضيتةوة سةر‬ ‫حةزيان نةدةكرد ئؤباما َ‬ ‫كورسيء كؤشكى سثي‪ ،‬لة ِراستيش دا‬ ‫جوولةكةكانى خاوةن فشار لةئةمريكادا‬ ‫كةبة (لؤبي زايؤنى) ناسراون زيرةكانة سةودا‬ ‫َ‬ ‫كانديديكى‬ ‫سةرؤكيك يان‬ ‫لةطةل هةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةرؤكايةتى دا دةكةنء بزانن كةمترين‬ ‫كيشةى َ‬ ‫فةلةستين‬ ‫نةرمى لةبةرامبةر َ‬ ‫نيشانداوة‪ ،‬يان هاوسؤزى بة ِرادةيةكى زؤر‬ ‫كةم بؤ قةوارةى ئيسرائيل كةم بؤتةوة‪،‬‬ ‫سيء دوو دةتوانن كار‬ ‫ئةوا يةكسةر َبي َ‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪33‬‬


‫‪34‬‬

‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكانىء‬ ‫بكةنة سةر ِرةوت��ى‬ ‫سةر َ‬ ‫هةلمةتء بانطةشةو بةرنامةكانى‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردنةكةشي لةم ِرووةوة ضةندين‬ ‫شيوازء ِرَيضكةى تةشهيرو ناو ز ِراندنء‬ ‫َ‬ ‫الوازك��ردن��ى بؤ دةطرنةبةرو ضةندةها‬ ‫دةزطاى ئيعالمى ناوخؤو دةرةوةيان َلى‬ ‫هان دةدةن‪ ،‬وةك ضؤن سةرؤكى َثيشووتر‬ ‫(بيل كلينتؤن)ى ديموكراتةكانيان بةناوى‬ ‫َ‬ ‫بةتةلةيةكى‬ ‫(مؤنيكا ليونيل)يان بؤ كرد‬ ‫كاتيك‬ ‫ثي شكاند َ‬ ‫َ‬ ‫بةهيزء ئاب ِرو و حورمةتيان َ‬ ‫(مؤنيكا)يان هاندا كة ثةيوةندى سؤزدارى‬

‫ثرسراويتى دا‬ ‫جار لةكاتى َثيش ثلةى َلي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫داوينثيسي لةطةل َليثرسراوة‬ ‫مومارةسةى َ‬ ‫‪..‬ئيمة َليرةدا‬ ‫عةرةبةكاندا ئةنجام داوة َ‬ ‫وةزيريكى‬ ‫مةبةستمان سوكىء َبي ئاب ِرويي‬ ‫َ‬ ‫َثيشووترى دةرةوةى زايؤنيةكان ني ية‪،‬‬ ‫هيندةى ئةوةى مةبةستمان َبي باكىء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةرة ِرؤيي دةسةالتدارانى عةرةبة لة ئاست‬ ‫كيشة ضارةنوس سازةكانياندا كة هةميشة‬ ‫َ‬ ‫َبي دةنطن لةئاست ئةو هةموو ثةالمارة‬ ‫د ِرندانةيةى قةوارةى زايؤنى بؤ سةرخاكى‬ ‫داطيركراوى َ‬ ‫فةلةستين بةطشتىء بؤ‬

‫َ‬ ‫ربةذيرى‬ ‫لةطةل جةنابي سةرؤك دا بة َذي َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دا‬ ‫داوين ثيسيشي‬ ‫ببةستيتء كارى َ‬ ‫َ‬ ‫بكاتء‪ ،‬ثاشان ناوى بز ِرَي َنيت تا لةخولى‬ ‫داهاتووى سةرؤكايةتى دا ديموكرات‬ ‫خوازةكان بي دؤ ِرَيننء‪( ،‬جؤرج بؤش)ى‬ ‫بةجيكارى َبي قةيدءشةرتى‬ ‫جي َ‬ ‫كو ِر كة َ‬ ‫َ‬ ‫سياسةتةكانى جولةكةبوو لة ِرؤذهةالتى‬ ‫ناوة ِراست دا بؤ دوو خولى يةك لةدواى‬ ‫يةكى سةرؤكايةتى سةربخةن‪ ..‬وةزيرى‬ ‫َثيشووى دةرةوةى ق��ةوارةى زايؤنيش‬ ‫ئافرةتيكى جوولةكةى‬ ‫(تسيبي ليفنى)كة‬ ‫َ‬ ‫ب��ة ِرةط��ةز َ‬ ‫ثؤلةندية ي��ان ئ��ةوروث��اى‬ ‫َ‬ ‫ؤذهةالتة‪ ،‬بة ِراشكاوى ِرايطةياند طواية‬ ‫ِر‬ ‫بؤ زانينى نيازى عةرةبةكان ضةندين‬

‫َ‬ ‫سةرموسلمانانى كةرتى غ��ةززةى َبي‬ ‫ديفاع بةتايبةتى‪ ..‬تةنانةت َبيدةنطن‬ ‫شيكارييةكانى ئةمريكاو‬ ‫لةئاست‬ ‫َثي َ‬ ‫زايؤنيةكان بةرامبةر لوبنانء بةرطرى‬ ‫سورياء ئ��ازادى خوازانى ئةو ناوضانة ‪..‬‬ ‫يةكيكى‬ ‫ئاخر ضؤن َبي دةنط نابن كة َ‬ ‫وةك ( كضة جوولةكةيةكى سياسةت‬ ‫مةدار ‪/‬ليفنى)ى وةزيرى َثيشوى دةرةوة‬ ‫َبلَيت (ئامادةم ثةردة لةسةر ِروخسارى‬ ‫ئةو َليثرسراوة عةرةبانة َ‬ ‫هةلبدةمةوة كة‬ ‫َ‬ ‫لةطةلياندا ِرامبواردووةو لةجيهاندا ئاب ِرويان‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتدارانى عةرةب كة خؤيان‬ ‫بةرم)‬ ‫بةعةلمانىء َثيشكةوتن خوازء شؤ ِرش‬ ‫طي ِر لة َ‬ ‫هةنديكيان لةجياتى‬ ‫قةلةم داوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫ئةو هةموو ئافرةتء خانمة ديارانةى‬ ‫َ‬ ‫كضيكى جولةكةى بة ِرةطةز‬ ‫والتةكانيان َ‬ ‫َ‬ ‫ثؤلؤنى َ‬ ‫َ‬ ‫ةتي َنيتء فريويان‬ ‫هةليان‬ ‫بخةل َ‬ ‫ب��داتء بؤ طةورةترين تاوانى ث� ِر لة‬ ‫داوين ثيسي َ‬ ‫هةليان‬ ‫خيانةتى وةك زيناو َ‬ ‫ئاواتيكيان لةسةر‬ ‫ئوميدء َ‬ ‫بنيت‪ ،‬ض جؤرة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةضنريت كة بتوانن بؤ ضةوساوانى‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫فةلةستين يان بؤ ستةم ديدةكانى والتانى‬ ‫ئوتيلة َثينج‬ ‫تى بكؤشن‪ ،‬ئةوانةى لة َ‬ ‫تريان َ‬ ‫ئةستيرةى ناوةندة ب ِريار بةدةستةكانى‬ ‫َ‬ ‫ثاريسء لةندةنء نيؤيؤركء واشنتؤنةوة‬ ‫ادةبويرنء بة ئافرةتى سورء سثي ِرؤذئاواو‬ ‫ِر َ‬ ‫ازينراوةيان‬ ‫بة فةردة دؤالرء دونياى ِر َ‬ ‫َ‬ ‫هةولء‬ ‫دةورووذين‪ ،‬ضاوة ِروانى ض جؤرة‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكدا‬ ‫دةكريت‬ ‫خةباتيكيان َلى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قةوارةى جولةكة بةتوندى ثةالمارى ذنء‬ ‫َ‬ ‫منالء َبي ديفاعةكانى غةززةدةداتةوةو بة‬ ‫بيانوى وجودى ضةند بنكةيةكى سادةو‬ ‫ساكارى موشةكى كة هيض كاريطةرى‬ ‫يةكى ئةوتؤى سةربازيان لة ئاست ئةو‬ ‫ماشيتة سةربازيية جةنطية زةبةالحةياندا‬ ‫َ‬ ‫نى ية كة ئةمريكاو خؤرئاوا ضةندين َ‬ ‫سالة‬ ‫بةهيزكردووة‪.‬‬ ‫ثي َ‬ ‫قةوارةى زايؤنيان َ‬ ‫لةاليةكى ترةوةو هةر سةبارةت بة‬ ‫دووبارة َ‬ ‫هةلبذاردنةوةى ئؤباما ضةندين‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت��داران��ى ع��ةرةب‬ ‫ك��ةس ل��ة‬ ‫شيخة فةرمان ِرةواكانى كةنداو‬ ‫بةتايبةتيش لة َ‬ ‫َ‬ ‫َدلشادء خؤشحال بوونةوةو بروسكةى‬ ‫ثيرؤزبايي زؤرتريان لة سةركردةكانى‬ ‫ترى جيهان بؤ ناردو واشي ِرادةطةيةنن‬ ‫طواية ئؤباما ئازادة لةئاست فشارو سياسةتى‬ ‫يةهووديةكانداء طواية بةرنامةيةكى َ‬ ‫نوى‬ ‫َ‬ ‫ؤذهةالتى‬ ‫كيشةكانى ِر‬ ‫ي بؤ ضارةسةرى َ‬ ‫ناوة ِراست لة هةطبةداية‪ ،‬بةتايبةتيش بؤ‬ ‫كيشةى ئيدمان لةسةركراوى َ‬ ‫فةلةستين ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ؤذيكى كةم دواى خؤشحالى‬ ‫بةالم ضةند ِر َ‬ ‫ئةو سةركردة عةرةبانة جةنابي ئؤباما‬ ‫بة ِراشكاوى ِراى طةياند كة ئيسرايل (مافي‬ ‫خؤيةتى بةرطرى لة خؤي بكات) داخؤ‬ ‫هيرشة د ِرندانة بؤسةر غةززة‬ ‫ئةو هةموو َ‬ ‫ئيسرائيل)بيت؟! ئةى‬ ‫لةخؤي‬ ‫بة (بةرطرى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيرشء شاالويان ضؤن َبيت؟!‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪Kawahawraz96@yahoo.com‬‬


‫بارزانييةكان‪ :‬لةتةكيية قو ِرينةكةى‬ ‫طوندةكةيانةوة بؤ كؤشكةكانى سةرى ِرةش‪..‬‬ ‫ِراثؤرتى‪ :‬سةنطةر بيالل‬ ‫طوندى بارزان‬ ‫بارزان طونديَكة لةو ثة ِرى باكورى ثاريَزطاى‬ ‫هةولير‪ ،‬كةوتووةتة َني��وان ِرةواندزو ئاكريَوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةط��ةل هةريةك‬ ‫لة نزيك س��نورى َعيراق‬ ‫لة َئيران و توركي��ا‪َ ،‬ميذووى ئةم طوندة َثيش‬ ‫ش��يخ تاجةددين‬ ‫دامةزراندن��ى تةكييةك��ةى َ‬ ‫َتييدا‪ ،‬كةلة كؤتايي سةدةى هةذدةهةم‪ ،‬جطة‬ ‫لة طونديَكى س��ةر بة عةشيرةتى زيَبارييةكان‬

‫شتيكى تر نةبوو‪.‬‬ ‫هيض َ‬ ‫بةش��يك‬ ‫َمي��ذووى بارزان ب��ة بؤضوونى‬ ‫َ‬ ‫اكيشى‬ ‫ش��تيكى ديارو س��رنج ِر َ‬ ‫لة ضاوديَران َ‬ ‫َتي��دا نيي��ة‪ ،‬بؤي��ة بؤماوةيةك��ى توالن��ى لة‬ ‫جيى بايةخى‬ ‫ثةراويَزى ِرووداوةكان��دا بووة و َ‬ ‫َ‬ ‫َميذوونووسان نةبووة‪ ،‬بؤية َئيستايشى لةطةلدا‬ ‫َبي��ت بارزانيي��ةكان تا ِرادةي��ةك نةيانتوانيوة‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكى‬ ‫َميذووى‬ ‫بنةمالة و طوندةكةيان َ‬ ‫متمانةثيكراو بنووس��نةوة كة‬ ‫تةندروس��ت و‬ ‫َ‬ ‫جيى باوة ِرى هةموو اليةك َبيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ب��ارزان ئ��ةو طوندةي��ة كةن��اوى خ��ؤى‬

‫بةبارزانيي��ةكان و بيروباوة ِري��ان بةخش��ى‪،‬‬ ‫ئةم��ة ب��ةو ماناي��ة َ‬ ‫دي ك��ة ش��يكردنةوةى‬ ‫ناوو َمي��ذووى ب��ارزان لةو طؤش��ة نيطايةوة‬ ‫كةضةن��د ثةيوةندى بةو بيروب��اوة ِرةوة هةية‬ ‫َ‬ ‫ش��يخ تاجةددين بانطةش��ةى بؤ‬ ‫كةبنةمالةى َ‬ ‫ك��ردووة‪ ،‬كةواب��وو ثةيوةندى َني��وان بارزان‬ ‫و بيروب��اوة ِرة ئاينييةك��ةى لة دروس��تكردنى‬ ‫ش��يخ تاجةددين��ةوة‬ ‫تةكيي��ة قو ِرينةك��ةى َ‬ ‫دةس��ت َثيدةكات و َثيش��ينةى ناوى بارزان‬ ‫هيض ثةيوةندى ب��ةو بيروباوة ِرانةوة نيية كةلة‬ ‫طوندى بارزانةوة َ‬ ‫بالو بووةتةوة‪.‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪35‬‬


‫هةنديَك��ى ت��ر لةش��يكردنةوةى ن��اوى‬ ‫بارزان��دا كةوتوونةت��ة َ‬ ‫هةلةيةت��ى َمي��ذووى‬ ‫طةورةوة‪ ،‬ضونكة ب��ة َ‬ ‫هةلة وايان َليكداوةتةوة‬ ‫خيَلَيك��ى تايبةت��ى‬ ‫كةبارزانيي��ةكان خؤي��ان َ‬ ‫كدةهينن و بةيةك ضاو تةماش��اى ثؤستى‬ ‫َثي َ‬ ‫س��ةرؤكى تايفةى ئاينى و ثؤس��تى سةرؤكى‬ ‫لةكاتيك��دا بارزانييةكان تةنها‬ ‫خيَليان دةكرد‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خيل��ى زيَبار بوون كة دةس��ةالتى‬ ‫بةش��يكى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خيلةيان‬ ‫ئؤرؤستؤكراس��ي دةرةبةطانةى ئ��ةو َ‬ ‫ِرةتك��ردةوة و لةبةرامبةردا تةكييةى بارزانيان‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةال َتيكى‬ ‫ب��ؤ خؤيان ك��ردة س��ةروةرو‬ ‫َ‬ ‫خؤماليي��ان ب��ؤ خؤي��ان دامةزران��د‪َ ،‬لي��رةوة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل عةشيةتى‬ ‫بارزانييةكان ناكؤكييةكانيان‬ ‫زيَباردا دةس��تى َثيكرد كةتاوةكو َئيستاش ئةو‬ ‫ملمالني و ناكؤكييانة هةر بةردةوامة‪.‬‬ ‫َ‬

‫بنضينةى بيروباوة ِريان‬ ‫بؤضوونةكان جةخت لةسةر ئةوة دةكةنةوة‬ ‫كة ِرةط و ريش��ةى بيروباوة ِرى بارزانييةكان‬ ‫دةطة ِريَتةوة بؤ ئيسماعيلى و سؤفيطةرى‪.‬‬ ‫َ‬ ‫موس��لمانى‬ ‫طروثيك��ى‬ ‫ئيس��مايلييةكان‪:‬‬ ‫َ‬ ‫بةمةزةب شيعةن‪ ،‬لة نيوةى دووةمى سةدةى‬ ‫هةش��تةمى زايني��دا ل��ة َعي��راق دةركةوتن‪،‬‬ ‫ئيس��ماعيلييةكان َثييانواي��ة ِريش��ةى ئةوان‬ ‫دةطة ِريَت��ةوة س��ةر ِرووداوى كؤض��ى دواى‬ ‫ئيس��ماعيلى ميراتط��رى ضاوة ِروانك��راوى‬ ‫شةش��ةم ئيمامى ش��يعة‪ ،‬جعفةر ص��ادق كة‬ ‫ببي بةحةوتةم‬ ‫دةبوو َ‬ ‫جيى باوكى بطريَتةوة و َ‬ ‫دانثيدانراوى زنجيرة ئيمامى شيعةكان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫س��ؤفيطةريش ك��ة ِريش��ةى دووةم��ى‬ ‫بارزانييةكان َثيكديَنن‪ ،‬ثةيوةندى بارزانييةكان‬ ‫بةس��ؤفيطةرييةوة كؤنترة لةوةى كة زانراوة‪،‬‬

‫‪..‬ئێستایشی لەگەڵدا بێت بارزانییەكان‬ ‫تا ڕادەی����ەك نەیانتوانیوە مێژووی بنەماڵە و‬ ‫گوندەكەیان بەش����ێوەیەكی تەندروست و‬ ‫متمانەپێكراو بنووس����نەوە كە جێی باوەڕی‬ ‫هەموو الیەك بێت‪..‬‬ ‫‪36‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫وةرضةرخانيكى‬ ‫شيخايةتى بارزاندا‬ ‫َ‬ ‫لةميذووى َ‬ ‫َ‬ ‫طرن��ط هةي��ة ئةوي��ش بريتيي��ة ل��ةو‬ ‫وةرضةرخانةيان بةالى تةريقةتى نةقشبةندى‪،‬‬ ‫كةلة َنيوان َ‬ ‫ساالنى ‪1825 – 1820‬ز بووة‪ ،‬كة‬ ‫عبدالرحمان َ‬ ‫َ‬ ‫وةردةطرى‬ ‫مؤلةت��ى تةريقةتةكة‬ ‫دةناس��ي َ‬ ‫دةبيتة‬ ‫ش��يخ عبدالرحمان‬ ‫نرى و َ‬ ‫َ‬ ‫و بة َ‬ ‫خاوةنى تةكييةى طوندى بارزان‪.‬‬ ‫لةس��ؤفيطةريدا خؤش��طوزةرانى هي��ض‬ ‫بةهايةك��ى نيي��ة‪ ،‬ضونك��ة لة ِروانط��ةى‬ ‫س��ؤفييةكانةوة تةنه��ا ي��ةك ِريَوش��ويَن‬ ‫َ‬ ‫دةطةيةن��ى‪،‬‬ ‫بةدةولةمةن��دى‬ ‫م��رؤظ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوي��ش ئةزموون��ى ِرووحانيية‪ ،‬ب��ةالم ئةم‬ ‫دةولةمةنديي��ة َ‬ ‫َ‬ ‫دةولةمةن��دى ثارةو س��امان‬ ‫بةلكو َ‬ ‫نيي��ة‪َ ،‬‬ ‫دةولةمةندى ِرووح��ة‪ ،‬لةوة ترازا‬ ‫الى س��ؤفييةكان هي��ض ن��رخ و بةهايةك��ى‬ ‫نامي َنيت‪ ،‬تةواوى ئةو كةس��انةى بةئةزموونى‬ ‫َ‬ ‫كاتي��ك‬ ‫هي��ض‬ ‫ي��ون‪،‬‬ ‫ر‬ ‫ثة‬ ‫تي‬ ‫س��ؤفييطةريدا‬ ‫َ‬ ‫َ ِ‬ ‫بةبايةخةوة تةماشاى مادديان نةكردووة‪.‬‬ ‫جامانةى سور‬ ‫خيَلةو عةشيرةتةكانى كوردا‪،‬‬ ‫لةنيو هةموو َ‬ ‫َ‬ ‫تةنها بارزانييةكان جامانةى س��ور دةبةستن‪،‬‬ ‫ديارة ئةم��ةش ثةيوةن��دى بة بيروب��اوة ِرى‬ ‫بارزانييةكان��ةوة هةية‪ ،‬كةلة ئيس��تادا بووةتة‬ ‫بةشيكى طرنط لةكلتوريان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةشيك لة طةنجةكانى َنيو ئةم‬ ‫ضى‬ ‫ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫دةطي ِرنةوة بؤ َ‬ ‫سالى ‪1947‬‬ ‫سور‬ ‫خيَلة جامانةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وخيت و‬ ‫ر‬ ‫دة‬ ‫مهابات‬ ‫كؤمارى‬ ‫كة‬ ‫دةم��ةى‬ ‫ئةو‬ ‫ِ َ‬ ‫بةرزانييةكان ئاوارةى ِرووسيا دةبن‪ ،‬ئةو ِرةنطة‬ ‫س��ورةش تاعبيرة لة ِرةنطى َ‬ ‫ئاالى كؤمؤنيزم‪،‬‬ ‫بةالم ئ��ةم بؤضوونة َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةية‪ ،‬ضونكة جامانةى‬ ‫س��ور َثيش ِرؤيشتنيان بؤ ِرووس��يا دروشمى‬ ‫بارزانييةكان بووة‪.‬‬ ‫يةك��ةم ئام��اذةى ِروون ب��ؤ جامان��ةى‬ ‫س��ور دةطة ِريَتةوة بؤ َ‬ ‫س��الى ‪ ،1909‬ئةوةش‬ ‫لةهؤنراوةيةك��دا كةباس لة ش��ة ِريَكى َنيوان‬ ‫ش��يخ عةبدولس�لامى دووةم��ى بارزان��ى و‬ ‫َ‬ ‫خيَلى زيَب��ارى دةكات‪ ،‬بؤية‬ ‫دةرةبةطةكان��ى‬ ‫َ‬ ‫ئةم َ‬ ‫نى كةجامانةى سور‬ ‫دةيس��ةلمي‬ ‫بةلطةية‬ ‫َ َ‬ ‫شؤرش��طي ِرانةو‬ ‫ثةيوةن��دى بةبيروباوة ِريَك��ى‬ ‫َ‬ ‫هةلومةرجيكى دياريكراوةوة هةية‪.‬‬ ‫َ‬


‫ئةط��ةر ض��ى ل��ةو س��ةردةمةدا ب��ارزان‬ ‫ض��واردةورى ب��ة نةي��ار تةنرابوو‪ ،‬ب��ةردةوام‬ ‫هة ِرةش��ةى لةناوضوونى لةسةر بووة لةاليةن‬ ‫شيخ نشينى‬ ‫خيَلةكانى زيَبارو سورضييةكان و َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لؤالنى‪ ،‬بةالم َثيداطرى بارزانييةكان لةس��ةر‬ ‫بةهاكان‪ ،‬هةيب��ةت و هيمةتى زياترى َثيدان‬ ‫ملمالنييةك تاوةك��و توانيي��ان زؤربةى‬ ‫ب��ؤ‬ ‫َ‬ ‫جوتيارة ضةوس��اوة و كةمدةرامةتةكان بةالى‬ ‫خؤياندا َكيش بكةن‪ ،‬سةرئةنجام جوتيارةكةن‬ ‫ش��يخةكانى بارزان سةركةوتنى‬ ‫بةثشتيوانى َ‬ ‫يةكالكةرةوةي��ان بةس��ةر دةرةبةط و ضينى‬ ‫باالو َ‬ ‫َ‬ ‫بةدةستهينا‪.‬‬ ‫دةولةمةندةكانى زيَباردا‬ ‫َ‬ ‫شيخ عةبدولسالم بةرنامةو ثرؤذةى خؤى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةهةندى ِرووخسارى دةرةكى سةقامطيركرد‪،‬‬ ‫ضونك��ة ذم��ارةى ش��ويَنكةوتووةكانى ِرؤذ‬ ‫ل��ةدواى ِرؤذ زيادى دةك��ردو تادةهات زياتر‬ ‫دةهيناو‬ ‫ثش��تيوانى هةذارةكان��ى بةدةس��ت َ‬ ‫ئةس��تيرةى س��ةرووتر دةك��ةوت‪ ،‬بؤئ��ةم‬ ‫َ‬ ‫دروشميك‬ ‫مةبةستةش جامانةى سورى كردة‬ ‫َ‬ ‫بؤ ثةي ِرةوةكانى‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردن��ى ئ��ةم دروش��مة ثةيوةن��دى‬ ‫ب��ةو هةلومةرجةوة هةية ك��ة َتييدا تةكييةى‬ ‫ب��ارزان ئةوةندة لةخ��ؤى َدلنيابوو كةترس��ي‬ ‫ئاشكرا كردنى بيروباوة ِرى خؤى نةمابوو‪ ،‬بؤية‬ ‫هينان‬ ‫جامانةى س��وريان كردة مان��اى دواى َ‬ ‫بةسةردةمى شاردنةوةى بيروباوة ِرو ضوونة َنيو‬ ‫سةردةمى ئاشكراطةرى‪.‬‬ ‫ل��ة َئيستاش��دا جامان��ةى س��ور الى‬ ‫بارزانييةكان نةك بريتيية لة ِرةمز و نيشانةيةكى‬ ‫شؤرش��طي ِرى َ‬ ‫بةلكو بةموقةدةس��يش كراوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ميللةتيك‪،‬‬ ‫ئ��ةوان َثييانواية ئ��ةوة ِرةمزة ب��ؤ‬ ‫َ‬ ‫بؤية بينيم��ان ل��ة خؤثيش��اندانةكانى ‪17‬ى‬ ‫ش��وبات كةبووة هؤى كوذران و برينداربوونى‬ ‫ذمارةيةك ل��ة َ‬ ‫هاوالتيان‪ ،‬س��ةرؤكى هةريَم‬ ‫ئام��ادةى هيض جؤرة َ‬ ‫وةرطردنيك‬ ‫هةلويَس��ت‬ ‫َ‬ ‫نةبوو‪ ،‬تائةو كاتةى لةاليةن خؤثيشاندةرانةوة‬ ‫سوتينرا‪ ،‬ئةو كاتةيش ِرايطةياند‬ ‫جامانةسورةكة َ‬ ‫كةجامانةى سور كلتور و بةهاى طةلى كوردة‬ ‫و َثيويستة ئةنجامدةرانى بدريَنة دادطا‪.‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةط��ةل‬ ‫ك��ةالو بوون��ى بارزانيي��ةكان‬ ‫َتي‬ ‫سياس��ةتدا َميذوويةك��ى دوورة نيية‪ ،‬ئةوةى‬ ‫كةباسى ئةو َميذووة توالنييةى كردووة تةنها‬ ‫مس��تةفا بارزانى بووة‪ ،‬مةال مستةفا ئةم بابةتة‬ ‫َنى و لةدواى ئةوةوة ئةم ثرس��ة زياتر‬ ‫دةوروذي َ‬ ‫موبالةغ��ةى بةخؤوة بينيوة‪ ،‬لة ِراس��تيدا ناوى‬ ‫ئ��ةم َ‬ ‫بنةمالةية بؤيةكةمين جار لةس��ةردةمى‬ ‫ش��يخ عةبدولسةالمى بارزانيدا بوو كةلة َ‬ ‫سالى‬ ‫َ‬ ‫شيخ موحةمةدى‬ ‫‪1914‬دا كةوتة َنيو باسانةوة‪َ ،‬‬ ‫ش��يخ عةبدولس��ةالم ضةن��د كو ِريَكى‬ ‫كو ِرى َ‬ ‫شيخ‬ ‫ش��يخ عةبدولس��ةالم و َ‬ ‫هةبووة لةوانة‪َ :‬‬ ‫ش��يخ بابؤ بووة‪ ،‬كةلة‬ ‫ئةحمةدو مةالمستةفاو َ‬ ‫سةردةمى ئةمانةدا بارزانييةكان كاريطةرييان‬ ‫لةبارودؤخة سياس��ييةكانى سةردةمى خؤياندا‬ ‫هةبووة‪.‬‬ ‫ش��يخ موحةم��ةدى‬ ‫ل��ةدواى مردن��ى َ‬ ‫شيخ عةبدولسةالمى براطةورةيان‬ ‫باوكيانةوة‪َ ،‬‬ ‫جيى باوكيان بؤ دةطريَتةوة‪،‬‬ ‫ديَتة َثيش��ةوة و َ‬ ‫َ‬ ‫لةط��ةل ئةوةش��دا بةهؤى س��ؤزى ئاينييةوة‬ ‫َ‬ ‫هةندى لة عةش��يرةتةكانى ناوضةكة ديَنة ذيَر‬ ‫ِر َكيفييةوة و ثش��تطيرى َليدةكةن‪ ،‬ئةمة هانى‬ ‫ئةوةى دا َ‬ ‫َ‬ ‫بةدةس��ةالتةكةى بدات‬ ‫قةلةم ِرةو‬

‫و بير ل��ة ثةيوةنديية دةرةكيي��ةكان بكاتةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو‬ ‫بؤ ئةم مةبةس��تةش ثةيوةن��دى‬ ‫َ‬ ‫ِريَكخراوة سياس��يية كوردانةى ئةس��تةمبولدا‬ ‫دروس��تكرد كةلة دواى ئينقيالبى عوس��مانى‬ ‫َ‬ ‫لةسالى ‪ 1908‬دامةزرابوون‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالتى عوس��مانى‬ ‫كةمبوون��ةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةناوضةك��ة‪ ،‬توو ِرةي��ي دةولةتى عوس��مانى‬ ‫نى و بؤئةم مةبةس��تة‬ ‫ب��ةدواى خؤي��دا َ‬ ‫دةهي َ‬ ‫َ‬ ‫ش��يخ‬ ‫والى‬ ‫دةنيريَتة س��ةر َ‬ ‫هيزيَك َ‬ ‫موس��ل َ‬ ‫بةرطريكردني��ك‬ ‫عةبدولس��ةالم‪ ،‬ث��اش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم بةه��ؤى ئةو دةس��ةالتة نابةرامبةرةوة‬ ‫دةش��كينى و ذمارةيةكي��ان‬ ‫بارزانيي��ةكان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ل��ي بةديل‬ ‫دةك��وذري و ذمارةيةك��ى تريان َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫موس��ل‪ ،‬كة‬ ‫دةطي��رى و دور دةخريَن��ةوة بؤ‬ ‫لةنيو طيراوةكاندا دةبن‪.‬‬ ‫مةالمستةفاو دايكى َ‬ ‫مةال مستةفا‬ ‫ش��يخ موحةمةدى‬ ‫مةال مس��تةفا ك��و ِرى َ‬ ‫بارزانيي��ة‪ ،‬ل��ة ‪ 1903/3/14‬لةطون��دى بارزان‬ ‫لةدايك بووة‪ ،‬بةماوةيةكى كةم َثيش لةدايك‬ ‫بوونى باوكى كؤضى دواى دةكات‪.‬‬ ‫باس��كردن و َلي َ‬ ‫لةمي��ذووى‬ ‫كؤلين��ةوة َ‬

‫بارزانييةكان و سياسةت‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪37‬‬


‫سياس��ةت و بيروب��اوة ِرى بارزانيي��ةكان‬ ‫بةب��ى م��ةال مس��تةفاى بارزان��ى‪ ،‬ب��اس و‬ ‫َ‬ ‫َلي َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬ضونكة‬ ‫كؤلينةوةيةك��ى موع��ةوةق َ‬ ‫كةبةش��يكى طرنطى ئةو‬ ‫طومان ل��ةوةدا نيية‬ ‫َ‬ ‫ِرووداوانةى لة س��ةردةمى ئةودا لةكوردستان‬ ‫ِروويانداوة دوورونزي��ك ثةيوةندى بة خودى‬ ‫مةال مس��تةفاوة هةبووة‪ ،‬ئيدى ئةو ِرووداوانة‬ ‫بووب��ى‪ ،‬ياخ��ود كارةس��ات و‬ ‫س��ةركةوتن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مالويَرانى‪.‬‬ ‫لةهاوينى َ‬ ‫س��الى ‪1931‬دا برادؤستييةكان‬ ‫بةشيك لةطوندةكانى‬ ‫رشيك دةكةنة سةر َ‬ ‫هي َ‬ ‫َ‬ ‫ش��يروانييةكان‪ ،‬خانووةكاني��ان‬ ‫ناوض��ةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةس��ووتينن و مة ِروماالتةكاني��ان بةت��االن‬ ‫َ‬ ‫دةبةن‪ ،‬ئةو دةمة مس��تةفا بارزانى لةهة ِرةتى‬ ‫دةبيت و برابضوك��ى براكانى ترى‬ ‫طةنجي��دا َ‬ ‫هيزيَك لةبارزانيي��ةكان كؤدةكاتةوةو‬ ‫دةب��ي‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫(هيرتى) دةطات‬ ‫دةضي بةدواياندا‪ ،‬لةدةش��تى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َثيي��ان و ثةالماري��ان دةدات‪ ،‬تاالنييةكةيان‬ ‫دةسي َنيتةوة‪.‬‬ ‫َلي َ‬ ‫ئ��ةم س��ةركةوتنةى مس��تةفا بارزان��ى‬ ‫بضيت‬ ‫وايكرد‬ ‫ئةس��تيرةى بةرةو درةوشانةوة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫جيطاى متمانةى خةلك��ى ناوضةكة‪،‬‬ ‫و َبيت��ة َ‬ ‫نةبيت بةسةر‬ ‫نةخويَندةوارييةكةى كاريطةرى َ‬ ‫َ‬ ‫دةكري خويَندن‬ ‫كةسايةتييةوة‪ ،‬كةباس لةوة‬ ‫و نووسينى نةزانيوة‪ ،‬جطةلة ئيمزايةكى عةوام‪،‬‬ ‫وةخويَندن��ى مةاليةت��ى نةخويَن��دوة‪ ،‬الى‬ ‫مزطةوتيكدا ئيجازةى‬ ‫هي��ض كةس و لةهي��ض‬ ‫َ‬ ‫مةاليةتى وةرنةطردووة‪َ ،‬ثيشطرى (مةال)يش‬ ‫بةناوةكةيةوة تةنها نازناويَك بووة‪.‬‬ ‫م��ةال مس��تةفا ِرؤذ ل��ةدواى ِرؤذ زيات��ر‬ ‫ئةس��تيرةى سةرووتر دةكةوت‪،‬‬ ‫دةردةكةوت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ضةك��دارو اليةنطران��ى زيادى دةك��رد‪ ،‬بؤية‬ ‫هيرش��كردنة‬ ‫حكومةت��ى َعيراق��ى ب ِري��ارى َ‬ ‫س��ةر ب��ارزان دةدات‪ ،‬بارزاني��ش هةس��ت‬ ‫هيزةكاني��ان دةكات‪ ،‬بؤي��ة‬ ‫بةنابةرامب��ةرى َ‬ ‫َ‬ ‫هيش��تنى‬ ‫بةجي َ‬ ‫لةط��ةل اليةنطراني��دا ب ِريارى َ‬ ‫َعي��راق دةدات و ِروودةكةنة َئي��ران‪ ،‬بارزانى‬ ‫دةمي َنيتةوة تاوةكو ِرووخانى كؤمارى‬ ‫لةئي��ران َ‬ ‫َ‬ ‫مهابات‪ ،‬لةوكات��ةدا نزيكةى (‪)500‬ضةكدارى‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئامادةى ئةوةى َتيدانيية‬ ‫لةطةلدا َ‬ ‫بطة ِريَت��ةوة كوردس��تان و دريَذة بةش��ة ِرى‬

‫‪38‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫لةكاتيكدا سوثاى َعيراقى لةو‬ ‫ثارتيزانى بدات‪َ ،‬‬ ‫س��ةردةمةدا ذمارةى نةدةطةيش��تة (‪)10000‬‬ ‫دةهةزار ضةكدار‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بارزانى و ضةكدارةكانى لةس��الى ‪1947‬دا‬ ‫دةهيَلن و بةرةو س��ؤظييةت‬ ‫بةجي َ‬ ‫كوردس��تان َ‬ ‫دةض��ى‬ ‫دةكةون��ة ِر َي‪ِ )52( ،‬رؤذي��ان َثي‬ ‫َ‬ ‫تاوةك��و دةطةنة س��ؤظييةت‪ ،‬بةطةيش��تنيان‬ ‫كاربةدةس��تانى س��ؤظييةت ضةكييان دةكةن‬ ‫و َ‬ ‫بالويي��ان دةكةن��ةوة بةس��ةر كؤمارةكانى‬ ‫سؤظييةتدا‪.‬‬ ‫دةربارةى ذيانى مةال مستةفا لة سؤظييةت‬ ‫كةم زانراوة‪ ،‬خؤيش��ى زؤر كةمى باسكردووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ثارتيي��ةكان َ‬ ‫ذةن��رال بووة‬ ‫دةلَين ئ��ةو دةمة‬ ‫بؤضوونيكى تريش هةية‬ ‫لةس��وثاى س��وردا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫باس ل��ةوة دةكات كةبارزان��ى تاوةكو مردنى‬ ‫س��تالين قةصابى كردووة‪ ،‬بةمردنى س��تالين‬

‫دةرط��اى خؤش��طوزةرانى لةبارزانيي��ةكان‬ ‫دةكريَت��ةوةو تا ِرادةيةكي��ش ئازاديي��ان ب��ؤ‬ ‫َ‬ ‫تالةسالى ‪1958‬دا دةطة ِريَنةوة‬ ‫دةبى‪،‬‬ ‫فرةهةم َ‬ ‫بؤ كوردستان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫مةال سستةفا دواى طة ِرانةوةى هةولَيكى‬ ‫زؤرئ��ةدات ك��ة عبدولكري��م قاس��م لةخؤى‬ ‫ِرازى ب��كات و كاريَكى وةه��ا نةكات َ‬ ‫كةدلى‬ ‫ةنجى‪ ،‬تةنانةت لةخؤثيشاندانة طةورةكةى‬ ‫ب ِر َ‬ ‫سليمانى كةلةبةر دةركى س��ةرا بؤ َثيشوازى‬ ‫َ‬ ‫كردن لةهاتنةوةى بارزانى ِريَكخرابوو‪ ،‬لةسةر‬ ‫َ‬ ‫كةهاوالتيي��ةك‬ ‫مةنةص��ةى ووتاردانةك��ة‪،‬‬ ‫ويَنةيةك��ى بارزان��ى بةرزكردووةت��ةوة‪َ ،‬ليى‬ ‫ةدةبى و َثيى َ‬ ‫��ي» ويَنةكة دابطرة‪ ،‬من‬ ‫دةل َ‬ ‫تو ِر َ‬ ‫سةربازى زةعيم عبدولكريم قاسمم»‪.‬‬ ‫سى ذنى هةبووة‪ ،‬دووانيان‬ ‫مستةفا بارزانى َ‬ ‫بارزان��ى و ئةو تري��ان زيَبارى ب��ووة‪ ،‬لةذنى‬


‫عوبي��دو لوقمان و صابي��ر‪ ،‬لةذنى‬ ‫يةكةم��ى‪َ :‬‬ ‫س��ييةم كة كضى‬ ‫دووةم‪ :‬ئيدري��س‪ ،‬لةذن��ى َ‬ ‫َ‬ ‫مةحمود ئاغاى زيَبارى بووة‪ :‬مةسعودو دلشادو‬ ‫نيهادو سيدادو وةجيهى هةبووة‪ ،‬ئةم ذةنةيان‬ ‫الى مةال مس��تةفا لةهةموويان لة َثيشتربوو‪،‬‬ ‫نازى دةدا بةس��ةر ئةوانى تردا‪ ،‬ناكؤكى َنيوان‬ ‫ذنةكان��ى كاريط��ةرى لةس��ةر ثاش��ة ِرؤذى‬ ‫َ‬ ‫لةوةدةكري‬ ‫كو ِرةكان��ى كرد‪ ،‬تةنانةت ب��اس‬ ‫عوبيدو‬ ‫هؤكارى ثةراويَزخس��تنى لةقم��ان و َ‬ ‫ملمالنيية‪.‬‬ ‫صابير دةطة ِريَتةوة بؤ ئةو‬ ‫َ‬ ‫بارزانى ب��اوك لةن��او كو ِرةكانيدا طرنطى‬ ‫ئةدا بة ئيدري��س و مةس��عود‪ ،‬هةردووكيانى‬ ‫كرد بةئةندامى مةكتةبى سياسى و ئيشوكارى‬ ‫بارةطاكان��ى بارزانيان ِرائةثة ِراند‪ ،‬س��ةرة ِراى‬ ‫بةليثرسراوى‬ ‫ئةوةى مةسعود بارزانى كردبوو َ‬ ‫دةزطاى ثاراس��تن و ئيدري��س بارزانى بةهى‬ ‫عوبيدو‬ ‫مةكتةب عةسكةرى‪ ،‬ئةمة‬ ‫لةكاتيكدا َ‬ ‫َ‬ ‫لوقمان بةتةمةن لةم��ان طةورةتربوون‪ ،‬وةلة‬ ‫سةردةمى ثاش��ايةتيدا زيندان و نا ِرةحةتييان‬ ‫زؤر ضةشتبوو‪ ،‬لةسةردةمى شؤ ِرشى ئةيلوليشدا‬ ‫شة ِرو ناخؤشى زؤريان بينيبوو‪َ ،‬‬ ‫بةالم لةاليةن‬ ‫باوكيانةوة فةرامؤشكران‪.‬‬ ‫بارزانى باوك دواى توشبوونى بةنةخؤشى‬ ‫َ‬ ‫لةس��الى ‪ 1976‬بةمةبةس��تى‬ ‫ش��يرثةنجة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ضارةس��ةركردنى نةخؤش��ييةكةى‪ ،‬ب��ةرةو‬ ‫واشنتؤنى ثايتةختى وياليةتةيةكطرتووةكانى‬ ‫ئةمري��كا دة ِروات‪َ ،‬‬ ‫ب��ةالم ثزيش��كةكانى َبى‬ ‫ئةميد دةبن لةضارةسةركردنى و طة ِراندنةوةى‬ ‫َ‬ ‫بؤ ذيان‪ ،‬تاوةكو ل��ة ‪ 1979/3/1‬لة ووياليةتة‬ ‫َ‬ ‫‪76‬س��اليدا‬ ‫يةكطرتووةكانى ئةمريكا لةتةمةنى‬ ‫كؤضى دواى دةكات‪.‬‬ ‫مةسعود بارزانى‬ ‫مةس��عود بارزانى ك��و ِرى مةال مس��تةفا‬ ‫بارزانيية‪ ،‬دووةم س��ةرؤكى ثارتى ديموكراتى‬ ‫كوردس��تانة‪ ،‬لةدواى مردنى مةال مس��تةفاوة‬ ‫دةبى بةميراتطرى باوكى‪ ،‬تاوةكو ئيستاش‬ ‫ئةم َ‬ ‫كةسى يةكةمى ئةو حزبةية‪ ،‬نةخؤى بيرى لة‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت كردووةتةوة‪ ،‬وةنة‬ ‫هيش��تنى‬ ‫بةجي َ‬ ‫َ‬ ‫بةديليكى بؤ دروست بووة‪.‬‬ ‫حزبةكةيشيدا‬ ‫لةناو‬ ‫َ‬ ‫لةئيس��تادا جطةلة س��ةرؤكى‬ ‫بارزانى كو ِر َ‬

‫ثارت��ى‪ ،‬س��ةرؤكى حكومةت��ى هةريَم��ى‬ ‫كوردس��تانة‪ ،‬لةبارزاييةكان��ى ضياى س��ةري‬ ‫ِرةشةوة حوكمى َ‬ ‫َ‬ ‫نايةوى‬ ‫ووالتةكةى دةكات‪،‬‬ ‫دابةزيَت��ة َني��و َ‬ ‫خةلك��ةوة‪ِ ،‬رةنطة مةبةس��تى‬ ‫ئةوةب��ى َ‬ ‫خةلك ه��ةر لةنزمييةوة تةماش��اى‬ ‫َ‬ ‫بةرزى ئةو بكةن‪.‬‬ ‫سي‬ ‫مةس��عود بارزانى خاوةنى َثينض كو ِرو َ‬ ‫باوكيتى‪،‬‬ ‫كضة‪ ،‬مةسرور بارزانى كو ِرة طةورةى َ‬ ‫تةمةنى ‪َ 47‬‬ ‫سالة و ئةندامى مةكتةبى سياسى‬ ‫ثارت��ى ديموكرات��ى كوردس��تانة‪ِ ،‬راويَذكارى‬ ‫ئةنجومةنى ئاسايشى كوردستانة‪ ،‬وة سةرؤكى‬ ‫حزبةكةيشيتى‪.‬‬ ‫دةزطاى ثاراستنى‬ ‫َ‬ ‫مةنس��ور بارزان��ى ك��و ِرى دووةم��ى‬ ‫هيزى زيَرةظانى‬ ‫خيزانةكةيةتى‪ ،‬فةرمان��دةى َ‬ ‫َ‬ ‫كوردس��تانة‪ ،‬س��ةرة ِراى َنيضيرظ��ان بارزانى‬ ‫ب��رازاى كة س��ةرؤكى حكومةت��ى هةريَمى‬ ‫كوردستانة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةس��ةردةمى دةسةالتى مةسعود بارزانيدا‪،‬‬ ‫هةميش��ة ثارت��ى بةرزونزم��ى بةخؤي��ةوة‬ ‫بةش��يكيش بوونة لة‬ ‫بيني��وة‪ ،‬لةهةمان كاتدا‬ ‫َ‬ ‫ِرووداوةكان��ى َعيراق و هةريَمى كوردس��تان‪،‬‬ ‫كةل��ة طرنطترينيان ِرووداو (‪31‬ى ئابى ‪)1996‬‬ ‫ة‪ ،‬ك��ة خودى مةس��عود بارزان��ى دةبابةكانى‬ ‫هينايةوة كوردس��تان بؤ‬ ‫حكومةتى َعيراق��ى َ‬ ‫يةكيتى‪ ،‬كةئةم��ة ِرووداويَكة نةلةبير‬ ‫ش��ة ِرى َ‬ ‫ئةضيتةوة‪ ،‬نةشايةنى بير ضوونةوةيشة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫اليةنطران��ى حزبةك��ةى بارزان��ى جياواز‬ ‫لة اليةنطرانى ثارت و اليةنة سياس��ييةكانى‬ ‫ت��رى هةريَمى كوردس��تان‪ ،‬خويَندن��ةوة بؤ‬ ‫سةرؤكةكةيان دةكةن‪َ ،‬ثييان واية سياسييةكى‬ ‫ب��ي ويَنةية‪ ،‬كةضى‬ ‫كاريزماو شؤ ِر َ‬ ‫ش��طي ِريَكى َ‬ ‫(ث��ؤل بريَم��ةر) لةياداش��تةكانيدا لةب��ارةى‬ ‫بارزان��ى ك��و ِرةوة َ‬ ‫��ي‪« :‬مةس��عود بارزانى‬ ‫دةل َ‬ ‫س��ةركردةيةكى كوردةكانةو بةرطريكةريَكى‬ ‫كوَيرانةي��ة لةبةرذةوةندييةكان��ى ك��ورد»‬ ‫لةدريَ��ذةى وةس��فةكةي ث��ؤل بريَم��ةر بؤ‬ ‫مةس��عود بارزانى‪ ،‬ب��اس ل��ةوة دةكات كة»‬ ‫هينانة‬ ‫خاوةنى طةورةترين كؤمثانياى بةرهةم َ‬ ‫لةباكورى َعيراق‪ ،‬هاوبةش��ى جوولةكةيةكى‬ ‫ئةمريك��ى بة ِرةط��ةز َعيراقيية بةن��اوى (داود‬ ‫حليان)»‪.‬‬

‫لەنێو هەموو‬ ‫خێڵەو‬ ‫عەشیرەتەكانی‬ ‫كوردا‪ ،‬تەنها‬ ‫بارزانییەكان‬ ‫جامانەی سور‬ ‫دەبەستن‪،‬‬ ‫دیارە ئەمەش‬ ‫پەیوەندی بە‬ ‫بیروباوەڕی‬ ‫بارزانییەكانەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬كەلە‬ ‫ئیستادا بووەتە‬ ‫بەشێكی گرنگ‬ ‫لەكلتوریان‬ ‫مةس��عود بارزانى لةكؤش��كةكانى سةرى‬ ‫دادةنيش��ي‪ ،‬هيض َ‬ ‫هاوالتييةكى س��ادة‬ ‫ِرةش‬ ‫َ‬ ‫ئةنداميكى‬ ‫ناتوانى سةردانى بكات‪ ،‬بةووتةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مةكتةب��ى سياس��ى حزبةك��ةى س��ي هةزار‬ ‫فيدايي هةي��ة‪ ،‬ئةمةش وايكردووة كةزؤر جار‬ ‫ببيتة مايةى َ‬ ‫مالويَرانى و كاولكارى‪.‬‬ ‫ب ِريارةكانى َ‬ ‫سةرضاوةكان‪:‬‬ ‫ِريش��ةى بيروباوة ِرى بارزانييةكان ‪ .....‬فةريد‬ ‫ئةسةسةرد‬ ‫دةش��كينن ‪........‬‬ ‫ثةنض��ةكان يةكت��رى‬ ‫َ‬ ‫نةوشيروان مستةفا‬ ‫مامل يذكره برمير يف كتابه ‪........‬حممد‬ ‫عرب‬ ‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫‪39‬‬


‫ىَ‬ ‫فينال ناوض��ة دابر َينراوةكان‬ ‫كوردو‬ ‫هاورآ توانا مَيرطةسةر‬

‫حكومةتى‬ ‫بةهيزبوونةوةى‬ ‫َ‬ ‫عيراقء يةكخستنةوةى طوتارى‬ ‫َ‬ ‫عةربى لةهةنبةر ثرسى هةرة طرنط‬ ‫بةدريذى‬ ‫ضارةنوس سازى كورد‬ ‫َ‬ ‫م�َ�ي��ذووى بزاظى ِرزطاريخوازى‬ ‫كورد لةباشورى كوردستانء بينا‬ ‫دةآلتيكى‬ ‫كردنةوةى دووب��ارةى‬ ‫َ‬ ‫دارووخ����اوى ب��آ موئةسةو بآ‬ ‫دةستورو غةرقى دونيايةك لة‬ ‫خويناوى‬ ‫دةردى كوشندة‬ ‫ملمالنيى َ‬ ‫َ‬ ‫دةوآلتيك‬ ‫َنيوان دوو مةزهةبى جياو‬ ‫َ‬ ‫دةورة دراو بةدةيان س��زاى َنيو‬ ‫دةوآلت���ى لة راب���ردوو زةري��ةك‬ ‫كؤمةكى سياسيةكانى ك��وردى‬ ‫نةكرد بؤ ئيستيغالل كردنى ئةم‬ ‫هةموو بؤشايانة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو دواى‬ ‫عيرقى تا دوا ثلة‬ ‫داتةثينى َ‬ ‫ميكى َ‬ ‫رذي َ‬ ‫ستةمكار بةرانبةر ئينسانيةتء كورد‪،‬‬ ‫دوي َنيى كورد‬ ‫طيرةكانى َ‬ ‫شؤ ِرش َ‬ ‫راقضيكى عةيار ‪24‬و لة‬ ‫عي َ‬ ‫بوون بة َ‬ ‫عةرب عةربتر بوون بؤ دةربازكردنى‬

‫‪40‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)57‬ي كانووني يةكةمي (‪)2012‬‬

‫عيراق لةو شةقة َميذويةى كة ئةبوو‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكدا‬ ‫بةركةويت ئةم ءةتارة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةنوسريت ماليكىء بةهؤى هةلة‬ ‫َ‬ ‫طةورةو ستراتيذيةكان سةركردايةتى‬ ‫وازيك كورد‬ ‫شي َ‬ ‫كوردء هةر ِرؤذةو بة َ‬ ‫دةميك هةرةشةى‬ ‫ئيحراجدةكات‪َ ،‬‬ ‫رؤذي��ك هةرةشةى‬ ‫جةبرينء‬ ‫بؤ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ءاقعيكى نادةستورى‬ ‫ضةسثاندنى‬ ‫َ‬ ‫دابرَينراوةكان لة َريطاى‬ ‫لة ناوضة ِ‬ ‫ئؤثراسيؤنةكانى‬ ‫تةئسيسكردنى‬ ‫هيزى ديجلة‪ ،‬ءآلمى داخوازيةكانى‬ ‫َ‬ ‫ك���ورد ئ��ةدات��ةوة ه��ةم��وو ئةم‬ ‫رووداوانةوةى روئةدةن َثيوةندى بة‬ ‫سروة هةية‬ ‫َ‬ ‫ئايكؤنيكى سادةو بآ ِ‬ ‫ئةويش ئايكؤنى ( شكستى ثارتىء‬ ‫يةكيتى)‪َ ،‬‬ ‫بةل َى شكةست‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةوةى لةم شكستة ط��ةورة ترة‬ ‫نابيت‬ ‫دانةنانيانة بة شكست ئةمرؤ َ‬ ‫خؤش َ‬ ‫حالبين بة شكستى ئةم دوو‬ ‫هيزة بةداخةوة هةموو قسةكانى‬ ‫َ‬ ‫َئيمةى رةخنةطران لة ئةدائى ئةم‬ ‫هيزةءة راست طةرا خؤزطة َئيمة‬ ‫دوو َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةبواين كةس زةرةى نةئةكردو‬ ‫كورت بينى خؤمان بواية‪ ،‬بةآلم ئةمرؤ‬ ‫لة ئةنجامى َ‬ ‫هةلةى سياسيةكانى‬ ‫ميلةتيك باجةكةى‬ ‫هيز‬ ‫َ‬ ‫ئةم جووت َ‬ ‫ئ��ةدات ئةمرؤ كاتى ئ��ةوة ني ية‬ ‫َ‬ ‫سةرقالى ءآلم دانةوةى كارةكانى‬ ‫نابيت بة ميتؤدى‬ ‫ماليكى بين‪َ ،‬‬ ‫بكريت‬ ‫كاردانةوة ضارةسةرى دؤخة َ‬

‫هيز حةلى عاقآلنة ني‬ ‫هيز بةرنبةر َ‬ ‫َ‬ ‫ية‪ ،‬طةورةترين َ‬ ‫هةلةى كورد ضونة‬ ‫هيزى‬ ‫دانوسانة بةرانبةر بوونى َ‬ ‫ديجلة َ‬ ‫ميلةتيك‬ ‫هةلَيكى طةورةية‬ ‫َ‬ ‫سةرقاأل بكربَت بة ناسينى (زيدىء‬ ‫عةلى غ��ةي��دان)‪َ ،‬ئيمة خاوةنى‬ ‫ثرسيكى طةورةترين‪ ،‬كة خاكى‬ ‫َ‬ ‫طيرانةوةى ئةم ناوضانة‬ ‫داب��راوة َ‬ ‫ميكانيزميك‬ ‫ئةولةوةيةت بآ بةهةر‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةط��ةر ل��ةم��اوةي��ةك��ى زةمةنى‬ ‫كةم خةيةندا كورد ئةم ثرسةى‬ ‫بةقازانج بةالدانةخات بؤ ئةبةد ئةم‬ ‫َ‬ ‫بةهيز‬ ‫طيرانةوةيان‬ ‫مةحالة‪َ ،‬‬ ‫ناوضةنة َ‬ ‫عيراق زةنطى خةتةرناكى‬ ‫بوونةوةى َ‬ ‫لةدةست ضوونى ئةم ناوضانةية‪،‬‬ ‫زؤر طرنطة سةركردايةتى سياسى‬ ‫كورد ئةمة باش هةزم كات‪ ،‬فراوان‬ ‫شؤظينى لةم‬ ‫نةبوونى جةبهةى‬ ‫َ‬ ‫ناوضةى تايبةت توركمان َثيويستة‬ ‫بؤبكريت‪ ،‬بة بؤضوونى‬ ‫ك��ارى‬ ‫َ‬ ‫من َئيمة لة كؤتا يارين لةطةأل‬ ‫عيراق بةنيسبةت ناوضة‬ ‫حوكومةتى َ‬ ‫دابرَينراوةكان َثيويستة طوتارى‬ ‫ِ‬ ‫ستراتيذيكى رءون كار بؤ‬ ‫كورد بة‬ ‫َ‬ ‫هةموو َثيشهاتةكانى داهاتوى ئةم‬ ‫ثرسة بكاتء ضيتر ثرسى نةوةتء‬ ‫شةراكةتى حوكومء تاك رةوةى‬ ‫نةكرينة باأل بةسةر مةسائيلى‬ ‫َ‬ ‫نةتةوةى ئةطيانا َميذوو هةرطيز لةم‬ ‫نابوريت‬ ‫هةموو هةآلنةتان َ‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.