rega 59

Page 1


‫سياسى‪،‬فيكرى‪،‬شيكاريية‬

‫‪2013/2/5‬‬ ‫باران نەبارینیش لەئەستۆی حكومەتە‬

‫‪5‬‬

‫‪59‬‬

‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫ماكوان كةريم‬

‫سةرنووسةر‬ ‫هؤشيار حةمةئةمين‬ ‫‪07701584813‬‬ ‫بة ِريَوةبةري نووسين‪:‬‬ ‫سةنطةر بيالل‬ ‫‪07702175858‬‬

‫نەخۆشیە ترسناكەكە‬

‫‪12‬‬

‫بڵقی كۆنە سەركردەكانی یەكێتی‬ ‫لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا‬

‫‪14‬‬

‫كوڕەكەم لەالیەن دەزگای‬ ‫دژەتیرۆرەوە دەستگیر كراوە‬

‫‪33‬‬

‫بة ِريَوةبةري كارط َي ِريي‬ ‫كاروان رةحمان‬ ‫‪07702461727‬‬ ‫راويَذكاري ياسايي‪:‬‬ ‫بةختيار عةلي عةبدولآلَ‬ ‫ديزاين‪ :‬توانا ئةحمةد‬ ‫‪www.regamedia.com‬‬ ‫‪info@regamedia.com‬‬ ‫ئؤفيسي نةرويج‬ ‫‪004747364535‬‬ ‫ناونيشان‬ ‫نووسينطةىسةرةكى‪:‬سل َيمانى‪-‬‬ ‫َ‬ ‫رةشةمؤل‪-‬نهؤمىدووةم‬ ‫تةالرى‬ ‫ئؤفيسى(‪)248‬‬‫ضاث‬ ‫ضاثخانةي كوردستان‬ ‫كؤمثانياي ن َيوةند بؤ ضاث و بآلوكردنةوة‬ ‫‪07701517533‬‬ ‫نرخ‬ ‫تيراذ‬ ‫‪07504612568‬‬ ‫(‪)1500‬‬ ‫(‪)6000‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪1‬‬


‫پارتی دەس��تی لەكوش��تنی تەواوی‬

‫پەرلەمانتارێكی گۆڕان‪ :‬یەكێتی‌و پار‬

‫راپۆرتی‪ :‬دلێر عەبدوڵاڵ‬ ‫بەپێ����ی چەن����د زانیارییەك‪،‬‬ ‫پارتی دەستی هەبووە لە كوشتنی‬ ‫تەواوی شەهیدانی ‪17‬ی شوبات‌و‬ ‫رۆژانی دوای����ی‌و پەرلەمانتارێكی‬ ‫گۆڕانیش پێیوایە ك����ە یەكێتی‌و‬ ‫پارت����ی تاوانب����ارن‌و ئ����ەوان‬ ‫لەپێن����اوی بەرژەوەندی خۆیان‬ ‫هەموو ش����تێك دەكەن‪ ،‬هەروەك‬ ‫ئ����ەوەی لەماوەی بیس����ت‌و دوو‬ ‫ساڵی حوكمڕانیان كردوویانە‪.‬‬ ‫هۆكاری روودانی راپەڕینی‬ ‫‪17‬ی شوبات‬ ‫دوو س����اڵ بەرلەئێس����تاو‬ ‫لەرۆژی ‪17‬ی ش����وبات‪ ،‬لەشاری‬ ‫سلێمانی خۆپیشاندانێكی گەورە‬ ‫دژی ش����ێوازی حوكمڕانی كوردی‬ ‫لە باش����وورو خراپی بارودۆخی‬ ‫سیاس����ی‌و ئاب����وری ئەنجامدرا‪،‬‬ ‫كە دواتر كارەساتێكی خوێناوی‬ ‫لێكەوت����ەوەو بەس����ەدان ك����ەس‬ ‫لەهاونیشتمانیان بوونەقوربانی‪.‬‬ ‫‪17‬ی ش����وبات ك����ە بەزیان����ی‬ ‫هاونیش����تمانیان‌و بەبێ ئەنجام‬ ‫كۆتای����ی ه����ات‪ ،‬ب����ەاڵم بووە‬ ‫دەس����پێكی گۆڕانكاری لەشێوازی‬ ‫داخ����وازی ب����ۆ چاكس����ازی‌و‬ ‫گۆڕان����كاری لەهەرێم����دا‪ ،‬ك����ە‬ ‫لەماوەی بیست ساڵی رابردوودا‬ ‫هاواڵت����ی بەرامب����ەر ت����ەواوی‬ ‫كەمتەرخەمیەكان����ی دەس����ەاڵت‬ ‫بێدەنگبوو‪.‬‬ ‫ب����ەڕای حاك����م ش����ێخ لەتیف‬ ‫گ����ۆڕان‬ ‫پەرلەمانت����اری‬ ‫لەپەرلەمان����ی عێ����راق‪ ،‬هۆكارە‬ ‫بابەتیی����ەكان وەك «نەبوون����ی‬ ‫خزمەتگ����وزاری‪ ،‬نادادپەروەری‬

‫‪2‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫كۆمەالیەت����ی‪ ،‬خراپی حوكمڕانی‬ ‫یەكێتی‌و پارتی‪ ،‬نایەكس����انی‪،‬‬ ‫دزینی سامانی گشتی‌و زۆری تر»‬ ‫بوونە هۆی س����ەرهەڵدانی ‪17‬ی‬ ‫شوبات‪.‬‬ ‫ئ����ەو پەرلەمانت����ارەی گۆڕان‬ ‫بە گۆڤ����اری رێگای وت «هۆكارە‬ ‫ناوخۆیی����ەكان بوون����ە ه����ۆی‬ ‫س����ەرهەڵدانی ‪17‬ی شوبات‌و ئەو‬ ‫رووداوە لەژێ����ر كاریگەری هیچ‬ ‫الیەن‌و دەوڵەتێكدا نەبووە»‬ ‫بەهاری عەرەبی پەیوەندی بە‬ ‫‪17‬ی شوباتەوە نەبووە‬ ‫ئەگەر چی زۆرێك لەچاودێران‬ ‫وای بۆدەچ����ن ك����ە بەه����اری‬ ‫عەرەب����ی رۆڵێك����ی كاریگ����ەر‌و‬ ‫س����ەرەكی هەبووەو هۆكار بووە‬ ‫بۆ س����ەرهەڵدانی ‪17‬ی شوبات‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم پەرلەمانتارەكەی گۆڕان‬ ‫ئەوە رەتدەكات����ەوەو پێیوایە كە‬ ‫هۆكاری ناوخۆیی رۆڵی هەبووە‪،‬‬ ‫وەك ئەوەی دەڵێت «خەڵك بێزار‬ ‫بووە‪ ،‬ناڕازی بووە لەش����ێوازی‬ ‫حوكمڕانی یەكێتی‌و پارتی‪ ،‬ئەوە‬ ‫راست نییە كە دەوترێت بەهاری‬ ‫عەرەبی رۆڵی هەب����ووە لە ‪17‬ی‬ ‫شوباتدا‪ ،‬باش����ە خۆ ئیسرائیل‬ ‫لەه����ەر چ����وار الوە كاریگ����ەری‬ ‫لەس����ەرە‪ ،‬ب����ەالم لەبەرئەوەی‬ ‫لەناوخۆدا كێش����ەی نییە‪ ،‬هێز‬ ‫نییە بتوانێت كاری تێبكات»‬ ‫گۆڕان نەبووایە ‪17‬ی شوبات‬ ‫رووی نەئەدا‬ ‫بزووتن����ەوەی گ����ۆڕان وەك‬ ‫هێزێكی كاریگەری ناو گۆڕەپانی‬ ‫سیاسی كوردستان‪ ،‬زەمینەسازی‬ ‫بۆ ئ����ەو خۆپیش����اندانە كرد كە‬ ‫ناوی لێنرا ‪17‬ی شوبات‪ ،‬زۆرێك‬ ‫پێیانوای����ە ك����ە بەیان����ە حەوت‬

‫خؤثيشاندانةكةي ‪17‬ي شوبات بةردةم لقي ‪4‬ي ثارتي‬

‫خاڵییەكەی گ����ۆڕان‪ ،‬هۆكاربووە‬ ‫ب����ۆ هاندانی خەڵك‌و هاتنیان بۆ‬ ‫سەر ش����ەقام تا دەنگی ناڕەزایی‬ ‫خۆیان دەرببڕن‪.‬‬ ‫بۆ ئەو پرسە‪ ،‬رێگا پەیوەندی‬ ‫بە دكتۆر زانا رەوف پەرلەمانتاری‬ ‫پێشووی كوردستان لەسەر لیستی‬ ‫گ����ۆڕان كرد ب����ەاڵم ئامادەنەبوو‬ ‫هیچ لێدوانێ����ك لەوبارەوە بدات‬ ‫و ئەو وتی «بریارمداوە كە قسە‬ ‫لەبارەی ‪17‬ی شوباتەوە نەكەم»‬ ‫لەبارەی وەاڵمی ئەو پرسیارە‬ ‫كە گ����ۆڕان هۆكار ب����ووە‪ ،‬حاكم‬ ‫شێح لەتیف وتی «بەدڵنیاییەوە‬ ‫بەش����ێكی هۆكارەكان بۆ بەیانە‬


‫ی شەهیدانی ‪17‬ی ش��وباتدا هەبووە‬

‫رتی تاوانبارن‌و هەموو شتێك دەكەن‬

‫حەوت خاڵییەكە دەگەرێتەوە»‪.‬‬ ‫بۆ شەهیدەكانی ‪17‬ی شوبات‬ ‫دەستی تۆمەت بۆ پارتی‬ ‫درێژدەکرێت!‬ ‫لەوبارەوە حاكم ش���ێخ لەتیف‬ ‫بەرێ���گای وت «یەكێت���ی‌و پارتی‬ ‫هەردووكیان تاوانب���ارن‪ ،‬ئەوان‬ ‫لەپێن���اوی بەرژەوەن���دی خۆیان‬ ‫هەموو شتێك دەكەن»‪.‬‬ ‫ب���ۆ وەاڵمی ئ���ەو پرس���یارەو‬ ‫روونكردن���ەوە لەب���ارەی ئ���ەو‬ ‫زانیارییە‪ ،‬رێ���گا پەیوەندیكرد بە‬ ‫عەبدولوەه���اب ئەحمەد وتەبێژی‬ ‫مەكتەب���ی سیاس���ی پارت���ی لە‬ ‫سلێمانی بەاڵم وەاڵمی نەبوو‪.‬‬

‫ئەو بەرپرسەی پارتی هەرچەند‬ ‫بەڵێنیدا كە وەاڵمی پرس���یارەكان‬ ‫بدات���ەوەو بۆ ئ���ەوەش ژوانی بۆ‬ ‫رێكخس���تین‪ ،‬ب���ەاڵم بەڵێنەكەی‬ ‫نەبردە سەر‪.‬‬ ‫هەروەه���ا پەیوەندیكرا بەئاری‬ ‫هەرس���ینی ئەندامی سەركردایەتی‬ ‫پارتی‪ ،‬ب���ەاڵم ئەوی���ش وەاڵمی‬ ‫نەبوو‪.‬‬ ‫بۆچی ‪17‬ی شوبات ئەنجامی‬ ‫نەبوو؟‬ ‫خۆپیش���اندانی‬ ‫ئەگەرچ���ی‬ ‫‪17‬ی ش���وبات زیاتر لە ‪ 60‬رۆژی‬ ‫خایان���د‪ ،‬ب���ەاڵم ب���ێ ئەنج���ام‬ ‫مای���ەوەو وەك پێویس���ت رۆڵی‬

‫نەبوو لە ئەنجامدانی چاكس���ازی‬ ‫لەدەس���ەاڵتدا‪ ،‬بۆ ئەمەش حاكم‬ ‫شێخ لەتیف وتی «من پێموایە سێ‬ ‫خاڵی سەرەكی بوونە هۆی ئەوەی‬ ‫‪17‬ی ش���وبات ئەنجام���ی نەبێت‪،‬‬ ‫یەكەم كەمتەرخەمی ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ل���ەوەی نەیتوان���ی تێكەڵ���ی‬ ‫خۆپیش���اندانەكە بێ���ت‌و وەك‬ ‫پێویس���ت نەبوون‪ ،‬دووەم ترسی‬ ‫خەڵك لەهەڕەشەكانی دەسەاڵت‌و‬ ‫كوژران‌و برینداركردنیان ئەمەش‬ ‫بووە هۆی ئەوەی هاواڵتیان وەك‬ ‫پێویست لەگەڵ خۆپیشاندانەكەدا‬ ‫نەب���ن‪ ،‬بەش���ێوەیەكیتر ك���ە‬ ‫خۆپیش���اندانەكە گشتگیر نەبوو‪،‬‬ ‫س���ێهەم بەكارهێنان���ی ت���ۆپ‌و‬ ‫دەبابەو تەواوی چەكە قورسەكان‬ ‫بۆ سەركوتكردنی خۆپیشاندەران»‬ ‫‪17‬ی شوباتێكی تر بەرێوەیە!‬ ‫پاش دوو ساڵ لەبێدەنگبوونی‬ ‫هاواڵتی���ان‌و ئاس���اییبوونەوەی‬ ‫دۆخ���ی هەرێم���ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫پێش���بینی دەكرێ���ت جارێكیت���ر‬ ‫خۆپیش���اندان س���ەرهەڵبداتەوەو‬ ‫دووب���ارە دۆخ���ی هەرێ���م بەرەو‬ ‫ئاڵ���ۆزی ب���ڕوات‪ ،‬لەوب���ارەوە‬ ‫پەرلەمانتارەك���ەی گ���ۆڕان وتی‪:‬‬ ‫«ئەگەر تا ئێس���تا خۆپیش���اندان‬ ‫نەكرابێ���ت لەبەر ئ���ەوە بووە كە‬ ‫هاواڵتی���ان موراعات���ی ناس���كی‬ ‫دۆخەكەی���ان ك���ردووە‪ ،‬چونك���ە‬ ‫ئەوان زیاتر ل���ە یەكێتی‌و پارتی‬ ‫نیشتمان پەروەرترن‪ ،‬ئەوان باش‬ ‫دەزانن هەرێم مەترس���ی لەسەرەو‬ ‫دۆخەك���ە ه���ی ئ���ەوە نەب���ووە‬ ‫ناوخۆ بش���ڵەقێنن‪ ،‬ئەگەرنا زۆر‬ ‫دەمێك ب���وو خۆپیش���اندانی تر‬ ‫دەك���راو پێش���بینیش دەكەم ‪17‬ی‬ ‫ش���وباتی ت���ر ئەنجامبدرێتەوەو‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪3‬‬


‫هیوادارم ئەمجارە گش����تگیر بێت‌و‬ ‫ئۆپۆزس����یۆنیش وەك پێویس����ت‬ ‫لەگەڵ خەڵكدا بێت»‬ ‫گۆڕان‪ :‬لەئێمە هاندان‌و‬ ‫لەخەڵكیش خۆپیشاندان‬ ‫گۆڕان ك����ە پێش����بینی روودانی‬ ‫خۆپیش����اندانێكی ت����ر دەكات‪،‬‬ ‫بریاری����داوە ئەمج����ارە جیاوازتر‬ ‫لەرابردوو بەش����داری خۆپیشاندان‬ ‫ب����كات‌و ب����ەدەم هاواڵتیان����ەوە‬ ‫بێ����ت‪ ،‬ه����ەروەك ئ����ەوەی حاكم‬ ‫ش����ێخ لەتیف دەڵێت «ئێمە كاری‬ ‫خۆمان كردووەو بەردەوامیش����ین‪،‬‬ ‫بەردەوامیش دەبین‌و كاری خۆمان‬ ‫درێژە پێئەدەین‪ ،‬ئێم����ە ئەوەمان‬ ‫لەس����ەر كە هانی خەڵ����ك بدەین‌و‬ ‫ئەوانیش دەبێت سوورتربن لەسەر‬ ‫داواكارییەكانیان‌و خۆپیش����اندان‬ ‫بكەن كە ئەمە ش����تێكی ئاس����اییەو‬ ‫هی����چ كێش����ەیەكی تێدانییە تاكو‬ ‫بەترسەوە باسبكرێت»‪.‬‬ ‫گۆڕان شانازی بە ‪17‬ی شوباتەوە‬ ‫دەكات‬ ‫بزووتن���ەوەی گۆڕان ت���ەواوی‬ ‫ئ���ەو تۆمەتانەی یەكێتی‌و پارتی بە‬ ‫شانازی لەقەڵەم دەدات كە لەبارەی‬ ‫‪17‬ی ش���وباتەوە دەخرێتە پاڵیان‌و‬

‫دةبيتةوة؟‬ ‫ئايا ‪17‬ي‬ ‫شوباتيكي تر دروست َ‬ ‫َ‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫״ئەوە شانازییە‬ ‫بۆ ئێمە كە‬ ‫خۆپیشاندانێكی‬ ‫گەورە لەسەر‬ ‫دەستی‬ ‫ئێمەو بەهۆی‬ ‫بەیانێكی ئێمەوە‬ ‫ئەنجامدراوە״‬ ‫پێیانوای���ە كە ئەوان ش���انازی بەو‬ ‫رووداوەوە دەكەن‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارەكەی گۆڕان لەبارەی‬ ‫پرس���یاری ئ���ەوەی چیدەڵێ���ن كە‬ ‫یەكێتی‌و پارتی تۆمەتبارتان دەكەن‬ ‫بەوەی بەیانە ح���ەوت خاڵییەكەی‬ ‫گۆڕان بووە ه���ۆی تێكچوونی باری‬ ‫هەرێم‌و دروستبوونی خۆپیشاندان‌و‬ ‫دەنگ���ی ناڕەزای���ی‪ ،‬وت���ی» ئەوە‬ ‫شانازییە بۆ ئێمە كە خۆپیشاندانێكی‬

‫گەورە لەسەر دەستی ئێمەو بەهۆی‬ ‫بەیانێكی ئێمەوە ئەنجامدراوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫مانای گەورەی���ی‌و كاریگەری گۆڕان‬ ‫دەگەیەنێت لەسەر گۆڕەپانەكە»‪.‬‬ ‫هۆشدارییەك بۆ هاواڵتیان!‬ ‫لەئەگ���ەری س���ەرهەڵدانەوەی‬ ‫لەكوردس���تان‬ ‫خۆپیش���اندان‬ ‫هاوش���ێوەی خۆپیشاندانەكەی ‪17‬ی‬ ‫ش���وبات‪ ،‬پەرلەمانتارەكەی گۆڕان‬ ‫هۆش���داری دەدات ك���ە پێویس���تە‬ ‫هاواڵتیان جیاوازت���ر بێنە دەنگ‌و‬ ‫بەشێوەیەكی گشتگیرتر خۆپیشاندان‬ ‫ئەنجامبدەن‪.‬‬ ‫پرس���یارە لێ���رەدا ئەوەی���ە‪،‬‬ ‫ئای���ا لەئەگ���ەری س���ەرهەڵدانی‬ ‫خۆپیش���اندان‪ ،‬ئۆپۆزس���یۆن وەك‬ ‫باڵێك���ی س���ەرەكی دژ بەحكومەت‪،‬‬ ‫پش���تیوانی هاواڵتی���ان دەكات‪،‬‬ ‫ئایا گرەنتی چییە كە هاوش���ێوەی‬ ‫پێش���وو خۆیان���ی ل���ێ ب���ەدوور‬ ‫بگرێت‌و زۆرجاری���ش بە ئاژاوەگێر‬ ‫لەقەڵەمیان بدات؟‬ ‫ئایا لەئێس���تادا زەمینە لەبارە‬ ‫ب���ۆ ئەنجامدان���ی خۆپیش���اندان‌و‬ ‫ئەگەری���ش بكرێت گش���تگیر دەبێت‬ ‫یان كەمینەی���ەك لەهاواڵتیان دێنە‬ ‫سەرشەقام؟‬


‫خەسرەو گۆران‪:‬‬

‫ئ������ەوەی ل���ە ئ���ۆپ���ۆزس���ی���ۆن ب��ێ��ت زۆر‬ ‫ئ��اس��ان��ە گ��ل��ەی��ی ب��ك��ات‪ ،‬ئ��ەگ��ەر ب���اران‬ ‫ن��ەب��ارێ��ت دەخ��رێ��ت��ە ئەستۆی حكومەت‬ ‫دیداری‪ :‬کاروان محەمەد‬

‫خەسرەو گۆران ئەندامی ئەنجومەنی‬ ‫سەركردایەتی پارتی لە دیدارێكی‬ ‫تایبەتی گۆڤاری ڕێگا تیشك‬ ‫دەخاتەسەر گۆڕانكارییەكانی نێوان‬ ‫دەسەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن‌و هەروەها‬ ‫پەیوەندییەكانی نێوان دەسەاڵت‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن هەڵدەسەنگێنێ‌‪.‬‬ ‫لەم دیدارەیدا ناوبراو باس‬ ‫لەڕێككەوتنی ستراتیژی‌و‬ ‫پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی‬ ‫كوردستان‌و حكومەتی عێراق دەكات‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ب��ارودۆخ��ی سیاسی ئەمڕۆ‬ ‫چۆن دەبینرێت لەنێوان ئۆپۆزسێۆن‌و‬ ‫دەسەاڵت لە پەیوەندییەكاندا؟‬ ‫خ��ەس��رەو گ���ۆران‪ :‬ب��ارودۆخ��ەك��ە‬ ‫ب��اش نیە‪ ،‬ب��ەاڵم ئیجگار خراپیش‬ ‫نیە بەبۆچوونی من هەروادەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئاساییە لە هەندێ‌ بارودۆخدا‬ ‫ب��اش��ب��ووە ب��ۆ ن��م��وون��ە مەسەلەی‬ ‫هەڵبژاردن لەناوچەكانی دەرەوەی‬ ‫دەس��ەاڵت��ی ه��ەرێ �م‌و ب��ەی��ەك لیست‬ ‫دابەزین‪ ،‬بەاڵم لە هەندێ‌ بارودۆخدا‬ ‫پەیوەندی دەسەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن باش‬ ‫نیە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬پێتوانیە زۆربەی ئەركەكانی‬ ‫ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ل��ەس��ەر دوو‬ ‫حیزبی دەسەاڵت بێت لە پەرلەمان‌و‬ ‫حكومەتیشدا زۆرینەن؟‬ ‫خەسرەو گۆران‪ :‬گومان لەوەدانیە‪،‬‬ ‫ئەو الیەنانەی دەسەاڵتیان لەدەستە‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی��ارێ��ت��ی ه���ەرە گ��ەورەی��ان‬ ‫لەدەستەو ئەركەكان دەكەوێتە ئەستۆی‬ ‫ئ��ەوان‪ ،‬ب��ەاڵم لەهەندێ‌ حاڵەتیشدا‬ ‫ه��ەن��دێ‌ شتی ستراتیژی دێنەپێش‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی��ارێ��ت��ی دەب��ێ��ت��ە ئ��ەس��اس‬

‫خةسرةو طؤران ئةندامي ئةنجومةني سةركردايةتي ثارتي ديموكراتي كوردستان‬

‫بەتایبەت لەكاتی هەڕەشەكاندا‪.‬‬ ‫ڕێ����گ����ا‪ :‬ئ�����ەی دەرب���������ارەی‬ ‫ڕووبەڕووبونەوەكان دژ بە گەندەڵی‌و‬ ‫كێشە ناوخۆیەكان؟‬ ‫خ��ەس��رەو گ����ۆران‪ :‬بەبۆچوونی‬ ‫م��ن هەبوونی ئۆپۆزسیۆن لەهەر‬ ‫بارودۆخێكدا شتێكی تەندروستە‪،‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن دەك��رێ��ت چ��اودێ��ر بێت‬ ‫ئەم هەاڵنەی حكومەت دەیكات یان‬ ‫ئ��ەو الی��ەن��ان��ەی ل��ەس��ەر حكومەت‬ ‫ئەنجامیدەدن دەستنیشانبكرێن‪ ،‬كە‬ ‫ناشكرێت هەڵەكانی دەس���ەاڵت بۆ‬ ‫ڕووخان بێت‪ ،‬ڕەخنەكان دەبێ ڕەخنەی‬ ‫بونیادنەربن ئەساسی هەبێت‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬شێوازی مامەڵەی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫لەگەڵ دۆخی هەرێمی كوردستان چۆنە؟‬ ‫خەسرەو گ��ۆران‪ :‬لەهەندێ‌ كاتدا‬ ‫ئۆپۆزسیۆن زۆر توندبووە تەنگەژەی‬

‫لێكەوتۆتەوە لە هەندێ‌ حالەتیش‬ ‫ئ��اس��ای��ی ب����ووە‪ ،‬ڕەخ��ن��ەك��ان��ی��ان‬ ‫بەهەند وەرگ��ی��راون بۆ نموونە ئەو‬ ‫داواكارییانەی دەكرێت بۆ چاكسازی‌و‬ ‫نەهێشتنی گەندەڵی جێبەجێكردنی‬ ‫خزمەتگوزاری هاوالتیان‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬گەلێجار ئ��ێ��وەش باسی‬ ‫چاكسازی دەكەن وەك دەسەاڵت لە‬ ‫هەمانكاتدا دەسەاڵت لەدەست خۆتانە‬ ‫ئەی بۆچی نایكەن؟‬ ‫خەسرەو گۆران‪ :‬حەتمەن ئەوەی لە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن بێت زۆر ئاسانە گلەیی‬ ‫بكات‪ ،‬چونكە هیچ بەرپرسیارێتی‬ ‫گەورەیان لەدەست نیە ئەگەر باران‬ ‫ن��ەب��ارێ��ت دەخ��رێ��ت��ەس��ەر ئەستۆی‬ ‫ح��ك��وم��ەت‪ ،‬ب����اران زۆر ب��ب��ارێ��ت‬ ‫بەهەمانشێوە ڕەخ��ن��ە لەحكومەت‬ ‫دەگیرێت‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪5‬‬


‫ڕێگا‪ :‬ق��ەی��ران‌و گ��رژی ب��ەردەوام‬ ‫لەنێوان عێراق‌و هەرێم بەدیدەكرێت‬ ‫وەك ئ��ام��اژە ب��ۆ ش���ەڕی تائیفی‌و‬ ‫ناوخۆیی لە عیراق؟ پێشبینیدەكرێت‬ ‫پڕوشە بكرێت بۆ ناوچەكە بە گشتی؟‬ ‫خەسرەو گۆران‪ :‬عێراق لەبنەڕەتدا‬ ‫ل��ەوەت��ەی دام����ەزراوە‪ ،‬دەوڵەتێكی‬ ‫ف���رەالی���ەن ن���ەب���ووە وەك واڵت���ە‬ ‫پێشكەوتووەكان‪ ،‬ئ��ەوە وایكردووە‬ ‫عێراق ه��ەردەم لەكێشەدابێ‪ ،‬بۆیە‬ ‫عێراق بەهێزی ك��ودەت��او ئاستەنگ‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ب��رێ��ت‪ ،‬ع��ێ��راق ل��ەوەت��ەی‬ ‫دام����ەزراوە ه��ەر واب���ووە تا ئێستا‪.‬‬ ‫لەكاتی پیادەكردنی هەندێ قەیران‬ ‫ئ��ەو گ��رژی��ەی ئێستا دروس��ت��ب��ووە‪،‬‬ ‫سەرپێچیكردن ل��ەس��ەر دەس��ت��وور‬ ‫ه���ەب���ووە‪ ،‬ك��ە پێشێلكردنی ئ��ەو‬ ‫بەندانەی دەستوور بێت ئەو قەیرانەی‬ ‫ئێستای لێكەوتۆتەوە‪ ،‬وك لەپارێزگا‬ ‫سوننەییەكان دەردەك���ەوێ‪ ،‬واباشە‬ ‫ه��ەم��وو كێشەكانی ع��ێ��راق بەپێی‬ ‫دەستوور چارەسەربكرێت‪ ،‬ئەگینا‬ ‫ه��ەم��وو ئەگەرێك ل��ەئ��ارادای��ە ئەو‬ ‫واڵت��ە الواز بێت‪ ،‬بیرۆكەی كودەتا‬ ‫بێتەپێشەوە‪ ،‬یان عێراق دابەشبكرێت‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬زۆرج���ار باسی گوتاری‬ ‫سیاسی ك��وردی دەكرێت بۆ بەغدا‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم بۆچی ئ��ەو ج��ۆرە كاركردنە‬ ‫نابنینرێت‪ ،‬بەتایبەتی جیاوازی هەیە‬ ‫لەنێوان ئۆپۆزسیۆن‌و دەسەاڵت؟‬ ‫خ��ەس��رەو گ����ۆران‪ :‬ب����ەرای من‬ ‫مالیكی بەردەوام پێچەوانەی دەستور‬ ‫كاریكردووە‪ ،‬لە(‪ )2008‬نوری مالیكی‬ ‫نیشانەی ئەوەی دەرخستووە‪ ،‬دەیەوێ‬ ‫بە زەبری هێزو شێوەی نادەستوری‌و‬ ‫ن���اڕەوا پاڵپشتی خ��ۆی زیادبكات‌و‬ ‫دەسەاڵتی خۆی فراوانبكات‪ ،‬بینیمان‬ ‫چ��ۆن ب��ە ش��ێ��وەی هێز ه��ەڕەش��ەی‬ ‫لەناوچەكانی خانەقین ك��رد‪ ،‬وەك‬ ‫ناوچە كوردنیشینەكانی پارێزگای‬ ‫موسلیش بەهەمانشێوە‪ ،‬سەبارەت بە‬ ‫ئۆپۆزسیۆن زۆرجار ویستویەتی ئەو‬ ‫تەنگژانە بقۆزێتەوە بۆئەوەی زیاتر‬ ‫پڕوپاگەندە بۆ خ��ۆی بكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوە چەكێكی دوو سەرەیە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەشێوەیەكی باش بەكارهێنرا باشە‪،‬‬ ‫ئەگەر نا زیانی زۆر دەبێ‪ ،‬زۆرجار‬ ‫ئۆپۆزسیۆن لەگەاڵ دەسەاڵت لەسەر‬ ‫پرسە نیشتیمانیەكان هاوهەڵوێستن‪،‬‬ ‫چونكە دەزانن بڤەیە‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫ڕێگا‪ :‬لەهەرێمی كوردستان زۆرجار‬ ‫كۆبوونەوەی ئۆپۆزسیۆن‌و دەسەاڵت‬ ‫قسەو باسی س��ەر ڕاگەیاندنەكان‌و‬ ‫میدیاكانە‪ ،‬لەو ماوەیەشدا ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ك��ۆب��ون��ەوەی��ەك��ی ل��ەگ��ەاڵ س��ەرۆك��ی‬ ‫هەرێم س��ازك��رد‪ ،‬پێش دانیشتنەكە‬ ‫باس لەوەكرا وەكو هۆشداریدان بۆ‬ ‫دەسەاڵت ئەگەر بە خۆیدانەچێتەوە‪،‬‬ ‫ڕەنگە دۆخێكی تر دەبێ كە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ب��ە خ��ۆی��ان دەزان����ن‪ ،‬پێتوایە ئەو‬ ‫هۆشداردانەی ئۆپۆزسیۆن لەوكاتەدا‬ ‫دروستە؟ مافی خۆیانە؟ یان باش نیەو‬ ‫دۆخەكە واناخوازێ؟‬ ‫خ���ەس���رەو گ�����ۆران‪ :‬دەزان���ی���ن‬ ‫ه��ۆش��داری چی دەدەن‪ ،‬ئێمە جارێ‬ ‫هەرێمی كوردستان دەوڵ���ەت نیە‪،‬‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان عێراقیش نیە‬ ‫وەك��و وت��م لەعێراق ه��ەر الیەنێك‬ ‫لەالیەنەكان كە پێكهاتەی ئەساسی‬ ‫ئەم واڵتەن فەرامۆشبكرێن ئەم واڵتە‬ ‫بەڕێوەناچێ‪ ،‬بەاڵم كوردستان واقیعی‬ ‫عێراقی نیە‪ ،‬كوردستان (‪)%95‬ی كوردە‬ ‫هەرێمێكی فرەالیەنە بۆیە هەڕەشە‬ ‫ل��ەك��ێ دەك����ەن؟ وات���ە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دەتوانێ بەشێوەیەكی ڕەواو یاسایی‬ ‫پڕوپاگەندە بۆ خۆی بكات‌و هەڵەكانی‬ ‫حكومەت دەستنیشانبكات جەماوەر‬ ‫بۆ خۆی زیاد بكات‌و بەو ڕێگایەوە‬ ‫لەهەڵبژاردنەكان بیباتەوە‪ ،‬مەبەستم‬ ‫ئەوەیە لەسندوقەكانی دەنگدان نەك‬ ‫هەڕەشەو توندوتیژی بەڵكو سندوق‬ ‫مەحەك بێت بۆ گۆڕینی دەس��ەاڵت‬ ‫لەهەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬م��ەب��ەس��ت��ی��ان ئ��ەوەب��وو‪،‬‬ ‫دانیشتنەكانی ئۆپۆزسیۆن‌و دەسەاڵت‪،‬‬ ‫ئەگەر داواكاریەكانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫جێبەجێنەكرێن‪ ،‬دی��س��ان خەڵك‬ ‫هاندەدەن‪ ،‬كەخۆپیشاندان ئەگەرێكی‬ ‫ت��رە‪ ،‬لەوكاتەدا هەڵوێستتان چی‬ ‫دەبێت؟‬ ‫خەسرەو گۆران‪ :‬خۆ بەزۆر نابێت‬ ‫خۆپیشاندان بكرێت‪ ،‬لەواڵتێكدا‬ ‫زۆری���ن���ەو ك��ەم��ی��ن��ەو دی��م��وك��راس��ی‬ ‫پەیڕەودەكرێت‌و ڕیفراندۆم هەیە‪،‬‬ ‫ناكرێت بە زۆر خەڵك بهێنینە سەر‬ ‫شەقام‪ ،‬واتە ئەگەر زۆرینەی خەڵكت‬ ‫لەگەاڵ نەبێت‪ ،‬ناكرێت بە كەمینە واڵت‬ ‫بەڕێوەبچێ‪ ،‬هەندێ مەسەلە هەیە‬ ‫گ��ەورەت��رە لەحكومەت‌و پەرلەمان‌و‬ ‫هەموومان‪ ،‬بۆیە ڕای هەموو تاكێكی‬

‫كوردستانی بۆ وەردەگیرێت‪ ،‬لەهەموو‬ ‫لەمەسەلەی‬ ‫واڵتێكی دیموكراسی‬ ‫چ��ارەن��وس��س��ازدا‪ ،‬ك��ە ڕەه��ەن��دی‬ ‫نیشتیمانیان هەیە دەدرێنە دەنگدانی‬ ‫میللەت نەك لەپەرلەمانی كوردستان‬ ‫بڕیاری لەسەربدرێت‌و نەك حكومەت‬ ‫بریاری لەسەربدات‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬وەك دەس��ەاڵت هەڵوێست‬ ‫چی دەبێ ئەگەر خەڵك بێنەوە سەر‬ ‫شەقام؟‬ ‫خەسرەو گ��ۆران‪ :‬خۆپیشاندان‪،‬‬ ‫ڕادەرب���ڕی���ن‪ ،‬مافێكی دەس��ت��ووری��ە‬ ‫ه��ەر تاكێكی ئ��ەو واڵت��ە ب��ۆی هەیە‬ ‫ڕادەرببڕێت‪ ،‬بۆی هەیە خۆپیشاندان‬ ‫ب���ك���ات‪ ،‬ب���ۆی ه��ەی��ە ه��ەڵ��وێ��س��ت‬ ‫وەرب��گ��رێ��ت‪ ،‬ب���ەاڵم ن��اك��رێ��ت ئ��ەو‬ ‫هەڵوێست‌و ڕایە فەرزبكرێت بەسەر‬ ‫زۆرینەی خەڵك‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬لەئێستادا باس لەوە دەكرێت‬ ‫پەیوەندی یەكێتی‌و گ��ۆڕان ب��ەرەو‬ ‫ئاساییبوونەوە دەچێت‌و دانیشتنی‬ ‫دەورییان هەیە لەگەاڵ یەكتر‪ ،‬پێتوانیە‬ ‫بەشێوەیەك ئەوانیش هاوهەڵوێستن‬ ‫ل��ەس��ەر گ���ەڕان���ەوەی ڕەش��ن��ووس��ی‬ ‫دەس���ت���وور‪ ،‬تەنیا پ��ارت��ی نەبێ‪،‬‬ ‫پێتوانیە پارتی بۆچی هاوهەڵوێست‬ ‫نیە ن��ای��ەوێ دەس��ت��ور بگەڕێتەوە‬ ‫پەرلەمانی كوردستان؟‬ ‫خەسرەو گ��ۆران‪ :‬ئەوە گەمەیەكی‬ ‫ب��ۆی هەیە پەیوەندی‬ ‫سیاسیەو‬ ‫باشی هەبێ لەگەاڵ یەكتردا ئێمەش‬ ‫پەیوەندی زۆر پتەومان هەیە لەگەاڵ‬ ‫یەكێتیدا‪ ،‬دانیشتن لەنێوانمان هەیەو‬ ‫هەفتانە كۆبونەوەی مەكتەبی سیاسی‬ ‫هەردووالمان هەیەو هاوپەیمانیەتێكی‬ ‫ستراتیژی لەنێوانمان هەیە‪ ،‬لەسەر‬ ‫چارەنوسساز‪،‬‬ ‫هەندێ مەسەلەی‬ ‫ت��ائ��ێ��س��ت��اش ه��اوه��ەڵ��وێ��س��ت��ی �ن‌و‬ ‫ئومێدەوارم لەئایندەشدا هاوهەڵوێست‬ ‫بین‪ ،‬بەاڵم ئەمە ئەوە ناگەیەنێ یەكێتی‬ ‫ب��ۆی نیە پەیوەندی هەبێت لەگەاڵ‬ ‫الیەنە سیاسیەكانی دیكە‪ ،‬سەبارەت‬ ‫بە دەستوریش بە بۆچوونی من دەستور‬ ‫لەپەرلەمانی كوردستاندا زۆرینەی‬ ‫ئەندامان لەپەرلەماندا دەنگیان بۆ‬ ‫داوە‪ ،‬تەنانەت برادەرانی یەكێتی‪،‬‬ ‫بۆیە ه��ەر هەنگاوێك ب��ۆ دەستور‬ ‫دەبێ پێشوەخت باسی لێوەبكرێت‌و‬ ‫پێشوەخت جۆرە تەوافوقێكی لەسەر‬ ‫پەیدابكرێت‪.‬‬


‫بارزانی السایی‬ ‫محەمەد مورسی دەكاتەوە‬

‫ئیسالمییەكان سەریان لەدەسەاڵت تێكداوە!‬ ‫رێگا تایبەت‬ ‫ك��ۆب��وون��ەوە ك��ت��وپ��ڕەك��ان��ی ئ��ەم‬ ‫دواییەی نێوان دەسەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دۆخ�����ی ه���ەرێ���م���ی ك��وردس��ت��ان��ی‬ ‫ل��ەچ��ەق��ب��ەس��ت��ووی��ی��ەوە گ����ۆڕی‌و‬ ‫ئ��ەو ب��ەرب��ەس��ت��ەی شكاند ك��ە پاش‬ ‫رووداوەك��ان��ی ‪17‬ی شوبات لەنێوان‬ ‫ه����ەردووال دروس��ت��ب��ووب��وو‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫نەیتوانی‌و ناشتوانێت گرێ كوێرەی‬ ‫نێوان دوو ب��ەرەك��ە بكاتەوە كە لە‬ ‫دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕانەوە تا‬ ‫ئێستا توندبووە‪.‬‬ ‫كۆتایی تاڵەبانی‪ ،‬سەرەتای‬ ‫لێكنزیكبوونەوە‬ ‫تاڵەبانی كە بەزامنی ئارامی عێراق‬ ‫ناسراوەو لەماوەی رابردوودا رۆڵێكی‬

‫گ���ەورەی بینیووە ل��ە چ��ارەس��ەری‬ ‫كێشەكانی ع��ێ��راق‪ ،‬نەیتوانیوە‬ ‫لەكوردستاندا هەمان رۆڵ بگێڕێت‪،‬‬ ‫بگرە زۆرجاریش سەرچاوەی كێشەكان‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫كۆتایی هاتنی تاڵەبانی‌و دوور‬ ‫ك��ەوت��ن��ەوەی ل��ەس��ی��اس��ەت بەهۆی‬ ‫نە خۆ شییە كە یە و ە ‪ ،‬سە ر ە تا یە كی‬ ‫باشی بۆ لێكنزیكبوونەوەی دەسەاڵت‌‬ ‫و ئۆپۆزسیۆن خولقاند‪ ،‬بەجۆرێك‬ ‫لە ماوەی نەخۆشكەوتنی تاڵەبانی‌و‬ ‫م����ان����ەوەی ل���ە ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ەی‬ ‫ش��ارێ��ت��ەی ئەڵمانیا الی��ەن��ەك��ان��ی‬ ‫دەس�����ەاڵت‌و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن چ��ەن��دان‬ ‫ج��ار ك��ۆب��وون��ەوەی��ان ئەنجامداوە‬ ‫و هەلی لەیەكتر نزیكبوونەوەیان‬ ‫فەراهەمهێناوە‪،‬ئەگەرچی تا ئێستاش‬ ‫ئەنجامەكانی بەنادیاری ماونەتەوە‪.‬‬

‫دەسەاڵت فێڵ‬ ‫لە ئۆپۆزسیۆن دەكات‬ ‫ئەگەر چی چەندان كۆبوونەوەی‬ ‫یەك ل��ەدوا یەك لەنێوان دەس��ەاڵت‌و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ئەنجامدراوە‪ ،‬چ پێكەوە‬ ‫یان بەجودایی‪ ،‬بەاڵم ئەوەی روونبێت‬ ‫ئەوەیە دەس��ەاڵت هیچ نیەتێكی بۆ‬ ‫چاكسازی نییە ئەگەرچی درووشمی‬ ‫لێكنزیكبوونەوەی لە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ئەنجامدانی چاكسازییە‪.‬‬ ‫دەس����ەاڵت ل���ەم���اوەی ‪ 22‬ساڵی‬ ‫ح��وك��م��ڕان��ی��دا ن��م��ون��ەی��ەك��ی ج��وان��ی‬ ‫پێشكەشنەكردووە كە ك��ورد شانازی‬ ‫پێوەبكات‪ ،‬بەپێچەوانەوە وێنای‬ ‫حوكمڕانی كوردی بەقێزەونی نیشانداوە‬ ‫بەتایبەت ل��ەم��اوەی چ��ەن��د ساڵی‬ ‫رابردوودا كە جگە لە بەرژەوەندی حزبی‌و‬ ‫كەسی‌و بنەماڵەیی نەبێت‪ ،‬هیچ شتێك‬

‫ئيسالمييةكان سةريان لةدةسةآلت َتيكداوة‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪7‬‬


‫لەدەسەاڵتی كوردی نەبینراوە‪ ،‬هەر‬ ‫ئەمەشە ئۆپۆزسیۆنی نیگەرانكردووەو‬ ‫بێهیوابووە لەهەوڵەكانی دەسەاڵت بۆ‬ ‫چاكسازی‪.‬‬ ‫یەكێتی‌و پارتی كە هیچ مەبەست‌و‬ ‫ن��ی��ازێ��ك��ی��ان نییە ب��ۆ چ��اك��س��ازی‪،‬‬ ‫دەیانەوێت ئۆپۆزسیۆنیش تێوەگلێنن‌و‬ ‫ب��ەه��ەر ج��ۆرێ��ك ب��ێ��ت ه��اوپ��ش �ك‌و‬ ‫ب��ەش��داری��ان بكەن ل��ەو حكومەتەی‬ ‫ك��ە م���اوەی ‪ 22‬س��اڵ��ە بەرێكەوتن‬ ‫بەرێوەدەبرێت‌و دنیایەك ناشرینی‬ ‫بەروویدا دەركەوتووە‪.‬‬ ‫هەردوو حزبی دەسەاڵتدار داویان بۆ‬ ‫ئۆپۆزسیۆن داناوەو دەیانەوێت لێرەوە‬ ‫دۆخەكە زیاتر لەبەرژەوەندی خۆیان‬ ‫بمێنێتەوە‪ ،‬هەربۆیە پێشمەرجیان‬ ‫هەیە لەجێبەجێكردنی چاكسازی‌و‬

‫پارتی پێیوایە‬ ‫نزیكبوونەوەی‬ ‫گۆڕان‬ ‫لەئیسالمییەكان‬ ‫مەترسییە بۆ‬ ‫هەرێم‌‬ ‫داواكارییەكانی ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫دەسەاڵت لەخەڵك توڕەیە!‬ ‫گوتاری سیاسی دەس��ەاڵت لەپاش‬ ‫كۆبوونەوەكان‪ ،‬ئەو راستییە دەردەخەن‬ ‫كە یەكێتی‌و پارتی نایانەوێت دۆخەكە‬ ‫ب��ەم��ج��ۆرە بمێنێتەوەو چیتر بەو‬ ‫دەم��وچ��اوە ن��اش��ری�ن‌و ب��ێ��زراوە الی‬ ‫هاونیشتمانی بمێننەوە‪ ،‬چونكە ئەوان‬ ‫باش دەزان��ن ئ��ەوەی لەماوەی چەند‬ ‫ساڵی راب���ردوودا وەك خزمەتكردنی‬ ‫ه��اواڵت��ی��ان ك��ردوی��ان��ە‪ ،‬ل��ەچ��اوی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن دەبینرێت‌و هاونیشتمانی‬ ‫بەفشاری ئۆپۆزسیۆنی دەزانێت نەك‬ ‫خواستی دەسەاڵت لەسەر خزمەتكردن‌و‬ ‫چاكسازی‪.‬‬ ‫دەس������ەاڵت ل��ەخ��ەڵ��ك ت��وڕەی��ە‬ ‫چونكە چی باشەیان هەیە لەچاوی‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫ئۆپۆزسیۆنی دەب��ی��ن��ن‪ ،‬چ��ی ك��اری‬ ‫ق��ێ��زەون��ی��ش ه��ەی��ە ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی‬ ‫ل��ێ��دووردەخ��ەن��ەوە‪ ،‬ئ��ەم��ەش وای‬ ‫لەیەكێتی‌و پارتی ك��ردووە داواك��اری‬ ‫پێشكەشی سێ الیەنەكەی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بكات بۆ بەشداریكردن لەحكومەت‪ ،‬تا‬ ‫ئەو بۆچوونەی هاواڵتیان بگۆڕێت‪.‬‬ ‫داواكاریەكەی‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬بۆچییە؟‬ ‫دەس�����ەالت ب��ەت��ای��ب��ەت��ی پ��ارت��ی‬ ‫دەیەوێت هاوشێوەی ن��وری مالیكی‬ ‫س��ەرۆك��وەزی��ران��ی ع��ێ��راق‌و سەرۆكی‬ ‫لیستی دەوڵەتی یاسا‪ ،‬ركابەرەكانی‬ ‫بهێنێتە ناو حكومەت‌و لە پێكهێنانی‬ ‫حكومەت بەشداریان پێبكات‪ ،‬دواتر‬ ‫بەدەیان پیالن‌و بەرنامە دژایەتیان‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫گ����ۆڕان ب��ۆی��ە س����وورە ل��ەس��ەر‬ ‫داواك��ەی تا ئۆپۆزسیۆن بەشداربكات‬ ‫لەحكومەت‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی ئەزموونی‬ ‫م��ال��ی��ك��ی ت��اق��ی��ب��ك��ات��ەوەو شكست‬ ‫بەركابەرەكانی بهێنێت‪ ،‬وەك چۆن ئەو‬ ‫توانی عەالوی‌و لیستەكەی لەبەریەك‬ ‫هەڵبوەشێنێت‪.‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی هەرێم جیاوازە!‬ ‫س��ێ الی��ەن��ە ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ەك��ەی‬ ‫كوردستان (گۆڕان‌و یەكگرتوو كۆمەڵ)‬ ‫ج��ی��اواز لەهەر ئۆپۆزسیۆنێكی تر‬ ‫لەناوچەكە زۆر جیاواز كاردەكەن‌و‬ ‫هەریەكەیان خاوەن بەرنامەو پرۆژەی‬ ‫تایبەتین كە زۆرج���ار لەیەكترەوە‬ ‫دوورن‪ ،‬وات��ە هیچ ك��ات بەشێوەی‬ ‫بەرەیەكی یەكگرتوو دەرنەكەوتوون‬ ‫تا بتوانن باشتر بەرامبەر دەسەاڵت‬ ‫كاربكەن‪.‬‬ ‫ئەو سێ الیەنە بەهۆی جیاوازی‬ ‫بیڕورا‪ ،‬نەیانتوانیوە كار لە دەسەاڵت‬ ‫بكەن‌و وەك پێویست كاریگەرییان‬ ‫لەسەر دەس��ەاڵت نەبووە كە ب��ەرەو‬ ‫چاكسازی‌و گۆڕانكاری بچێت‪ ،‬ئەمەش‬ ‫وای��ك��ردووە دەس���ەاڵت بەردەوامبێت‬ ‫لەسەر ئەو شێوازە حوكمڕانییەی كە‬ ‫م��اوەی بیست ساڵ زیاترە پەیڕەوی‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫ئیسالمییەكان سەریان لە دەسەاڵت‬ ‫تێكداوە!‬ ‫ئیسالمییەكان ك��ە دوو الیەنی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن پێكدەهێنن‪ ،‬سەریان‬ ‫ل��ەدەس��ەاڵت تێكداوەو بەشێكی تری‬ ‫بێباكی دەس���ەاڵت لەئەنجامنەدانی‬

‫چ��اك��س��ازی ب��ۆ ئ���ەو دوو الی��ەن��ە‬ ‫دەگەرێتەوە‪.‬‬ ‫دەسەاڵت بەتایبەتی پارتی پێیوایە‬ ‫نزیكبوونەوەی گۆڕان لە ئیسالمییەكان‬ ‫مەترسییە بۆ هەرێم‌و ترسی لەوە‬ ‫هەیە هاوشێوەی واڵتانی عەرەبی واڵت‬ ‫بكەوێتە دەستی ئیسالمییەكان‪.‬‬ ‫لەالیەكی ت��رەوە هەست دەكرێت‬ ‫گۆڕانیش هەمان بۆچوونی هەبێت بۆیە‬ ‫زۆرجار تاكڕەوانە بریاردەدات‌و كاری‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی خۆی دەكات‪.‬‬ ‫ئ���ەم ح��اڵ��ەت��ە ل��ەالی��ەك س��ەری‬ ‫لەدەسەاڵت تێكداوەو لەالیەكی تریش‬ ‫گۆڕانی دوچاری ترس‌و گومان كردووە‪،‬‬ ‫چونكە لە ئێستاشدا هەست دەكرێت‬ ‫یەكگرتوو بووەتە نوێنەری راستەقینەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫لەوانەیە‬ ‫پرسی دەستوور دوابخرێت!‬ ‫یەكێك لە خاڵە سەرەكییەكان كە‬ ‫بووەتە هۆی دروستبوونی ناكۆكی لە‬ ‫گفتوكۆكانی دەس��ەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆن‬ ‫پرسی دەستوورە‪ ،‬پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬س��وورە لەسەر ئ��ەوەی‬ ‫دەس��ت��وور وەك خ��ۆی بمێنێتەوەو‬ ‫دەستكاری نەكرێت‪ ،‬ئۆپۆزسیۆنیش‬ ‫ل���ەگ���ەڵ ئ�����ەوەی س�����وورە ل��ەس��ەر‬ ‫دەستكاریكردنی دەستوور‪ ،‬بەاڵم تا‬ ‫ئێستا بریارێكی تەواوەتیان لەبارەی‬ ‫چارەنوسی دەستوورە نەداوە‪ ،‬هەروەك‬ ‫ئەوەی محەمەد حەكیم وتەبێژی كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمی لەلێدوانێكیدا رایگەیاند كە‬ ‫دەكرێت پرسی دەستوور دوابخرێت‬ ‫بۆ كاتێكی تر ئەگەرچی ئەمەش رای‬ ‫سەرجەم الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن نییە‪.‬‬ ‫بارزانی السایی محەمەد مورسی‬ ‫دەكاتەوە‬ ‫م��ەس��ع��ود ب���ارزان���ی س��ەرۆك��ی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬دژی گەڕانەوەی‬ ‫دەستوورەو ئەو دەیەوێت بەهەر جۆرێك‬ ‫بێت دەس��ت��ور بخرێتە دەنگدانەوە‪،‬‬ ‫هاوشێوەی موحەمەد مورسی سەرۆكی‬ ‫میسر ك��ە س����ەڕەرای ن��اڕەزای��ی��ەك��ی‬ ‫زۆر بەاڵم سووربوو لەسەر بریاری‬ ‫خۆی‌و دەستووری خستە دەنگدانەوەو‬ ‫دواتریش بەبەڵی دەنگی بۆ درا‪.‬‬ ‫بارزانی دەیەوێت هاوشێوەی مورسی‬ ‫ئەو كارەبكات‌و بێگوێدانە هیچ سكااڵو‬ ‫ناڕەزاییەكی ئۆپۆزسیۆن‌و بەشێكی‬ ‫هاواڵتیان ئەو كارەبكات‪.‬‬


‫لەكۆبوونەوەكانی نێوان‬

‫ئۆپۆزسیۆن و دەسەاڵت كێ براوە بوو؟‬

‫كؤبوونةوةي دةسةآلت و ئؤثؤزسيؤن‬

‫ئامادەكردنی‪:‬‬ ‫ناسح عبدالرحیم‪ /‬هەڵەبجەی شەهید‬ ‫نی���وان‬ ‫لەكۆبوونەوەكان���ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن دەسەاڵت كێ براوە بوو؟‬ ‫ئایا ئۆپۆزسیۆنی لە ئاستی تموحح‌و‬ ‫خەونی ش���ەقامی كوردس���تاندایە؟‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن پێیوای���ە ئیمە وەك‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن بەئەرك���ی خۆم���ان‬ ‫هەس���تاوین‪ ،‬ئەركی ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ئەوەیە ك���ە ئیم���ە دەیكەین‌و ئەوە‬ ‫خەڵك‌و شەقامە هیچیان تیابەسەر‬ ‫نیی���ە‌و ناجوڵێ���ن؟ پرس���یارەكە‬ ‫ئەوەیە ئایا ئۆپۆزس���یۆن بەئەركی‬ ‫سەرش���انی خۆی هەس���تاوە؟ ئایا‬ ‫ئەوە شەقامی كوردستانە ناجولێت‌و‬ ‫لەئاست ئۆپۆزس���یۆندا نییە؟ ئایا‬ ‫كاتی ئەوە نەهات���ووە بەدیلیك بۆ‬ ‫ئەم ئۆپۆزس���یۆنە دروس���تبكرێت؟‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنی كوردس���تان بۆچی‬ ‫ش���ەقام بەكارناهێنێ���ت تەنه���ا‬ ‫ل���ە كەناڵەكان���ی ڕاگەیاندن���ەوە‬ ‫قس���ەدەكات؟ ئای���ا ئ���ەم مۆدیلی‬ ‫قسەكردنەی ئۆپۆزسیۆن تا چەندە‬

‫لەگەڵ واقیعی ئۆپۆزس���یۆن بووندا‬ ‫دەگونجێ���ت؟ ڕێگا ب���ۆ وەاڵمی ئەم‬ ‫پرسیارانە هەریەكە لە هادی حەمە‬ ‫ڕەش���ید هەڵوس���ڕاوی بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆڕان‪ ,‬ڕازاو عب���دول پارێ���زەی‬ ‫كەیسی ‪ 17‬شوبات‌و ڕۆژانی دوایی‪،‬‬ ‫س���ەالم عەبدواڵ چاالكوانی كۆمەڵی‬ ‫مەدەن���یدەدوێنی���ن‪.‬‬ ‫هادی حەمە ڕەشید هەڵسوڕاوی‬ ‫بزووتن���ەوەی گ���ۆڕان لەوەاڵم���ی‬ ‫پرس���یاری ئایا ل���ە ئەنجامی دوو‬ ‫س���اڵ لە كۆبوون���ەوەی بەردەوامی‬ ‫نێوان ئۆپۆزس���یۆن دەس���ەاڵت كێ‬ ‫ب���راوە بوو؟ دەڵێ���ت « نابێت هیچ‬ ‫الیەنێك چ ئۆپۆزسیۆن‌و چ دەسەاڵت‬ ‫بێنیاز (مس���تغنی)بن ل���ە گفتوگۆ‌و‬ ‫كۆبوونەوە‪ ،‬بەاڵم گرفتەكە ئەوەیە‬ ‫لە كۆبوونەوەدا هاوسەنگی نەمێنێت‬ ‫(وەك ئێس���تای كوردس���تان) ئیدی‬ ‫پرس���ی براوەو دۆڕاو دێتەپێش‪ ،‬كە‬ ‫بەدڵنیاییەوە‪ ،‬لەئێس���تادا بەپلەی‬ ‫یەك���ەم هاونیش���تمانیان‌و دوات���ر‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن دۆڕاوەو دەسەاڵتیش‬ ‫بەرەندەیە‪ ،‬بەاڵم دوور لە تاكتیك‌و‬

‫ل���ەڕووی س���تراتیژو دوورم���ەودا‬ ‫بەدڵنیایی���ەوە دەس���ەاڵت دۆڕاو‬ ‫دەبێ���ت‪.‬‬ ‫ڕازاو عبدول پارێزەری كەیسی ‪17‬ی‬ ‫شوبات‌و ڕۆژانی دوایی پێیوایە «لە‬ ‫س���ەرجەم كۆبونەوەكاندا دەسەالت‬ ‫س���ودمەندە چونك���ە گەر س���ەیری‬ ‫بەرئەنجامی هەم���وو كۆبونەوەكان‬ ‫بكەین دەسەالت هیچ چاكسازیەكی‬ ‫ئەنجام نەداوە ب���ە پیچەوانەوە بە‬ ‫كۆمەڵێ وەع���دو وعودی بریقەداری‬ ‫ناراس���ت مراوەغە بە ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫دەكات‌و ب���ەرای م���ن باج���ی ئ���ەم‬ ‫گ���ۆی نەگرتن���ەی ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫ل���ە رای رەخنەگ���ران‌و ش���ەقام لە‬ ‫هەڵبژاردنەكاندا ئەیداتەوە چونكە‬ ‫ل���ە حەملەكان���ی هەڵبژاردنەكانا‬ ‫ئەم دانیش���تنانە ئەبێتە سومبول‌و‬ ‫بەڵگ���ە بە س���ەر ئۆپۆزس���یۆنەوە‬ ‫ك���ە ئەمانیش لە دەس���ەالت زیاتر‬ ‫گەمە بە خواس���تی میللەت ئەكەن‪،‬‬ ‫دەس���ەالتیش س���وودێكی باش لەم‬ ‫دانیشتنانە وەردەگرێ بۆ بانگەشەی‬ ‫هەلبژاردن‪ ،‬بە رای من ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪9‬‬


‫ئاس���نی س���ارد ئەكوتێ ك���ە هەوڵ‬ ‫لەگەڵ دەسەالتێكی كوێرو كەرو بێ‬ ‫ئیرادەو هەرزەكاردا گفتوگۆ بكات»‪.‬‬ ‫لەب���ارەی ئ���ەوەی ك���ە ئای���ا‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن لە ئاس���تی تموحح‌و‬ ‫خەونی شەقامی كوردستاندایە ئەو‬ ‫پارێ���زەرەی ‪ 17‬ش���وبات پێیوایە»‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن لەب���ەر ئەنجام���ی‬ ‫نارەرای���ی ش���ەقام لەدەس���ەاڵت‬ ‫دروس���تبوو ه���ەر بۆی���ە ناتوانین‬ ‫بڵێ���ن هیچ كاریگ���ەری نەكردوە بۆ‬ ‫میللەت بەڵكو چەند كاریكی گرنگی‬ ‫ئەنجامداوە لە رووی دروستبوونی‬ ‫رای جی���اواز‌و نارازی���ی ل���ە‬ ‫بریارەكانی دەسەاڵت‌و شیكردنەوەی‬ ‫كەموكوری‌و كەلینەكانی دەسەاڵت‌و‬ ‫كارەكان���ی‪ .‬ئ���ەوەی جێ���ی ئومێد‬ ‫نی���ە الی الیەنگرانی ئۆپۆزس���یۆن‬

‫ئۆپۆزس���یۆن بەم مرونەتیەوەی لە‬ ‫هەوڵی دەسەاڵتایە بە پشتی میللەت‬ ‫بە مەبەس���تی گەیش���تن بە كەالكی‬ ‫بەش���ێك لە دەس���ەاڵت لە كوردەی‬ ‫هەردوو جەژن دەبێت هەم میللەت‌و‬ ‫ه���ەم كەالكەكەش‪ ،‬بۆیە زۆر گرنگە‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن زۆر ب���ە ئەهمی���ەت‬ ‫راپرسی لە ناو میللەتا ئەنجامبدات‪.‬‬ ‫هەرچی چاالكەوانەكەی كۆمەڵی‬ ‫مەدەنیە دەڵێت» نەخێر ئەو س���ێ‬ ‫حزبە لەئاستی چاوەڕوانی جەماوەر‬ ‫نی���ن‪ .‬س���ێ حزب���ە هاوپەیمانەكە‬ ‫(یەكگرتوو‪ ،‬كۆمەڵ‌و گۆڕان) س���ێ‬ ‫رەوت���ی كۆنەپارێ���زو لیبرال���ن‌و‬ ‫بەكردەوە سەلماندیان كە بەرنامەی‬ ‫چارەسەری كێشەو گرفتی هەژارانی‬ ‫كوردس���تانیان پێنی���ە‌و دەیانەوێت‬ ‫هەندێ‌ ریف���ۆرم ئەنجامب���دەن كە‬

‫هەڵوسڕاوێكی بزووتنەوەی گۆڕان‪:‬‬ ‫لە ئێستادا بەپلەی یەكەم‬ ‫هاونیشتمانیان‌و دواتر ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دۆڕاوەو دەسەاڵتیش بەرەندەیە‬ ‫ئ���ەو واقیعەی���ە ك���ە ناتوانن لەو‬ ‫خەون���ە دەرچ���ن ك���ە پێیانوابوو‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫بەدروس���تبوونی‬ ‫دەس���ەاڵت هەیمەنە لەدەستئەدات‌و‬ ‫هەر بەو گروتێنەش���ەوە گەنجانی‬ ‫ش���اری س���لیمانی لە ‪ ١٧‬ی شوباتا‬ ‫خۆپیش���اندانیان ك���رد‪ ،‬تورەی���ی‬ ‫میللەت‌و شەقام ئەیەوێ لە كارەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش���دا رەنگبداتەوە‪ ،‬لە‬ ‫الیەكی ترەوە ئۆپۆزس���یۆنەكەمان‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنیكی مایل���ە‌و ناتوانێ‬ ‫بریاربدات پش���ت بە كێ دەبەستێ‪،‬‬ ‫پشت دەبەستێ بەو كۆمەڵ‌و گروپ‌و‬ ‫گەنج���ە تۆران���ەی ن���او میللەت‌و‬ ‫خەتێ بەس���ەر دەس���ەاڵتا ئەنێ یا‬ ‫بەردەوام ل���ە چاوەروانی مرونەتی‬ ‫دەس���ەاڵتدا ئەبێت بۆ چاكس���ازی‪،‬‬ ‫ئەوەی ترس���ە الی م���ن ئەوەیە تا‬

‫‪10‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫هەرگیز چارەسەرنیە بۆ قەیرانەكە‪،‬‬ ‫هەمووی���ان لە فەلەك���ی بەرنامەی‬ ‫سیاس���ەتی لیبرالیزم���ی نوێ���دا‬ ‫دەس���وڕێنەوەو لە ژێ���ر كاریگەری‬ ‫سیاسەتی دەرەكیش���ەوە كاردەكەن‪.‬‬ ‫ب���ۆ وەاڵمی ئەو پرس���یارەی كە‬ ‫هێ���زە ئۆپۆزس���یۆنەكان پێانوایە‬ ‫ك���ە ئێم���ە وەك ئۆپۆزس���یۆن بە‬ ‫ئەرك���ی خۆمان هەس���تاوین ئەركی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن ئەوەی���ە ك���ە ئێم���ە‬ ‫دەیكەی���ن‌و ئەوە خەڵك‌و ش���ەقامە‬ ‫هیچیان تیابەس���ەرنییەو ناجوڵێن؟‬ ‫پرسیارەكە ئەوەیە ئایا ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بەئەركی سەرشانی خۆی هەستاوە؟‬ ‫ئای���ا ئەوە ش���ەقامی كوردس���تانە‬ ‫ناجولێت‌و لەئاس���ت ئۆپۆزسیۆندا‬ ‫نیی���ە‬ ‫؟‬ ‫ه���ادی حەمە رەش���ید لەوەالمدا‬

‫دەڵێ���ت» نازان���م كام الیەن���ی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن هێن���دە بێمنەت���ە كە‬ ‫بەو لۆژیكە قس���ە لەس���ەر شەقام‬ ‫دەكات؟ بەاڵم بەگشتی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫ش���ەقامیش ل���ە قەیران���دان‪،‬‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن ڕۆژ ب���ەڕۆژ زیات���ر‬ ‫لەالی���ەن دەس���ەاڵتەوە دەس���تەمۆ‬ ‫دەكرێ���ت‌و لەژێرن���او‌و تایتڵ���ی‬ ‫جیاوازدا دەبنە ش���ەریكی دەسەاڵت‬ ‫ل���ە خانەنش���ینكردنی ئەندام���ان‌و‬ ‫وەرگرتن���ی ئیمتی���ازات لەهەندێ‌‬ ‫جومگەو جێگای پێكەوەكاركردنیان‪،‬‬ ‫هەرچ���ی شەقامیش���ە هەمیش���ە‬ ‫چاولەبەری ئۆپۆزسیۆن‌و چاوەڕێی‬ ‫فریادڕەس���ێكە گی���ان بكات���ەوە‬ ‫بەبەری���دا‪ ،‬ئ���ەوەی گومان���ی تێدا‬ ‫نیی���ە ئەوەیە ش���ەقام نەیتوانیوە‬ ‫ببێت���ە فش���ارو ڕۆڵی دەس���ەاڵتی‬ ‫پێنجەمی لەهەرێمدا نەگێڕاوە بۆیە‬ ‫هەرچی ڕەخنەیەك كە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫لەش���ەقامی دەگرێ���ت ڕاس���تە‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەش���ەوە ئەوەی ش���ەقام‬ ‫لەسەر ئۆپۆزسیۆن هەیانە دروست‌و‬ ‫ت���ەواوە‪.‬‬ ‫ڕازاو عب���دول ب���ۆ وەاڵم���ی ئەو‬ ‫پرس���یارە دەڵێت» شەقام خەسێنرا‬ ‫ئ���ەو كات���ە خەس���ێنرا هەموومان‬ ‫‪ ١٧‬ی ش���وباتمان بیردێ���ت م���ن‬ ‫خ���ۆم یەكێك بووم لەو كەس���انەی‬ ‫هەرگی���ز ل���ەو بروای���ەدا نەبووم‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن بەیاننامەیەك���ی وا‬ ‫لەرزۆكان���ە دەركات‌و پێش���تریش‬ ‫وتووم���ە ئ���ەو رۆژەی رۆلەكان���ی‬ ‫ئەم ش���ارە ش���ەهیدو برینداركران‬ ‫گەر ئۆپۆزس���یۆن ن���ەك الیەنگری‬ ‫خۆپیش���اندەرانی بكردای���ە بەڵكو‬ ‫بێدەنگی هەڵبژاردایە لەرووداوێكی‬ ‫وا هی���چ تەدەخول���ی نەكردای���ە‬ ‫بەبروای من پێگ���ەی لە نێو بنكەی‬ ‫جەماوەری���دا زۆر بە هێزتر دەبوو‪،‬‬ ‫گریمانەی لێدانی بارەگاكانیش���یان‬ ‫ب���ە بەرژەوەن���دی ئۆپۆزس���بۆن‬ ‫ئەشكایەوە لەداهاتوودا‪ ،‬بە بروای‬ ‫من ئەو جیلەی لەگەڵ ئۆپۆزسیۆندا‬ ‫ب���وو ل���ە ئێس���تادا تورەی���ە لە‬ ‫ئەنجامنەدانی چاكسازی تورەیە لە‬


‫بینینی س���ەر كردەكان لە شاشەی‬ ‫تەلەفزیۆن���ەكان‪.‬‬ ‫س���ەاڵم عبدواڵ پێیوایە» بازاڕی‬ ‫ئ���ازاد‪ ،‬ب���ە هێزكردن���ی كەرت���ی‬ ‫تایب���ەت‪ ،‬گرانی ب���ازاڕ‪ ،‬بێكاری‬ ‫وای كردووە خەڵك ل���ە ئەمریكا‪،‬‬ ‫ئەلمانی���او یون���ان‌و ئەس���پانیا‌و‬ ‫پورتوگال‌و تون���س راپەڕن‌و داوای‬ ‫ژیانێكی باشتربكەن‌و ئەمە پێویستی‬ ‫ب���ە بەدیلێك���ی ئاب���ووری هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم (س���ێ حزبەكە)و لەگەلیاندا‬ ‫(رۆش���بیرەكان‌و زۆری���ك ل���ە‬ ‫كەناڵەكان) رەخنەدەگرن‪ ،‬بەاڵم بە‬ ‫میتۆدی (رەخنە لە پێناوی رەخنە)‪،‬‬ ‫ب���ۆ نموونە لە كەناڵ���ی ( ‪) KNN‬‬ ‫بەرنامەیەك���ی باش هەیە لە بارەی‬ ‫ئاب���ووری‌و زۆرێك ل���ە گەندەڵی‌و‬ ‫ناعەدالەت���ی پیش���اندەدەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەڵتەرناتیڤی نیە‪ .‬ئەوانە لە ئاستی‬ ‫ئەم ئەركانە نی���ن‌و نایانەوێت لەم‬ ‫بارەی���ەوەگۆڕان���كاریبكرێ���ت‪.‬‬ ‫هەڵوس���ڕاوەكەی بزووتن���ەوەی‬ ‫گۆڕان لەب���ارەی ئ���ەوەی كە ئایا‬ ‫كاتی ئەوە نەهات���ووە بەدیلیك بۆ‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن دروستبكرێت دەڵێت»‬ ‫ڕاس���تە ئۆپۆزسیۆن نەیتوانی ببێتە‬ ‫جێگای ئومێدی ڕاستەقینەی خەڵكی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬بەاڵم بۆ دۆزینەوەی‬ ‫ئەلتەرناتیڤ بۆ ئەم ئۆپۆزسیۆنە‪،‬‬ ‫م���ن پێموای���ە خەڵكی كوردس���تان‬ ‫ماندووب���وون ل���ە گ���ەڕان بەدوای‬ ‫فریادڕەسدا‪ ،‬ئێمە هەموومان كوڕی‬ ‫ئ���ەم كۆمەڵگەیەی���ن‪ ،‬كەمتر گرفت‬ ‫لەدەموچاوەكاندای���ە‪ ،‬بەق���ەدەر‬ ‫ئەوەی گرفتەكە لە سیستم‌و ستایلی‬ ‫بەڕێوەبردندایە‪ ،‬بۆیە لەبری گەڕان‬ ‫بەدوای فریادڕەس���دا باشترە ئێمە‬ ‫خەبات بۆ گۆڕانكاریی لەسیس���تمی‬ ‫كوردس���تاندا‬ ‫فەرمانڕەوایەت���ی‬ ‫بكەی���ن‪ ،‬بەواتایەكیت���ر ئەگ���ەر‬ ‫بەدیلەكان كەس���انێكی تربن‪ ،‬ئەوا‬ ‫وەك (س���یزیف) ئێمە دیس���انەوە‬ ‫كۆمەڵێكیتر بااڵدەستدەكەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر باس���ی جیهانبینی‌و پرۆژە‌و‬ ‫سیستمی فەرمانڕەوایەتی بێت ئەوا‬ ‫بێگوم���ان پێویس���تی هەنووكەیی‌و‬

‫دۆزین���ەوەی‬

‫ستراتیژیش���مانە‬ ‫ئەلتەرناتی���ڤ‪.‬‬ ‫پارێزەرەك���ەی ‪17‬ی ش���وبات‬ ‫دەڵێت» لە ئێس���تادا شەقام دابراوە‬ ‫لە هەم���وو حیزبە سیاس���یەكان‌و‬ ‫پێش���موایە گ���ەر ل���ە هەڵبژاردندا‬ ‫پەنانەبەنەب���ەر تەزویر ‪ %50‬ناچێ‬ ‫بۆ دەنگدان‌و ئۆپۆزسیۆنیش لەبەر‬ ‫ئ���ەوەی لەئیس���تادا وەاڵمی هەموو‬ ‫پرسیارەكانی شەقام‌و میللەتی پێنیە‬ ‫بۆی���ە خ���ۆی دوورە پەرێز گرتووە‬ ‫لەرایش���ەقام‪.‬‬ ‫ئ���ەو چاالكەوان���ەی كۆمەڵ���ێ‬ ‫مەدەنی پێیوایە» سۆسیالیزم تاقە‬ ‫ئەڵتەرناتیفەو تەواوی گۆڕەپانەكە‬ ‫سەرمەس���تكراون بە دژایەتیكردنی‬ ‫كارو بازاڕو رۆش���نبیری هاوبەش»‬ ‫مامۆس���تا هادی حەمە ڕەش���ید‬ ‫لەبارەی ئەوەی كە ئۆپۆزس���یۆنی‬

‫ئیحراجكردووە تا جارێك دەسەاڵت‬ ‫س���ەردانیان دەكەن ئەوان دوو سێ‌‬ ‫جار دەچنە س���ەردانیان‪ ،‬الیەنیان‬ ‫تیای���ە الی دەس���ەاڵت زۆر نەرمەو‬ ‫ك���ە دێتەوە ب���ۆ الی هاوڕێكانیتری‬ ‫دیس���ان گەرم دەبێتەوە‪ ،‬ئەمەوێت‬ ‫بڵێ���م ئۆپۆزس���یۆن ناكرێ���ت وەك‬ ‫ی���ەك بخوێنرێن���ەوە‪ ،‬تەنان���ەت‬ ‫ش���ێوازی هەڵبژاردنی س���ەنگەری‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن بوونی���ان جیاوازە‪،‬‬ ‫ئەم���ەش لەڕاگەیاندنەكانیان���دا‬ ‫ڕەنگیداوەت���ەوە‪ ،‬بەاڵم بەگش���تی‬ ‫زمان���ی ڕاگەیاندنی���ان پاراوترە تا‬ ‫كرداری���ان‪.‬‬ ‫بە بروای من چیتر بە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بوون ناتوانرێ فش���ار بخریتە سەر‬ ‫دەسەاڵت چاكسازی بكات‪ ،‬بە تەنها‬ ‫نەمانی ئەمانەو بنبركردنی هەموو‬ ‫وەسائلەكانی گەندەڵی بە سیستمێكی‬

‫پارێزەرێكی كەیسی ‪17‬ی شوبات‪:‬‬ ‫لەهەڵبژاردنەكاندا ئۆپۆزسیۆن باجی‬ ‫گوێنەگرتنی لەشەقام‌و ڕەخنەگران دەدات‬ ‫كوردس���تان بۆچ���ی ش���ەقام‬ ‫بەكارناهێنێت تەنها لە كەناڵەكانی‬ ‫ڕاگەیاندن���ەوە قس���ەدەكات‌و ئ���ەم‬ ‫مۆدیلی قس���ەكردنەی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫تاچەندە لەگەڵ واقیعی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫بوون���دا دەگونجێ���ت؟ پێیوای���ە»‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن چ���وار الیەن���ن‌و‬ ‫هەرالیەنێكی���ش خاوەن���ی میدیاو‬ ‫ڕاگەیاندنی خۆیانن‪ ،‬هەروەك چۆن‬ ‫لەئاستی سیاس���ییاندا تاڕادەیەكی‬ ‫زۆر لێكت���رازراوو دوور لەی���ەك‬ ‫كاردەك���ەن ‪ ،‬پێكەوەكاركردنی���ان‬ ‫كەمترە لە دوور لەیەك كاركردنیان‪،‬‬ ‫پێكەوە لیژنەی هەماهەنگییان هەیە‪،‬‬ ‫پرۆژەیەكی���ان لەچەن���د پاكێجێكدا‬ ‫داوەتە دەسەاڵت‪ ،‬بەاڵم الیەنی نزیك‬ ‫لەدەس���ەاڵت‌و دوورو دوورتری���ان‬ ‫تیایە‪ ،‬هەندێكیان پارتی‌و یەكێتیان‬

‫ئیداری شارستانی سەرلەنوێ والت‬ ‫بینائەكرێت���ەوە‪ ،‬گومانم هەیە لە‬ ‫ئەگ���ەری دروس���تبوونی بوارێك���ی‬ ‫وا بەم سس���تی‌و بێهەڵوێس���تیەی‬ ‫هاواڵتیان���ەوە‪.‬‬ ‫چونك���ە ئەگ���ەر میللەتیش بەو‬ ‫ش���ێوەیە بوایە كە ئۆپۆزسیۆن لە‬ ‫ئاس���تی تموحەكانیانا نیە میللەت‬ ‫لە ئۆپۆزس���یۆن وشیارتر كاریكیان‬ ‫ئەكرد ئۆپۆزس���یۆنیش ئیجباركەن‬ ‫پشتگیری راكانی ش���ەقام بكات بە‬ ‫نارەزایەتیەكانیان‪ ،‬كیشەی شەقام‬ ‫هەروەكو نەتەوەی كورد شۆرشەكانی‬ ‫بەرتوباڵوو بێبەرنامەیە‪ ،‬لەجیهانی‬ ‫عەرەبیدا ئەوە گەنج���ەكان بوو بە‬ ‫بەردەوامبوونی���ان ل���ە نارەزایەتی‬ ‫پارت���ە ئۆپۆزسیۆنەكانیش���یان‬ ‫ئیجباركرد بێنە ریزی شۆرشگێران‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪11‬‬


‫ن���ەخ���ۆش���ی �‬

‫یەكێت��ی دوای‬

‫بةثيي خؤي دةطة ِريَتةوة؟‬ ‫ئايا ئةمجارةش َتالةباني َ‬

‫ڕاپ���ۆرت���ی‪ :‬ب���روا ه��ەول��ێ��ری‬ ‫زیات���ر ل���ە نیوس���ەدە ژیانی‬ ‫سیاسی‌و ملمالنێی‌و كوتلەكاری لە‬ ‫هەناوی ئەو حی���زب‌و ئاوارەیی‌و‬ ‫جیابوون���ەوەو كۆدەتاو ش���ەڕو‬ ‫كوشتارو پەنجە شكاندنی یەكتر‪،‬‬ ‫ئێس���تاش ل���ە ئامادەبوون���ی‬ ‫الیەنەكان ب���ۆ كۆبوونەوە جەالل‬ ‫تاڵەبانی جەڵتەی دەماغ لێی���دا‪.‬‬ ‫مێ���ژووی ئ���ەو (تاڵەبان���ی)‬ ‫كە ئیس���تا نەخۆش���ەو لە واڵتان‬ ‫چارەسەری پزیش���كی بۆ دەكرێت‬ ‫ل���ە تەنگژەی قەیران���ەكان چاوی‬ ‫هەڵهێنا ئ���ەو كات���ەی عێراق لە‬ ‫تەگژەداب���وو‪ ،‬لەهەمانكاتیش���دا‬ ‫عێراقی لە قەیراندا جێهێش���ت‪.‬‬ ‫ل���ەو باس���ە دەچین���ەدەر‪ ،‬كە‬

‫‪12‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫بارودۆخ���ی عێراق���ەو خۆش���ی‬ ‫بەش���ێكە لەم وەزع���ە خولقاوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ش���یكردنەوە بۆ دوای جەاڵل‬ ‫تاڵەبان���ی‌و ئ���ەو پەیوەن���دی‌و‬ ‫گرێیان���ەی دێتەدی‪ ،‬هەم ناوخۆی‬ ‫یەكێتی‌و ه���ەم پارت���ی‌و یەكێتی‬ ‫ستراتیژیەتی كارو مامەڵەكردنیان‬ ‫چیبەس���ەردێت‪.‬‬ ‫لەمەوب���ەر‬ ‫ماوەی���ەك‬ ‫سەركردایەتی گۆڕان ڕایگەیاندبوو‪:‬‬ ‫نەوش���ێروان مەستەفا ناچِێتەوە‬ ‫ن���او یەكێت���ی‌و دوای مردنی مام‬ ‫جەالل‪ ،‬ئەم���ەش بێئومێدی زیاتر‬ ‫لەالی���ەن كادیران���ی یەكێت���ی‌و‬ ‫دروستكردو پارتی هاوپەیمانیشی‬ ‫كەوتۆت���ە دڵەڕاوكێ‌و ترس���ێكی‬ ‫گەورەوە‪ ،‬چونكە ڕەنگە مامەڵەی‬ ‫پارتی‌و تاڵەبانی‌و بەرهەم ساڵح‬ ‫ئاس���ان بێت‪ ،‬بەاڵم بۆ كۆسرەت‬

‫ڕەسول ( ئێستا بەفەرمانی مەكتەبی‬ ‫سیاسی یەكێتی كراوەتە برا گەورە)‬ ‫ئەس���تەمە‪ ،‬لێرەوە هاوكێشەكان‬ ‫گۆڕانكاریدروس���تدەكات»‪.‬‬ ‫ئێ���وارەی (‪)2012 /12 /17‬‬ ‫ماندووب���وون‌و‬ ‫لەبەرامب���ەر‬ ‫ش���ەكەتێكی زۆرەوە ج���ەالل‬ ‫تاڵەبانی سەرۆككۆمارو سكرتێری‬ ‫یەكێتی گەیەنرایە نەخۆش���خانە‪،‬‬ ‫دواتریش (‪ )2012/12/20‬ڕەوانەی‬ ‫ئەڵمانیا كرا‪ ،‬ترس���ی ئەمجارەی‬ ‫یەكێتی بە لەدەستدانی تاڵەبانی‌و‬ ‫ترس���ی گەورەی پارتی بە كردنە‬ ‫برا گەورەی كۆس���رەت ڕەس���وڵ‬ ‫لەالی���ەن یەكێتی���ەوە زۆرت���ر‬ ‫ك���ردەوە‪ ،‬بەتایبەت���ی لەه���ەر‬ ‫ئەگەرێكدا گریمان ڕێككەوتننامەی‬ ‫هەڵبوەش���ێتەوەو‬ ‫س���تراتیژی‬ ‫زۆرێك لەس���ەركردەكانی یەكێتی‬ ‫دەگەڕێن���ەوە‪ ،‬بەم���ەش ڕوو لە‬ ‫بە هێزب���وون دەكات‌و بەجۆرێكی‬ ‫ت���ر یەكێت���ی دەردەكەوێتەوە‪ ،‬كە‬ ‫پارتی ب���ەردەوام بە ژم���ارە دوو‬ ‫ل���ە گۆڕەپاتی سیاس���ی هەرێمی‬ ‫كوردس���تاندەردەكەوێ‌‪.‬‬ ‫لەالیەك���ی دیكەوە س���ەركردە‬ ‫توڕەكان لە پارتی زیاتر چەكەرە‬ ‫دەكەن دوورنی���ە یەكێتی كۆنتڕۆڵ‬ ‫بك���ەن‌و ڕەنگ���ە تۆڵ���ەی دەی���ان‬ ‫س���اڵەی خۆیان ل���ەو ئەزموونە‬ ‫داب���ڕاوە بكەن���ەوە‪ ،‬ئەوكاتیش‬ ‫پارتی لە ملمالنێی هەڵبژاردنێكدا‬ ‫بەش���ێكی كەرك���وك‌و گەرمیان‌و‬ ‫دەڤەری س���لێمانی لەدەستبدات‪،‬‬ ‫ئەگەریش نەوش���یروان موستەفا‬ ‫نەچێت���ەوە ڕیزەكان���ی یەكێتی‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دەرگای هاوپەیمانێتی جێی‬ ‫قسە لەس���ەركردنەو لەهەرچركە‬


‫���ە ت��رس��ن��اك��ەك��ە‬

‫ی مەرگ��ی تاڵەبان��ی ب��ەرەو ك��وێ‌؟‬ ‫ساتێكدا ئەو هاوپەیمانێتیە فراوان‬ ‫بێت پارتی‌و حیزب���ە بچووكەكان‬ ‫بكەون���ە بەرەی���ەك‌و یەكێت���ی‌و‬ ‫گۆڕان‌و بە ش���ێكی ئۆپۆزسیۆنیش‬ ‫ل���ە بەرەیەك���ی دیك���ەدا خۆیان‬ ‫ببینن���ەوە‪ ،‬چونك���ە پارتی وەك‬ ‫ج���اران یەكگرتووی ئیسالمیش���ی‬ ‫لەدەس���تدا بە هۆی ڕووداوەكانی‬ ‫بادینان‪ ،‬ئەوەش خوێندنەوەیەكی‬ ‫زیات���ریب���ۆدەكرێ���ت‪.‬‬ ‫ئ���ەو بیركردنەوەیەی ئێس���تا‬ ‫هەیە دەركەوتن���ەوەی هێرۆخانە‬ ‫بۆ درێ���ژەدان بە س���تراتیژیەتی‬ ‫هاوس���ەرەكەی‪ ،‬ب���ەاڵم مردن���ی‬ ‫تاڵەبانی ئەو ماڵە بەو ش���ێوەیە‬ ‫نامێنێت���ەوەو پەرتەوازەیی ڕووی‬ ‫تێ���دەكات‌و هەم ك���وڕەكان‌و هەم‬ ‫كەس���ە نزیكەكانی دوای تاڵەبانی‬ ‫میراتە جێماوەكەی هەم كورسیەكە‬ ‫هەم س���امانەكەی كێشەكان قوڵتر‬ ‫دەكات���ەوە ئەزمونێك���ی ت���ازەی‬ ‫كوتلەگ���ەری س���ەرهەڵدەدات‪ ،‬كە‬ ‫لەوەیئێس���تاقورس���تربێت‪.‬‬ ‫دیدێك���ی ت���ازە ل���ە یەكێت���ی‬ ‫دەركەوت���ووە ب���اوەڕی ب���ەو‬ ‫مامەڵەكردن���ەی هاوپەیمانێتی���ە‬ ‫نی���ە لەگ���ەڵ پارت���ی وەك چۆن‬ ‫پارت���ی‌و هەوادارانی دەڵێن» ئێمە‬ ‫یەكێتیم���ان زیندووكردۆت���ەوەو‬ ‫لەس���ەرەمەرگ ڕزگارمانك���رد‪،‬‬ ‫كاتی خۆش���ی كۆس���رەت ڕەسول‬ ‫گلەیی‌و ژێردەس���تەیی حیزبەكەی‬ ‫بینی لەژێردەس���تی پارتی‌و دەنگە‬ ‫ناڕەزایەتیەكان فراوانتر دەبوون‪،‬‬ ‫ئێس���تا ئەو ڕێچكەی���ە ناوەناوە‬ ‫سەرهەڵدەداتەوەو پارتی تووشی‬ ‫ش���ۆككردووە‪ ،‬كە سەرەكیترینیان‬ ‫وەك باسمانكردو هەڵوەشانەوەی‬

‫ڕێككەوتنامەیس���تراتیژییە‪.‬‬ ‫چاودێرانی سیاس���ی ڕایانوایە‬ ‫ئەگ���ەر تاڵەبانی بمرێ���ت‪ ،‬یان‬ ‫لەكاری سیاسی دوور بكەوێتەوە‪،‬‬ ‫پارتی دەتوانێ‌ دەست لەكاروباری‬ ‫یەكێتی‌و كوتلەكان وەربدات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر نەخۆش���یەكەی كۆس���رەت‬ ‫ڕەس���ولیش درێ���ژە بكێش���ێت‌و‬ ‫نەتوان���ی هاوس���ەنگی ناوخ���ۆ‬ ‫ڕابگ���رێ‪.‬‬ ‫ئەگەرچی لە سیاسەتدا بەڵێن‌و‬ ‫بڕی���ار بەتایبەتی لەم���ڕۆدا هیچ‬ ‫ڕەواجێكی نەماوەو بۆتە دار دەستی‬ ‫سیاس���یەكان‪ ،‬ب���ەاڵم لەئەگەری‬ ‫ه���ەر ئەگەرێ���دا دەبێ‌ پاش���گەز‬ ‫بوونەوەش دابنێین‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫ئەو لێدوان���ەی بزووتنەوەی‬ ‫گۆڕانیش نابێت���ە پێوەر بۆ‬ ‫نەگەڕان���ەوەی بۆ یەكێتی‪،‬‬ ‫بۆیە ترسی پارتی لەوەدایە‬ ‫نەوشیروان موستەفا بەالی‬ ‫پارتیەوە جێی متمانە نیە لە‬ ‫قس���ەكانیدا‪.‬‬ ‫قەیرانێك���ی دیك���ەی دوای‬ ‫مەرگی مام ج���ەالل پارتی پێیوایە‬ ‫لەڕێككەوتنام���ەی س���تراتیژی‬ ‫تەنیا جەالل تاڵەبانی دەناسێت‪،‬‬ ‫مەس���عود بارزان���ی زۆرب���ەی‬ ‫جار ل���ە بۆنەكان���دا ئاماژەی بە‬ ‫كەس���ی یەك���ەم داوە ن���ەك كۆی‬ ‫گش���تی یەكێتی‪ ،‬ئەمەش پەراوێز‬ ‫خس���تنە لە بڕیاڕیارەكانداو وەك‬ ‫ئاماژەیەكیش لەئێستادا زۆربەی‬ ‫مەكت���ەب سیاس���یەكانی یەكێتی‬ ‫نازان���ن ڕێككەوتنی س���تراتیژی‬ ‫چۆنەو باس���ی چیكراوە؟ كەسیش‬ ‫نەیپرسیوە یاخود نەیوێراوە باسی‬ ‫نهێنییەكانی ڕێككەوتنی ستراتیژی‬

‫نێ���وان پارت���ی‌و یەكێت���ی بكات‪،‬‬ ‫هەرچەندە ئێستا لێژنەی هاوبەش‬ ‫لەنێوان هەردووال پێكهێنراوە بۆ‬ ‫هەمواركردنەی ئەو پەیماننامەیە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم كەس���ە ڕۆش���نبیرەكانی‬ ‫یەكێت���ی ئەو نهێنیی���ە تێدەگەن‌و‬ ‫زۆرجاری���ش ل���ە س���یمینارو‬ ‫گفتوگۆكان���دا ئ���ەوە بە ئاش���كرا‬ ‫دەدركێن���ن‪ ،‬ئەنجومەنی ناوەندی‬ ‫یەكێتی نیش���تیمانیش بەردەوامە‬ ‫لەڕەخنەكانی لە س���ەركردایەتی‬ ‫ئەو حیزبە بەتایبەتی دەركەوتنی‬ ‫بێبە ش���ی‌و‬

‫مافخوراوی‬ ‫یەكێت���ی (بەوت���ەی خۆی���ان) لە‬ ‫پۆس���تە ئیدارەییەكان���دا‪ ،‬كەچی‬ ‫تا ئێس���تا وێڕای هەوڵ���ەكان بۆ‬ ‫دابەش���كردنی پەنجا ب���ە پەنجای‬ ‫هەرێمی كوردس���تان لەنێوان دوو‬ ‫حیزبدا هیچ نەبینراوەو یەكێتیش‬ ‫س���كرتێرەكەی لەس���ەرە مەرگەو‬ ‫ێ‬ ‫بێدەنگ���ە‪ ،‬بۆیە دەب���ێ‌ چاوەڕ ‌‬ ‫بكەین دوای مەرگی تاڵەبانی‪ ،‬یان‬ ‫دووركەوتنەوەی لەكاری سیاسی‬ ‫ێ‬ ‫ئاین���دەی ئ���ەو حیزبە ب���ە كو ‌‬ ‫دەگات؟‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪13‬‬


‫دةبيت‬ ‫يةكيتيدا طؤ ِران دروست َ‬ ‫لةهةناوي َ‬

‫بڵقی كۆنە سەركردەكانی یەكێتی‬ ‫لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا‬

‫ئارام ئەحمەد ‪ /‬هۆڵەندا‬ ‫ب��ەدرێ��ژای��ی م��ێ��ژوو م��رۆڤ��ی‬ ‫وا خ��ۆس��ەپ��ێ��ن پ��ەی��داب��وون‪،‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر ب��ەری��ان پێنەگیرابێت‬ ‫ل��ەه��ەوڵ��داب��وون ب��ەس��ەر دنیادا‬ ‫خۆیان بسەپێنن‪ ،‬هەمەجیەت‬ ‫ت���ا ئ��ێ��س��ت��اش ل���ێ���رەو ل���ەوێ‬ ‫ب��ەردەوام خۆی تازە دەكاتەوە‪،‬‬ ‫چەوساوەكان‌و قوربانیەكانیش‪،‬‬ ‫پیشەیان بووە بەوەی ئازارەكانی‬ ‫خۆیان ڕابژەنن‌و بیانخەنەڕوو‪،‬‬ ‫پێیانوایە بەم ڕێگایە دەتوانن‬ ‫وا ل��ە دەس���ەاڵت���ە دی��ك��ت��ات��ۆرو‬ ‫هەمەجیەكان بكەن‪ ،‬وەك مردوو‬ ‫سەیریان نەكەن‪.‬‬ ‫زۆرب��������ەی ق��وت��اب��خ��ان��ە‬ ‫فكرییەكان‪ ،‬ئایدۆلۆژییە ڕەنگاو‬ ‫ڕەنگەكان‪ ،‬بۆ كوێرەوەریەكان‌و‬ ‫چ��ەوس��ان��ەوەك��ان��ی ئینسان‪،‬‬ ‫بەیەكدادان لەنێوان یەكدا دەكەن‪،‬‬ ‫پێیانوایە تاوانی ئەم ئایدیاو‬

‫‪14‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫ئەو بیرە‪ ،‬لە فاڵنە سەرزەمین‪،‬‬ ‫چ��ەوس��ان��ەوەو ش���ەڕو ت���اوان‌و‬ ‫كۆنەپەرستی چەكەرەدەكات‌و بااڵ‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫وایدەبینم گرێ ئەساسیەكە لە‬ ‫هیچ ئایدۆلۆژیایەكی زەمینی‌و‬ ‫ئاسمانیدا نییە‪ ،‬ئ���ەوەی كە‬ ‫گرێكەیە لە خودی ئینساندایە‪،‬‬ ‫ئ��ی��ن��س��ان خ���ۆی دروس��ت��ك��ەری‬ ‫ه��ەم��وو وی��س��ت��ەك��ان��ە‪ ،‬خ��ۆی‬ ‫ئ��ازادی‪ ،‬جوانی‪ ،‬ئارامی‪ ،‬ژیان‬ ‫بەمانا مۆدێڕنەكەی جڵەودەكات‪،‬‬ ‫ئازارێك تێدەپەڕێنێت‪ ،‬سەدان‬ ‫ئازاری تر دەخولقێنێت‪ ،‬كوشتنی‬ ‫هەموو كائینێك بەرهەمی ئەقڵی‬ ‫ئینسانە‪.‬‬ ‫ل��ەب��ەرای��ی��ەك��ان��ی م��ێ��ژوەوە‪،‬‬ ‫هیچ گیانلەبەرێك ب��ەق��ەدەر‬ ‫ئینسان‪ ،‬دڕندەو كێوی نەبووە‪،‬‬ ‫ت��ەن��ان��ەت ئ��ی��ن��س��ان خ��ەت��ەری‬ ‫بۆسەر ژینگەیش دروستكردوەو‬ ‫لەپیسكردنی بەردەوامە‪ ،‬ئەوەی‬

‫كە نەزوەو شەڕەنگێزی دەخرێتە‬ ‫پ��اڵ ه��ەن��دێ دڕن���دەی كێویی‪،‬‬ ‫ه��ەڵ��ەی��ەك��ی م���ێ���ژووی خ��ودی‬ ‫ئینسانە‪ ،‬هەوڵدانێكی بێسەمەرە‬ ‫بۆ پاككردنەوەی پەرێزی خۆی‪،‬‬ ‫ئ��ەوە ئینسانە ه��ەم��وو شتێك‬ ‫وێراندەكات‌و دەیەوێت بەناوی‬ ‫ه��زرو فەلسەفەو داهێنانەوە‪،‬‬ ‫خۆی بێبەریبكات‪ ،‬خۆی لەڕشتنی‬ ‫ئەو دەریای خوێن‌و چەوسانەوەو‬ ‫پێشێلكاریانە بدزێتەوە كە خۆی‬ ‫ڕێبەرایەتی كردوە‪.‬‬ ‫نیچە ڕوو ب��ە م��رۆڤ��ای��ەت��ی‬ ‫ه��اواردەك��ات‌و دەڵ��ێ��ت» جیهان‬ ‫ت��ەن��ه��ا حەقیقەتێكەو دەب��ێ��ت‬ ‫ب��ەوەف��اب��ن ب���ۆی» نیچە ئ��ەو‬ ‫پرسیارەی نەكردوە‪ ،‬ئایا ئینسان‬ ‫خۆی وەفای بۆ حەقیقەتی خۆی‬ ‫هەیە‪ ،‬تا بۆ جیهانی هەبێت؟‬ ‫ل��ەب��ەر ئ����ەوەی پێكهاتەی‬ ‫ك��ورد‪ ،‬پێكهاتەیەكی خێڵەكی‌و‬ ‫ع��ەش��ی��رەت��ی��ی��ە‪ ،‬ن��ەی��ت��وان��ی��وە‬


‫بەدرێژایی مێژووی داگیركاری‪،‬‬ ‫خ���ۆی ڕزگ���ارب���ك���ات‌و خ��اوەن��ی‬ ‫ش��ۆڕش��ێ��ك��ی ه���زری ن��ەت��ەوەی��ی‬ ‫ب��ێ��ت‪ ،‬ت������ەواوی ه��ەوڵ��ەك��ان‬ ‫بەتایبەت لە سەد ساڵی ڕابردودا‬ ‫م��ای��ەپ��وچ ب����ووە‪ ،‬ه��ەرچ��ەن��دە‬ ‫ئ��ەم بەناو ش��ۆڕش‌و پارتانەی‬ ‫درووس���ت���ب���وون‪ ،‬ل��ەژێ��ر ن��اوی‬ ‫«ڕزگ��اری نیشتیمانیدا»‪ ،‬دەیان‬ ‫ه��ەزار ئینسانی كوردیان كردوە‬ ‫بەخۆراكی ش��ەڕی ناوخۆیان‌و‬ ‫دەرەوەی خۆیان‪ ،‬لەكۆتاییدا‬ ‫گەڕاونەتەوە ئەو سەرەتایەی كە‬ ‫لێوەی هاتوون‪.‬‬ ‫ئەوەی كە بیست‌ویەك ساڵە‪،‬‬ ‫ل��ەب��اش��ور ه��ەی��ەو لەشكرێك‬ ‫مشەخۆری خستۆتەوەو دەی��ان‬ ‫گروپی مافیایی‌و دوو میلیشیایی‬ ‫چ��ەك��دارو دەسەاڵتێكی تا سەر‬ ‫ئێسك دواك��ەت��وو دیكتاتۆری‬ ‫خێڵەكی خولقاندوە‪ ،‬بەرهەمی‬ ‫ش�����ەڕی خ��ل��ی��ج‌و پ���ەالم���اری‬ ‫ع��ێ��راق��ە ل��ە الی���ەن ئەمریكاو‬ ‫ه��اوپ��ەی��م��ان��ەك��ان��ی��ی��ەوە‪ ،‬نەك‬ ‫بەرهەمی ئەو بانگەشە درۆینەی‬ ‫كە ن��اوی��ان ن��اوە «پێشمەرگەو‬ ‫ش����ۆڕش‌و ك���وردای���ەت���ی» ل��ەم‬ ‫پ���ەی���وەن���دەدا‪ ،‬ن��اق��ارەم��ان��ی‬ ‫بەقارەمانی‌و نائەقاڵنی بوون‬ ‫بەئەقاڵنی بوون‌و ناشۆڕشگێڕی‬ ‫بەشۆڕشگێڕی‌و زۆرج��اران��ی��ش‬ ‫چەتەییان ن��اون��اوە‪ ،‬ش��ۆڕش‌و‬ ‫ڕزگاری نیشتیمانی‪.‬‬ ‫‪ 17‬ی شوبات ڕۆژی تەقینی‬ ‫بڵقی كۆنە یەكێتیەكانی ناو‬ ‫گۆڕان‬ ‫ل�������ەدوای ه��ات��ن��ی تیمێك‬ ‫لەسەركردەكانی یەكێتی بۆناو‬ ‫بزوتنەوەی گ��ۆڕان‪ ،‬لەبەرامبەر‬ ‫نەقدكردن ل��ەڕاب��ردوی��ان لێرەو‬ ‫لەوێ‪ ،‬بەئاگایی یان نائاگایی‪،‬‬ ‫هەندێ كەس دەیانووت‪ ،‬ئەوانە‬ ‫زۆر باشن بۆ گ���ۆڕان‪ ،‬ئەمانە‬ ‫ن��ەب��ێ��ت ی��ەك��ێ��ت�ی‌و پ��ارت��ی ئ��ەم‬ ‫بزوتنەوەیە دەخۆن‪ ،‬الوانی ئەم‬

‫سەردەمە ناكاران‪ ،‬هیچ نازانن‪،‬‬ ‫ت��ەج��روب��ەی چ���ەك‌و ش��ەڕی��ان‬ ‫نییە‪ ،‬ئ��ەم بالۆرەیە ب��وو‪ ،‬كە‬ ‫ئەم پیاوانە خولقێنەری بوون‪،‬‬ ‫چ لەشارو چ لە شاخ‪ ،‬هەمیشە‬ ‫ویستویانە‪ ،‬خۆیان بەشێرو پڵنگ‬ ‫پیشانبدەن‌و تا ئەو ئاستەی كە‬ ‫گولە لەبەرامبەر سنگی ئەمانەدا‬ ‫دەس��ت��ەوەس��ت��ان‌و زەی��ل��ە‪ ،‬وەك‬ ‫هەموو بانگەشەكانی تر ئەمەش‬ ‫درۆو وەهمێكی گەورو بەتاڵ‌و پوچ‬ ‫بوو‪..‬‬ ‫لەحەڤدەی شوباتدا‪ ،‬ئەوەی‬ ‫نەكرا بەرامبەر ناڕەزایەتییەكان‌و‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان‪ ،‬تفەنگچییەكانی‬ ‫یەكێتی‌و پ��ارت��ی ك��ردی��ان‪ ،‬دە‬ ‫الوی خ��ۆش��ی ل��ەخ��ۆن��ەدی��وی��ان‬ ‫شەهیدكرد‪ ،‬هەشت سەد كەسیان‬ ‫برینداركرد‪ ،‬دوو هەزار كەسیش‬ ‫زی��ات��ر ك��وت��ەك ب��اران��ك��ران‌و‬ ‫ئ������ازاردران‪ ،‬ئ��ەم تیمە» زۆر‬ ‫قارەمانە شاخاوییەی سەردەمی‬ ‫شەڕی پارتیزانی‌و ئەنفالەكان»‬ ‫چركەیان لێوەنەهات‪ ،‬بەرد جواڵ‬ ‫ئەوان نەجواڵن‪ ،‬نەك هەر ئەمە‬ ‫ش��ەوان��ە ل��ەگ��ەڵ جەلالدەكاندا‬ ‫دەیانخواردەوە دەعوەتی یەكیان‬ ‫دەك��رد‪ ،‬لەمبەریشەوە خۆیانن‬ ‫بە ڕابەری تەواوی بزوتنەوەكەو‬ ‫ناڕەزایەتیەكان دەزانی‪.‬‬ ‫ئەوە الوانی دەڤەری سلێمانی‌و‬ ‫گ��ەرم��ی��ان‌و دەوروب�����ەری ب��وو‪،‬‬ ‫قارەمان‌و ئازای حەقیقی بوون‪،‬‬ ‫ئ���ەوە ڕێ����ژوان‌و ش��ێ��رزادەك��ان‌و‬ ‫بیاللەكان‌و سوركێوەكان بوون‪،‬‬ ‫سڵیان ل��ەگ��ول��ەی چەتەكانی‬

‫پارتی‌و پیاوكوژەكانی یەكێتی‬ ‫ن��ەك��ردەوە‪ ،‬ئ��ەوە ئ��ەوان بوون‪،‬‬ ‫ك��ە بەخوێنی خ��ۆی��ان مێژووی‬ ‫ب��ەڕەن��گ��ارب��وون��ەوەی دەسەاڵتی‬ ‫مافیای كوردیی جەاللی‌و مەالییان‬ ‫ن��ەخ��ش��ان��د‪ ،‬س���ەرك���ردە ت��ازە‬ ‫هاتووەكانی ناو گ��ۆڕان «دێوو‬ ‫درن���ج‌و ئ��ازاك��ان» ل��ەو ڕۆژەدا‬ ‫بوونە بڵقی س��ەرئ��او‪ ،‬تەقین‌و‬ ‫كزۆڵ كزۆڵ‪ ،‬دەرۆزەی بەردەرگای‬ ‫سەرانی یەكێتی‌و پارتیان دەكرد‪،‬‬ ‫ب��ۆ پ��اراس��ت��ن��ی م��وچ��ەو پ��ارەی‬ ‫مۆڵ‌و فێالو ماڵە بەرزەكانیان‪،‬‬ ‫پشتیان ل��ە ج���ەم���اوەرو ڕوو‬ ‫لەدەسەاڵت‪ ،‬تەنانەت نەیانتوانی‬ ‫بە تەلەفۆنێكیش‪ ،‬یان لەسەر‬ ‫مێزی خ��واردن��ەوەك��ان��ی��ان��دا بە‬ ‫«هەڤاڵە» كۆنەكانی خۆییان بڵێن‬ ‫ئاوا بەرمەبنە گیانی ئەو خەڵكە‌و‬ ‫مەیانكوژن‌و ئازاریان مەدە‪.‬‬ ‫لەحەڤدەی شوباتەوە‪ ،‬لەو‬ ‫گ��والن��ەی كە تەنها ب��ەر الوان��ی‬ ‫كوردستان ك��ەوت��ن‪ ،‬ئیدی ئەو‬ ‫وەهمە پوچەی كە ئەم «پێشمەرگە‬ ‫كۆنانە نەبێت یەكێتی‌و پارتی‬ ‫ب��زوت��ن��ەوەی گ����ۆران‌و الوان���ی‬ ‫كوردستان دەخۆن» بووە درۆیەكی‬ ‫گەورە‪ ،‬ئەو مێژووە دەریخست‪،‬‬ ‫پێچەوانەكەی ڕاس��ت��ە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫الوانی ئەم سەردەمە نەبن‪ ،‬ئەوانە‬ ‫هیچ نین‌و ئەوە ئەوان بوون لەژێر‬ ‫سێبەری بااڵی شەهیدانی حەڤدەی‬ ‫ش��وب��ات‌و ن��ەع��رەت��ەی الوان���دا‬ ‫خۆیان شاردبوەوە‪ ،‬ئەوە ئەوانن‬ ‫پێویستیان بە الوانی كوردستانە‬ ‫بیانپارێزن نەك پێچەوانەكەی‪.‬‬

‫لەحەڤدەی شوباتدا‪ ،‬ئەوەی نەكرا‬ ‫بەرامبەر ناڕەزایەتییەكان‌و بزوتنەوەی گۆڕان‪،‬‬ ‫تفەنگچییەكانی یەكێتی‌و پارتی كردیان‪ ،‬دە‬ ‫الوی خۆشی لەخۆنەدیویان شەهیدكرد‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪15‬‬


‫قادر عەزیز‪:‬‬ ‫کۆبوونـەوەکـ‬ ‫ئەوتۆیان‬

‫سكرتيري حزبي ئايندة‬ ‫قادر عةزيز‬ ‫َ‬

‫دیداری‪ :‬کاروان رەحمان‬ ‫ڕێگا‪:‬خوێندنەوەی بەرێزت چی‬ ‫یە بۆدانیشتنەكانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ودەسەاڵت؟‬ ‫ق���ادرع���ەزی���ز‪ :‬ب���ڕوان���اك���ەم‬ ‫ئاكامێكی ئەوتۆی لێبكەوێتەوە‪،‬‬ ‫چونكە تائێستاش لە كوردستان‬ ‫ئیرادەیەكی ئەوتۆ بۆ چاكسازی‬ ‫ن��ی��ی��ە‪ ،‬ئ���ەم���ە ج��گ��ە ل����ەوەی‬ ‫دامازراوەكانی ئێمە (پەرلەمان‪،‬‬ ‫دەزگای دادوەری‪ ،‬سەروەری یاسا)‬ ‫هێشتا لەو ئاستەدا نین كە بتوانن‬ ‫چ��اودێ��ری پ��رۆس��ەی چاكسازی‬ ‫و لێپێچانەوە ل��ە گ��ەن��دەڵ��ی و‬ ‫پێشێلكاریەكانی تر بكەن‪.‬‬ ‫ڕێگا‪:‬پێت وایە ئەم دانیشتنانەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ودەس���ەاڵت كۆتای‬ ‫بەقەیرانەكانی ئێستای هەرێمی‬ ‫كوردستان دێنێت؟‬ ‫ق��ادر عەزیز‪ :‬وەك لە وەاڵمی‬ ‫پرسیاری سەرەوەدا ئاماژەم پێكرد‬ ‫بڕوا ناكەم دانیشتنەكانی نێوان‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن و دەس��ەاڵت شتێكی‬ ‫ئەوتۆی لێ دەربچێ‌‪ ،‬كەواتە چۆن‬

‫‪16‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫دەتوانرێ قەیرانەكان چارەسەر‬ ‫بكرێت‪ ،‬یا كۆتایی بە قەیرانەكان‬ ‫بهێنرێت‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬هۆكار چی بوو كەئێوە‬ ‫وەك الیەنێكی ئۆپۆزسیۆن خۆتان‬ ‫ڕاگەیاند كەچی بەژدارنەبوون لە‬ ‫كۆبونەوەكەی سەرۆكی هەرێم؟‬ ‫ئ��ەم ب���ەژداری نە كردنە مەرجی‬ ‫دەس���ەاڵت ب��وو ی��ان الیەنەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن داوایان نەكرد؟‬ ‫ق����ادر ع���ەزی���ز ‪ :‬ب����وون بە‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن بۆ ئەوە بوو كەوەك‬ ‫هێزێكی فشار زیاتر دەربكەوین‪،‬‬ ‫چونكە ل��ەم قۆناغەدا لەڕێگەی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن بوونەوە دەتوانرێ‌‬ ‫فشاری زیاتر بكەیت و كاریگەری‬ ‫زی��ات��رت ه��ەب��ێ��ت ل��ە پ��رۆس��ەی‬ ‫چاكسازی و لەسەر ڕوداوەك��ان‪،‬‬ ‫ب���ەش���داری ن��ەك��ردن��ی��ش��م��ان لە‬ ‫كۆبوونەوە لەگەڵ سەرۆكی هەرێم‬ ‫هەرئەوەیە كا تائێستا ئێمە لەو‬ ‫لیژنە هەماهەنگیە دانین كە پێش‬ ‫ب��وون��ی ئێمە ب��ە ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫ل��ەن��ێ��وان (‪ )3‬الی��ەن��ەك��ەی تری‬ ‫ئۆپۆزیسیۆندا دروستكراوە‪.‬‬

‫ڕێگا‪ :‬خوێندنەوەی بەرێزت چی‬ ‫یە لەسەر ئەو رای��ەی كە دەڵێت‬ ‫سەرۆكی هەرێم تەنها لە كاتی‬ ‫تەنگە ژەدا پەنا بۆالیەنەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن دەبات ؟‬ ‫قادر عەزیز‪ :‬كاتێك میكانیزمێك‬ ‫نەبێ كە بەشداری الیەنەكان لە‬ ‫بڕیاری سیاسیدا دەستەبەر بكات‪،‬‬ ‫بەڵكو كۆبونەوەكان هەر لەكاتی‬ ‫ئ��اڵ��ۆزب��وون��ی دۆخ��ەك��ەو هاتنە‬ ‫پێشەوەی قەیرانەكان ئەنجام‬ ‫بدرێت‪ ،‬ئەوا ئەوكاتە كۆبونەوەكان‬ ‫هەروا دێنە بەرچاو‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ب����ەرای ب��ەڕێ��زت ل��ەم‬ ‫قۆناغەدا دەسەاڵت ئیرادەی چاك‬ ‫سازی هەیە لە كوردستاندا یان‬ ‫تەنها كات كوشتنەو كۆبونەوە‬ ‫لەپیناو كۆبونەوە دایە ؟‬ ‫قادرعەزیز ‪ :‬نەئیرادەكە وەك‬ ‫پێویست هەیە ‪ ،‬نە دامودەزگاو‬ ‫دام��ەزراوەك��ان��ی��ش��م��ان لەئاستی‬ ‫ئەنجامدانی ئەو چاكسازیەدان‪،‬‬ ‫بۆیە كۆبوونەوەكان ئاكامێكی‬ ‫ئەوتۆیان نابێت و بەڵكو هەروەكو‬ ‫ك��ات كوشتن وك��ات بەسەربردن‬ ‫سەیر دەكرێت‪.‬‬ ‫ڕیگا‪ :‬ئێستا الیەنەكانی دەسەاڵت‬ ‫داوا لە الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دەك��ەن كەبەژداربن لەحكومەتدا‬ ‫ئەگەرداوایەكی لەوشیوە لە ئێوە‬ ‫بكرێت ب��ەژداردەب��ن ل��ەو حكومە‬ ‫تەدا؟ لەكاتی بەشداری كردندا چ‬ ‫مەرجێكتان هەیە؟‬ ‫ق��ادر ع��ەزی��ز‪ :‬بەشداربوونی‬ ‫الی��ەن��ەك��ان��ی ئ��ۆپ��ۆزی��س��ۆن لە‬ ‫حكومەت هەر زیاتر ئۆپۆزیسۆن‬


‫ـانی ئۆپۆزسیۆن و دەسەاڵت ئاكامێكی‬ ‫نابێت و بەڵكو هەر كات كوشتنە‬ ‫بوونی خۆیان لەدەست دەدەن‪،‬‬ ‫دەسەاڵت ئەگەر بیەوێ چاكسازی‬ ‫ب��ك��ات‪ ،‬پێویستی ب��ە ب��ەش��داری‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن نییە لە حكومەت‪،‬‬ ‫بەڵكو تەنیا پێویستی بەوەیەكە‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزی��س��ۆن پ��ش��ت��ی��وان��ی لە‬ ‫هەنگاوەكاندا بكات‪ ،‬هەروەك نابێ‬ ‫نە دەسەاڵت و نە ئۆپۆزیسیۆن هیچ‬ ‫الیەكیان مەرجیان بۆ چاكسازی‬ ‫ه��ەب��ێ��ت‪ ،‬چ��ون��ك��ە چ��اك��س��ازی‬ ‫ه��ی��چ الی��ەن��ێ��ك ب��ۆ الی��ەن��ەك��ەی‬ ‫ت��ری ن��اك��ات‪ ،‬بەڵكو چاكسازی‬ ‫ب��ۆ ه��ەم��ووم��ان��ەو ل��ە قازانجی‬ ‫هەمووشماندایە‪ ،‬چونكە كێشەو‬ ‫قەیرانەكانی ئیمڕۆی كوردستان‬ ‫ئاستەنگێكی گەورەیان لەبەردەم‬ ‫ب��ۆ پ��ێ��ش��ەوەچ��وون��ی پ��رۆس��ەی‬ ‫سیاسی و پێشكەوتنی كۆمەڵگای‬ ‫كوردستان دروستكردووە‪ ،‬بۆیە‬ ‫چ��ارەس��ەرك��ردن��ی��ان ل��ەڕێ��گ��ەی‬ ‫چاكسازیەكی ڕیشەیدا بەقازانجی‬ ‫هەموو الیەكە‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ڕای ب��ەرێ��زت چ��ی یە‬ ‫لەسەر بارودۆخی ئێستای عێراق‪،‬‬ ‫بەتایبەتی ئەو خۆپیشاندانانەی‬ ‫لەپاریزگا سونەكانی گرتۆتەوە ؟‬ ‫قادرعەزیز‪ :‬بارودۆخی ئێستای‬ ‫عیراق لەمەترسیەكی گەورەدایە‪،‬‬ ‫قەیرانەكان بەرەو تەقینەوە دەڕۆن‬ ‫و خۆپیشاندانەكانی سونەكانیش‬ ‫ئەگەر داخوازیەكانیان بۆ جێبەجێ‬ ‫نەكرێت ئەوا زیاتر بەرو شەڕی‬ ‫تایەفەگەری و دواجار دابەشبوونی‬ ‫ع��ی��راق ه��ەن��گ��او دەن��ێ��ت‪ ،‬بۆیە‬ ‫چ��ارەس��ەری ئ��ەوەی��ە كە هەموو‬ ‫الی��ەك بگەڕێنەوە بۆ دیالۆگ و‬

‫بەئاشتی چارەسەركردنی كێشەكان‬ ‫لەچوارچێوەی دەستورو ڕێككەوتنە‬ ‫سیاسیەكاندا‪.‬‬ ‫ڕێ���گ���ا‪ :‬ب������ەرای ب���ەڕێ���زت‬ ‫ه��ەڵ��وەش��ان��دن��ەوەی حكومەت و‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەران لەم كاتەدا‬ ‫دەبێتە ه��ۆی چ��ارەس��ەری كیشە‬ ‫كانی عێراق؟‬ ‫قادر عەزیز‪ :‬هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫حكومەت و پەرلەمانی عیراق نەك‬ ‫هەر چارەسەر نییە و كێشەكان‬ ‫چارەسەر ناكات‪ ،‬بەڵكو زیاتر‬ ‫ئەو كێشانە ئاڵۆزتر دەكات‪ ،‬بۆیە‬ ‫واباشترە زیاتر بیر لەوە بكرێتەوە‬ ‫ك��ە كێشەكان ل��ە چ��وارچ��ێ��وەی‬ ‫پەرلەمان و حكومەت و دەستوردا‬ ‫چ��ارەس��ەر ب��ك��رێ��ت‪ ،‬ن��ەك ئەو‬ ‫هەڵبوەشێنرێتەوە‪،‬‬ ‫دەزگایانە‬ ‫ك��ەدواج��ار سەرباری ئەوكێشەو‬ ‫ق��ەی��ران��ان��ەی ئێستا‪ ،‬ع��ی��راق‬ ‫ڕووب�����ەڕووی كێشەو قەیرانی‬ ‫دروستبوونی بۆشایی دەسەاڵتیش‬ ‫دەكاتەوە‪.‬‬ ‫ڕێ�����گ�����ا‪ :‬ل�����ە ئ�����ەگ�����ەری‬ ‫ه��ەڵ��وەش��ان��دن��ەوەی حكومەتدا‬ ‫حكومەتی كار بەریكار لەقازانجی‬ ‫چ الیەنێكی عێراقیدایە؟‬ ‫ق����ادر ع���ەزی���ز‪ :‬ل��ەئ��ەگ��ەری‬ ‫ه��ەڵ��وەش��ان��ەوەی پ��ەرل��ەم��ان و‬ ‫حكومەتدا بەپێی دەستور حكومەت‬ ‫دەگوڕێت بۆ حكومەتی كارڕایكردن‪،‬‬ ‫كە دی��ارە ئەمەشیان بە ت��ەواوی‬ ‫لەقازانجی مالكی و دەوڵ��ەت��ی‬ ‫یاسادا دەبێت‪ ،‬چونكە ئەوكاتە‬ ‫بەبێ چاودێری و لێپێچانەوەی‬ ‫پەرلەمان لە كارەكانی حكومەت‬

‫ئ����ەوان ك���اردەك���ەن‪ ،‬وات���ە ئ��ەو‬ ‫چاودێریەی ئێستاش لەسەریانە‬ ‫ل���ەالی���ەن پ��ەرل��ەم��ان��ەوە ئ��ەو‬ ‫چاودێریەش نامێنێ ئەمە جگە‬ ‫ل��ەوەی وەك لەپێشدا ئاماژەم‬ ‫پێكرد بە هەڵوەشانەوەی پەرلەمان‬ ‫و حكومەت بۆشاییەكی دەستوری‬ ‫و دامەزراوەیی لە عیراق دروست‬ ‫دەب��ێ��ت‪ ،‬ك��ەدواج��ار بەئاسانی‬ ‫چارەسەر ناكرێت‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬یەگرتنی حیزبی ئایندە و‬ ‫بزافی ژینگە ئەم بۆچی؟‬ ‫قادرعەزیز‪ :‬یەكگرتنی حزبی‬ ‫ئایندەی كوردستان و بزاڤی ژینگەو‬ ‫یەكسانی بۆ ئەوەبوو كە هێزێكی‬ ‫تری چەپ و پێشكەوتوخواز بهێنێتە‬ ‫ناو حزبی ئایندەو هێزو توانای‬ ‫هەردوال كۆبكەینەوە بە ئاراستەی‬ ‫ئامانجە هاوبەشەكانمان وەچەند‬ ‫مانگێك لەمەو پێش هەنگاوێكی لەم‬ ‫جۆرە لەگەڵ بزوتنەوەی دیموكراتی‬ ‫خ��وازان��ی كوردستانیش ئەنجام‬ ‫درا بەهەمان ئەو ئاراستەیەی كە‬ ‫ئاماژەم پێكرد‪ ،‬دیارە لەئیمڕۆی‬ ‫كوردستانیش هەموو یەكگرتن و‬ ‫لێك نزیكبونەوەیەكی هێزەكان‬ ‫گرنگە‪ ،‬بەتایبەتیش ئەو هێزانەی‬ ‫كە ل��ەڕووی فیكری و هەڵوێستی‬ ‫سیاسیەوە لەیەكتر نزیكن‪.‬‬ ‫ڕێگا ‪:‬ئەم یەگرتنە لەسەرجی‬ ‫بنەمایەك بوو؟‬ ‫ق��ادر ع��ەزی��ز‪ :‬ئ��ەم یەكگرتنە‬ ‫لەسەر بنەمای لێكنزیكی فیكری و‬ ‫هاوهەڵوێستی سیاسی و بایەخی‬ ‫ه�����ەردووال ب��ۆ ژی��ن��گ��ە پ��ارێ��زی‬ ‫كوردستان بوو‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪17‬‬


‫كتێبێ��ك عەش��یرەتی هەمەوەن��د‬ ‫ڕاپۆرتی‪ :‬سەنگەر بیالل‬ ‫دوای ب�ڵاوب��وون��ەوەی كتێبێك‬ ‫ب��ەن��اوی (م��ێ��ژووی ڕچ��ەڵ��ەك‌و‬ ‫ن����اوداران����ی ه����ۆزی گ����ەورەی‬ ‫ه��ەم��ەوەن��د)‪ ،‬ئ��ەو عەشیرەتە‬ ‫بوونە دووب��ەش��ەوە‪ ،‬بەشێكیان‬ ‫الیەنگری كتێبەكەن‌و پێیانوایە‬ ‫ت����ەواوی كتێبەكە حەقیقەتی‬ ‫مێژووی هەمەوەندی گێڕاوەتەوە‪،‬‬ ‫بەشەكەی تریان دەڵێن‪ :‬كتێبەكە‬ ‫ئەساسێكی هەیە لەڕاستی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خەل‌و خەشی زۆریشی تێداكراوە‪.‬‬ ‫دوای ب�ڵاوب��وون��ەوەی بەشی‬ ‫یەكەمی كتێبەكەی (مەریوان حاجی‬ ‫ئەحمەد وال��ە)ی هەمەوەند‪ ،‬ئەو‬ ‫عەشیرەتە بوونە دوو كۆمەڵەوە‪،‬‬ ‫كۆمەڵێك پشتگیری لەكتێبەكە‬ ‫دەكەن‌و كۆمەڵێكی تریان لەڕوویدا‬ ‫وەستاونەتەوە‪ ،‬هەر لەسەرەتادا‬ ‫ڕوون��ك��ردن��ەوەی��ەك��ی��ش��ی��ان بۆ‬ ‫ڕای گشتی ب��ڵ�اوك����ردەوە‪ ،‬لە‬ ‫ڕوونكردنەوەكەیاندا هاتووە» ئەو‬ ‫كتێبە خەل‌و خەشی زۆری تێدایەو‬ ‫ئێمە گومانمان هەیە لە سەرچاوەی‬ ‫ك��ت��ێ��ب��ەك��ە»‪ ،‬ب���ەاڵم ن��ووس��ەری‬ ‫كتێبەكەش دەڵ��ێ «ه��ەم��وو ئەو‬ ‫كەسانەی دژایەتی كتێبەكەم دەكەن‬ ‫تەنها هۆكاری ئ��ەوەی��ە‪ ،‬كەلەو‬ ‫كتێبەدا كەریم ئاغای هەمەوەند‬ ‫وەك��و س��ەرۆك��ی ه��ۆزی گ��ەورەی‬ ‫دەستنیشانكراوە»‬ ‫ه��ەم��ەوەن��د‬ ‫باسیش لەوە دەك��ات كەلە‪%85‬ی‬ ‫ه���ەم���ەوەن���د دەس��ت��خ��ۆش��ی��ی��ان‬ ‫لێكردووم‪.‬‬ ‫كێ سەرۆكی عەشیرەتی‬ ‫هەمەوەندە؟‬ ‫یەكێك لەدیارترین كێشەكانی‬ ‫عەشیرەتی هەمەوەند‪ ،‬سەرۆك‬ ‫عەشیرەتییە‪ ،‬هەندێكیان باس لەوە‬

‫‪18‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫دەكەن كە سەرۆكی ئەم عەشیرەتە‪،‬‬ ‫(كەریم فەتاح حەمەڕەزای خاتر)‬ ‫ییە‪ ،‬كەناسراوە بە كەریم ئاغای‬ ‫هەمەوەند‪ ،‬بەاڵم بەشەكەی تریان‬

‫لوقمان حەکیم ئاغا‪:‬‬ ‫نوسەری‬ ‫ئەم كتێبەی‬ ‫نەمێژوونووسە‪،‬‬ ‫نەبەدرێژایی‬ ‫زەمەن مێژووی‬ ‫نووسیوەتەوە‪،‬‬ ‫وەنەدكتۆرە و‬ ‫نەشەهادەی‬ ‫هەیە‬

‫پێیانوایە دیاریكردنی سەرۆكی‬ ‫هۆز‪ ،‬دەبێ‌ لەڕێگای هەڵبژاردنەوە‬ ‫ئەنجامبدرێت‪.‬‬ ‫م���ەری���وان ح��اج��ی ئ��ەح��م��ەد‬ ‫والە‪ ،‬نووسەری كتێبی (مێژووی‬ ‫ڕچ���ەڵ���ەك‌و ن���اوداران���ی ه��ۆزی‬ ‫گ��ەورەی هەمەوەند)‪ ،‬بۆ (ڕێگا)‬ ‫ئ���ەوەی خ��س��ت��ەڕوو» لەئێستادا‬ ‫وەك��و سەرۆكی گشتی هەمەوەند‬ ‫نەك هەر لەكوردستانی عێراق‪،‬‬ ‫چونكە م��ن هەفتەی پێشوو لە‬ ‫كرماشان بووم‪ ،‬بەهەمەوەندەكانی‬ ‫كرماشانیشەوە‪ ،‬كەزیاتر لە ‪ 500‬بۆ‬ ‫‪ 600‬گوند دەبن‪ ،‬جەنابی كاك كەریم‬ ‫ئاغایان بەسەرۆكی هۆز قەبووڵەو‬ ‫ئەو سەرۆكی ه��ۆزە» لەدرێژەی‬ ‫وتەكانیدا م��ەری��وان ب��اس لەو‬ ‫كەسانە دەكات كە كەریم ئاغایان‬ ‫وەكو سەرۆكی هۆز قەبووڵ نییەو‬ ‫دەڵێ» ئەوەی باس لەوە دەكات‬ ‫كەهەمەوەند سەرۆكی هۆزی نییە‪،‬‬ ‫یان نەیبووە ئەوە بۆچوونی یەك‬ ‫بنەماڵەیە لەناو هەموو هەمەوەند‬ ‫كەپێیان دەگوترێ‌ (بەگزادە)‪ ،‬جگە‬ ‫لەو بنەماڵەیە هەموو هەمەوەند‬ ‫ب��ەس��ەرۆك��ی ه��ۆز ڕازی���ن» ب��ەاڵم‬ ‫لوقمانی حەكیم ئاغا‪ ،‬كەیەكێكە‬ ‫ل��ەك��ەس��ای��ەت��ی��ی��ەك��ان��ی ه���ۆزی‬ ‫هەمەوەند‪ ،‬لەم دیمانەیەیدا لەگەڵ‬ ‫(ڕێگا) باس لەوە دەكات‌و دەڵێ»‬ ‫كاك كەریم ئاغا پیاوێكی دیارە‌و‬ ‫كاسایەتییەكی سیاسیشە»‪.‬‬ ‫كەریم ئاغای هەمەوەند كێیە؟‬ ‫ن��اوی ت��ەواوی (كەریم فەتاح‬ ‫ح��ەم��ەڕەزا)ی��ە‪ ،‬بەكەریم ئاغای‬ ‫ه��ەم��ەوەن��د ن���اس���راوە‪ ،‬ساڵی‬ ‫‪ 1927‬ل���ەگ���ون���دی گ��ورگ��ەی��ی‬ ‫فەتاح‪ ،‬سەربەقەزای چەمچەماڵ‬ ‫لەدایكبووە‪ ،‬ساڵی ‪ 1936‬چووەتە‬ ‫قوتابخانە‪ ،‬ساڵی ‪1942‬خوێندنی‬ ‫سەرەتایی تەواوكردووە‪.‬‬


‫د دووك��ەرت دەكات‬ ‫دۆستایەتییەكی‬ ‫ئاشنایەتی‌و‬ ‫زۆری ه��ەی��ە‪ ،‬ل��ەگ��ەڵ ج��ەالل‬ ‫ت��اڵ��ەب��ان��ی س���ەرۆك���ك���ۆم���اری‬ ‫عێراق‌و سكرتێری گشتی یەكێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان‪ ،‬چەندین‬ ‫بابەتی لەڕۆژنامەو گۆڤارەكان‬ ‫ب�ڵاوك��ردووەت��ەوە‪ ،‬پەرتووكێكی‬ ‫مێژووی بەچاپ گەیاندووە بەناوی‬ ‫(ه��ۆزی هەمەوەندو بزوتنەوەی‬ ‫ڕزگاریخوازی كوردایەتی)‪.‬‬ ‫لە مانگی ‪2011/9‬دا‪ ،‬لەالیەن‬ ‫ڕێكخراوی ئاشتی جیهانییەوە‬ ‫خەاڵتی زیوینی ئاشتی پێدەدرێت‪.‬‬ ‫مەریوانی حاجی ئەحمەد والە‬ ‫ب��اس ل��ەوە دەك��ات « ماوەیەك‬ ‫پێش ئێستا كریم ئاغا سەردانی‬ ‫هەمەوەندەكانی لوبنانی كردووە»‬ ‫‪ 75‬هەزار كەسی هەمەوەندی ئەو‬ ‫واڵتە پێشوازییان لێكردووە» بە‬ ‫وتەی مەریوان ئەمە بۆیەكەمجارە‬ ‫لەمێژووی ئەو واڵتدا بەو شێوەیە‬ ‫پێشوازی لەمیوانێك كرابێت‪،‬‬ ‫ن��ووس��ەری كتێبەكە دەڵ��ێ لەوێ‬ ‫بەكەریم ئاغایان وتووە تۆ (ئەمیر)‬ ‫مانی‪.‬‬ ‫ناكۆكییەكان دەتەقنەوە‪.‬‬ ‫لەچەند رۆژی ڕابردوودا بەهۆی‬ ‫تۆماركردنی سكااڵیەك لەسەری‪،‬‬ ‫مەریوانی ئەحمەد والە‪ ،‬نووسەری‬ ‫كتێبی (م���ێ���ژووی ڕچ��ەڵ��ەك‌و‬ ‫ن����اوداران����ی ه����ۆزی گ����ەورەی‬ ‫ه��ەم��ەوەن��د)‪ ،‬ل��ەالی��ەن دادگ���ای‬ ‫چەمچەماڵەوە فەرمانی گرتنی بۆ‬ ‫دەردەكرێ‌‌و ناوبرا دەستگیردەكەن‪،‬‬ ‫لەو بارەیەوە مەریوان بۆ (ڕێگا)‬ ‫وت��ی» ئەو سكااڵیەی لەسەر من‬ ‫تۆمار كراوە ئەندامێكی ناوەندی‬ ‫یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم خ���ۆی ن��ای��ك��ات ب��راك��ەی‬ ‫دەنێرێ‌‪ ،‬براكەی كەسكااڵی لەسەر‬ ‫من تۆماركردووە‪ ،‬بەناوی هەموو‬

‫ه����ەم����ەوەن����دەوە‬ ‫ق��س��ەی ك����ردووە‪،‬‬ ‫ئ��ەوان دەڵێن‪ :‬ئەم‬ ‫كتێبە شێواندنی‬ ‫تێدایەو هەمەوەند‬ ‫زی������ادك������راوەو‬ ‫كۆمەڵێ ڕەسمی‬ ‫ت���ێ���دای���ە ئ���ەم‬ ‫لەخۆیەوە ناوی‬ ‫ل��ێ��ن��اوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫م��ن��ی��ش س��ك��ااڵم‬ ‫ل����ەس����ەری����ان‬ ‫ت��ۆم��ارك��ردووە‪،‬‬ ‫چونكە پێموایە‬ ‫ب��ۆن��اوزڕان��دن��ی‬ ‫من‌و كتێبەكەم‌و‬

‫سە ر لێشێو ا ند نی‬ ‫هەمەوەندە‪.‬‬ ‫دوای باڵوبوونەوەی كتێبەكەم‪،‬‬ ‫ئەندامەكەی یەكێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەناوی دەعوەتەوە‬ ‫كۆمەڵێ لەخزمانی بانگكردبوو بۆ‬ ‫قسەكردن لەسەر ئەو كتێبە‪ ،‬یان‬ ‫تەلەفۆنیان بۆ خەڵكی هەمەوەند‬ ‫ك���ردووە‌و پێیان وت��ووە ناوتان‬ ‫لەكتێبەكەدا نییەو لەهەمەوەند‬ ‫دەرك��راون‪ ،‬كەچی بەپێچەوانەوە‬ ‫شەجەرەو وێنەیشیانی تێدایە‪.‬‬ ‫پ��اش��ان ل���ەدوای دەع��وەت��ەك��ە‬ ‫مایكرۆفۆنێك دێنێ‌‌و دەكەوێتە‬ ‫ب��اس��ك��ردن��ی ك��ت��ێ��ب��ەك��ە‪ ،‬كەمن‬ ‫مێژووی هەمەوەندم شێواندووە‪،‬‬ ‫خەڵكەكەش دەڵێن ئێمە بەهیچ‬ ‫ش��ێ��وەی��ەك ح���ەز ب��ەش��ێ��وان��دن‬ ‫ناكەین‪ ،‬دواجار پێیان دەڵێ وەرن‬ ‫ئیمزابكەن‪ ،‬كۆمەڵێ لەخزمان‬ ‫دەڵێن ئێمە ئیمزا ناكەین‪ ،‬چونكە‬

‫نا نێكت‬ ‫داوە پێمان ئێمە ئیمزای چی بكەین؟‬ ‫ڕووگ��ی��رب��وون‌و‬ ‫هەندێكیشیان‬ ‫ئیمزایان ك��ردب��وو‪ ،‬ب��ەاڵم ڕۆژی‬ ‫دواتر ئیمزاكەیان گەڕاندووەتەوە‪،‬‬ ‫تەواوی ئەو ئیمزایانەش بەناوی‬ ‫ئ��ەوەوە ب��ووە كە بهێنرێ بۆ من‬ ‫ت��اوەك��و ه��ەڵ��ەی نێو كتێبەكە‬ ‫چاكبكەم‪ ،‬بەاڵم دواجار براون بۆ‬ ‫دادگای چەمچەماڵ‪.‬‬ ‫(لوقمان حەكیم ئاغا) ئەوەی‬ ‫بۆ (ڕێگا) خستەڕوو كە گومانیان‬ ‫لەو سەرچاوانە هەیە كە(مەریوان‬ ‫حاجی ئەحمەد والە) لەكتێبەكەیدا‬ ‫ئ��ام��اژەی پ��ێ��داوەو دەڵ��ێ‌« ئێمە‬ ‫لەدادگا سكااڵمان لەسەر جەنابیان‬ ‫تۆماركردووە‪ ،‬چونكە گوومانمان‬ ‫ل���ەو س��ەرچ��اوان��ە ه��ەی��ە كەلە‬ ‫كتێبەكەدا ئاماژەی پێدراوە»‪.‬‬ ‫لوقمان حاجی حەكیم دەڵێ»‬ ‫كاك مەریوان بۆ ئامادەكردنی ئەو‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪19‬‬


‫كتێبە هاتە ماڵمان‌و باسی ئەوەی‬ ‫ك��رد كە سەرقاڵی ئامادەكردنی‬ ‫ك��ت��ێ��ب��ێ��ك��ە ل���ەس���ەر م���ێ���ژووی‬ ‫ه��ەم��ەوەن��د‪ ،‬وەرەق��ەی��ەك��ی سپی‬ ‫دەركرد وتی ئیمزای بكە‪ ،‬پێمووت‪،‬‬ ‫ناكرێ لەسەر ئەم وەرەقە سپییە‬ ‫ئیمزا بكەم‪ ،‬بەاڵم جەنابی وەعدی‬ ‫ئ��ەوەی��دا كەپێش باڵوكردنەوەی‬ ‫كتێبەكە ببینم‪ ،‬كەچی كاتێكم زانی‬ ‫وتیان كتێبەكە لەبازاڕدایە»‪.‬‬ ‫ئەو كەسایەتییەی هەمەوەند‬ ‫باس لە نیگەرانییەكانی خۆیان‬ ‫دەك��ات لەمەڕ كتێبەكەو دەڵ��ێ»‬ ‫ئ��ەوەی ئێمەی نیگەران ك��ردووە‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی���ە ب���ەدرێ���ژای���ی م��ێ��ژوو‬ ‫بیستوومانە كەهەمەوەند ‪ 12‬بۆ‬ ‫‪ 13‬تیرە بووە‪ ،‬بەاڵم ئێستا لەم‬ ‫كتێبەدا كراوە بە ‪ 24‬تیرە‪ ،‬دیارە‬ ‫ئێمەش گومانمان ل��ەوە هەیە‌و‬ ‫داوای بەڵگەكانمان لێكردووە»‬ ‫بەوتەی لوقمانی حەكیم ئاغا‪،‬‬ ‫لەچەند ڕۆژی ئایندەدا وەاڵمێك‬ ‫ب��ۆ كتێبەكەی ك���اك م��ەری��وان‬ ‫دەكەوێتە ب��ەر دی��دی خوێنەران‬ ‫ك��ەئ��ەوی��ش لەكتێبێكدا خ��ۆی‬ ‫دەبینێتەوە‪ ،‬كەڕاستییەكانی تێدا‬ ‫ڕوون��ك��راوەت��ەوە‪ ،‬ل��ەو ب��ارەوە‬ ‫ناوبراو دەڵێ «سەرچاوەكانی ئێمە‬ ‫هەموو باوەڕ پێكراون‪ ،‬نەئەتوانین‬ ‫خەڵك بكەینە ه��ەم��ەوەن �د‌و نە‬ ‫ئەتوانین خەڵك لەهەمەوەند‬ ‫دەربكەین‪ ،‬چونكە ئ��ەم كتێبەی‬ ‫كەبەناوی (م��ێ��ژووی ڕچەڵەك‌و‬ ‫ن����اوداران����ی ه����ۆزی گ����ەورەی‬ ‫هەمەوەند)ەوە دەرچووە‪ ،‬ئەم پیاوە‬ ‫نەبەدرێژایی‬ ‫نەمێژوونووسە‪،‬‬ ‫زەم��ەن مێژووی نووسیوەتەوە‪،‬‬ ‫نەدكتۆرەو نەشەهادەی هەیە‪،‬‬ ‫ن��ووس��ی��ن��ەوەی م��ێ��ژووی��ش نابێ‬ ‫خ��ۆڵ بكەیتە چ��اوی خەڵكەوەو‬ ‫ب��ەئ��ارەزووی خۆت گەزووبانەی‬ ‫ل��ێ��ب��ب��ڕی‪ ،‬ئ���ەم پ��ی��اوە ه��ەم��وو‬ ‫سەرچاوەكانی گەڕاندووەتەوە بۆ‬ ‫(محمود مامە خدر) بۆیە ئێمەش‬ ‫لەدادگا سكااڵمان تۆماركردووەو‬ ‫داوادەكەین ئەو سەرچاوانەمان بۆ‬

‫‪20‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫لەدرێژەی دیدارەكەیدا نووسەری‬ ‫كتێبەكە وتی» پێش ئەوەی كتێبەكە‬ ‫چاپ بكەم شێخەی مەمەند ئاغا‬ ‫جوابی بۆ ناردووم دەڵێ ( ئەگەر‬ ‫بێت‌و ڕەسمی كەریم ئاغاو ئیمزای‬ ‫كەریم ئاغاو ش��ەج��ەرەی كەریم‬ ‫ئاغای تێدا نەبێ‪ ،‬هەرچییەك بێت‬ ‫من دەستخۆشیت لێدەكەم‌و بۆشت‬ ‫چاپدەكەم) بۆیە تەنها هۆكاری‬ ‫ئ���ەوەی���ە‪ ،‬ئ��ەگ��ەر ن��ا ه��ەم��ووی‬ ‫بیانووە»‪.‬‬

‫مەریوان حاجی‬ ‫ئەحمەد والە‪:‬‬ ‫ئەو سكااڵیەی‬ ‫لەسەر من‬ ‫تۆماركراوە‪،‬‬ ‫ئەندامێكی‬ ‫ناوەندی یەكێتی‬ ‫نیشتیمانی‬ ‫كوردستانە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خۆی نایكات‬ ‫براكەی دەنێرێ‌‬ ‫بێنێتە حوزور»‪.‬‬ ‫بەاڵم مەریوانی حاجی ئەحمەد‬ ‫والە‪ ،‬دەڵێ» ئەو هەموو كێشەو‬ ‫ب��ەرەی��ە ه��ی��چ پەیوەندییەكی‬ ‫بەبەڵگەنامەو دەستنووسەكانەوە‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو تەنها پەیوەندی‬ ‫ب��ەوەوە هەیە‪ ،‬كە ك��اك (كەریم‬ ‫ئاغا) وەكو سەرۆكی هەموو هۆزی‬ ‫ه��ەم��ەوەن��د ئ��ام��اژەی پ��ێ��دراوە»‬

‫(مێژووی ڕچەڵەك‌و ناودارانی‬ ‫هۆزی گەورەی هەمەوەند)‬ ‫كتێبی (م��ێ��ژووی ڕچ��ەڵ��ەك‌و‬ ‫ناودارانی هۆزی گەورەی هەمەوەند)‬ ‫لەنووسین‌و ئامادەكردنی مەریوان‬ ‫حاجی ئەحمەد والەی هەمەوەندە‪،‬‬ ‫كتێبێكی قەبارە گەورەیە‪ ،‬كەخۆی‬ ‫ل��ە ‪ 826‬الپ���ەرە دەبینێتەوە‪،‬‬ ‫لەئێستادا بەشی یەكەمی كتێبەكە‬ ‫باڵوبووەتەوە‪ ،‬بەوتەی نووسەری‬ ‫كتێبەكە لەئێستادا هەمەوەندەكانی‬ ‫ك��رم��اش��ان ل��ە ئ��ێ��ران سەرقاڵی‬ ‫وەرگێرانین بۆ سەر زمانی فارسی‪،‬‬ ‫باسیش ل��ەوە دەك���ات كەبەشی‬ ‫دووەمی كتێبەكە فراوانتر دەبێت‌و‬ ‫كۆمەڵێ بابەت‌و زانیاری گرنگی‬ ‫تێدایە‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم ئ���ەم كتێبە ل��ەالی��ەن‬ ‫كۆمەڵێك لەهەمەوەندییەكانەوە‪،‬‬ ‫ڕەت���ك���رای���ەوە‌و ڕووب������ەڕووی‬ ‫وەس�����ت�����ان�����ەوە‪ ،‬ك���ەگ���وای���ە‬ ‫چەواشەكاری‌و زانیاری ناڕاستی‬ ‫ت���ێ���دای���ە‪ ،‬ئ���ەم���ەش س���ەرەت���ا‬ ‫بەیاننامەیەك‬ ‫ب��ەدەرك��ردن��ی‬ ‫ئیدانەكرا‪ ،‬بەاڵم لوقمانی حەكیم‬ ‫ئاغا هێما بۆ ئ��ەوە دەك��ات‪ ،‬كە‬ ‫لەئایندەیەكی نزیكدا بەكتێبێك‬ ‫وەاڵم��ی ئ��ەو كتێبە دەدرێ��ت��ەوە‌و‬ ‫ئاماژەش بەوە دەكات‌و دەڵێ» ئێمە‬ ‫ناڵێن لەسەرەتاوە تاوەكو كۆتایی‬ ‫ئەم كتێبە هەمووی هەڵەیە‪ ،‬شتی‬ ‫باشی تێدایە‪ ،‬بەاڵم زوڵمی زۆریشی‬ ‫تێدایە‪ ،‬ئێمە بەڕاستی ناڕازین‬ ‫بەرامبەر ئەو زوڵم‌و زۆرانە»‪.‬‬


‫فەرمان عیزەدین‪:‬‬

‫دادگ����ا ل��ەه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‬

‫دادگ���ای���ەك���ی س��ەرب��ەخ��ۆ نییە‬

‫فةرمان عيزةدين‪ ،‬ئةندامي ثةرلةماني كوردستان لةليستي طؤ ِران‬

‫دیداری هێدی هەولێری‬ ‫دیداری فەرمان عیزەدین‬ ‫ئەندامی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫لەلیستی گۆڕان لە دیدارێكی‬ ‫تایبەتی گۆڤاری ڕێگا ئاماژە‬ ‫بە كەموكوڕیییەكانی ناوخۆی‬ ‫هەرێمی كورستان دەكات‌و‬ ‫تێڕوانینی خۆی دەخاتەڕوو»‬ ‫ئەو ئەندام پەرلەمانە پێیوایە»‬ ‫ئەگەر دەسەاڵت چاكسازی‬

‫نەكات‪ ،‬ئەوا جەماوەر بەڕوویدا‬ ‫دەتەقێتەوە»‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬پەرلەمان وەك تاكە‬ ‫م��ەرج��ەع چ��ۆن مامەڵە لەگەاڵ‬ ‫ه��ەرێ�م‌و دەوڵەتانی دەوروب���ەر‬ ‫دەكات؟ ئایا توانیویەتی‪ ،‬وەك‬ ‫تاكە مەرجەع خۆی ببینێتەوە‬ ‫لەكێشەكانی هەرێم‌و بەغدا؟‬ ‫ف��ەرم��ان ع��ی��زەدی��ن‪ :‬هەرچی‬ ‫ل��ەدەرەوەو ناوەوەی پەرلەمانی‬

‫كوردستان ڕوودەدات‪ ،‬هەروەها‬ ‫ئەو پێشهاتانەی لەگەڵ واڵتانی‬ ‫دراوسێ ڕوودەدەن‪ ،‬بە بریاردانی‬ ‫مەكتەبی سیاسی هەردوو حیزبی‬ ‫دەسەاڵت روودەدات‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬عەقلیەتی ناوچەیی‌و‬ ‫بنەماڵەیی تاچەند ڕۆڵی بینیوە‬ ‫لەدەسەاڵتی ناوخۆیی هەرێمی‬ ‫كوردستان؟ فەرمان عیزەدین‪ :‬ئێمە‬ ‫پەرلەمانی‬ ‫ئاواتەخوازبووین‬ ‫كوردستان لەبەرئەوەی لەگەاڵ‬ ‫ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك ت��ێ��ب��ی��ن��ی ل��ەس��ەر‬ ‫(‪،)2009/7/25‬‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی‬ ‫سەبارەت بە تاكە مەرجەعبوونی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬لەبەر‬ ‫زاڵ��ب��وون��ی عەقلیەتی حیزبی‌و‬ ‫زاڵ���ب���وون���ی ب���ەس���ەر ه��ەم��وو‬ ‫كایەكانی كۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‌و‬ ‫ئابوری‪ ،‬دیوەخانی حیزبەكان‬ ‫ب��ووەت��ە پ��ەرل��ەم��ان‪ ،‬مەكتەبی‬ ‫سیاسی شوێنی بڕیاردانە‪ ،‬نەك‬ ‫پەرلەمان لەبەرئەوە پەرلەمانی‬ ‫كوردستانیش هۆكاری الوازبوونی‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ ئەو ڕێككەوتنە‬ ‫ستراتیژییەی ن��ێ��وان ه��ەردوو‬ ‫حیزبی دەسەاڵت‌و ئەو حیزبانەی‬ ‫ك��ات��ی خ���ۆی ل��ەه��اوپ��ەی��م��ان��ی‬ ‫كوردستانی ئەوانیش كەوتنەژێر‬ ‫فشارو ئەو بڕیارانەی لەمەكتەبی‬ ‫س��ی��اس��ی ه�����ەردوو حیزبەكە‬ ‫دەردەچن‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬شێوازی دەس��ەاڵت��داری‬ ‫چۆن دەبینی لەهەرێمی كوردستان؟‬ ‫ف��ەرم��ان ع��ی��زەدی��ن‪ :‬دی���ارە‬ ‫شێوازی ك��وردەواری‪ ،‬شێوازێكی‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪21‬‬


‫خێڵەكییە‪ ،‬پارت‌و الیەنەكانیش‬ ‫ت��ا ئێستا لەچۆنیەتی وەك‬ ‫خێالیەتی بیردەكەنەوە‪ ،‬ڕاستە‬ ‫ف���ەرم���ان���ڕەوای���ی ب��ن��ەم��اڵ��ەی��ی‬ ‫لەكوردستان زۆر بەئاشكرایی‬ ‫هەستی پێدەكرێت‌و دەس��ەاڵت‬ ‫لەهەرێمی كوردستان تا ئێستا‬ ‫بنەماڵەییە‪ ،‬دیار ئەوەش لەڕووی‬ ‫زانستی سیاسی‌و هەر بوارێكی‬ ‫هەڵبسەنگێنین‪،‬‬ ‫كۆمەاڵیەتی‬ ‫بەراستی ئ��ەوە ل��ەو كۆمەڵگە‬ ‫زۆر دواك���ەوت���وان���ەی���ە‪ ،‬ن��ەك‬ ‫دی��م��وك��راس�ی‌و‬ ‫كۆمەڵگەیەكی‬ ‫پاراستنی مافی مرۆڤ‪ ،‬زۆرجار‬ ‫س���ەرك���رەك���ان���ی ك����ورد ك��ات��ێ‬ ‫سەفەردەكەن تەنها بنەماڵەكەی‬ ‫خۆیان لەگەڵیانن بۆ واڵتانی‬ ‫دەرەوە‪.‬‬

‫ل��ەدەڤ��ەری زەرد‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫هێزە سەربازیەكەی بەهێزبێت‬ ‫بۆ بەرەنگاربونەوەی نەیارەكانی‬ ‫س����ودی ل��ێ��دەب��ی��ن��ێ‪ ،‬بەهیچ‬ ‫ش��ێ��وەی��ەك دەس��ەاڵت��ی ك��وردی‬ ‫هەوڵنادات هێزی پێشمەرگە ببێتە‬ ‫هێزێكی رێكخراو لەئەزموونی‬ ‫حیزب رزگاری بێ‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ه��ۆك��اری دواخستنی‬ ‫ه���ەڵ���ب���ژاردن���ی ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی‬ ‫پ���ارێ���زگ���اك���ان‌و پ��ەرل��ەم��ان��ی‬ ‫كوردستان چییە؟ ئایا گرفتی‬ ‫سیاسییە‪ ،‬یان تەكنیكی؟‬ ‫فەرمان عێزەدین‪ :‬دیارە تا ئێستا‬ ‫دەس��ەاڵت بە ئاشكرا نەیوتووە‬ ‫ئێمە دەمانەوێ ماوەی پەرلەمان‬ ‫درێژبكەینەوە‪ ،‬یان هەڵبژاردن‬ ‫لەكاتی خۆی ناكرێت‪ ،‬بەاڵم ئێمە‬

‫دەسەاڵت لەهەرێمی كوردستان‬ ‫تائێستا بنەماڵەییە‬ ‫ڕێگا‪ :‬بوونی هێزی چەكداری‬ ‫لەنێوان دوو حیزبدا‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫حكومەتی هەرێم دەڵ��ێ هێزی‬ ‫یەكیگرتووەتەوە‪،‬‬ ‫چ��ەك��داری‬ ‫راتان لەوبارەیەوە چییە؟‬ ‫ف��ەرم��ان عیزەدین‪ :‬بەراستی‬ ‫ئێمە دەخ��وازی��ن ئ��ەو هێزانەی‬ ‫هەن‪ ،‬كە هێزی پێشمەرگەو هێزی‬ ‫ئاسایش‌و پۆلیس‌و ئاژانسەكانە‪،‬‬ ‫دەبێ ئەوانە هێزی نیشتیمانیبن‬ ‫دووربن لەدەستێوەردانی حیزبی‪،‬‬ ‫ئێمە باشترین بەڵگەمان لەسەر‬ ‫ئەوە تائێستا هێزی پێشمەرگە‬ ‫یەكینەگرتۆتەوە‪ ،‬هەردوو الیەنی‬ ‫دس��ەاڵت��دار تائێستا ئابونەی‬ ‫مانگانە لەپێشمەرگە وەردەگرن‪،‬‬ ‫دەب��ێ هێزی نیشتیمانی ب��ن ‪،‬‬ ‫نەك پارتی‌و یەكێتی‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئەو جلوبەرگەی لەبەریدەكەن‬ ‫ل���ەدەڤ���ەری س����ەوز ج��ی��اوازە‬

‫‪22‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫وەك پەرلەمانتار دەم��ان��ەوێ‬ ‫ڕۆژی هەڵبژاردن دیاریبكرێت‬ ‫وەك واڵتانی دونیا‪ ،‬ئێمە لەگەڵ‬ ‫درێژكردنەوەی ماوەی پەرلەمانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان نین‪ ،‬ب��ەاڵم ئەگەر‬ ‫دەسەاڵت دەیەوێ درێژیبكاتەوە‬ ‫هەست بەمەترسی دەكات لەترسی‬ ‫ل��ەدەس��ت��دان��ی دەس��ەاڵت��ەك��ان��ی‪،‬‬ ‫چونكە دەسەاڵتی كوردی وا دەزانێ‬ ‫هەڵبژاردن تەنها لەبەر ئەوەیە‬ ‫خۆی براوە بێت‪ ،‬بەاڵم ئاگاداری‬ ‫ئ��ەوەش��ی��ن دون��ی��ا گ��ۆڕان��ك��اری‬ ‫بەسەرداهاتووەو ئۆپۆزسیۆنێكی‬ ‫ك��ارا هەیە‪ ،‬دەسەاڵتیش هیچ‬ ‫بیانویەكی نیە بۆ درێژكردنەوەی‬ ‫م��اوەی پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫ئەگەر دەسەاڵت درێژیكردەوە ئێمە‬ ‫بڕیاری خۆمانی لێدەدەین‌و بە‬ ‫پەرلەمانێكی ماوە بەسەرچووی‬ ‫دادەن��ێ��ی�ن‌و ئ��ەو كاتیش قسەی‬

‫خۆمان دەبێت‪.‬‬ ‫ڕێ���گ���ا‪ :‬ب����ەاڵم ل��ەئ��ێ��س��ت��ادا‬ ‫كۆمسیۆنێكی بێالیەن هەیە بۆ‬ ‫بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنەكان؟‬ ‫فەرمان عیزەدین‪ :‬كۆمسیۆن كە‬ ‫یەكێكە لەپرسە نیشتیمانیەكان‪،‬‬ ‫دەب����ێ ت��ەواف��وق��ێ��ك��ی سیاسی‬ ‫لەسەربكرێت‪ ،‬كە ت��اڕادەی��ەك‬ ‫توانیومانە جۆرێك لەڕێكەوتن‬ ‫لەگەاڵ الیەنی دەسەاڵت بكەین‪،‬‬ ‫بەاڵم لەسەر ڕێژە پێكنەهاتین‪،‬‬ ‫خۆی لە نۆ ئەندام پێكهاتووە‪،‬‬ ‫دەبێ الیەنی ئۆپۆزسیۆن چوار‬ ‫ئەندامی هەبێت‪ ،‬ب��ەاڵم دەب��ێ‬ ‫بڕیارەكان بە دوو لەسەر سێ‬ ‫بێت‪ ،‬نەك بە زۆرینەو كەمینە‪.‬‬ ‫كێشەكە تەنها ل��ەس��ەر ئ��ەوە‬ ‫م���اوە بگەینە ئ��ەو ئەنجامە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەسەر كەمینەو زۆرینە بۆ‬ ‫بڕیاردانی كۆمسیۆن موافەقەی‬ ‫لەسەرناكەین‪ ،‬پێویستە بە دوو‬ ‫لەسەر سێی بێت‌و بڕیارەكان‬ ‫زیاتر تەوافوقی پێوە دیاربێت‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬لەقەیرانی ئێستای‬ ‫ه���ەرێ���م���ی ك����وردس����ت����ان ب��ۆ‬ ‫ئاسایكردنەوەی ئەم بارودۆخە تا‬ ‫چەند زەرورە هەڵبژاردن بكرێت؟‬ ‫ف��ەرم��ان عیزەدین‪ :‬بەراستی‬ ‫ئێستا ئ��ەو دۆخ��ەی لەعێراقدا‬ ‫هەیە‪ ،‬بەجۆرێك لەجۆرەكان‬ ‫ك��اری��گ��ەری ل��ەس��ەر هەرێمی‬ ‫كوردستان هەیە‪ ،‬ئێمە داوای‬ ‫چاكسازی دەكەین‌و ئەو بابەتانەی‬ ‫پرسی نیشتمانین پێویستی بە‬ ‫تەوافوقی سیاسیەو ڕەهەندی‬ ‫نیشتیمانیان هەیە‪ ،‬پێدادەگرین‬ ‫لەسەر ئەنجامدانی هەڵبژاردن‬ ‫دەك��ەی��ن‪ ،‬چونكە دی��س��ان ئەو‬ ‫س��ی��اس��ەت��ە خ���ۆدزی���ن���ەوەی���ە‬ ‫لەچاكسازی زی��ات��ر م��ان��ەوەی‬ ‫دەسەاڵتی تاكڕەویە لەهەرێمی‬ ‫ئەگەر هەڵبژاردن‬ ‫كوردستان‬ ‫لەكاتی خۆیدا نەكرا ڕەنگە قسەی‬ ‫جدییمان لەكاتی خۆیدا هەبێ‬ ‫ل��ەس��ەر چۆنیەتی چ��ارەس��ەری‬


‫بارودۆخی ئەو سەردەمە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬وەك دەبینرێت ناوچەكە‬ ‫ب��ە شەپۆڵێكی گ��ۆڕان��ك��اری��دا‬ ‫تێپەڕدەبێت پێشبینی دەكرێت‬ ‫خەڵك بڕژێتە سەر شەقامەكان‬ ‫بۆ داواكاری چاكسازی؟‬ ‫ف���ەرم���ان ع���ی���زەدی���ن‪ :‬ئێمە‬ ‫هەردەم لەگەاڵ ئەو داخوازیانەی‬ ‫جەماوەرین‪ ،‬كەخۆپیشاندانێكی‬ ‫س���ەردەم���ی���ان���ەو دوور لە‬ ‫توندوتیژین ل��ەه��ەر شوێنێك‬ ‫بێت كەداخوازیەكان جەماوەریبن‬ ‫لەپێناو چارەسەركردنی باری‬ ‫سیاسی‌و كۆمەاڵیەتی‌و ئابوری‪،‬‬ ‫زۆر بە جدی پشتگیری ئەو جۆرە‬ ‫خۆپیشاندانانە دەكەین‪ ،‬ئەگەر‬ ‫لە كوردستان جەماوەر داوای‬ ‫ی��ەك��س��ان��ی ك���رد‌و ه��ەم��وو ئ��ەو‬ ‫پێویستیەكانی‬ ‫پرەنسیپانەی‬ ‫ژی��ان ت��ێ��ردەك��ات ئ��ەگ��ەر وەك��و‬ ‫الیەنە سیاسیەكانیش نەبێت‬ ‫وەك��و تاكی پەرلەمانتار بێت‬ ‫پشتگیری دەكەین‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬لەتوندوتیژیەكانی (‪)17‬‬ ‫ی شوبات‪ ،‬هەڵوێستتان نەبوو‪،‬‬ ‫لەبەرامبەر بكوژان‪ ،‬لەئێستاشدا‬ ‫ئ���ەو دۆخ���ە دووب��ارەب��ب��ێ��ت��ەوە‬ ‫هەڵوێستتان چیدەبێت؟‬ ‫ف��ەرم��ان ع��ی��زەدی��ن‪ :‬سەرەتا‬ ‫دەبێ ئەوە بڵێین دادگا لەهەرێمی‬ ‫كوردستان دادگایەكی سەربەخۆ‬ ‫ن��ی��ی��ە‪ ،‬وەك ه��ەم��وو ك��ای��ەو‬ ‫جومگەكانی تری كۆمەڵگە لەژێر‬ ‫هەژمونی حیزبیدایە ئێمە وەك‬ ‫داوامانكردووەو‬ ‫پەرلەمانتاران‬ ‫ئێستاش داوادەك��ەی��ن لەبڕیاری‬ ‫ژمارە (‪)2‬پەرلەمانی كوردستان‪،‬‬ ‫تائێستا لەوەقائیعی فەرمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب�ڵاون��ەب��ووەت��ەوە‬ ‫كە ش��اردراوەت��ەوە‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫ل��ە پ��ەرل��ەم��ان ب��ە ك��ۆی دەن��گ‬ ‫دەرچووە‪ ،‬لەیەكێك لەبڕگەكانیدا‬ ‫ه��ات��ووە» ئ��ەوان��ەی دەستیان‬ ‫بەخوێنی خەڵك سوورەو تەقەیان‬ ‫لەخۆپیشاندەران كردووە‪ ،‬دەبێت‬

‫دەستگیربكرێن‌و بدرێنە دادگا‪،‬‬ ‫بەاڵم وەك وتم ئەزموونی حیزب‬ ‫زاڵە بەسەر جومگەكانی دەسەاڵت‌و‬ ‫دەوڵەتدا‪ ،‬نەیانتوانیوە كاربكەن‌و‬ ‫ئەوانە بدرێنە دادگا‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫مەلەفە مەلەفێكی ك��راوەی��ە‌و‬ ‫هەركاتێك بارودۆخەكە ئاسایی‬ ‫ببێتەوە‌و دادگ���اش سەربەخۆ‬ ‫بێت‪ ،‬ئ��ەو ك��ات دەب��ێ بدرێنە‬ ‫دادگ���ا‪ ،‬دەب��ێ لەهەموو شتێك‬ ‫گرینگتر ڕژانی خوێنی هاواڵتی‌و‬ ‫ڕۆڵەكانی خۆمان بێت‌و هێلی‬ ‫س��وور بێت هەرگیز موساوەمە‬ ‫لەسەر ئەوە ناكەین خوێنی ڕژاو‬ ‫مافی بخورێت‪ ،‬ل��ەب��ەرئ��ەوەی‬ ‫پێشێلكاری مافەكانە‪ ،‬ناكرێت‬ ‫مرۆڤ لێی بێدەنگ بێت‪ ،‬ئێمەش‬ ‫لێی بێدەنگ نابین‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬گەندەڵی‌و ناعەدالەتی‬ ‫لەهەرێمی كوردستان‪ ،‬سەرەنجام‬ ‫چ كێشەیەكی لێدەكەوێتەوە بە‬ ‫تایبەتی الیەنەكان هەڵوێستیان‬ ‫چ��ی دەب��ێ��ت ب��ەرام��ب��ەر پارتی‌و‬ ‫یەكێتی؟‬ ‫ف���ەرم���ان ع��ی��زەدی��ن‪ :‬ئێمە‬ ‫پێمانوایە دەس��ەاڵت لەهەرێمی‬ ‫كوردستان پێویستە بە خۆیدا‬ ‫ب��چ��ێ��ت��ەوە‪ ،‬دەب���ێ چ��اك��س��ازی‬ ‫ب���ك���ات‪ ،‬ب���ەراس���ت���ی ئ��ەگ��ەر‬ ‫دەس���ەاڵت چ��اك��س��ازی ن��ەك��ات‪،‬‬ ‫ڕۆژێ��ك دێ جەماوەر بەڕوویدا‬ ‫دەت��ەق��ێ��ت��ەوە‪ ،‬چونكە خەڵك‌و‬ ‫ج��ەم��اوەر چ��اوەڕێ��ی چاكسازی‬ ‫دەكات‌و چاوەڕێی ئەو بەڵێنانە‬ ‫دەكات‪ ،‬كە هەر لە سەرۆكایەتی‬ ‫ه���ەرێ���م���ەوە ت���ا ح��ك��وم��ەت‌و‬ ‫پ��ەرل��ەم��ان‌و دام��ودەزگ��اك��ان��ی‬ ‫دەوڵەت بە خەڵكیان داوە‪ ،‬دەبێ‬ ‫چاكسازی بكرێت‌و مافەكانیان‬ ‫بۆ دەستەبەربكرێت‪ ،‬یەكسانی‌و‬ ‫دادپ�������ەروەری ب�ڵاوب��ب��ێ��ت��ەوە‪،‬‬ ‫ب��ەراس��ت��ی ك��وردی��ش خەڵكێكی‬ ‫ئازایە‪ ،‬هەرگیز لەسەر مافەكانی‬ ‫خ����ۆی س���ازش���ی���ن���ەك���ردووە‪،‬‬ ‫بارودۆخی ئیقلیمی ئەوەنە زیادە‬

‫هەڵناگرێت‪ .‬كە بارودۆخەكان‬ ‫لەهەموو دەوڵەتانی دەوروب��ەر‬ ‫ب��گ��ۆڕێ��ت‪ ،‬ب���ەو ش��ێ��وەی��ەش‬ ‫ل��ەك��وردس��ت��ان ف��ەرم��ان��ڕەوای��ی‬ ‫بكرێت‪ ،‬بەدڵنیاییەوە دەڵێم ڕەنگە‬ ‫بارودۆخ گۆڕانكاری بەسەردابێت‬ ‫لەهەرێمی ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ئینجا‬ ‫ج���ەم���اوەر ڕادەپ����ەڕێ����ت‪ ،‬ی��ان‬ ‫جەماوەر بەخۆیدا دەچێتەوە‪،‬‬

‫لەبەر زاڵبوونی‬ ‫عەقلیەتی‬ ‫حیزبی‌و زاڵبوونی‬ ‫بەسەر هەموو‬ ‫كایەكانی‬ ‫كۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫سیاسی‌و ئابوری‪،‬‬ ‫دیوەخانی‬ ‫حیزبەكان بووەتە‬ ‫پەرلەمان‪،‬‬ ‫مەكتەبی سیاسی‬ ‫شوێنی بڕیاردانە‪،‬‬ ‫نەك پەرلەمان‬ ‫گرنگ ئ��ەوەی��ە خەڵك بتوانێ‬ ‫م��اف��ی خ��ۆی دەس��ت��ەب��ەرب��ك��ات‪،‬‬ ‫چۆنێتی دەس��ت��ب��ەرك��ردن��ی��ش��ی‬ ‫لەسەر بارودۆخی ئەو كاتەیە‪،‬‬ ‫كە كارەكەی ئەنجام دەدات‪ ،‬چ‬ ‫لەالیەن دەس��ەاڵت‪ ،‬كە هەستێ‬ ‫ب��ەچ��اك��س��ازی‪ ،‬ی��ان ج��ەم��اوەر‬ ‫هەستێت بە ڕاپەرین‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪23‬‬


‫عیراق ل��ە(ن��وری سعید)ـەوە‬ ‫كاوە هاوڕاز‬ ‫ل��ەگ��ەرم��ەی جەنگی دووەم���ی‬ ‫ك��ەن��داودا (ك��ە دووب���ارە لێدان‌و‬ ‫ڕووخاندنی حوكمی بەعسی عێراق)‬ ‫بوو‪ ،‬لەالیەن زلهێزانەوە بەگشتی‌و‬ ‫خ����وودی س��ەرۆك��ی ئ��ەوك��ات��ەی‬ ‫ئەمریكاشەوە هێندە بەڵێنی گەورەو‬ ‫زەب��ەالح لەبەر چاوی ڕای گشتی‬ ‫جیهان بەعێراق‌و سەرجەم گەالن‌و‬ ‫پێكهاتە هەمەجۆرەكانی عێراق‬ ‫دەدرا كە گوایا عێراق دەكرێتە‬ ‫نمونەیەكی جوان‌و دەگمەن‌و كەم‬ ‫وێنەی دیموكراسی لە ناوچەكەدا‪،‬‬ ‫تەنانەت دیارترین هێمای بەدی‬ ‫هێنانی ئ��ەو بەرنامەو ئەجێندا‬ ‫سیاسیەی سەرۆكی ئەمریكا (یان‬ ‫سەرۆكانی دوات���ری ئەمریكاش‬ ‫دەبێت)بۆ ناوچەی پڕلە كێشەی‬ ‫(ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست)‪.‬‬ ‫ل����ەدوای ڕوخ��ان��دن��ی ڕژێ��م��ی‬ ‫ع��ێ��راق‌و ه��ێ��ن��ان��ەوەی س��ەرج��ەم‬ ‫باڵەكانی ئەوسای ئۆپۆزسیۆن‬ ‫لەسەر پشتی تانكەكانی ئەمریكا‌و‬ ‫بەریتانی‌و بەهەماهەنگی بەرچاوی‬ ‫واڵتێكی گ��ەورەی هاوسێی وەك‬ ‫(كۆماری ئیسالمی ئێران)كە گوایە‬ ‫ناسراوە بەدوژمنی سەرسەختی‬ ‫ئەمریكاو ڕۆژئاوا (بەهاوكاری ئەم‬ ‫دووجەمسەرە كارایەی ئەمریكا‌و‬ ‫ئێران) ئ��ەم ب��ارودۆخ��ە سیاسیە‬ ‫ل��ەدوای ساڵی (‪)2003‬وە بەسەر‬ ‫واڵت��ی زام��داری عێراقدا سەپێنرا‬ ‫ئ��ی��دی خ��ول��ە ه��ەم��ەج��ۆرەك��ان��ی‬ ‫هاتنەكایەوەو‬ ‫هەڵبژاردنەكان‬ ‫ب��ەڵ��ێ��ن‌و پ��ەی��م��ان‌و پ����ڕۆژەی‬ ‫هەمەڕەنگی سیاسی‌و ئابووری‌و‬ ‫ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی‌و ت��ەن��دروس��ت �ی‌و‬ ‫ئ����اوەدان����ی‌و خ��زم��ەت��گ��وزاری��ە‬ ‫سەرەتاییەكان بە گوێی هاواڵتیانی‬ ‫دەن���گ���دەری ع��ێ��راق��دا دەدراو‪،‬‬ ‫سەرئەنجام (بەكورتی) تا ئەمڕۆ‬ ‫بارودۆخەكە نەك ( جێگیربوون‪،‬‬ ‫ی���ان نیمچە سەقامگیرییەكی‬

‫‪24‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫نوري سةعيد‬

‫ب��ەخ��ۆی��ەوە ن���ەدی���وە) بەڵكو‬ ‫ڕەوڕەوەی حوكمی عێراق جارێكی‬ ‫دی بەالی جۆرە دیكتاتۆرییەتێكی‬ ‫دیكەدا دەبرێتەوە كە پێكهاتەیەكی‬ ‫مەزهەبی ی��ان تائیفی بەتەنها‬ ‫تەحەكەم ل��ە ه��ەم��وو خواست‌و‬ ‫هیواو چارەسنوسی گەالنی عێراق‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫لەنێوان نوری سعید‌و نوری‬ ‫مالكیدا‪:‬‬ ‫دی���ارە م��ن ب��ە حوكمی كەمی‬ ‫تەمەنم‪ ،‬وەك ئاگاداری‌و دیراسەی‬ ‫مەیدانیش‪ ،‬بەكردەوە ئاگاداری‬ ‫بارودۆخی سیاسی عێراق لەسااڵنی‬ ‫حوكمی پادشایەتیدا نەبووم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەخوێندنەوەو توێژینەوەم لەسەر‬ ‫مێژووی ئەو سەردەمەی عێراق‌و‬ ‫تەنانەت بەجۆرە لێكۆلینەوەیەكی‬ ‫م��ەی��دان��ی ن��ێ��و چ��ی��ن‌و ت��وێ��ژە‬ ‫دێرینەكانی ئ��ەم واڵت���ە‪ ،‬چەند‬ ‫زانیاریەكی گرنگم لەسەر حوكمی‬ ‫ئ��ەوس��ای ع��ێ��راق ل��ەس��ەردەم��ی‬ ‫دوای جەنگی جیهانییەكان‌و تا‬

‫دامەزراندنی سیستمی كۆماری ئەم‬ ‫واڵتە پەیداكردووە‪ ،‬هەوڵدەدەم‬ ‫لەم لێكۆلێنەوەیەمدا بەراوردێكی‬ ‫پێبكەم لەنێوان حوكمی سەردەمی‬ ‫پاشایەتی‌و دوایین حوكمی ئەمڕۆی‬ ‫عێراق بەسەرۆكایەتی جەنابی‬ ‫(ن���وری م��ال��ك��ی) ك��ە ب��ۆ دووەم‬ ‫خولی سەرۆكایەتی وەزی��ران��ی‬ ‫عێراق‪ ،‬كابینەی حكومەتەكەی‬ ‫پێسپێرراوە‪ ،‬بێگومان دیارترین‬ ‫سەرۆكوەزیر لەسەردەمی حوكمی‬ ‫پ��اش��ای��ەت��ی واڵت����ی ع��ێ��راق��دا‪،‬‬ ‫كەسایەتییەكی دیاری بەناوبانگی‬ ‫كارابوو بەناوی (نوری سعید) كە‬ ‫كورد بە (نوری سەعی)ناویدەبات‪،‬‬ ‫وەك چۆن (نوری مالكی) یش بە‬ ‫(نوری مالیكی) ناودەبەین‪.‬‬ ‫(ن����ووری س��ەع��ی��د) دی��ارت��ری��ن‬ ‫سیاسەتمەداری عێراق بوو كەلە‬ ‫س���ەردەم���ی سیستمی حوكمی‬ ‫پاشایەتیدا ب���ۆ(چ���واردە) جار‬ ‫ك��اب��ی��ن��ەی ح��وك��م��ەت��ی عێراقی‬ ‫وەرگ��رت��ووە‌و پێكیهێناوە‪ ،‬بەڵێ‌‬


‫بۆ (ن��وری مالكی)‬

‫نوري ماليكي‬

‫لەیەكەم جارەوە لەمانگی (مارت)ی‬ ‫ساڵی (‪)1930‬ەوە تا دوایینجار یان‬ ‫تا(چواردەهەمین جار)كەلە ڕۆژی‬ ‫(‪)1‬ی مانگی (ئایار)ی ساڵی (‪)1958‬‬ ‫دا كابینەی حكومەتی ئەم واڵتەی‬ ‫پێكهێناوە‌و ئەركی سەرۆكوەزیرانی‬ ‫ڕاییكردووە‪ .‬من دوای توێژینەوەو‬ ‫لێكۆڵینەوەی وردم لەئەنجامی‬ ‫خ��وێ��ن��دن��ەوەی دەی����ان كتێب‌و‬ ‫نامیلكەو دیراسەی باڵوكردنەوەی‬ ‫ڕۆژنامەو گۆڤارە تازەكانی ئەم‬ ‫دواییانەی عێراق بەو ئەنجامە‬ ‫ڕاست‌و درووستە گەیشتووم كەوا‬ ‫بەڕێز (ن��وری سەعید) خودا لێی‬ ‫خۆش بێت زۆر نەرم‌و لەسەرخۆو‬ ‫كەسێكی وردب���ی���ن‌و گەشبین‌و‬ ‫لێهاتوویش بووە لەو پۆستەیدا‬ ‫(دیارە بەبەراورد لەگەڵ حكومەتە‬ ‫یەك لەدوای یەكەكانی سەردەمی‬ ‫كۆماری بەگشتی‌و بەراورد لەگەڵ‬ ‫حكومەتی ئێستای جەنابی نوری‬ ‫مالكی هاوڕێی خۆشمان)‪( ،‬نوری‬ ‫سەعید) بەچاویلكەیەكی سپی‬

‫بێگەرد ب��ۆ ئ��ەو ك��ات��ەی حوكمی‬ ‫خ����ۆی‌و ئ��ای��ن��دەی واڵت���ەك���ەی‬ ‫دەڕوان������ی‪ ،‬وەك���و دەگ��ێ��ڕن��ەوە‬ ‫تاكە خ��ەم‌و ئەندێشەی ڕۆژان��ەی‬ ‫ئەوەبووە كە چۆن هێمنی‌و ئارامی‬ ‫واڵتەكەی بپارێزێت‌و بەتینتری‬ ‫بكات لەگەڵ پاراستنی یەكڕیزیی‬ ‫س��ەرج��ەم پێكهاتە ه��ەم��ەج��ۆرە‬ ‫مەزهەبی‌و تائیفی‌و نەتەوەیی‌و‬ ‫بەپێچەوانەی‬ ‫سیاسیەكانیش‪.‬‬ ‫چاویلكە سپیە بێگەردەكەی نوری‬ ‫سەعیدەوە ب��ەداخ��ەوە چاویلكە‬ ‫ڕەش‌و لێڵەكەی جەنابی(نوری‬ ‫مالیكی ) دۆستی دوێنێمان هیچ‬ ‫ڕوانینێكی م��ژدەب��ەخ�ش‌و شادی‬ ‫بەخشی ل��ێ��چ��اوەڕوان ناكرێت‪،‬‬ ‫ب��ەداخ��ەوە ل��ەس��ەرەت��ای خولی‬ ‫سەرۆكایەتییەكەیەوە‬ ‫دووەم���ی‬ ‫(ك �ت‌وم��ت) وەك س��ەران��ی بەعس‬ ‫ك��ە ل��ە دوای ساڵی (‪)1975‬ەوە‬ ‫ب��ەرام��ب��ەر س��ەرج��ەم پێكهاتە‬ ‫نەتەوەیی‌و مەزهەبییەكانی عێراق‬ ‫چۆن دەجواڵنەوەو عێراقیان بەچ‬

‫دەرد‌و زام‌و ئاقارێكی نەخوازراوی‬ ‫سیاسیدا ب��رد‪ ،‬جەنابی (ن��وری‬ ‫م��ال��ی��ك��ی)ش ه��اوش��ێ��وەی ئ��ەم‬ ‫سیاسەتە نەگریسانەیە دەستیكرد‬ ‫ب��ە پ��اك��ت��اوك��ردن��ی م��ەزه��ەب‌و‬ ‫تائیفی‌و ن��ەت��ەوەی��ی‌و‪ ،‬هەرلە‬ ‫ڕێ��وە سەرانی عەرەبی سوننەی‬ ‫بە تێكدەر‌و پاشماوەی بەعس‌و‬ ‫لەباربەری پڕۆسەی نوێی سیاسی‬ ‫تۆمەتباركرد كە هاوكات لەگەڵ‬ ‫ئەم سیاسەتەدا ڕۆژانە پەالماردانی‬ ‫ناوچە سوننی نشینەكانی بەغداد‌و‬ ‫تیرۆركردنی زان��ا‌و شەرعناس‌و‬ ‫پ��س��پ��ۆڕە ش���ارەزاك���ان���ی ب���وارە‬ ‫حەساسەكانی تری واڵت تیایاندا‬ ‫ب��ەردەوام بوو‪ ،‬یان ڕاوەدوون��ان‌و‬ ‫گرتن‌و زیندانیكردنیان كرابووە‬ ‫نەریتی حوكمی دڕندانەی سەدە‬ ‫تاریكەكان‪ ،‬جگە لە ڕووخ��ان‌و‬ ‫س��ووت��ان��دن‌و زی��ان��گ��ەی��ان��دن بە‬ ‫سەدان مزگەوت‌و شوێنی پیرۆزی‬ ‫چ��ەوس��ان��ەوەی‬ ‫سوننییەكان‌و‬ ‫هەمەڕەنگی تر لەسەر ڕۆڵەكانیان‬ ‫ل��ەب��وارەك��ان��ی ت��ەن��دروس��ت �ی‌و‬ ‫پ������ەروەردەو خ��زم��ەت��گ��وزاری‌و‬ ‫ئابووری‌و دەیان بواری پێداویستی‬ ‫تردا‪ .‬لەكاتێكدا لەیەكەم حوكمی‬ ‫(ن��وری سەعید)ەوە لەسەرەتای‬ ‫سااڵنی سییەكانی سەدەی ڕابردوو‬ ‫لە سیستمی حوكمی پادشایی ئەم‬ ‫واڵتەدا دەیان كەسایەتی ڕۆشنبیرو‬ ‫شۆڕشگێڕو زاناو خاوەن عەشرەتی‬ ‫تێكۆشەر لەدەوری حكومەتەكەی‌و‬ ‫ڕوكن‌و گۆشەو بونیادی كابینەكانی‬ ‫حكومەتە س���ادەو س��اك��ارەك��ەی‬ ‫ئ���ەو س���ەردەم���ە ك���ۆدەك���ردەوەو‬ ‫چەندین پ��ۆس �ت‌و پلەی شیاو‌و‬ ‫حەساسی پێدەسپاردن‪ ،‬كەچی‬ ‫لەم سەردەمە هەرە پێشكەوتووەی‬ ‫ب����واری ت��ەك��ن��ۆل��ۆژی��او ڕای��ەڵ��ە‬ ‫خێراكانی گەیاندن‌و ڕاگەیاندندا‬ ‫ت���ازەب���ەت���ازە ج��ەن��اب��ی (ن���وری‬ ‫مالیكی) عێراق بەرەو ترسناكترین‬ ‫سیستمی دكتاتۆری‌و تاوانخوازی‬ ‫ت��اك‌و پێكهاتەیەكی ن��ادروس��ت‬ ‫دەب��ات‌و ئەو هەموو كەسایەتییە‬ ‫دی����ار‌و زان����او س��ی��اس��ەت��م��ەدارە‬ ‫بەناوبانگانەی پێكهاتەكانی تر‬ ‫بەرەو بەركەناركردن‌و گۆشەگیری‌و‬ ‫ت���ەن���ان���ەت ل��ێ��پ��رس��ی��ن��ەوەو‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪25‬‬


‫لێپێچینەوەی گ��وم��ان لێكراو‬ ‫دەبات‪ ،‬لەكاتێكدا (نوری سەعید)‬ ‫ی ڕەحمەتی‪ ،‬بە چاویلكە سپیە‬ ‫بەفرینە تیشك پرژێنەكەیەوەو‬ ‫ب���ەو داه��ات��ە ك���ەم‌و س��اك��ارەی‬ ‫ئەوسای واڵتەكەشیەوە جوانترین‌و‬ ‫پتەوترین پەیوەندی لەهەموو‬ ‫ب���وارەك���ان���دا ل��ەگ��ەڵ واڵت��ان��ی‬ ‫هاوسێدا ب���ەرزوو بڵندبووەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەدوایین كابینەی ئێستای‬ ‫عێراقدا (ن��وری مالیكی) تەنها‬ ‫لەسەر یەك ئیقاع‌و ڕیتم دەڕوات‌و‬ ‫تەنها باوەڕی بەو سیاسەتە هەیە‬ ‫كە خۆی گرتوویەتیەبەر‌و بەكۆتا‬ ‫چ��ارەس��ەری دەردە كوشندەكانی‬ ‫ناوخۆی عێراقی دادەنێت لەكاتێكدا‬ ‫ب��ەك��ردەوەو لەزەمینەی واقیعدا‬ ‫بۆ هەموان ڕوونبووەتەوە كە ئەم‬ ‫ج��ۆرە سیاسەتە تاكڕەوانەیەی‬ ‫(حیزبی سەركردە) یان (هاوپەیمانی‬ ‫فەرماندە) چارەسەری هەمەالیەنەو‬ ‫دروس���ت‌و ئیجابیانەی قەیران‌و‬ ‫كێشە هەڵپەسێرراوو دێرینەكانی‬ ‫ع��ێ��راق��ی ت��ێ��دان��ی��ی��ە‪ ،‬ه��ەرب��ۆی��ە‬ ‫لەپاڵ ئەم سیاسەتە نادروست‌و‬ ‫چەندەها‬ ‫شكستخواردووانەیەدا‬ ‫گروپی هەلپەرست‌و كەسایەتی‬ ‫نەشیاوو تەكەتولی تایەفەچی‌و‬ ‫پاشكۆو دەس���ت‌و پێوەندەكانی‬ ‫ت��ری��ان گ��ەورەت��ری��ن دەرف��ەت��ی‬ ‫نەشیاویان ك��ەوت��ۆت��ەدەس��ت بۆ‬ ‫بەتااڵنبردنی س��ام��ان‌و داهاتی‬ ‫واڵت‌و پ��ەرەپ��ێ��دان��ی پشێوی‌و‬ ‫ئاڵۆزی‌و ب��ەردەوام��ی كاردانەوە‬ ‫سلبییەكانیش لەهەمبەریاندا وەك‬ ‫كارە توند‌وتیژییەكان‌و تەقینەوەی‬ ‫گ��ەورەی نیمچە ڕۆژان��ە لە شارە‬ ‫گ���ەورەك���ان‌و ن��اوچ��ە هۆشیارو‬ ‫ق��ەرەب��اڵ��غ��ەك��ان��دا ك��ە قوربانی‬ ‫سەرەتاو كۆتایی تەنها گەالنی‬ ‫بەشمەینەت‌و خێرنەدیوی ئەم‬ ‫واڵت��ەو ه��ەزاران مناڵی بێباوك‌و‬ ‫ه��ەت��ی��وك��ەوت��وو س����ەدان ه���ەزار‬ ‫ب��ێ��وەژن‌و كچانی قەیرەو دەی��ان‬ ‫هەزار پیاوی بێكارو بێچارەنوسن‪.‬‬ ‫(ل����ەدووڕی����ان����ی ه���ۆك���ارو‬ ‫چارەسەرەوە)‬ ‫ل���ەم ن��ێ��وەن��دەی (ه��ۆك��اری‬ ‫كێشە‌و قەیرانەكان)و (چارەسەری‬ ‫دروس����ت‌و ل��ە خ��ۆب��وردووان��ەی‬

‫‪26‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫دەشێت‬ ‫چاوەڕواننەكراویشەوە)‬ ‫تیشكێك بخەینەسەر هەڵوێست‌و‬ ‫كاردانەوەی خودی دەستەاڵتدارانی‬ ‫شكستخواردووی عێراق بەگشتی‌و‬ ‫ج��ەن��اب��ی س��ەرۆك��وەزی��ران��ی��ش‬ ‫بەتایبەتی‪ ،‬بەاڵم ئ��ەوەی زیاتر‬ ‫جێی گاڵتەجاڕی‌و خەم ساردی‌و‬ ‫بێ‌ پەرواییشە‪ ،‬ئەوەیە هێشتا‬ ‫س��ەران��ی دەس��ەاڵت��دارو پیاوانی‬ ‫بەناو سیاسەتمەداری عێراق لە‬ ‫زۆرب��ەی وتەو لێدوانی ڕۆژان��ەی‬ ‫بەردەم میكرۆفۆن‌و كامێرای كەناڵە‬ ‫بیسراو وب��ی��ن��راوەك��ان��دا باسی‬ ‫دەستكەوتی گ��ەورەو زەبەالحیان‬ ‫دەك��ەن‌و بێشەرماناش ئاماژە بۆ‬ ‫ئەم حوكمەی عێراق وەها دەكەن‬ ‫كە گوایە ئەزموونێكی كەم وێنەو‬ ‫بێ هاوتایە لەجیهاندا‌و هەقوایە‬ ‫واڵتانی تر كۆپیبكەنەوە‪ ،‬دیارە‬ ‫ئ��ەم��ان ب��ۆ ب���ەردەوام���ی حوكمی‬ ‫ڕەش��ی��ان‌و سەپاندنی ئەجێندای‬ ‫ت��ائ��ی��ف �ی‌و ه���ی���وای دێ��ری��ن��ی��ان‬ ‫لەگرتنەدەستی جڵەوی دەستەاڵتی‬ ‫ئ���ەم واڵت����ەدا ه��ەردەب��ێ��ت ئ��اوا‬ ‫ب��دوێ �ن‌و ڕەفتاربكەن ك��ە گوایە‬ ‫واڵتەكەیان بەرەو كەناری ئارامی‌و‬ ‫ئاسوودەیی‌و پێشكەوتن بردووە‪،‬‬ ‫دیارترین نموونەش لەم بارەیەوە‬ ‫وتەكانی جەنابی سەرۆكوەزیرانە‬ ‫ل��ە ی��ادی دام��ەزران��دن��ی سوپای‬ ‫عێراقدا كە گوایە عێراق هەنگاوی‬ ‫چ��اك��س��ازی‌و ب��ن��ی��ات��ن��ان��ەوەی‬ ‫ت��ەواو ن��اوەو لە كۆتا هەنگاوی‬ ‫بەدیهێنانی بەرنامەكەیاندا بووە‪،‬‬ ‫بەاڵم دەستی ناحەز ل��ەدەرەوەی‬ ‫واڵت‌و لەمالوالوە چەندین دۆخی‬ ‫پشێوی‌و ئاڵۆزی خوڵقاندووە‪،‬‬ ‫هەر بەوتەی خودی (مالیكی) گوایە‬ ‫پێشبڕكێ‌و ملمالنێیەكی هەرێمی‌و‬ ‫ناوچەیی‌و نێودەوڵەتیش لەسەر‬ ‫پەرەسەندنی ئاڵۆزیی نێوخۆی‬ ‫عێراق ل��ەئ��ارادای��ەو بەچەندین‬ ‫ن��ەخ��ش��ەو پ�لان��ی ژەه�����راوی‪،‬‬ ‫ب��ەرن��ام��ەك��ان��ی ئیفلیجكراون‪،‬‬ ‫ناوبراو لەجیاتی ئەوەی ئاوڕێك‬ ‫لە دەزگا تایبەتی‌و نهێنییەكانی‬ ‫خۆیان بداتەوە كە چەندین ملیار‬ ‫دیناریان تیایدا بۆ سەركوتكردنی‬ ‫جەماوەری ستەمدیدەی ناوچەكانی‬ ‫ت����ری دوور ل���ە دەس��ت��ەاڵت��ی‬

‫تەرخانكردووە‪،‬‬ ‫تاكڕەوانەیان‬ ‫هەر بە قەوانە كۆن‌و سواوەكەی‬ ‫ج��اران��ی��ان تۆمەتەكان بەسەر‬ ‫گروپە تیرۆریست‌و تەكفیری‌و‬ ‫ب��ەك��رێ��گ��ی��راوەك��ان��ی واڵت��ان��ی‬ ‫س��ون��ن��ە م��ەزه��ەب��ی ه��اوس��ێ��ی‬ ‫عێراقدا دابەشدەكاتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دواجار كە شەپۆلی ناڕەزایەتی‌و‬ ‫جەماوەرییەكان‬ ‫خۆپیشاندانە‬ ‫لەناوچەكانی ناوەڕاست‌و باكورو‬ ‫چەند ناوچەیەكی هاوهەڵوێستی‬ ‫ب���اش���ووری���ش���دا ب���ەت���وون���دی‬ ‫دەستیپێكردووەتەوەو ڕۆژان��ەش‬ ‫بەردەوامەو كە تەنگی بە حكومەتی‬ ‫ئێستاش هەڵچنیوە‪ ،‬ناچاربوون‬ ‫ج���ۆرە گ��ۆڕان��ك��اری��ی��ەك بەسەر‬ ‫شێوازی گوتاری سیاسی‌و ئەمنی‌و‬ ‫تائیفیشیاندا بهێنن‌و‪ ،‬چەندین‬ ‫نوێنەرو شاندی ڕەسمی‌و ناڕەسمی‬ ‫بۆ ئەو ناوچە گڕگرتووانە بنێرن‌و‬ ‫زۆر بەناچاریش لە خواست‌و داواو‬ ‫دروشمەكانیان بكۆڵنەوە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫دوای ئ��ەوەی بەچاوی س��ەرو بە‬ ‫هۆش‌و عەقڵی واقیعبینانیشەوە‬ ‫قەبارەو بارستایی لەڕادەبەدەری‬ ‫خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان‌و ش��ۆڕش��ە ت��ازە‬ ‫جەماوەریەكانیشیان بینی‪.‬‬ ‫دوا وت��ەش��م ل��ەم وت��ارەم��دا‬ ‫ج��ەخ��ت��ك��ردن��ەوەی��ە ل��ەس��ەر‬ ‫پێداچوونەوە بە سیستمی یەكەم‬ ‫سەردەمی دامەزراندنی دەوڵەتی‬ ‫عێراقدا لە دوای تەواوبوونی‬ ‫ج��ەن��گ��ی ی��ەك��ەم��ی جیهانی كە‬ ‫بەڕای نوسەران‌و مێژوونووسان‌و‬ ‫ئ��اگ��ای��ان��ی سیاسی ك��اروب��اری‬ ‫عێراق‪ ،‬ئەو سەردەمە سەرەتایی‌و‬ ‫س����ادەو س���اك���ارە‪ ،‬ب���ەب���ەراورد‬ ‫لەگەڵ دوایین سیستمی حوكمی‬ ‫ه��اوچ��ەرخ��م��ان��دا‪ ،‬زێرینترین‬ ‫س��ەردەم��ی حوكمی دیموكراتی‌و‬ ‫سەربەستی‌و ئ���ازادی سەرجەم‬ ‫تاك‌و كۆمەڵ‌و پێكهاتە نەتەوەیی‌و‬ ‫سیاسیەكانیش‬ ‫م��ەزه��ەب��ی‌و‬ ‫ب��ووە‪ ،‬بەاڵم زێڕینترین حوكمی‬ ‫س��ەر زەوی ن��ەب��ووەو ل��ەم��ەدا‬ ‫زیادەڕۆیی ناكەین ئەوەی باسم‬ ‫لێوەكردووە تەنها بەراوردكردنی‬ ‫ه����ەردوو چاویلكەكەی یەكەم‬ ‫س����ەرۆك����وەزی����ران‌و دوای���ی���ن‬ ‫سەرۆكوەزیرانی ئێستای عێراقە ‪.‬‬


‫كۆكردنەوەی پیتاك بۆ پارتەكەی‬

‫ب����ووە ه��ۆك��ار ب��ۆ ت��ی��رۆرك��ردن��ی‬

‫س���اك���ی���ن���ەو ه���اوڕێ���ك���ان���ی‬ ‫سیروان كاوسی‬ ‫‪post@kncsite.com‬‬

‫نێزیك بەسەدەیەكە‪ ،‬لەوكاتەی‬ ‫ك��ە واڵت���ان���ی كۆلۆنیالیستی‬ ‫جیهانیی هەستیان بەبوونی نەوت‬ ‫ك��رد ل��ەرۆژه��ەاڵت��ی ناڤین‪ ،‬ئەم‬ ‫ناوچەیە بوو بەگۆڕەپانی ملمالنێی‬ ‫سیاسی‌و قوتبوونەوەی كۆمەڵە‬ ‫ڕژێمی دیكتاتۆرو سەرەڕۆ‪ ،‬شەڕو‬ ‫پێكدادانی خوێناویی لەنێوان‬ ‫گ��ەالن‌و كێبەركێی نێوان دنیای‬

‫دووج��ەم��س��ەری��ی‪ ،‬دوات��ری��ش كە‬ ‫یەكێتی سۆڤێت هەرەسیهێنا‪ ،‬دنیا‬ ‫پێینایە قۆناخی تاك جەمسەری‌و‬ ‫ش�����ەڕی ن���ێ���وان ك��ۆم��ۆن��ی��زم‌و‬ ‫ب��ۆرژوازی‪ ،‬جێی خۆیدا بەشەڕی‬ ‫ن��ێ��وان دن��ی��ای ئ���ازادو ئیسالمی‬ ‫سیاسی لەناوچەكە‪.‬‬ ‫دوای هێرشی (‪11‬ی سێپتەمبەری‬ ‫‪ )2001‬ی رێكخراوی (تێرۆریستیی)‬ ‫«ال���ق���اع���دە» ب���ۆ س����ەر دوو‬ ‫باڵەخانەكەی ناوەندی بازرگانی لە‬ ‫نیۆیۆرك‪ ،‬واڵتە یەكگرتووەكانی‬ ‫ئەمریكا توانی رژێمی تاڵیبان‬

‫بڕووخێنێ‌و رێكخراوی «ئەلقاعدە»‬ ‫پ��ەرت��ەوازەب��ك��ات‪ ،‬هێرشەكەی‬ ‫ئەفغانستان‪ ،‬زەمینەی خۆشكرد بۆ‬ ‫ئەمریكاو هاوپەیمانەكانی بەنیازی‬ ‫جێبەجێكردنی ستراتیژێكی نوێ‌و‬ ‫گۆڕینی جوگرافیای سیاسی دنیای‬ ‫ئیسالم بەگشتی‌و رۆژهەاڵتی ناڤین‬ ‫بەتایبەتیی‪ ،‬سەدان هەزار سەربازو‬ ‫چەكوچۆڵی جەنگیی گەورەو گران‬ ‫بڕژێننە ناوچەكەوە بۆ ئەوەی بۆ‬ ‫ماوەیەكی دوورو درێژتر لەرابردوو‬ ‫بەرژەوەندییەكانیان لەناوچەكەدا‬ ‫بپارێزن‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪27‬‬


‫پ��ش��ت��گ��ی��ری��ك��ردن��ی الوەك��ی��ی‬ ‫بزووتنەوەكانی‬ ‫لەئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫ج��ەم��اوەری��ی گەالنی رۆژه��ەاڵت��ی‬ ‫ن��اوەڕاس��ت دژی رژێمەكانیان‪،‬‬ ‫سەرقاڵكردنی گەالنی ناوچەكە‬ ‫ب��ەك��ێ��ش��ەی ن��ێ��وخ��ۆی �ی‌و ش��ەڕی‬ ‫ئاینیی‪ ،‬لەنێوبردنی مەترسیی‬ ‫تێرۆرو رێكخراوەكانی بنچینەگری‬ ‫ئیسالمی لەسەرخۆیان‪ ،‬دوات��ر‬ ‫دابەشكردنی واڵتانی پڕ حەشیمەت و‬ ‫دامەزراندنی چەندین دەوڵەتی تازە‬ ‫لەجێیان‪ ،‬ئامانجی ئەو ستراتیژە‬ ‫نوێیە پێكدێنن ك��ە ئەمریكاو‬ ‫هاوپەیمانەكانی هەنگاو بەهەنگاو‬ ‫سەرقاڵی جێبەجێكردنین‪ ،‬بەكورتی‬ ‫ئەم بارودۆخەی ئێستا بەقۆناغێكی‬ ‫ه��ەس��ت��ی��ارو چ��ارەن��ووس��س��از‬ ‫ل��ەم��ێ��ژووی رۆژه���ەاڵت���ی ناڤین‬ ‫دادەنرێت‪.‬‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ەك��ەی ئێمەش كە‬ ‫نێزیك ب��ەس��ەدەی��ەك لەمەوبەر‬ ‫لەالیەن واڵتانی كۆلۆنیالیستی‬ ‫جیهانییەوە وەك گۆشتی قوربانی‬ ‫پ��ارچ��ەپ��ارچ��ەك��را و خ��رای��ەژێ��ر‬ ‫دەستی كۆمەڵە ڕژێمێكی دیكتاتۆر‌و‬ ‫رەگ��ەزپ��ەرس �ت‌و ك��ۆم��پ��رادۆرەوە‪،‬‬ ‫لەگەڵ سەرهەڵدانی ئ��ەم كەشە‬ ‫سیاسییە نوێیە‪ ،‬هیوایەكی بۆ‬ ‫پ��ەی��داب��ووە‌و هەلێكی زێ��ڕی �ن‌و‬ ‫مێژوویی بۆ رەخساوە كە بتوانێت‬ ‫دوای س��ەدەی��ەك ق��ەاڵچ��ۆك��ردن‌و‬ ‫راگوێزانی زۆرەملێ‌و ماڵوێرانیی‪،‬‬ ‫بیر لەداهاتووی خۆی‌و چارەنووسی‬ ‫سیاسیی خۆی بكاتەوە‪.‬‬ ‫ئەوەتەی كورد خۆی ناسیوەو‬ ‫خەبات بۆ رزگاربوونی دەك��ات‪،‬‬ ‫لەهیچ چاخ‌و سەردەمێكدا وەك ئەم‬ ‫بزووتنەوە مەزن‌و بەرینەی باكووری‬ ‫كوردستانی بەخۆیەوە نەبینیوە‪،‬‬ ‫هاوكات لەوساتەوە دەسەاڵتدارانی‬ ‫ت��ر ب���ەزۆرەم���ل���ێ‌و خوێنڕێشن‬ ‫دەسەالتی خۆیان بەسەر گەالنی‬ ‫دیدا سەپاندووە‪ ،‬لەهیچ سەردەم‌و‬ ‫سەدەیەكدا هێندەی ئێستا تووشی‬ ‫سەرلێشێواویی سیاسی نەهاتوون‪.‬‬ ‫هۆكاری سەرنەكەوتنی پیالنگێڕیی‬

‫‪28‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫هێمنی تورك بەتایبەتیی لەماوەی‬ ‫‪ 30‬ساڵی رابردوودا‪ ،‬كە ژیانەوەی‬ ‫هەستی ن��ەت��ەوەی��ی لەباكووری‬ ‫ك��وردس��ت��ان دەژم��ێ��ردرێ��ت‪ ،‬بۆ‬ ‫زان��ای�ی‌و لێوەشاوەیی سیاسی‌و‬ ‫بیری كوردی نەتەوەیی رێبەرانی‬ ‫باكووری كوردستان دەگەڕێتەوە كە‬ ‫بێگوێدانە پلەوپایەو بەرژەوەندیی‬ ‫تایبەتی خۆیان‪ ،‬بێسڵەمینەوە‬ ‫لەكردەوەی دڕندانەی هێزەكانی‬ ‫رژێ��م��ی داگ��ی��رك��ەری ت��ورك��ی��ا‪،‬‬ ‫لەشەقام‌و بەندیخانە‌و گۆڕەپانی‬ ‫شارەكان‌و لەچیا‪ ،‬لەگەڵ گەلی‬ ‫خ��ۆی��ان�ن‌و ل��ەپ��ێ��ش��ەوەی هەموو‬ ‫رووداوەكانەوەن‪ .‬ئەمە لەالیەك‪،‬‬ ‫لەالیەكی دیكەشەوە‪ ،‬بەزانایی‌و‬ ‫زی���رەك���ی‌و ل��ێ��ك��دان��ەوەی بەجێ‬ ‫توانیویانە هەموو پیالنگێڕی‌و‬ ‫ه��ێ��رش��ی س���ەرب���ازی‌و گ��وش��اری‬ ‫هێزەكانی سەركوتكاری تورك‌و‬ ‫هاوكاریی الوەكیی رۆژاوا لەگەڵ‬ ‫رژێمی ت��ورك‪ ،‬پووچەڵبكەنەوەو‬ ‫رۆژ لەگەڵ رۆژ خەباتەكەیان زیاتر‬ ‫بۆ پێشەوەبەرن‪ ،‬پەرەسەندنی‬ ‫بزووتنەوەی باكووری كوردستان‬ ‫ل��ەه��ەم��وو ئاستێكی سیاسی‌و‬ ‫دیپلۆماسی‌و جەنگی پارتیزانی‌و‬ ‫خەباتی ج��ەم��اوەری��دا‪ ،‬رژێمی‬ ‫توركیای ناچاركردووە سەرزارەكیی‬ ‫دان بەبوونی كوردا بنێت‌و بەنهێنی‌و‬ ‫نیوەئاشكرا لەگەڵ پارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستان‌و سەرۆكایەتیی پارتی‬ ‫ئاشتی‌و دیمۆكراتی (‪ )BDP‬بكەوێتە‬ ‫وتووێژەوە‪ ،‬بەاڵم ئەوی شارەزای‬ ‫ن��اوەرۆك��ی بیری رەگەزپەرستی‬ ‫ت��ورك‌و ئەلفوبێی سیاسی بێت‪،‬‬ ‫باشدەزانێت كۆمەڵگەی ت��ورك‬ ‫رێگەیەكی دوورودرێ���ژی لەبەرە‬ ‫ت��اك��و ل��ەب��ی��ری ئ��ازادی��خ��وازی‌و‬ ‫یەكسانی‌و كولتووری دیموكراسی‬ ‫تێبگات‪ ،‬لەبەر ئ��ەوە كردنەوەی‬ ‫باسی وتووێژ لەگەڵ كورد تەنیا‬ ‫بۆ مەبەستی تێكدانی یەكگرتوویی‌و‬ ‫ی��ەك��ڕی��زی��ی خ��ەب��ات��ی ب��اك��ووری‬ ‫كوردستانە‪ ،‬نموونەی ئەمەش‬ ‫دوای ب�ڵاوب��وون��ەوەی دەن��گ��ۆی‬

‫گفتوگۆی نێوان توركیا‌و ڕێ��زدار‬ ‫عەبدوڵاڵ ئۆجەالن‪ ،‬فڕۆكەكانی‬ ‫توركیا چەند رۆژێك لەسەریەك‬ ‫بەخەستی بۆمبابارانی «قەندیل»‬ ‫و هەرێمەكانی دیكەی گەریالیان‬ ‫ك��رد‪ .‬پاشان لەشاری پاریسەوە‬ ‫ل����ەڕۆژی ‪ 2013 /1/9‬ه��ەواڵ��ی‬ ‫ت��ێ��رۆرك��ردن��ی سەكینە جانسز‬ ‫(س���ارا) ئ��ەن��دام��ی دام��ەزرێ��ن��ەری‬ ‫پەكەكە‪ ،‬لەگەڵ دووژنە تێكۆشەری‬ ‫دیكە بەناوەكانی فیدان دۆغ��ان‌و‬ ‫لەیال سۆیلەمەر لەمیدیاكانەوە‬ ‫ب�ڵ�اوب���ووەوە‪ ،‬رژێ��م��ی توركیا‬ ‫هەرزوو هەوڵیدا سەرنجی خەڵك‬ ‫بۆالی كێشەی باڵەكانی ناكۆكی‬ ‫نێو ریزەكانی پەكەكە راكێشیت‪،‬‬ ‫هێندێك لەڕۆژنامەكانی تورك‬ ‫ئێرانیان بەتاوانباری رووداوە‬ ‫تێرۆریستییەكە دایەقەلەم‪.‬‬ ‫لەپێوەندیی لەگەڵ ئێراندا‪،‬‬ ‫ئێمە دەزانین «سوپای قودس»ی‬ ‫سەربە وەزارەت���ی «ئیتالعات»‪،‬‬ ‫لەسااڵنی راب���ردوودا گەورەترین‬ ‫ت���ۆڕی س��ی��خ��وڕی‌و ت��ێ��رۆری لە‬ ‫ئۆروپاو هەموو واڵتانی جیهاندا‬ ‫باڵوكردبووەوە‪ .‬سەدان سەركردەو‬ ‫سیاسەتكار‌و ئازادیخوازی كوردو‬ ‫ئێرانیی لەالیەن تێرۆریستەكانی‬ ‫كۆماری ئیسالمییەوە تێرۆركران‪،‬‬ ‫بەالم چەند ساڵێكە بەهۆی كێشەی‬ ‫نێوخۆیی‌و گوشاری نێودەوڵەتیی‬ ‫بۆ سەر ئێران‪ ،‬هاوكات چاودێریی‬ ‫توندوتۆڵی پۆلیسی نهێنیی رۆژاوا‬ ‫لەسەر بنكەو باڵوێزخانەكانی‬ ‫ئێران لە دەرەوە‪ ،‬تێرۆركردنی‬ ‫نەیارانی رژێمی ئێران ل��ەدەرەوە‬ ‫راگیراوە‪ .‬لەئاستی ناوچەكەشدا‪،‬‬ ‫دژایەتییەكی ت��ون��دوت��ۆڵ هەیە‬ ‫لەنێوان رژێمەكانی س��ووری��او‬ ‫ئێران‌و عێراق دژ بە رژێمی توركیا‪.‬‬ ‫ئەمریكاو «ناتۆ» راكێتەكانی‬ ‫«پ����ات����ری����ۆت» ی�����ان ل��ەن��ێ��و‬ ‫خاكی توركیا ب��ەرام��ب��ەر ئێران‬ ‫دام��ەزران��دووە‪ .‬دوای ئاگربەستی‬ ‫نێوان ئێران‌و پ��ژاك‪ ،‬دواتریش‬ ‫دوای ئ��ەوەی پارتی كرێكارانی‬


‫ك��وردس��ت��ان ت��وان��ی لەئەنجامی‬ ‫رێككەوتنی لەگەڵ رژێمی ئەسەد‪،‬‬ ‫زۆرینەی ناوچەكانی رۆژئ��اوای‬ ‫ك��وردس��ت��ان ك��ۆن��ت��ڕۆڵ ب��ك��ات‌و‬ ‫دەسەاڵتێكی كوردی لەو ناوچانە‬ ‫دام���ەزرێ���ن���ێ‪ ،‬ئ��ەم��ەش رژێ��م��ی‬ ‫توركیای هەراسان كردووە‌و ترسی‬ ‫لەبەهێزبوونی زیاتری پەكەكەیە‪،‬‬ ‫چەندجارێك شەڕولێكدان لەنێوان‬ ‫هێزەكانی گەریالو سوپای ئازاد‬ ‫لە «سەرێكانی»و شوێنەكانی تر‬ ‫روویانداوە‪ .‬بەمەدا دەبێ بزانین‬ ‫بەرەیەكی رانەگەیەندراو لەنێوان‬ ‫ئەم رژێ��م ‌و الیەنانەدا هەیە دژ‬ ‫بە رژێمی توركیاو ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫س��ووری��ا ك��ە ل��ەالی��ەن توركیاوە‬ ‫پشتگیریی لێدەكرێت‪ ،‬ئەوجا رژێمی‬ ‫ئێران لەدۆخی ئێستادا هەڵەی‬ ‫واناكات‪ ،‬بەكوشتنی چەن كادرێكی‬ ‫پ��ەك��ەك��ە ل��ەپ��اری��س‪ ،‬شەڕێكی‬ ‫نەخوازراو لەگەڵ پژاك‌و پەكەكە‬ ‫بەپێچەوانەوە‬ ‫دەستپێكاتەوە‪،‬‬ ‫زۆر بەالیەوە گرنگە سنوورەكانی‬ ‫رۆژه��ەاڵت��ی كوردستان بێ شەڕو‬ ‫كێشەی سەربازیی بمێنن‌و پێویستی‬ ‫بەئاسایشی سنوورەكانی هەیە‪.‬‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی ب��ەڵ��گ��ەن��ام��ەك��ان��ی‬ ‫«وی��ك��ی��ل��ی��ك��س»‪ ،‬ڕی��ك��ەوت��ی‬ ‫لە‬ ‫ئ��ەم��ری��ك��ا‬ ‫‪2007/12/7‬‬ ‫بروسكەیەكدا زانیاریی دەدات��ە‬ ‫توركیا سەبارەت بەداراییەكانی‬ ‫پەكەكە ل��ەئ��ەوروپ��ا‪ .‬ئ��ەوان��ەی‬ ‫لەنێزیكەوە شەهید سەكینەیان‬ ‫ناسیوە‪ ،‬ئاگاداری رۆڵی گەورەی‬ ‫ب��وون ل��ە ك��ۆك��ردن��ەوەی دارای��ی‬ ‫لەئاستی ئەوروپا بۆ پارتەكەی‬ ‫چەند مەبەستێك لەپشت هەوڵی‬ ‫توركیا بۆ تێرۆركردنی سەكینە‬ ‫جانسزو هاوڕێیانییەوە هەن‪،‬‬ ‫یەكەم سەرزارەكی‌و بەساختەكاری‬ ‫وتووێژیان لەگەڵ رێزدار عەبدوڵاڵ‬ ‫ئ��ۆج��ەالن دەستپێكرد‪ ،‬دوو ڕۆژ‬ ‫دواتر پەنجەی تاوانیان خستەسەر‬ ‫پەكەكە خ��ۆی‪ ،‬ب��ۆ ئ���ەوەی ئەو‬ ‫پەیامە بەخەڵكی خۆیان‌و دنیای‬ ‫دەرەوە بدەن‪ ،‬كە ئیمە خوازیارین‬

‫كێشەكە بەئاشتی چارەسەركرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوە باڵەناكۆكەكانی پەكەكە‬ ‫خۆیان رێگرن لەبەردەم چارەسەری‬ ‫ئاشتییانەی كێشەكەدا‪ .‬هاوكات‬ ‫ئەو پەیامەشیان بەسەرۆكایەتی‬ ‫پەكەكەدا كە لەمەودوا دەبێ لەخۆیان‬ ‫بترس‌و لەنێو جەرگەی ئەوروپای‬ ‫دیموكراتیشدا لەنێودەبرێن‪ .‬ئەوجا‬ ‫رژێمی توركیا كەسێكیان بۆ كوشتن‬ ‫دەستنیشانكرد‪ ،‬زان��او زی��رەك‌و‬ ‫كارگێڕ بوو‪ ،‬رۆڵی گەورەی بوو لە‬ ‫سەرپەرشتیكردنی دارایی‌و سامانی‬ ‫پ��ەك��ەك��ەو ب��ەم��زووان��ە جێگەی‬

‫سەرنجی خوێنەری بۆ راكێشم‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی��ە س��ەرۆك��ای��ەت��ی��ی ك��ورد‬ ‫لەباكووری كوردستان بەتایبەتی‌و‬ ‫س��ەرۆك��ای��ەت��ی ك���ورد لەهەموو‬ ‫بەشەكان بەگشتی‪ ،‬چەندە بایەخ‌و‬ ‫گرنگیی بە گفتوگۆی نێوان خۆیان‌و‬ ‫رژێمی تورك‌و رژێمەكانی دیكەی‬ ‫داگیركەر دەدەن‪ ،‬پێویستە سەد‬ ‫هێندە هەوڵبدەن كێشەی گەلی‬ ‫ك��ورد ل��ەچ��وارچ��ێ��وەی توركیاو‬ ‫واڵتانی داگیركەر بهێننەدەرێ‌و‬ ‫بیكەن بە كێشەیەكی نێونەتەوەیی‪،‬‬ ‫پشتیوانی دنیای ئازادو كۆمەڵەی‬

‫ساكينةو هاو ِريَكاني كة تيرؤكران‬

‫پڕنابێتەوە‌و لەڕاستیدا زیانێكی‬ ‫گەورە بوو لەنەتەوەی كورد درا‪.‬‬ ‫هەوڵی الوەكیی رژێمی تورك ئەوە‬ ‫ب��وو‪ ،‬بەتۆمەتباركردنی ئێران‪،‬‬ ‫سەرنجی خەڵك‌و الیەنی سیاسی‌و‬ ‫كۆمەاڵیەتی لەسەر خۆی البەرێ‪،‬‬ ‫بەڵكو لەو ڕیگەیەوە ناكۆكی‌و شەڕ‬ ‫لەنێوان پەكەكەو هێزەكانی ئێران‬ ‫لەڕۆژهەاڵت هەڵگیرسێتەوە‪.‬‬ ‫ب��اب��ەت��ێ��ك ل��ەك��ۆت��ای��ی ئ��ەم‬ ‫باسەدا بەگرنگی دەزانم‌و دەمەوێ‬

‫ن��ەت��ەوە ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان ب��ۆالی‬ ‫چارەسەریی پرسی كورد بەڕیگەی‬ ‫ریفراندۆم بەدەستبهێنن‪ .‬ئەمە‬ ‫تاكە رێگەی زانستی‌و نەتەوەیی‌و‬ ‫ژیرانەیە ك��ورد بتوانێت خۆی‌و‬ ‫نیشتمانەكەی لەژێردەستی رژێم‌و‬ ‫كۆمەڵگەی ت��اس��ەر ئێسقان دژ‬ ‫بەئازادی‌و رەگەزپەرستی تورك‌و‬ ‫داگ��ی��رك��ەران��ی رەگ��ەزپ��ەرس��ت‌و‬ ‫پاشكەوتووی ئێران‌و سووریا‌و‬ ‫عێراق رزگاربكات‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪29‬‬


‫عەلی باپیر و دڵشاد كەالری‪،‬‬ ‫خۆری كامیان لە ناو كۆمەڵدا‬ ‫لەئاوابووندایە؟‬

‫َ‬ ‫دةبيت؟‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي كام خؤري َتيدا ئاوا َ‬

‫ڕاپۆرتی‌‪ :‬كێوان كەالری‌‬ ‫دڵشاد گەرمیانی‌و عەلی‌ باپیر‬ ‫دوو كەسایەتی ‌دیارو بەرچاوی‬ ‫‌ڕاب��وون��ی ‌ئیسالمی ‌كوردستانن‬ ‫لەڕابردوو ئێستادا‪ ،‬هەردووكیان‬ ‫تەمەنێك پێكەوەبوون لەخەبات‌و‬ ‫تێكۆشان‪ ،‬ئەم دوو كەسایەتییە‬ ‫ئ���ەگ���ەرچ���ی‌ه����ەردووك����ی����ان‬ ‫كەسایەتییەكی ‌ئیسالمین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زۆرج������ار ل��ەب��ی��رو ب��ۆچ��ون‌و‬ ‫ه���ەڵ���س���وك���ەوت���ەك���ان���ی���ان���دا‬ ‫زۆرج������ی������اوازن‌و ج���ی���اوازی‌‬ ‫كەسایەتییان هەمیشە هۆكارێك‬ ‫ب��ووە بۆناسینەوەیان‪ ،‬ئەوەی‬ ‫‌ئ��ێ��م��ە ل���ێ���رەدا ن��ووس��ی��وم��ان��ە‬ ‫دژایەتیی‌و پشتگیریكردنی ‌هیچ‬ ‫كەسێك ل��ەو دوو كەسایەتییە‬ ‫ن��ی��ی��ەو ئ��ێ��م��ە ئ����ەو واق��ی��ع��ە‬ ‫ئ���ەخ���ەی���ن���ەڕوو ك���ەل���ەو دوو‬ ‫كەسایەتییەدا هەیەو پشتیوانی‬ ‫‌هیچ كەسێكیان ناكەین‪ ،‬دڵشاد‬

‫‪30‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫گەرمیانی ‌ك��ەب��ەس��ەری ‌الش��ەی‬ ‫‌كۆمەڵی ‌ئیسالمی ‌ناودەبرێت‌و‬ ‫عەلی‌باپیریش بەدڵی‌ئەو الشەیە‪،‬‬ ‫واتە هەردوو كیان لەدوو الیەنی‬ ‫‌ج���ی���اوازەوە خ��اوەن �ی‌خ��ەب��ات‌و‬ ‫كەسایەتین‌و ج���ۆرو خەباتی‬ ‫لەهەندێكاتدا‬ ‫‌هەردووكیشیان‬ ‫ج��ی��اوازب��ووە‪ ،‬مێژوو هەمیشە‬ ‫وان��ەی��ەك��ی‌س��ەرك��ردەك��ان��م��ان‬ ‫پێشكەشئەكات‪ ،‬ئەویش ئەوەیە‬ ‫ئ��ەگ��ەر س��ەرك��ردەی��ەك بەدڵی‬ ‫‌دەوروب����ەرەك����ەی‌و الیەنگرانی‬ ‫‌نەبێت‪ ،‬ئەوا زۆر بەئاسانی‌خۆری‬ ‫‌ژیانی‌سیاسی ‌ب���ەرەو ئ��اواب��ون‬ ‫ئ�����ەڕوات‪ ،‬ئ��ەگ��ەر ئ���ەو خ��ۆرە‬ ‫ك���ەئ���اواب���وو‪ ،‬ه��ی��چ گ��وم��ان��ی‬ ‫‌ت��ێ��دان��ی��ی��ە‪ ،‬ج��ارێ��ك��ی‌ دی��ك��ە‬ ‫ه���ەڵ���ن���ای���ەت���ەوەو ل��ەك��ات��ی‌‬ ‫ئ��اواب��وون��ی��ش��ی��دا ه��ەزاروی��ەك‬ ‫پرسیار دێ��ت��ەئ��اراوە ئایا ئەو‬ ‫هۆكارانە چی‌بوون وایكرد ئەو‬ ‫خ���ۆرە ئ��اواب��ێ��ت‪ ،‬ئ��اواب��وون��ی‬

‫‌خۆرێكیش مانای ‌ئەوە نییە ئیتر‬ ‫ڕووناكی‌نامێنێت‪ ،‬چونكە زۆرجار‬ ‫لەدوای‌ ئاوابوونی‌ خۆر كەتاریكی‬ ‫‌شەو داهات مانگەشەوێكی ‌ڕوون‬ ‫دەرئ����ەك����ەوێ����ت‌و س���ەراپ���ای‬ ‫‌تاریكییەكە رون��اك ئەكاتەوەو‬ ‫ك��ەس ناتوانێت نكوڵی ‌ئ��ەوەی‬ ‫‌لێبكات ئەوە مانگ نییە‪ ،‬ئێستا‬ ‫ل���ەه���ەرێ���م���ی‌ك���وردس���ت���ان���دا‬ ‫ئیسالمییەكان دەورو قورسایی‬ ‫‌خ��ۆی��ان ه��ەی��ەو ل��ەن��او حزبە‬ ‫ئیسالمییەكانیشدا كەسایەتییە‬ ‫دی����ارەك����ان����ی ‌دی‌و رووە‬ ‫كاریگەرییەكانی‌ زیاترە‪ ،‬هەركە‬ ‫ناوی ‌كۆمەڵی ‌ئیسالمیمان هێنا‬ ‫ناتوانین باسی ‌دڵشاد كەالری‌و‬ ‫عەلی‌باپیر پێكەوەنەكەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ��ەوەی ‌تێبینی‌ئەكرێت ئەم دوو‬ ‫كەسایەتییە ل��ەڕاب��ردوو ئێستا‬ ‫هەڵویستەكانیان زۆر جیاوازن‪،‬‬ ‫بۆنمونە دڵشاد كەالری‌لەڕابردودا‬ ‫ب����اوەڕی‌ ب��ەج��ی��ه��اد ه��ەب��ووەو‬


‫ئێستاش لەسەر هەمان ب��اوەڕ‬ ‫ه����ەرەم����اوە وەك����و ل��ەك��ات��ی‬ ‫لەكۆنگرەیەكی‬ ‫‌هاتنەوەكەیدا‬ ‫‌ڕۆژنامەوانیدا ئاماژەی ‌بەوە كرد‬ ‫ئ��ەو دەق��ان��ەی ‌كەلە قورئاندا‬ ‫باسی‌جیهاد ئ��ەك��ەن ن��ەگ��ۆڕن‌و‬ ‫ب��اوەڕی ‌پێیەتی‌‪ ،‬سووربوونی‬ ‫‌دڵشاد لەسەر ئەم بیرو بۆچوونەی‬ ‫‌ل��ەڕاب��ردوو ئێستادا وای��ك��ردوە‬ ‫زۆرب���ەی‌ الی��ەن��گ��ران‌و تەنانەت‬ ‫بەشێكی ‌زۆری ‌قیاداتی ‌كۆمەڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌سەربە بیروبۆچونەكانی‬ ‫‌بن‪ ،‬عەلی‌ باپیریش لەڕابردوودا‬ ‫كەسێكی ‌جیهادی ‌بووەو بەمروری‬ ‫‌زەم��ەن بیری ‌جیهادو تێكۆشان‬ ‫ل��ەپ��ێ��ن��اوی‌خ���وا ل����ەالی‌ئ��ەم‬ ‫كاڵبووەتەوەو ئێستا زۆر خۆی‌‬ ‫لەدیموكراسی‌و سیاسەت ئەدات‬ ‫وات���ە پ��اش��ەك��ش��ەی��ەك بەبیرو‬ ‫بۆچوونەكانی‌ لەڕابردوو ئێستای‬ ‫‌پێوەدیارەو ئەو پاشەكشەیەش‬ ‫نێگەرانییەكی ‌زۆری ‌الی ‌زۆرێك‬ ‫لێكەوتوەتەوە‪ ،‬ئەگەرچی ‌دڵشاد‬ ‫كەالری ‌بۆماوەی ‌نزیكەی‌ ‪ 10‬ساڵ‬ ‫لەواڵتی ‌غەریبی ‌دەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەهۆی‌كاریگەرییەكانیەوە بەسەر‬ ‫ك���ۆم���ەڵ���ی‌ئ��ی��س�لام��ی��ی��ەوەو‬ ‫خۆشوویستنی ‌زۆری‌ قیاداتی‬ ‫‌ك��ۆم��ەڵ��ی ‌ئیسالمی ‌بەغیابی‬ ‫‌كەسایەتی ‌خۆی ‌دووجار دەكرێتە‬ ‫ئ��ەن��دام��ی ‌م��ەك��ت��ەب��ی ‌سیاسی‬ ‫‌حزبەكەی‌‪ ،‬ئەمە ئ��ەوەم��ان بۆ‬ ‫دەرئەخات ئەگەر دڵشاد كەالری‬ ‫‌هەرچەندە دووربێت‪ ،‬الیەنگران‌و‬ ‫خ��ەت��ەك��ەی‌ن��اه��ێ��ڵ��ن زەب����ەری‬ ‫‌بەركەوێت‪ ،‬لەهەر كاتێكدا هەوڵی‌‬ ‫لەوشێوەیە ب��ێ��ت��ەئ��اراوە ئ��ەوا‬ ‫ب��ێ��گ��وم��ان ح��زب��ەك��ەی ‌دەبێتە‬ ‫دووكەرتەوەو خەتی‌بەهێزیش بەر‬ ‫دڵشاد كەالری ‌ئەكەوێت‪ ،‬چونكە‬ ‫دڵ��ش��اد ك���ەالری ‌ئێستا ل��ەدوای‬ ‫‌گ���ەڕان���ەوەك���ەی‌ت��وان��ی��وی��ەت��ی‬ ‫‌ناوچەكانی‌ كەالرو كفری‌و دوزو‬ ‫ك��ەرك��وك‌و هەولێرو خورماڵ‌و‬ ‫هەڵەبجەو دەربەدیخان‌و بەشێكی‬

‫‌شاری ‌سلێمانی ‌لەژێر كاریگەری‬ ‫‌بیرو بۆچوونەكانی ‌ئەودابن‌و‬ ‫ك��ەس��ای��ەت��ی ‌ی��ەك��ەم��ی ‌كۆمەڵی‬ ‫‌ئیسالمی ‌بێت ل��ەو ناوچانە‪،‬‬ ‫ب��ۆن��م��ون��ە ل��ەك��ات��ی‌ڕوودان����ی‬ ‫‌كێشەیەكی ‌گەورەی ‌نێو كۆمەڵی‬ ‫‌ئیسالمی ‌ل��ەس��ن��وری ‌گەرمیان‬ ‫قیادەی ‌كۆمەڵ‌و هاتنەسەر خەتی‌‬ ‫عەلی ‌باپیر بۆ كۆتاهێنان بەو‬ ‫كێشەیە ب��ێ س��وودب��وو‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫لەگەڵ هاتنەوەی ‌بۆ سنوورەكە‬ ‫لەماوەیەكی ‌كورتدا دڵشاد توانی‬ ‫‌ئەو دوو باڵە جارێكی‌دیكە پێكەوە‬ ‫ك���ۆب���ك���ات���ەوەو ك��ێ��ش��ەك��ەی��ان‬ ‫بەیەكجاری ‌كۆتایپێبهێنیت‌و ئەو‬ ‫كەسانەشی‌ كەلە كۆمەڵی‌ئیسالمی‌‬ ‫ت��ۆران‌و نیگەرانن لەسیاسەت‌و‬ ‫بەرنامەكانی ‌كۆمەڵی ‌ئیسالمی‌و‬ ‫لەو حزبە جیابوونەتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەیانتوانیوە لەكەسایەتی ‌دڵشاد‬ ‫جیاببنەوەو ب��ەردەوام سەردان‌و‬ ‫ه��ات��ۆچ��ۆی��ان پ��ێ��ك��ەوە ه��ەی��ەو‬ ‫پشتیوانییەكی‌ گ��ەورەی‌ دەكەن‪،‬‬ ‫ئەمەش بۆ یەكخاڵی ‌زۆر ئاسان‬ ‫دەگەڕێتەوە كە دڵشاد ك��ەالری‬ ‫‌ل���ەڕاب���ردوو ئێستادا خ��اوەن��ی‬ ‫‌یەكبیرو بۆچوون‌و بیركردنەوەیەو‬ ‫بەم كارانەی ‌توانیویەتی ‌سیقەو‬ ‫پەیوەندی ‌لەوجۆرە دروستبكات‌و‬ ‫زۆرێكی ‌خەڵكی‌ دەرەوەی‌ حزبە‬ ‫ئیسالمییەكەی ‌دڵشاد هەلوێستە‬ ‫شەرعییەكان‌و دی��ن��داران��ەك��ەی‬ ‫ی ئ��ەو‬ ‫‌ب��ەس��ی��ف��ەت��ی‌ڕاس��ت��گ��ۆی�� ‌‬ ‫كەسایەتییە لەقەڵەم ئ��ەدەن‪،‬‬ ‫نابێت ئەوەشمان لەیاد بچێت‬ ‫ئ��ەگ��ەر ئ��ەو دوو كەسایەتییە‬ ‫بەقەدەر ئەرز‌و ئاسمان جیاوازییان‬ ‫هەبێت كەس ناتوانێت درزبخاتە‬ ‫نیوانییانەوە‪ ،‬لەبەرئەوەی ‌ئەو‬ ‫دوو كەسایەتییە گەشتوونەتە ئەو‬ ‫ق���ەن���اع���ەت���ەی‌ ن��زی��ك��ب��وون��ی‬ ‫‌ه���ەردووك���ی���ان ل��ەی��ەك��ت��رەوە‬ ‫لەبەرژەوەندی‌هەردووالیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ه��ەردووالش كار بۆ بەهێزكردنی‬ ‫‌خەت‌و باڵی ‌خۆیان ئ��ەدەن‪ ،‬بۆ‬

‫ئ���ەوەی‌ زەب���ەری���ان پێنەبەن‪،‬‬ ‫بەهەركامێكیان‬ ‫زەب���ەرب���ردن‬ ‫زەب��ەرب��ردن��ە ب��ەوی‌ت��ر‪ ،‬ئەمە‬ ‫ل���ەالی���ەك ل��ەالی��ەك��ی‌ت���رەوە‬ ‫س��ەرچ��اوەی��ەك��ی ‌ن��او كۆمەڵی‬ ‫‌ئیسالمی‌ئەوەی‌بۆ ڕێگا ئاشكراكرد‬ ‫دەستێك هەیە لەناو كۆمەڵی‬ ‫‌ئیسالمی‌ فێڵ لەكەسایەتی ‌دڵشاد‬ ‫كەالری‌و عەلی‌باپیر ئەكەن بەوەی‬ ‫‌ئەیانەوێت ئەو خۆشەویستییەی‬ ‫‌عەلی‌ باپیر هەیەتی‌ لەالی دۆست‌و‬ ‫خەتەكەیەوە‬ ‫خۆشەویستان‌و‬ ‫ل��ەك��ەداری ‌ئ��ەك��ەن‌و سەرقاڵی‬ ‫‌ئ��ەك��ەن بەكۆمەڵێك شتەوەكە‬ ‫ل��ەڕاب��ردودا خ��ودی ‌عەلی ‌باپیر‬ ‫ب���اوەڕی ‌پێیان ن��ەب��ووە وەك‪:‬‬ ‫ن������ەورۆزو م��ۆس��ی��ق��او چ��ەن��د‬ ‫بابەتێكی‌تر‪ ،‬ئەیانەوێت بەهۆی‬ ‫‌ئ���ەو س��ەرق��اڵ��ك��ردن��ەوەی‌ب��ەو‬ ‫ب��اب��ەت��ان��ەوە پاشەكشەكردنی‬ ‫‌لەبیرو بۆچونەكانی ‌راب��ردوی‬ ‫‌كەسایەتی‌بخەنە ژێر پرسیارەوە‪،‬‬ ‫ل���������ەم ك�����ارەش�����ی�����ان�����دا‬ ‫س��ەرك��ەوت��ووب��وون��ە‪ ،‬ب���ەوەی‬ ‫‌لەكاتی ‌فەتوادانی ‌عەلی ‌باپیر‬ ‫لەسەرە ئەو بابەتانەی ‌ داویەتی‬ ‫‌ه��ەرا‌و نارەزایەتییەكی ‌زۆری‌‬ ‫لێكەوتەوە‌و هەتاوەكو ئێستاش‬ ‫بەشێكی ‌دیاری ‌كۆمەڵی ‌ئیسالمی‬ ‫‌ب����اوەڕی����ان ب����ەو ف��ت��وای��ەی‬ ‫‌ئەمیرەكەیان نییەو لەمەوە بۆمان‬ ‫دەرئەكەوێت ئەو دەستەی ‌ناو‬ ‫ك����ۆم����ەڵ ل����ەك����ارەك����ەی����ان‬ ‫سەركەوتوبوون‪ ،‬لەبارەی ‌دڵشاد‬ ‫ك��ەالری��ش��ەوە واوێ��ن��ای ‌ئەكەن‬ ‫كەكەسێكی ‌جیهادییەو توندڕەوەو‬ ‫ب��ی��رو بۆچونەكانی ‌بۆئێستا‬ ‫ناگونجێت‪ ،‬بەبەڵگەی‌ئەوەی‌هەر‬ ‫ك��ات��ێ��ك دڵ���ش���اد پ��ەن��ج��ەی‬ ‫‌خستبێتەسەر ه��ەر بابەتێكی‬ ‫‌شەرعی‌‪ ،‬لەدەیان شوێن‌و الوە‬ ‫ڕەف�����زی‌ب��ی��رو ب��ۆچ��ون��ەك��ەی‬ ‫‌ئ��ەك��ەن��ەوەو بەبیروبۆچوونی‬ ‫‌تایبەتی ‌خۆی ‌لەقەڵەمی ‌ئەدەن‪،‬‬ ‫لەكاتی ‌ئ��ەو بیرو بۆچونانەی‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪31‬‬


‫‌ه����ەردووك����ی����ان����دا ب��ەش��ێ��ك‬ ‫كەسایەتییەكانی‌‬ ‫لەالیەنگران‌و‬ ‫ح�����زب�����ەك�����ەی�����ان ل����ەگ����ەڵ‬ ‫بۆچونەكانیاندان‪ ،‬پاشەكشەی‬ ‫‌عەلی ‌باپیر لەجانبی ‌عەقیدەی‬ ‫‌دوێنی ‌فتواكانی ‌ئەمڕۆی ‌نەك‬ ‫نەیتوانی ‌سەركەوتووی ‌بكات‬ ‫ل��ەك��ارەك��ەی ‌بەڵكو نیشانەی‬ ‫‌پرسیاری ‌لەسەر دروستكرد‪،‬‬ ‫ل���ەئ���ێ���س���ت���ادا ب���ەگ���وێ���رەی‬ ‫كەبەردەستمانن‬ ‫‌زانیارییەكان‬ ‫هەوڵێك لەئارادایەو بەشێكی‬ ‫‌دیاری ‌قیاداتی ‌كۆمەڵی ‌ئیسالمی‬ ‫‌ل����ەگ����ەڵ����دان‪ ،‬ئ��ەی��ان��ەوێ��ت‬ ‫حزبەكەیان ب��ۆ ع��ی��زەت��داری‌و‬ ‫شكۆداری ‌ب��ەرن‪ ،‬ئەو هەوڵەش‬ ‫دڵ��ش��اد ك���ەالری ‌سەرپەرشتی‬ ‫‌ئەكات‌و لێرەوە زیاتر پێگەی‌‬

‫‌باوەڕیان بەو قەناعەتەی ‌ئەو‬ ‫هەبێت‪ ،‬ت��ەن��ان��ەت ئەگەرچی‬ ‫‌س��ەل��ەف��ی��ەك��ان ب����اوەڕی����ان‬ ‫بەحزبابەتی ‌نییە‪ ،‬لەزۆر بیرو‬ ‫بۆچوندا پشتیوانی‌دڵشاد كەالری‌‬ ‫ئەكەن‌و پەیوەندییەكی ‌پتەوی‬ ‫‌لەگەڵیان هەیەو هەنگاو بیرو‬ ‫بۆچونە ئیسالمییەكەی ‌ئەم‬ ‫پەیوەندییەی ‌دروستكردوەو ئەو‬ ‫خۆشەویستییەی ‌بۆئەم هەیانە‬ ‫بۆ ئەمیرەكەی ‌دڵشاد نییانە‪،‬‬ ‫خاڵی ‌بەهێزی ‌كەسایەتی‌ دڵشاد‬ ‫ئەوەیە دەزان��ێ��ت چ��ۆن مامەڵە‬ ‫لەگەڵ دەوروبەرەكەیدا ئەكات‌و‬ ‫لەهەر ك��ات‌و شوێنكیشدا بێت‬ ‫ب���ەرگ���ری‌ل��ەب��ی��رو ب��ۆچ��ون‌و‬ ‫قەناعەتەكانی ‌خۆیدا ئەكات‪،‬‬ ‫ئیتر لەالی ‌ئیسالمییەكان بێت‬

‫ئەگەر ئەمیری کۆمەڵ‌بەو ئیتجاهە‬ ‫ی بەرەو‬ ‫كاربكات‪ ،‬ئەوا بێگومان خۆر ‌‬ ‫ئاوابوون ئەچێت‬ ‫خۆی‌ ئەچەسپێنێت‌و هەتاوەكو‬ ‫ئێستاش ئ���ەم كەسایەتییە‬ ‫واب��ی��رئ��ەك��ات��ەوە گ��رن��گ نییە‬ ‫ح���زب���ەك���ەی‌چ���ەن���د ك��ورس��ی‬ ‫‌پەرلەمانی‌هەبێت‪ ،‬ئەوەی‌بەالوە‬ ‫گرنگە تاچەند خزمەتی‌ئیسالم‬ ‫ئ���ەك���ەن‌و ح��زب��ای��ەت��ی ‌بكەنە‬ ‫وەسیلەیەك بۆخزمەتی ‌ئیسالم‪،‬‬ ‫بەشە دیارەكەی ‌ناو كۆمەڵیش‬ ‫پشتیوانی‌ئەم ڕایە دەكەن‪ ،‬خەتی‌‬ ‫عەلی ‌باپیریش لەگەڵ كرانەوەو‬ ‫بەرەو ئاراستەكردنی‌سیاسەتێكی‬ ‫‌سەردەمیانە ئەیانەوێت هەنگاو‬ ‫ه��ەڵ��ن��ێ��ن‪ ،‬ئ����ەوەی‌وای��ك��ردوە‬ ‫ب��ۆچ��ون��ەك��ەی‌ دڵ��ش��اد زی��ات��ر‬ ‫پەسەندتر بێت ئەوەیە ئەوانەی‬ ‫‌لەكۆمەڵ وازیانهێناوەو بەشێكی‬ ‫‌دی����اری‌ق��ی��ادات��ی‌ح��زب��ەك��ەی‬

‫‪32‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫ی���اخ���ود ل����ەالی‌ع��ەل��م��ان��ی�ی‌و‬ ‫پاشەكشە لەبۆچونەكانی ناكات‪،‬‬ ‫پ��رس��ی��ارەك��ە ل��ێ��رەدا ئ��ەوەی��ە‬ ‫س������ەرەرای‌ ج���ی���اوازی‌ب��ی��رو‬ ‫پشتیوانی‌و‬ ‫بۆچونەكانیان‌و‬ ‫الی����ەن����گ����ران‌و ب��ەه��ێ��زی��ی��ان‬ ‫لەنێوان‬ ‫لەهەڵوێستەكانیان‬ ‫دڵ��ش��اد ك���ەالری‌ وع��ەل��ی ‌باپیر‬ ‫ك��ام��ی��ان خ��ۆری��ان ب��ۆئ��اواب��ون‬ ‫ئ��ەچ��ن‪ ،‬ئ��ێ��م��ە ب���ڕی���اری‌ئ��ەو‬ ‫خۆرئاوابوونە نادەین بەڵكو ئەو‬ ‫سەرچاوەی‌كە زانیاریمان لێوەی‬ ‫‌وەرگ��رت��وە ئاماژە ب��ەوەدەك��ات‬ ‫عەلی ‌پابیری ‌ئەمیری ‌حزبەكەی‌‬ ‫خۆری ‌بەرەو ئاوابون ئەچێت‌و‬ ‫لەو ب��ارەوە دەی��وت ئ��ەوەی ‌كە‬ ‫خۆری ‌عەلی ‌باپیر بۆئاوابوون‬ ‫دەب��ات ئەوەیە كە عەلی ‌باپیر‬

‫لەجانبی ‌شەرعیدا زۆر شتی‬ ‫‌ناشەرعی ‌هەیە لەناو كۆمەڵی‬ ‫‌ئیسالمی ‌كەئەو كەسی ‌یەكەمە‬ ‫لێبێدەنگە‪ ،‬بەاڵم دڵشاد كەالری‬ ‫‌مەكتەب سیاسییە كەلێی‌بێدەنگ‬ ‫نابێت‪ ،‬دەرك��ەوت��ن��ی ‌ئ��اف��رەت‬ ‫لەكەناڵەكەیان‌و لێدانی‌مۆسیقاو‬ ‫یادكردنەوەی‌ ئەو بۆنانەی ‌كەلە‬ ‫سەردەمی ‌پێغمبەر صلی علیەو‬ ‫سلم‌و تابعینەوە نەكراوە‪ ،‬ئێستا‬ ‫ئیتجاهی ‌عەلی ‌باپیر لەناو‬ ‫كۆمەڵی ‌ئیسالمی ‌ب��ەرەو ئەوە‬ ‫دەچێت جانبە سیاسیەكە زاڵبێت‬ ‫ب���ەس���ەر ج��ان��ب��ە ئ��ی��م��ان��ی‌و‬ ‫ئیسالمیەكە‪ ،‬بەنمونە ئەمیری‬ ‫‌كۆمەڵ ڕەوان���ەی‌ بەغداد ك��راوە‬ ‫تەنها مەشخەلەتی ‌لەبەغدایەو‬ ‫ئیشوكاری ‌سیاسیەكە دێتیشەوە‬ ‫تەنها ك��اری ‌سیاسیە ئەو كۆڕو‬ ‫سیمینارو پێشتر ئەنجامی‌ئەدا بۆ‬ ‫ڕەت����دان����ەوەی‌ب��ی��روب��ۆچ��وون��ە‬ ‫جیاوازەكانی ‌غەیری ‌ئیسالمی‬ ‫‌بەاڵم لەئێستادا ئەوەی ‌نەماوەو‬ ‫هەموو كارەكانی‌ بووە بەسیاسەت‌و‬ ‫رەنگە ئێستا وەكو ئەمیری‌كۆمەڵی‬ ‫‌ئیسالمی‌تەنها عیبادەتێكی‌هەبێت‬ ‫بۆخۆی‌‪ ،‬ئەگینا هیچ پرۆژەیەكی‬ ‫‌ئیسالمی‌لەڕوی‌پەروەردەكردنەوە‬ ‫بەبەراورد لەگەڵ ڕابردودا نیەتی‌و‬ ‫پاشەكشەی‌كردوە‪ ،‬ئەو سەرچاوە‬ ‫وتیشی‌ئەو بەرنامانەی‌لەكەناڵی‬ ‫‌پەیام لەگەڵ عەلی ‌باپیر ئەنجام‬ ‫ئ����ەدرێ����ت ل����ەب����ری‌ئ�����ەوەی‬ ‫‌خۆشەویستی‌ بكات لەناو خەڵكدا‪،‬‬ ‫بەڵكو ب��ووەت��ە ه��ۆك��ارێ��ك بۆ‬ ‫خ��ی�لاف‪ ،‬چونكە خ��ۆی‌ ئ��ەدات‬ ‫لەكۆمەڵێك بابەت‌و فتوا ئەدات‪،‬‬ ‫كە زانایانی ‌پێشوو بەو شێوەیە‬ ‫خۆیان لێنەداوە بەو شێوەیەی‬ ‫‌ئەو خۆی‌ لێئەدات‪ ،‬ڕایشیگەیاند‬ ‫پیالنێك هەیە بۆ ناشرینكردنی‬ ‫‌ئ��ەم��ی��ری‌ح��زب��ەك��ەی‌و ئ��ەگ��ەر‬ ‫ئەمیرەكەیشی ‌ب��ەو ئیتجاهە‬ ‫كاربكات‪ ،‬ئ��ەوا بێگومان خۆری‌‬ ‫بەرەو ئاوابوون ئەچێت‪.‬‬


‫سیروانی كوێخا نەجم‪:‬‬ ‫لەڕووی حزبییەوە‪ ،‬ڕێككەوتنی‬ ‫ستراتیجی زیانی زۆری پێگەیاندووین‬ ‫دیداری‪ :‬شوان نەریمان‬ ‫لەم دیمانەیدا لەگەڵ گۆڤاری‬ ‫رێگا‪ ،‬سیروانی كوێخا نەجم‬ ‫ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی و‬ ‫بەرپرسی مەڵبەندی(‪)6‬ی سۆرانی‬ ‫یەكێتی نیشتیمانی كوردستان‪،‬‬ ‫باس لەكۆمەڵێ پرس و بابەتی‬ ‫هەنووكەیی گرنگ دەكات لەمەڕ‬ ‫بارودۆخی ئێستای حزبەكەی‪،‬‬ ‫وەقسەش لەسەر مەفهوومی‬ ‫(براگەورە) دەكات و لەو‬ ‫بارەیەوە دەڵێ‪« :‬برا گەورە‬ ‫لە سیاسەتدا مانایەكی نیە‬ ‫بەاڵم ئێمە حیزبین و پەیڕەوی‬ ‫خۆمان هەیە بەسەندكراوی‬ ‫كونگرەی ‪ 3‬ی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستانە»‬ ‫رێ���گ���ا‪ :‬ت���ۆ پ��ێ��ش��م��ەرگ��ەو‬ ‫سیاسیەكی گەرمیانیت چی تۆ بە‬ ‫ناوچەی سۆرانەوە ئەبەستێتەوە؟‬ ‫سیروانی كوێخا نەجم‪ :‬من‬ ‫پێشمەرگەی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��م ب��ۆ ه��ەرك��ارێ‌ لە‬ ‫هەرشوێنێك حیزبەكەم پێویستی‬ ‫پێم بێ‌‪ ،‬ئامادەم بچم خەبات‬ ‫بكەم و ئەركی لە ئەستۆ بگرم‬ ‫چونكە هەر لە سەرەتای بوونم‬ ‫بە پێشمەرگە خۆم بە تەنها بە‬ ‫پێشمەرگەی گەرمیان نەزانیوە‬ ‫بەڵكو پێشمەرگەی كوردو هەموو‬ ‫ك��وردس��ت��ان ب��ووم��ە و ئەمەشم‬ ‫سەلماندووە بە كردار‪ ،‬سۆرانیش‬ ‫بەشێكی گرنگی كوردستانە‪.‬‬ ‫رێ��گ��ا‪ :‬پەیوەندیتان لەگەڵ‬

‫يةكيتي‬ ‫سيرواني كوَيخا نةجم ئةندامي سةركردايةتي َ‬

‫پارتی چۆنە لەو سنورە‪..‬شااڵوی‬ ‫ع��ەل��ی ع��ەس��ك��ەری ب��ەرپ��رس��ی‬ ‫پ��ێ��ش��ووی م��ەڵ��ب��ەن��دی دهۆكی‬ ‫یەكێتی دەڵێ‪« :‬هەقە یەكێتی لە‬ ‫سنوری پارتی ببێتە ئۆپۆزسیۆن»‬ ‫تێروانینی تۆ چیە لەو بارەیەوە‬ ‫تۆش پێت وایە ئۆپۆزسیۆن بوون‬ ‫بە قازانجتانە؟‬

‫س��ی��روان��ی ك��وێ��خ��ا ن��ەج��م‪:‬‬ ‫پەیوەندیمان لەگەڵ پارتی باشەو‬ ‫ب��ەرەو باشتریش دەڕوات وەك‬ ‫دوو حزبی هاوپەیمان بەیەكەوە‪،‬‬ ‫یان شان بەشانی یەكتر خەبات‬ ‫دەكەین و خۆمان بەوە نازانین‬ ‫كە معارەزەین بەڵكو شەریكی‬ ‫راستەقینەی یەكترین‪ ،‬شێوازی‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪33‬‬


‫ئیداراتی ئەو سنورە وەك شێوازی‬ ‫سنورەكانی الی ئێمە وایە‪.‬‬ ‫رێگا‪ :‬پارتی لە رووی پێگەی‬ ‫جەماوەرییەوە حیزبی یەكەمە لە‬ ‫سنوری سۆران‪ ،‬ئایا دوای پارتی‬ ‫ئێوە دووەم��ن یان ئیسالمیەكان‬ ‫یان گۆران‪.‬‬ ‫سیروانی كوێخا نەجم‪ :‬لە‬ ‫س��ەرج��ەم س��ن��وری س���ۆران كە‬ ‫ل��ە ح��اج��ی ئ���ۆم���ەران ت��ا بە‬ ‫ستورەیە پانتاییەكی زۆری هەیە‬ ‫دانیشتوانێكی زۆری تێدایە‪،‬‬ ‫پارتی لە سەرجەم سنورەكە بەڵێ‌‬ ‫لە پێشەوەیە بەاڵم لە هەندێ لە‬ ‫ناوچەكانی باڵەك و رەوان��دوز‬ ‫لە هەڵبژاردنەكانی رابردوو ئێمە‬ ‫لە پێشەوە بوین لە داهاتووشدا‬ ‫ناتوانرێ لە ئێستاوە بریاری لێ‬

‫لە كادرە بااڵكانی یەكێتی پێیان‬ ‫وای���ە یەكێتی زەرەری زۆری‬ ‫ك���ردووە ل��ە رێ��ك��ەوت��ن نامەی‬ ‫نێوانتان ‪..‬واتە بۆتە ئەوەی كە‬ ‫پارتی ببێتە حیزبی یەكەم ‪..‬تۆ‬ ‫چی دەڵی؟‬ ‫س��ی��روان��ی ك��وێ��خ��ا ن��ەج��م‪:‬‬ ‫پ��ەی��وەن��دی��ەك��ان��م��ان ل��ەگ��ەڵ‬ ‫پ��ارت��ی م���ام ج�ل�ال ب��ەرن��ام��ە‬ ‫دارێ������ژەرو پ���ارێ���زەری ب��ووە‬ ‫هەتا بەرژەوەندییە بااڵكانی‬ ‫میللەتەكەشمان ب��خ��وازێ هەر‬ ‫بەردەوام دەبین لەو اتفاقیەو بە‬ ‫گرنگی ئەزانین بۆ بەرژەوەندی‬ ‫ب��ااڵی گەلەكەمان ئەگەر وەك‬ ‫بەرژەوەندی بااڵی كورد تەماشای‬ ‫بكەین نەخێر زۆر قازانجمان لێ‌‬ ‫كردووە ئەگەر وەك بەرژەوەندی‬

‫برا گەورە لە سیاسەتدا مانایەكی‬ ‫نیە بەاڵم ئێمە حیزبین و پەیرەوی‬ ‫خۆمان هەیە‬ ‫بدرێ‪.‬‬ ‫رێگا‪ :‬هەر با لە قسەی شااڵوی‬ ‫عەلی عەسكەری بوەستین‪.‬كە‬ ‫پێی وای��ە (‪)31‬ی ئاب خیانەت‬ ‫نیە‪..‬ئایا تۆش پێت وایە (‪)31‬ی‬ ‫ئاب خیانەت نیە‪.‬ئەگەر خیانەتە‬ ‫بۆچی ئێستا رێكەوتن نامەی‬ ‫ستراتیژیتان لەگەڵ ئەو حیزبە‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫سیروانی كوێخا نەجم‪ 31 :‬ئاب‬ ‫دەرئەنجامی ش��ەری ناوخۆ بو‬ ‫كارەساتێكی بێ وێنە بو بەسەر‬ ‫میللەتەكەمان هات ئومێدەوارم‬ ‫ئاسەوارەكانیشی كوتایی بێ‪.‬‬ ‫رێگا‪ :‬پێشبینی چی دەكەی بۆ‬ ‫پەیوەندی نیوانتان لەگەڵ پارتی‬ ‫و بەتایبەت رێكەوتن نامەی‬ ‫ستراتیژی نێوانتان كە بەشێك‬

‫‪34‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫حیزبی تەماشای بكەی بەڵێ‌ لە‬ ‫هەندێ‌ الیەنەوە زیانی هەبووە‬ ‫بەاڵم بەالی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ەوە ب��ەرژەوەن��دی��ە‬ ‫گشتیەكە گرنگترە لە بەرژەوەندی‬ ‫حیزبی‪.‬‬ ‫رێ���گ���ا‪ :‬دوای م���ام ج���ەالل‬ ‫یەكێتی بەرەو كوێ ئەچێ؟ پێت‬ ‫وای��ە كێ ئەتوانێ جێگەی مام‬ ‫جەالل بگرێتەوە‪..‬و یەكێتی بەم‬ ‫شێوەیەی ئێستا بهێلێتەوە؟‬ ‫سیروانی كوێخا نەجم‪ :‬دوای‬ ‫بارزانی نەمر پارتی چی لێهات‬ ‫دوای ئەربەكان حزبی عدالەو‬ ‫تنمیە چی لێهات یەكێتی خاوەنی‬ ‫سەروەری زۆرە لە راب��ردوودا و‬ ‫خ��اوەن��ی داهێنانێكی زۆرە لە‬ ‫ئێستادا بۆ ئایندەش خاوەنی‬

‫ك��ادرو سەركردەو جەماوەرێكی‬ ‫وش��ی��ارو ب��ە ئاكایە و درێ��ژە‬ ‫بەخەباتەكەی ئەدات بە جیاوازی‬ ‫سەردەمەكانیشەوە‪.‬‬ ‫رێگا‪ :‬بەپێی زانیاریەكانی‬ ‫ئێمە هۆكاری دانانی كۆسرەت‬ ‫رەسوڵ بەبرا گەورە‪ ،‬ئەوە بووە‬ ‫كە زۆربەی سەركردایەتی یەكێتی‬ ‫لەگەڵ دان��ان��ی دكتۆر بەرهەم‬ ‫نەبوون بۆ سكرتێری یەكێتی‪..‬‬ ‫دوای مام جەالل ئەوە راستە؟‬ ‫سیروانی كوێخا نەجم‪ :‬برا‬ ‫گ��ەورە لە سیاسەتدا مانایەكی‬ ‫نیە بەاڵم ئێمە حیزبین و پەیرەوی‬ ‫خ��ۆم��ان ه��ەی��ە ب��ەس��ەن��دك��راوی‬ ‫كونگرەی ‪ 3‬ی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستانە كە بەرێز سكرتێری‬ ‫گ��ش��ت��ی ج��ێ��گ��ری ب���ۆ خ��ۆی‬ ‫هەڵبژاردوە بەپێی پەیرەویش‬ ‫جێكر جێگەی سكرتێر دەگرێتە‬ ‫وە لە هەموو حالەتەكان دا تاكو‬ ‫گونگرەیەكی تر‪.‬‬ ‫رێ��گ��ا‪ :‬پ��ەی��وەن��دی نێوانتان‬ ‫لەگەڵ بزوتنەوەی گۆران دوای‬ ‫مام جەالل بەرەو كوێ ئەچێ‪..‬‬ ‫پێشبێنی ئ��ەوە ئ��ەك��رێ نزێك‬ ‫ب��ون��ەوەی زی��ات��رت��ان هەبێت‪.‬‬ ‫بەشێك لە چاودێرانی سیاسی‬ ‫پ��ێ��ی��ان وای��ە‪,‬س��ەردان��ەك��ان��ی‬ ‫سەرۆكی هەرێم بۆ سلێمانی‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوە بووە یەكێتی لە بزوتنەوەی‬ ‫گۆران دوربخاتەوە‪..‬ئایا ئێوە بۆ‬ ‫پەیوەندی بەستن لەگەڵ حیزبێكی‬ ‫تر ئەبێ راوێژ بە پارتی بكەن؟‬ ‫سیروانی كوێخا نەجم‪ :‬لەگەڵ‬ ‫گۆران پەیوەندیەكانمان ئاسایی‬ ‫ب��ۆت��ەووە‪ ،‬ئێمە ب��اوەرم��ان بە‬ ‫ژیانی فرەیی هەیە‪ ،‬ب��ەاڵم بێ‬ ‫دروستكردنی گیروگرفت بۆیەكتر‪,‬‬ ‫لە ئێستادا گۆران خاوەنی پێگەی‬ ‫خ��ۆی��ەت��ی ل��ە ن��او كۆمەڵگای‬ ‫كوردیدا‪ ،‬بۆیە بەالمانەوە باشە‬ ‫پەیوەندیەكانمان باشتر بكەین‪،‬‬ ‫بۆ ئ��ەو مەبەستەش مەكتەبی‬ ‫سیاسی بەردەوام لە هەوڵدایە‪.‬‬


‫دایكی بێسەروشوێنێك‪:‬‬ ‫ك����وڕەك����ەم ل����ەالی����ەن دەزگ�����ای‬ ‫دژەت����ی����رۆرەوە دەس��ت��گ��ی��ر ك���راوە‬ ‫دڵنیاین كە لەالیەن یەكێتییەوە دەستگیركراوە‪،‬‬ ‫بەاڵم نازانین ماوە یان نا‬ ‫هۆشیار حەمەئەمین‬ ‫كەیسی بێسەروشوێنكراوەكان‬ ‫یەكێكە لەكەیسە بێوەاڵمەكان‬ ‫ل��ەئ��ێ��س��ت��اداو زۆری���ش���ن ئ��ەو‬ ‫ك��ەس��ان��ەی ك��ەل��ەژێ��ر ن���اوی‬ ‫ج��ی��اج��ی��ادا‌و ب��ەه��ۆی ملمالنێی‬ ‫یەكترقبوڵنەكردنەوە‬ ‫سیاسی‌و‬ ‫ل����ەالی����ەن ه�������ەردوو ح��زب��ی‬ ‫دەس������ەاڵت������دارەوە ب��ێ��س��ەرو‬ ‫شوێنكراون‪( ،‬هۆشیار ساڵح)‬ ‫ناسراو بە (م��ەال ب��ڕوا) یەكیكی‬ ‫ترە لەو بێسەروشوێنكراوانەی‬ ‫ك��ەوەك كەسوكاری باسیدەكەن‬ ‫لەساڵی‪2003‬ەوە دەستگیركراوە‌و‬ ‫لەوساتەوە هەتا ئێستا تەنها‬ ‫دووج��ار توانیوومانە سەردانی‬ ‫بكەین ئەویش لەئاسایشی گشتی‬ ‫بوو لە سلێمانی ئەوسەردانانەش‬ ‫لەسالی ‪2003‬و سەرەتای ‪2004‬‬ ‫بینیومانە‪ ،‬هەتا ئیستاش هیچ‬ ‫زانیاریەكمان نیە لەسەری ماوە‬ ‫یان نەماوە سەردانی ئاسایش‬ ‫دەكەین دەڵێن الم��ان نەماوە‪،‬‬ ‫وتیشی ئ����ەوەی زان��ی��اری��م��ان‬ ‫هەبێت لەسەر ئیسالمی بوون‬ ‫دەستگیركراوە‪ ،‬گۆڤاری ڕیگا‬ ‫هەوڵیدا لەنزیكەوە خیزانی‌و‬

‫دایكی هۆشیاری بێسەروشوین‬ ‫بدوێنێ‌ ‪.‬‬ ‫ژیان محمد عەزیز هاوسەری‬ ‫بێسەروشوێنكراو وەك خۆی‬ ‫ئ��ام��اژەی ب��ۆ دەك���ات لەساڵی‬ ‫‪1996‬ەوە هاوسەرگیری لەگەڵ‬ ‫هۆشیار سالح دا كردوەو تائەو‬ ‫ساتەی ناوبراو دەستگیركراوە‬ ‫پ��ێ��ك��ەوەژی��اون‌و هیچ گرفتێكی‬ ‫خێزانیان نەبووە‌و نەك لەگەڵ‬ ‫ماڵەوە بەڵكو ل��ەدەرەوەش هیچ‬ ‫گرفتێكی لەگەڵ هیچ كەسێكدا‬ ‫ن��ەب��ووە‌و تاوانباریش نەبووە‬ ‫كەدەستگیركراوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو ك��ەه��ەم��ی��ش��ە ل��ەب��ی��ری‬ ‫ه��اوس��ەرەك��ەی��دای��ە‌وچ��اوەڕێ��ی‬ ‫بینینەوەی دەك���ات ل��ەب��ارەی‬ ‫ه��ەوڵ��دان��ی��ان ب��ۆ دۆزی��ن��ەوەی‬ ‫چ��ارەن��ووس��ی ه��اوس��ەرەك��ەی‬ ‫دەڵێت» لەسەرەتاوە ئەوەندە‬ ‫زانیاریمان دەستكەوت دەركەوت‬ ‫ك��ە ل��ە ئاسایشی گشتییە لە‬ ‫سلیمانی ل��ەوێ‌ تاساڵی ‪2004‬‬ ‫توانیمان دووجار بیبینین لەدوای‬ ‫ئەوسەردانەوە نەمانتوانیوە هیچ‬ ‫سەردانیكی بكەین‪ ،‬لەهەوڵداین‬ ‫ب��ۆ ئ���ەوەی بزانین م���اوە یان‬ ‫م������ردووە‌و ل��ەگ��ەڵ ئ��ەوەش��دا‬ ‫چاوەڕێین كە بۆچەند ساتێكیش‬

‫بێت بگەڕێتەوە ناومان‪ ،‬ئێمە‬ ‫ل����ەوە دڵ��ن��ی��ای��ن ك��ەل��ەالی��ەن‬ ‫یەكێتییەوە دەستگیركراوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نازانین ماوە یان نا‪».‬‬ ‫ل��ەوەاڵم��ی ئ��ەو پ��رس��ی��ارەی‬ ‫گۆڤاری ڕێگادا لەدوای دەستگیر‬ ‫كردنی هاوسەرەكەیەوە ژیانیان‬ ‫چۆن دەگوزەرین‬ ‫ژی���ان محمد وت���ی‪« :‬دەب��ێ��ت‬ ‫ژیانمان چ��ۆن بێت‪ ،‬خاوەنی‬ ‫(‪ )4‬س��ەر خێزانین‌و باوكیان‬ ‫الم��ان نەبێت‌و هیچ كەسێكمان‬ ‫نەبێت كاسپیت بۆ بكات ئەمە‬ ‫ج��ۆن ژیانێك بێت ئەبێت هەر‬ ‫چ��اوەروان��ی خێرەۆمەن بین كە‬ ‫هاوكاریمان بكات»‪.‬‬ ‫لەكۆتایی قسەكانیدا ژیان‬ ‫خان داوا لەبەرپرسانی حكومەت‌و‬ ‫الی��ەن��ی پ��ەی��وەن��دی��دار دەك��ات‌و‬ ‫دەڵ��ێ��ت» ئ��ەگ��ەر ه��اوس��ەرەك��ەم‬ ‫نەماوە باتەرمەكەیمان پێبدەنەوە‬ ‫ب��ۆئ��ەوەی دڵنیابین‌و ئەگەر‬ ‫زیندووشە بامەحكەمە بكرێت‬ ‫ئەگەر تاوانبارە‌و ئەگەرنا بائازاد‬ ‫بكرێت‌و بێتەوە ناوماڵ‌و منداڵی‪.‬‬ ‫سەبارەت بە چۆنیەتی دەستگیر‬ ‫ك���ردن‌و ك��ات��ی دەستگیركردنی‬ ‫هۆشیاری بێسەروشووین ‪،‬شێوان‬ ‫خان دایكی ناوبراو بەمشیوەیە‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪35‬‬


‫بۆگۆڤاری ڕێگا دوا‪.‬‬ ‫ك���ورە ك���ەم ل��ەس��اڵ��ی ‪2003‬‬ ‫لەشاری كەركوك لەالیەن دەزگای‬ ‫دژەت���ی���رۆرەوە كە دەزگایەكە‬ ‫س��ەرب��ە ی��ەك��ی��ت��ی نیشتمانی‬ ‫كوردستانە‪ ،‬بەبەرچاوی خۆم‌و‬ ‫منداڵەكانیەوە چاویان بەستوو‬ ‫دەستگیریان كردوە‌و تائیستاش‬ ‫چاوەروانی گەرانەوەی ئەوم ‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی ئەوبرسیارەدا ئایا‬ ‫كورەكەی پێش دەستگیركردنی‬ ‫لەگەڵ چ الیەنێك كاریكردوە؟‬ ‫شێوان خان وتی» كورەكەم پێش‬ ‫دەستگیركردنی لەگەڵ الیەنێكی‬ ‫ئیسالمیدا كاریی دەكرد‪ ،‬دەشڵێت‬ ‫پێموانیە كاركردن لە الیەنێكی‬ ‫ئیسالمیدا تاوان بێت بێشموانیە‬ ‫كورەكەم تاوان باربێت»‬ ‫ل��ەوەاڵم��ی ئەوپرسیارە ئایا‬ ‫ك��ورەك��ەی ئ��ەو بەشیوەیەكی‬ ‫ی��اس��ای��ی دەس��ت��گ��ی��رك��راوە یان‬ ‫بەبڕیاری الیەنێكی سیاسی؟‬

‫زيندانة تاريكةكان‬

‫‪36‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫دایكی هۆشیاری بێسەروشوین‬ ‫وت���ی» ك��وڕەك��ەی م��ن لەماڵی‬ ‫خ��ۆی دانیشتبوو ب��ێ ئ��ەوەی‬ ‫ه��ی��چ ئ��اگ��اداری��ی��ەك��ی بۆبێت‬ ‫لەالیەن دادگاوە‪ ،‬یان بێ ئەوەی‬ ‫ه��ی��چ الی��ەن��ێ��ك ی���ان كەسێك‬ ‫س��ك��ااڵی ل��ەس��ەر ك��ورەك��ەی من‬ ‫هەبێت‪ ،‬تائیستاش نازانین‬ ‫بۆدەستگیركراوە تەنها ئەوە‬ ‫دەزانین هێزێكی دژەتیرۆر بەجلی‬ ‫مەدەنییەوە هاتنە سەرماڵمان‌و‬ ‫دەس������ت‌و چ���اوی���ان ب��ەس��ت‌و‬ ‫بردیان‪ ،‬ئاخر دەپرسم ئەمجۆرە‬ ‫دەستگیركردنە لەكوێ‌ یاسادا‬ ‫جێیدەبیتەوە‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی ئەو پرسیارەی ئایا‬ ‫تائیستا هیج هەوڵیكتان داوە‬ ‫بۆ ئازادكردنی یان بۆ بینینی؟‬ ‫شێوان خان وتی» بەڵێ هەوڵی‬ ‫زوورم��ان��داوە بۆ بینینی بەاڵم‬ ‫تەنها توانیمان لەساڵی ‪2003‬‬ ‫س��ەرەت��ای ‪ 2004‬بیبینین لە‬

‫ئاسایشی گشتی لە سلیمانی‬ ‫سەردانمانكردوە‪ ،‬ل��ەدوای ئەو‬ ‫سەردانەوە هەوڵی زۆرمانداوە‬ ‫بۆئەوەی سەردانی بكەین بەاڵم‬ ‫دەچینە ئاسایش دەڵ��ێ��ن الی‬ ‫ئێمە نیە دەچینە هەرشوێنێك‬ ‫تەنهادەڵێن هەوڵتان بۆدەدەین‬ ‫هەتا ئێستا هیچ ئەنجامێكی‬ ‫نەبووە ئەو هەواڵنەش‪.‬‬ ‫لەكۆتایی قسەكانیدا دایكی‬ ‫هۆشیاری بێسەروشوین وتی»‬ ‫داواكاریم لەپەرلەمان‌و لیژنە‬ ‫مافی م��رۆڤ‌و وەزارەت���ی داد‌و‬ ‫سەرۆكی حكومەت ئەوەیە كە‬ ‫چارەنوسی كورەكەم ئاشكرابكەن‬ ‫ئەگەر مردوە ئەوە تەرمەكەیمان‬ ‫بدەنەوەو ئەگەر ماویشە ناڵین‬ ‫ئازادیبكەن بەڵكو بادادگایی‬ ‫بكرێت‌و بەقەت ئەو تاوانەی‬ ‫كە ئ��ەوان دەڵین كردوویەتی‬ ‫باتاوانەكەی وەربگرێت ئەگەر‬ ‫بێتاوان بوو ئەوا بائازاد بكریت‪.‬‬


‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪:‬‬ ‫الوازی ئیس�لامیەكان دەگەرێت��ەوە‬ ‫ب��ۆ خراپ��ی‌و نادادگ��ەری ه��ەردوو‬ ‫حیزبی دەس��ەاڵتدار لە كوردستان‌و‬ ‫كەمئەزموونی ئیسالمیەكان‬ ‫دیداری‪ :‬ئەیمەن هەمەوەندی‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد كارگێڕی‬ ‫ئەنجومەنی چاودێری و‬ ‫بەدواداچوونی كۆمەڵی ئیسالمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەدیمانەیەكی تایبەتی‬ ‫گۆڤاری رێگادا‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ب��ۆچ��ی تائێستا الیەنە‬ ‫ئیسالمیەكانی كوردستان هێزیكی‬ ‫كاریگەر نین لە ساحەكەدا ؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬ئەمەش‬ ‫دەگ��ەرێ��ت��ەوە ب��ۆ چەند هۆكارێك‬ ‫ل���ەوان���ەش س��ی��اس��ەت��ی خ���راپ‌و‬ ‫نادادگەری هەردوو حیزبی دەسەاڵتدار‬ ‫لە ك��وردس��ت��ان‌و كەمی ئەزموونی‬ ‫حیزبە ئیسالمیەكان لە خەبات‌و‬ ‫كاری سیاسی هۆكارێكی تریش كە‬ ‫پێكهاتەی كۆمەاڵیەتی ڕۆشنبیری‬ ‫خەڵكی كوردستانە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬هۆكاری هەڵوەشانەوەی‬ ‫یەكبوون چیبوو؟ تا چەند لەگەڵ‬ ‫ئ��ەوە بوویت ئ��ەو یەكڕیزیە وای‬ ‫لێهات؟‬ ‫ع���ەب���دورەح���م���ان ئ��ەح��م��ەد‪:‬‬ ‫دروستبوونی یەكبوون لە بارودۆخێكی‬ ‫ن��ائ��اس��ای��ی ب���وو‪ ،‬چ��ەن��د الی��ەن‌و‬ ‫پێكهاتەی جیاوازی لە خۆگرتبوو‬ ‫لە ڕوی بیرو تێڕوانین‌و ڕابەرایەتی‌و‬ ‫سەركردایەتی نەیانتوانی چارەسەری‬ ‫كێشەو پێشهاتەكان بكەن لەوانەش‬ ‫قبوڵنەكردنی ئەنجامی كۆنگرە‌و‬ ‫دی��ارە زۆرم��ان پێناخۆش بوو ئەو‬

‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي كوردستان‬ ‫كارطي ِري ئةنجومةني ضاوديَري و بةدواداضووني‬ ‫عةبدورةحمان ئةحمةد َ‬

‫بارودۆخە وای لێهات ‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئەگەر یەكبوون وەك خۆی‬ ‫بمایە ه��ێ��زی ئیسالمی بەهێزتر‬ ‫نەئەبوو؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬پێموانیە‬ ‫بەو سیاسەت‌و ئیدارەو ئیرادەوە‬ ‫باشترو بەهێزتر بووایە‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ل����ەدوای ج��ی��اب��وون��ەوە‬ ‫واب��ڕی��ارب��وو ب��ودج��ەی بزوتنەوە‬ ‫بدرێت بە خەتی بێالیەنەكان هۆكاری‬

‫چیبوو كە نەدرا بە ئێوە؟‬ ‫ع��ەب��دورەح��م��ان ئ��ەح��م��ەد‪ :‬من‬ ‫ئ����اگ����اداری ئ���ەو ب���ڕی���ارە ن��ی�م‌و‬ ‫بێالیەنەكانیش هەوڵیان بۆ بودجە‬ ‫نەبوو بەڵكو بۆ هێوركردنەوەی‬ ‫بارودۆخەكەو بە ئاراستەبردنێكی‬ ‫باشی ئەو وەزعە بوو‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ه��ۆك��ار چ��ی ب��وو چوونە‬ ‫ناو خەتی م‪.‬علی باپیر كەچی ئێوە‬ ‫بێالیەنەكان لە شێوازی كاركردنتان‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪37‬‬


‫ل��ە خ��ەت��ی م‪.‬ع��ل��ی ع��ب��دال��ع��زی��ز‬ ‫(ڕەحمەتی) نزیكبوون؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬مەسەلەكە‬ ‫خ���ەت ن��ەب��وو چ��ون��ك��ە زۆری��ن��ەی‬ ‫بزوتنەوەی جاران‌و برایانی ڕاپەڕین‬ ‫بوون‌و ئێمەش هەمیشە بەو شێوە‬ ‫كاری سیاسیمان ك��ردووە كە ڕێزی‬ ‫هەموو الیەكمان گرتووە بە تایبەت‬ ‫مامۆستایانی بەڕێز‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬دوای یانزە ساڵ‌و حەوت‬ ‫مانگ چ جیاوازیەك دەبینی لە نێوان‬ ‫یەكبوون‌و كۆمەڵ؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬جیاوازی‬ ‫زۆرە چونكە بارودۆخ‌و دونیا بەگشتی‬ ‫گ���ۆڕاوە بەتایبەت لە ڕوی كاری‬ ‫سیاسی‌و پەیوەندیەكان‌و ڕاگەیاندن‌و‬ ‫كرانەوە بەڕووی جەماوەردا‪.‬‬

‫بەاڵم قبوڵم نەكردووە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬لە ئێستادا باسی چەند‬ ‫باڵێك دەكرێت لە ناو كۆمەڵدا؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬بوونی‬ ‫ب��اڵ‌و خ��ەت لەناو كۆمەڵ نابینم‬ ‫دەكرێ باسی بیروڕای جیاواز بكرێ‬ ‫لەسەر ئ��ەو پاشخانە سیاسیەی‬ ‫پێشووی كۆمەڵ وای كردبێت كە‬ ‫لە هەڵوێست‌و پێشهاتەكاندا ئەو‬ ‫جیاوازیە ببینرێ ‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئەو بڕیارانەی لە كۆنفراسی‬ ‫كۆمەڵ دەرچوون لە شاری هەولێر تا‬ ‫ئێستا چەند بڕیاری جێبەجێكراوە؟‬ ‫ع���ەب���دورەح���م���ان ئ��ەح��م��ەد‪:‬‬ ‫جێبەجێكردنی ئ��ەو بڕیارانە الی‬ ‫مەكتەبی سیاسین وەك ئۆرگانێكی‬ ‫جێبەجێكار ‪.‬‬

‫لە ئەنجامی هەموو كۆنگرەیەك‬ ‫كەموكورتی‌و نادادگەری دەبێت‪،‬‬ ‫بەفەرمی داوام لێكراوە كە بچەمەوە‬ ‫بۆ سەركردایەتی كە یەدەگی یەكەمم‬ ‫بەاڵم قبوڵم نەكردووە‬ ‫ڕێ���گ���ا‪ :‬ب���ەڕێ���زت���ان ئ��ەن��دام��ی‬ ‫سەركردایەتی كۆمەڵ ب��وون بەاڵم‬ ‫لە كۆنگرەی دووەم دەرن��ەچ��وون‬ ‫دوای كۆنگرە ناڕەزایەتی ئەوەتان‬ ‫هەبوو كە كۆنگرە ناوچەگەرایەتی‬ ‫پێوەدیاربوو؟‬ ‫ع��ەب��دورەح��م��ان ئەحمەد‪ :‬ئ��ەوە‬ ‫قسەی م��ن نیە‌و پێش كۆنگرەش‬ ‫ب��ڕی��اری خۆكاندیدكردنم نەبوو‬ ‫ب��ەاڵم لەسەر داوای ب��راو دۆستان‬ ‫خۆم كاندیدكرد دیارە لە ئەنجامی‬ ‫هەموو كۆنگرەیەك كەموكورتی‌و‬ ‫نادادگەری دەبێت‪ ،‬بەاڵم من ئەوەندە‬ ‫بەالمەوە گرنگ نەبوو‪ ،‬بە فەرمی‬ ‫داوام ل��ێ��ك��راوە ك��ە ب��چ��ەم��ەوە بۆ‬ ‫سەركردایەتی كە یەدەگی یەكەمم‬

‫‪38‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫ڕێگا‪ :‬هۆكاری لێدوانی جیاواز بۆ‬ ‫ڕاگەیاندنەكان لەسەر دانیشتنەكانی‬ ‫ئەم دوای��ەی ئۆپۆزسیۆن هۆكاری‬ ‫ناگەڕێتەوە بۆ ئەو خەتە جیاوازانەی‬ ‫لە ناو كۆمەڵ بوونی هەیە؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬هەموو‬ ‫الی��ەن��ەك��ان ل��ێ��دوان��ی ج��ی��اوازی��ان‬ ‫هەیە بەگشتی‌و ئامادەنەبوونی‬ ‫دەس��ەاڵت بۆ چاكسازی وایكردووە‬ ‫كە لێدوانەكان‌و كاری ڕاگەیاندن بە‬ ‫حاڵەتێكی ناتەندروست بڕوات‪.‬‬ ‫رێگا‪ :‬من زیاتر مەبەستم ئەندامانی‬ ‫مەكتەب سیاسی كۆمەڵ كە لێدوانی‬ ‫جیاوازیان هەیە بۆ راگەیاندنەكان‬ ‫كە پێچەوانەی یەكترن ؟‬ ‫ڕێگا‪ :‬هەواڵێكی سایتی فارسی‬

‫ب���اس ل����ەوەدەك����ات زی��ادك��ردن��ی‬ ‫ئەندامانی مەكتەبی سیاسی بۆ‬ ‫نەهێشتی ئەو كێشانە بوو لەناو‬ ‫كۆمەڵدا هەیە؟‬ ‫عبدورحمان ئەحمەد‪ :‬زیادكردنی‬ ‫ئ��ەن��دام��ان ل��ەب��ڕی��اری كۆنفراس‬ ‫ه��ات��ووەوە خواستی فراوانبوونی‬ ‫كاری سیاسی‌و حیزبی‌و جەماوەری‬ ‫بووە ‪.‬‬ ‫ڕێ����گ����ا‪ :‬ب���ۆچ���ی ت����ا ئ��ێ��س��ت��ا‬ ‫سەركردایەتی ئیسالمیەكان خاوەنی‬ ‫وتارێكی سەربەخۆی خۆیان نین؟‬ ‫ع���ەب���دورەح���م���ان ئ��ەح��م��ەد‪:‬‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی��ەك��ان ڕۆژان�����ە ل��ەگ��ەڵ‬ ‫ڕوداوەك��ان لە ئاستی تاك‌و گشتی‬ ‫هەڵوێست‌و لێدوانیان هەیە كە‬ ‫ئێستاش بوونەتە ڕكابەری كاریگەری‬ ‫دەسەاڵت‌و لەئاستی ناوخۆو واڵتانی‬ ‫دەرەوە حسابیان بۆ ئەكرێت‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ه��ۆك��ار چ��ی��ە ك��ەن��اڵ��ە‬ ‫ئیسالمیەكان بەڕونی باسی وەزعی‬ ‫سوریا ناكەن ئایا هۆكارەكەی ئەوەیە‬ ‫كە ه���ەردوو كەناڵە ئاسمانیەكە‬ ‫بنكەی ڕەسمیان لە ئێرانە؟‬ ‫ع��ەب��دورەح��م��ان ئ��ەح��م��ەد‪ :‬بە‬ ‫پێچەوانەوە ئەوەندە من ئاگاداربم‬ ‫بەیاننامەو ه���ەواڵ‌و ڕاپ��ۆرت��ی��ان‬ ‫ه��ەب��وو ب������ەردەوام‌و هەڵوێستی‬ ‫ئیسالمیەكانیش ڕوون��ە دەرب��ارەی‬ ‫بەهاری عەرەبی بە گشتی‌و بارودۆخی‬ ‫سوریا بەگشتی ‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬بۆچونی بەڕێزتان چیە‬ ‫ل��ەس��ەر قسەی سەركردایەتیەكی‬ ‫ئیسالمی دەڵ��ێ��ت ئیسالمیەكان‬ ‫ب����اوەڕی����ان ب���ە خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ی‬ ‫جەماوەری نیە؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬هەموو‬ ‫كەس ئازادە لە ڕاودەربڕینی خۆی‬ ‫بەاڵم دەبێت لەچوارچێوەی بنەما‬ ‫ش��ەرع��ی��ەك��ان‌و م��ێ��ژووی ئیسالمی‬ ‫سەیری ڕوداو و بارودۆخ بە گشتی‬ ‫بكەین ڕاپەڕینی جەماوەری لەپێناو‬ ‫م���اف‌و دادگ�����ەری‌و الدان���ی زوڵ��م‌و‬ ‫گەندەڵی بێت بۆچی دەبێت لەگەڵیدا‬ ‫نەبین! بەتایبەت ئەگەر هەموو‬ ‫دەرگایەكی گفتوگۆو چارەسەرت‬


‫لەسەر داخرابێت ‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬بە ڕای بەڕێزتان وەزعی‬ ‫ع��ێ��راق ب��ەم شێوەیە ب���ەرەو كوێ‬ ‫دەچێت؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬وەزعی‬ ‫ع��ێ��راق ڕۆژ ب��ە ڕۆژ ئ��اڵ��ۆزت��ر‬ ‫دەبێت چونكە ب��ەردەوام سیاسەتی‬ ‫تاكڕەوانەی مالیكی‌و زیاتربوونی‬ ‫ناكۆكیەكانی ناوخۆو كاریگەری‬ ‫واڵت��ان��ی دەوروب�����ەری پێموانیە‬ ‫جارێكیتر ب��ارودۆخ��ی عێراق بە‬ ‫یەكگرتوویی بمێنێتەوە ‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئایا ئێوە وەك كۆمەڵ تا‬ ‫چەند پشتیوانی خۆپیشاندانەكانی‬ ‫سوننەی عێراق دەكەن ؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬هەڵوێستی‬ ‫كۆمەڵ ڕوونە لەوبارەوە چونكە ئەو‬ ‫زوڵم‌و ستەمە لەسەر خەڵكی سوننە‬ ‫هەیە ئاشكراو ڕوون���ە‌و زۆرب��ەی‬ ‫حكومەت پشتیوانی لێدەكات ‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئایا پشتیوانیتان لە سوننەی‬ ‫عێراق زی��ان بە پەیوەندیەكانتان‬ ‫ناگەیەنێ‌ لەگەڵ ئێراندا؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬پێموانیە‬ ‫چونكە سیاسەتی ئێستای مالیكی‬ ‫وایكردووە تەنانەت ئێران‌و بە شێك‬ ‫لە شیعەكانی عێراقیشی نیگەران‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئەمیری كۆمەڵ لەماوەی‬ ‫پێشوو رەخ��ن��ەی ت��ون��دی دەگ��رت‬ ‫دەی��ووت دەسەاڵتی سیاسی نیەتی‬ ‫چاكسازی نیە ب��ەاڵم لەسەردانی‬ ‫وەفدی هەردوو حیزبی دەسەاڵت بۆ‬ ‫الی دەڵێت دەس��ەاڵت نیەتی باشی‬ ‫هەیە بۆ چاكسازی هۆكاری ئەم دوو‬ ‫بۆچوونە بۆچیە؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬دی��ارە‬ ‫تەنها قسەی م‪.‬علی باپیر نەبوو‬ ‫بەڵكو هەر سێ‌ الیەنی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫باسیان لە جدییەتی دەسەاڵت دەكرد‬ ‫ب��ۆ چ��اك��س��ازی‌و ڕاس��ت��ە قسەكانی‬ ‫مامۆستاش علی باپیر زیادە مەدحێكی‬ ‫تیابوو لە قسەكردنیش بەرزو نزمی‬ ‫هەر دەبێت بەاڵم بەردەوام لێدوانی‬ ‫توندیشی هەبووە بەرامبەریان ‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ا‪ :‬ب��ۆچ��ی ت��ا ئێستا یەك‬

‫لیست دروستناكرێت بەناوی لیستی‬ ‫ئیسالمی هۆكارەكەی دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫دابەشكردنی پۆستەكان یان هۆكاری‬ ‫تر؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬بەڕای من‬ ‫ئیسالمەكان نەگەیشتونەتە ئاستی‬ ‫پێویست لە كارو بەرنامەی سیاسیدا‌و‬ ‫بوونی جیاوازی هەڵوێستی حیزبی‌و‬ ‫تاكە كەسی لە الیەكی ترەوە هەروەها‬ ‫پێكهاتەی كۆمەاڵیەتی كوردستان‬ ‫وایكردووە كە خۆجیاكردنەوە وەك‬ ‫لیستێكی ئیسالمی بەشێك لە خەڵك‬ ‫لە دەستبدەیت كەلە هەمان كاتدا‬ ‫موسڵمان‌و ئەهلی نوێژن ‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئەگەر شەڕ لە نێوان كوردو‬ ‫مالیكی ڕوبدات ئێوە ئامادەن چەك‬ ‫هەڵگرن دژی مالیكی؟‬ ‫ع��ەب��دورەح��م��ان ئەحمەد‪ :‬وەك‬ ‫دەڵێن ( لكل حادث حدیث ) ئومێد‬ ‫دەكەین نەگاتە ئەو بارودۆخە بەاڵم‬ ‫ئەگەر وەك داگیركاری‌و زوڵمكردن‬ ‫بێت ئ��ەوە بێگومان ن��ەك تەنها‬ ‫كۆمەڵ بەڵكو لەسەر هەموو خەڵكی‬ ‫ك��وردس��ت��ان پێویستە ب��ەرگ��ری‌و‬ ‫هەڵوێستی ئاینی‌و نەتەوەیی هەبێت‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬لەئێستادا هەوڵێك هەیە‬ ‫ب��ۆ كۆتایهێنان ب��ە كێشەكانی‬ ‫كوردو توركیا بەاڵم ئەحمەد تورك‬ ‫ئەندام پەرلەمانی كوردی دیار لە‬ ‫توركیا دەڵێت چەند دەوڵەتێك‬ ‫ناهێڵن ئاشتی دروست بێت ناوی‬ ‫ئێران دەهێنێت تا چەند ئەم وتانە‬ ‫بەڕاست دەزانی؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬دیارە‬ ‫نێودەوڵەتی‌و‬ ‫دەستێوەردانێكی‬ ‫هەرێمایەتی هەیە لە ناوچەكە‬ ‫ب��ەگ��ش��ت�ی‌و ل��ە ن��ێ��وان ت��ورك��ی��او‬ ‫پەكەكەش بەتایبەتی ئێرانیش‬ ‫یەكێكە لەو واڵتانە‌و ئەویش نەیاری‬ ‫هەیە كە پژاكەو كێشەی پەكەكەش‬ ‫پەیوەستە بە كێشەی سوریاوە‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬تا چەند عەلمانیەكانی‬ ‫م��ی��س��ر س���ەك���ەوت���وو دەب����ن لە‬ ‫دروستكردنی كێشە بۆ محمد مورسی؟‬ ‫عەبدورەحمان ئەحمەد‪ :‬دیارە‬ ‫ل��ە ه��ەوڵ��دان ب��ۆ كێشە ن��ان��ەوە‌و‬

‫ئاڵۆزی وەزعی نێوخۆی میسر بەاڵم‬ ‫ناتوانن بەردەوام بن چونكە خەڵكی‬ ‫میسر ئاستی ڕۆشنبیری ب��ەرزەو‬ ‫عەلمانیەكانیش وەرەقەی سیاسیان‬ ‫س��وت��اوە‌و ئومێدی داهاتوویەكی‬ ‫باش دەبینم بۆ واڵتی میسر‪.‬‬ ‫ڕێگا‪ :‬ئایا هیچ جیاوازیەك‬ ‫هەیە لە نێوان منداڵی لێپرسراوی‬ ‫ئیسالمی‌و عەلمانییەكان؟‬ ‫ع��ەب��دورەح��م��ان ئ��ەح��م��ەد‪ :‬بە‬ ‫دڵنیاییەوە ج��ی��اوازی زۆر هەیە‬ ‫لەگەڵ ئەوەش كە ژیان‌و ئابووری‬ ‫كوردستان بە گشتی گ���ۆڕاوە كە‬ ‫بەرپرسانی ئیسالمی منداڵیان لەم‬ ‫هەرێمە دەژین بەاڵم ئەو تەخشان‌و‬ ‫پەخشانەی لەبەرپرسانی عەلمانی‌و‬ ‫م��ن��داڵ��ی��ان دەب��ی��ن��رێ ل��ە ب���واری‬ ‫ئ��اب��ووری‌و دەس��ەاڵت��ی سیاسیەوە‬ ‫بەراوردناكرێت بە خەڵكی ئیسالمی‪.‬‬ ‫رێگا‪ :‬ب��ەاڵم خەڵكی جیاوازی‬ ‫نابین لەنێوان ك��وری لێسراوی‬ ‫عەلمانیەكان ل��ەرووی خوێندن‌و‬ ‫ئ��اب��وری چونكە زۆرب���ەی ك��وری‬ ‫لێپرسراوانی ئیسالمیەكان لە‬ ‫دەرەوەی واڵت‌و لە زانكۆ ئەهلیەكانی‬ ‫كوردستان دەخوێنن؟‬ ‫ع��ەب��دورەح��م��ان ئ��ەح��م��ەد‪ :‬من‬ ‫ل���ەڕووی ئابورییەوە‬ ‫وانابینم‬ ‫وەك یەكبن ئ��ەوە بێ ئینسافیە‬ ‫ئ���ەوەی ل��ەم كوردستانە ژیابێ‌‬ ‫ب��اش��دەزان��ێ‌ ك��ە ئیسالمیەكان‬ ‫بێبەشترین چین‌و ت��وێ��ژن‪ ،‬بۆ‬ ‫مەسەلەی خوێندنیش جگە لەم یەك‬ ‫دوو ساڵەی بەرنامەی تواناسازی‬ ‫چەند كەسێك چونەتەدەرەوە پێشتر‬ ‫تەنها قوتابیان‌و خوێندكارانی ئەو‬ ‫دوو حزبە نەبێت كی لەخەویش‬ ‫بەتەمای خوێندنی دەرەوە بووە ‪.‬‬ ‫ئیسالمیەكان بێبەشترین چین‌و‬ ‫توێژن‪ ،‬چونەدەرەوە بۆخۆێندن‬ ‫تەنها قوتابیان‌و خوێندكارانی‬ ‫ئ���ەو دوو ح��زب��ە ن��ەب��ێ��ت كی‬ ‫لەخەویش ب��ەت��ەم��ای خوێندن‬ ‫بووە جیاوازی زۆر هەیە لە نێوان‬ ‫مندالی لێپرسراوی عەلمانی‌و‬ ‫ئیسالمیەكاندا‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫‪39‬‬


‫ئیسالم تەنها چارەسەرە‬ ‫ماكوان كەریم‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی��ی��ەك��ان��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫لەسەرەتای هاتنیانەوە ئەم وشەیە‬ ‫بەكاردێنەوە بەرانبەر بە كۆمەڵگای‬ ‫ك��وردی موسڵمان (ئیسالم تەنها‬ ‫چارەسەرە)‪ ،‬وشەیەكی زۆر جوانە‬ ‫دروشمێكی مەعقولە‪ ،‬بەاڵم كوا؟‬ ‫خەڵك دروشمی ناوێت‪ ،‬بەڵكو‬ ‫رەفتاری دەوێت‪ ،‬ئەوە زیاتر لە ‪٢٠‬‬ ‫ساڵە ئیسالمیەكان لەكوردستاندا‬ ‫ب��ە ب��اش��ی ن���اس���راون‪ ،‬خ��ەری��ك��ی‬ ‫زەمینەسازین‌و كاری ئیسالمی دەكەن‪،‬‬ ‫گومانی تێدانیە جێگادەستیان دیارەو‬ ‫خزمەتیانكردوە‪ ،‬ك��ەس ناتوانیت‬ ‫ئ��ەوە لەبەرچاونەگرێت لەهەموو‬ ‫بوارەكاندا‪ ،‬هەر لە بواری خزمەتی‬ ‫نیشتیمان‌و خزمەت بەخەڵكی هەژاری‬ ‫ئەم واڵتەو ناساندی كێشەی رەوای‬ ‫میللەتی كوردو ‪..‬تاد‪.‬‬ ‫پێویستیشە ئ���ەوە ب��زان��ن كە‬ ‫تارادەیەك رێژەی نەگۆڕن‌و چەقیون‬ ‫لەجێگای خۆیاندا‌و توانای ئەویان‬ ‫نیە زیادبكەن‪ ،‬هەڵبەت هۆكار زۆرەو‬ ‫منیش‌و زۆرێك لە هاوكارە بەرێزەكانم‬ ‫لێرەو ل��ەوێ درێغیماننەكردوە لە‬ ‫ڕەخنەگرتن لێیان‪ ،‬ئەوانیش خوا‬ ‫هەڵناگرێت گوێ بۆ كەس ناگرن‌و‬ ‫وەك شێخی سەعدی دەڵێت گویان‬ ‫هەیە بەس نابیستن بۆ؟ هۆكارەكەی‬ ‫دەگ��رێ��ت��ەوە ب��ۆ ب��ێ پ��رۆژەی��ی��ان‌و‬ ‫السیكردنەوەی عەلمانیەكان وەك‬ ‫ئ���ەوان هەنگاودەنێن وەك ئ��ەوان‬ ‫بیردەكەنەوە وەك ئەوانیش رێدەكەن‬ ‫وەك ئ���ەوان���ش م��ۆدی��ل��ی قسەو‬ ‫رێكخستن‌و حیزب‌و هەموو كیانی‬ ‫خۆیان ڕێكخستوە‪ ،‬جاكەوایە كەی‬ ‫ئیسالم چ��ارەس��ەر‪ ،‬ئەی بۆ نەڵێن‬ ‫عەلمانیەت چ��ارەس��ەرە‪ ،‬ئەوەنیە‬ ‫ئێوەی ئیسالمیش ه��ەروەك ئەوان‬ ‫هەنگاو پرۆژەو رەفتار دەنێن‌و دەكەن‪،‬‬ ‫ئیسالم خاوەنی ئەدەبیاتی تایبەتی‬ ‫خۆیەتی‌و پاكە هەر شتێكی تێكەڵ‬

‫‪40‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)59‬ي شوباتي (‪)2013‬‬

‫بكەی لەفیترەت‌و سروشتی خۆی‬ ‫دەردەچێت‪ ،‬یان وەك خۆی نامێنێت‌و‬ ‫دەچیتەسەر مۆدێلیكی تر كە ئەو نیە‬ ‫(ئیسالم)‪ ،‬یان دەترشێت بە هۆكاری‬ ‫ئەوەی خومەری تری تێكەڵكراوە‪.‬‬ ‫ئیسالمیەكان‪ ،‬ئێوە بۆ چاو لە‬ ‫پرۆژەی پێغەمبەر ناكەن؟ چونكە تا‬ ‫مردن بڵێ ئیسالم چارەسەرە خەڵكی‬ ‫رەفتارو پرۆژەی دەوێت‪ ،‬خەڵكی قسە‬ ‫تێری ناكات‪ ،‬بەڵكو خەڵك كارەبای‬ ‫دەوێ���ت‪ ،‬خەڵك ج���ادەی قیرتاو‌و‬ ‫شەقامی پاكوخاوێنی دەوێت‪ ،‬خەڵك‬ ‫كارو نان‌و ئەمان‌و خۆشگوزەرانی‬ ‫دەوێ���ت‪ ،‬خەڵكی ك��ورد ت��ام��ەزرۆی‬ ‫سەربەخۆیە‪ ،‬هەموو ئەمانە هەتانە‬ ‫ب��ەدروش��م بەخەڵكیتان گەیاندەوە‬ ‫لە كۆنگرەو میدیاكانتانەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خەڵك بڕواتان پێناكات بەداخەوە‪،‬‬ ‫ئەزانن بۆچی؟‬ ‫ل���ەب���ەر ئ�����ەوەی ئ��ی��س�لام��ت��ان‬ ‫هەڵنەگرتوە وەك خۆی‪ ،‬هەڵتانگرتوە‬ ‫وەك ئ��ەوەی خۆتان دەتانەوێت‪،‬‬ ‫ب��ۆی��ە رۆژب������ەرۆژ دەچ��ن��ە دواوە‬ ‫لەجیاتی بۆ پێشەوە هانگاوبنێن بەگ‬ ‫دادەننێن‪ .‬هەموو كۆمەڵ‌و گروپێك‬ ‫ب��ەدوای ئ��ەوەدا دەگرێت كە لەكەس‬ ‫نەچێت‪ ،‬تەماشای بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫بكەن ل��ەگ��ەڵ ئ���ەوەی عەلمانیەو‬ ‫لەسەر بنەمای حیزبی رۆژئ��اوای‬ ‫ه��ەن��گ��اودەن��ێ��ت‪ ،‬ب����ەاڵم ه��ەرچ��ی‬ ‫دەكاو دەكۆشێت دەیەویت لەجۆری‬ ‫مودێلی حیزبی كوردستانیەكان‬ ‫جیاوازتربێت‪ ،‬خ��اوەن��ی پ��رۆژەو‬ ‫تەرح‌و تەعقیبی تایبەتی خۆیەتی‪.‬‬ ‫ئێمەی موسڵمانانیش ئاواتەخوازین‬ ‫بەوەی ئێوەش خاوەنی ئەم ئیسالمە‬ ‫بن نەك ئیسالم موتوربەبكەن لەگەڵ‬ ‫ئ���ەوەی خ��ۆت��ان پێتانخۆشە‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ��ەوەی پێتانبڵێن ئافەرین ئێوەش‬ ‫وەك رۆژئ��اوا بیردەكەنەوە رۆژێك‬ ‫ئ��ێ��ران‌و رۆژێ���ك ت��وران��ی‌و رۆژێ��ك‬

‫ع��ەرەب��ی‪ ،‬دە ل��ەخ��ۆت��ان بچن بۆ‬ ‫ئەوەی هانگاوی نوێتان ببینین‪ ،‬ئەم‬ ‫بیرخستنەوەیەم لەبەر ئەوەیە كە‬ ‫هەڵبژاردنەكان لەئارادایە‪ ،‬خۆتان‬ ‫بكەنە خاوەنی پڕۆژەیەكی ئیسالمی‌و‬ ‫نیشتیمانی بۆ ئەوەی كەس حووجەی‬ ‫شەرعی نەمنێت قسەتان لەسەربكات‬ ‫با هەموومان پشتگیریتان بكەین‪،‬‬ ‫ئەم رەخنەیە زۆر لەدڵسۆزیەوەیە‬ ‫ئ��ەگ��ەر ب��ڕواب��ك��ەن‌و حیزبایەتی‬ ‫كوێرتان نەكات‪ ،‬دەمەوێت هەموو‬ ‫ئیسالمیەكانی ك��ورد ئەمجارە بە‬ ‫پ��رۆژەی��ەك��ی ئ��ی��س�لام��ی��ەوە بێنە‬ ‫ن���او گ��ۆڕەپ��ان��ەك��ەوە ت��ا خ��وای‬ ‫گ����ەورە ه��ەم��ووم��ان س��ەرك��ەوت��وو‬ ‫بكات‪ ،‬بتوانین ئێمەو رۆشنبیران‌و‬ ‫بانگەوازچیان‌و مەالو پیرو جوان‌و‬ ‫قوتابی‪ ،‬بە یەكدەنگ هاوارتان بۆ‬ ‫بكەین موناصەرەتان بكەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر نەتانكرد‪ ،‬موستحەقن بەوەی‬ ‫كە ڕەخنەتان لێبگرین‌و بە خەڵكیش‬ ‫بڵێن ئیتر بڕوایان پێمەكەن‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەم ئیسالمیانە توشی وەهم بوون‌و‬ ‫خۆشی دوونیاو ترسنۆكیان لەمردن‬ ‫وێ��ران��ی��ك��ردوون‪ ،‬ه��ەر كاتێك كە‬ ‫رەخنەمان گ��رت��ووە نەمانهێشتوە‬ ‫خەڵكی لە ئیسالمەكە دووربكەوێتەوە‪،‬‬ ‫كەرەخنەمان گرتووە نەمانوویستوە‬ ‫ئەندامەكانتان وازتانلێبێنن‪ ،‬چونكە‬ ‫ئێمە خاوەنی حیزب نین‪ ،‬خۆشتان‬ ‫ئەوە باش دەزانن‪ ،‬رەخنەمان تەنها‬ ‫بۆ چاكسازیتانە‪ ،‬بەاڵم نەك لیستی‬ ‫چاكسازی ‪ ،‬چاكسازی ئیسالمی‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.