re sh 7

Page 1


‫بةشداربوواني ئةم ذمارةية‪:‬‬ ‫ط���ؤظ���اريَ���ك���ي ش���ةرع���ي���ي وةرزي���ي���ة‬ ‫سالَي دووةم‪-‬ذمارة (‪ .. ) 7‬ثايزي‪1434‬ي كؤضي ‪2012‬ي زاييني‬

‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫ماكوان كةريم‬ ‫‪makwan.karim@gmail.com‬‬

‫سةرنووسةر‬ ‫بةهيَز ئةحمةد‬ ‫‪07702452669‬‬ ‫بة ِريَوةبةري كارط َي ِريي‬ ‫رةحمان‬ ‫كاروان عةبدو ِ‬ ‫‪07702461727‬‬ ‫ديزاين‬ ‫توانا ئةحمةد‬ ‫ثةيوةندييةكان لة ِريَطةي سةرنووسةرةوة دةبن‬ ‫ث َيطةي ئةليكترؤنيي ريَطا‬ ‫‪www.regamedia.com‬‬ ‫ئيمةي َلةكاني ريَطاي شةرع‬ ‫‪regaishare@yahoo.com‬‬ ‫‪regai.shar3@hotmail.com‬‬ ‫نووسينطةي سةرةكي‪:‬‬ ‫سليَماني ‪ -‬تةالري رةشةمؤ َ‬ ‫ل‬ ‫نهؤمي دووةم‬ ‫ئؤفيسي (‪)248‬‬ ‫نرخ‪ )3000( :‬دينار‬

‫م‪ .‬كريَكار‬ ‫حةمزة بةرزنجي‬ ‫كاوة هاو ِراز‬ ‫م‪ .‬ئارام فةريق‬ ‫هةردي صابر‬ ‫سةلمان ناصح‬ ‫مةال ئةحمةدي قاميشي‬ ‫موحةممةد مةال مةحمود تاوطؤزي‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد صالَح‬ ‫باوكي ئةسماء‬ ‫ثيَشةوا موحةممةد‬ ‫م‪ .‬سةرباز موحةممةد حةسةن‬ ‫م‪ .‬شيَخ ئيبراهيم‬ ‫م‪ .‬موسليمي رزطاري‬ ‫شيروان شارةزووري‬ ‫نوور ‪ -‬سويد‬ ‫ذيان حةيدةر موحةممةد‬ ‫د‪ .‬كاوة فةرةج سةعدون‬ ‫ئةندازيار خاليد بةرزنجي‬ ‫ثيَشةنط عةبدولَآل‬

‫كؤمثانياي ن َيوةند‬ ‫بؤ ضاث و بآلوكردنةوة‬ ‫سل َيماني‪07701517533 :‬‬ ‫هةول َير‪07504612568 :‬‬ ‫ضاثخانةي كةمال‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪1‬‬


‫ثيست‬ ‫رَِ‬ ‫ناوي بابةت‬

‫ناوي نووسةر‬

‫الثة ِرة‬

‫بانطخوازانى ر َيبازى خواويستىء دلَسؤزييان بؤ مرؤظايةتى‪.‬‬

‫سةرنووسةر‬

‫‪4-3‬‬

‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‪.‬‬

‫تايبةت بة ِر َيطاي شةرع‬

‫‪21-5‬‬

‫مةنهةجى ئةهلى سوننةتء جةماعةت؛ بنةماكاني ديدو هةلَو َيست وةرطرتن‪.‬‬

‫م‪ .‬كر َيكار‬

‫‪27-22‬‬

‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‪.‬‬

‫و‪ :‬حةمزة بةرزجني‬

‫‪48-28‬‬

‫بونياد َيك بؤ ئةوينء ‪ ..‬س َي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‪.‬‬

‫ن‪ :‬كاوة هاو ِراز‬

‫‪58-49‬‬

‫م‪ .‬ئارام فةريق‪ :‬ئيبنوتةمييية بؤضووني زؤربةي زاناياني ه َيناوةو دةفةرمو َيت‪:‬‬ ‫«هةركةس َيك جو َينبدات بةث َيغةمبةري خوا (‪ )j‬حوكمةكةي كوفرةو حةددةكةيشي‬ ‫كوشتنة»‬

‫ئا‪ .‬ديدار‪ :‬كارزان عومسان كةالري‬

‫‪61-59‬‬

‫بةخشني لةث َيناوي رةزامةنديي خواي ثةروةردطاردا‪.‬‬

‫ن‪ :‬سةيد شؤ ِرش‬

‫‪67-62‬‬

‫ر َينماييةكاني زةكاتدان‪.‬‬

‫ن‪ :‬هةردي صابر‬

‫‪79-68‬‬

‫واتاو مةبةسيت بانطدان لةئيسالمدا‪.‬‬

‫سةملان ناصح‬

‫‪84-80‬‬

‫حوكمء مةرجةكانى نوشتةى شةرعى ضني؟‬

‫موحةمةد مةال مةمحود تاوطؤزي‬

‫‪91-85‬‬

‫سةرةتاي بانطةوازي ث َيغةمبةر (‪)j‬و دامةزراندني ئيدارةو ر َيكخسنت‪.‬‬

‫ن‪ :‬ماكوان كةريم‬

‫‪98-92‬‬

‫د‪ .‬خاليد موحةممةد حَ‬ ‫صال‪ :‬سةروةريي دةسةآلتي خوداو بةرنامةكةي لةسةر تاكء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَطةكان‪ ،‬يةكةم بنةماي باوة ِربوونء ضلةثؤثةي كاري سياسيية‪.‬‬ ‫روونكردنةوةي حوكمي طو َي ِرايةلَيكردني دةسةآلتداران لةوآلتة موسولمَ اننشينةكاندا‪.‬‬

‫ئا‪ .‬ديدار‪ :‬بةهمةن ئيرباهيم‬

‫‪102-99‬‬

‫ئا‪ :‬بةه َيز ئةمحةد‬

‫‪111-103‬‬

‫زؤربةي مامؤستاياني ئاييينء هةند َيك اليةني ئيسالمي لةسياسةتةكاني جولةكةء ئةمريكا‬ ‫ب َيئاطان!‬ ‫بؤ ب َيداركردنةوةي موسولمَ انانء هؤشياركردنةوةي سةرطةردانان‪.‬‬

‫باوكي ئةمساء‬

‫‪113-112‬‬

‫ث َيشةوا موحةممةد‬

‫‪115-114‬‬

‫هةلَسةنطاندني ثرؤذة ياساي ثاراستين ثريؤزيية ئايينييةكان‪.‬‬

‫ئا‪ .‬ديدار‪ :‬جيهاد ئيرباهيم‬

‫‪118-116‬‬

‫خَ‬ ‫خَ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذ َين‪.‬‬ ‫كؤمةلوازي؛‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي‬

‫م‪ .‬موسليمي رزطاري‬

‫‪127-119‬‬

‫ث َيطةي زانسيت بةراوردكردني ئايينةكان لةن َيوةندي زانستةكاني سةردةمدا‪.‬‬

‫و‪ .‬شريوان شارةزووري‬

‫‪131-128‬‬

‫ئيعجازي زانسيت لة‌نة‌خشة‌سازيي سرتاتيذيء ئامادة‌كردني بودجة‌دا‪.‬‬

‫ئا‪ :‬نوور ‪ -‬سويد‬

‫‪133-132‬‬

‫ث َيضانةوةى ئامسانء زةوى‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ذيان حةيدةر موحةممةد‬

‫‪135-134‬‬

‫وةآلم َيك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‪.‬‬

‫ن‪ :‬د‪ .‬كاوة فةرةج سةعدون‬ ‫ئةندازيار خاليد بةرزجني‬ ‫و‪ :‬ث َيشةنط عةبدولَآل‬

‫‪146-136‬‬ ‫‪148-147‬‬

‫شو َينكةوتنى كام لةم سيانة ر َيبازى موسولمَ انة‪ :‬كةسةكان‪ ،‬شتةكان‪ ،‬بريوباوة ِر؟‬

‫مةال ئةمحةدي قاميشي‬

‫‪150-149‬‬

‫بيست طوم ِراكةرترين فةتوا لةم َيذووى هاوضةرخدا‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫سةرنووسةر‬

‫بانطخوازاني رَيبازي خواويسيتء‬ ‫َ‬ ‫دلسؤزييان بؤ مرؤظايةتي‬ ‫هلل رب العاملني والصالة والسالم على سيد املرسلني حممد (‪)h‬‬ ‫بسم اهلل الرمحن الرحيم‪ ،‬احلمد ‌‬ ‫وعلى آل ‌ه وصحب ‌ه ومن اتبعهم بإحسان إىل يوم الدين‪ ،‬أما بعد‪:‬‬ ‫ئاشكراية ضؤن َيتيي بريكردنةوةو تيرَ ِوانيين مرؤظ سنووري كةسايةتيي ئةو مرؤظة دياريدةكات‪،‬‬ ‫ضونكة ثاشان هةلَو َيستء رةفتارةكاني لةتيرَ ِواننيء بريوباوة ِرييةوة سةرضاوةدةطرن‪ ،‬بةم ث َيوةرة‬ ‫دةبينني بانطخوازاني ر َيبازي خواويسيت بةدر َيذايي م َيذوو بةش َيوةيةك كةسايةتييان دا ِر َيذراوةو‬ ‫ثةروةردةكراون كة ئةوثة ِري تواناي خؤيان بةكاره َيناوة بؤ خزمةتكردنء بةدةسته َيناني‬ ‫سةرفرازي بؤ مرؤظايةتي‪ ،‬ئةمةيش بةرهةمء ثةر َيزي بةرنامةيةك بووة كة خاوةنةكةي خواي‬ ‫ثةروةردطاري ب َيهاوتاية‪ ،‬خوايةك كة خاوةني هةموو ناوة ضاكء سيفةتة بةرزو ثريؤزةكانةو‬ ‫مرؤظةكان لةهةموو سات َيكياندا ث َيويستييان بةئةوة‪ ،‬لةبةرئةوة تةنها ضاوة ِر َيي دلَسؤزيء‬ ‫مرؤظدؤسيتء راستطؤيي لةشو َينكةوتووة راستةقينةكاني ئةو دةكر َيت‪ ،‬م َيذووي مرؤظايةتي‬ ‫بةشانازييةوة ئةم راستييةي سةملاندووةو بةهةزاران منوونةي تؤماركردووة كة دلَسؤزييء‬ ‫راستطؤييان بة ِرادةيةك بووة تةنانةت هةولَيانداوة بؤ رزطاركردني ناحةزو نةيارةكانيشيان‬ ‫لةنةفاميء خراثةكاري‪ ،‬بؤئةوةي لةم تاقيكردنةوةيةي ذياني دونيا سةربةرزانة دةربضنء‬ ‫لةثاشة ِرؤذيشدا ثاداشيت نةب ِراوة لةالي خواي بةخشندة وةربطرن‪.‬‬ ‫يةك َيك لةو بانطخوازة دلَسؤزانةو ثةيامبةرة مرؤظدؤستانة ث َيغةمبةر (نوح)ي سةروةرمانة‬ ‫(سةالمي خواي ل َيب َيت)‪ ،‬ئةم مرؤظة بة ِر َيزة سةرة ِراي ئةو هةموو رةفتارو طوفتارة ناثةسةندانةي‬ ‫كة طةلةكةي بةرامبةريان دةنواندو بةضةندين ش َيوة ئازارياندةداو ماندووياندةكرد‪ ،‬كةضي‬ ‫ئةم ث َيشةوا دلَسؤزة دةيفةرموو‪َ [ :‬وإِ ِّني ُك َّل َما َد َع ْو ُت ُه ْم ِل َت ْغ ِف َر هَُل ْم] (نوح‪ :‬من اآلية ‪ .)7‬واتة‪:‬‬ ‫بة ِراسيت من هةموو جار َيك كةبانطمدةكردن بةبةردةوامي تا ل َيياخنؤشبيت‪ .‬لة ِراستيدا مرؤظ‬ ‫سةرسامدةب َيت لةم جؤرة هةلَو َيستانة كة لةتواناي شو َينكةوتوواني هيض ر َيضكةو بريدؤزةيةكيرتدا‬ ‫نيية كة بةو ش َيوةية رةفتاربكاتء ساآلن َيكي دوورو در َيذ ئةوثة ِري ماندووبوونء ئازارو ناسؤر‬ ‫بض َيذ َيت بؤ رزطاركردني كؤمةلَ َيك‪ ،‬ئةوانيش بةنةشياوترين ش َيواز دذايةتيبكةن‪ ،‬كةضي‬ ‫ئةميش بفةرمو َيت‪ :‬ئةي خواي ثةروةردطار من كة بانطمكردوون بةبةردةوامي بؤئةوةية تؤ‬ ‫ل َيياخنؤشبيتء هيض مةبةست َيكيرتم ث َيياننةبووة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫يةك َيكيرت لةو مرؤظة خواويستانةي كة لةذياني دونياو لةثاش مردنيشي بةدلسؤزييةوة‬ ‫هةولَيداوة بؤ رزطاركردني طةلةكةي بريتيية لةو ثياوة بة ِر َيزةي كة قورئاني ثريؤز ضريؤكةكةي‬ ‫بؤ تؤماركردووين لةسورةتي (يس)دا‪ ،‬كات َيك طةلةكةي دوو ث َيغةمبةريان بؤ رةوانةكرابوو‪،‬‬ ‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪3‬‬


‫ئةوانيش ب ِروايانث َينةكردن‪ ،‬خواي طةورة س َييةم ث َيغةمبةري بؤ ثشتطريييكردنيان رةوانةكرد‪،‬‬ ‫ئةوانيش هةر بةدرؤياخنستنةوةو دذيانوةستانةوة‪ ،‬ئةميش زؤر بةثةلةو طرجوطؤلَييةوة‬ ‫لةوثة ِري شارةوة هات بؤاليانء داوايل َيكردن شو َينيانبكةونء تةنها خوابثةرسنت‪ ،‬بةآلم ديارة‬ ‫ئةو خةلَكة ستةمكارة هةلَساون بةشةهيدكرنيء ئةميش كات َيك كة فةرموويل َيكراوة بض َيتة‬ ‫بةهةشتةوة‪ ،‬س��ةرة ِراي رةفتاري نامرؤظانةي ئ��ةوان‪ ،‬ه َيشتا ئةواني لةيادنةكردووةو هةر‬ ‫بةدلَسؤزييةوة وتويةتي‪ :‬خؤزطة قةومةكةم بيانزانياية سةرةجنامي ئيمان ضؤنةو كةوتومةتة‬ ‫ناو ض نازو نيعمةت َيكةوة بةهؤي ئةوةي كة ثةروةردطارم ل َيمخؤشبووةو خستومييةتيية ريزي‬ ‫يل ْاد ُخل جَْ‬ ‫[ق َ‬ ‫ال َّن َة َق َال َيا َل ْي َت َق ْو ِمي‬ ‫ر َيزل َيطرياوانةوة‪ ،‬هةروةكو لةقورئاني ثريؤزدا هاتووة‪ِ :‬‬ ‫ِ‬ ‫َي ْع َل ُم َ‬ ‫*با َغ َف َر ِلي َر ِّبي َو َج َع َلن ِم َن المُْ ْك َر ِم َ‬ ‫ون مَِ‬ ‫ني] (يس‪ .)27-26 :‬نووسةرو بريياري بة ِر َيزي‬ ‫يِ‬ ‫ئيسالم‪ ،‬سةييد قوتيب رةمحةتي‪ ،‬لةذ َير ئةشكةجنةي ستةمكارانداء لةوثة ِري ناسؤريء ذاندا‬ ‫دةيفةرموو‪« :‬حنن نريد خريا للبشرية‪ ،‬مهما آذونا»‪ ، .‬واتة‪ :‬ئ َيمة ئاسوودةييء ضاكةكارميان بؤ‬ ‫مرؤظايةتي دةو َيت‪ ،‬هةرضةندة ئازاريشمانبدةن‪.‬‬ ‫بةلَ َي بة ِراسيت تةنها شو َينكةوتوواني ر َيبازي خواويسيت توانيويانةو دةتوانن مرؤظايةتي‬ ‫رزطاربكةنء ئاسوودةيي دونياو دوا ِرؤذي��ان بؤ بةرجةستةبكةن‪ ،‬ضونكة كاآل لةقةد باآليةء‬ ‫كةسان َيك شو َينكةوتووي ر َيباز َيك بن كة خواي ب َيهاوتا خاوةنيةتي‪ ،‬هةر ضاكةكاريء دلَسؤزييان‬ ‫ل َيضاوة ِر َيدةكر َيت‪ ،‬بةث َيضةوانةوة ئةوانةي كةنةفامء سثلَةو نةزانن بةرامبةر بةخواي باآلدةسيت‬ ‫ب َيهاوتا‪ ،‬ئةوانة دذ بةخودي خؤياننء لةطةأل خؤيشياندا راستناكةن‪ ،‬كةواتة ضؤن دةتوانن‬ ‫لةطةأل كةسانيرتدا دلَسؤزبنء ضاكةكاري بنو َينن بةرامبةريان‪ ،‬وةكو وتراوة‪« :‬مرؤظي نةفام دذ‬ ‫بةخؤيةتي‪ ،‬ضؤن دةب َيت بةدؤسيت تؤ»‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي واتاو‬ ‫جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬ ‫تايبةت بة ِر َيطاي شةرع‬

‫بةشي يةكةم‬

‫بسم اهلل الرمحن الرحيم‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫هلل حَ ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ان ا َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫هلل‬ ‫نَم ُد ُه وَن ْستِعين ُه ون ْستغف ُرهُ‪ ،‬ونعوذ با ِ‬ ‫حل ْمَد ِ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ِنا‪َ ،‬م ْن َيهِْدِه اهلل فال‬ ‫أعمال‬ ‫ِّئات ْ‬ ‫رور أنف ٍسنا ِ‬ ‫وم ْن َسي ِ‬ ‫ِم ْن ش ِ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاد َي لهُ‪ .‬وأشهد َّ‬ ‫أن ال إله إال‬ ‫ُمِض َّل َلهُ‪َ ،‬وَم ْن ُيضِلِل فال ِ‬ ‫اهلل وحده ال شريك له‪ ،‬هو حسبنا ونعم الوكيل وأشهد َّ‬ ‫أن‬ ‫حممداً عبده ورسوله هو قائدنا وأسوتنا صلى اهلل وسلم‬ ‫عليه وعلى آله وأصحابه وأتباعه إىل يوم الدين‪.‬‬ ‫تو ُت َّن ِإلاَّ‬ ‫ين آَم ُنوا َّات ُقوا اللهََّ َح َّق ُتَق ِاتِه َولاَ مَ ُ‬ ‫َيا َأ ُّيَها الَِّذ َ‬ ‫َوَأ ْن ُت ْم ُم ْسِل ُم َ‬ ‫ون‬ ‫اس َّات ُقوا َرب ُ‬ ‫يا أيُّها َّ‬ ‫دة‬ ‫س ِ‬ ‫واح ٍ‬ ‫الن ُ‬ ‫َّك ْم الذي َخَلَق ُك ْم ِم ْن َن ْف ٍ‬ ‫ونسا ًء َّ‬ ‫َ‬ ‫وات ُقوا‬ ‫رياً ِ‬ ‫وخَل َق ِمنها َز َ‬ ‫وجها وَب َّث ِمنهُما ِر َجاالً َكث َ‬ ‫إن َ‬ ‫َ‬ ‫كان ُ‬ ‫ونِبِه واأل ْر َحاَم َّ‬ ‫اهلل َ‬ ‫اهلل الذي َتساَءلُ َ‬ ‫عليك ْم َرقيَب ًا‬ ‫الذين آمنوا اتقوا َ‬ ‫يا أيُّها َ‬ ‫صِل ْح‬ ‫اهلل و ُقولوا َقوالً َس َ‬ ‫ديداً‪ُ ،‬ي ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َل ُك ْم أعماَل ُك ْم وَيغِف ْر لك ْم ذنوَبك ْم َوَم ْن ُيِطِع اهلل ورسول ُه فق ْد‬ ‫َفاَز َفوَزاً َعظيم ًا‬ ‫ِ‪َ ،‬‬ ‫ري ا َ‬ ‫أص��د َق ا َ‬ ‫بعد‪َّ :‬‬ ‫هلِدي‬ ‫تاب اهلل‬ ‫أما ُ‬ ‫حل ِ‬ ‫فإن َْ‬ ‫ديث ِك ُ‬ ‫َّ‬ ‫وخ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ور محُ ْ َدثاتها‪،‬‬ ‫َه ْد ُي‬ ‫حممد صلى اهلل عليه وسلم وش َّر اال ُم ِ‬ ‫ٍ‬ ‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫اللة يف الن ِار‪.‬‬ ‫و ُك َّل محُ ْ َدث ٍةِب ْدَعة َوكلِب ْدَع ٍة ض لة‪ ،‬وكل ض ٍ‬ ‫ثَيشةكي ‪ ..‬زؤر سوثاسي خ��واي ط��ةورة دةك��ةم كة‬ ‫منةتء بةخششي خؤي بةسةرداِرشتم بؤ ئامادةكردنء‬ ‫َي���ان�����ي ئ����ةم ب���اس���ة ط��رن��ط��ة‪ ،‬دي�����ارة ئ���ةم���ةي كة‬ ‫وةرط � رَِ‬ ‫بامسانكردووة لةطرنطرتين بةشةكاني ئاييين ئيسالمةء‬ ‫هيض شتَيك لةمة طرنطرتو ط��ةورةت��ر نييةء هيض كارَيك‬ ‫�ي ب��وون��ي ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي بةهةموو‬ ‫وةرن��اط�يرَي��ت ب��ةب� َ‬ ‫َ‬ ‫بةشةكانييةوة‪ ،‬دةتوانني زؤر بةسنطفراوانيء بَيدوودلي‬ ‫َبلَيني‪ :‬يةكخواثةرسيت؛ هةموو ئيسالمةكةية‪َ ،‬‬ ‫بةلطةيش‬ ‫بؤ سةملاندني ئةم راستيية‪ ،‬لةقورئانء سوننةتدا زؤرن‪.‬‬ ‫ئ��ةوةي زؤر هانيدام بؤ ئامادةكردنء وةرطيرَِاني ئةم‬ ‫بابةتة‪ ،‬طرنطيي ئ��ةم باسة ب��وو لةقورئانء سوننةتداو‬ ‫بَيئاطايي تاكي كورد بوو بةطشيت لةم بارةيةوة‪ ،‬كة دينيان‬ ‫تةنها واناسيوةو ثَييانواية تةنها‪ :‬نوَيذ‪ ،‬رؤذوو‪ ،‬زةكات‪،‬‬ ‫حةج ‪...‬هتد‪ .‬دةطرَيتةوة‪ ،‬ئةمةيش بؤ كةمتةرخةميي‬ ‫هيض ك��ةس ن��اط��ةِرَي��ت��ةوة تةنها راطةياندني ئيسالميء‬ ‫زاناو بانطخوازةكان نةبَيت! ضونكة ئَيستا لةكوردستاندا‬ ‫حَ‬ ‫بؤخواسولاوةكان بةثةجنةكاني دةست‬ ‫زاناو بانطخوازة‬

‫دةذميرَ رَينء َ‬ ‫كةنالةكاني راطةياندنيش زؤر بةكةمي بايةخ‬ ‫بةبابةتة شةرعيية طرنطةكان دةدةن‪،‬‬ ‫زؤربةي كاتي ثةخشكردنيان بةشيت كةم بايةخةوة‬ ‫يرؤدةدةن‪ ،‬زان��او بانطخوازةكانيش زؤر مةودايةكي‬ ‫ب��ةف� ِ‬ ‫كةميان هةية لةبانطةوازدا‪ ،‬خؤيشيان لةبابةتي حاكمييةت‬ ‫الدةدةن‪ ،‬بؤية زؤرَيك لةتاكي كورد َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬دينء سياسةت‬ ‫دذي يةكرتين!‪.‬‬ ‫داواك��ارم لةخواي بَيهاوتا نييةمتان خاوَينبكاتةوة‬ ‫بؤ خ��ؤي‪ ،‬ئ��ةم كارةيشم ل�َي��وةرط� َ‬ ‫�ريء جَيطةي س��وودي‬ ‫خوَينةران بَيت (إن ش��اء اهلل)‪ ،‬داواي��ش��م لةخوَينةراني‬ ‫سةنطني ئةوةية كة زؤر ب��ةوردي ئةم باسة خبوَيننةوةو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل قورئانء سوننةتء تَيطةيشتين‬ ‫بةراورديبكةن‬ ‫ثَيشينة ضاكةكاندا‪ ،‬جا ئةطةر ثَيضةوانةي بؤضووني‬ ‫ئ��ةوان ب��وو! با وةري��ن��ةط��رنء بةديارييش ب��ؤم بنيرَ نةوة‬ ‫بؤئةوةي مين كةم فاميش لَييسوودمةندمب‪ ،‬ئةوةندةي‬ ‫ب���ؤم ك��راب �َي��ت ئ��اي��ةت��ةك��امن ب���ةِروون���ي دي���اري���ك���ردووةو‬ ‫ف���ةرم���وودة راس����تء درووس��ت��ةك��امن ه �َي��ن��اوة‪ ،‬خؤيشم‬ ‫زؤر لةثَيضةوانةكةيان ب��ةدوورط��رت��ووة‪ ،‬بةتَيطةيشتين‬ ‫ثَيشينة ضاكةكامنان وةرمطيرَِاون بؤ زماني كوردي‪ ،‬ئةو‬ ‫سةرضاوانةيش سوودملَيوةرطرتوون‪ ،‬ئ��ةوةن��دةي بؤم‬ ‫كرابَيت لةثةراوَيزةكانداو هةندَيكيشيامن لةكؤتاييدا‬ ‫نوسيوة‪.‬‬ ‫ديارة ئةم باسة زياد لةسةدو ثةجنا الثةِرةيةء (إن شاء‬ ‫اهلل) بةطوَيرةي توانا لةم ميمبةرة دليرَ ةوة بلاَ ودةبَيتةوة‪.‬‬ ‫خ�����واي ط������ةورة زةويء ئ���امس���ان���ةك���انء م����رؤظء‬ ‫ثةريشي بةديهَيناوة‪ ،‬تةنها بؤ ي��ةك مةبةست‪ ،‬هةموو‬ ‫ثَيغةمبةرانيشي نارد بةفةرمايشيت خؤي تةنها بؤ يةك‬ ‫مةبةست كة لةئاطري دؤزةخ دةمانثارَيزَيتء طرةنيت‬ ‫بةهةشيت ثانء بةرينمان بؤ دةكات‪ ،‬وة كليلي خؤشيء‬ ‫كامةرانيية لةذياني سةرزةويشداء بةبَيئةوة ذيان خؤشي‬ ‫تَيدانابَيتء مرؤظةكان وةك ئ��اذةآلن��ي��ان لَيدَيت َ‬ ‫بةلكو‬ ‫خراثرتيش‪ ،‬زةوييش وةك دارستاني لَيدَيتء هةركةس‬ ‫بةهَيزبوو ئةوا دةسةآلتدارة‪ ،‬خزمايةتيء دؤستايةتيء‬ ‫خؤشةويستيي هةموو ئةمانة لةناودةضن‪ ،‬ئةوةيش كة‬ ‫خ��وا فةرمانيثَيكردووين بريتيية لةيةكخواثةرستيي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪5‬‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫خواي بَيهاوتا (التوحيد اهلل)‪.‬‬ ‫ب����اوةِرب����وون ب��ةي��ةك��خ��واث��ةرس��ت��ي��ي خ����واي ط����ةورة‪،‬‬ ‫طرنطييةكي ضارةنووسسازة‪ ،‬ضونكة ئاِراستةي مرؤظ‬ ‫دياريدةكاتء سةرةجنامةكةيشي يان بةهةشيت بةرينء‬ ‫رةزامةنديي خواي طةورة يان دؤزةخي نةبِراوةو خةشمء‬ ‫رقي خواي ثايةبةرزة‪.‬‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ك ل��ةك��ؤنء ن��وَي��دا خ��واي��ان ن��اس��ي��وةء ب��اوةِري��ان‬ ‫بةبووني هةبووة‪ ،‬ضونكة باوةِر داخوازييةكي سروشتيي‬ ‫مرؤظة‪ ،‬بؤية ئيسالم جةخت لةسةر بووني خواي طةورة‬ ‫ن��اك��ات‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةل��ك��و طرنطيي بةضؤنَيتيي ناسيين خ��واي‬ ‫ط��ةورة دةدات‪ ،‬ضونكة ئادةميزاد ل��ةم الي��ةن��ةوة توشي‬ ‫َ‬ ‫هةلدَيردةبَيت‪.‬‬ ‫ثَيش هاتين ئيسالم‪ ،‬ع��ةرةب��ةك��ان ب��اوةِري��ان بةخوا‬ ‫ه��ةب��وو‪ ،‬ب���ةلاَ م ل��ةه��ةم��ان ك��ات��دا ش�تي دي��ك��ةي��ان دةك��ردة‬ ‫هاوبةشي‪ ،‬سا َ‬ ‫بةلكو لةخواي طةورة نزيكيانبكاتةوة‪.‬‬ ‫بؤية لةزؤربةي ولاَ تانء لةناو طةالندا يةكخواثةرستان‬ ‫زؤر دةط���م���ةن ب�����وون‪ ،‬ب���ةه���ؤي ش��َي��وَي��ن��ران��ي ئايينة‬ ‫ئ��امس��ان��ي��ي��ةك��ان��ةوة ك��ة دذ ب��ةي��ةك�تري دةوةس��ت��ان��ةوة‪،‬‬ ‫بؤمنوونة‪ :‬جولةكةكان دةيانوت‪ :‬عوزةير (علية السالم)‬ ‫كوِري خواية‪ ،‬طاورةكان دةيانوت‪ :‬عيسا (علية السالم)‬ ‫ك����وِري خ��واي��ة‪ ،‬ع��ةرةب��ةك��ان��ي��ش ك��ةع��ب��ةي ث�َي��ش��ةوام��ان‬ ‫ئيرباهيمي بتشكَينيان ث�ِرك��ردب��وو لةبت ك��ة ذم��ارةي��ان‬ ‫(‪ )360‬دةب����وو‪ ،‬س�����ةرةِراي ئ��ةم��ةي��ش فريشتةكانيان‬ ‫ك��ردب��ووة كضي خ��وا‪ .‬بؤية خ��واي ط��ةورة كؤتا ن� رَ​َي�راوي‬ ‫خؤي بؤ سةرزةوي نارد بؤئةوةي َ‬ ‫خةلكي لةتاريكييةوة‬ ‫دةربهَينَيت بؤ نوري ئيسالم‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ ‪-‬ئاشكراية ل��ةو ك��ات��ةدا خةلكانَيكي زؤر كةم‬ ‫ل��ةش��اري مةككةدا يةكخواثةرست ب��وون وةك‪ :‬زةي��دي‬ ‫َ‬ ‫هاوةلي بةِرَيزي‬ ‫كوِري عةمري كوِري نوفةيل‪ ،‬كة باوكي‬ ‫ثَيغةمبةر (‪)h‬؛ سةعيدي كوِري زةيد بوو‪ ،‬ئةم ثياوة‬ ‫بةِرَيزة لةسةر رَيبازي ثَيغةمبةر ئيرباهيم (عليه السالم)‬ ‫مابووةوة‪ ،‬هةروةها زاناي بةِرَيز وةرةقةي كوِري نةوفل‪-‬‬ ‫يش بةهةمان شَيوة بوو‪( .‬وشهد شاهد من أهلها)‪.‬‬ ‫ ‪-‬يةكخواثةرسيت لةزمانةوانيدا‪ :‬يةكخواثةرسيت‬ ‫ي��ان يةكتاثةرسيت ل����ةِرووي زم��ان��ةوان��ي��ي��ةوة مةبةست‬ ‫لةثةرستين خواي تاكء تةنهاية‪ ،‬كة حةمتةن ثةرستين‬ ‫خواي ط��ةورة ل��ةدواي ناسيين دَي��ت‪ .‬لةزماني عةرةبيدا‬ ‫(وح��د‬ ‫وش��ةي (التوحيد)ي بؤ دان���راوة‪ ،‬س��ةرض��اوةك��ةي ّ‬ ‫يوحد توحيدا)ة كة بةماناي‪ :‬كردي بةيةك‪ ،‬بةيةكي زاني‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫بةيةكي دانا‪ ،‬دَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةم تةنها ناسينةيش نابَيت بةلكو دةبَيت شتَيكيش‬ ‫بةدرؤ بزانيتء باوةِريثَينةكةيت‪ ،‬وة شتَيكيش بةِراست‬ ‫بزانيتء باوةِريثَيبكةيت‪ .‬بؤمنوونة‪ :‬كاتَيك َ‬ ‫دةل�َي�ين‪:‬‬ ‫(ال إله إال اهلل) دةبَيت والَييتَيبطةينء بيضةسثَينني كة هيض‬ ‫‪6‬‬

‫ثةرسرتاوَيكي بةحةق نيية تةنها (اهلل) نةبَيت‪.‬‬ ‫ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي ل������ةزاراوةي ش���ةرع���دا‪ :‬بريتيية‬‫لةبةتةنها ناسيين خ��واي ط���ةورة‪ ،‬لة ث��ةروةردط��ارَي�تي‪،‬‬ ‫ثةرسرتاوَييت‪ ،‬ناوو كردارو بةرنامةدياريكردندا‪.‬‬ ‫زانايان وشةي ئيمانء تةوحيدو عةقيدةيان بؤ ئةم باسة‬ ‫بةكارهَيناوة‪ ،‬لةثَيناسةي باوةِردا راجوَيي هةية لةنَيوان‬ ‫ط��روث��ةك��ان��دا‪ ،‬ئ���ةوةي ك��ة ئةهلي سوننةتء جةماعةت‬ ‫لةسةري كؤن ثَيناسةي ب��اوةِر بةم شَيوةيةية‪( :‬اإلق��رار‬ ‫بالقلب‪ ،‬والنطق باللسان‪ ،‬والعمل باجلوارح)‪ .‬واتة‪ :‬وتةية‬ ‫‌بةزمانء باوةِرة َ‬ ‫‌بةدلء كردةوةية‌بةئةندامةكاني لةش‪.‬‬ ‫ب���اوةِر تةنها ضةند وش��ةي��ةك نيية ب��ةزم��ان بوترَيت‪،‬‬ ‫ضونكة مرؤظي دووِروو هةميشة بانطةشةي ب��ِرواداري‬ ‫[وِم� َ�ن‬ ‫خ��ؤي دةك��ات‪ ،‬ب��ةلاَ م خ��واي ط��ةورة دةف��ةرم��وَي��ت‪َ :‬‬ ‫َّ‬ ‫اس َم ْن َي ُق ُ‬ ‫ب ْؤِمِن َ‬ ‫ني]‬ ‫ول آَم َّناِباللهَِّ َوِبا ْلَي ْوِم آْالِخِر َوَما ُه ْممِ ُ‬ ‫الن ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(البقرة‪ .)٨ :‬وات��ة‪ :‬لةخةلكيدا كةسانَيك ه��ةن دةل�َي�نَ ‪:‬‬ ‫باوةِرمان هَيناوة بةخواو رؤذي دواييء باوةِرداريش نني‪.‬‬ ‫لةنَيو ئيماندارانيشدا باوةِر جياوازيي هةية‪ ،‬هةيانة‬ ‫زؤر ئيماندارةء هةيشيانة كةمرت‪ ،‬كةواتة‪ :‬ئيمان زيادو‬ ‫كةم دةكاتء لةوبارةيةوة َ‬ ‫بةلطةيش لةقورئانء سوننةتدا‬ ‫زؤرة‪.‬‬ ‫ه��ةروةه��ا ب���اوةِر تةنها تيرَِوانينَيكي بَيبةرهةمء راو‬ ‫سةرجنَيكي س��اردوس �ِر نيية دةرب����ارةي راستييةكان‪،‬‬ ‫ض��ون��ك��ة زؤر ك���ةس ث��ةي��ي��ان ب��ةِراس��ت��ي��ي��ةك��ان ب����ردووةو‬ ‫دل��ن��ي��اب��وون ك��ة راس��ت�ن‪ ،‬ب����ةلاَ م ن��ك� َ‬ ‫َ‬ ‫�ؤل��ي��ي��ان��ل�َي��ك��ردوونء‬ ‫ستةمكارييء خؤبةزلزاني بةرضاوياني تاريككردووة‪،‬‬ ‫خ��واي ط���ةورة دةرب����ارةي ف�يرع��ةونء شوَينكةوتوواني‬ ‫اسَت ْيَقَن ْتَها َأ ْن ُف ُس ُه ْم ُظ ْل ًما‬ ‫[و َج َح ُدوا ِبَها َو ْ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َو ُع ُل ًّوا َفا ْن ُظ ْر َكي َ‬ ‫ان َع ِاقَب ُة مْ ُ‬ ‫ال ْفِسِد َ‬ ‫ْف َك َ‬ ‫ين] (النمل‪.)١٤ :‬‬ ‫َ‬ ‫نكؤلييان لةئايةتةكان كردو باوةِريانثَينةهَينانء‬ ‫واتة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫لةناخيشةوة دلنيابوون كة راسنت‪ ،‬بةهؤي ستةمكارييء‬ ‫لووتبةرزييةوة باوةِرياننةهَينا‪.‬‬ ‫ه��ةروةه��ا ب���اوةِر ضةند ك���ردةوةو درومش �َي��ك نيية كة‬ ‫ئةطةر ئةجنامبدرَيت بةسبَيت‪ ،‬ضونكة هةموو كةسَيكي‬ ‫فَيَلباز ‪-‬ب��ؤ رووث��ام��اي��ي‪ -‬دةت��وان �َي��ت ه��ةم��ان ك���ردةوة‬ ‫ئةجنامبدات كة باوةِردارَيكي راستةقينة ئةجناميدةدات‪،‬‬ ‫ني خَُ‬ ‫وةك خواي طةورة دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إ َّن مْ ُ‬ ‫الَن ِافِق َ‬ ‫ادع َ‬ ‫ُون‬ ‫يِ‬ ‫الصلاَ ِة َقا ُموا ُك َسالىَ ُيَرا ُء َ‬ ‫ون‬ ‫ُو َخ ِ‬ ‫اد ُع ُه ْم َوِإَذا َقا ُمواِإلىَ َّ‬ ‫اللهََّ َوهَ‬ ‫َّ‬ ‫اس َولاَ َي ْذ ُك ُر َ‬ ‫ون اللهََّ ِإلاَّ َقِليلاً ] (النساء‪ .)١٤٢ :‬واتة‪:‬‬ ‫الن َ‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫دووِرووةكان ‪-‬بةنيازي خؤيان‪ -‬خوا دةخةلةتَينن‪ ،‬بة م‬ ‫خوا َ‬ ‫هةلوةشَينةرةوةي ثيالني ئةوانة‪ ،‬ئةوانة كة بؤ نوَيذ‬ ‫هةلدةسنت‪ ،‬رووثامايي بؤ َ‬ ‫بةتةمبةلي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك‬ ‫هةلدةسن‬ ‫دةكةنء بةكةمي نةبَيت يادي خوا ناكةن‪.‬‬ ‫كةواتة باوةِر‪ :‬ئةو هةستء نةستة بةرزو ثريؤزةية‬ ‫كة لةناخي م��رؤظ��دا جَيطريدةبَيتء تَيكِراي دةروون��ي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫دادةطرَيتء هةميشة بةزماني دةريدةبِرَيتء تينوتةوذم‬ ‫دةدات بةهةموو ئةندامةكانيء وا لةمرؤظ دةكات كة هةر‬ ‫سةرمايةيةكي بةنرخي هةية لةطيانء َ‬ ‫مالء كةسوكاري‬ ‫لةثَيناويدا بةختيانبكات‪ ،‬ضونكة بةاليةوة لةهةموويان‬ ‫بةنرخرتة‪.‬‬ ‫ئ��ةم روون��ك��ردن��ةوةي��ةم دةرب���ارةي ئيمان ثَيباشبوو‪،‬‬ ‫ضونكة سةرةتايةك دةبَيت بؤ بابةتةكةمان كة بةشَيكي‬ ‫هةرة طةورةي باوةِرة‪ ،‬بطرة هةموو باوةِرة‪.‬‬ ‫يةكخواثةرستيي خ���واي ط���ةورة دةك��رَي��ت بةضةند‬ ‫بةشَيكةوةء هةموويان بؤ بةيةكناسيين خواي طةورةو‬ ‫تةنها ملكةضيي ئةو دَين لةهةموو بوارةكاني ذياندا‪.‬‬ ‫ ‪-‬يةكخواثةرسيت لةثةروةردطارَييت (الربوبية)دا‪.‬‬ ‫ ‪-‬يةكخواثةرسيت لةثةرسرتاوَييت (األلوهية)دا‪.‬‬ ‫ ‪-‬ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي ل���ةن���اوو ك�����ردار (األمس����اء‬ ‫والصفات)دا‪.‬‬ ‫ ‪-‬يةكخواثةرسيت لةدةسةآلتدارَييت(احلاكمية)دا‪.‬‬ ‫ ‪-‬م���ةزن���يء ث���اداش�ت�ي ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي‪ :‬وةك‬ ‫بامسانكرد كة خواي ط��ةورة هةموو بوونةوةري بؤ ئةم‬ ‫مةبةستة بةديهَيناوة‪ ،‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬بةِرَينموونيي‬ ‫خ����واي ث����ةروةردط����ار ب���ان���ط���ةوازي دي��ن��ك��ةي دةك����ردء‬ ‫َ‬ ‫هاوةلة بةِرَيزو ناوازةكاني دةكرد‪ ،‬ئةوة بوو‬ ‫رَينموونيي‬ ‫َ‬ ‫سيانزة س��ال لةمةككة ث��ةروةردةي��دةك��ردن لةسةر ئةم‬ ‫دةرسة طةورةية تا بةجوانرتين شَيوة بيطةيةنَيت بةئَيمة‬ ‫وةك ضؤن خواي طةورة فييكردووة‪ ،‬بؤية جَيطةي زؤر‬ ‫خَ‬ ‫دلؤشيية بؤ موسولمَ انة سةرِراستة لةخواترسةكان‬ ‫كة ئ��ةم دينةمان وةه��ا ب��ةو شَيوة ثاكة ثَيطةيشتووةو‬ ‫زاناي زؤر لةخواترسء زيرةك روونيانكردؤتةوة بؤمان‪،‬‬ ‫ثَيويستة س���وذدةي شوكر ببةين ب��ؤ خ��واي ط���ةورة كة‬ ‫هيدايةتيداوين ل��ةس��ةر ئ��ةم رَي��ب��ازة ث���اكء بَيخةوشة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةهاوةل بؤ خوا‬ ‫ثَيوستيشة زؤر برتسنيء خؤمان بثارَيزين‬ ‫دانان (الشرك)‪ ،‬وة ضؤن نةترسني؟! لةكاتَيكدا ئيرباهيم‬ ‫َ‬ ‫خةليلولآل دةترسَيت لةم كارة قَيزةونةوةو دوعادةكات كة‬ ‫َ‬ ‫ربياردان بؤ‬ ‫خواي طةورة خؤيشيء نةوةكانيشي‬ ‫لةهاوةل ِ‬ ‫خواي بَيهاوتا بثارَيزَيت‪ ،‬وةك خواي طةورة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ن َأ ْن َن ْع ُبَد َ‬ ‫اج ُنبيِْن َوَبيِ َّ‬ ‫صَناَم] (إبراهيم‪ .)٣٥ :‬واتة‪:‬‬ ‫ال ْ‬ ‫[و ْ‬ ‫َ‬ ‫خؤمء نةوةكانيشم بثارَيزة لةوةي كة بتةكان بثةرستني‪.‬‬ ‫ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي ط��ةورةت��ري��نء ب��اش�تري��نء ضاكرتين‬ ‫زان��ي��اري��ي��ةء ه��ي��ض زان��ي��اري��ي��ةك ث �َي��ي��ن��اط��ات‪ ،‬ضونكة‬ ‫ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي ث��ةي��وةس��ت��ة بةناسيين خ���واي ط��ةورة‬ ‫لةناوو كردارء فةرمانيداء مافةكاني لةسةر بةندةكانء‬ ‫مايف بةندةكان لةسةر خوا‪ .‬باشرتين ئةوةنيية كة هةندَيك‬ ‫كات سودت ثَيدةطةيةنَيتء هةندَيك كات نايطةيةنَيت!‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو باشرتين ئةوةية هةموو كات بةسودبَيتء قازاجنت‬ ‫ثَيبطةيةنَيت‪ ،‬لةهةموو كاتَيكدا دةتوانيت خواي طةورة‬

‫بثةرستيتء هةموو كات ئاطادارتةء ضاودَيريتدةكات‪،‬‬ ‫زانيارييةكةي باشرتين زانياريية لةبوونةوةردا وة هةر‬ ‫ئةم مةبةستةيشة (آية الكرسي‪ ،‬البقرة‪ )255 :‬باشرتين‬ ‫َ‬ ‫ثياهةلداني‬ ‫ئايةتي قورئانة‪ ،‬ضونكة هةمووي وةصفء‬ ‫خ���واي ط��ةورةي��ة‪ ،‬وة س��ورةت��ي (ا‌إلخ��ل�اص) ب��ةرام��ب��ةرة‬ ‫بةسَييةكي قورئان‪.‬‬ ‫ ‪-‬راس���ت���َي���ت���ي���ي ي���ةك���خ���واث���ةرس�ت�ي‪ :‬ب����ؤئ����ةوةي‬ ‫يةكخواثةرسيت بةديبهَينرَيت‪ ،‬ثَيويستة دروومشةكةي‬ ‫ب��زان�ين ك��ة باوةِرهَينانة ب��ة (ال إل��ه إال اهلل) ك��ة ط��ةورةي‬ ‫ه��ةم��وو ك��ارةك��ان��ة‪ ،‬خ���واي ط����ةورة ك��ارَي��ك َ‬ ‫قبولناكات‬ ‫بةبي ئةمة‪ ،‬وة هةر‬ ‫لةبةندةكاني لةسةرةتا تا كؤتايي َ‬ ‫ب��ؤ ئ��ةم مةبةستةيش ثةيامبةراني ن����اردووةء كتَيبء‬ ‫فةرمايشيت خؤي ثَيياندا ن��اردووة‪ ،‬وةك خ��واي طةورة‬ ‫اس َ��أ ْل َم ْن َأ ْر َس ْلَنا ِمن َقبِْل َك ِمن ُّر ُسِلَنا‬ ‫[و ْ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫الرّحمْ َِن آلهِ َ ًة ُي ْعَب ُد َ‬ ‫ون] (الزخرف‪.)45 :‬‬ ‫َأ َجَع ْلَنا ِمن د ِ‬ ‫ُون َ‬ ‫وات��ة‪ :‬لـــةئوممةتاني ثةيامبةرانَيـــك بةرلةتؤ ن� رَ​َي�راون‬ ‫بثرســـة‪ :‬ئايا جطة ‌لةخواي بةخشندة‪ ،‬بِريارماندابوو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بثةرسرتي؟! وات��ة‪‌ :‬ثةيامبةران هةموو‬ ‫كؤمةلةخوايةك‬ ‫يةكدةنطن بؤ يةكخواثةرسيتء دوورط��رت��ن لةشَيوازي‬ ‫بتثةرسيت‪ ،‬ديارة هيض ثَيغةمبةرَيك نةنيرَ راوة‪ .‬وة خواي‬ ‫�ول‬ ‫ط��ةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫[وَم��ا َأ ْر َس ْلَنا ِمن َقبِْل َك ِمن َّر ُس� ٍ‬ ‫ون] (األنبياء‪:‬‬ ‫وحي ِإَليِْه َأَّن � ُه لاَ ِإَل �َه ِإَاّل َأَن��ا َف ْ‬ ‫ِإل ُن ِ‬ ‫اع ُب ُد ِ‬ ‫‪ .)25‬وات��ة‪ :‬لةثَيش تؤيشةوة ‪-‬ئ��ةي ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫هةر ثةيامبةرَيكمان ن��اردووة‪ ،‬وةحييء سروومشان بؤ‬ ‫كردووة كة‪ :‬هيض ثةرسرتاوَيك جطة لةمن نيية‪ ،‬جا كةواية‬ ‫هةر بةتةنها من بثةرسنت‪.‬‬ ‫كاري هةموو ثَيغةمبةران هةر ئةمة بووة كة طةلةكانياني‬ ‫ل�َي��ئ��اط��ادارب��ك��ةن��ةوة وةك خ���واي ك����ارزان دةف��ةرم��وَي��ت‪:‬‬ ‫اجَتِن ُبو ْا‬ ‫[وَلَق ْد َبَع ْثَنا فيِ ُكِّل أَُّم ٍة َّر ُس��والً َأِن ْ‬ ‫اع ُب ُدو ْا اللهَّ َو ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫الطا ُغ َ‬ ‫وت‪( ]...‬النحل‪.)36 :‬‬ ‫وات��ة‪ :‬بةِراسيت بؤ ناو هةموو ئوممةتء نةتةوةيةك‬ ‫لةهةموو سةردةمَيكدا ثةيامبةرَيكمان ناردووة بؤئةوةي‬ ‫ثَي َ‬ ‫يانبلَيت‪ :‬تةنها خ��وا ب��ث��ةرس�تنء ل��ةت��اغ��وتء ياسا‬ ‫َ‬ ‫ثوضةلةكان دووربن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دووخالة‪( :‬خواثةرسنتء وةالناني تاغوت)‬ ‫بةل َي ئةو‬ ‫ك��ة ه��ةر ثَيغةمبةرةي داوي��ةت��ي بةطوَيي ئوممةتةكةي‬ ‫خؤيدا بناغةي طشت ئايينةكانء دي�ني ئيسالميشة‪،‬‬ ‫خ���واي ط���ةورة ئ���ةوةي زؤر روون��ك��ردؤت��ةوة ك��ة هةموو‬ ‫ثَيغةمبةران وتوويانة بةطةلةكانيان‪ :‬تةنها خوا بثةرسنتء‬ ‫واز لةخواكانيرت بهَينن‪.‬‬ ‫(ال إله إال اهلل) درومشي يةكخواثةرستيية‪ ،‬واتة‪ :‬هيض‬ ‫خ��واي��ةك نيية شايستةي ث��ةرس�تن بَيت ب��ةح��ةق‪ ،‬جطة‬ ‫لةخواي طةورة لةفةرمانء بِريارو حوكمدا‪ .‬ئةمةيش دوو‬ ‫بةشة‪ ،‬يةكةم‪( /‬ال إله إال اهلل)‪ ،‬دووةم‪( /‬حممد رسول اهلل)‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪7‬‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫(ال إله إال اهلل) يةكةمنيء طةورةترين ثايةية لةئيسالمداء‬ ‫دةكةوَيتة ثَيش‪ :‬نوَيذ‪ ،‬رؤذوو‪ ،‬زةك��ات‪ ،‬ح��ةجء هةموو‬ ‫شتَيكي ديكة لةم دينةدا‪ ،‬هةركةسَيك لةقورئان رامبَينَيت‬ ‫بَيطومان تَيبينيي ئةو بايةخة مةزنة دةك��ات كة كتَييب‬ ‫خوا بةضةمكي يةكخواثةرسيت داوة كة (ال إله إال اهلل)‬ ‫درومشةكةيةتي‪ ،‬بةشَيوةيةك كة كةلَينَيكي هةرة طةورةي‬ ‫لةسةرتاثاي قورئاندا داطريكردووة‪ ،‬هةرضةندة لةسورةتة‬ ‫مةككةييةكاندا توندتر جةختيلةسةردةكاتةوة‪ ،‬رةنطة‬ ‫وا بةزةينماندا بَيت ئ��ةو بايةخة بَيوَينةيةي لةكتَييب‬ ‫خ��وادا بةضةمكي (ال إله إال اهلل) دراوة لةبةرئةوةية كة‪:‬‬ ‫لةطةلياندا دواوة َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكَيكي‬ ‫ئةوانةي قورئان لةسةرةتاوة‬ ‫ه��اوب��ةش��ث��ةرس��ت��ب��وون‪ ،‬ب��ؤي��ة وا ش��ي��اوب��ووة ك��ة زي��ات��ر‬ ‫بةضةمكي (ال إله إال اهلل) بياندوَينَيت بؤ راستكردنةوةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلةكانيان‪.‬‬ ‫ثوضةلء بريوبؤضوونة‬ ‫بريوباوةِرة‬ ‫ب����ةلاَ م ب��ةردةوام��ب��وون��ي ب��اس��وخ��واس��ي ئ���ةم ضةمكة‬ ‫لةسورةتة مةدينةييةكانيشدا‪ ،‬لةثاش دامةزراني باوةِرو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتي ئيسالميء‬ ‫كؤمةلطةي ئيسالميء‬ ‫بةرثابووني‬ ‫َ‬ ‫ثابةندبووني ئةو كؤمةلطةية بةئةركء ثَيداويستييةكاني‬ ‫ئ��ي��س�لامء ل���ةس���ةرووي ه��ةم��ووي��ش��ي��ان��ةوة ك��ؤض��ك��ردنء‬ ‫جيهادكردن لةثَيناوي خوادا‪ ،‬ئةمانة هةموويان َ‬ ‫بةلطةي‬ ‫روونء ئ��اش��ك��ران ب��ؤ ط��رن��ط��يء م��ةزن��ي��ي ئ���ةم ضةمكة‪،‬‬ ‫تةنانةت بةطوَيرةي ئةو بِروادارانةيش كة خواي طةورة‬ ‫لةسةرةتاي ئايةتة مةدةنييةكان بة [َيا َأ ُّيَها الَِّذ َ‬ ‫ين آَم ُنوا]‬ ‫دةيدواندن‪.‬‬ ‫جا ضةمكي (ال إله إال اهلل) طوفتارَيك نيية بؤ كاتء‬

‫ساتَيك بَيتة بةر باسانء دواتر لةوَيوة بطوَيزرَيتةوة بؤ‬ ‫َ‬ ‫كةسانيرت‪َ ،‬‬ ‫لةطةل هةموو باسةكاندا‬ ‫بةلكو فةرمايشتَيكة‬ ‫جَيطؤِركَيدةكاتء هيض كاتَيك نابِرَيتةوة‪.‬‬ ‫رةن���ط���ة ئ����ةم ئ��اي��ةت��ة ث��ي��رؤزة ب� َ‬ ‫��ةل���ط���ةي���ةك ب���َي���ت بؤ‬ ‫بؤضوونةكةمانء يةكاليشيدةكاتةوة‪َ[ ،‬ي��ا َأ ُّيَها الَِّذ َ‬ ‫ين‬ ‫ِه‬ ‫اب الَِّذي َن َّز َل َعَلى َر ُسولِ‬ ‫آَم ُنوا ِآم ُنوا ِباللهَِّ َوَر ُسولِ‬ ‫ِه َوا ْلِكَت ِ‬ ‫اب الَِّذي َأ ْن�َ�ز َل ِم ْن َقب ُ‬ ‫ْل َوَم ْن َي ْك ُف ْر ِباللهَِّ َوَملاَ ِئَكِتِه‬ ‫َوا ْلِكَت ِ‬ ‫ض� َّ‬ ‫�ل َ‬ ‫َو ُك ُتِبِه َو ُر ُس�ِ�ل�ِ�ه َوا ْل �َي� ْ�وِم آْالِخ ِ��ر َفَق ْد َ‬ ‫ض�َل�اَلاً َبِعي ًدا]‬ ‫(النساء‪ .)١٣٦ :‬وات��ة‪ :‬ئ��ةي ئ��ةوان��ةي باوةِرتانهَيناوة‪،‬‬ ‫باوةِربهَينن ب��ةردةوام دامةزراوبن لةسةر ئيمان بةخواو‬ ‫ثَيغةمبةرةكةيء ب��ةو قورئانةيش ك��ة ل��ةم��اوةي ضةند‬ ‫َ‬ ‫سالَيكدا دايبةزاندووة بؤ ثَيغةمبةرةكةيء بةو كتَيبانةيش‬ ‫ك��ة ثَيشرت رةوان��ةي��ك��ردوون‪ ،‬ج��ا ئ���ةوةي باوةِرينةبَيت‬ ‫بةخواو فريشتةكانيء كتَيبةكانيء ثَيغةمبةرانيء رؤذي‬ ‫دوايي‪ ،‬ئةوا بةِراسيت طومِرابووة بةئةوثةِري طومِرايي‪.‬‬ ‫ليرَ ةدا ئةوانةي كة بؤ بِرواهَينان بانطدةكرَين هةر خودي‬ ‫بِروادارانن‪ ،‬ئةو شتانةيش كة بؤ بِرواثَيهَينان بانطدةكرَين‬ ‫ثَيشرت ئةمان باوةِري تةواويان ثَييان هةبووة‪ ،‬ئةوانة بؤ‬ ‫باوةِر بةخواو ثَيغةمبةرةكةي (‪)h‬ء ئةو قورئانةي كة‬ ‫بؤ سةر ثَيغةمبةرةكةي (‪ )h‬دابةزاندووة‪ ،‬بانطدةكرَين‪،‬‬ ‫ه��ةروةه��ا ئ��ةو كتَيبانةي ك��ة ثَيشرت ن��اردوون��ي‪ .‬خ��واي‬ ‫الر ُس ُ‬ ‫ول‬ ‫طةورة لةثَيشدا لةبارةيانةوة فةرموويةتي‪[ :‬آَم َن َّ‬ ‫با أُ ْنِز َلِإَليِْه ِم ْن َربِ​ِّه َو مْ ُ‬ ‫ال ْؤِم ُن َ‬ ‫ون ُك ٌّل آَم َن ِباللهَِّ َوَملاَ ِئَكِتِه‬ ‫مِ َ‬ ‫َو ُك ُتِبِه َو ُر ُسِلِه لاَ ُنَف ِّر ُق َبينْ َ َأ َح ٍد ِم ْن ُر ُسِلِه َوَقالُوا سمَِ ْعَنا‬ ‫ْك مَْ‬ ‫َوَأ َط ْعَنا ُغ ْفَراَن َك َربََّنا َوِإَلي َ‬ ‫ري] (البقرة‪.)٢٨٥ :‬‬ ‫الِص ُ‬

‫موس َ‬ ‫ول‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫ةب‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ت ثَيش ب‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫خ‬ ‫بةت‬ ‫ة‬ ‫واي طةورة‪،‬‬ ‫وا‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ة‬ ‫ط‬ ‫ش‬ ‫ت تاغوتة‬ ‫ك‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫رب‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ت‪،‬‬ ‫خؤ ديارة‬ ‫واتاي‬ ‫(‬ ‫ال‬ ‫إل‬ ‫ه‬ ‫إ‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫هلل‬ ‫)‬ ‫يةكةمجا‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫ة‬ ‫ف‬ ‫ي‬ ‫ك‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ء‬ ‫هةموو دةسةلاَ‬ ‫الداني‬ ‫ت‬ ‫دا‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫ملهو ِرء ت‬ ‫ا‬ ‫غ‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫ة‬ ‫ك‬ ‫ان‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ون‬ ‫ي‬ ‫تة‬ ‫سل‬ ‫اية‪ ،‬ثاشان‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ء‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫ِرهَينانة بة‬ ‫خ‬ ‫وا‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ك‬ ‫ء‬ ‫ت‬ ‫ةنها‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫وات��ة‪ :‬ثَيغةمبةرو ئيمانداران ب��اوةِري��ان هةية بةوةي‬ ‫لةاليةن ثةروةردطاريانةوة هاتؤتةخوارةوة‪ ،‬هةموويان‬ ‫ب�����اوةِري�����ان ب���ةخ���واو ف��ري��ش��ت��ةك��ان��يء ك��ت �َي��ب��ةك��ان��يء‬ ‫َ‬ ‫–دةلينَ ‪ -‬هيض جؤرة جياوازييةك‬ ‫ثَيغةمبةرةكاني هةيةو‬ ‫ناكةين لةنَيوان هيض ثَيغةمبةرَيك لةثَيغةمبةرةكاني خوادا‬ ‫–لةباوةِردا‪ ،-‬ه��ةروةه��ا وت��ي��ان‪ :‬ط��وَي �ِراي� َ‬ ‫�ةلء ملكةضني‬ ‫بؤ بةديهَينةرمان‪ -‬ث��ةروةردط��ارا لَيخؤشبووني تؤمان‬‫دةوَيتء سةرئةجنام هةر بؤ الي تؤية طةِرانةوة‪.‬‬ ‫كةواتة ضةمكي (ال إله إال اهلل) ضةمكَيكي هةميشةيية‬ ‫ربواياني بؤ بانطناكرَيت تا‬ ‫لةذياني مرؤظايةتيدا‪ ،‬تةنها بَي ِ‬ ‫َ‬ ‫هاوةلثةرستانيشي بؤ بانطناكرَيت‬ ‫باوةِريثَيبهَينن وة تةنها‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫تا بريوباوةِريان راستبكةنةوة‪ ،‬بةلكو موسو انانيشي‬ ‫بؤ بانطدةكرَيتء وةبريياندةهَينرَيتةوة‪ ،‬تا بةزيندوويي‬ ‫ل� َ‬ ‫�ةدل��ي��ان��دا مبَينَيتةوةء ل��ةوي��ذدان��ي��ان��دا بضةسثَيت‪ ،‬تا‬ ‫لةذياني رؤذانةياندا كاريطةربَيتء لَييساردنةبنةوةء‬ ‫لةداخوازييةكانيشي بَيئاطانةبن‪.‬‬ ‫شايةمتان (ال إل��ة إال اهلل حممد رس��ول اهلل) هةموو‬‫روك��ن��ةك��ان��ي�تري��ش��ة‪ :‬ش��اي��ةمت��ان��ه�َي��ن��ان ب���ةزم���ان دةب �َي��ت‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدابَيت بةو ناديارانةي ثَيغةمبةر‬ ‫باوةِربوونيشي‬ ‫(‪ )h‬باسيكردوون‪ ،‬لةِراستيدا شايةمتانةكة خؤيشي‬ ‫باوةِرهَينانة بةناديار‪ ،‬راستة ثَيغةمبةر (‪ )h‬دياربووة‪،‬‬ ‫بةلاَ م باوةِرهَينان بةوةحي كة لةخواوة بؤي هاتووة هةر‬ ‫ن��ادي��ار ‪-‬غ��ةي��ب‪ -‬ب���ووة‪ ،‬دي��س��ان لةِراستيدا شايةمتان‬ ‫روكنةكانيرتي ب��اوةِر دةطرَيتةوة‪ ،‬باوةِرهَينان بة‪ :‬خوا‪،‬‬ ‫فريشتةكان‪ ،‬كتَيبةكاني خوا‪ ،‬نيرَ راوةكاني‪ ،‬رؤذي دوايي‪،‬‬ ‫قةدةر‪ .‬بةم شةشة دةوترَيت روكنةكاني باوةِر كة لةبازنةي‬ ‫ش��اي��ةمت��ان��ةك��ةداي��ة‪ ،‬ب��ؤي��ة ه��ةرك��ةس�َي��ك شايةمتانةكةي‬ ‫ب��ةك��ردةوة ضةسثاند ئ��ةوا ثَينج روك��ن��ةك��ةي�تري ب��اوةِر‬ ‫جَيبةجَيدةكات‪ ،‬ئةطةر كةسَيك سةرِراستانة شايةمتانيهَينا‬ ‫ئيسالم واي بؤ حسَيبدةكات كة باوةِري بةِروكنةكانيرتي‬ ‫ب��اوةِر هَيناوة‪ ،‬ضونكة بةسروشيت ك��ات وت�ني‪( :‬ال إله‬ ‫إال اهلل) كةخؤي باوةِرهَينانة بةيةكخواثةرستيي خواي‬ ‫طةورةو وتين‪( :‬حممد رسول اهلل) باوةِرهَينانة بةهةموو‬ ‫ثَيغةمبةران ‪ ..‬هةركةسيش باوةِري بةثَيغةمبةران هَينا‪،‬‬ ‫وات��ة‪ :‬ب��اوةِري بةو فريشتانةيش هَيناوة كة ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬باسي فةرموون‪ ،‬فريشتةي ثةيامهَينةربَيت يان‬ ‫ئةوانيرت‪ ،‬هةركةسيش ب���اوةِري ب��ةخ��واو ثَيغةمبةرانء‬ ‫فريشتةكان هَينا‪ ،‬بَيطومان باوةِريش بةوةحي دةهَينَيت‪،‬‬ ‫ئةمةيش واتة‪ :‬ب��اوةِري بةكتَيبة ئامسانييةكان هَيناوة‪،‬‬ ‫هةركةسيش باوةِري بةخواو ثَيغةمبةرانء فريشتةكانء‬ ‫كتَيبة ئامسانييةكان هَينا‪ ،‬ب���اوةِر ب���ةِرؤذي دواييش‬ ‫دةهَينَيت‪ ،‬ضونكة باوةِرهَينان ب��ةِرؤذي دواي��ي بةشَيكة‬ ‫لةباوةِرهَينان ب��ةدةس��ةلاَ تء ضاكةي خ��واي دادث��ةروةر‪،‬‬ ‫ه���ةروةه���ا ث �َي��غ��ةم��ب��ةرانء ك��ت�َي��ب��ة ئامسانييةكانيش‬

‫َ‬ ‫هةواليانداوةثَيمانء باسي قةزاو قةدةريان بؤ كردووين‪،‬‬ ‫كة لقَيكة لةباوةِرهَينان بةخواي طةورة ‪ ..‬ضونكة ئةوةي‬ ‫باوةِري بةزانسيت ئةزةليء بَيسنوورو ويستء ئريادةو‬ ‫دةس��ةلاَ ت��ي بَيهاوتاي خ��وا هَينا‪ ،‬كة شت لةنةبوونةوة‬ ‫دةهَينَيتة ب��وون‪ ،‬رووداوةك���ان دةهَينَيتء دةب��ات‪ ،‬ئةوا‬ ‫خؤي لةخؤيدا باوةِري بةقةزاو قةدةر هَيناوة‪.‬‬ ‫شَيواندن لةهةر روكنَيك لةِروكنةكاني باوةِردا روبدات‬ ‫م��ان��اي واي���ة‪ :‬بناغةي ب���اوةِر هةرةسيهَيناوةو ب���اوةِري‬ ‫رماوة! بةثَيضةوانةيشةوة ثاش تَيطةيشنت لةِروكنةكانء‬ ‫ب��اش ث��اب��ةن��دب��وون ث�َي��ي��ان��ةوة م��ان��اي واي���ة‪ :‬شايةمتان‬ ‫ثتةوراطرياوةو خةم لةِرماني نابَيت‪.‬‬ ‫خواي طةورة شةهادةي واي ناوَيت كة تةنها بةخواي‬ ‫بزانني لةعيبادةتةكاندا‪َ ،‬‬ ‫بةلكو هةموو شتَيك كة كردمان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫يان بينيمان يان بيستمان دةبَيت بةراورديبكةين‬ ‫قورئانء سوننةتي ثاكي ثَيغةمبةر (‪ )h‬ئةطةر لةطةلَ‬ ‫ئ��ةو دوو سةرضاوةية س��ازا ئ��ةوا وةري��دةط��ري��ن ئةطةرنا‬ ‫ئ��ةوا دوور ف�ِرَي��ي��دةدةي��ن‪ ،‬ئينجا م��ان��اي (ال إل��ه إال اهلل)‬ ‫دَيتةبوون‪ ،‬بَيطومان ئةم وشة ثريؤزة هةر ضوار بةشةكةي‬ ‫يةكخواثةرسيت دةطرَيتةوة بؤية ثَييدةوترَيت‪ :‬وشةي‬ ‫يةكخواثةرسيت‪ ،‬وة يةكةم ثايةو طةورةتني ثايةي ئيسالمة‬ ‫كة خواي طةورة دةربارةي طةورةييء مةزنيي ئةم وشةية‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ُو َو مْالَلاَ ِئَك ُة َوأُولُو‬ ‫[شِهَد اللهَُّ َأ َّن ُه لاَ ِإَلَهِإلاَّ هَ‬ ‫ُو ا ْلَعِزي ُز الحْ َِكي ُم] (آل‌عمران‪:‬‬ ‫ا ْلِع ْلِم َقِائ ًماِبا ْلِق ْسِط لاَ ِإَلَهِإلاَّ هَ‬ ‫‪ .)18‬واتة‪ :‬خوا شايةتيداوة كة هيض ثةرسرتاوَيك نيية‬ ‫خؤي نةبَيت‪ ،‬هةروةها فريشتةكانء خاوةن زانستةكان‬ ‫شايةتييانداوة –واتة‪ :‬باوةِري ضةسثاويان هةية‪( -‬خوا)‬ ‫هةميشة دادث��ةروةري��ي راط��رت��ووة‪ ،‬هيض ثةرسرتاوَيكي‬ ‫بةِراسيت نيية جطة لةو خوايةي شكؤمةندو كاربةجَيية‪.‬‬ ‫ ‪-‬كؤتاييش هةردةبَيت بةيةكخواثةرسيت بَيت‪،‬‬ ‫وةك ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬من مات وهو يعلم أن‬ ‫ال إله إال اهلل دخل اجلنة» رواه املسلم‪ .‬واتة‪ :‬ئةوةي مردوو‬ ‫دةي��زان��يء ب���اوةِري واب��وو كةهيض خوايةك نيية جطةلة‬ ‫َ‬ ‫بةدلنياييةوة دةبَيت بةهةموو‬‫(اهلل) دةضَيتة بةهةشتةوة‬ ‫َ‬ ‫مةرجةكانييةوة بَيت‪ ،-‬نةك كابرا بلَيت‪( :‬ال إله إال اهلل)‬ ‫ء حزبَيك يان كةسَيك يان بةرنامةيةك لةجَيطةي خواو‬ ‫بةرنامةي خوا دابنَيت‪ ،‬ئةمة ض باوةِربوونَيكة؟! وةهةروةها‬ ‫دةفةرموَيت‪« :‬لقنوا موتاكم ال إله إال اهلل» املسلم‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫(ال إله إال اهلل) بدةن بةطوَيي مردووةكانتاندا ‪-‬ئةوانةي كة‬ ‫لةسةرةمةرطدان‪ .-‬وة ئةم طوتنة ئاساننيية هةركةسَيك‬ ‫ل��ةدون��ي��ا ل��ةذي��ان��ي رؤذان���ةي���دا يةكخواثةرستييةكةي‬ ‫تةواونةبَيت ناتوانَيت َ‬ ‫بيلَيت‪ .‬هةروةها دةفةرموَيت‪« :‬من‬ ‫كان آخر كالمه ال إله إال اهلل دخل اجلنة» رواه أب��وداود‬ ‫واحلاكم وقال الشيخ األلباني‪ :‬صحيح‪ .‬واتة‪ :‬هةركةسَيك‬ ‫كؤتا وش��ةي (ال إله إال اهلل) بَيت دةضَيتة بةهةشتةوة‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪9‬‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫ثَيويستة ل��ةم ف��ةرم��وودة ث�يرؤزان��ة بةجواني تَيبطةين‪،‬‬ ‫�ةل��ة ك��ةس��ان�َي��ك ب��ةه� َ‬ ‫ض��ون��ك��ة ئ���ةم ف��ةرم��وودان��ة ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل��ة‬ ‫لَييانتَيطةيشتوون‪ ،‬كابرا لةذياني دونيايدا هيض َ‬ ‫طوي‬ ‫دةلينَ ‪ :‬ئةوةنيية َ‬ ‫بةفةرمانةكاني خوا نادات‪ ،‬بةلاَ م َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬ ‫(ال إله إال اهلل) كةواتة موسولمَ انة!! بؤية ثَيويستة وةك‬ ‫زؤر ب��ةِرَي��ز (وةه�ب�ي ك���وِري مونةبيهــ) لَييتَيبطةين كة‬ ‫كابرايةك لَيثرسي‪« :‬ئايا (ال إله إال اهلل) كليلي دين نيية؟‬ ‫واتة‪ :‬هةرضي بكةم دةضمة بةهةشتةوة‪ ،‬ضونكة َ‬‫دةلَيم‪:‬‬ ‫(ال إله إال اهلل)‪ -‬ئيمام وةه��ب ف��ةرم��ووي‪ :‬مةطةر هةموو‬ ‫كليلَيك ددان��ي نيية؟ ئةطةر بةكليلَيكةوة هاتي ددان��ي‬ ‫هةبوو‪ ،‬ئةوا دةرطات بؤ دةكرَيتةوة‪ ،‬بةآلم ئةطةر دداني‬ ‫نةبوو ئةوا ناكرَيتةوة»‪.‬‬ ‫ب��ةب �َي��ب��وون��ي ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي ه��ي��ض ك����ردةوةي����ةك‬ ‫قةبولناكرَيتء ثَيويست بةهيض َ‬ ‫َ‬ ‫بةلطةيةك ناكات‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫بةلطةمان زؤر هَينايةوة‪.‬‬ ‫باشرتين زيكر (ال اله إال اهلل)ية كة َ‬ ‫خةلكي ئةجناميدةدةن‬ ‫وةك ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬أفضل الذكر ال إله إال‬ ‫اهلل» رواه الرتمذي وإبن ماجة‪ .‬واتة‪ :‬باشرتين يادكردني‬ ‫خواي طةورة (ال إله إال اهلل)ية‪.‬‬ ‫ه��ي��ض ش��ت�َي��ك نيية ث �َي��ش ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي ‪-‬وة نة‬ ‫لةدوايشييةوةية‪ ،-‬يةكةم شتَيك كة ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫بانطي َ‬ ‫خةلكي بؤ كرد ئ��ةوة بوو كة شاهيديبدةن هيض‬ ‫خوايةك نيية شايستةي ثةرسنت بَيت جطة لة (اهلل) وة‬ ‫موحةممةد‪-‬يش (‪ )h‬نيرَ راوي خواية‪ .‬ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫دةفةرموَيت‪« :‬أُم��رت أن أقاتل الناس حتى يشهدوا أن‬ ‫ال إله إال اهلل»‪ .‬وات��ة‪ :‬فةرمامنثَيكراوة كة جةنطبكةم تا‬ ‫َ‬ ‫خةلكي ش��اي��ةت��ي��دةدةن ك��ة هيض خ��واي��ةك نيية جطة لة‬ ‫(اهلل) ‪-‬واتة‪ :‬دةسةآلتي حوكمِراني بطرمةدةست ئةوسا‬ ‫كي باوةِردةهَينَيت يان نا‪ ،‬ئازادةء بةويسيت خؤيةتي‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ضونكة تؤبزيكردن لةديندا نيية‪ -‬وةه��ةرةوةه��ا كاتَيك‬ ‫َ‬ ‫هاوةلي بةِرَيز موعازي كوِري جةبةلي‬ ‫ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫نارد بؤ يةمةن ثَييفةرموو‪« :‬إنك تأتي قوما أهل الكتاب‬ ‫فليكن أول ما تدعوهم إليه شهادة أن ال إله إال اهلل وأن‬ ‫حممدا رسول اهلل ‪ )...‬البخاري‪ /‬كتاب مغازي (‪.)4086‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك لةخاوةن ثةيامةكان‪ ،‬با‬ ‫واتة‪ :‬تؤ دةضيتة ناو‬ ‫يةكةم شتَيك كة بانطياندةكةيت بؤي شايةتيدان بة (ال‬ ‫إله إال اهلل) بَيت‪.‬‬ ‫خَ‬ ‫ي��ةك��خ��واث��ةرس��ت��ان دل��ؤش�تري��ن ك��ةس��ن ب��ةت��ك��اك��ردن‬ ‫(الشفاعة)ي ثَيغةمبةر (‪ ،)h‬ه��ةر بةيةكخواثةرسيت‬ ‫بةر تكاي ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةكةوين وةك ئةبوهورةيرة‬ ‫الناس َ‬ ‫فاعتك‬ ‫ثرسياري لَيكردو وت��ي‪َ« :‬م��ن أسَع ُد‬ ‫بش ِ‬ ‫ِ‬ ‫القيامة؟ ق��ال رس� ُ‬ ‫الناس‬ ‫هلل (‪ ... :)h‬أسَع ُد‬ ‫ي��وَم‬ ‫�ول ا ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫خالصا من‬ ‫القيامة‪َ ،‬من قال ال إلَه إال اهلل‪،‬‬ ‫فاعيت يوَم‬ ‫ِ‬ ‫ً‬ ‫بش َ‬ ‫خَ‬ ‫قلبه»‪ .‬صحيح البخاري‪ .‬واتة‪ :‬كَيية دلؤشرتين كةس‬ ‫ِ‬ ‫‪10‬‬

‫بةتكاي تؤ لةِرؤذي دواييدا؟ فةرمووي‪ :‬خَ‬ ‫دلؤشرتين كةس‬ ‫(خ� َ‬ ‫�ةل��ك) بةتكاكردمن ل���ةِرؤذي دواي��ي��دا ئ��ةو كةسةية كة‬ ‫دليةوة زؤر َ‬ ‫دةلَيت‪( :‬ال إلَه إال اهللُ) لةناخي َ‬ ‫َ‬ ‫بةدلسؤزي‪.‬‬ ‫كةواتة ئَيستا روونء ئاشكراية كةسَيك بةر تكاكردني‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةكةوَيت كة يةكخواثةرست بَيت‪ ،‬ئيرت‬ ‫بةطوَيرةي بةهَيزيي باوةِري‪ ،‬خواي طةورة لةهةموو شتَيك‬ ‫َ‬ ‫ربياردان نةبَيت بؤ خواي بَيهاوتا‪.‬‬ ‫خؤشدةبَيت‬ ‫لةهاوةل ِ‬ ‫ يةكخواثةرستيي ب��ةه�َي��ز ش��ةي��ت��ان الوازدةك�����ات‪:‬‬‫بةيةكخواثةرستييةكي بةهَيزةوة شةيتان الوازدةب�َي��ت‬ ‫ل��ةه��ةم��وو ب������اوةِرة خ��راث��ة ش��ةي��ت��ان��ي��ي��ةك��ان��دا‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةل��ك��و‬ ‫ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي ق����ةلاَ ي خ���واي ط���ةورةي���ةء ه��ةرك��ةس‬ ‫بِرواتة ناوييةوة ثارَيزراودةبَيت لةشةيتانء ناتوانَيت‬ ‫َ‬ ‫لةخشتةي ب� َ‬ ‫ه��ةول��دةدات ب���ةلاَ م هةرطيز‬ ‫��ةري‪ ،‬شةيتان‬ ‫ناتوانَيت‪ ،‬شةيتان خؤيشي دةزانَيت وةك خواي طةورة‬ ‫دةفةرموَيت‪َ[ :‬ق َ‬ ‫جِع َ‬ ‫اد َك‬ ‫ني ِإلاَّ ِعَب َ‬ ‫ال َفِبِع َّزِت َك لأَُ ْغِوَي َّن ُه ْم َأ مْ َ‬ ‫ِم ْن ُه ُم مْ ُ‬ ‫ال ْخَلِص َ‬ ‫ني] (ص‪ .)83-82 :‬واتة‪ :‬شةيتان وتي‪:‬‬ ‫لاَ‬ ‫سوَيند بةدةسة تي بَيسنوورت شةرتبَيت هةرهةموويان‬ ‫طومِراو س��ةرط��ةردان بكةم‪ ،‬مةطةر ئةو بةندانةت كة تؤ‬ ‫بةثاكي دةث��ةرس�تن‪ .‬ئةوانة خ��ؤت ئةيانثارَيزيتء من‪،‬‬ ‫دةسةلاَ مت بةسةرياندا نيية‪ .‬خواي طةورة وةصفي بةندة‬ ‫ْس َل ُه‬ ‫يةكخواثةرستةكان دةكاتء دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إ َّن ُه َلي َ‬ ‫ين آَم ُنوا َوَعَلى َربِ​ِّه ْم َيَتَو َّك ُل َ‬ ‫ُس ْل َطا ٌن َعَلى الَِّذ َ‬ ‫ون] (النحل‪:‬‬ ‫‪ .)٩٩‬وات��ة‪ :‬ضونكة بَيطومانة كة ‪-‬شةيتان‪ -‬هيض زؤرو‬ ‫دةسةلاَ تَيكي بةسةر ئةوانةدا نيية كة بِروايانهَيناوة تةنها‬ ‫ْس‬ ‫بةثةروةردطاريشيان ثشتدةبةسنت‪ .‬يان [ِإ َّن ِعَب ِ‬ ‫ادي َلي َ‬ ‫َل َك َعَليِْه ْم ُس ْل َطا ٌن َوَكَفىِبَرب َ‬ ‫ِّك َوِكيلاً ] (اإلسراء‪ .)٦٥ :‬واتة‪:‬‬ ‫بةِراسيت بةندةكاني من ‪-‬ئةي شةيتاني نةفرينلَيكراو‪-‬‬ ‫َ‬ ‫هةولوكؤششي تؤ‬ ‫هيض دةسةلاَ تي تؤيان لةسةرنابَيتء‬ ‫كاريانتَيناكاتء ثةروةردطاري تؤ ‪-‬ئةي ئيماندار‪ -‬بةسة‬ ‫بؤ ثاراستنت‪.‬‬ ‫ئ���ةوةي زؤر جَيطةي س��ةرجن��ة ئَيستايش شةيتانة‬ ‫مرؤظكردةكان ئ��ةوةي خراثةبَيت لةوآلتدا ‪-‬بةتايبةتي‬ ‫دةزط��اك��ان��ي راط��ةي��ان��دن‪ -‬ب�َل�اَ وي��دةك��ةن��ةوة وةك ئ��ةوةي‬ ‫جَينشيين شةيتان بن‪.‬‬ ‫ه������ةردوو ئ��ي��م��ام��ة ب���ةِرَي���زةك���ة ب���وخ���اريء موسليم‬ ‫لةفةرموودةيةكي هاوبةشدا دةط�ِرَ​َي�ن��ةوة كة ثَيغةمبةري‬ ‫خوا (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬من شهد أن ال إله إال اهلل وحده‬ ‫ال شريك له‪ ،‬وأن حممداً عبده ورسوله‪ ،‬وأن عيسى عبد اهلل‬ ‫ورسوله وكلمته ألقاها إىل مريم وروح منه‪ ،‬واجلنة حق‪،‬‬ ‫والنار حق‪ ،‬أدخله اهلل اجلنة على ما كان من العمل»‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫هةركةس شايةتيدا كة‪ :‬غةيري خواي طةورة خوايةكيرت‬ ‫نيية شياوي ثةرسنت بَيت‪ ،‬ت��اكء تةنياو بَيهاوبةشة‪،‬‬ ‫موحةممةديش (‪ )h‬بةندةي خوايةو خؤي ناردوويةتي‪،‬‬ ‫عيسايش بةندةو ثَيغةمبةري خوايةو ئةو ناردوويةتيء‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫بةبِريارو فةرماني ئةو بووةو هاويشتوويةتيية ثزداني‬ ‫خاتوو م��ةري��ةمء رؤحَيكة لةاليةن خ��ؤي��ةوةو‪ ،‬ددانيش‬ ‫بنَيت بةِراسيتء دروستيي بةهةشتء دؤزةخدا ‪ ..‬ئيرت‬ ‫ك��اروك��رداري هةرضؤنَيك ب�َي��ت‪ ،‬خ��واي ط���ةورة دةيباتة‬ ‫بةهةشتةوة‪.‬‬ ‫ثَيويستة وةك زان��اي��امن��ان ل��ةم ف��ةرم��وودة ث�يرؤزان��ة‬ ‫تَيبطةين كة روونيانكردوونةتةوة بؤمان‪ ،‬لةكؤتايي ئةم‬ ‫فةرموودةيةدا ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬أدخله اهلل‬ ‫اجلنة على ما كان من العمل»‪ .‬وات��ة‪ :‬ئيرت كاروكرداري‬ ‫هةرضؤنَيك ب�َي��ت‪ ،‬خ��واي ط���ةورة دةيباتة بةهةشتةوة‪.‬‬ ‫دةي��ب��ات��ة ب��ةه��ةش��ت��ةوة دواي س��زادان��ي ل��ةس��ةر هةموو‬ ‫تاوانةكان كة كردوويةتي‪ ،‬نةك َبلَيني‪ :‬هةركةس ئةوانةي‬ ‫وت ئيرت دةضَيتة بةهةشتةوة!! ‪-‬خ��واي��ش لَيخؤشبوو‬ ‫دان���اي���ةء ل��ةه��ةرك��ةس خ���ؤي ب��ي��ةوَي��ت خ��ؤش��دةب �َي��تء‬ ‫هةركةسيش خؤي بيةوَيت سزايدةدات‪.-‬‬ ‫ع���ةب� َ‬ ‫��دول�ل�آي ك�����وِري ع���ةم���ري ك�����وِري ع����اص (خ���وا‬ ‫لَييانِرازيبَيت) َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرموويةتى‪:‬‬ ‫وحا (عليه السالم) مَ َّ‬ ‫لا َح َ‬ ‫ضَر ْت ُه ا ْلَوَفا ُة‬ ‫ب اللهَِّ ُن ً‬ ‫«‪ِ ...‬إ َّن َنيِ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْك ا ْلَوِص َّيَة‪ :‬آ ُم ُر َكِباثنَينِْ ‪َ ،‬وَأ ْنَه َ‬ ‫اص َعَلي َ‬ ‫َق َ‬ ‫اك‬ ‫ال لاِ بِْنِه‪ِ:‬إ ِّني َق ٌّ‬ ‫للهَُّ‬ ‫ْ‬ ‫او َ‬ ‫ْع‬ ‫السبَ‬ ‫ات َّ‬ ‫َعِن اثنَينِْ ‪ ،‬آ ُم � ُر َك ِبلاَ ِإَل �َه ِإلاَّ ا ‪َ ،‬فِ��إ َّن َّ‬ ‫السَم َ‬ ‫ْع َل ْو ( ُوِضَع ْت ِك َّف ٍة َو ُوِضَع ْت لاَ ِإَلَهِإلاَّ اللهَُّ‬ ‫َوالأَْ​َرِض َ‬ ‫السبَ‬ ‫ني َّ‬ ‫فيِ‬ ‫ْع‬ ‫او ِ‬ ‫السبَ‬ ‫ات َّ‬ ‫فيِ ِك َّف ٍة‪َ ،‬ر َج َح ْتِبِه َّن لاَ ِإَلَه َإلاَّ اللهَُّ‪َ ،‬وَلو َأ َّن َّ‬ ‫السَم َ‬ ‫ُن لاَ ِإَلَهِإلاَّ اللهَُّ‬ ‫صَم ْته َّ‬ ‫َوالأَْ​َرِض َ‬ ‫السبَ‬ ‫ني َّ‬ ‫ْع) ُك َّن َح ْلَق ًة ُم ْبَهَم ًة َق َ‬ ‫ْح َ‬ ‫صلاَ ُة ُك ِّل َش ْي ٍء َوِبَها ُي ْرَز ُق‬ ‫ان اللهَِّ َوحِ َ‬ ‫ب ْمِدِه‪َ ،‬فِإ َّنَها َ‬ ‫َو ُسب َ‬ ‫اك َعِن ِّ‬ ‫خْ َ‬ ‫ال ْل ُق‪َ ،‬وَأ ْنَه َ‬ ‫الش ْرِك َوا ْلِك رِْب» أخرجه أمحد والبخاري‬ ‫يف األدب امل��ف��رد‪ .134 :‬وات���ة‪ :‬ثَيغةمبةرى خ��وا نوح‬ ‫(سةالمى خواى لَيبَيت) كاتَيك سةرةمةرطى نزيكبوويةوة‬ ‫‌ب��ةك��وِرةك��ةى ف���ةرم���وو‪ :‬م��ن راس���ث���اردةك���ةى خ��ؤم��ت بؤ‬ ‫دةطيرَِمةوة‪ ،‬بةدووشت فةرمانتثَيدةكةم‪ ،‬فةرمانتثَيدةكةم‬ ‫بة (ال إله إال اهلل)‪ ،‬ضونكة ئةطةر حةوت ئامسانةكانء حةوت‬ ‫زةوييةكان خبرَيتة تاى تةرازوويةكةوةو (ال إله إال اهلل)يش‬ ‫خبرَيتة تايةكيرتةوة‪ ،‬تاى (ال إله إال اهلل) قورسرتدةبَيت‪،‬‬ ‫ئ���ةط���ةر ح����ةوت ئ��امس��ان��ةك��ةو ح����ةوت زةوي��ي��ةك��ةي��ش‬ ‫َ‬ ‫ئةلقةيةكى داخ��راوب��وواي��ة ‌(ال إل��ه إال اهلل وسبحان اهلل‬ ‫وحبمده) دةيشكاندن ضونكة‌ئةوة‌نوَيذى هةموو شتَيكة‪،‬‬ ‫هةر بةوةيش بةديهَينراو ‌رؤزي��دةدرَي��ن‪ ،‬ه� َ‬ ‫�اوةل بؤ خوا‬ ‫بِرياردانء لةخؤباييبوونيشت لَيقةدةغةدةكةم‪.‬‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬إن اهلل سيخلص رج ً‬ ‫ال‬ ‫من أميت يوم القيامة على رءوس اخلالئق‪ ،‬وينشر عليه‬ ‫تسعة وتسعني سج ً‬ ‫ال كل سجل مثل مد البصر‪ ،‬ويقول‬ ‫اهلل عز وجل‪ :‬أفلك عذر؟ أظلمك كتبيت احلافظون؟ فيقول‬ ‫العبد‪ :‬ال يا رب‪ ،‬فيقول اهلل جل وعال‪ :‬أفلك عذر؟ فيقول‪:‬‬ ‫ال يا رب‪ ،‬فيقول اهلل عز وجل‪ :‬بلى إن لك عندنا حسنة‬ ‫فتخرج بطاقة فيها‪ :‬أشهد أن ال إله إال اهلل وأشهد أن حممداً‬

‫عبده ورسوله‪ ،‬فيقول اهلل عز وجل‪ :‬أحضر وزنك فإنك‬ ‫ال تظلم‪ ،‬فيقول العبد‪ :‬يا رب وما هذه البطاقة مع هذه‬ ‫السجالت؟ فيقول اهلل جل وعال‪ :‬أحضر وزنك فإنه ال ظلم‬ ‫عليك اليوم‪ ،‬يقول‪ :‬فتوضع السجالت يف كفة والبطاقة يف‬ ‫كفة‪ ،‬ق��ال‪ :‬فطاشت السجالت‪ ،‬وثقلت البطاقة‪ ،‬فإنه ال‬ ‫يثقل مع إسم اهلل شيء»‪ .‬رواه أمحد صحيح على شرط‬ ‫مسلم‪ ،‬وة زؤريرت ‪ ..‬واتة‪ :‬خواى طةورة لةِرؤذى قيامةت‬ ‫بةندةيةك رزطارئةكات‪ )99( ،‬سجيل دةخاتة ثَيش ضاوي‬ ‫هةموو دروستكراوَيكى‪ ،‬هةر سجيلَيك هَيندةي تيرَِوانيين‬ ‫ضاو درَيذة‪ ،‬خواى طةورة ثَييدةفةرموَيت‪ :‬هيض عوزرَيكت‬ ‫ه��ةي��ة‪ ،‬ف��ري��ش��ت��ةك��امن س��ت��ةم��ي��ان��ل�َي��ك��ردووي��ت؟ ب��ةن��دةك��ة‬ ‫َ‬ ‫دةل���َي���ت‪ :‬ن��ةخ� رَ​َي� ث���ةروةردط���ارم‪ ،‬دي��س��ان خ���واي ط��ةورة‬ ‫َ‬ ‫بةلكو عوزرَيكت‬‫دةفةرموَيت‪ :‬هيض عوزرَيكت هةية؟‬ ‫َ‬ ‫هةبَيت ياخود ستةمَيكيان لَيكردبيت‪ -‬بةندةكة دةلَيت‪:‬‬ ‫نةخيرَ ثةروةردطارم‪ ،‬خواى طةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫بةل َي‪ ،‬تؤ‬ ‫ضاكةيةكت لةالمان هةية كة بيتاقةيةك دةردةهَينَيت كة‬ ‫تَييدا نوسراوة (أشهد أن ال إله إال اهلل وأشهد أن حممدا‬ ‫رسول اهلل)‪ ،‬خواى طةورة دةفةرموَيت‪ :‬خؤت ئامادةبكة تؤ‬ ‫هةرطيز ستةمتلَيناكرَيت‪ ،‬بةندةكة َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ثةروةردطارم‬ ‫َ‬ ‫ل��ةط��ةل ئ���ةم ه��ةم��وو س��ج��ي�لان��ة؟!‬ ‫ئ���ةم ب��ي��ت��اق��ةي��ة ضيية‬ ‫خ��واى ط��ةورة ثَييدةفةرموَيت‪ :‬خؤت ئامادةبكة ئةمِرؤ‬ ‫َ‬ ‫ناكري‪ ،‬ئينجا خواي طةورة سجيلةكان دةخاتة‬ ‫ستةمتلَي‬ ‫دةستَيكيء بيتاقةكةيش دةخاتة دةستَيكيرتييةوة‪ ،‬خيرَ ا‬ ‫سجيلي تاوانةكان بةئامساندا ئ���ةِرواتء بيتاقةكةيش‬ ‫ق��ورس��دةب �َي��ت ل��ةس��ةر ك�َي��ش��ان��ةك��ة‪ ،‬هيض شتَيك ل��ةط� َ‬ ‫�ةل‬ ‫ناوهَيناني خوا قورسرتنابَيت ‪-‬واتة‪ :‬هيض شتَيك لةناوى‬ ‫خوا قورسرتنيية‪ .-‬ئةمة يةكخواثةرستيي خواي طةورةية‪،‬‬ ‫هيض جَيطةي سةرسوِرمان نيية‪ ،‬ضونكة بةطةورةِراطرتين‬ ‫خ���واي ب �َي��ه��اوت��ا ب� َ‬ ‫��ةدل���س���ؤزيء س��ةرِراس��ت��ي��ي��ةوة ئ��ةوة‬ ‫دةرئةجنامةكةيةتي‪ ،‬ئيمامي بةِرَيز ئيبنولقةييم دةربارةي‬ ‫ئ��ةم فةرموودةية دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬نهَينيي ط��ةورة ل��ةوةي‬ ‫كة كارتي ئةم كابراية قورسبوو هةموو سجيلةكانيرتي‬ ‫فِرَيدا تةنها يةكخواثةرستيية بةلاَ م َ‬ ‫بةدلسؤزييةوة بوو‪،‬‬ ‫ك��ة ئ��ةط��ةر سنطة طةرديلةيةكي خبرَيتة س��ةر شاخَيك‬ ‫لةتاوانء طوناه هةمووي دةشكَينَيتء دةيسوتَينَيت‪،‬‬ ‫ض��ون��ك��ة ئ����ةوة ن����وري ي��ةك��خ��واث��ةرس��ت��ي��ي��ة ك���ة ه��ةم��وو‬ ‫تاريكستانيء تةمةكان روناكدةكاتةوة»‪ .‬بؤية دةبَيت‬ ‫م ِاتي للِهَِّ َر ِّب‬ ‫َبلَيني‪ُ [ :‬ق ْل ِإ َّن َ‬ ‫صلاَ ِتي َو ُن ُسِكي َومحَ ْ َي َ‬ ‫اي َومَ​َ‬ ‫ِك أُِم ْر ُت َوَأَنا َأ َّو ُل مْ ُ‬ ‫يك َل ُه َوِبَذل َ‬ ‫ني‪ .‬لاَ َشِر َ‬ ‫ال ْسِلِم َ‬ ‫ال َ‬ ‫ني]‬ ‫ا ْلَع مَِ‬ ‫َ‬ ‫(األنعام‪ .)١٦٣-١٦٢ :‬واتة‪ :‬بل َي‪ :‬بةِراسيت نوَيذو حةجء‬ ‫درومشةكانيء ‪-‬سةرجةم ضاكةو بةندايةتيم‪ -‬هةروةها‬ ‫ذيانء مردمن تايبةتة ‌بؤ خواي ثةروةردطاري جيهانيان‌‪.‬‬ ‫ئ��ةو زات��ة هيض ه� َ‬ ‫��اوةلء هاوبةشَيكي نيية ‪-‬ن��ة س��ةرؤك‬ ‫حزبَيك كة وةك خوا دةثةرسرتَيتء هةموو فةرمانةكاني‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪11‬‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫جَيبةجَيدةكرَين‪-‬و من ب��ةوة فةرمامنثَيدراوة‪ ،‬وة من نةبَيت‪ ،‬نابَيت داواي ب��اران يان رزقء رؤزي لةكةسيرت‬ ‫بكةين جطة لة (اهلل)‪ ،‬نابَيت هيض بكةين بةقورباني تةنها‬ ‫يةكةم كةسي موسولمَ انامن‪.‬‬ ‫ثَيويستة ئَيستا هةر ئَيستا بريَيك لةم ئايةتة ثريؤزة بؤ ئ��ةو نةبَيت‪ ،‬نايشبَيت سوَيند بةهيضيرت جطة لةو‬ ‫بكةينةوة كة خواي طةورة فةرمامنانثَيدةكات كة وابنيء خبؤين‪ ،‬ب��ةم ج��ؤرة يةكخواثةرسيت دةب�َي��ت بةطوفتارو‬ ‫ك��ردار‪ .‬مةرجَيك لةمةرجةكان زانستة‪ ،‬زؤر ثَيويستة‬ ‫ثرسيار لةخؤمان بكةين كة ئايا ئَيمة واين؟!‬ ‫مةرجةكاني (ال إله إال اهلل)‪ :‬هةركةسَيك شايةتيبداتء ج��وان لةماناكةي تَيبطةين‪ ،‬بةوةرطرتنء رةتكردنةوة‪،‬‬ ‫َبلَيت‪( :‬ال إله إال اهلل) دةبَيت ئةم مةرجانةي تَيدابَيت‪ ،‬ئةطةر ئةمةيش هةموو ثةرسرتاوةكانيرت رةددةك��ات��ةوةء هةر‬ ‫يةكَيك لةمانةي تَيدانةبَيت ئةوا بةئيماندار دانانرَيتء ئةمةيش ث��ةرس�تراوَي��ت��ي��ي خ��واي ط���ةورة جَيطريدةكات‬ ‫بةبي دةستنوَيذ ل� َ‬ ‫باوةِري تةواونيية‪َ ،‬‬ ‫���ةدل����دا‪ ،‬وة ئ��ةم��ةي��ش دؤس��ت��اي��ةت��يء دوذم��ن��اي��ةت��ي‬ ‫بةل َي وةك ضؤن نوَيذ َ‬ ‫َ‬ ‫قبولنييةو ئ��ةجن��ام��ن��ادرَي��ت‪ ،‬ه��ةروةه��ا شايةتومانيش دياريدةكات‪ ،‬دؤستايةتي بؤ خواو ثَيغةمبةرةكةي (‪)h‬‬ ‫بةبي بووني ئةم مةرجانةي خوارة َ‬ ‫باتلةو و موسولمَ انان‪ ،‬وة دوذمنايةتيي ئةوةي كة خواي طةورة‬ ‫مةرجي هةيةء َ‬ ‫دوذمنايةتيكردووة‪ .‬كةواتة دةبَيت زانستمان هةبَيت‬ ‫بةشايةتوماني حةقيقي هةذمارناكرَيت‪.‬‬ ‫‪ )1‬زانست (العلم)‪ :‬ثَيويستة لةسةر ئةو كةسةي كة بةوةرطرتنء رةدك��ردن��ةوة‪ .‬خ��واي ط��ةورة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫�اع�َل� ْم َأ َّن�� ُه ال ِإَل��َه ِإالَّ اللهَُّ] (حممد‪ .)19 :‬وات��ة‪ :‬بزانة‬ ‫شايةتيدةدات زانياريي هةبَيت بةثَيضةوانةكانيء زانسيت [َف� ْ‬ ‫هةبَيت ب���ةوةي ئ��ةم وش��ةي��ة ض ف��ةرم��ان�َي��ك ه� َ‬ ‫�ةل��دةط��رَي��ت كة هيض ثةرسرتاوَيك نيية جطة لة (اهلل)‪ .‬ب��ةم شَيوةية‬ ‫لةوةرطرتنء رةت��ك��ردن��ةوة‪ ،‬دؤستايةتيء دوذمنايةتي مةبةسيت ئةم فةرموودةية دَيتةدي كة ثَيغةمبةري خوا‬ ‫(ال��والء وال�ب�راء)دا‪ ،‬وش��ةي يةكخواثةرسيت بريتيية لة‪ )h( :‬دةفةرموَيت‪« :‬من مات وهو يعلم أنه ال إله إال اهلل‬ ‫رةتكردنةوةي هةموو بةخوداكراوةكان ئةوانةي خؤيان دخل اجلنة»‪ .‬مسلم‪ .‬واتة‪ :‬هةركةسَيك مبرَيتء بزانَيت‬ ‫ك��ردووة بةخودا بةسةر َ‬ ‫خةلكييةوة –وةك‪ :‬بتةكان كة هيض ثةرسرتاوَيك نيية جطة لة (اهلل) دةضَيتة بةهةشتةوة‪.‬‬ ‫‪َ )2‬‬ ‫دلنيابوون (اليقني)‪ :‬ئةمةيش وات��اي ئةوةية كة‬ ‫ك��راون بة خ��وا‪ ،‬دةس��ةآلت��داري تاغوت كة خؤي ك��ردووة‬ ‫َ‬ ‫بةخوا ‪...‬تاد‪ ،-.‬وة وةرطرتنء رازيبوون بةثةرسرتاوَييت بةدل بِروايثَيبكرَيتء هيض طومانَيك بةرامبةري نةمَينَيت‪،‬‬ ‫(األلوهية)ي خواي طةورة‪ .‬ئةمةيش دةبَيت تةنها عيبادةت ضونكة خواي طةورة دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إ مََّ‬ ‫نا مْ ُ‬ ‫ون الَِّذ َ‬ ‫ال ْؤِم ُن َ‬ ‫ين‬ ‫ِه ُث َّم مَ ْ‬ ‫ل َي ْرَتا ُبوا] (احلجرات‪ .)١٥ :‬واتة‪:‬‬ ‫بؤ خواي طةورة بكةينء نابَيت جطة لةو بثةرستني‪ ،‬دةبَيت آَم ُنواِباللهَِّ َوَر ُسولِ‬ ‫لةكةسيرتيش نةترسني جطة لة (اهلل)‪ ،‬ثةنايش بؤ (اهلل) هةر ئةوانة باوةِردارن كة باوةِريان بةخواو ثَيغةمبةرةكةي‬ ‫نةبَيت بؤ كةسيرت نةبةين‪ ،‬فةرمانبةرداري كةسيرت نةبني (‪ )h‬هَيناوة‪ ،‬ثاشان طومانيشيان نةماوة‪َ .‬‬ ‫دلنيابوون‬ ‫جطة لة (اهلل)‪ ،‬خؤمان ملكةضنةكةين تةنها بؤ (اهلل) نةبَيت‪ ،‬ه��ةم��وو ب���اوةِر دةط��رَي��ت��ةوة‪ ،‬وةك ض��ؤن ئيمام ب��وخ��اري‬ ‫َ‬ ‫هاوةلي زؤر بةِرَيز‬ ‫تةواوي كاروباري خؤمان بة كةس نةسثيرَ ين تةنها (اهلل) لةصةحيحةكةي خؤيدا هَيناويةتي كة‬ ‫َ‬ ‫ريازيبَيت) فةرموويةتي‪:‬‬ ‫نةبَيت‪ ،‬داوا لةكةس نةكةينء نةثاِرَيينةوة تةنها لة (اهلل)‬ ‫عةبدولآلي كوِري مةسعود (خوا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫«اليقني هو اإلميان كله»‪ .‬واتة‪ :‬دلنيابوون‬ ‫هةموو باوةِرة‪ .‬هةركةسَيك وتي‪( :‬ال إله إال‬ ‫َ‬ ‫اهلل)‪ ،‬دةبَيت َ‬ ‫لةطةل‬ ‫بةدلنيابوونةوة بَيت‬ ‫َ‬ ‫هةلسان بةجَيبةجَيكردني فةرمانةكانيء‬ ‫ش��وَي��ن��ك��ةوت�ني ب� َ‬ ‫�ةل��ط��ةك��ان‪ ،‬ه���ةر ب��ةه��ؤي‬ ‫ئةو كةسة‬ ‫ي‬ ‫يا‬ ‫سا‬ ‫طرنطيي ئةمةيشةوةية كة ثَيناسةي ئيمان‬ ‫و‬ ‫ش‬ ‫ة‬ ‫ري‬ ‫ع‬ ‫ة‬ ‫ت لةيةكَيكيتري‬ ‫بريتيية ل��ة‪« :‬اإلق����رار بالقلب‪ ،‬والنطق‬ ‫غةيري خوا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ة‬ ‫غ‬ ‫ةي‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ئ‬ ‫ة‬ ‫ب��ال��ل��س��ان‪ ،‬وال��ع��م��ل ب����اجل����وارح»‪ .‬وات���ة‪:‬‬ ‫و‬ ‫رَيطةيةوة‬ ‫بةدل ‪-‬واتة‪ :‬تةواو َ‬ ‫بِرياردان َ‬ ‫وةربطرَيت‬ ‫دلنيابَيت‪-‬و‬ ‫ك‬ ‫ة‬ ‫خ‬ ‫وا‬ ‫خ‬ ‫ؤ‬ ‫ي‬ ‫ث‬ ‫َي‬ ‫وتين بةزوبانء بةجَيهَيناني فةرمانةكان‬ ‫يناساندووين كة‬ ‫رَيطةي‬ ‫ث‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫غ‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫ك‬ ‫ةي‬ ‫بة ئةندامةكاني ل��ةش‪ .‬ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫ةتي‬ ‫(‪ )h‬ئةوا ئةو‬ ‫كةسة‬ ‫دةفةرموَيت‪َ« :‬أ ْشَه ُد َأ ْن لاَ ِإَلَه ِإلاَّ اللهَُّ َوَأ ِّني‬ ‫ب‬ ‫ةب‬ ‫ةن‬ ‫د‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫خ‬ ‫وا‬ ‫ي تا‬ ‫َر ُس ُ‬ ‫اك‬ ‫ول اللهَِّ‪ ،‬لاَ َي ْلَقى اللهََّ ِبِهَما َع ْب ٌد َغيرَْ َش ٍ‬ ‫كء تةنها ناذمَيررَ‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫َف ُي ْح َج َب َعِن الجْ َ َّنِة»‪ .‬واتة‪ :‬شايةتيدةدةم‬ ‫كةهيض خوايةك نيية جطة لة (اهلل) منيش‬ ‫رةوان���ةك���راوي خ���وام‪ ،‬ه��ةرك��ةس ب��ةم دوو‬ ‫‪12‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫وتةيةوة بطةِرَيتةوة بؤ الي خواو طوماني نةبَيت‪ .‬رَيطةي‬ ‫بةهةشيت لَيناطريَيت‪ .‬كةواتة َ‬ ‫دلنيابوون ئةوةنيية كة‬ ‫كابرا بةزمان بلَيَتء بةدلَ باوةرِي ثَيينةبَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ )3‬رازي��ب��وون (ال��ق��ب��ول)‪ :‬رازي��ب��وون ب���ةدلء زوب���ان‪،‬‬ ‫واتة‪ :‬رازيبني بةهةموو ئةو شتانةي كة لة (ال إله إال اهلل)‬ ‫دا ه��ةنء دةبَيت هةموو فةرمانةكاني جَيبةجَيبكةين‪،‬‬ ‫رازي��ب��وون بةهةموو ئ��ةو شتانةيش رَيطرييلَيكردووين‬ ‫َ‬ ‫ناكري باوةِر بةهةندَيكيان بكةينء‬ ‫كة توخنيانبكةوين‪،‬‬ ‫ب��اوةِر بةهةندَيكيرتيان نةكةين! وةك جولةكة كة ب��اوةِر‬ ‫بةهةندَيكيان دةهَيننء ب��اوةِر بةهةندَيكيرتيان ناهَينن!‬ ‫بؤية خواي ط��ةورة بةئَيمةيشء ئةوانيش دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫اب َوَت ْك ُف ُر َ‬ ‫[َأَف ُت ْؤِم ُن َ‬ ‫ْض َفَما َجَزا ُء َم ْن‬ ‫ونِبَبع ِ‬ ‫ْض ا ْلِكَت ِ‬ ‫ونِبَبع ٍ‬ ‫َي ْفَع ُل َذل َ‬ ‫الد ْنَيا َوَي ْوَم ا ْلِقَياَمِة ُيَر ُّد َ‬ ‫ِكِم ْن ُك ْمِإالَِّخ ْز ٌي فيِ الحْ َ َي ِاة ُّ‬ ‫ون‬ ‫للهَُّ‬ ‫ْم ُل َ‬ ‫ون] (البقرة‪.)85 :‬‬ ‫اب َوَما ا ِبَغ ِاف ٍل َع َّما َتعَ‬ ‫ِإلىَ َأ َش ِّد ا ْلَعَذ ِ‬ ‫واتة‪ :‬ضؤن رةواي هةقة باوةِرتان بةبةشَيكي بةرنامةكةي‬ ‫ت���ةورات ‪-‬كتَيبةكاني خ���وا‪ -‬ه��ةب�َي��تء بةبةشَيكيرتي‬ ‫كافربنء حاشايلَيبكةن؟! هةرطيز شيت وا ناطوجنَيت‪،‬‬ ‫ديارة هةركةسَيكتان كارو رةفتاري ئاوا بكاتء ثةمياني‬ ‫خؤي َ‬ ‫هةلوةشَينَيتةوة‪ ،‬هةر لةم ذياني دنيايةدا ريسواو‬ ‫زةليل دةبَيتء لةِرؤذي قيامةتيشدا بةتوندي سزادةدرَيت‪،‬‬ ‫هةرطيز خوايش لةهيض كاروكردةوةيةكي ئَيوة‪ ،‬بَيئاطاو‬ ‫َ‬ ‫غافل نيية‪.‬‬ ‫ئ���ةو خ���اآلن���ةي ل��ة (ال إل���ه إال اهلل)دا ه���ةن ه��ةرك��ات‬ ‫فةرماني شتَيكيان ثَيكردين‪ ،‬دةبَيت بيكةينء هةركات‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستيي شتَيكيان ك��رد‪ ،‬دةبَيت نةيكةين‪ ،‬ضونكة‬ ‫ئةمِرؤ لةنَيو موسولمَ اناندا زؤرَي��ك ه��ةن َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪( :‬ال إله‬ ‫َ‬ ‫مامةلة‬ ‫إال اهلل)! كةضي ش���ةراب (ع���ارةق) دةخ��ؤن��ةوةء‬ ‫ب��ةِري��ب��اوة دةك���ةن‪ ،‬خ �َي��زانء كضةكانيان ب��الاَ ث��ؤش نني‪،‬‬ ‫ئةطةر ثرسياريانلَيبكةيت‪َ ،‬‬ ‫دةل�َي�نَ ‪ :‬كاكة ئةمة جياوازة‪،‬‬ ‫ئةمة شتَيكةو ئةوةيش شتَيكيرتة! يان لةهةمووي زةقرتو‬ ‫بَيشةرمانةتر ئ��ةوةي��ة كة بةرنامةو ياساو رَيسايةكي‬ ‫بةرهةمي َ‬ ‫عةقلي مرؤظيان لةبري ياساو رَيساي خواي‬ ‫طةورة ‪-‬كة بةديهَينةري مرؤظء َ‬ ‫عةقليشييةتي‪ -‬هَيناوةء‬ ‫جَيبةجَييدةكةن‪ ،‬كةواتة باوةِريان بةخواو ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫هةية ب��ةلاَ م بةياساو رَيساكةي نا!! ئةمة ض باوةِرَيكة؟!‬ ‫هةروةك خواي بَيهاوتا دةفةرموَيت‪َ[ :‬أَف ُت ْؤِم ُن َ‬ ‫ْض‬ ‫ون ِبَبع ِ‬ ‫ِك ِم ْن ُك ْمِإالَّ‬ ‫ْض َفَما َجَزا ُء َم ْن َي ْفَع ُل َذل َ‬ ‫اب َوَت ْك ُف ُر َ‬ ‫ا ْلِكَت ِ‬ ‫ونِبَبع ٍ‬ ‫الد ْنَيا َوَي ْوَم ا ْلِقَياَمِة ُيَر ُّد َ‬ ‫ِخ ْز ٌي فيِ الحْ َ َي ِاة ُّ‬ ‫اب‬ ‫ونِإلىَ َأ َش ِّد ا ْلَعَذ ِ‬ ‫ْم ُل َ‬ ‫ون] (البقرة‪ .)85 :‬ئايا ئَيوة‬ ‫َوَم��ا اللهَُّ ِبَغ ِاف ٍل َع َّما َتعَ‬ ‫باوةِرتان بةهةندَيكي كتَييب خوا هةيةو كةضي باوةِرتان‬ ‫بةهةندَيكيرتي نييةو كاريثَيناكةن؟! ئايا دةبَيت سزاي ئةو‬ ‫كردةوة ناشايستةي كة هةندَيكتان دةيكةن‪ ،‬ضي بَيت؟!‬ ‫جطة لةسةرشؤِريء رووِرةشي لةذياني دنياداو لةِرؤذي‬ ‫دواييشدا دووضاري خراثرتينء ثِر ئازارترين سزاي خودا‬

‫دةبنةوة‪ ،‬وة نةبَيت خودا لةكارو كردةوةكانتان بَيئاطابَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو زان��او ئاطادارة بةهةموويان‪ .‬هؤكاري ئةمةية كة‬ ‫دوذمنامنان سةركةوتوون بةسةرماندا‪ ،‬سةركةوتووبوون‬ ‫لةوةدا كة كتَييب خواي طةورة (قورئان)يان والَيكردووة‬ ‫ك��ة ت��ةن��ه��ا ب��ؤ ث��رس��ةك��ان خب��وَي��ن��رَي��ت‪ ،‬ق��ورئ��اخن��وَي��ن�َي��ك‬ ‫وةك ط��ؤران��ي ب��ؤي��ان ب�لاوَي��ن�َي��ت��ةوة‪ ،‬ئ��ةو ك��ةس��ان��ةي كة‬ ‫لةضواردةوةريدانء طوَييلَيدةطرن لَييتَيناطةن‪ ،‬قورئانيان‬ ‫والَيكردووة كة تةنها بؤ سةر رةفةكان بَيتء بؤ خيرَ و فةِر‬ ‫لةئالتونء زيو َ‬ ‫لةمالاَ ندا هةبَيت‪ ،‬يان ئايةتَيك َ‬ ‫لةمالةكاندا‬ ‫َ‬ ‫هةلدةواسن‪ ...‬تاد‪ .‬بؤية ماناو ناوةرؤكي (ال إله إال اهلل)‬ ‫يان زؤر دوورخستؤتةوة لةماناو مةبةستة سةرةكييةكةي‬ ‫خ��ؤي‪ ،‬ئ��ةو زةليلييةي ئَيستا دةيبنني لةناو ئوممةتي‬ ‫موسولمَ اني خاوةن شارستانَييتء خاوةن هَيزي خؤي‪،‬‬ ‫ه��ةم��ووي بةهؤي ثشتكردنة ئ��ةم دينةو نةطةِرانةوةية‬ ‫ب���ؤي‪ ،‬ئ��ا ب��ةم ج���ؤرة س���ةرش���ؤِرو ث��ارض��ةث��ارض��ةب��ووي��نء‬ ‫هةموومان خةمي َ‬ ‫مالء ولاَ تي خؤمانةء طوَينادةين بةبراو‬ ‫خوشكانيرتمان‪.‬‬ ‫كةواتة دةبَيت لةهةموو ضةمكةكاني ذياندا بطةِرَيينةوة‬ ‫بؤ الي ئيسالم‪ ،‬نابَيتء ناطوجَيت ديين تةواوو بَيخةوشي‬ ‫ئيسالم حةثسبكةين لةمزطةوتةكانداء موسولمَ انان‬ ‫لةمزطةوتةكان نةيةنةدةرةوةو ئاينيء بةرنامةي ذيامنان‬ ‫كة ئيسالمة لةمزطةوتةكاندا حةثسبكةينء لةبازرطانيدا‬ ‫بةئيسالم حوكمنةكةين! ي��ان ل��ةث��ةروةردةو فيرَ كردندا‬ ‫هةر حسابيشي بؤ نةكرَيت ‪ ..‬ئةمة ئةو دةردة طةورةية‬ ‫كة جولكةو نةصرانييةكاني تَيكةوت‪ ،‬ئةوانيش هةر‬ ‫ئ��ةم ك��اران��ةي��ان دةك���ردء لةهةندَيكدا ب��اوةِري��ان��دةك��ردء‬ ‫فةرمانةكانيان جَيبةجَيدةكرد‪ ،‬ب���ةلاَ م لةهةندَيكيرتدا‬ ‫فةرمانبةردارييان نةدةكرد –واتة‪ :‬لةكتَيبةكاني خوادا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫هةرضييان ثَيخؤشبوواية دةيانكرد‪ ،‬هةرضيش‬ ‫ه���ةواو ئ���ارةزووي���ان���دا ن��ةط��وجن��اي��ة ن��ةي��ان��دةك��رد‪ -‬بؤية‬ ‫خواي ثةروةردطار ئاطادارماندةكاتةوة كة نةكةين وةك‬ ‫ئ��ةوان ب�ين‪ ،‬ئةطةر واب�ين ئ��ةوا س��زاي سةخت لةدونياو‬ ‫دواِرؤذدا ضاوةِريمَ انة‪ ،‬بِروانة ئةم ئايةتةو بةروارديبكة‬ ‫َ‬ ‫اب َوَت ْك ُف ُر َ‬ ‫لةطةل ئَيستاماندا‪َ[ :‬أَف ُت ْؤِم ُن َ‬ ‫ون‬ ‫ون ِبَبع ِ‬ ‫ْض ا ْلِكَت ِ‬ ‫ْض َفَما َجَزا ُء َم ْن َي ْفَع ُل َذل َ‬ ‫ِك ِم ْن ُك ْم ِإالَّ ِخ ْز ٌي فيِ الحْ َ َي ِاة‬ ‫ِبَبع ٍ‬ ‫للهَُّ‬ ‫الد ْنَيا َوَي ْوَم ا ْلِقَياَمِة ُيَر ُّد َ‬ ‫ُّ‬ ‫اب َوَما ا ِبَغ ِاف ٍل‬ ‫ونِإلىَ َأ َش ِّد ا ْلَعَذ ِ‬ ‫ْم ُل َ‬ ‫ون] (البقرة‪ .)85 :‬واتة‪ :‬ئايا ئَيوة باوةِرتان‬ ‫َع َّما َتعَ‬ ‫ب��ةه��ةن��دَي��ك ل��ةب��ةرن��ام��ةي خ��وا ه��ةي��ةو ك��ةض��ي ب��اوةِرت��ان‬ ‫بةهةندَيكيرتي نييةو كاريثَيناكةن؟! ئايا دةبَيت سزاي‬ ‫ئ��ةو ك��ردةوة ناشايستةي كةهةندَيكتان دةي��ك��ةن‪ ،‬ضي‬ ‫بَيت؟! جطة لةسةرشؤِريء رووِرةشي لةذياني دنياداو‪،‬‬ ‫لةِرؤذي دواييشدا خراثرتينء ثِر ئازارترين سزاي خودا‬ ‫‪ ..‬وةنةبَيت خودا لةكارو كردةوةكانتان بَيئاطابَيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫زاناو ئاطادارة بةهةمووي‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪13‬‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫ئةمةي كة بامسانكرد مةرجي سَييةمة لةمةرجةكاني‬ ‫(ال إله إال اهلل)‪ ،‬دةبَيت ب��اوةِرو يةكخواثةرسي هةمووي‬ ‫ثَيكةوة وةرطرين‪ ،‬دةبَيت رازيبني كة مايف ياسادانانء‬ ‫بِرياردانء حوكمِراني هةر بؤ (اهلل)ية‪ ،‬نابَيت هيض ياسايةك‬ ‫ببَيت تةنها ياساي (اهلل) نةبَيت‪ ،‬وةهيض دةستورَيك نابَيت‬ ‫تةنها دةس��ت��وري (اهلل) ن��ةب�َي��ت‪ ،‬هيض ث��اش��او س��ةرؤكء‬ ‫ك��ارب��ةدةس��ت�َي��ك م��ايف ب��ةرن��ام��ةداِرش��ت��ن��ي��ان نيية‪ ،‬ئةطةر‬ ‫ريازينةبني‪ .‬كةواتة دةبَيت رازيبوون‪،‬‬ ‫وايانكرد دةبَيت ثَي ِ‬ ‫رازيبوونبَيت بةهةموو ئةو شتانةي كة (ال إله إال اهلل)‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةدةولةت‬ ‫بةرهةلستيدا‪ ،‬نابَيت دين‬ ‫هَيناوني لةفةرمانء‬ ‫ي��ان دي��ن لةحوكمء سياسةت جيابكةينةوة ي��ان كاري‬ ‫ثَينةكةين‪ ،‬ضونكة خواي طةورة دةفةرموَيت‪َ[ :‬يا َأ ُّيَها‬ ‫الس ْلِم َك َّ‬ ‫الَِّذ َ‬ ‫اف ًة] (البقرة‪ .)٢٠٨ :‬واتة‪:‬‬ ‫ين آَم ُنوا ا ْد ُخ ُلوا فيِ ِّ‬ ‫ئةي طةلي خ��اوةن ب��اوةِران! دةبَيت هةمووتان ئامادةي‬ ‫ضوونةناو فةرماني خوابن لةهةموو اليةنةكانييةوة‪ .‬كاتَيك‬ ‫خواي طةورة فةرمان لةسةر شتَيك دةدات‪ ،‬كةس بؤي نيية‬ ‫قسةي تَيدابكات‪ ،‬وة ئةطةر ثَيغةمبةر (‪ )h‬لةبابةتَيك‬ ‫فةرمايشيت فةرمووبوو كةس بؤي نيية رةخنةيلَي َ‬ ‫بطري‬ ‫يان زيادو كةمي بكات‪ .‬خؤ ئةطةر لةباسَيكدا يان كارَيكدا‬ ‫راجوَييمان كةوتة نَيوان‪ ،‬دةبَيت خ�رَ​َي�ا بطةِرَيينةوة بؤ‬ ‫الي فةرماني خ��واو ثَيغةمبةر (‪ )h‬وةك خ��واي طةورة‬ ‫دةفةرموَيت‪َ[ :‬يا َأ ُّيَها الَِّذ َ‬ ‫ين آَم ُنوا َأِطيعُوا اللهََّ َوَأِطيعُوا‬ ‫الر ُس َ‬ ‫ِي الأَْ ْمِر ِم ْن ُك ْم َفِإ ْن َتَناَز ْع ُت ْم فيِ َش ْي ٍء َف ُر ُّدو ُه‬ ‫ول َوأُول‬ ‫َّ‬ ‫للهَّ‬ ‫للهَّ‬ ‫ِإلىَ‬ ‫ونِبا ِ َوا ْلَي ْوِم آْالِخِر َذل َ‬ ‫ولِإ ْن ُك ْن ُت ْم ُت ْؤِم ُن َ‬ ‫ِك‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ِ‬ ‫الر ُس ِ‬ ‫َ َّ‬ ‫َخيرٌْ َوَأ ْح َس ُن َت ْأِويلاً ] (النساء‪ .)٥٩ :‬واتة‪ :‬ئةي ئةوانةي‬ ‫ب��اوةِرت��ان��ه �َي��ن��اوة‪ ،‬ف��ةرم��ان��ب��ةردارو ط��وَي�ِراي� َ‬ ‫�ةل��ي��ي خ��واو‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةليي ثَيغةمبةرو فةرمانِرةواكان بكةن كة لةخودي‬ ‫خؤتانن ‪-‬لةبريوباوةِرو ثابةنديدا‪ ،-‬خؤ ئةطةر لةشتَيكدا‬ ‫ب��وو بةكَيشةتان دةرب���ارةي حوكمي خ��واي��ي‪ ،‬ئ��ةوا ئةو‬ ‫كَيشةية بطيرَِنةوة بؤ الي خواو ثَيغةمبةرةكةي (‪– )h‬‬ ‫كة قورئانء سوننةت دةطةيةنَيت‪ ،-‬ئةطةر ئَيوة باوةِرتان‬ ‫بةخواو ب��ةِرؤذي قيامةت هةية‪- ،‬رةفتاركردنتان‪ -‬بةو‬ ‫شَيوةية ضاكرتينء جوانرتين سةرضاوةية بؤ ضارةسةري‬ ‫كَيشةكانتان‪.‬‬ ‫خ��ؤ ئ��ةط��ةر خ���واي ط����ةورةو ث�َي��غ��ةم��ب��ةرةك��ةي (‪)h‬‬ ‫فةرمانَيكيان دةركرد طرَي َ‬ ‫وطؤلَيك لةدلمَ اندا دروستبوو ئةوا‬ ‫بِرواداري راستةقينة نني‪ ،‬وةك خواي طةورة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ي ِّك ُم َ‬ ‫[َفلاَ َوَرب َ‬ ‫ِّك لاَ ُي ْؤِم ُن َ‬ ‫يما َش َجَر َب ْيَن ُه ْم ُث َّم‬ ‫ون َح َّتى حَُ‬ ‫وك ِف َ‬ ‫ما َق َ‬ ‫ْت َو ُي َس ِّل ُموا َت ْسِلي ًما]‬ ‫ضي َ‬ ‫ي ُدوا فيِ َأ ْن ُفِسِه ْم َحَر ًجا مِ َّ‬ ‫لاَ جَِ‬ ‫(النساء‪ .)٦٥ :‬وات��ة‪ :‬نةخيرَ ‪ ،‬سوَيند ب��ةث��ةروةردط��ارت‬ ‫ئ��ةوان��ةي ‪-‬اليف ب���ِرواداري ل �َي��دةدةن‪ -‬بِرواناهَينن هةتا‬ ‫لةهةموو كَيشةيةكدا كة روودةدا لةنَيوانياندا تؤ نةكةن‬ ‫ب��ةدادوةرو طوَيِر َ‬ ‫ايةلي تؤ نةكةن‪ ،‬دواي ئةوةيش نابَيت‬ ‫َ‬ ‫لةدلء دةروونياندا هيض ناِرةزاييةك دروستببَيت بةرامبةر‬ ‫‪14‬‬

‫ئةوةي كة داوةرييت لةسةر كردووةو دةبَيت بةتةواويي‬ ‫تةسليمء رازي بن‪.‬‬ ‫‪ )4‬ملكةضكردنء ثابةندبوون (اإلنقياد واإلذع���ان)‪:‬‬ ‫م��ل��ك��ةض��ك��ردنء ث��اب��ةن��دب��وون ب��ةم��ان��اي (ال إل��ه إال اهلل)‬ ‫وة ئ��ةم��ةي��ش هيض س���وود ب��ةخ��اوةن��ةك��ةي ناطةيةنَيت‪،‬‬ ‫ه��ةت��ا ملكةضنةبَيت‪ ،‬ملكةضييش ئ��ةوةي��ة‪ :‬ب��ةت��ةواوي‬ ‫خؤي بداتة دةست خواي ط��ةورةو ثابةندبَيت بةبِريارو‬ ‫[وَأِني ُبواِإلىَ‬ ‫فةرمانةكانييةوة‪ ،‬خواي طةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َرب ُ‬ ‫ص ُر َ‬ ‫ون]‬ ‫ْل َأ ْن َي ْأِتَي ُك ُم ا ْلَعَذ ُ‬ ‫ِّك ْم َوَأ ْسِل ُموا َل ُهِم ْن َقبِ‬ ‫اب ُث َّم لاَ ُت ْن َ‬ ‫(الزمر‪ .)٥٤ :‬واتة‪‌ :‬بطةِرَينةوة بؤ الي ثةروةردطارتانء‬ ‫طةردنكةضي ئةو بن‪ .‬ئةم طةردنكةضبوونةيش مةرجي‬ ‫خ��ؤي ه��ةي��ة‪ :‬ي��ةك��ةم‪ /‬رازي��ب��وون��ة ب��ةب��ةرن��ام��ةو شةرعي‬ ‫خواء سةرثَيضيكردنء رةدكردنةوةي هةرضي بةرنامةو‬ ‫دةستورو شةعي ترة جطة لةبةرنامةي خوا‪ ،‬وةك بةرنامةي‪:‬‬ ‫دميوكراسي‪ ،‬عةلةماني‪ ،‬شيوعي‪ ،‬سؤشياليسيت‪ ...‬هتد‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬نابَيت هيض ئاينيء بةرنامةيةك َ‬ ‫قبولبكةين تةنها‬ ‫ئةوة نةبَيت كة خواي طةورة دايناوةء رونيشيكردؤتةوة‬ ‫ل��ةس��ةر زوب��ان��ي باشرتين ب��ةدي��ه�َي��ن��راوي س����ةرزةوي كة‬ ‫ثَيغةمبةرمان موحةمـمـةدة (‪ .)h‬ح���ةلاَ َل ئ��ةوةي��ة كة‬ ‫خوا حةلاَ َليكردووة‪ ،‬حةراميش ئةوةية كة خواي طةورة‬ ‫حةراميكردووة‪ ،‬ئةمةيش ناطؤِرَيت بةهيض دةسةلاَ تدارو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلء بةرنامةيةكيرت كة فةرمانةكانيان وةك ياسا‬ ‫ليذنةو‬ ‫دابنرَين‪ ،‬بَيئةوةي طوَيبدةنة وتةي خواو ثَيغةمبةرةكةي‬ ‫(‪ .)h‬ب� َ‬ ‫�ةل��ك��و ه��ةردةب �َي��ت ح����ةلاَ َل ئ��ةوةب �َي��ت ك��ة خ��وا‬ ‫حةلاَ َليكردووةء حةراميش ئةوةبَيت كة خواي بَيهاوتا‬ ‫حةراميكردووة‪ ،‬ليرَ ةدا شتَيك دَيتةوة ثَيشةوة‪ ،‬ئةويش‬ ‫طوفتارو ك��رداري هةندَيك َ‬ ‫خةلكة‪ ،‬بطرة لةسةركردةي‬ ‫حزبة ئيسالمييةكانيشدان كة خؤيان بةدميوكراسيدا‬ ‫�ةل��واس��ي��وةء َ‬ ‫ه� َ‬ ‫دةل�َي��نَ ‪« :‬ئ��ي��س�لام خ���ؤي دميوكراسيية‬ ‫ي��ان ه��اوت��ان»‪ ،‬ئ��ةم قسةية ي��ان ل��ةزؤرزان��ي��ي��ةوةي��ة يان‬ ‫لةنةزانينةوة‪ ،‬ضونكة ئ��ةوةي ئةلفء بَيي ئيسالمةتي‬ ‫خوَيندبَيت‪ ،‬دةزانَيت كة ئةم دوو بةرنامةية هاوتانني‪،‬‬ ‫ضونكة زؤرب��ةي ئ��ةوةي خوا حةراميكردووة‪ ،‬لةئاييين‬ ‫دميوكراسيدا ح��ةلاَ َل��ك��راوة بةناوي ئ��ازادي��ي��ةوة‪ ،‬خواي‬ ‫ط��ةورة زيناو مةييء‪ ...‬هتد‪ .‬حةرامكردووةو سزاي بؤ‬ ‫بكةراني ئامادةكردووة‪ ،‬ب��ةلاَ م لةدميوكراسيدا شوَيين‬ ‫تايبةتييان بؤ دروستدةكةن يان هةر زؤر بَيئةدةبانة وةك‬ ‫ئ� َ‬ ‫�اذةل ب���ةردراون‪ ،‬ئاخر ئيسالم ل��ةك� َ‬ ‫�ويء دميوكراسي‬ ‫لةكوي؟!! ئةم بابةتة زؤر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةطري بةلاَ م بؤ بةرضاوِرووني‬ ‫هةل‬ ‫هيَندة بةسة‪ ،‬لةيةكخواثةرسيت لةحاكمييةتدا زياتر‬ ‫باسيدةكةين‪ ،‬إن شاء اهلل‪.‬‬ ‫‪ )5‬راستطؤيي (ال��ص��دق) ل��ةب��اوةِرب��وون بة (ال إل��ه إال‬ ‫اهلل)‪ :‬يةكَيكيرت لةمةرجةكاني (ال إله إال اهلل) ئةوةية كة‬ ‫بةِراستطؤييء سةرِراسيت ب��اوةِر بةماناكةي بهَينرَيت‪،‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫(ال إل��ه إال اهلل) س��ود بةهيضكةس ن��اط��ةي��ةن�َي��ت ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا نةبَيت‪ ،‬وة راستطؤيي مةرجَيكي‬ ‫راستطؤيي‬ ‫هةرة طةورةي (ال إله إال اهلل)ية جا ئةطةر كةسَيك بةزوبان‬ ‫باوةِريثَيهَيناو َ‬ ‫بةدلء كردةوة ثَيضةوانةي بوو! ئةوا ئةو‬ ‫كةسة دووِروو (منافق)ة‪ ،‬وةك خواي بَيهاوتا دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ول اللهَِّ َواللهَُّ‬ ‫[ِإَذا َجاَء َك مْ ُ‬ ‫ون َقالُوا َن ْشَه ُد ِإ َّن َك َلَر ُس ُ‬ ‫الَن ِاف ُق َ‬ ‫للهَُّ‬ ‫َي ْعَل ُم ِإ َّن� َ�ك َلَر ُسولُ ُه َوا َي ْشَه ُد ِإ َّن مْ ُ‬ ‫الَن ِافِق َ‬ ‫اذ ُب َ‬ ‫ون]‬ ‫ني َلَك ِ‬ ‫(املنافقون‪ .)١ :‬وات��ة‪ :‬كاتَيك كة دووِرووان دَينةالت‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ شايةتيدةدةين كة بةِراسيت تؤ ثَيغةمبةري خوايت‬ ‫وة ديارة خوايش دةزانَيت كة تؤ رةوانةكراوي ئةويت‪،‬‬ ‫وة خوا شايةتيدةدات كة بَيطومان دووِرووان درؤزن��ن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة وتيان‪« :‬نشهد أنه ال إله إال اهلل وأنك رسول‬ ‫ئةم‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫اهلل»‪ ،‬بة م تةنها بةزوبان وتيانء بةدلء كردةوةكانيان‬ ‫باوةِرياننةهَينا‪.‬‬ ‫خواي طةورة دةفةرموَيت‪َ[ :‬أ َحِس َب َّ‬ ‫اس َأ ْن ُيترَْ ُكوا‬ ‫الن ُ‬ ‫ون‪َ ،‬وَلَق ْد َفَت َّنا الَِّذ َ‬ ‫َأ ْن َي ُقولُوا آَم َّنا َو ُه ْم لاَ ُي ْفَت ُن َ‬ ‫ين ِم ْن َقبِْلِه ْم‬ ‫اذِب َ‬ ‫َفَلَي ْعَلَم َّن اللهَُّ الَِّذ َ‬ ‫ني] (العنكبوت‪:‬‬ ‫صَد ُقوا َوَلَي ْعَلَم َّن ا ْلَك ِ‬ ‫ين َ‬ ‫‪ .)3-2‬واتة‪ :‬ئايا َ‬ ‫خةلكي وادةزانن كة وازيانلَيدةهَي َ‬ ‫نري‬ ‫ئ���ةط���ةر ت��ةن��ه��ا ب� َ‬ ‫���ل�َي�نَ ‪ :‬ب���ِروام���ان���ه���َي���ن���اوة ئ��ي�تر ئ����ةوان‬ ‫تاقيناكرَينةوة‪ ،‬سوَيند بةخوا بَيطومان كةساني ثَيش‬ ‫ئةمامنان تاقيكردةوة ‪-‬ئةمانيش تاقيدةكةينةوة‪ -‬ئينجا‬ ‫بَيطومان خوا ئةو كةسانةي راستيانكرد دياريدةكاتء‬ ‫درؤزنةكانيش دياريدةكات –واتة‪ :‬دةناسرَين‪.-‬‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي هةن كة‬ ‫لةِرؤذطاري ئَيستايشماندا زؤرَي��ك‬ ‫َ‬ ‫تةنها بةزومان َ‬ ‫دةلينَ ‪( :‬ال إله إال اهلل)و بةدلء كردةوةكانيان‬ ‫باوةِريثَيناكةن‪ ،‬ديارة ئةمة تةنها زمان راهاتنةء كاري‬ ‫[وِم� َ�ن‬ ‫مونافيقةكانة‪ ،‬وةك خ��واي ط��ةورة دةف��ةرم��وَي��ت‪َ :‬‬ ‫َّ‬ ‫اس َم ْن َي ُق ُ‬ ‫ب ْؤِمِن َ‬ ‫ني]‬ ‫ول آَم َّناِباللهَِّ َوِبا ْلَي ْوِم آْالِخِر َوَما ُه ْممِ ُ‬ ‫الن ِ‬ ‫َ‬ ‫(البقرة‪ .)٨ :‬واتة‪ :‬لةناو خةلكيدا هةندَيك كةس هةية كة‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬بِروامانهَيناوة بةخواو بةِرؤذي دوايي‪ ،‬لةكاتَيكدا‬ ‫َ‬ ‫دةخةلةتَيننء‬ ‫ئةوان بِروادارنني‪ .‬ديارة ئةم كةسانة خؤيان‬ ‫وادةزان���ن خ��واي ط���ةورةو موسولمَ انان نايانناسن يان‬ ‫ئاطايان لَييان نيية‪ ،‬نةخيرَ ‪ ،‬سوَيند بةخوا خواي طةورة‬ ‫بةنهَينييةكاني َ‬ ‫دليانء لةوةيش ثةنهانيرت ئاطادارة‪ ،‬وة‬ ‫موسولمَ انانيش زؤرباش دةيانناسن‪ ،‬ضونكة ئايةتةكاني‬ ‫خواي ط��ةورةو فةرموودة شريينةكاني ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫زؤر ضاك بؤيان رونكردوونةتةوة‪ .‬راستطؤيي مةرجَيكي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك فةرموودةي‬ ‫هةرة مةزنة بةهؤي ئةم مةزنييةوة‬ ‫زؤر دةرب��ارةي راستطؤيي هاتوون‪( ،‬إن شاء اهلل) ضةند‬ ‫دانةيةكيان باسدةكةين‪ .‬ئيمام بوخاري لةفةرموودةيةكي‬ ‫موعازي كوِري جةبةلةوة بؤمان دةطيرََِيتةوة كة ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬من شهد أن ال إله إال اهلل وأن حممداً‬ ‫رسول اهلل صدق ًا من قلبه حرمه اهلل على النار» البخاري‪:‬‬ ‫‪ .128‬وات����ة‪ :‬ه��ةرك��ةس �َي��ك ش��اي��ةت��ي��ب��دات ب����ةوةي هيض‬

‫ثةرسرتاوَيك نيية جطة لةخواو شايةتيبدات كة موحةممةد‬ ‫(‪ )h‬ن� رَ​َي�راوي خواية‪ ،‬بةِراستطؤييء َ‬ ‫لةدلييةوة بَيت‬ ‫ن���ةك س���ةرزارةك���يء هيض ك����رداري ث �َي��ن��ةك��ات‪ ،-‬ئ��ةوا‬‫خواي طةورة ئاطري دؤزةخي لَيياساغدةكات‪ .‬كابرايةك‬ ‫هاتة خزمةتي ثَيغةمبةر (‪)h‬ء دةرب���ارةي ثايةكاني‬ ‫ب���اوةِر لَييثرسي‪ ،‬ئينجا كاتَيك ثَيغةمبةر (‪ )h‬بؤي‬ ‫ص‬ ‫«واللهَِّ لاَ َأِز ُ‬ ‫يد َعَلى َهَذا َولاَ َأ ْن ُق ُ‬ ‫روونكردةوة‪ ،‬كابرا وتي‪َ :‬‬ ‫ال َر ُس ُ‬ ‫ِم ْنهُ‪َ .‬فَق َ‬ ‫صَد َق َأ ْو َد َخ َل الجْ َ َّنَة»‬ ‫ول اللهَِّ (‪َ )h‬أ ْفَل َحِإ ْن َ‬ ‫متفق عليه‪ .‬واتة‪ :‬سوَيند بةخوا نة لةوة زيــــاددةكـــةمء‬ ‫نة لَييشي كةمدةكةمةوة‪ ،‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرمووي‪:‬‬ ‫ئةطةر راستبكات رزطاريدةبَيت يان دةضَيتة بةهةشتةوة‪.‬‬ ‫‪ )6‬ن��ي��ازث��اك��يء َ‬ ‫دل���س���ؤزي (اإلخ���ل��اص)‪ :‬يةكَيكيرت‬ ‫لةمةرجةكاني وتين (ال إله إال اهلل) نيازثاكيء َ‬ ‫دلسؤزيية‪،‬‬ ‫ضونكة راستطؤييء َ‬ ‫دلسؤزي ثَيوستييةكي هةميشةيي‬ ‫بةبي يةكَيكيان شايةمتانةكة نايةتةدي‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫يةكرتن كة َ‬ ‫هةردةبَيت هةردووكيان ثَيكةوة جَيبةجَيبكرَين‪ ،‬ضونكة‬ ‫يةكَيكيان بَيئةويرت هيض سوودَيكي نيية‪ ،‬وةك نوَيذو‬ ‫َ‬ ‫وةرناطريي‪،‬‬ ‫دةستنوَيذ وان كة نوَيذ بَيدةستنوَيذ نابَيتء‬ ‫وةهةروةها‪ ..‬ئةمانةيش وان جا ئةطةر كةسَيك بةزوبان‬ ‫شايةتوماني هَيناو ب� َ‬ ‫��ةدلء ك���ردار ب��اوةِري��ن��ةك��رد‪ ،‬يان‬ ‫ك��رداردةك��ات ب��ةلاَ م َ‬ ‫لةدليدا ب��اوةِري ثَيينةبووبَيت ئةوا‬ ‫دووِرووة‪.‬‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫هةركةسيش ب��ةزوب��ان وت��ي‪ ،‬ب���ة م ن��ي��ازء دلسؤزيي‬ ‫ب��ؤ خ���واي ب �َي��ه��اوت��ا ن���ةب���وو‪ ،‬ئ���ةوا ه� َ‬ ‫�اوةل��ث��ةرس��ت��ة‪ ،‬وة‬ ‫َ‬ ‫هاوةلثةرستيش دوو جؤرن بضووكء طةورة‪.‬‬ ‫هةموو ثَيغةمبةران بؤ ئةوة نيرَ راون بؤ طةلةكانيان كة‬ ‫بةنيازثاكيء َ‬ ‫دلسؤزي خواي طةورة بثةرسنت‪ ،‬وةك خواي‬ ‫[وَما أُِم ُرواِإلاَّ ِلَي ْع ُب ُدوا اللهََّ خُ ْ‬ ‫مِلِص َ‬ ‫ني‬ ‫طةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫الصلاَ َة َو ُي ْؤ ُتوا َّ‬ ‫الزَكاَة َوَذل َ‬ ‫ِك ِد ُ‬ ‫الد َ‬ ‫َل ُه ِّ‬ ‫ين‬ ‫ين ُحَنَفاَء َو ُيِقي ُموا َّ‬ ‫ِّمِة] (البينة‪ .)٥ :‬واتة‪ :‬لةهةمان كاتدا ‪-‬لةتةوراتء‬ ‫ا ْلَقيَ‬ ‫ئينجيلدا‪ -‬فةرمانيانثَينةدرابوو بةوةنةبَيت كة بةتةواوي‬ ‫هةموويان خوابثةرسنتء بةثاكيء َ‬ ‫دلسؤزيء ملكةضي‬ ‫فةرمانبةرداري ئاينيء بةرنامةكةي بنبء البدةن لةهةموو‬ ‫ئايينَيكء تةنها ثابةندي ئاييين ئيسالم بن‪ ،‬نوَيذيش‬ ‫َ‬ ‫لةمالء سامانيان‬ ‫بةِرَيكوثَيكي ئةجنامبدةن‪ ،‬زةكاتيش‬ ‫دةرب��ك��ةن‪ ،‬ئ��ةوةي��ة ئاييين نامة راس���تء بةنرخةكاني‬ ‫خ��وا ب��ةو ش�َي��وةي��ةي ب��ؤي��ان روون��ك��راوةت��ةوةو ه��ةر ئةو‬ ‫خواثةرسيتء يةكالبوونةوةو نوَيذو زةكاتدانةية ئاييين‬ ‫ثايةدارو راست‪.‬‬ ‫لةفةرموودةيةكدا كة ئيمام بوخاري ريوايةتيكردووة‪،‬‬ ‫ئةبوهرةيرة ثرسياريكرد لةثَيغةمبةر (‪« :)h‬يا رسول‬ ‫اهلل! من أسعد الناس بشفاعتك يوم القيامة؟ فقال (‪:)h‬‬ ‫من قال‪ :‬ال إله إال اهلل خالص ًا من قلبه» واتة‪ :‬ئةي نيرَ راوي‬ ‫خ��وا‪ ،‬ك�َي�نَ خَ‬ ‫دل��ؤش�تري��ن كةسانن بةتكاكردنت ل���ةِرؤذي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪15‬‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫قيامةتدا؟ فةرمووي (‪ :)h‬هةركةس َبلَيت‪“ :‬ال إله إال‬ ‫دلسؤزيي َ‬ ‫اهلل” بةنيازثاكيء َ‬ ‫لةدلييةوة‪.‬‬ ‫‪ )7‬خؤشويسنت (احملبة)‪ :‬مةرجَيكي دي لةمةرجةكاني‬ ‫(ال إل��ه إال اهلل) خؤشويستنة‪ ،‬خؤشويستين ئ��ةم وتة‬ ‫ش�يري��ن��ةو ن���اوةرؤك���ةك���ةي و ئ���ةوان���ةي ث��اب��ةن��دي��دةب��نء‬ ‫رقبوونةوة لةوانةي سةرثَيضيء دذايةتي دةكةن‪ .‬زؤرَيك‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي وا خؤيان دةردةخةن كة خواو ثَيغةمبةرةكةيان‬ ‫(‪ )h‬خ��ؤش��دةوَي��ت‪ ،‬وة خ��واي ط��ةورةي��ش ب��ةم ئايةتة‬ ‫ثريؤزة تاقيياندةكاتةوة‪ ،‬وةك دةفةرموَيت‪ُ [ :‬ق ْلِإ ْن ُك ْن ُت ْم‬ ‫ُوني حُيِْبب ُ‬ ‫ُّون اللهََّ َف َّ‬ ‫تب َ‬ ‫ْك ُم اللهَُّ] (آل‌عمران‪ .)٣١ :‬واتة‪:‬‬ ‫حُِ‬ ‫اتِبع ِ‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةي ثَيغةمبةر (‪ )h‬ثَييانبل َي‪ :‬ئةطةر ئَيوة خواتان‬ ‫خ��ؤش��دةوَي��تء ‪-‬ئ��ةت��ان��ةوَي��ت لَيينزيكببنةوة‪ -‬دةبَيت‬ ‫ث��ةي�ِرةوي لةشةريعةتء بةرنامةكةي من بكةن‪ ،‬ئةوسا‬ ‫خوايش ئ�َي��وةي خ��ؤش��دةوَي��ت‪ .‬ئ��ةم ئايةتة زؤر روونء‬ ‫ئاشكراية كة خؤشةويستيي خوا ئةوةية شوَيين بةرنامةو‬ ‫شةريعةتيرت نةكةوين‪ ،‬وةك‪ :‬عةلةماني‪ ،‬دميوكراسي‪،‬‬ ‫شيوعي‪ ،‬سؤشياليسيتء‪ ...‬ه��ةر بةرنامةيةكيرت جطة‬ ‫لةبةرنامةي خواي ط��ةورة‪ .‬خواي ط��ةورة زؤر بةنايابء‬ ‫تةواوي بةرنامةي بؤ داناوين‪ ،‬وةك دةفةرموَيت‪[ :‬ا ْلَي ْوَم‬ ‫ت ْم ُت َعَلي ُ‬ ‫َأ ْكَم ْل ُت َل ُك ْم ِديَن ُك ْم َوَأ مْ َ‬ ‫ْمتيِ َوَرِض ُ‬ ‫يت َل ُك ُم‬ ‫ْك ْم ِنعَ‬ ‫الإِْ ْس �َل��اَ َم ِدي � ًن��ا] (امل��ائ��دة‪ .)٣ :‬وات���ة‪ :‬ئ��ةم �ِرؤ ئاينيء‬ ‫بةرنامةكةتامن تةواوكردووة ‌بؤتانء ضاكةو بةهرةي خؤم‬ ‫ب��ةت��ةواوي رشتووة بةسةرتانداو رازي��ب��ووم كة ‌ئيسالم‬ ‫ئايينتان بَيت‪ .‬ئةم روونكردنةوةو تةواوكردنة كة خواي‬ ‫طةورة باسيفةرمووة نابَيت‪ ،‬ئةطةر سوننةتي ثَيغةمبةري‬

‫سةروةرمان (‪ )h‬نةبَيت‪ ،‬وةك خواي طةورة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫الر ُس ُ‬ ‫ول َف ُخ ُذو ُه َوَما َنَها ُك ْم َع ْن ُه َفا ْنَتهُوا َو َّات ُقوا‬ ‫[وَما آَتا ُك ُم َّ‬ ‫َ‬ ‫للهَّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫�اب] (احل��ش��ر‪ .)٧ :‬وات���ة‪ :‬وة‬ ‫�‬ ‫ق‬ ‫�‬ ‫�ع‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫�د‬ ‫�‬ ‫ي‬ ‫�د‬ ‫�‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اللهََّ ِ‬ ‫هةرضي ثةيامبةر (‪ )h‬ثَييدان وةريبطرن ‪-‬واتة‪ :‬بةضي‬ ‫فةرمانيثَيكردن‪ ،‬لةهةرشتَيكدابَيت جَيبةجَييبكةن‪ ،-‬وة‬ ‫رَييشي لةهةر شتَيك لَيطرتن‪ ،‬ئَيوةيش دةستيلَي َ‬ ‫هةلطرنء‬ ‫خؤتان لةخةشمء غةزةبي خوا بثاَيزن بةجَيبةجَيكردني‬ ‫فةرمانةكانيء وازهَينان لةقةدةغةكراوةكاني‪ ،‬بةِراسيت‬ ‫خوا سةخت َ‬ ‫تؤلةية‪ ،‬قاري لةهةركةسَيك طرت رزطارينابَيت‪.‬‬ ‫بةجواني ئةم بةرنامةيةي روونكردؤتةوة بؤ بةندةكاني‬ ‫وةك خؤي دةفةرموَيت‪َ[ :‬كَذل َ‬ ‫ِك ُيَبينِّ ُ اللهَّ َل ُك ْم آَي ِاتة َلَع َّل ُك ْم‬ ‫َتعِْق ُل َ‬ ‫ون] (البقرة‪ .)٢٤٢ :‬واتة‪ :‬ئا بةوشَيوة جوانء نايابة‬ ‫خ��واي ط���ةورة ئايةتةكاني خؤيتان ب��ؤ روون��دةك��ات��ةوة‬ ‫بؤئةوةي ذيربنء بريوهؤشتان خبةنةكار‪.‬‬ ‫خؤشويسنت ضةند مةرج َيكي هةية‪ ،‬وةك‪:‬‬ ‫أفةرمانبةرداريي هةموو ئةو شتانةي كة لةاليةن‬ ‫ )‬ ‫خواي طةورةوة هاتوون لةفةرمانء رَيطري‪ ،‬با ثَيضةوانةي‬ ‫هةواو ئارةزووي خؤتء حزبء طروثةكةيشت بَيت‪ ،‬وة‬ ‫بوغزاندني هةموو ئةو شتء كةسانةي كة خواي طةورة‬ ‫دةيانبوغزَينَيت‪ ،‬خؤشويستين هةموو ئةوانةيش كة‬ ‫خواي طةورة خؤشيدةوَين‪ ،‬هةرضةندة ثَيضةوانةي هةواو‬ ‫ئ���ارةزووت بَيت‪ .‬خ��واي ط��ةورة لةوةصفي موسولمَ انة‬ ‫[وِم َن‬ ‫سةرِراستةكاندا بةسةر بَيباوةِراندا دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫للهَّ‬ ‫َّ‬ ‫يبُّوَن ُه ْم َك ُح ِّب ا ِ‬ ‫اس َم ْن َي َّتِخ ُذ ِم ْن د ِ‬ ‫الن ِ‬ ‫ُون اللهَِّ َأ ْنَ��دا ًدا حُِ‬ ‫للِهَّ‬ ‫َوالَِّذ َ‬ ‫ين آَم ُنوا َأ َش ُّد ُحبًّا ِ] (البقرة‪ .)١٦٥ :‬واتة‪ :‬هةندَيك‬

‫يةك‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ينةوةي‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫َ‬ ‫و‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ك‬ ‫ؤ‬ ‫م‬ ‫ةل‬ ‫َ‬ ‫بريتيية‬ ‫ل‬ ‫ة‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫ك‬ ‫ة‬ ‫طةي موسولمان‪،‬‬ ‫د‬ ‫ةب‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ت ئةو كؤم َ‬ ‫ةل‬ ‫ط‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫ة‬ ‫ه‬ ‫ة‬ ‫لةس‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫َ‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫خ‬ ‫وا‬ ‫موو كاروبارَيكيدا‬ ‫ث‬ ‫ةرستي‬ ‫دا‬ ‫م‬ ‫ة‬ ‫َ‬ ‫ز‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫ء‬ ‫ئ‬ ‫ة‬ ‫و‬ ‫جؤر‬ ‫(ال إله‬ ‫إ‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫هلل‬ ‫م‬ ‫ة ثةرستنةي كة‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫رسول ا‬ ‫هلل‬ ‫)‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ة‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫وب‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫ثةرس‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫ك‪:‬‬ ‫ن‬ ‫َ‬ ‫و‬ ‫ِرو دروشمةكاني‬ ‫ي‬ ‫ذ‪ ،‬رؤذوو‪،‬‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫رب‬ ‫ان‬ ‫ي‬ ‫ك‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ء‪.‬‬ ‫‪..‬تاد‪ .‬ت‬ ‫بةهة‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫َيدادةردةكةوَيت‪،‬‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫او شةريع‬ ‫ة‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫دا‬ ‫د‬ ‫ة‬ ‫رب‬ ‫ك‬ ‫ة‬ ‫َ‬ ‫ويت‬

‫‪16‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫لةخةلكي هةية ل��ةط� َ‬ ‫َ‬ ‫�ةل ئةوةيشدا تَينافكرَيت تا خوا‬ ‫بةتةنها بثةرستَيت‪ ،‬هَيشتا ضةند هاوتاو هاوبةشَيكي‬ ‫بؤ دادةنَيت‪ ،‬خؤشياندةوَين وةك خؤشةويستيي خودا‪،‬‬ ‫ب��ةلاَ م ئةوانةيش وا باوةِريانهَيناوة‪ ،‬خوايان لةهةموو‬ ‫شتَيك زياتر خؤشدةوَيت‪ .‬ن��وري ض��اوم‪ ،‬خؤشةويستم‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬كل أميت يدخلون اجلنة‬ ‫إال من أب��ى‪ ،‬قالوا‪ :‬وم��ن يأبى يا رس��ول اهلل؟! ق��ال‪ :‬من‬ ‫أطاعين دخل اجلنة‪ ،‬ومن عصاني فقد أبى» البخاري‪:‬‬ ‫‪ .6737‬واتة‪ :‬هةموو ئوممةتةكةم دةضَيتة بةهةشتةوة‪،‬‬ ‫كي‬ ‫تةنها ئةو كةسة نةبَيت كة سةرثَيضيدةكات‪ ،‬وتيان‪َ :‬‬ ‫سةرثَيضيدةكات ئةي نيرَ راوي خوا؟ فةرمووي‪ :‬هةركةسَيك‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةليي مين كرد دةضَيتة بةهةشتةوة‪ ،‬وة هةركةسَيك‬ ‫فةرمانةكاني مين جَيبةجَينةكرد ئةوا سةرثَيضيكردووة‪.‬‬ ‫بخؤشةويسيت بؤ ثَيغةمبةر (‪ )h‬بةوة دةبَيت‬ ‫ )‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كة زؤر بةتينرتبَيت لةنةفسي خؤتء مالء مندالء دايكء‬ ‫باوكت‪ .‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬اليؤمن أحدكم‬ ‫حتى أك��ون أح��ب إليه من نفسه وماله وول��ده والناس‬ ‫أمجعني» البخاري‪ .‬ئَيستا زؤرَيك لةموسولمَ انان وا خؤيان‬ ‫دةردةخ��ةن كة ثَيغةمبةري خوايان (‪ )h‬خؤشدةوَيت‪،‬‬ ‫بةلاَ م لةِراستيدا ئاكارو رةفتاري رؤذانةيان ثَيضةوانةي‬ ‫ئ���ةوةم���ان ث���َي� َ‬ ‫��دةل�َي�نَ ‪ ،‬ت��ةن��ه��ا ب����ةدةم خ��ؤش��ي��ان��دةوَي��ت‪،‬‬ ‫ئاشكراية خؤشويستين ثَيغةمبةر (‪ )h‬تةنها بةزوبان‬ ‫ن��اب�َي��ت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو س��ةرِراس��ت��ان��ة شوَينكةوتين ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬ئةوثةِري خؤشةويستيية بؤ ئةو‪ ،‬هةموو زانايان‬ ‫لةسةر ئ��ةوة كؤكن كة خؤشويستين ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫شوَينكةوتنيةتي بةِراسيت‪ .‬خواي ط��ةورة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫َّ‬ ‫ب َأ ْولىَ ِب مْ ُ‬ ‫ال ْؤِمِن َ‬ ‫ني ِم ْن َأ ْن ُفِسِه ْم] (األحزاب‪ .)٦:‬واتة‪:‬‬ ‫[النيِ ُّ‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬نزيكرتة لةئيمانداران لةخودي خؤيان –‬ ‫واتة‪ :‬دةبَيت لةخؤيان زياتر خؤشيانبوَيتء فةرمانةكاني‬ ‫لةسةرووي فةرمانء داخوازيي خؤيانةوة بَيت‪.-‬‬ ‫ريازيبَيت) ضةند جوان‬ ‫ئيمام ئيبنولقةييم (خ��وا لَي ِ‬ ‫دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬إن شجرة احملبة ل��و غرست يف القلب‪،‬‬ ‫وسقيت مباء اإلخ�لاص‪ ،‬وغذيت مبتابعة سيد الناس؛‬ ‫أمثرت كل أنواع الثمار‪ ،‬وآتت أكلها كل حني بإذن ربها‪،‬‬ ‫فهي شجرة أصلها يف قرار القلب‪ ،‬وفرعها يتصل بسدرة‬ ‫املنتهى»‪.‬‬ ‫‪ )8‬ب���اوةِرن���ةب���وون ب��ةت��اغ��وتء ك��وف��ران��ةث �َي��ك��ردن��ي‪:‬‬ ‫(ط��اغ��وت) وشةيةكة لةضاوطي (طغيان) وةرط�ي�راوة كة‬ ‫بةواتاي لةسنووردةرضوون دَيت‪ ،‬تاغوت ئة‌و كة‌سة‌ية‌كة‬ ‫‌لة‌سنووري خوا دة‌رضَيتء بة‌رنامة‌ضة‌وتة‌كان َ‬ ‫قبولدةكات‪.‬‬ ‫ثةرستين خوا ناكرَيت‪ ،‬ئةطةر موسولمَ ان بَيباوةِرنةبَيت‬ ‫بةهةموو تاغوتةكان‪ ،‬وةك خواي طةورة دةفةرموَيت‪َ[ :‬فَم ْن‬ ‫َي ْك ُف ْرِب َّ‬ ‫وت َو ُي ْؤِم ْنِباللهَِّ] (البقرة‪ .)256 :‬واتة‪ :‬ئينجا‬ ‫الطا ُغ ِ‬ ‫ربوابَيت بةتاغوتء باوةِر بةخوا بهَينَيت‪.‬‬ ‫هةركةسَيك بَي ِ‬

‫ل�رَ​َي�ةدا خ��واي ط��ةورة ب��اوةِرن��ةب��وون بةتاغوتي خستؤتة‬ ‫ثَيش ئيمانهَينان بةخوا‪ ،‬واتة‪ :‬تا كوفر بةتاغوت نةكةين‬ ‫باوةِردارنني‪ ،‬ئةمةيش كاري هةموو ثَيغةمبةران بووة كة‬ ‫بةطةلةكانيان وتووة باوةِر بةتاغوت مةكةن‪ ،‬وةك خواي‬ ‫اع ُب ُدوا‬ ‫[وَلَق ْد َبَع ْثَنا فيِ ُك ِّل أُ َّم ٍة َر ُسولاً َأِن ْ‬ ‫طةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫اجَتِن ُبوا َّ‬ ‫الطا ُغ َ‬ ‫وت ] (النحل‪ .)٣٦ :‬واتة‪ :‬بةِراسيت‬ ‫اللهََّ َو ْ‬ ‫بؤ ناو هةموو ئوممةتء نةتةوةيةك لةهةموو سةردةمَيكدا‬ ‫ثةيامبةرَيكمان ن���اردووة‪ ،‬ب��ؤئ��ةوةي ثَي َ‬ ‫يانبلَيت‪ :‬تةنها‬ ‫َ‬ ‫ثوضةلةكانيان بةدووربن‪.‬‬ ‫خوابثةرسنتء لةتاغوتء ياسا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دووخالة ‪-‬خواثةرسنتء وةالناني تاغوت‪ -‬كة‬ ‫بةل َي ئةو‬ ‫هةر ثَيغةمبةرَيك داويةتي بةطوَيي ئوممةتةكةي خؤيدا‪،‬‬ ‫بناغةي طشت ئايينة ئامسانييةكانء ديين ئيسالميشة‪.‬‬ ‫��راَه فيِ ِّ‬ ‫ين َق ْد‬ ‫الد ِ‬ ‫خ��واي طةورةيش دةفةرموَيت‪[ :‬لاَ ِإ ْك َ‬ ‫للهَّ‬ ‫الر ْش ُد ِم َن ا ْلَغ ِّي َفَم ْن َي ْك ُف ْر ِب َّ‬ ‫وت َو ُي ْؤِم ْن ِبا ِ‬ ‫الطا ُغ ِ‬ ‫َتَبينََّ ُّ‬ ‫للهَُّ‬ ‫ْ‬ ‫صاَم لهَ​َ ا َوا سمَِ ي ٌع‬ ‫َفَقِد ْ‬ ‫اسَت ْم َس َك ِبا ْل ُع ْرَوِة ا ْل ُوثَقى لاَ ا ْنِف َ‬ ‫َعِلي ٌم] (البقرة‪ .)٢٥٦ :‬وات��ة‪ :‬بةهيض جؤرَيك زؤرك��ردن‬ ‫لةوةرطرتين بريوباوةِري ئيسالمدا نيية ‪-‬دينداري بةزؤر‬ ‫نابَيت بكرَيتء دين بةزؤر نادرَيت بةسةر هيضكةسدا‪،-‬‬ ‫ضونكة بةِراسيت رَيبازي ضاكء درووست‪ ،‬روونء ئاشكرا‬ ‫ب��ووةو جيابؤتةوة لةطومِراييء سةركةشي‪ ،‬جا ئةوةي‬ ‫باوةِرينةبَيت بةتاغوت –كة بريتيية لةهةموو رَيطةو‬ ‫رَيبازو هَيزو بةرنامةو الدانء بتَيك‪-‬و باوةِري دامةزراو‬ ‫بهَينَيت بةخوا‪ ،‬جا بَيطومان ئةوكةسة دةستيطرتووة‬ ‫بةبةهَيزترين هؤكاري رزطارييةوة‪ ،‬شوَيين دامةزراوترين‬ ‫بريوباوةِر كةوتووة‪ ،‬كةهيض ثسانء َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةيةكي‬ ‫بؤنييةو هةميشة ثتةوو دام���ةزراوة‪ ،‬خ��واي طةورةيش‬ ‫بيسةرو زاناية‪.‬‬ ‫هةموو ياساو دةستوورَيكي ئيسالمي ثريؤز راستء‬ ‫هةقة‪ ،‬ئيرت جطة ل��ةو‪ ،‬طشت دةس��ت��وورو بةرنامةيةكيرت‬ ‫ن��اِراس��تء طومِرايية‪ ،‬موسولمَ ان دةبَيت ثَيش ئيمانء‬ ‫باوةِرهَينان بةخواي طةورة‪ ،‬بةتةواويي لةطشت تاغوتةكان‬ ‫دووربَيت‪ ،‬خؤ ديارة واتاي (ال إله إال اهلل)يش بؤ يةكةجمار‬ ‫ن��ةف��ي��يء الدان����ي ه��ةم��وو دةس����ةلاَ ت����دارة م��ل��ه��وِرةك��انء‬ ‫تاغوتةكاني دنياية‪ ،‬ثاشان تةسليمبوونء باوةِرهَينانة‬ ‫[والَِّذ َ‬ ‫ين‬ ‫بةخواي تاكء تةنيا‪ .‬خواي طةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫اجَتَن ُبوا َّ‬ ‫الطا ُغ َ‬ ‫وها َوَأَنا ُبواِإلىَ اللهَِّ لهَُ ُم ا ْل ُب ْشَرى‬ ‫وت َأ ْن َي ْع ُب ُد َ‬ ‫ْ‬ ‫ُون ا ْلَق ْو َل َفَي َّتِبع َ‬ ‫ين َي ْسَتِمع َ‬ ‫اد‪ .‬الَِّذ َ‬ ‫ولئ َك‬ ‫ُون َأ ْح َسَن ُه أُ ِ‬ ‫َفَب ِّش ْرِعَب ِ‬ ‫للهَُّ‬ ‫لأْ‬ ‫الَِّذ َ‬ ‫اب] (الزمر‪-17 :‬‬ ‫ين َهَدا ُه ُم ا َوأُ ِ‬ ‫ولئ َك ُه ْم أُولُو ا َ ْلَب ِ‬ ‫‪ .)18‬واتة‪ :‬ئةو كةسانةي كة توخين تاغوت نةكةوتوون‪،‬‬ ‫ض ج��اي ئ���ةوةي بيثةرسنت‪ ،‬ئ��ةوان��ة ئ��ةو ك��ةس��ان��ةن‪ ،‬كة‬ ‫بةرةو خوا طةِراونةتةوة‪ ،‬مذدةيانلَيبَيت‪ ..‬مذدةيش بدة‬ ‫بةو عةبدانةم‪ ،‬كة َ‬ ‫طوي لةقسان دةطرن‪ ،‬بةلاَ م ضاكرتينيان‬ ‫دةطرنة َ‬ ‫طويء شوَينيدةكةون‪ ،‬ئةوانة ئةو كةسانةن كة‬ ‫َ‬ ‫خوا رَينماييكردوونء ئةوانةيشن خاوةني دلء ذيري‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪17‬‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫كةوابوو ئةوكةسانةي دوورن لةتاغوتء توخنيناكةونء‬ ‫غةيري خواي طةورة ناثةرسنت‪ ،‬هةرئةوانةن كة بةرةو خواي‬ ‫ط��ةورة طةِراونةتةوةو كِرنووشي ملكةضيء ثةرستنيان‬ ‫تةنها ب��ؤ ئ��ةو دةرب���ِري���وة‪ .‬ت��اغ��وت ه��ةم��وو دةس��ةلاَ ت �َي��ك‬ ‫دةطرَيتةوة كة شةريعةتةكةي لةخواوة وةرنةطرتبَيت‪،‬‬ ‫بؤية هةرجؤرة لةسنووردةرضوونَيك‪ ،‬هةر لةحةقالدانَيك‪،‬‬ ‫دةستدرَيذيكردنة س��ةر دةس����ةلاَ تء خوايةتيي خ��واي‬ ‫طةورة‪ ،‬دةستدرَيذيية بؤ سةر حاكمَيتيي خواي طةورة‪،‬‬ ‫ئ��ةم��ةي��ش ن���اِرةوات���ري���نء ن��اق��ؤلاَ ت��ري��ن دةس��ت��درَي��ذي��ي��ةء‬ ‫لةهةموو ستةمء لةسنوور دةرضوونَيك خراثرتة‪.‬‬ ‫خ���واي ط���ةورة دةره���ةق بةئةهلي كيتاب (جولةكةو‬ ‫[إت� ُ‬ ‫ديانةكان) دةف��ةرم��وَي��ت‪ :‬خَّ َ‬ ‫��ذوا َأ ْح�َب��اَر ُه� ْم َو ُر ْهَباَن ُه ْم‬ ‫َأ ْرَب���ابً���ا ِم� ْ‬ ‫ُون اللهَِّ] (ال��ت��وب��ة‪ .)٣١ :‬وات����ة‪ :‬حيربو‬ ‫��ن د ِ‬ ‫راهيبةكانيان ‪-‬كة ثياوة دينييةكانيانن‪ -‬لةجَيي خواي‬ ‫ط��ةورة دادةن��ا‪ .‬خؤ نةياندةثةرسنت ‪-‬بةماناي كِرنووش‬ ‫بؤ ب��ردن‪َ -‬‬ ‫بةلكو ياساو رَيساو شةريعةتيان لَييانةوة‬ ‫وةردةط��رت‪ ،‬خواي ط��ةورة ئةمةيشي بةعيبادةت لةسةر‬ ‫دان��انء بةموشريكيشي ناساندن‪ ،‬ضونكة ئ��ةو َ‬ ‫خةلكة‬ ‫طومِراية تاغوتيان دةثةرست‪ ،‬واتة‪ :‬ئةو دةسةلاَ تدارانةي‬ ‫بةناوي خ��واوة لةسنووري بةندايةتيء ئةركي خؤيان‬ ‫دةردةضوون‪ ،‬خؤ ئةو َ‬ ‫خةلكة طومِرايانة نوَيذو رؤذوويان‬ ‫بؤ ئ��ةو حيربو قةشةو راهيبانة ئةجنامنةدةدا‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫ملكةضييان بؤ دةردةبِرين‪ ،‬طوَيِر َ‬ ‫ايةليي ئةوانيان دةكرد‪،‬‬ ‫ئ��ةم��ةي��ش ث��ةرس��ت��ن��ةو ب��ؤ غ��ةي��ري خ���واي ث���ةروةردط���ار‬ ‫ئةجنامدةدرا‪ ،‬بةمةيش ئةو ثةرستيارانة لةديين خواي‬ ‫طةورة دةضوونةدةرةوة‪ .‬وةك ئيمام ترمزي لة‌عة‌ديية‌وة‬ ‫َي�َي��ت��ةوةو َ‬ ‫دةل�َي��ت‪:‬‬ ‫‌ل�ة‌س�ة‌ر زاري ثة‌يامبة‌ر (‪ )h‬دةي��ط� رَِ‬ ‫«خاضَيكم لةملدابوو ضوومة خزمةتي ثَيغةمبةر (‪،)h‬‬ ‫[إت� ُ‬ ‫ك��ة م�ني دي���ت‪ ،‬ئ���ةم ئ��اي��ةت��ةي خ���وَي���ن���دةوة‪ :‬خَّ َ‬ ‫����ذوا‬ ‫ُون اللهَِّ‪( ]...‬التوبة‪.)31 :‬‬ ‫َأ ْحَباَر ُه ْم َو ُر ْهَباَن ُه ْم َأ ْرَبابًا ِم ْن د ِ‬ ‫عةديي ك��وِري حاتة‌م وتي‪ :‬ثَيغة‌مبة‌ري خوا (‪ )h‬كوا‬ ‫ئ��ةوان حيربو راهيبةكاني خؤيانيان ك��ردب��وو بةخوا؟!‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪‌ )h‬فةرمووي‪َ :‬‬ ‫بةل َي ئةوان حةراميان‬ ‫بؤ حةلاَ َلدةكردنء حةلاَ َليشيان لَيحةرامدةكردن‪ ،‬ئةمانيش‬ ‫ثةيِرةويياندةكردن وات��ة‪« :‬ملكةضي تةعليماتةكانيان‬ ‫ب��وونء ثَييةوة ثابةنددةبوون‪-‬ئةمةيش ثةرستين ئةو‬ ‫حيربو راهيبانةية»‪.‬‬ ‫مةبةسيت بانطةوازي خوايي روونء ئاشكراية‪ ،‬ماناي‬ ‫دينداري بؤ خواي طةورة روونء ئاشكراية كة بريتيية‬ ‫لةسةندنةوةي دةس���ةلاَ ت لةبةندة ملهوِرو تاغوتةكانء‬ ‫َي�ان���ةوةي ب��ؤ خ���واي ث���ةروةردط���ار‪ ،‬ئ��ةط��ةرض��ي ل��ةالي‬ ‫ط� رَِ‬ ‫تاغوتةكاني ئةمِرؤ ماناو مةبةسيت دينداريء بانطةوازي‬ ‫خ��واي��ي ب��ةخ��راث��ةك��اري دادةن���رَي���ت‪ ،‬وةك لةفةرهةنطي‬ ‫سياسيي ئةمِرؤدا َ‬ ‫دةلينَ ‪« :‬حماولة لقلب نظام احلكم»‪.‬‬ ‫‪18‬‬

‫هةولدانة بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫هةلطيرَِانةوةي سيستمي حوكمي‬ ‫وات��ة‪:‬‬ ‫ولاَ ت!‪ .‬لةاليةكيرتةوة بِروانة ئةم طفتوطؤيةي سةييدونا‬ ‫َ‬ ‫[وَق َ‬ ‫وسى‬ ‫موسا‬ ‫لةطةل فريعةونء دارودةستةكةيدا َ‬ ‫ال ُم َ‬ ‫َياِف ْرَع ْو ُنِإ ِّني َر ُس ٌ‬ ‫ال َ‬ ‫ني] (األعراف‪.)١٠٤ :‬‬ ‫ول ِم ْن َر ِّب ا ْلَع مَِ‬ ‫وات��ة‪ :‬موسا ف��ةرم��ووي‪ :‬ئ�ة‌ي ف�يرع�ة‌ون! بَيطومان من‬ ‫[وَق َ‬ ‫��ال‬ ‫راس��ث��اردة‌ي ث �ة‌روة‌ردط��اري طشت جيهانة‌كامن‪َ .‬‬ ‫ال�َُل� ِم� ْ�ن َق� ْ�وِم ِف� ْرَع� ْ�وَن َأَت َ‬ ‫مْأَ​َ‬ ‫��ذ ُر ُم َ‬ ‫وسى َوَق� ْ�وَم� ُه ِل ُي ْفِس ُدوا فيِ‬ ‫ض َوَيَذَر َك َوآلهِ َ​َت َك] (األعراف‪ .)١٢٧ :‬واتة‪ :‬هةندَيك‬ ‫الأَْ ْر ِ‬ ‫ل��ةدةس��ةلاَ ت��داران��ي دارودةس��ت��ةي ف�يرع��ةون وت��ي��ان‪ :‬ئايا‬ ‫(ه��ةروا بةئاساني) واز لةموساو قةومةكةي دةهَينيت‬ ‫ب��ؤئ��ةوةي خ��راث��ةو ت���اوان بضَينن ل��ةم زةوي���ي���ةداو واز‬ ‫لةخوايةتي تؤ بهَينن؟!‬ ‫س��ي��س��ت��م��ي ن��ةف��ام��ي ل���ةس���ةر ئ���ةو رَي���س���او ب��ن��اغ��ةي��ة‬ ‫دادةمةزرَيت كة يةكَيك لة بةندةكاني خوا‪ ،‬خؤي لةوانيرت‬ ‫دةكاتة خ��وا! لةسيستمي ئيسالمييشدا خوايةتي خوا‬ ‫ثةرسنتء ياسادانان‪ -‬هةر هيي خ��واي ط��ةورةي��ة‪ ،‬كة‬‫دةسةلاَ تي بةسةر هةموو بوونةوةردا هةيةو دةسةلاَ تي‬ ‫ب��ةس��ةر ب��ةن��دةك��ان��ي��دا وةك��ي��ةك��ة ‪ ..‬ئ��ةو ج��ادوط��ةران��ةي‬ ‫ب��اوةِري��ان بةخوايةتيي خ��واي ث��ةروةردط��اري جيهانيان‬ ‫هَينا‪ ،‬تةسليم ب���ةدةس���ةلاَ تء خ��واي��ةت��ي خ���واي ط��ةورة‬ ‫بوون‪ ،‬بةمةيش ئيعالني ئةوةيان كرد كة لةذَير ركَيفء‬ ‫دةسةآلتي الدةري تاغوت دةرضوون‪ ،‬كة مايف خوايةتيي‬ ‫خواي طةورةيان بؤ خؤيان زةوتكردووة‪ ،‬ئةو جادووبازانة‬ ‫بؤ دذايةتيء بةدرؤخستنةوةي سةييدونا موسا هاتبوونة‬ ‫م���ةي���دان‪ ،‬دواي��ئ��ةوةي��ش ك��ة م��وس��ولمَ ��ان��ب��وون زان��ي��ي��ان‬ ‫جةنطي داهاتوويان لةثَيناوي عةقيدةداية‪ ،‬دةيانزاني‬ ‫هةربةوةندةي ئةم عةقيدة دينيية ئاشكرابكرَيت‪ ،‬ئةمة‬ ‫نيشانداني مةترسيي دذوارو ه��ةِرةش��ةي ك��اري��ط��ةرء‬ ‫كاراي هةية لةدةسةلاَ تي تاغوتةكان‪ ،‬بطرة هةر بةوةندةي‬ ‫ئيعالنبكرَيت كة خواي طةورة خواي هةموو جيهانيانة‪،‬‬ ‫هةرئةوةندة رةفزي دةسةلاَ تي ئةو تاغوتانةية ‪ ..‬ثاشان‬ ‫فريعةون ثَييوتن‪ِ[ :‬إ َّن َ‬ ‫ل ْك ٌر َمَك ْر مُ ُ‬ ‫تو ُه فيِ مَْ‬ ‫هذا مَ​َ‬ ‫الِديَنِة‬ ‫ِل ُت ْخِر ُجوا ِم ْنَها َأ ْهَلَها] (األع��راف‪ )١٢٣ :‬واتة‪ :‬ئةمة هةر‬ ‫فاكوفيكي خؤتانة بةِراسيت ‪-‬ئَيوةو موسا‪ -‬نةخشةتان‬ ‫بؤ كَيشاوة‪ ،‬تا دانيشتوواني ولاَ ت ئاوارةبكةنء بيانبةنة‬ ‫دةرةوة ‪ ..‬ئةمةيش ه��ةروةك��و ئ��ةو تؤمةتانة واي��ة كة‬ ‫نوي دةخيةنة َ‬ ‫تاغوتاني سةردةمي َ‬ ‫ثال ئةوكةسانةي‪ ،‬كة‬ ‫ثَيناسةي خوايةتييان بةمانا راستةكةي روونكردؤتةوة‪،‬‬ ‫ئةم تؤمةتة دزَيوانة دةخةنة َ‬ ‫ثال زاناو بانطخوازةكان ‪..‬‬ ‫مةطةر فريعةون نةيدةوت‪ِ[ :‬إ ِّني َأ َخ ُ‬ ‫اف َأ ْن ُيَب ِّد َل ِديَن ُك ْم َأ ْو‬ ‫اد] (غافر‪ .)٢٦ :‬واتة‪ :‬بةِراسيت‬ ‫ض ا ْلَف َس َ‬ ‫َأ ْن ُي ْظِهَر فيِ الأَْ ْر ِ‬ ‫من دةترسم كة دينةكةتان ‪-‬بةرنامةي ذيانء رَيبازتان‪-‬‬ ‫بطؤِرَيت يان بكةوَيتة خراثةكارييةوة لةم ولاَ تدا! مةطةر‬ ‫ئةم قسة هيضوثووضانة هيي ش��ةِرخ��وازة رقنةكان نني؟‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫ك��ة ب����ةِرووي ث��اك��ي ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل��ي ح���ةقء رةوادا دةك��رَي��ن؟‬ ‫مةطةر هةرهةمان ثِروثاطةندةي فريودانء قسةي لوسي‬ ‫خَ‬ ‫َ‬ ‫هةل َ‬ ‫كؤمةلي ك��اف��ران نيية لةهةموو كاتء‬ ‫ةلةتاندني‬ ‫شوَينَيكدا؟ َ‬ ‫بةل َي هةرهةمان وتةكاني ثَيشوون!! هةمان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قسةوقسةلؤكن ‪ ..‬هةمان تؤمةتي ن��اِرةوان‬ ‫هةلوَيستء‬ ‫‪ ..‬ه��ةم��ان ثَيناسةو دي���دن‪ ،‬ه��ةرك��ات�َي��ك ض��اك��ةخ��وازيء‬ ‫ش����ةِرخ����وازي دةب���ةرَي���ك���ِرادةض���ن‪ ،‬ئ��ةم��ان��ةي��ش دي��س��ان‬ ‫بةكاردةهَينرَينةوة ‪ ..‬كؤننابن ‪ ..‬ئةم تانةو بوختانانة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ضةرخي زةماندا دةضةرخينَ ‪.‬‬ ‫ تاغوت َ‬‫دةل َيت‪ :‬من ديندارترم!‬ ‫هةر تاغوتَيك‪ ،‬كة رَيي خواويستيي نيشاندةدرَيتء‬ ‫ئامؤذطاريدةكرَيت‪ ،‬ه��ةواو نةفسي ب��ةدك��اري ناهَيَلَيت‬ ‫ط��وَي��ب��ي��س�تي ه����ةق ب���َي���تء ه����ةر س���وردةب���َي���ت ل��ةس��ةر‬ ‫ديكتاتؤريء فريعةونَييتء خؤثةسةندييةكةي‪ ،‬مةطةر‬ ‫نابينيت فريعةون دةي��وت‪َ[ :‬م��ا أُِري� ُ�ك� ْم ِإلاَّ َما َأَرى َوَما‬ ‫َأ ْهِد ُ‬ ‫يك ْم ِإلاَّ َسِب َ‬ ‫اد] (غافر‪ .)٢٩ :‬واتة‪ :‬تةنها ئةو‬ ‫الر َش ِ‬ ‫يل َّ‬ ‫رَييةتان نيشاندةدةم كة خ��ؤم دةيبينم‪ ،‬خؤيشم جطة‬ ‫لةِرَيي سةرفرازي هيضيرتتان نيشاننادةم! َ‬ ‫بةل َي تاغوتان‬ ‫هةر رَيي سةرفرازييء ئاسودةييء بةختةوةري دةبيننء‬ ‫ه��ةر ئ��ةوةي��ش نيشاني ج��ةم��اوةرةك��ة دةدةن!! ديوتانة‬ ‫بةدرَيذايي مَيذوو تاغوتَيك راي كةسَيكي حةقخوازي‬ ‫بةِراست زانيبَيت جطةلةوةي خؤي هةيةتي؟! جا ئةطةر‬ ‫طوَييان بؤ َ‬ ‫خةلك بطرتايةو ‌هَيندة خؤثةرستنةبووناية‪،‬‬ ‫بؤضي دةبوونة تاغوت؟ تاغوت سورة لةسةر ناِرةوايي‬ ‫َ‬ ‫لةبةرهةلستيي ب��ان��ط��ةوازي خ��واي‬ ‫خ��ؤيء كةللـةِرةقة‬ ‫ثةروةردطاري جيهانيان‪ ،‬ضونكة زؤر ضاك دةزانَيت كة‬ ‫ئةم بانطةوازة خؤي لةخؤيدا جةنطي ريشةكَيشكردني‬ ‫ئةوي بةدةستةوةية ‪ ..‬ناهَيَلَيت شةريعةتة تةزويرةكةي‬ ‫مبَينَيت ‪ ..‬بةمةيش ت��ةخ��تء ت��ةراج��ي دةس��ةلاَ ت��ةك��ةي‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��دةت��ةك�َي��ت‪ ،‬بؤية بةهيض ج��ؤرَي��ك ن��اب�َي��تء نابينيت‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكي ب��دات َبلينَ ‪( :‬ال إله إال اهلل) ‪..‬‬ ‫تاغوتَيك رَيطة‬ ‫َ‬ ‫مةطةر ل��ةو ك��اتء شوَينانةدا‪ ،‬كة خةلكي حةقيقةتء‬ ‫راستَيتيي ئ��ةم شايةتومانة ن��ازان��ن ‪َ ..‬‬ ‫دلنيان كة ئةو‬ ‫جةماوةرة زؤرة نازانَيت (ال إله إال اهلل) واتاي ضية؟! بؤية‬ ‫دلنيان َ‬ ‫ل��ةو ك��اتء شوَينةدا رَي���دةدةن‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫خةلكي‬ ‫هةروةك ويردَيكي زيكري سةرزوبان‪ ،‬ئةو رستةية َ‬ ‫دةلينَ ‪،‬‬ ‫ئةمةيش هيض جؤرة زيانَيك لةبووني تاغوتء دةسةلاَ تي‬ ‫نادات‪ ،‬بؤية تاغوتان هةر هةقيان بةسةر ئةوانةوة نيية‪،‬‬ ‫كة س��ةرزارةك��يء بَيتَيطةيشنت َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪( :‬ال إل��ه إال اهلل)‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيكي خواويسيت سةرِراست‪ ،‬بةِراسيت‬ ‫بةآلم ئةطةر‬ ‫لةواتاي دينء شايةمتان تَيطةيشنت‪ ،‬حةمتةن تاغوتان‬ ‫تةحةمولي بونيان ناكةن ‪ ..‬ضونكة تاغوت ئةو جةماوةرو‬ ‫َ‬ ‫خةلكةي بةخوايةتييةكي تةزوير بؤ خؤي قؤرغكردووة!‬ ‫بةوةي دةسةلاَ تي حاكمَيتييةكةي كة دةبوو بةطوَيرةي‬

‫شةريعةتةكةي ئيسالم بَيت‪ ،‬بةفريودان يان بةزؤر بةسةر‬ ‫خةلكةدا سةثاندووةو َ‬ ‫ئةو َ‬ ‫خةلكةكةيشي كردؤتة كؤيلةو‬ ‫بةندةي خؤي‪( .‬طريق الدعوة يف ظالل القرآن‪ /‬أمحد فائز)‪.‬‬ ‫ئةمانة مةرجةكاني يةكخواثةرسيت ب��وون ك��ة زؤر‬ ‫بةتوندي بة (ال إله إال اهلل)ةوة ضةسثاونء دةبَيت لةهةموو‬ ‫كةسَيكدا كة َبلَيت‪( :‬ال إله إال اهلل) بَينةدي‪ ،‬جا هةركةس‬ ‫ئةم مةرجانةي هَينايةدي ئةوا شايستةي بةهةشتة بةثَيي‬ ‫فةرموودةكان‪ .‬ئةطةر كةسَيك وتي‪( :‬ال إله إال اهلل) بةزمانيء‬ ‫َ‬ ‫بةدلء كرداري ثَيضةوانة بوو‪ ،‬ئةوا بةكؤِراي زانايان (ال إله‬ ‫إال اهلل)كةي هيض سوودينابَيت بؤي لةدواِرؤذدا‪ ،‬لةدونيا‬ ‫سوديدةبَيت بؤي‪ ،‬ضونكة مونافيقةكان ثارةدةبةخشن‬ ‫تةنها بؤ ريابازي ‪-‬ثارةكةيان دةِروات‪ -‬بةلاَ م ناوبانطَيك‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫بةدةستدةهَينن‪ ،‬وة جيهاددةكةن وةك دةيانكرد‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬ب��ةلاَ م بؤ ريابازي ب��وو‪ ،‬بةوةيش بةشة‬ ‫دةستكةوتي جةنطيان دةستدةكةوت ‪ ..‬وة خواي طةورة‬ ‫دةربارةي ثاشةِرؤذيشيان دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إ َّن مْ ُ‬ ‫الَن ِافِق َ‬ ‫ني فيِ‬ ‫ال� َّ�د ْرِك الأَْ ْسَفِل ِم َن َّ‬ ‫ريا] (النساء‪:‬‬ ‫تَد لهَُ ْم َنِص ً‬ ‫الن ِار َوَل ْن جَِ‬ ‫‪ .)١٤٥‬ب��ةِراس�تي دووِرووةك������ان لةضيين ه��ةرةخ��واري‬ ‫ن���او دؤزةخ�������دانء ه��ةرط��ي��ز ب��ؤ ئ����ةوان ثشتيوانَيكت‬ ‫دةستناكةوَيت‪.‬‬ ‫(ال إله إال اهلل) بةرنامةي ذيانة‪:‬‬ ‫خواثةرسيت ‪ ..‬ئةمة نيوةي روكين يةكةمي شايةمتانة‬ ‫ك��ة عةقيدةي ئيسالمييةء ل��ةب�ِري��اري (ال إل��ه إال اهلل)دا‬ ‫دةردةك���ةوَي���ت‪ ،‬نيوةكةيرتي ئ��ةم روك��ن��ةي��ش ل��ة (حممد‬ ‫رس��ول اهلل)دا دةردةك���ةوَي���ت ك��ة بريتيية ل��ةوةرط��رت�ني‬ ‫خواثةرستييةكة لةثَيغةمبةرةوة (‪.)h‬‬ ‫َ‬ ‫دلي ثِر ب��اوةِري موسولمَ ان ئةوةية كة ئةم رَيسايةي‬ ‫بةهةردوو بةشةكةيةوة تَيداضةسثيبَيت‪ ،‬ضونكة هةموو‬ ‫بنةماكانيرتي باوةِرو روكنةكانيرتي ئيسالمةتي هةر لةم‬ ‫هةلدةهَينجرَينء لقء َ‬ ‫رَيسايةوة َ‬ ‫ضلي ئةون ‪ ..‬باوةِرهَينان‬ ‫بةخوا‪ ،‬كتَيبة ئامسانييةكان‪ ،‬ثَيغةمبةران‪ ،‬رؤذي دوايي‪،‬‬ ‫خيرَ و شةِري قةزاو قةدةر‪ ،‬نوَيذ‪ ،‬رؤذوو‪ ،‬زةكات‪ ،‬حةج‪،‬‬ ‫هةروةها سزاكانء سنووري ح��ةرامء ح��ةلاَ َل‪ ،‬س��ةوداء‬ ‫َ‬ ‫مامةلةي بازاِر‪ ،‬رَيسادانانء تةوجيهاتة ئيسالمييةكان‪،‬‬ ‫هةرهةموويان لةسةر رَيساي خواثةرسيت دادةمةزرَين‪.‬‬ ‫سةرضاوةي لَيوةرطرتنيشيان ثَيغةمبةرةكةي خواية (‪)h‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسولمَ انيش ئةوةية كة ئةم رَيسايةو‬ ‫و بةس‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةموو لقء ضلةكاني تَيدادرةوشابَيتةوة‪ ،‬ضونكة مومكني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةلطةي ئيسالمي دابنرَيت كة‬ ‫كؤمةلطةيةك‬ ‫نيية هيض‬ ‫ئةم رَيسايةي تَيدا نةدرةوشابَيتةوة‪.‬‬ ‫شايةمتان (ال إله إال اهلل و حممد رسول اهلل) بناغةي‬ ‫ت���ةواوي ب��ةرن��ام��ةي ذي��ان��ة ك��ة ه��ةم��وو ذي��ان��ي ئوممةتي‬ ‫موسولمَ اني لةسةر دادةم��ةزرَي��ت‪ ،‬ئةستةميشة ذياني‬ ‫ئيسالمي بَيتةكايةوة ثَيشئةوةي ئةو رَيساية ضةسثيبَيت‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪19‬‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫‪ ..‬هةروةها ئةستةميشة ذيانَيك كة لةسةر رَيسايةكيرتي‬ ‫غةيري ئةو رَيساية دروستبووبَيتء ئيسالمييش بَيت!‬ ‫ت��اك��ةك��ان م��وس��ولمَ ��ان��ن‪ ،‬ب���ةلاَ م دةس��ةلاَ ت��ي حوكمِراني‬‫ئيسالمي نيية‪ .-‬ديسان ه��ةر زؤر ئةستةميشة ذياني‬ ‫ئيسالمي لةسةر رَيسايةكيرت يان ضةند رَيسايةكيرتي‬ ‫شانبةشاني (ال إله إال اهلل حممد رسول اهلل) دامبةزرَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫مـــةحـــالــة‪.‬‬ ‫خواي طةورة دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إِن الحْ ُ ْك ُم ِإلاَّ للِهَِّ َأ َم��ر َألاَّ‬ ‫ِّين ا ْلَق ِّي ُم َو ِلك َّن َأ ْكَثَر َّ‬ ‫اس لاَ‬ ‫َت ْع ُب ُدوا ِإلاَّ ِإ َّي��ا ُه َذِل� َ�ك الد ُ‬ ‫الن ِ‬ ‫َي ْعَل ُم َ‬ ‫ون] (يوسف‪ .)٤٠ :‬وات��ة‪ :‬حوكمكردن تةنها هيي‬ ‫خواية كة فةرمانيداوة نابَيت جطة لةو هيضيرت بثةرسنت‬ ‫ئةوةيش ديين راستء درووستة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫�اع‬ ‫الر ُسول فق ْد أط� َ‬ ‫هةروةها دةفةرموَيت‪َ[ :‬م� ْ�ن ُيِطِع َّ‬ ‫َ‬ ‫اللهََّ] (النساء‪ .)٨٠ :‬واتة‪ :‬ئةوةي طوَيِرايةليي ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬بكات‪ ،‬ئةوا طوَيِر َ‬ ‫ايةليي خواي كردووة‪ .‬لةم بِريارة‬ ‫ربو كاريطةرةوة ضةند َ‬ ‫خالَيك وةردةطريَيت كة‬ ‫كورتء بن ِ‬ ‫َ‬ ‫ثَيويستة هةلوَيستماني ‪-‬دةربارةي كَيشة سةرةكييةكاني‬ ‫حةقيقةتي ئةم دينةو بزووتنةوة واقيعييةكةي ئيسالمي‪-‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسولمَ اني‬ ‫لةسةر دامبةزرَيت كة سرووشيت‬ ‫ثَيدةناسينةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫يةكةم دي���اردةي ناسينةوةي سرووشيت كؤمةلطةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةية‬ ‫موسولمَ ان‪ ،‬بريتيية ل��ةوةي كة دةبَيت ئ��ةو‬ ‫ل��ةه��ةم��وو ك��اروب��ارَي��ك��ي��دا ل��ةس��ةر رَي��س��اي خ��واث��ةرس�تي‬ ‫دامةزرَيتء ئةو جؤرة ثةرستنةي كة شايةمتان (ال إله إال‬ ‫اهلل حممد رسول اهلل)ي تَيدادةردةكةوَيت‪ ،‬ئةم ثةرستنةيش‬ ‫ل��ة‪ :‬ب�يروب��اوةِر‪ ،‬درومش��ي ثةرسنت وةك‪ :‬ن��وَي��ذ‪ ،‬رؤذوو‪،‬‬ ‫قوربانيكردنء‪...‬تاد‪ .‬وة ياساو شةريعةتدا دةردةكةوَيت‪.‬‬ ‫‪ )1‬ئةو كةسةي باوةِري بةتةنهايي خواي طةورة نةبَيت‪،‬‬ ‫ئةوا بةبةندةي خواي تاكء تةنها ناذميرَ رَيت‪ .‬خواي طةورة‬ ‫ال اللهَُّ لاَ َت َّتِخ ُذواِإلهَ​َينِْ ْاثنَينِْ ِإ مََّ‬ ‫[وَق َ‬ ‫ُوِإل ٌه‬ ‫نا هَ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫لأْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ض َول ُه‬ ‫َو ِ‬ ‫او ِ‬ ‫ون ‪َ .‬ول ُه َما فيِ َّ‬ ‫اح ٌد َفِإي َ‬ ‫َّاي َفا ْرَه ُب ِ‬ ‫السَم َ‬ ‫ات َوا ْر ِ‬ ‫للهَّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫الد ُ‬ ‫اصبًا أفغيرَْ ا ِ تتق َ‬ ‫ون] (النحل‪ .)52-51 :‬واتة‪:‬‬ ‫ِّين َو ِ‬ ‫بِرياري بووني دوو خوا مةدةن‪ ،‬ضونكة خوا يةكةو هةر‬ ‫لةمنيش برتسن‪ ،‬خوا ئةو زاتةية كة خاوةني ئامسانةكانء‬ ‫زةوييةء هةرضيش تَييانداية‪ ،‬حوكم تايبةتة بةوةوة‪ ،‬ئايا‬ ‫ئَيوة غةيري خوا دةثةرسنت؟!‬ ‫‪ )2‬ئ��ةو كةسةي درومش��ة ثةرستنةكان لةبةرخاتري‬ ‫يةكَيكيرت جطة لةخوا بكات‪ ،‬ئةوا بةبةندةي تاكوتةنهاي‬ ‫خ��وا ن��اذم� رَ​َي�رَي��ت‪ ،‬خ��واي ط���ةورة دةف��ةرم��وَي��ت‪ُ [ :‬ق� ْ‬ ‫��لِإ َّن‬ ‫ال َ‬ ‫ني (‪)١٦٢‬‬ ‫م ِاتي للِهَِّ َر ِّب ا ْلَع مَِ‬ ‫َ‬ ‫صلاَ ِتي َو ُن ُسِكي َومحَ ْ َي َ‬ ‫اي َومَ​َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ِك أِم � ْرت َوأن��ا أ َّول ال ْسِلِم َ‬ ‫ني (‪])١٦٣‬‬ ‫لاَ شِريك ل ُه َوِبذل‬ ‫األن��ع��ام‪ .‬وات��ة‪َ :‬بل َي نوَيذو ثةرستنمء ذي��امنء م��ردمن بؤ‬ ‫َ‬ ‫هاوةلي نيية‪،‬‬ ‫خواي ثةروةردطاري جيهانييانة‪ ،‬كة هيض‬ ‫لمَ‬ ‫وافةرمامنثَيدراوةء منيش يةكةمني موسو امن‪.‬‬ ‫‪20‬‬

‫‪ )3‬ئةو كةسةي ياساو شةريعةت لةيةكَيكيرتي غةيري‬ ‫َ‬ ‫وةربطريء لةغةيري ئةو رَيطةيةوة وةربطرَيت كة‬ ‫خواوة‬ ‫خوا خؤي ثَييطةياندووين كة رَيطةي ثَيغةمبةرةكةيةتي‬ ‫(‪ )h‬ئ���ةوا ئ��ةو ك��ةس��ة ب��ةب��ةن��دةي خ���واي ت���اكء تةنها‬ ‫ّين َما مَ ْ‬ ‫ناذميرَ َ‬ ‫ل َي ْأَذن‬ ‫ري‪َ[ :‬أ ْم لهَُ ْم ُشَرَكا ُء َشَرعُوا لهَُمِّم َن ِ‬ ‫الد ِ‬ ‫ِبِه َّ‬ ‫اللـهُ] (شورى‪.)21 :‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬يان َ‬ ‫هاوةلي واي هةية‪ ،‬كة ياساو‬ ‫هةلبةتة خوا‬ ‫شةريعةتيرتي بؤ ئ��ةوان دان���اوة ل��ةو ب��واران��ةدا‪ ،‬كة خوا‬ ‫َ‬ ‫الر ُس ُ‬ ‫ول َف ُخ ُذو ُه َوَما َنَها ُك ْم‬ ‫[وَما آَتا ُك ُم َّ‬ ‫مؤلةتيثَينةداون‪َ :‬‬ ‫َع ْن ُه َفانَتهُوا] احلشر‪.)7 :‬وات��ة‪ :‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬ضيتان‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستيي ضيشي‬ ‫ريازيية‪ ،‬وةريبطرن‪،‬‬ ‫بؤ دةهَينَيتء ثَي ِ‬ ‫لَيكردن‪ ،‬وازيلَيبهَينن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسولمَ ان ئاوا دةبَيت ‪ ..‬ئةو كؤمةلطةيةي‬ ‫ك��ة تةنها خ��وا دةث��ةرس��ت �َي��ت‪ ،‬ئ��ةوةي��ة ك��ة دةب �َي��ت ئةو‬ ‫خ��واث��ةرس��ت��ي��ي��ةي ل��ةه��ةم��وو ش��ت �َي��ك��دا دةرب���ك���ةوَي���ت‪:‬‬ ‫ل���ةب�ي�روب���اوةِرو ه��ةس��ت��وه��ؤش��ي ت��اك��ةك��ان��ي‪ ،‬ل��ةدرومش��ي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكارييةكانيدا ‪. .‬‬ ‫ثةرستنةكاني‪ ،‬لةياساو ريسا‬ ‫هةريةك اليةن لةم اليةنانة‪ ،‬دوابكةوَيت يان لةسةر بناغةي‬ ‫خواثةرسيت دانةمةزرَيت‪ ،‬ئةمة ئةوة دةطةيةنَيت كةهةموو‬ ‫س��رراوةت��ةوة‪،‬‬ ‫ئيسالم الدراوةو هةموو ئيسالم لةبووندا ِ‬ ‫ضونكة روك�ني يةكةمي ئيسالم كة (ال إله إال اهلل حممد‬ ‫رسول اهلل)ةكةية السةنطبووة‪.‬‬ ‫كة ومتان‪ :‬خواثةرسيت لةبريو ب��اوةِردا دةردةكةوَيت‪،‬‬ ‫دةب�َي��ت ئ��ةوةي��ش ب��زان�ين ك��ة داخ��ؤ ب�يروب��اوةِري ئيسالم‬ ‫ضييةو ضؤنة؟‬ ‫* بريوباوةِر‪ :‬بريتيية لةو هةستوهؤشةي سةرئةجنامي‬ ‫وةرطرتين حةقيقةتةكاني عةقيدة لةسةرضاوة خواييةكةوة‬ ‫دروستدةبَيت كة لةبريو ئيدراكي مرؤظدا ثةيدادةبَيت‪،‬‬ ‫ئةوجا بةطوَيرةي ئ��ةوة م��رؤظ هةست بةحةقيقةتي خوا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةطوجنَينَيت‪ ،‬هةروةها‬ ‫دةكاتء بريوهؤشي خؤي‬ ‫هةست بةحةقيقةتي ئ��ةو ط��ةردوون��ة دةك���ات ك��ة تَييدا‬ ‫دةذي‪- ،‬دي��ارو نادياري‪ -‬هةروةها هةست بةحةقيقةتي‬ ‫ئةو ذيانة دةكات‪ ،‬كة ئةم سةر بةوة ‪-‬لةديارو نادياردا‪-‬‬ ‫ه���ةروةه���ا ه��ةس��ت��ك��ردن ب��ةح��ةق��ي��ق��ةت��ي خ���ؤي ‪ . .‬وات���ة‪:‬‬ ‫حةقيقةتي خودي مرؤظ ‪ ..‬ئينجا لةسةر بناغةو بةطوَيرةي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خوا دةطوجنَينَيت‬ ‫تةوجيهاتي بريوباوةِري رةفتاري‬ ‫بةشَيوةيةك كة خواثةرسيت تَيدادةربكةوَيتء رةفتاري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلء‬ ‫لةطةل ط��ةردوونء جيهاني زي��ن��دةوةرانء تاكء‬ ‫دام���ودةزط���اي م��رؤظ��اي��ةت��ي دةط��وجن�َي��ن�َي��ت‪ ،‬بةشَيوةيةك‬ ‫ك��ةه��ةم��وو س���ةرض���اوةو ئ��ةص�َ�ل �َي��ك��ي ل��ةدي��ن��ةك��ةي خ��وا‬ ‫وةردةط����رَي����ت ‪-‬ب����ةو رَي��ط��ةي��ةي ك��ة ث �َي��غ��ةم��ب��ةر (‪)h‬‬ ‫رايطةياندووة‪ -‬تا خواثةرسيت تَيدابضةسثَيت ‪..‬‬ ‫ئ��ةو ب�يروب��اوةِرة ب��ةم ج��ؤرة هةموو ضاالكييةكي ذيان‬ ‫دةطرَيتةوة‪ ،‬ئةمة بوو راظةي ئايديؤلؤذيي ئيسالمي‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي واتاو جؤرةكاني يةكخواثةرسيت‬

‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسولمَ ان‬ ‫ئةطةر بِريار لةسةر ئةوة درا كة‬ ‫َ‬ ‫ئاوادةبَيت ‪ ..‬دةبَيت بزانرَيت ئايا ضؤن ئةو طؤمةلطةية‬ ‫ثَيكدَيتء رَيبازي ئةو ثَيكهاتنة ضؤنة؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةية كاتَيك ثَيكدَيت كة‪ :‬كؤمةلَيك خةلك‬ ‫ئةو‬ ‫بِرياردةدةن‪ ،‬كة ثةرستين تةواويان بؤ خوا بَيتء بةس‪،‬‬ ‫بةهيض جؤرَيك هيض ثةرستنَيكيان بؤ غةيري ئةو نةبَيت‬ ‫‪ ..‬نة لةبريوباوةِرياندا نة لةدرومشي ثةرستنياندا‪ ،‬نة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة دةبَيت‬ ‫لةياساو سيستمي حوكمياندا‪ .‬ئةوجا ئةو‬ ‫بكةوَيتة رَيكخستين هةموو طؤشةيةكي ذياني بةطوَيرةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة‬ ‫ئةو بناغة تايبةتييةي خواثةرسنت ‪ ..‬دةبَيت ئةو‬ ‫وي����ذدانء َ‬ ‫دلء دةروون��ي��ان ثاكبكةنةوة ل��ةب��اوةِرك��ردن‬ ‫بةخوايةتيي هةرشتَيكيرتي غةيري خوا –ئةو شتةيش‬ ‫َ‬ ‫ل��ةط��ةل خ���وا ب �َي��ت ي���ان ك��ةم�تر ل���ةو‪ -‬دةب��َي��ت درومش���ي‬ ‫ثةرستنةكانيان ثاكبكةنةوة لةوةي لةبةرخاتري هةرشتَيك‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خوا‬ ‫يان كةسَيك غةيري خوا بكرَيت ‪-‬ئةوشتةيش‬ ‫بَيت يان كةمرت لةو‪ -‬هةروةها دةبَيت ياساو شةريعةتيان‬ ‫ل��ةوة ثاكبكةنةوة ك��ة لةغةيري خ��وا وةري��ب��ط��رن‪ ،‬ج��ا ض‬ ‫حوكمي ي��اس��او رذيمَ �َي��ك بَيت شانبةشاني تةعليماتي‬ ‫َ‬ ‫وةربطريي‪ ،‬ض هةر ياساو رذيمَ َيكيرت‬ ‫شةريعةتةكةي خوا‬ ‫َ‬ ‫وةربطرييء ئيسالم خبرَيتة الوة‪ ،‬تةنها ئةو كاتةيش ئةو‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة بةموسو ان دةدرَينة قةلةمء ئةو كؤمةلطةيةي ئةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةلطةي موسولمَ ان دادةنرَيت‪.‬‬ ‫كؤمةلة دروستيدةكةن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي بينَ ء بِرياربدةن‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫بةلاَ م ثَيشئةوةي‬ ‫كةتةنها خ��وا ‪-‬ب��ةو شَيوةيةي باسكرا‪ -‬بثةرسنت ئةوة‬ ‫ب��ةم��وس��ولمَ ��ان ن��ادرَي��ن��ة ق� َ‬ ‫��ةل���ةم‪ ،‬ه���ةروةه���ا ث�َي��ش��ئ��ةوةي‬ ‫ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل �َي��ك��ي وا ذي��ان��ي خ��ؤي��ان ل��ةس��ةر ب��ن��اغ��ةي خ��وا‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسولمَ انيان ثَينايةتة‬ ‫ثةرسيت رَيكبخةن‪،‬‬ ‫كايةوة‪ ،‬ضونكة يةكةمني رَيسا كة ئيسالمةكةي لةسةر‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسولمَ اناني‬ ‫دام���ةزراوة‪ ،‬ئةوةية كةدةبَيت‬ ‫لةسةر بنياتبنرَيت كة (ال إله إال اهلل حممد رسول اهلل)ية‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيكدا بَيتةدي‬ ‫دةبَيت بةهةردوو بةشةكةيةوة لةذياني‬ ‫‪ ..‬ك��ةواب��وو ثَيشئةوةي بري ل��ةدام��ةزران��دن��ي سيستةمي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسولمَ ان‬ ‫كؤمةآليةتيي ئيسالميء ثَيكهَيناني‬ ‫–كة ل��ةس��ةر ب��ن��اغ��ةي ئ���ةو سيستةمة دادةم����ةزرَي����ت‪-‬‬ ‫َ‬ ‫بايةخبدري بةِرزطاركردني‬ ‫بكرَيتةوة‪ ،‬ثَيويستة يةكةجمار‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةكة لةثةرستين غةيري خوا‪،‬‬ ‫ويذداني ئةنداماني‬ ‫لةهةرشَيوةيةكدابَيت لةو شَيوانةي بامسانكردن ‪-‬ثاشان‬ ‫دةبَيت ئ��ةو ئةندامانةي ويذدانيان لةثةرستين غةيري‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةل (اجلماعة)يةكي موسولمَ اندا‬ ‫خوا رزطاركردووة‪-‬‬ ‫َ‬ ‫ك��ؤب��ب��ن��ةوة ‪ ..‬ئينجا ل��ةم ك��ؤم��ةل��ةي��ةي ئةندامةكانيان‬ ‫ويذداني خؤيان لةثةرستين غةيري خوا رزط��ارك��ردووة‬ ‫لةبريوباوةِرو ثةرسنتء ياساو وةرطرتنياندا‪ -‬دةشَيت‬‫َ‬ ‫كؤمةلطةي ئيسالمي ثَيكبهَينرَيت‪ ،‬ئةو كاتةيش هةركةس‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةدا ب��ذيء هةركةس رازيبوو‬ ‫كة ويسيت ل��ةو‬

‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةي‬ ‫بةعةقيدةو ثةرسنتء ياساو شةريعةتي ئةو‬ ‫َ‬ ‫لةسةر بناغةي خواثةرسنت دام��ةزراوة‪ ،‬يان بلَيني كة (ال‬ ‫إله إال اهلل حممد رسول اهلل)ي تَيداضةسثَينراوة‪ ،‬دَيتء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةوة‪.‬‬ ‫دةضَيتة ريزي ئةنداماني ئةو‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫دروستبووني يةكةمني كؤمةلي موسو ان كة يةكةمني‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسولمَ اني لَيثَيكهات‪ ،‬بةو شَيوةيةبوو ‪ ..‬بؤية‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيكي موسولمَ انء ثَيكهاتين‬ ‫دروستبووني هةموو‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةكي موسو ان‪ ،‬هةر دةبَيت بةو شَيوةية‬ ‫هةموو‬ ‫بَيت‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسو ان لةوةوة بنياتدةنرَيت كة خةلكي‬ ‫_ض تاك بن ض كؤ _ لةثةرستين غةيري خواوة بطةِرَينةوة‬ ‫بؤ ثةرستين خواي تاكء تةنهاي بَي َ‬ ‫هاوةل‪ ،‬هةروةها لةوةوة‬ ‫ثَيكدَيت ئةم جؤرة تاكء كؤيانة بِرياردةركةن كة دةبَيت‬ ‫حكومةتَيكي خؤيان هةبَيت تا سةرثةرشتيي كارةكاني‬ ‫ذيانيان بكات كة لةسةر بناغةي ئةو ثةرستنة تايبةتيية‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةكي‬ ‫دامبةزرَيت‪ ،‬ئةو كاتة لةدايكبوونَيكي نوَيي‬ ‫َ‬ ‫ن� َ‬ ‫لةكؤمةلطة جاهيلييةكةوة‬ ‫�وي دَي��ت��ةك��اي��ةوة‪ ،‬ك��ة ه��ةر‬ ‫لاَ‬ ‫طوَيزراوةتةوةء ئَيستا ئةم وا رووبةِروويبؤتةوة‪ ،‬بة م‬ ‫عةقيدةيةكي ن� َ‬ ‫��ويء سيستمَيكي ن��وَي��ي ذي���ان‪ ،‬لةسةر‬ ‫بناغةي ئةو عةقيدةية دامةزراوة كةبريتيية لة بِرياري‪( :‬ال‬ ‫إله إال اهلل حممد رسول اهلل)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةوانةية ئةوكاتة –ي كة كؤمةلطةي ئيسالمي ثَيكدَيت‪-‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطة جاهيليية كؤنةكة‪ ،‬بةهةموو ئةندامةكانييةوة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطة ئيسالميية ن��وَي��ي��ةك��ةوة يان‬ ‫بَينة نَيو ري��زي‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةوانةية ثةميان لةطةل كؤمةلطة موسو انة نوَييةكة‬ ‫ببةسنت‪ ،‬لةوانةيشة بةربةرةكانَييبكةن‪ ،‬ئةطةرضي ضةند‬ ‫وةخ��ت��ة م �َي��ذووي رَي��ب��ازي خ��واوي��س�تي ه���ةرواب���ووة‪ ،‬كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كؤمةلطةي جاهيلي ب���ةردةوام جةنطي سةخيت‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي موسولمَ اندا ك��ردووة لةهةموو قؤناغةكاني‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل_ هيرَ شي‬ ‫دروستبوونيدا _ ض تاك تاك بووبن ض‬ ‫َ‬ ‫طةورةطةورةي هَيناوةتة سةر ثَيشِرةواني ئةم كؤمةلطة‬ ‫ن��وَي��ي��ة‪ ،‬ئ���ةم ناكؤكييانةيش ك��ةب��ةدرَي��ذاي��ي م �َي��ذووي‬ ‫ب��ان��ط��ةوازي ئيسالمي رووي���ان���داوة‪ ،‬ه��ةر ل��ةس��ةردةم��ي‬ ‫نوحةوة (سةالمي خواي لَيبَيت) تا سةردةمي موحةممةد‬ ‫َ‬ ‫(‪ )h‬بَيجياوازي‪ ،‬شتَيكي َ‬ ‫كةكؤمةلطة‬ ‫بةلطةنةويستة‬ ‫نوَييةكةي موسولمَ انان ن��ة دادةم���ةزرَي���تء ن��ة ب�ِري��اري‬ ‫بوونيشي دةدرَيتء دانيثَيدادةنرَيت ‪ ،‬تا نةبَيتة خاوةني‬ ‫هَيز ‪ ..‬هَيزي بريوباوةِر‪ ،‬هَيزي خووِرةوشتء ورة بةرزي‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريء هةموو جؤرة‬ ‫هَيزي رَيكخسنتء بونيادي‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطة موسو انة دةطةيةنَيتة ئةو‬ ‫هَيزةكانيرت‪ ،‬كة ئةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاستةي بتوانَيت بةسةر كؤمةلطةي جاهيليدا زالبَيت‪،‬‬ ‫ي��ان ه��ةر هيض نةبَيت هَيزَيكي واب �َي��ت ت��وان��اي ئ��ةوةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي جاهيلي رابطرَيتء‬ ‫هةبَيت كة ت��ةوذمء تيين‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستييبكات ‪( .‬معامل يف الطريق‪ /‬سيد قطب)‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪21‬‬


‫مةنهةجى ئةهلى سوننةتء جةماعةت؛‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بنةماكاني ديدو هةلويست وةرطرتن‬ ‫كر َيكار‬

‫بةشي يةكةم‬

‫ثابةندبوون بةقورئانء سوننةتةوة‪ ،‬طرنطرتين سيماو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريي رةس��ةنء خؤسازدانَييت‪ ،‬ضونكة‬ ‫جةوهةري‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلء بزاوتَيكي ئيسالمي بةطوَيرةي تَيطةيشنتء‬ ‫هةموو‬ ‫ثابةنديي سةركردايةتييةكةي ب��ةق��ورئ��انء سوننةتء‬ ‫ئةوانةي ثابةندييان ثَييانةوة هةيةو بةهةندوةرطرتنيان‬ ‫بؤيان هةية ئاِراستةي ئةندامانيان دةك��ةنء وزةكانيان‬ ‫بؤ ئاماجني ش��ةرع ب��ةط��ةِردةخ��ةن‪ ،‬زان�ينء ثابةندبووني‬ ‫سةركردةو ئةندامانيش بةقورئانء سوننةتةوة‪ ،‬تاقة زامنة‬ ‫دواي خ��واي ث��ةروةردط��ار‪ ..‬بؤ الس��ةن��طء الِر َي نةبوون‪.‬‬ ‫ئ��ةو ك��ؤم� َ‬ ‫�ةلء بزاوتانة كةمنني كة بةبةرنامةي ئيسالمء‬ ‫حوكمي ش��ةرع َ‬ ‫خةلكيان ك��ؤك��ردةوةو دواي زؤرب���وونء‬ ‫ثةلوثؤهاويشنت ‪-‬يان دةركةوتنء هةندَيك دةستكةوت‪-‬‬ ‫ب��ةرن��ام��ةو ئ����الاَ و س�ترات��ي��ذي��ي��ةك��ةي��ان ط�����ؤِري‪ ،‬ت��ةن��ان��ةت‬ ‫نةبوونة (تةبليغي سياسي)يش! ‪ ..‬بؤية بةِراست زاننيء‬ ‫ش���ارةزاب���وونء ثابةندبووني ه��ةم��وو موسولمَ انَيك‪ ،‬بةم‬ ‫ئوصوليانةي كة ديدو َ‬ ‫َ‬ ‫هةلوَيستمانة –كة‬ ‫بنةما سةرةكيية‬ ‫مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةتن‪ -‬لةكاريطةرترين‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكارييء جورئةتي شاهيديدانء‬ ‫خالي س��ازدان��ي‬ ‫بزاوتي دامةزراندنةوةي دارولئيسالمةكةمانة ‪ ..‬هةرجؤرة‬ ‫خةمساردييةك لةخوَيندنء ثابةندبوون ثَييانةوة‪ ،‬درزو‬ ‫كةلينَ ء َ‬ ‫قليشي دذوار‪ ،‬لةمةنهةجء ثةيكةري رَيكخسنتء‬ ‫رَي���ب���ازي س�ترات��ي��ذمي��ان��دا دروس���ت���دةك���اتء ل��ةل��وت��ك��ةي‬ ‫حَ‬ ‫بؤخواسولانةوة‪ ،‬داماندةبةزَينَيتة‬ ‫ثابةندييء دينداريء‬ ‫َ‬ ‫سةوداومامةلةي تةنازولء‬ ‫ناو مةزاختانةي موساوةمةو‬ ‫بةزيويي ثاشةكشةوانان ‪ ..‬ئةوسايش رةن��جء خوَيين‬ ‫ع���ةزي���زامن���ان ل���ةدةس���ت���دا ن��ام �َي��ن �َي��تء الِريء ن��اح��ةزو‬ ‫بةكرَيطرياوان‪ ،‬دةبنة خاوةنيء ئَيمةيش رةنج بةخةساريي‬ ‫دونياو ضاوشؤِريي قيامةمتان بؤدةمَينَيتةوة‪ ..‬خوانةكات‪..‬‬ ‫َ‬ ‫ضةثةل دةِروات‪ ،‬سيستمَيكيرتي‬ ‫سيستمَيكي عةلةمانيي‬ ‫ض��ةث� َ‬ ‫�ةل�تر ب��ةن��اوَي��ك��ي ئيسالميء درومش �َي��ك��ي ت��ةزوي��ري‬ ‫�يء ل��ةس��ةر ئ�َي��س��كء ثروسكي‬ ‫ئيسالمييانة دَي��ت��ةث �َي��ش� َ‬ ‫لاَ‬ ‫شةهيدانء زام��ي بريندارانء ثةككةوتووان‪ ،‬قة يةكيرت‬ ‫ب��ؤ ك��وف��ري دةرةك����ي دادةم���ةزرَي���ن���َي���تء ج��ط��ةرس��وت��اوو‬ ‫كؤستكةوتوو هةناسةساردةكانيش‪ ،‬هيضكةس نابَيت‬ ‫الب��ك��ات ب��ةالي��ان��ةوة ‪َ ..‬‬ ‫ئاقليش ئ��ةو كةسةية ك��ة رةجن��ي‬ ‫‪22‬‬

‫فةرهاديي َ‬ ‫خةلكانيرتي ضاولَيبَيت!!‬ ‫ثابةندبوون ب��ةق��ورئ��انء سوننةت؛ دي��دو َ‬ ‫هةلوَيسيت‬ ‫ئةهلي س��ون��ن��ةتء جةماعةتة ك��ة ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل��ة س��ةرف��رازةك��ة‬ ‫(ال��ف��رق��ة ال��ن��اج��ي��ة)ن ك��ة ل��ةف��ةرم��وودةك��ةي ثَيغةمبةري‬ ‫خ��وادا (‪ )h‬هاتووة‪“ :‬إن هذه األمة ستفرق على إحدى‬ ‫‪1‬‬ ‫وسبعني فرقة‪ ،‬كلها يف النار إال واح��دة‪ ،‬وهي اجلماعة”‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‪،‬‬ ‫واتة‪ :‬ئةم ئوممةتةيش دابِردةبَيت بؤ حةفتاويةك‬ ‫هةموويان دؤزةخيني جطة لةيةكَيكيان كة (اجلماعة)ية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةعةبدولآلي ك��وِري ع��ةروةوة (خوا‬ ‫ترمزيش بةمةرفوعي‬ ‫َي�َي��ت��ةوة‪ ،‬ثَيغةمبةري خ��وا (‪)h‬‬ ‫لَييانِرازيبَيت) دةي��ط� رَِ‬ ‫دةيفةرموو‪« :‬ليأتني على أميت ما أتى على بين إسرائيل‬ ‫حذو النعل بالنعل حتى إن كان منهم من أتى أمه عالنية‬ ‫لكان يف أميت من يصنع ذلك وإن بين إسرائيل تفرقت على‬ ‫ثنتني وسبعني ملة وتفرتق أميت على ثالث وسبعني ملة كلهم‬ ‫يف النار إال ملة واحدة قالوا ومن هي يا رسول اهلل قال ما‬ ‫أنا عليه وأصحابي»‪ 2.‬واتة‪ :‬هةرضي بةسةر بةنوئيسرائيل‬ ‫(جولةكةكان)دا هاتووة بةسةر ئوممةتةكةي منيشدا دَيت‪،‬‬ ‫شوَينثَيي نةعل لةشوَينثَيي نةعلدا دادةنرَيت! تةنانةت‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دايكي خؤي‬ ‫ئةطةر يةكَيك ل��ةوان بةئاشكرا زينا‬ ‫بكات‪ ،‬لةم ئوممةتةي منيشدا كةسي وا ثةيدادةبَيت كة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةوة‪،‬‬ ‫واب��ك��ات‪ .‬بةنوئيسرائيل ب��وون بةحةفتاودوو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةوة‪ ،‬هةر‬ ‫بةحةفتاوسي‬ ‫ئوممةتةكةي منيش دةبَيت‬ ‫َ‬ ‫هةموويشيان دةضنة ئاطري دؤزةخةوة يةكَيكيان نةبَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة كامةية ئةي ثَيغةمبةري خوا (‪)h‬؟‬ ‫وتيان‪ :‬ئةو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةيانة لةسةر ئةو بةرنامةيةن كة ئةمِرؤ‬ ‫فةرمووي‪ :‬ئةو‬ ‫منء ياوةرامن لةسةرين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة سةرفرازةكة هةرئةوةية‬ ‫هةردوو ماناكة يةكة‪،‬‬ ‫ك��ة شوَينكةوتووي ئ��ةو رَي��ب��ازةي��ة ك��ة ثَيغةمبةري خوا‬ ‫(‪)h‬ء ي���اوةران���ي ب���ةِرَي���زي ل��ةس��ةري��ب��وون‪ ،‬ئ��ةوان��ي��ش‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة هةقناسةكةن كة ئةبوشامة لةكتَييب (احل��وادث‬ ‫البدع)دا فةرموويةتي‪“ :‬هةركاتَيك فةرمانَيك هاتة ثَيش‬ ‫ب��ؤض��وون��ة ري���زي (اجل��م��اع��ة)ء ث�َي��وةث��اب��ةن��دب��وون��ي‪ ،‬ئ��ةوا‬ ‫مةبةست لةثابةندبوون‪ ،‬شوَينكةوتين خ��ودي حةقة‪ ،‬با‬ ‫ثابةندو شوَينكةوتووانيشي كةمنبء ثَيضةوانةكارانيشي‬ ‫زؤر‪ ،‬تةماشاي زؤرينةيةك ناكرَيت كة بيدعةضنيء دواي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫مةنهةجى ئةهلى سوننةتء جةماعةت؛ بنةماكاني ديدو هةلَويَست وةرطرتن‬

‫سةردةمي ياوةران ثةيدابوون”‪.‬‬ ‫عةمري كوِري مةميوني ئةزةدي دةفةرموَيت‪“ :‬لةيةمةنةوة‬ ‫ه��اوِرَي��ي��ةت��ي م��ةع��ازم ك��رد‪ ،‬ل�َي��ي��دوورن��ةك��ةومت��ةوة ت��ا ئةو‬ ‫ساتةي لةشام بةخاكمسثارد‪ ،‬ثاش ئةويش شةرعناسرتين‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآلي ك��وِري‬ ‫كةسم ط��رتء لةخزمةتيدا مامةوة كة‬ ‫ريازيبَيت)‪ ،‬طويمَ لَيبوو دةيفةرموو‪:‬‬ ‫مةسعود بوو (خوا لَي ِ‬ ‫(ع��ل��ي��ك��م ب��اجل��م��اع��ة ف���أن ي��د اهلل م��ع اجل��م��اع��ة) ‪-‬وات����ة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ب��ةج��ةم��اع��ةت��ةوة ثابةندبن‪ ،‬ضونكة دةس�تي خ��وا‬ ‫جةماعةتداية‪ .‬رؤذَيكيش طويمَ لَييبوو دةيفةرموو‪( :‬س ُيلى‬ ‫عليكم والة‪ ،‬ي��ؤخ��رون ال��ص�لاة ع��ن م��واق��ي��ت��ه��ا‪ ،‬فصلوا‬ ‫ال��ص�لاة مليقاتها‪ ،‬فهي الفريضة‪ ،‬وص��ل��وا معهم فإنها‬ ‫لكم نافلة) ‪-‬وات���ة‪ :‬كاربةدةستانَيك دةب��ن��ة بةرثرستان‬ ‫ك��ة ن��وَي��ذةك��ان لةكاتي خؤياندا ن��اك��ةنء دواي��ان��دةخ��ةن‪،‬‬ ‫ئَيوة نوَيذي خؤتان لةكاتةكاني خؤياندا بكةن‪ ،‬بةوةيش‬ ‫ف��ةرزةك��ةت��ان بةجَيدةهَينن‪ ،‬ل��ةط� َ‬ ‫�ةل ئةوانيشدا نوَيذةكة‬ ‫بكةنةوة‪ ،‬ئةوة بؤ ئَيوة بةسوننةت هةذماردةكرَيت‪ .-‬ومت‪:‬‬ ‫ئ� َ‬ ‫�ةري ي��اوةران��ي موحةممةد (‪ )h‬من تَيناطةم ضؤمنان‬ ‫ئ��اِراس��ت��ةدةك��ةن‪ .‬ف���ةرم���ووي‪ :‬ب��ؤض��ي؟ ض��ي ب����ووة؟ ومت‪:‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكارييم ثَيدةدةيت كةثَيوةي‬ ‫فةرماني‬ ‫ثابةندمبء هانيشمدةدةيت لةسةري‪ ،‬كةضي‬ ‫دواتر دةفةرموَيت‪ :‬نوَيذةكةي خؤت بةتةنها‬ ‫بكة! ئ��ةوةي��ش ف��ةرزةك��ةي��ة‪ ،‬ل��ةط� َ‬ ‫�ةل ئ��ةوان��دا‬ ‫ب��ةج��ةم��اع��ةت بيكة‪ ،‬حوكميشي سوننةتة!‬ ‫َ‬ ‫ئ���ةري ع��ةم��ري ك���وِري م��ةمي��ون‪،‬‬ ‫ف���ةرم���ووي‪:‬‬ ‫وامدةزاني َ‬ ‫ئاقلرتين كةسي ئةم ناوضةيةيت‪،‬‬ ‫دةزانيت جةماعةت ضيية؟ ومت‪ :‬نا‪ ،‬فةرمووي‪:‬‬ ‫زؤري����ن����ةي ج���ةم���اع���ةت���ي خ� َ‬ ‫��ةل���ك���ي ل��ةس��ةر‬ ‫(جةماعةت) نةماون! جةماعةت ئةوةية‪ :‬كة‬ ‫ل��ةس��ةر ح��ةق بيت ب��ا بةتةنها ه��ةر خؤيشت‬ ‫بيت»‪.‬‬ ‫ لةِريوايةتَيكيرتدا هاتووة‪( :‬فضرب على‬‫فخذي وقال‪ :‬وحيك‪ ،‬أن مجهور الناس فارقوا‬ ‫اجلماعة‪ ،‬وأن اجلماعة ما وافق طاعة اهلل عز‬ ‫وج��ل)‪ .‬وات��ة‪ :‬كَيشاي ب��ةِرامن��داء فةرمووي‪:‬‬ ‫داماو‪ ،‬جةماوةري َ‬ ‫خةلكي لةِريزي (جةماعةت)‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ةكةدا نةماوة ‪( ..‬جةماعةت) ئةوةية كة‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةليي خواي طةورةداية‪.‬‬ ‫نةعيمي ك��وِري حةمماديش دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫(يعين‪ :‬إذا فسدت اجلماعة‪ ،‬فعليك مبا كانت‬ ‫عليه اجلماعة قبل أن تفسد‪ ،‬وإن كنت وحدك‪،‬‬ ‫فإنك أنت اجلماعة حينئذ)‪ 3.‬وات��ة‪ :‬مةبةست‬ ‫كؤمةلة َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكةكة لةِرَيبازةكة‬ ‫لةوةية ئةطةر‬ ‫الياندا‪ ،‬تؤ ثَييةوة ثابةندبة‪ ،‬وةكو ئةو كاتةي‬ ‫هةموواني لةسةربوون ثَيش الدانةكةيان‪ ،‬با‬

‫بةتةنهايش بيت‪ ،‬ئةو ساتة تؤ (جةماعةت)يت‪.‬‬ ‫ ئيمام بوخاري لةعيمراني ك��وِري حةصينةوة (خوا‬‫َي�َي��ت��ةوة ك��ة ثَيغةمبةري خ��وا (‪)h‬‬ ‫يرازي��ب�َي��ت) دةي��ط� رَِ‬ ‫ل�َي� ِ‬ ‫دةيفةرموو‪« :‬خري أميت قرني‪ ،‬ثم الذين يلونهم‪ ،‬ثم الذين‬ ‫يلونهم‪ ،‬قال عمران‪ :‬فال أدري ذكر بعد قرنه قرنني أو ثالثا‪،‬‬ ‫ثم إن بعدكم قوما يشهدون وال يستشهدون‪ ،‬وخيونون‬ ‫واليأمتنون‪ ،‬وينذرون واليفون‪ ،‬ويظهر فيهم السمن»‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫باشرتين س��ةردةم سةردةمةكةي منة‪ ،‬ثاشان سةردةمي‬ ‫ئةوانةي بةدوايدا دَين‪ ،‬ثاشان ئةوانةي بةدواياندا دَين‪.‬‬ ‫عيمران دةفةرموَيت‪ :‬نازامن دواي سةردةمةكةي خؤي دوو‬ ‫سةردةميرتي باس فةرموو يان سيانة‪ ،‬ثاشان فةرمووي‪:‬‬ ‫َ‬ ‫خةلكانَيك دواي ئَيوة دَين بَيئةوةي ثَييانبوترَيتء بَيئةوةي‬ ‫ش��اي��ةت�بن‪ ،‬ش��اه �َي��دي��دةدةن‪ ،‬خيانةتدةكةنء دةستثاكي‬ ‫ناثارَيزن‪ ،‬نةزر لةخؤدةطرنء نايبةنةسةر‪َ ،‬‬ ‫قةلةوييشيان‬ ‫لةناودا بلاَ ودةبَيتةوة‪.‬‬ ‫مةنهةجي ئةهلي سوننةتء جةماعةت هةر مةنهةجةكةي‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪)h‬و ياوةراني بةِرَيزَييت‪ ،‬كة تا رؤذي‬ ‫قيامةت باشرتين نةوةي ئةم ئوممةتةن (خوا لَييانِرازيبَيت)‬

‫كاتَيك د َ‬ ‫ةل‬ ‫ي‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫ن‪:‬‬ ‫ئ‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫دي‬ ‫ن‬ ‫ة‬ ‫شةريعةت‬ ‫ة حةقةكةي خواي‬ ‫طةورةي‬ ‫ة‪،‬‬ ‫ما‬ ‫نا‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫اي‬ ‫ة‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ِ مانواية‬ ‫كةغةير‬ ‫ي ئةم دينة هةموو‬ ‫دينء‬ ‫َ ديدَيكيتر ناهةقييةو‬ ‫باتلء طوم‬ ‫ر‬ ‫اي‬ ‫ي‬ ‫ة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ة‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫َ‬ ‫ك‬ ‫رَيبازَي‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫غ‬ ‫ةي‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ئ‬ ‫ي‬ ‫سالم‬ ‫بؤ سة‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫را‬ ‫ز‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫َ‬ ‫ط‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫ةب‬ ‫ة‬ ‫ر‪،‬‬ ‫حةتمة‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫س‬ ‫ة‬ ‫ردادَيتء‬ ‫َ‬ ‫وَيلدةبَيت‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪23‬‬


‫مةنهةجى ئةهلى سوننةتء جةماعةت؛ بنةماكاني ديدو هةلَويَست وةرطرتن‬

‫‪ ..‬طرنطيي زانيين ئ��ةم مةنهةجةو فةرزَيتيي فيرَ بووني‬ ‫لةوةداية كة دةزانني ئةم ئوممةتة ثاش كؤضيدواييكردني‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬دةستةو تاقمي زؤري لَيجودابؤوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك جياوازي لَييةوة ثةيدابوو‪ ،‬كة لةسةر رَيي هةر‬ ‫يةكَيكيان شةيتانَيك دانيشتووةو َ‬ ‫خةلكي بانطهَيشتدةكات‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةيش‬ ‫كؤمةلةي الي خ��ؤي‪ ،‬ه��ةر‬ ‫بؤ دي��دو راي ئ��ةو‬ ‫رَي���س���او ش���َي���وازي ت��اي��ب��ةت��ي ب��ؤ ت �َي��ط��ةي��ش�تنء ش �َي��وةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريي خؤي داِرش��ت��ووةو‬ ‫ثابةندبوونء بانطةوازو‬ ‫هةريةكةيان بةشَيوازَيكي سةربةخؤ ئيستيدالل دةكات‪،‬‬ ‫كؤمةل َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك لةسةر مةنهةجي ثَيغةمبةري خوا‬ ‫تةنها يةك‬ ‫َ‬ ‫(‪)h‬و رَيباز (ديدو هةلوَيست)ي ماوةتةوة كة بريتيية لةو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة سةرفرازة (الفرقة الناجية)ي كة بامسانكرد‪.‬‬ ‫ل��ةوةوة رووندةبَيتةوة كة سةرفرازيي دنياو قيامةتي‬ ‫موسولمَ اني س��ةرِراس��تء دي��ن��دار‪ ،‬ل��ةزان�ينء ف� رَ​َي�ب��وونء‬ ‫ثابةندبوونيداية بةو مةنهةجء رَيبازو بنةماو رَيسايانةوة‪.‬‬ ‫ت‪[:‬وَأَّن َهَذا ِصَر ِاطي ُم ْسَتِقي ًما‬ ‫خواي طةورة دةفةرموَي‬ ‫َ‬ ‫�س� ُب� َ�ل َف�َت�َف�َّ�ر َق ِب� ُ�ك� ْم َع� ْ�ن َسِب ِيلِه]‬ ‫َف��اَّت�ِ�ب� ُع��و ُه َوال َتَّتِبعُوا ال� ُّ‬ ‫(األن��ع��ام‪ .)١٥٣ :‬وات��ة‪ :‬ئ��ا ئةمة رَي��ب��ازة راس��ت��ةك��ةي منة‬ ‫دةشوَينيكةون‪ ،‬شوَيين رَيضكةكان مةكةون كة لةِرَيبازي‬ ‫خوا دوورتاندةخاتةوةو تةفرةقةتان تَيدةخات‪.‬‬ ‫ريوايةتي ئيبنومةسعوديش بؤ فةرموودةكة رؤشنة كة‬ ‫هةر لةسةر ئةم تةوةرة باسةيةء دةفةرموَيت‪َ« :‬ع ْن َعبِْد اللهَِّ‬ ‫ال‪َ :‬خ َّط َلَنا َر ُس ُ‬ ‫ُود َق َ‬ ‫ول اللهَِّ (‪َ )h‬ي ْو ًما َخ ًّطا‪َ ،‬و َخ َّط‬ ‫بِْن َم ْسع ٍ‬ ‫ال‪َ :‬هَذا َسِب ُ‬ ‫ينِه َخ ًّطا‪َ ،‬و َخ َّط َع ْن َي َس ِارِه َخ ًّطا‪ُ ،‬ث َّم َق َ‬ ‫يل‬ ‫َع ْن يمَِ ِ‬ ‫اللهَِّ‪ُ ،‬ث َّم َخ َّط ُخ ُط ً‬ ‫وطا َفَق َ‬ ‫يل ِم ْنَها‬ ‫ال‪َ :‬هِذِه ُس ُب ٌل‪َ ،‬عَلى ُك ِّل َسِب ٍ‬ ‫ْطا ٌن َي ْدعُوِإَليِْه‪َ ،‬وَقَرَأ [َأ َّن َهَذا ِصَر ِاطي ُم ْسَتِقي ًما َف َّ‬ ‫َشي َ‬ ‫اتِبعُو ُه‬ ‫‪4‬‬ ‫َ‬ ‫الس ُب َل]»‪ .‬واتة‪ :‬ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬هَيلَيكي‬ ‫َولاَ َت َّتِبعُوا ُّ‬ ‫[وَأَّن‬ ‫بؤ كَيشاو ئةو ئايةتةي خوَيندةوة كة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َهَذا ِصَر ِاطي ُم ْسَتِقي ًما َفاَّتِبعُوهُ] ثاشان ضةند خةتَيكيرتي‬ ‫لةماليةوة كَيشاو فةرمووي‪ :‬ئةمة رَيضكةكانة لةسةر هةر‬ ‫رَيضكةيةك شةيتانَيكي لَييةو بانطهَيشتدةكات بؤ دؤزةخ‪.‬‬ ‫«فإ َّن ُه َم ْن َيِع ْ‬ ‫ش‬ ‫ ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬دةفةرموَيت‪ِ :‬‬‫ِم ْن ُك ْم َف َسيرَ​َ ى ْ‬ ‫ْك ْمِب ُس َّنتيِ ‪َ ،‬و ُس َّنِة خْ ُ‬ ‫ريا‪َ ،‬فَعَلي ُ‬ ‫الَلَف ِاء‬ ‫إخِتال ًفا َكِث ً‬ ‫ني َبعِْدي‪َ ،‬فَع ُّ‬ ‫ضوا َعَل ْيَها ِب َّ‬ ‫ين مَْ‬ ‫الهِْد ِّي َ‬ ‫اشِد َ‬ ‫اجذ‪َ ،‬وِإيَّا ُك ْم‬ ‫الر ِ‬ ‫َّ‬ ‫النَو ِ‬ ‫‪5‬‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ور‪َِ،‬إ َّن ُك َّل محُ ْ َدَث ٍة َضالَل ٌة»‪ .‬واتة‪ :‬هةركةسَيك‬ ‫م‬ ‫األ‬ ‫ات‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َومحُ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫لةئَيوة تةمةني درَيذبَيت‪ ،‬ناكؤكيء جياوازيي زؤر دةبينَيت‪،‬‬ ‫لةبةرئةوة ثابةندبن بةِرَيبازةكةي خؤمء رَيبازو رةويةي‬ ‫َ‬ ‫قةثال‬ ‫خةليفة ثَيطةيشتووة هيدايةتدراوةكاني دواي من‪،‬‬ ‫هؤشداريتاندةدةمي كة‬ ‫بةو رَيبازةدا بكةنء بةرينةدةن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نةكةونة شيت داهَينراوي نوَيوة‪ ،‬ضونكة هةموو داهَينراوَيك‬ ‫طومِرايية ‪ ..‬ئةمةيش دةقَيكيرتةو ئةوة دةسةملَينَيت كة‬ ‫تةفرةقة دةكةوَيتة ئوممةتةوةو شاِرَيي قوتاربوونيش تةنها‬ ‫رَيبازةكةي ثَيغةمبةري خواية (‪ ،)h‬ئةمما رَيضكةو رَيبازو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة جياوازةكانيرت‬ ‫دي��دو بةرنامةي دةس��ت��ةو تاقمء‬ ‫‪24‬‬

‫هةموويان ئاِراستةي شةيتانيء فاكوفيكي ئةون‪ ،‬خواي‬ ‫[وَمن َيع ُ‬ ‫ْش‬ ‫طةورة ئةم حةقيقةتة ئاوا باس دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َعن ِذ ْكِر الرَّحمْ َِن ُنَقي ْ‬ ‫ِّض َل ُه َشي َ‬ ‫ُو َل ُه َقِر ٌ‬ ‫ين * َوِإ َّن ُه ْم‬ ‫ْطا ًنا َفهَ‬ ‫ون َأ َّنهُم ُّم ْهَت ُد َ‬ ‫ْس ُب َ‬ ‫ون] (الزخرف‬ ‫َلَي ُ‬ ‫السِب ِ‬ ‫صدُّوَن ُه ْم َعِن َّ‬ ‫يل َوحَي َ‬ ‫‪ .)٣٧-٣٦:‬وات��ة‪ :‬هةركةسَيك ل��ةف��ةرم��انء ي��ادي خواي‬ ‫ط��ةورة تةوةالبَيت‪ ،‬ئَيمة شةيتانَيكي بؤ دةكةينة بةديل‬ ‫كة هاودةنطء هاوِرَيي بَيت‪ ،‬ئةوانيش لةِر َي الياندةدةنء‬ ‫وايش بةتةمان هيدايةت دراوبنء وادةزانن لةسةر رَيبازي‬ ‫حةقن‌!‪.‬‬ ‫ئ��ي��ب��ن��وِرةج��ةب دةف���ةرم���وَي���ت‪« :‬ري���واي���ةت���ي سةحيح‬ ‫يرازي��ب �َي��ت) ه���ات���ووة كة‬ ‫ل��ةئ��ي��ب��ن��وم��ةس��ع��ودةوة (خ���وا ل �َي� ِ‬ ‫دةيفةرموو‪ :‬ئَيوة ئَيستا لةسةر ديين سروشيت خؤتانن‪،‬‬ ‫ئةوةيش بزانن كة شيت داهَينراوتان دَيتة بةردةستء‬ ‫دةكةونة ناوي‪ ،‬جا كة داهَينراو (بيدعة)تان بيين‪ ،‬وةرنةوة‬ ‫سةر ثةمياني سةردةمي يةكةم»‪.6‬‬ ‫ئيمام بوخاري لةسةييدونا حوزةيفةوة ريوايةتيكردووة‬ ‫كة دةيفةرموو‪« :‬يا معشر القراء إستقيموا‪ ،‬فقد َسَب ْقتم‬ ‫سبقا بعيدا‪ ،‬فإن أخذمت ميينا ومشاال لقد ضللتم ضالال‬ ‫بعيداً» ‪.7‬‬ ‫وات��ة‪ :‬دةستةي قورئانةوانان‪ ،‬س��ةرِراس��تء ثابةندبن‪،‬‬ ‫ئَيوة لةثَيشةنطييدا زؤر ضوونة ثَيش‪ ،‬هؤشداربن‪ ،‬بةالي‬ ‫َ‬ ‫قوولء‬ ‫راستء ضةثدا الدةن‪ ،‬دةكةونة طومِراييةكي زؤر‬ ‫الِرَييةكي زؤر دوورةوة‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) بةم‬ ‫ئيمام شاتيب هةر لةحوزةيفةوة (خوا لَي ِ‬ ‫لةفزة هَيناويةتييةوة‪« :‬إتقوا اهلل يا معشر القراء‪ ،‬وخذوا‬ ‫طريق من كان قبلكم‪ ،‬فلعمري لئن اتبعتموه لقد َسَب ْقتم‬ ‫سبقا بعيدا‪ ،‬ولئن تركتموه ميينا ومش��اال لقد ضللتهم‬ ‫ضالال بعيدا» ‪. 8‬‬ ‫واتة‪ :‬هؤ دةستةي قورئانةوانان لةخودابرتسنء رَيبازي‬ ‫ئةوانةي ثَيش خؤتان بطرنةبةر‪ ،‬بةخوا ئةطةر لةسةر رَيبازي‬ ‫ئةوان بِرؤن‪ ،‬ئةوا لةثَيشِرةوَيتيدا زؤر دةضنة ثَيش‪ ،‬ئةطةر‬ ‫راستء ضةث بكةنء لَييالدةن بةخوا دةكةونة طومِراييةكي‬ ‫ق� َ‬ ‫�وولء دذوارةوة‪ .‬ئةمة بةدرؤخستنةوةيةكي ئاشكراو‬ ‫راش��ك��اوي ئ��ةو موحليدو بَيدينانةي ئ��ةم سةردةمةية كة‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ ‪“ :‬بَيديين ثَيشكةوتنةو ديندارَييت كؤنةثةرستيية”‪.‬‬ ‫ديارة كة سةييدونا حوزةيفة روونء ئاشكرا دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫“ث�َي��ش��ك��ةوت��ن ل��ةث��اب��ةن��دب��وون��داي��ة ب��ةِرَي��ب��ازي ي����اوةرانء‬ ‫ش��وَي��ن��ك��ةوت�ني ش����ةرع����ةوة”‪ .‬ئ��ةوةي��ش��ي ل���ةو ئ��اي��ةت��ةوة‬ ‫وةرطرتووة كة خواي ط��ةورة تَييدا دةفةرموَيت‪َ[ :‬نِذي ًرا‬ ‫لن َشاء ِم ُ‬ ‫لِّ ْلَب َشِر * مِ َ‬ ‫نك ْم َأن َيَتَق َّدَم َأ ْو َيَتَأ َّخَر] (املدثر‪:‬‬ ‫‪ .)٣٧-٣٦‬وات����ة‪ :‬ئ���ةم ث��ةي��ام��ة ه��ؤش��داري��ي��ة ب��ؤ ه��ةم��وو‬ ‫م��رؤظ��اي��ةت��ي ه��ةرك��ةس�َي��ك ك��ةدةي��ةوَي��ت ثيشكةوتووبَيت‬ ‫ي��ان دواك��ةوَي��ت ‪ ..‬ثَيشكةوتنء ثَيشكةوتنخوازيي وا‬ ‫لةشوَينكةوتين رَي��ب��ازي ثيغةمبةرةكةي خ��وادا (‪،)h‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫مةنهةجى ئةهلى سوننةتء جةماعةت؛ بنةماكاني ديدو هةلَويَست وةرطرتن‬

‫دواك��ةوت��ووي��يء كؤنةثةرستَيتييش وا لةثَيضةوانةيدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫رَي��ب��از ‪-‬دي��دو ه� َ‬ ‫كؤمةلي س��ةرف��راز (الفرقة‬ ‫�ةل��وَي��س��ت‪-‬ي‬ ‫الناجية) كة هةر ئةهلي سوننةتء جةماعةتة‪ ،‬ثابةندبوونة‬ ‫بةقورئانء سوننةتةوة‪ ،‬ئةم رَيبازو مةنهةجةيش رَيساي‬ ‫خؤي هةية‪ ،‬كة بةكورتي خؤيانء َ‬ ‫بةلطةكانيان لةهةشت‬ ‫ب��ن��ةم��ادا دةخ��ةي��ن��ةِروو‪ ،‬ل��ةط� َ‬ ‫�ةل ه��ةن��دَي��ك ل��قء ض�َ�ل��دا كة‬ ‫لَييانةوة جوَيدةبَيتةوة‪ ،‬مةبةستيش لةم باسكردنة ئةوةية‬ ‫كة موسولمَ انان وةك��و (زان��س��ت) فيرَ يبنبء َ‬ ‫هةلوَيستمان‬ ‫ي��ةك��دةخ��ات‪ ،‬وام��ان��ل �َي��دةك��ات وةك���ي���ةك ب���ِروان�ي�نء ي��ةك‬ ‫ثَيناسةمان بؤ شتةكان هةبَيتء َ‬ ‫هةلوَيسيت تاكو كؤمان‬ ‫َ‬ ‫بةلطةبَيت لةسةر (وحدة الفهم‪ ،‬وحدة املسار)مان‪ ،‬واتة‪:‬‬ ‫هةلوَيست‪َ ،‬‬ ‫يةك ديدو يةك َ‬ ‫بةلكو إن شاء اهلل خوا دةكات‬ ‫ئَيمةيش دةبينة خشتَيكي ق���ةلاَ ي خيالفةت ك��ة لةسةر‬ ‫مةنهةجي ثَيغةمبةري خوا رؤشندةبَيتةوة إن شاء اهلل‪.‬‬ ‫ثابةندبوون بةقورئانء سوننةتةوة‪ ،‬وةك ئةوةي ديدو‬ ‫َ‬ ‫هةلوَيستة‪ ،‬تاكة رَيبازَيكة كة دينةكةمان بةبنةماو رَيسا‬ ‫نةطؤِرةكانييةوة دةث��ارَي��زَي��ت‪ ،‬ئ��ةو بنةماو رَيسايانةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي يةكةمي ئيسالمةتي لةسةر ثَيكهات كة ثَيغةمبةري‬ ‫ثَيشةوا (‪)h‬ء ياوةرانَييت (خوا لَييانِرازيبَيت)‪ .‬ئةطةر‬ ‫مةبةست لةجيهادكردن دةرخستين حةقيقةتي دينةكة‬ ‫بَيت وةك��و خ��واي ط��ةورة دةفةرموَيت‪ُ [ :‬ه� َ�و الَّ�ِ�ذي َأ ْر َس� َ�ل‬ ‫َر ُسوَل ُه ِبالهُْ َدى َوِدي�ِ�ن الحْ َ � ِّ‬ ‫ِّين ُك ِّلِه َوَل ْو‬ ‫�ق ِل ُي ْظِهَر ُه َعَلى الد ِ‬ ‫َكِرَه مْ ُ‬ ‫ال ْشِر ُك َ‬ ‫ون] (الصف‪ .)٩ :‬واتة‪ :‬ئةوة خواي طةورةية‬ ‫ك���ةن�رَ​َي�راوي خ��ؤي ب��ةرَي��ن��م��اي��ي خ��واي��يء دي�ني راس��تء‬ ‫دروس��ت��ةوة ن��اردووة تا بةسةر هةموو دي��نء ديدَيكيرتدا‬ ‫سةريبخات‪ ،‬با موشريكةكانيش ثَييانناخؤشبَيت‪ .‬ئيدي‬ ‫ضؤن كةسَيك كة دينةكة نازانَيتء لةبنةماو رَيساكاني‬ ‫ش��ارةزاي��ي نيية دةتوانَيت ئةم دينة س��ةرخ��ات؟! كة ئةو‬ ‫ب��ؤخ��ؤي ن��ازان�َي��ت رةس���ةنء ن��اِرةس��ةن��ةك��ةي كامةية‪ ،‬يان‬ ‫ئ��ةس�َ�ل��ةك��ةي ك��ام��ةي��ةو بيدعة ئ��ي��زاف��ةك��راوةك��ان��ي س��ةري‬ ‫كامةية‪ ،‬ضؤن دةتوانَيت دينةكة سةرخاتء روونيكاتةوة؟!‬ ‫ئةدي كةسَيك خؤي ئةم دينةي وةكو (زانستء ثةروةردة)‬ ‫وةرن��ةط��رت��ووةو ثَيوةيثابةندنيية‪ ،‬ض��ؤن دةبَيتة ئاميرَ ي‬ ‫سةرخستين ئةم دينة؟! ئةمة نامومكينة‪ ،‬ئةمة ثَيضةوانةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةية‪ ،‬نابينيت‬ ‫رَيساي طةردوونء ذيانء طؤِرانكاريي‬ ‫خواي طةورة ضؤن جةخت لةسةر (ئيمانء عةمةلي صاحل)‬ ‫ي موسولمَ انان دةكاتةوة بؤ سةرختين دينةكةو طةيشتنة‬ ‫ين آَم ُنوا ِم ُ‬ ‫[وَع� َ�د اللهَُّ الَِّذ َ‬ ‫نك ْم‬ ‫دةس��ةلاَ ت‪ ،‬كة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ات َلَي ْسَت ْخِلَف َّنهُم فيِ َ‬ ‫ض] (النور‪.)٥٥ :‬‬ ‫الصالحِ َ ِ‬ ‫َوَعِم ُلوا َّ‬ ‫األ ْر ِ‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬خواي طةورة ثةميانء بةلَيين بةو موسو انانة‬ ‫داوة كة دةيانطةيةنَيتة تةمكنيء دةس��ةلاَ ت لةسةرزةوي‬ ‫كةباوةِريانهَيناوةو كردةوة ضاكةكان ئةجنامدةدةن‪.‬‬ ‫ئ��ةو هةشت بنةمايةي مةنهةجي ئةهلي‬ ‫سوننةت –كة ِر َيساكاني ثابةندبوون بةقورئانء‬

‫سوننةت‪-‬ن ئةمانةن‪:‬‬ ‫بنةماي يةكةم‪ /‬ئةم شةريعةتة دينة حةقةكةي خواي‬ ‫طةورةية‪:‬‬ ‫ئةم شةريعةتةي ئيسالم هةر ئةو دينة حةقةي خواي‬ ‫ريازيبووة ببَيتة بةرنامةي هةتاهةتايي‬ ‫ثةروةردطارة كةثَي ِ‬ ‫م���رؤظ‪ ،‬ت��ا رؤذي دواي���ي شةريعةتَيكيرتي ب��ةدوادان��اي��ات‬ ‫كة نةسخيبكاتةوة‪ ،‬وةكو كة بةم شةرعة شةريعةتةكاني‬ ‫ثَيشووتر نةسخبوونةتةوة‪ ،‬ه��ةروةك��و كة ثَيغةمبةرمان‬ ‫م��وح��ةمم��ةد (‪ )h‬ك��ؤت��ا ث�َي��غ��ةم��ب��ةري خ��واي��ةو ل���ةدواي‬ ‫جةنابي‪ ،‬كةسيرت بةثَيغةمبةرَييت نايةت‪:‬‬ ‫‪1 -1‬كة َ‬ ‫دةلَيني‪ :‬دينة حةقةكةي خواي طةورة‪ ،‬ماناي واية‬ ‫باوةِرمانواية كةغةيري ئةم دينة هةموو دينء ديدَيكيرت‬ ‫ناهةقييةو ب��ات� َ�لء طومِرايية‪ ،‬هةركةسَيك رَيبازَيكيرتي‬ ‫غةيري ئيسالم بؤ سةرفرازي بطرَيتةبةر‪ ،‬حةمتةن نشوسيت‬ ‫ب��ةس��ةردادَي��تء وَي�َ�ل��دةب�َي��ت‪ ،‬خ��واي ط��ةورة دةف��ةرم��وَي��ت‪:‬‬ ‫[َفَم َ‬ ‫ْد الحْ َ ِّقِإالَّ َّ‬ ‫الضالل] (يونس‪ .)٣٢ :‬واتة‪ :‬لةحةق‬ ‫اذا َبعَ‬ ‫[واللهَُّ‬ ‫َ‬ ‫برتازَيت طومِراييء وَيليية‪ .‬هةروةها دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ُونِه ال َي ْق ُ‬ ‫ض َ‬ ‫ين َي ْدع َ‬ ‫َي ْقِضي ِبالحْ َ ِّق َوالَِّذ َ‬ ‫ون ِب َش ْي ٍء‬ ‫ُون ِمن د ِ‬ ‫ري] (غافر‪ .)٢٠ :‬وات��ة‪ :‬خواي‬ ‫ِإ َّن اللهََّ َُه��و َّ‬ ‫السِمي ُع ا ْلَبِص ُ‬ ‫ط��ةورة بةحةق دادوةري���ي دةك��اتء حةق دةضةسثَينَيت‪،‬‬ ‫ئةو كةسانةي هانا بؤ غةيري ئةو دةبةن‪ ،‬داوةريي بةهيض‬ ‫ناكةن‪ ،‬خواي طةورة بيسةرو بيناية‪.‬‬ ‫هةروةها دةفةرموَيت‪ُ :‬‬ ‫[ث� َّ�م َجَع ْلَن َ‬ ‫اك َعَلى َشِريَع ٍة ِّم َن‬ ‫َ‬ ‫األ ْمِر َف َّ‬ ‫ين ال َي ْعَل ُم َ‬ ‫اتِب ْعَها َوال َت َّتِب ْع َأ ْهَواء الَِّذ َ‬ ‫ون] (اجلاثية‪:‬‬ ‫‪ .)١٨‬وات��ة‪ :‬ثاشان تؤمان خستة سةر شةريعةتَيك دةي‬ ‫سا شوَينيكةوة‪ ،‬شوَيين هةواو هةوةسي ئةوانة مةكةوة‬ ‫كةنازانن‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ئ��ةم دي��ن��ة شةريعةتي خ���واي ك��ردط��ارة‪ ،‬كةخؤي‬ ‫دةزانَيت ضي لةبةرذةوةنديي ئةو َ‬ ‫خةلكةية لةدنياو رؤذي‬ ‫دوايياندا‪ ،‬خواي طةورة دةفةرموَيت‪َ[ :‬أال َي ْعَل ُم َم ْن َخَل َق‬ ‫اللِط ُ‬ ‫ُو َّ‬ ‫يف خْ َ‬ ‫ري] (امللك‪ .)١٤ :‬واتة‪ :‬ضما ئةو خوايةي‬ ‫الِب ُ‬ ‫َوهَ‬ ‫دروس��ت��ي��ك��ردوون ن��ازان �َي��ت؟! خ��واي ط���ةورة نةرمونيانء‬ ‫شارةزاية‪.‬‬ ‫ي ُل ُق َكَمن الَّ خَ ْ‬ ‫هةروةها دةفةرموَيت‪َ[ :‬أَفَمن خَ ْ‬ ‫ي ُل ُق َأَفال‬ ‫َتَذ َّك ُر َ‬ ‫ون] (النحل‪ .)١٧ :‬واتة‪ :‬ضما ئةوةي بةديدةهَينَيت‬ ‫وةكو ئةوةية بةديناهَينَيت؟! وة ئةطةر ئَيوة بريناكةنةوةو‬ ‫ت �َي��ن��اف��ك��رن؟! ئ��ةم��ة ش��ةري��ع��ةت��ي خ����واي ف���ةرم���ان���ِرةواو‬ ‫ْس اللهَُّ ِبَأ ْحَكِم الحْ َ ِاكِم َ‬ ‫ني] (التني‪.)٨ :‬‬ ‫دادث��ةروةرة‪َ[ :‬أَلي َ‬ ‫واتة‪ :‬مةطةر خواي طةورة راسترتين فةرمانِرةوانيية؟! ئةمة‬ ‫شةريعةتي خواي كارزانء بةتواناية‪ِ[ :‬لَت ْعَل ُموا َأ َّن اللهََّ َعَلى‬ ‫ُك ِّل َش ْي ٍء َقِدي ٌر َوَأ َّن اللهََّ َق ْد َأ َح َ‬ ‫اطِب ُك ِّل َش ْي ٍء ِع ْل ًما] (الطالق‪:‬‬ ‫‪ .)١٢‬وات���ة‪ :‬ب��ؤئ��ةوةي َ‬ ‫دلنيابن ك��ةخ��واي ط���ةورة بةسةر‬ ‫هةموو شتَيكدا بةتوانايةو ثةي بةهةموو شتَيك دةبات‪.‬‬ ‫ئةمة شةريعةتي خواي بةبةزةييء ميهرةبانة‪َ[ :‬فاللهَُّ َخيرٌْ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪25‬‬


‫مةنهةجى ئةهلى سوننةتء جةماعةت؛ بنةماكاني ديدو هةلَويَست وةرطرتن‬

‫الراحمِ​ِ َ‬ ‫ني] (يوسف‪ .)٦٤ :‬واتة‪ :‬خواي‬ ‫ُو َأ ْر َح ُم َّ‬ ‫َح ِاف ًظا َوهَ‬ ‫طةورة باشرتين ثارَيزطارةو هةر ئةويش لةهةموو خاوةن‬ ‫بةزةييةكان بةبةزةييرتة‪ ،‬لةبةر ئةمانةية كةنابَيتء ناشَيت‬ ‫غةيري خواي زاناو تواناو دانا ياساو رَيسا داِرَيذَيت‪ِ[ :‬إِن‬ ‫الحْ ُ ْك ُمِإالَّ للِهَِّ] (يوسف‪ .)٤٠ :‬واتة‪ :‬حوكمكردن تةنها مايف‬ ‫خوايةو بةس ‪ ..‬ئةمةيش لةتةوحيدي ثةروةردطارَيتيية‬ ‫ل��ةب��ةرئ��ةوةي��ش ك��ةخ��واي ث���ةروةردط���ار ش���ارةزات���رة لةم‬‫بةرذةوةندييدياريكردندا بؤ َ‬ ‫خةلكي‪ ،‬شةريعةتةكةيشي‬ ‫بؤ هَينانةديي بةرذةوةندييةكاني مرؤظايةتي دان��اوة تا‬ ‫لةذياني دنياو دواِرؤذياندا دةستيانبكةوَيت‪ ،‬بةثَيضةوانةي‬ ‫ب��ةرن��ام��ةي داِرَي�����ذراوي م��رؤظ خ��ؤي كةكةموكورتةو هيض‬ ‫ب��ةرذةوةن��دي��ي��ةك��ي قيامةتييانةي م���رؤظ رةض��اون��اك��ات‪،‬‬ ‫بؤية نابَيت ئةم شةريعةتة وانيشاني َ‬ ‫خةلكي بدرَيتةوة‬ ‫كةبةرذةوةنديي دونيايان بؤ دةهَينَيتةديء كَيشةكانيان‬ ‫ثارسةنطانة ض��ارةس��ةردةك��ات‪ ،‬وةك��و خ��اوةن��ي مةنهةجة‬ ‫���ل �َي�نَ ء دةي����ك����ةن‪ ،‬ب� َ‬ ‫دةس���ت���ك���ردةك���ان دةي� َ‬ ‫�ةل��ك��و دةب��َي��ت‬ ‫وان��ي��ش��ان��ب��درَي��ت��ةوة ك��ةب��ةرذةوةن��دي��ي��ةك��ان��ي مرؤظايةتي‬ ‫لةدونياو قيامةتدا بةم شةريعةتةوة بةندةو ضارةنووسي‬ ‫سةرةكيشي وةك��و ئيبنوخةلدون َ‬ ‫دةل �َي��ت‪« :‬ثةيوةستة‬ ‫بةثابةندييء ضةسثاندني ئةم شةريعةتةوة»‪.9‬‬ ‫يب َ‬ ‫اجَلَة‬ ‫خواي طةورة دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إ َّن َه ُؤالء حُِ‬ ‫ُّون ا ْلَع ِ‬ ‫َوَي� َ‬ ‫����ذ ُر َ‬ ‫ون َوَراء ُه���� ْم َي� ْ�و ًم��ا َثِقيال] (اإلن��س��ان‪ .)٢٧ :‬وات��ة‪:‬‬ ‫ئةوانة هةر ذياني دونياكةيان دةوَي��ت كة زوو دةستيان‬ ‫لَييطريدةبَيت‪ ،‬بةلاَ م رؤذَيكي سةختء دذواريان وازلَيهَيناوة‬ ‫[وَلِـك َّن َأ ْكَثَر َّ‬ ‫اس لاَ َي ْعَل ُم َ‬ ‫ون *‬ ‫‪ ..‬هةروةها دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫الن ِ‬ ‫الد ْنَيا َو ُه ْم َعِن آْالِخَرِة ُه ْم َغ ِاف ُل َ‬ ‫َي ْعَل ُم َ‬ ‫اه ًراِّم َن الحْ َ َي ِاة ُّ‬ ‫ون]‬ ‫ون َظ ِ‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫(ال���روم‪ .)٧-٦ :‬وات��ة‪ :‬ب��ة م زؤرب���ةي خةلكي ث��ةي بةوة‬ ‫نابةنء نازانن‪ ،‬ضونكة تةنها َ‬ ‫روالةتي ذياني دونيا دةزاننء‬ ‫ل��ةِرؤذي دوايي بَيخةبةرن‪ .‬هةروةها [َب ْل ُت ْؤِث ُر َ‬ ‫ون الحْ َ َياَة‬ ‫ُّ‬ ‫الد ْنَيا * َو آْالِخَ��ر ُة َخيرٌْ َوَأ ْبَقى] (األعلى‪ .)١٧-١٦ :‬واتة‪:‬‬ ‫لاَ‬ ‫ب��ة م ذياني دونيايان دةخةنة ثَيش رؤذي دواييانةوة‪،‬‬ ‫هةرضةندة رؤذي دواي��ي باشرتو ن��ةب�ِراوةي��ة ‪ ..‬هةروةها‬ ‫ال ْوِت َوِإ مََّ‬ ‫س َذِائَق ُة مَْ‬ ‫نا ُتَو َّف ْوَن أُ ُجوَر ُك ْم‬ ‫دةفةرموَيت‪ُ [ :‬ك ُّل َن ْف ٍ‬ ‫َي ْوَم ا ْلِقَياَمِة] (آل عمران‪ .)١٨٥ :‬واتة‪ :‬هةرضي نةفسَيك‬ ‫هةية ‪-‬هةموو كةس‪ -‬هةردةبَيت شةرابي مةرط بنؤشَيت‪،‬‬ ‫جا لةِرؤذي دواييدا ثاداشيت خؤتان وةردةطرنةوة‪.‬‬ ‫‪ -٣‬مايف ياساو رَيسادانان بؤ مرؤظايةتي‪ ،‬مايف خواي‬ ‫كردطارةو بةس‪ ،‬تةنها ئةويشة كةِرَيساي ذياني هةموو‬ ‫مةخلوقةكاني دياريكردووة‪ ،‬هةركةسَيك ئةم مافة بؤ خؤي‬ ‫دياريكات يان بؤ كةسانيرت ئةوا خؤي بةناحةق خزاندؤتة‬ ‫ثةروةردطارَييتء خوايةتيي خواي طةورةوة‪ .‬خواي طةورة‬ ‫دةفةرموَيت‪َ[ :‬ألاَ َل ُه خْ َ‬ ‫ال ْل ُق َوالأَْ ْم ُر] (األعراف‪ .)٥٤ :‬واتة‪:‬‬ ‫سةرجني ئ��ةوةب��دةن كةتةنها خ��واي ط��ةورة خةلقدةكاتء‬ ‫فةرمانيش دةردةك���ات‪ .‬ه��ةروةه��ا [ِإِن الحْ ُ � ْ�ك� ُم ِإالَّ للِهَِّ َأَم�َ�ر‬ ‫‪26‬‬

‫ْ َّ‬ ‫ِّين الَق ِّي ُم َوَلِك َّن َأ ْكَثَر َّ‬ ‫َ​َ‬ ‫َ َّ َ‬ ‫اس َال‬ ‫الن ِ‬ ‫أال ت ْع ُب ُدوا ِإال ِإ َّي��ا ُه ذلِك الد ُ ْ‬ ‫َي ْعَل ُم َ‬ ‫ون] (يوسف‪ .)٤٠ :‬مايف فةرمانِرةواييء رَيساداِرشنتء‬ ‫حوكمكردنء دادوةري��ي��ك��ردن هيي خ��واي��ةو ب��ةس‪ ،‬ئةو‬ ‫فةرمانيداوة كة غةيري ئةو بةهيض شَيوةيةك نةثةرستني‪،‬‬ ‫ئا ئةوةيشة ديين راستء دروست‪ ،‬بةلاَ م زؤرينةي َ‬ ‫خةلكي‬ ‫ثةي ب��ةوة نابةنء نازانن‪ .‬ئةمما ئةو كةسانةي بةياساو‬ ‫رَيسا داِرش��ت��ن��دا دةخ���وازن ئ��ةو فةرمانة ل��ةخ��واي ط��ةورة‬ ‫بسةننء بؤ خؤياني زةوتبكةن‪ ،‬خ��واي ط��ةورة بةشةريك‬ ‫(هاوبةش)و ئةرباب (طةورةي طوَيِر َ‬ ‫ايةلكراو) ناساندووني‪،‬‬ ‫ّين َما‬ ‫وةك دةفةرموَيت‪َ[ :‬أ ْم لهَُ ْم ُشَرَكا ُء َشَرعُوا لهَُم ِّم َن ِ‬ ‫الد ِ‬ ‫ل َي ْأَذنِبِه َّ‬ ‫مَ ْ‬ ‫اللـهُ] (الشورى‪ .)٢١ :‬يان طواية شةريكيان بؤ‬ ‫خوا داناوة كةياساو رَيساي دينء ديديان بؤ دادةِرَيذَيت‬ ‫بةشَيوةيةك كة خواي ط��ةورة رَييثَيناداتء َ‬ ‫قبوليناكات‪.‬‬ ‫هةروةها دةفةرموَيت‪ :‬خَّ َ‬ ‫[ات ُذوا َأ ْحَباَر ُه ْم َو ُر ْهَباَن ُه ْم َأ ْرَبابًاِّمن‬ ‫مَ‬ ‫ُون َّ‬ ‫اللِـه] (التوبة‪ .)٣١ :‬واتة‪ :‬مالء قةشةكاني خؤيانيان‬ ‫دِ‬ ‫ثياواني ديين جولةكةو ديان‪ -‬لةجياتيي خوا دةكردة‬‫طةورةي طوَيِر َ‬ ‫ايةليكراوي خؤيان!‬ ‫دان��ن��ان ب����ةوةدا ك��ةت��ةن��ه��ا خ���واي ط����ةورة م���ايف ي��اس��او‬ ‫رَي��س��ادان��ان��ي ه��ةي��ةو م��ل��ك��ةض��يء ط��وَي �ِراي� َ‬ ‫�ةل��ي��دةرب �ِري�ني‬ ‫ت����ةواو ل��ةم��ةدا ت��ةوح��ي��دي خ��واي��ةت��ي��ي خ���واي ط��ةورةي��ة‬ ‫�ي ئ��ةم دان��ث �َي��دان��انء‬ ‫كةموسولمَ انَيتيي هيضكةس ب��ةب� َ‬ ‫ملكةضيية دروستنابَيتء وةرناطريَيت‪ ،‬بؤية خواي طةورة‬ ‫اهِليَِّة َي ْب ُغ َ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ[ :‬أَف ُح ْكَم الجْ َ ِ‬ ‫ون َوَم ْن َأ ْح َس ُن ِم َن اللهَِّ‬ ‫وق ُن َ‬ ‫ون] (املائدة‪ .)٥٠ :‬واتة‪ :‬ضما حوكمي‬ ‫ُح ْك ًما لَِّق ْو ٍم ُي ِ‬ ‫�ي هةية حوكمي لةحوكمي‬ ‫جاهلييةت دةخ���وازن؟! جا ك� َ‬ ‫َ‬ ‫خواي طةورة ضاكرتبَيت بؤ كةسانَيك كة دلنياييان هةبَيت‪.‬‬ ‫ريازيبووة كة‬ ‫‪ -٤‬ئةمة ئةو دينةية كةخواي ط��ةورة ثَي ِ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي مرؤظايةتي ببَيتة بةرنامةو رَيباز‪ ،‬كة هيض‬ ‫بؤ‬ ‫َ‬ ‫بةرنامةو رَيبازَيكيرتي غةيري ئةمةي خواي ثَيقبولنيية‪،‬‬ ‫ئ��ةم��ةي��ش ب��ؤ ه��ةم��وو ك���اتء ش��وَي��ن�َي��ك��ة‪ .‬خ���واي ط���ةورة‬ ‫دةربارةي دةفةرموَيت‪ُ [ :‬ق ْل َيا َأ ُّيَها َّ‬ ‫اسِإ ِّني َر ُس ُ‬ ‫ول اللهَِّ‬ ‫الن ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِإَلي ُ‬ ‫جيعًا] (األعراف‪ .)١٥٨ :‬واتة‪ :‬بل َي ئةي خةلكينة‪،‬‬ ‫ْك ْم مَِ‬ ‫من ن� رَ​َي�راوي خ��واي ط��ةورةمء بؤ هةر هةمووتان ن� رَ​َي�راوم‪.‬‬ ‫[وَما َأ ْر َس ْلَن َ‬ ‫ريا‬ ‫اس َبِش ً‬ ‫هةروةهادةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫اكِإَاّل َكاَّف ًةِلّلَّن ِ‬ ‫َ‬ ‫َوَن ِ��ذي�� ًرا] (س��ب��أ‪ .)٢٨ :‬وات���ة‪ :‬ب��ؤ ه��ةره��ةم��وو خةلكيمان‬ ‫بةمذدةدةرو هؤشدةر ناردوويت‪.‬‬ ‫ثَيغةمبةري خ��وا (‪ )h‬جةنابيشي دةف��ةرم��وَي��ت‪:‬‬ ‫«‪ ...‬وكان النيب يبعث إىل قومه خاصة و بعثت إىل الناس‬ ‫عامة»‪ .10‬واتة‪ :‬هةر ثَيغةمبةرَيك بةتايبةتي بؤ قةومةكةي‬ ‫خ��ؤي دةن�رَ​َي�را‪ ،‬ب��ةلاَ م من بةطشيت بؤ هةرهةموو َ‬ ‫خةلكي‬ ‫نيرَ راوم‪.‬‬ ‫[وَمن‬ ‫لةبةر ئةمةية كةخواي ثةروةردطار دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫اآلخ� َ�رِة ِم َن‬ ‫�لام ِدي ًنا َفَلن ُي ْقَب َل ِم ْن ُه َو ُه�َ�و فيِ ِ‬ ‫َي ْبَتِغ َغيرَْ اِإل ْس ِ‬ ‫خْ َ‬ ‫اسِر َ‬ ‫ين] (آل عمران‪ .)٨٥ :‬وات��ة‪ :‬هةركةسَيك غةيري‬ ‫ال ِ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫مةنهةجى ئةهلى سوننةتء جةماعةت؛ بنةماكاني ديدو هةلَويَست وةرطرتن‬

‫ئيسالم بكاتة دي��نء دي��دي ‪-‬بةرنامةو رَي��ب��ازي‪ -‬بةهيض‬ ‫شَيوةيةك لَييوةرناطريَيتء حةمتةن ل���ةدواِرؤذدا لةِريزي‬ ‫[وَمن‬ ‫زيانلَيكةوتوواندا دةبَيت‪ .‬هةروةها دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َي ْك ُف ْر ِبِه ِم َن َ‬ ‫اب َف َّ‬ ‫النا ُر َم ْوِع ُدهُ] (هود‪ .)١٧ :‬واتة‪:‬‬ ‫األ ْح� َ�ز ِ‬ ‫َ‬ ‫هةركةسَيك لةتاقمء دةستةو كؤمةلةكان ثَييكافربَيت ئةوا‬ ‫حةمتةن ئاطري دؤزةخ جَيوِرَيي دةبَيت‪.‬‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫ ئيمام موسليم لةئةبوهورةيرةوة (خوا لَي ِ‬‫للهَّ‬ ‫دةيطيرََِيتةوة كة ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬فةرمووي‪« :‬وا ِ‬ ‫صَرِان ٌّي ُث َّم ال ُي ْؤِم ُن ِبي‬ ‫ال َي ْسَم ُع ِبي ِم ْن أُ َّمتيِ َيه ِ‬ ‫ُود ٌّي َأ ْو َن ْ‬ ‫ِإال َد َخ َل َّ‬ ‫الناَر» ‪ 11‬واتة‪ :‬سوَيندبةخوا هةر جولةكةو ديانَيك‬ ‫باسي مين ثَيبطاتء باوةِر بةثَيغةمبةرَيتييةكةم نةهَينَيت‪،‬‬ ‫ئةوا دةضَيتة ناو دؤزةخةوة‪.‬‬ ‫ ئيبنوعومةريش خوا لَييان ِرازي بَيت لةفةرمودةي‬‫�ات� َ�ل َّ‬ ‫اس َح َّتى‬ ‫(م��ةرف��وع)دا دةفةرموَيت‪« :‬أُِم��� ْر ُت َأ ْن أَُق� ِ‬ ‫الن َ‬ ‫َي ْشَه ُدوا َأ ْن َالِإَلَهِإالَّ اهللُ‪ 12....‬واتة‪ :‬فةرمامنثَيكراوة لةطةلَ‬ ‫خةلكيدا جبةنطم تا شايةتيدةهَيننء َ‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ ‪( :‬ال إله إال اهلل)‬ ‫واتة‪ :‬هيض خوايةك نيية بةِراسيت شاياني خوايةتي بَيت‪،‬‬ ‫جطة لةخواي ثةروةردطار‪.‬‬ ‫‪ -٥‬ئ���ةم ئ��ي��س�لام��ة ش��ةري��ع��ةت�َي��ك��ةو ت��ا رؤذي دواي���ي‬ ‫دةم�َي��ن�َي��تء نةسخنابَيتةوة‪ ،‬ضونكة ثَيغةمبةري خوا‬ ‫(‪ )h‬كؤتا ن� رَ​َي�راوي خ��واي ط��ةورةي��ة‪ .‬ثَيغةمبةري خوا‬ ‫(‪ )h‬دةف���ةرم���وَي���ت‪« :‬ك��ان��ت ب��ن��و إس��رائ��ي��ل تسوسهم‬ ‫يب َخَلَف ُه نيب وأنه النيب بعدي» متفق‬ ‫األنبيا ُء ك ّلما َهَل َك ن ٌ‬ ‫عليه‪ .‬وات��ة‪ :‬ثَيغةمبةراني خ��واي ط��ةورة سةركردايةتيي‬ ‫بةنوئيسرائيلييةكانيان دةك����رد‪ ،‬ه��ةرك��ة ثَيغةمبةرَيك‬ ‫كؤضيدواييدةكرد‪ ،‬ثَيغةمبةرَيكيرت بةدوايدا دةهات‪ ،‬بةلاَ م‬ ‫ثَيغةمبةرَيك لةدواي من نايةت‪.‬‬ ‫ْ‬ ‫ ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬دةفةرموَيت‪ُ« :‬بِعث ُت بني َيَدِي‬‫وحده ال شريك له»‪ 13.‬واتة‪:‬‬ ‫بالسيف‪ ،‬حتى ُيعَبَد اهللُ َ‬ ‫الساعة َّ‬ ‫َّ‬ ‫بةمششيرَ ةوة بةثَيغةمبةرَييت رَن�َي�راومء نزيكم لةكؤتايي‬ ‫زةمانء هاتين قيامةت‪ ،‬بؤم هاتووة تا خواي طةورة بةتاكء‬ ‫ثاكي بثةرسرتَيتء شةريكي بؤ بِريارنةدرَيت‪.‬‬ ‫‪ -٦‬ل���ةب���ةرئ���ةوةي ش��ةري��ع��ةت�َي��ك��ي ك��ؤت��اي��ي��ةو دةب �َي��ت‬ ‫هةرمبَينَيت‪ ،‬خواي ط��ةورة زةمانةتي ثاراستين كردووة‬ ‫لةهةر ج��ؤرة طؤِرينَيكي تا رؤذي قيامةت‪ .‬خ��واي طةورة‬ ‫ن� ُ�ن َن َّز ْلَنا ِّ‬ ‫دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إ َّن��ا حَ ْ‬ ‫الذ ْكَر َوِإ َّن��ا َل ُه لحَ​َ ِاف ُظ َ‬ ‫ون]‬ ‫(احل��ج��ر‪ .)٩ :‬وات���ة ‪ :‬ئَيمة خ��ؤم��ان ق��ورئ��امن��ان ن��اردؤت��ة‬ ‫خ����وارةوةو خؤيشمان بةتةئكيدي ث��ارَي��زط��اري ئ��ةوي��ن‪.‬‬ ‫ه��ةروةه��ا دةف��ةرم��وَي��ت‪ُ [ :‬ر ُس�ًل�اً ُمَبِّشِر َ‬ ‫ين َو ُم��ن�ِ�ذِري� َ�ن ِلَئَاّل‬ ‫َي ُك َ‬ ‫ْد ال ُّر ُسِل] (النساء‪.)١٦٥ :‬‬ ‫اس َعَلى َهِّ‬ ‫الل ُح َّج ٌة َبعَ‬ ‫ون لِلَّن ِ‬ ‫واتة‪ :‬نيرَ راوانَيكمان بةسيفةتي مذدةدةرو هؤشدةر نارد تا‬ ‫َ‬ ‫خةلكي بةهانةيان دواي هاتين ئةو نيرَ راوانة الي خواي‬ ‫طةورة نةمَينَيت‪.‬‬ ‫ل��ةب��ةرئ��ةوةي��ة كةشةريعةتي ئيسالم ل��ةه��ةم��وو ج��ؤرة‬

‫دةس��ت��ت �َي��وةردانء طؤِرانكارييةك دوورةو ث��ارَي��زراوة تا‬ ‫بةبةلطةي رؤذي قيامةت ل��ةس��ةر َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي مبَينَيت‪ .‬لةو‬ ‫ه��ؤك��اران��ةي خ���واي ط���ةورة ئ��ةم دي��ن��ةي ث�َي��دةث��ارَي��زرَي��ت‬ ‫كؤمةلة َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكَيكي موسولمَ اني ديندارو ورةبةرز‬ ‫ئةوةية كة‬ ‫َ‬ ‫ثَيوةي ثابانددةبنء لةناو خةلكيدا بانطهَيشيت بؤدةكةنء‬ ‫راي���دةث���ةِرَي���ن���ن‪ ،‬ه���ةروةك���و ك��ة ث�َي��غ��ةم��ب��ةري خ���وا (‪)h‬‬ ‫فةرمويةتي‪« :‬ال َتَز ُ‬ ‫اهِر َ‬ ‫ين َعَلى الحْ َ ِّق‪،‬‬ ‫ال َطِائَف ٌة ِم ْن أُ َّمتيِ َظ ِ‬ ‫للهَّ‬ ‫ْ‬ ‫ال َي ُ‬ ‫اه ُر َ‬ ‫ون‬ ‫ض ُّر ُه ْم َم ْن َخاَلَف ُه ْم َح َّتى َيأِت َي َأ ُْم��ر ا ِ َو ُْه��م َظ ِ‬ ‫‪14‬‬ ‫اس» متفق علية‪ .‬واتة‪ :‬دةستةيةك لةئوممةتةكةم‬ ‫َعَلى الَّن ِ‬ ‫ب���ةردةوام ثابةندييان بةدينةكةوة دةمَينَيتء فةرماني‬ ‫خ��وا جَيبةجَيدةكةن‪ ،‬ئ��ةوةي ثشتيوانييانلَيناكات يان‬ ‫ثَيضةوانةكاريي بةرامبةريان دةكات زيانيان ثَيناطةيةنَيت‪،‬‬ ‫ئةمانة كةلةناو َ‬ ‫خةلكيدا دي��ارو ن��اس��راون‪ ،‬تا ئةوكاتةي‬ ‫بِرياري خواي طةورة دَيت هةروا دةمَيننةوة‪.‬‬ ‫ئيمام ش��ات�بي دةف��ةرم��وَي��ت‪“ :‬ئ���ةم شةريعةتة ث�يرؤزة‬ ‫لةكةموكورتي دوورة‪ ،‬ه��ةروةك��و كةثَيشةواكةي (‪)h‬‬ ‫دوورة ل��ةط��ون��احء ك��ةم��وك��ورت��ي‪ ،‬ئوممةتةكةيشي لةبةر‬ ‫ئةو ك��ؤِرا (ئيجماع)ةي ثَيوةيثابةندبوون‪ ،‬ديسان دوورن‬ ‫كؤمةلَيك َ‬ ‫َ‬ ‫بةلطةي بؤ‬ ‫لةكةموكورتيء سةرثَيضي»‪ .‬ئينجا‬ ‫قسةكاني هَيناوةتةوة‪ 15‬رةمحةتي خواي لَيبَيت‪.‬‬

‫ثةراو َيزةكان‪:‬‬ ‫طياويةتييةوة‪،‬‬ ‫َريازيب َيت) رَ ِ‬ ‫‪ -1‬ئيبنو ئةبوعاصم لةموعاوييةوة (خوا لي ِ‬ ‫ش َيخ ئةلباني لةتةخرجيي فةرموودةكاني (كتاب السنه)ي ئيبنو‬ ‫ئةبوعاصمدا بةسةحيحي ناساندووة (ذمارةكةي ‪ ،٦٥‬لةالثة ِرة ‪٣٣‬‬ ‫داية)‪.‬‬ ‫‪ -2‬بة ِريوايةتةكانيرت دةضيَتة ثلةي (حةسةن)‪.‬‬ ‫‪ -3‬املنتظم يف تأريخ امللوك واألمم‪ /‬إبن اجلوزي‪.‬‬ ‫‪ -4‬ئيمام ئةمحةدو نةسائي فةرمودةكةيان ريوايةتكردووةو‬ ‫ئيسنادةكةيشي سةحيحة‪.‬‬ ‫طياو َيتييةوةو دةرهةقي‬ ‫‪ -5‬ترمزي لةعيازي كو ِري سارييةوة رَ ِ‬ ‫دةفةرمو َيت‪( :‬حسن صحيح)‪.‬‬ ‫‪ -6‬جامع العلوم واحلكم (ص‪.)٢٣٥‬‬ ‫‪ -7‬بوخاري‪ ،‬ذمارة (‪.)٧٢٨٢‬‬ ‫‪ -8‬الشاطيب‪ :‬اإلعتصام (‪.)٣٣٧/٢‬‬ ‫‪ -9‬مقدمة إبن خلدون‪ ،‬ص‪).١٩١‬‬ ‫‪ -10‬متفق عليه‪.‬‬ ‫‪ -11‬رواة أمحد‪.‬‬ ‫‪ -12‬متفق عليه‪ ،‬بوخاري (‪ ،)١١/١‬موسليم (‪.)٢٠٠/١‬‬ ‫‪ -13‬ئةمحةدو ئةبوداودو شيَخي ئةلباني بةسةحيحيان ناساندووة‪.‬‬ ‫‪ -14‬متفق عليه‪.‬‬ ‫‪ -15‬الشاطيب‪ :‬املوافقات (‪ )٥٨/٢‬ط‪ .‬دار املعرفة‪ 1395 ،‬هـ‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪27‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫‪28‬‬

‫ن‪ :‬يوسف بن عبداهلل بن يوسف الوابل‬

‫و‪ :‬حةمزة بةرزجني‬

‫بسم اهلل الرمحن الرحيم‬ ‫احلمد هلل والصالة والسالم على رسول اهلل وعلى آله‬ ‫وصحبه ومن وااله ‪...‬‬ ‫رؤذي دوايي راستييةكي قورئانييةو لةبريخؤبردنةوةو‬ ‫خؤطَيلكردن لةئاستدا مايةي ناِرةحةتيي دنياييء‬ ‫لةكيسضووني قيامةتَيكي نةبِراوةية‪ ،‬يةكَيكة لةثاية َبلندو‬ ‫ثتةوةكاني ئيمان‪ ،‬كة بةبَيبووني ئيمان بةم بةشة طرنطة‪،‬‬ ‫مرؤظ هةست بةبةرةآليي دةكاتء ضاودَيريي نامَينَيت‬ ‫بةسةر خؤيداو َ‬ ‫جلةوي دةداتة دةسيت نةفسي سةرشَيتء‬ ‫ضاوبرسي‪ .‬لةبةرئةوة ثَيمباشبوو موسولمَ اناني كورد‬ ‫بةم اليةنة طرنطة ئاشنابكةمء ئةم زجنرية بابةتةي (رؤذي‬ ‫دوايي لةذَير رؤشنايي قورئانء سوننةتدا) ثَيشكةشبكةم‬ ‫كة ثَيكهاتووة لةسآ زجنرية‪-1 :‬نيشانة بضووكةكاني رؤذي‬ ‫دوايي‪ -2 .‬نيشانة طةورةكاني رؤذي دوايي‪-3 .‬قيامةتي‬ ‫طةورةو ناِرةحةتييةكاني‪.‬‬ ‫جا ئةمةيش زجنريةي يةكةمةو باس لةو نيشانة‬ ‫بضووكانة دةكات كة لةبةردةم قيامةتدانء زؤربةيان‬ ‫روويداوةو بةردةوام روودةدات تا تَيكضووني شريازةي‬ ‫بوونةوةرو لةناوضووني‪ .‬ئةمةيش لةكتَييب (أشراط الساعة)‬ ‫وةرمطرتووة كة لةاليةن (يوسف بن عبداهلل بن يوسف‬ ‫الوابل)ةوة دانراوة‪ ،‬لةسةر ئةمة ماجستيرَ ي وةرطرتووة‬ ‫بةثلةي ناياب لةمانطي موحةِرمي َ‬ ‫سالي (‪ 1404‬ك)‬ ‫لةزانكؤي (أم القرى‪ /‬كلية الشريعة‪ /‬فرع العقيدة)‪ ،‬منيش‬ ‫وةرمطيرَِاوةتة سةر زماني كوردي بةكةمَيك كورتكردنةوةو‬ ‫روونكردنةوةي ثَيويستةوة‪ ،‬داواكارم لةخواي بَيهاوتا‬ ‫بيكاتة ضاكةيةك لةضاكة كةمةكامن‪.‬‬ ‫هاتنةديي ئةم نيشانانة َ‬ ‫بةلطةية لةسةر راستطؤييء‬ ‫ئةمينيي ثَيغةمبةر (‪ )j‬لةطةياندي ثةيامةكةيداء‬ ‫بةشَيوةيةكي تةواو َ‬ ‫هاوةلةكاني لةهةموو ئاشوبةو فيتنةيةك‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫لَيئاطاداركردوونةتةوة‪ .‬ئةوةتا حوزةيفة (خوا لَي ِ‬ ‫دةفةرموَيت‪“ :‬ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬وتارَيكيبؤداين‬ ‫هيض شتَيكي بةجَينةهَيشت تا َ‬ ‫هةلساني قيامةت‪ ،‬ئيال‬ ‫باسيكرد‪ ،‬ئةوةي لةبةريكرد لةبةريكردو ئةوةي برييضؤوة‬ ‫برييضوويةوة‪ ،‬وة كة دةطةم بةشتَيك كة بريمضووبَيتةوةو‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )j‬باسيكردبَيت‪ ،‬ئةينامسةوة هةروةكو ضؤن‬ ‫ثياوَيك ثياوَيك ئةناسَيتةوة كاتَيك لَييدووركةوتبَيتةوةو‬ ‫دوايي بيبينَيتةوة”‪ .‬البخاري (‪ -494/11‬مع الفتح) ومسلم‬ ‫(‪ -15/18‬مع شرح النووي)‪.‬‬

‫وة رؤذَيكي تةواو ثَيغةمبةر (‪ )j‬وتاريدا بؤ هاوةآلن‪ ،‬تا‬ ‫لَييئاطاداريانبكاتةوة‪ ،‬ئةبو زةيد؛ عةمري كوِري ئةختةبي‬ ‫ريازيبَيت) فةرمووي‪“ :‬ثَيغةمبةر (‪)j‬‬ ‫ئةنساري (خوا لَي ِ‬ ‫نوَيذي بةيانيي ثَيكردينء سةركةوتة سةر مينبةرو وتاري‬ ‫بؤ داين تا نيوةِرؤ هات‪ ،‬ئةوجا نوَيذي بؤ كردينء ثاشان‬ ‫سةركةوتة سةر مينبةر وتاري بؤ داين هةتا عةسر هات‪،‬‬ ‫ثاشان نوَيذيكرد‪ ،‬ثاشان سةركةوتةوةو وتاري بؤ داين تا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دايين بةهةموو ئةوشتانةي كة هةية‪،‬‬ ‫هةوالي‬ ‫رؤذئاوابوو‪،‬‬ ‫شارةزاترينمان ئةوةمانة كة زؤري لَيلةبةركردوة”‪ .‬مسلم‬ ‫(‪ -16/18‬مع الشرح النووي)‪.‬‬ ‫وة زانايان زؤر كتَيبيان لةسةر ئةم نيشانانة نوسيووةو‬ ‫بةضةند جؤرَيك ثؤلَينيانكردووة‪ ،‬هةندَيكيان كردوويانة‬ ‫بةسي بةشةوة‪ ،‬بةم جؤرة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ئةو نيشانانةي روويداوة‪ ،‬ئةوانةي ئَيستا روودةدةن‪،‬‬ ‫ئةو نيشانانةي كة هَيشتا نةهاتوونةتةديء رووياننةداوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم لةمةيشدا لةسةر هةندَيك نيشانةيان سووكة‬ ‫جياوازييةكيان هةية لةمةسةلةي روودانء روونةدانياندا‪.‬‬ ‫وة هةركةسَيك ئارةزووي زياتر شارةزايي هةية‪ ،‬با‬ ‫بطةِرَيتةوة بؤ سةرضاوةكان‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫خواي طةورة يارمةتيدةري هةموو موسو انَيك بَيت‬ ‫لةكاري خةيرداو كارمان بؤ ئاسانبكاتء لةو ئاشووبانة‬ ‫مبانثارَيزَيت كة لةبةردةم قيامةتدان‪.‬‬ ‫ئةمانةيش نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايني‪:‬‬ ‫‪ -1‬هاتين ثَيغةمبةري خوا (‪:)j‬‬ ‫ريازيبَيت) فةرمووي‪ :‬ثَيغةمبةري‬ ‫لةئةنةسةوة (خوا لَي ِ‬ ‫خوا (‪ )j‬فةرموويةتي‪“ :‬بعثت أنا والساعة كهاتني‪ .‬قال‪:‬‬ ‫وضم السبابة والوسطى”‪ .‬مسلم (‪.)90-89/18‬‬ ‫واتة‪ :‬من نيرَ رام لةطةأل قيامةتدا بةم جؤرة‪ ،‬فةرمووي‬ ‫ثةجنةي شايةمتانء ناوةِراسيت لةيةك دا‪.‬‬ ‫ضونكة دواي هاتين ئةمء ثَيش هاتين قيامةت‪،‬‬ ‫ثَيغةمبةري تر نيية‪.‬‬ ‫‪ -2‬كؤضيدواييكردني ثَيغةمبةري خوا (‪:)j‬‬ ‫«عن عوف بن مالك (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسواهلل‬ ‫(‪( :)j‬إعدد ست ًا بني يدي الساعة‪ :‬موتي‪ .»...‬البخاري‬ ‫(‪.)277/6‬‬ ‫واتة‪ :‬شةش نيشانة بذميرَ ة ثَيش قيامةت‪:‬‬ ‫كؤضيدواييكردني خؤم‪...‬‬ ‫‪ -3‬فةحتكردني (بيت املقدس)‪:‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫«عن عوف بن مالك (رضي اهلل عنه) أنه قال‪ :‬قال رسواهلل‬ ‫(‪( :)j‬إعدد ست ًا بني يدي الساعة‪ ... :‬فذكر منها‪ :‬فتح بيت‬ ‫املقدس»‪ .‬البخاري (‪.)277/6‬‬ ‫واتة‪ :‬شةش نيشانة بذميرَ ة لةبةردةم قيامةتدا‪ :‬لةوانة‪...‬‬ ‫فةحتكردني بةيتوملةقديس‪.‬‬ ‫ئةمةيش لةسةردةمي عومةري كوِري خةتابدا روويداو‬ ‫َ‬ ‫لةسالي (‪)16‬ي كؤضيدا فةحتي بةيتوملةقديسي كرد‪.‬‬ ‫عومةر خؤي ضوو لةطةأل َ‬ ‫خةلكةكةدا رَيكةوتء فةحتيكردو‬ ‫لةجولةكةو طاور ثاكيكردةوةو مزطةوتَيكي تَيدا دروستكرد‪.‬‬ ‫(البداية والنهاية‪.)57-55/7 :‬‬ ‫‪ -4‬تاعوني عةمواس‪:‬‬ ‫عةمواس شارَيكة لةفةلةستني‪ ،‬ئةم شارة شةش ميل لة‬ ‫رةملة‪-‬وة دوورة‪ ،‬لةسةر رَيطةي بةيتوملةقديسة‪ .‬ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )j‬فةرموويةتي‪ :‬شةش نيشانة بذميرَ ة لةثَيش قيامةتدا‪،‬‬ ‫لةوانة‪ ..« :‬ثم موتان يأخذ فيكم كقعاص الغنم»‪ .‬البخاري‬ ‫‪.277/6‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬مردنَيكي زؤرو بةكؤمةل تياتاندا روودةدات وةكو‬ ‫دةردي قيعاصي مةِرو ماآلت‪ ،‬كة نةخؤشييةكة تووشي‬ ‫طيانلةبةر دةبَيتء شتَيك لةلووتييةوة دَيتةدةرةوةو لةثِر‬ ‫دةمرَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئيبنوحةجةر دةفةرموَيت‪« :‬ئةلينَ ئةم نيشانةية‬ ‫لةعةمواس دةركةوت لةسةردةمي خيالفةتي عومةردا‪،‬‬ ‫ئةمةيش لةدواي فةحتي بةيتوملةقديس روويدا»‪ .‬فتح‬ ‫الباري‪.278/6 :‬‬ ‫َ‬ ‫لةسةر راي مجهوري زانايان‪ ،‬ئةمة لةسالي (‪)18‬ي‬ ‫كؤضيدا لةعةمواس روويداء ثاشان لةشامدا بآلوبووةوة‪.‬‬ ‫زؤرَيك لةهاوةآلنء غةيري ئةوانيش مردن‪َ .‬‬ ‫ئةلينَ ذمارةي‬ ‫مردووةكان طةييشتة (‪ 25‬هةزار) موسولمَ ان‪ ،‬لةوانةيش‪:‬‬ ‫ئةبوعوبةيدةي عامري كوِري جةِراح‪-‬ي ئةميين ئةم‬ ‫ريازيبَيت)‪ .‬معجم البلدان‪-157/4 :‬‬ ‫ئوممةتة بوو (خوا لَي ِ‬ ‫‪ ،158‬البداية والنهاية‪.94/7 :‬‬ ‫‪ -5‬زؤربوونء بآلوبوونةوةي سامانء وةرنةطرتين خيرَ و‬ ‫زةكات‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسواهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫«ال تقوم الساعة حتى يكثر فيكم املال‪ ،‬فيفيض حتى يهم‬ ‫رب املال من يقبله منه صدقة ويدعــى عليه الرجل‪ .‬فيقول‪:‬‬ ‫ال أرب لي فيه »}‪ .‬البخاري‪ .82-81/13 :‬ومسلم‪.97/7 :‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسَيت هةتا سامان لةناوتاندا‬ ‫زؤردةبَيتء لَييدةِرذَيت‪ ،‬هةتا وايلَيدَيت خاوةن سامان‬ ‫هاواردةكات تا كةسَيك خيرَ ي لَيوةرطرَيت‪ ،‬وة كابرايةك‬ ‫بانطدةكات بؤي‪ ،‬ئةويش َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ثَيويستيم ثَيينيية‪.‬‬ ‫وة دةفةرمووَيت‪( :‬ليأتني على الناس زمان يطوف الرجل‬ ‫فيه بالصدقة من الذهب ثم الجيد أحدا يأخذها منه)‪ .‬مسلم‪:‬‬ ‫‪.96/7‬‬

‫واتة‪ :‬زةمانَيك دَيت بةسةر َ‬ ‫خةلكيدا كة ثياو بةسةدةقةي‬ ‫َ‬ ‫ئالتوونةوة دةطةِرَيت تا كةسَيك لَييوةرطرَيت‪ ،‬كةسي‬ ‫دةستناكةوَيت كة لَييوةرطرَيت‪.‬‬ ‫ئةمةيش لةسةردةمي عومةري كوِري عةبدولعةزيزدا‬ ‫روويدا‪ ،‬لةكاتي طرتين ساماني فارسء رؤمةكاندا‪ ،‬كة‬ ‫كةس ثارةي وةرنةدةطرت‪ .‬وةهةروةها ئةمةيش ئاماذةية‬ ‫بؤ زةماني مةهديء عيسا كة ماألء سامان زؤردةبَيت‪ .‬واهلل‬ ‫أعلم‪( .‬فتح الباري‪.)88-87/13 :‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسواهلل‬ ‫(‪ « :)j‬تقيء األرض أفالذ كبدها أمثال األسطوان من‬ ‫الذهب والفضة» »‪ .‬قال‪ :‬فيجيء القاتل فيقول‪ :‬يف هذا‬ ‫قتلت‪ .‬وجييء القاطع فيقول‪ :‬يف هذا قطعت رمحي‪ .‬وجييء‬ ‫السارق فيقول‪ :‬يف هذا قطعت يدي‪ .‬ثم يدعونه فال يأخذن‬ ‫منه شيئا}‪ .‬مسلم‪ .98/15 :‬وانظر فتح الباري‪.88/13 :‬‬ ‫واتة‪ :‬زةوي كانزاي ناوسكي خؤي فِرَيدةدات َ‬ ‫لةئالتونء‬ ‫زيو بةوَينةي عةمود‪ .‬فةرمووي‪ :‬جا ثياوكوذ دَيتء َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬ ‫خةلكم كوشت‪ ،‬وة بةزةييثضِرَين دَيتء َ‬ ‫لةبةرئةمة َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬ ‫لةبةرئةمة قةتعي سيلةي رةمحم كرد‪ .‬وة دز دَيتء َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬ ‫لةبةرئةمة دةستم بِرا‪ ،‬ثاشان بانطياندةكةن بؤئةوةي بيبةن‪،‬‬ ‫كةضي هيضي لَي َ‬ ‫هةلناطرن‪.‬‬ ‫ئيبنوحةجةر دةفةرمووَيت‪“ :‬ئةطوجنَيت ئةمة لةكاتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكةوة بَيت‬ ‫سةرقالبووني‬ ‫دةركةوتين دؤزةخء‬ ‫لةمةحشةردا‪ ،‬بةآلم ئةمة ئةوةيش دةطةيةنَيت كة لةزةماني‬ ‫مةهديء عيسادا بَيتء لةهةردوو زةمانةكةدا روودةدات‬ ‫بةهؤي دوو هؤي جياوازةوة‪ ،‬واهلل أعلم‪.‬‬ ‫‪ -6‬دةركةوتين ئاشوبةكان (الفنت)‪:‬‬ ‫(الفنت) كؤي فتنةية‪ ،‬واتة‪ :‬تاقيكردنةوة‪ ،‬ثاشان‬ ‫لةتاقيكردنةوةوة ناونراوة بةناخؤشي‪ ،‬ثاشان ئةم ناوة نرا‬ ‫لةناخؤشيء خراثةي وةكو تاوانء كوفرو كوشتارو غةيري‬ ‫ئةمانةيش لةشيت ناخؤش‪.‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫بادروا باألعمال فتنا كقطع الليل املظلم‪ .‬يصبح الرجل‬ ‫مؤمنا وميسي كافرا‪ .‬أو ميسي مؤمنا ويصبح كافرا‪ .‬يبيع‬ ‫دينه بعرض من الدنيا}‪ .‬مسلم‪.133/2 :‬‬ ‫واتة‪ :‬كردةوة ثَيشبخةن ثَيش هاتين طةلةئاشوبَيك كة‬ ‫وةكو تاريكايي شةوي تاريكة‪ ،‬كة تيايدا ثياو بةياني‬ ‫ئيماندارةو ئَيوارة كافرة‪ ،‬يان ئَيوارة ئيماندارةو بةياني‬ ‫كافرة‪ .‬دينةكةي دةفرؤشَيت بةكةمَيك لةدونيا‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) فةرمووي‪:‬‬ ‫لةئةبوموساي ئةشعةرييةوة (خوا لَي ِ‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )j‬فةرموويةتي‪« :‬لةبةردةم قيامةتدا ئاشوبة‬ ‫هةية‪ ،‬وةكو شةثؤلي شةوي تاريك‪ ،‬ثياو تيايدا بةياني‬ ‫ربوادةبَيتء ئَيوارة بِروادارةو بةياني‬ ‫بِروادارةو ئَيوارة بَي ِ‬ ‫ربوادةبَيت‪ ،‬دانيشتوو ضاكرتة لةوةي بةثَيوةيةو ئةوةي‬ ‫بَي ِ‬ ‫بةثَيوةية باشرتة تيايدا لةثيادةو ثيادة باشرتة تيايدا‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪29‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫َ‬ ‫لةهةولدةر بؤ ئاشوبة‪ ،‬كة ئةو كاتةيش ئَيوة كةوانةكانتان‬ ‫بشكَيننء َ‬ ‫تالي كةوانةكانتان بثضِرنء مششيرَ ةكانتان‬ ‫بةبةرد بشكَينن‪ .‬وة ئةطةر كةسَيك هاتة ذوورةوة بؤت –‬ ‫بتكوذَيت‪ -‬با وةكو ضاكرتيين دوو كوِرةكةي ئادةم بيت”‪.‬‬ ‫مسند اإلمام أمحد‪ .408/4 :‬وسنن أبي داود‪337/11 :‬‬ ‫وسنن إبن ماجة‪ ،1310/2 :‬ومستدرك احلاكم‪،440/4 :‬‬ ‫وقال‪ :‬هذا حديث صحيح اإلسناد ومل خيرجاه‪ .‬وسكت عنه‬ ‫الذهيب‪ ،‬واحلديث صححه األلباني‪ ،‬أنظر‪ :‬صحيح اجلامع‬ ‫الصغري‪.)2045( 193/2 :‬‬ ‫وة لةم كاتانةدا هةر جارَيك فيتنةيةك دةردةكةوَيت‪،‬‬ ‫بِروادار َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ئةمة تياضووني منة‪ ،‬ثاشان الدةضَيتء‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ئةمة‪ ...‬ئةمة‪...‬‬ ‫دانةيةكيرت دةردةكةوَيتء‬ ‫تياضووني مين تَيداية‪.‬‬ ‫ضارةسةري ئةمةيش بةئيمان بةخواو رؤذي دواييء‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةلي موسولمَ انانةوة دةبَيت ‪-‬ئةطةرضي‬ ‫ثةيوةستبوون‬ ‫كةميش بوون‪ -‬ئةوانيش بريتني لةئةهلي سوننةت‪ .‬وة‬ ‫دووركةوتنةوة لةفيتنةو ثةناطرتن بةخوا لَيي‪ ،‬وةك ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )j‬دةفةرمووَيت‪« :‬ثةنابطرن بةخوا لةو فيتنةيةي كة‬ ‫ديارةو ئةوةيشي كة ثةنهانة‪ .‬مسلم‪.202/17 :‬‬ ‫لةو فيتنةو ئاشوبانةيش‪:‬‬ ‫أ‪ -‬دةركةوتين فيتنة لةِرؤذهةآلتةوة‪{ :‬عن أبن عمر (رضي‬ ‫اهلل عنهما) أنه مسع رسول اهلل (‪ )j‬وهو مستقبل الشرق‪،‬‬ ‫يقول‪“ :‬أال إن الفتنة ها هنا‪ .‬أال إن الفتنة ها هنا‪ ،‬من حيث‬ ‫يطلع قرن الشيطان”}‪ .‬البخاري‪ )45/13( :‬ومسلم‪.)31/18( :‬‬ ‫واتة‪ :‬لةئيبنوعومةرةوة فةرموويةتي‪ :‬كة طوَيي‬ ‫لةثَيغةمبةر (‪ )j‬بووة لةكاتَيكدا روويكردؤتة رؤذهةآلتء‬ ‫فةرموويةتي‪ :‬فيتنةو ئاشووب ليرَ ةوةية‪ ،‬فيتنة ليرَ ةوةية‪،‬‬ ‫ليرَ ةوة شاخي شةيتان دةردةكةوَيت‪.‬‬ ‫ئيبنوحةجةر دةفةرموَيت‪“ :‬يةكةم فيتنة سةرضاوةكةي‬ ‫لةِرووي رؤذهةآلتةوة بووة‪ ،‬وة ئةمةيش بووة هؤي ناكؤكيي‬ ‫نَيوان موسولمَ انان‪ ،‬وة ئةمةيشة كة شةيتان ثَييخؤشةو‬ ‫ثَي خَ‬ ‫يدلؤشدةبَيت‪ ،‬وةهةروةها بيدعةيش هةر لةوَيوة بوو كة‬ ‫دةركةوت”‪ .‬فتح الباري‪.)47/13( :‬‬ ‫َ‬ ‫هةر لةعيرَ اقةوة كة لةِرووي رؤذهةالتداية‪ ،‬ئةمانة‬ ‫دةركةوتن‪( :‬اخلوارج‪ ،‬الروافض‪ ،‬الباطنية‪ ،‬القدرية‪،‬‬ ‫اجلهمية‪ ،‬املعتزلة‪.)... ،‬‬ ‫فارسة‬ ‫لةِرووي‬ ‫لةِرؤذهةآلتةوة‪،‬‬ ‫ئةمانةيش‬ ‫ئاطرثةرستةكانةوة دةركةوتن‪( :‬الزردشتية‪ ،‬املانوية‪،‬‬ ‫املزدكية‪ ،‬اهلندوسية‪ ،‬البودية‪ ،‬القاديانية‪ ،‬البهائية‪.)...‬‬ ‫وة دةركةوتين تةتار لةضةرخي (‪)17‬ي كؤضيدا‬ ‫لةِرؤذهةآلتةوة بوو‪ ،‬كة كوشتارَيكي زؤر لةسةردةستياندا‬ ‫روويدا‪ ،‬وة شيوعي ضةقةكةي روسياو ضني بوو كة‬ ‫لةِرؤذهةآلتدان‪ ،‬وة دةجاليش لةِرؤذهةآلتةوة دةردةكةوَيت‪.‬‬ ‫ريازيبَيت)‪:‬‬ ‫ب‪ -‬كوذراني عومساني كوِري عةففان (خوا لَي ِ‬ ‫‪30‬‬

‫ريازيبَيت)‪ ،‬فيتنةي‬ ‫ئةمةيش دواي كوذراني عومةر (خوا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫سةريهةلداو بانطخوازاني ئاشووب دةركةوتن‪،‬‬ ‫طةورة‬ ‫لةوانةي كة ئيمانيان نةضةسثابوو لةدووِرووةكانيش‪،‬‬ ‫ريازيبَيت) دةرطايةكي قاميبوو‬ ‫ضونكة عومةر (خوا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫كاتَيك شكاو وةفاتيكرد‪ ،‬فيتنة سةريهةلدا‪ ،‬لةحوزةيفةوة‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫ريازيبَيت) عومةري كوِري خةتاب (خوا لَي ِ‬ ‫(خوا لَي ِ‬ ‫فةرمووي‪“ :‬كامتان وتةي ثَيغةمبةرتان (‪ )j‬لةبةرة‬ ‫دةربارةي فيتنةو ئاشوبة؟ حوزةيفة فةرمووي‪ :‬من ضؤن‬ ‫فةرموويةتي ئاوةها لةبةرمة‪ ،‬وتي‪َ :‬‬ ‫بيل َي‪ ،‬بةِراسيت‬ ‫بةجورئةتي‪ ،‬ثَيغةمبةر(‪ )j‬فةرموويةتي‪ :‬فيتنةي ثياو‬ ‫لةناو كةسوكارء َ‬ ‫مالء دراوسَيي‪ ،‬نوَيذو خيرَ و فةرمانكردن‬ ‫بةضاكةو نةهيكردن لةخراثةكةي دةيسِرَيتةوة‪ .‬وتي‪ :‬ئةوة‬ ‫نالَيم‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ئةوةي كة وةكو شةثؤلي دةريا دَيت؟ وتي‪:‬‬ ‫ئةي ئةمريي بِرواداران تؤ خةمت نةبَيت لَيي‪ ،‬لةنَيوان تؤو‬ ‫ئةو فيتنةيةدا دةرطايةك هةية داخراوة‪ .‬فةرمووي‪ :‬ئايا‬ ‫ئةو دةرطاية دةكرَيتةوة يان دةشكَيت؟ فةرمووي‪ :‬نةخيرَ‬ ‫َ‬ ‫بةلكو دةشكَيت‪ .‬فةرمووي‪ :‬ئةمة ناخؤشرتة‪ ،‬ضونكة ئةطةر‬ ‫شكا جارَيكيرت داناخرَيتةوة‪ .‬ومتان‪ :‬ئايا عومةر دةيزاني‬ ‫دةرطاكة كَيية؟ فةرمووي‪َ :‬‬ ‫بةل َي‪ ،‬هةروةكو ضؤن دةزانَيت‬ ‫دواي بةياني شةو دَيت‪ ،‬من قسةيةكم بؤ كرد َ‬ ‫هةلةنةبوو‪،‬‬ ‫ويستمان كة ثرسياري لَيبكةينء فةرمامنان بة(مةسروق‬ ‫) كرد ثرسياري لَيكردو وتي‪ :‬دةرطاكة كَيية؟ فةرمووي‪:‬‬ ‫عومةرة”‪ .‬البخاري‪ )603/6( :‬ومسلم‪.)17-16/18( :‬‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫وة لةعيرَ اقء ميسرةوة بؤ ئيمام عومسان (خوا لَي ِ‬ ‫كؤبوونةوة بةبيانووي ئةوةي ئةبَيت دابِرَينرَيت لةخيالفةت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةمالةكةي خؤيدا لةمةدينة‬ ‫ضونكة ئةم زالمَ ة‪ ،‬هةر بؤية‬ ‫ضوونة ذوورةوة بؤيء شةهيديانكرد‪ ،‬وة ئةم تاقيكردنةوةية‬ ‫ريازيبَيت) بةثَيي وتةي‬ ‫تايبةت بوو بةئيمام عومسان (خوا لَي ِ‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )j‬كة فةرمووبووي‪“ :‬إئذن له وبشره باجلنة‪،‬‬ ‫معها بالء يصيبه”‪ .‬البخاري‪.)48/13( :‬‬ ‫واتة‪ :‬رَييثَيبدة بَيتة ذوورةوةو مذدةيبدةرآ بةبةهةشت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةلة تووشي دةبَيت‪ .‬ئةمةي بةئةبوموساي‬ ‫بةلاَ يةكي‬ ‫ئةشعةري فةرموو‪ ،‬لةكاتي لةدةرطاداني عومسان (خوا‬ ‫ريازيبَيت) لةو باخةي كة ثَيغةمبةر (‪ )j‬تَييدا دانيشتبوو‪.‬‬ ‫لَي ِ‬ ‫ج‪ -‬جةنطي (اجلمل)‪ :‬كاتَيك ئيمام عومسان (خوا‬ ‫ريازيبَيت) كوذرا‪َ ،‬‬ ‫خةلكي هاتن بؤ الي ئيمام عةلي (خوا‬ ‫لَي ِ‬ ‫ريازيبَيت) لةمةدينةو وتيان‪“ :‬دةستتبهَينةو بةيعةتت‬ ‫لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫بدةينآ‪ .‬فةرمووي‪ :‬با راوَيذ بةخةلكي بكةم‪ ،‬هةندَيكيان‬ ‫وتيان‪ :‬ئةطةر َ‬ ‫خةلكي بطةِرَينةوة شارةكانيان بةهؤي‬ ‫ريازيبَيت) كةس ليرَ ة نامَينَيتء‬ ‫كوذراني عومسانةوة (خوا لَي ِ‬ ‫دووبةرةكيء فةساد دةقةومَيت”‪ .‬وة زؤريانلَيكرد تا‬ ‫َ‬ ‫قبوليكردو بةيعةتيانثَيدا ‪-‬لةوانةي بةيعةتيانثَيدا (تةحلةو‬ ‫ريازيبَيت) ثاشان ضوون بؤ مةككة بؤ‬ ‫زوبةير) بوون (خوا لَي ِ‬ ‫ريازيبَيت)‪ .‬ثاش‬ ‫عةمرةكردنء عائيشةيان ثَيطةيشت (خوا لَي ِ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫طفتوطؤيةكي زؤر لةسةر كوذراني عومسان‪ ،‬روويانكردة‬ ‫بةسرة‪ ،‬وة داوايان لةئيمام عةلي كرد كة بكوذاني‬ ‫عومسانيان تةسليمبكات‪ ،‬ئةمةيش بؤ حَ‬ ‫سولكردن بوو‪،‬‬ ‫ريازيبَيت) وةآلمينةدانةوة‪ ،‬ضونكة‬ ‫بةآلم ئيمام عةلي (خوا لَي ِ‬ ‫ضاوةِرواني كةسوكاري عومساني دةكرد كة حوكم بهَيننة‬ ‫الي‪ ،‬ئةطةر ضةسثا كة يةكَيك بينراوة عومساني كوشتبَيت‬ ‫لي بَيت) َ‬ ‫تؤلةي لَيبكاتةوة‪.‬‬ ‫(رةزاي خواي َ‬ ‫لةبةرئةوة ئةوانةي كة بةبكوذي عومسان ناوبرابوون‬ ‫كة لةكوشتنةكةي دةرضوون‪ ،‬ترسان بؤ كوشتنةوةيان‬ ‫كؤببنةوة‪ ،‬بؤية لةنَيوان هةردووالدا جةنطيان بةرثاكرد‪.‬‬ ‫(فتح الباري‪.)54059/13 :‬‬ ‫َ‬ ‫ئةمةيش ثَيغةمبةر (‪ )j‬هةواليداوة كة لةنَيوان عةليء‬ ‫ريازيبَيت) شتَيك روودةدات‪ .‬وة ئةمةيشي‬ ‫عائيشةدا (خوا لَي ِ‬ ‫ثَيشرت بةعةلي فةرمووبوو‪.‬‬ ‫لةئةبورافيعةوة‪ ،‬ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬بةعةلي كوِري‬ ‫ئةبوتالييب فةرموو‪“ :‬لةنَيوان تؤو عائيشةدا شتَيك‬ ‫روودةدات‪ .‬فةرمووي‪ :‬من ئةي ثَيغةمبةري خوا؟! فةرمووي‪:‬‬ ‫بةلآَ ‪ ،‬فةرمووي‪ :‬ضؤن لةكاتَيكدا من دؤسترتينيامن ئةي‬ ‫ثَيغةمبةري خوا‪ .‬فةرمووي‪ :‬نةخيرَ ‪ .‬بةآلم ئةطةر ئةوة روويدا‪،‬‬ ‫بيطةيةنةرةوة شوَيين ئةميين خؤي”‪ .‬مسند اإلمام أمحد‪:‬‬ ‫(‪ )393/6‬واحلديث حسن‪ ،‬أنظر‪ :‬فتح الباري‪.)55/13( :‬‬ ‫َ‬ ‫بةلطةيش لةسةر ئةوةي كة عائيشةو تةحلةو زوبةير‬ ‫بةلكو بؤ حَ‬ ‫(خوا لَييانِرازبَيت) بؤ جةنط دةرنةضوون َ‬ ‫سولي‬ ‫نَيوان موسولمَ انان ضوون‪ :‬لةِرَيطةي قةيسي كوِري حازمةوة‬ ‫ريازيبَيت) طةييشتة‬ ‫فةرمووييةتي‪“ :‬كاتَيك عائيشة (خوا لَي ِ‬ ‫الي هةندَيك َ‬ ‫مالي (بةني عامر) سةط ثَييوةِري‪ ،‬فةرمووي‪:‬‬ ‫ئيرَ ة ض ئاوَيكة؟ وتيان‪( :‬احلوأب)ة ‪-‬كة شوَينَيكي نزيكي‬ ‫بةسرةية‪ ،‬ئاوي عةرةبةكان بوو لةنةفاميدا‪ ،‬وة ئةكةوَيتة‬ ‫سةر رَيطةي هاتوضؤي مةككةوة بؤ بةسرة‪ -‬فةرمووي‪ :‬وا‬ ‫طومان ئةبةم بطةِريمَ ةوة ضاكة‪ .‬زوبةير ثَييفةرموو‪ :‬نةخيرَ‬ ‫ئَيستا نا‪ ،‬ثَيشكةوة تا َ‬ ‫خةلكي بتبيننء خواي طةورة‬ ‫نَيوانيان ضاكبكات بةهؤي تؤوة‪ .‬فةرمووي‪ :‬واطومان‬ ‫ئةبةم كة بطةِريمَ ةوة ضاكة‪ .‬لةثَيغةمبةرم (‪ )j‬بيستووة كة‬ ‫فةرموويةتي‪(( :‬كيف بإحداكن إذا نبحتها كالب احلوأب))‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬ضؤن ئةبَيت يةكَيك لةئَيوة ‪-‬لةخَيزانةكاني‪ -‬كاتَيك‬ ‫كة سةطي حةوئةب ثَييدةوةِرَيت”‪ .‬واتة‪ :‬ئاي خَيزانةكامن‬ ‫واي لةو رؤذةي كةوا سةطي حةوئةب بةيةكَيتان ئةوةِرَيت‪.-‬‬ ‫مستدرك احلاكم‪ .120/3 :‬قال إبن حجر‪ :‬سنده على شرط‬ ‫الصحيح) أنظر‪ :‬فتح الباري ‪ 55/13‬وقال اهليثمي‪( :‬رواه‬ ‫أمحد وأبويعلى والبزار ورجال أمحد رجال الصحيح) جممع‬ ‫الزوائد‪ 234/7 :‬واحلديث يف مسند اإلمام أمحد ‪.52/6‬‬ ‫وة لةِريوايةتَيكي ئةلبةزار لة ئيبنوعةباسةوة‪ ،‬ثَيغةمبةري‬ ‫خوا (‪ )j‬بةخَيزانةكاني فةرموو‪“ :‬أيتكن صاحبة اجلمل‬ ‫األدب خترج حتى تنبحها كالب احلوأب‪ ،‬يقتل عن ميينها‬

‫وعن مشاهلا قتلى كثرية‪ .‬وتنجو من بعد ماكادت”‪ .‬فتح‬ ‫الباري‪ 55/13 :‬وقال إبن حجر‪ :‬رجاله ثقات‪ ...‬وصححه‬ ‫األلباني‪ ،‬أنظر‪ :‬سلسلة (م‪/1‬ج‪-4‬ج‪ )233-223/ 5‬حديث‬ ‫رقم (‪.)475‬‬ ‫واتة‪ :‬كامتان بن خاوةني حوشرتي ئةدةب‪ ،‬واتة‪ :‬حوشرتة‬ ‫زؤر دةموضاو توكنةكة‪ ،‬دةردةضَيت تا سةطي حةوئةب‬ ‫ثَييدةوةِرَيت‪ ،‬لةِراستء لةضةثييةوة زؤر دةكوذرآ‪ ،‬وة‬ ‫ثاشئةوةي خةريكبوو ثَيوةبَيت‪ ،‬رزطاريدةبَيت‪.‬‬ ‫د‪ -‬جةنطي (صفني)‪ :‬جطة لةجةنطي ئةجلةمةل‬ ‫لةنَيوان هاوةآلندا‪ ،‬ثَيغةمبةر (‪ )j‬ئيشارةتي بؤكردووةو‬ ‫فةرموويةتي‪« :‬التقوم الساعة حتى تقتتل فئتان عظيمتان‬ ‫يكون بينهما مقتلة عظيمة‪ ،‬دعواهما واحدة»‪ .‬البخاري‪:‬‬ ‫‪ 8/13‬ومسلم‪.13-12/18 :‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسَيت تا دوو كؤمةلي طةورة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يةكرتدا‪ ،‬كوشتارَيكي زؤر طةورة‬ ‫جةنطدةكةن‬ ‫لةنَيوانياندا روودةدات‪ ،‬داواكارييان يةكة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫كؤمةلةيش‬ ‫ئةو دوو‬ ‫كؤمةلي عةلي (خوا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫و ئةوانةي لةطةليدابوون‪ ،‬وة كؤمةلي موعاوية (خوا‬ ‫ريازيبَيت)و ئةوانةي َ‬ ‫لةطةليدابوون بوو‪.‬‬ ‫لَي ِ‬ ‫وةكو ئةحلافيز ئيبنوحةجةر باسيدةكات لة (فتح الباري‪:‬‬ ‫‪)85/13‬دا‪.‬‬ ‫ئةلبةزار طيرَِاوَيتييةوة بةسةنةدَيكي جةييد لةزةيدي‬ ‫كوِري وةهب‪ ،‬كة فةرمووي‪“ :‬ئَيمة لةالي حوزةيفةدا بووين‪،‬‬ ‫فةرمووي‪ :‬ئَيوة َ‬ ‫حالتـان ضؤنبَيت كاتَيك ديندارةكانتان‬ ‫دةردةضنء بةمششيرَ دةدةن لةدةموضاوي يةكرتي؟ وتيان‪:‬‬ ‫فةرمامنان بةضي ثَيدةكةيتء ضي بكةين؟ فةرمووي‪:‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة بكةن كة بانطةوازي بابةتةكةي عةلي‬ ‫تةماشاي ئةو‬ ‫دةكاتء ثابةندي بن‪ ،‬ضونكة بَيطومان ئةو لةسةر هةقة”‪.‬‬ ‫(فتح الباري‪.)85/13 :‬‬ ‫ئةم جةنطة طةورةية لة(صفني) كةشوَينَيكة لةالي كةناري‬ ‫فوراتداء لةالي رؤذئاواوة نزيكي (الرقة)يةو كؤتا شوَيين‬ ‫عرياقء يةكةم زةويي شامة‪ .‬لةمانطي زيلحيجةي َ‬ ‫سالي‬ ‫(‪)36‬ي كؤضي رويداو زياد لة(‪ )70‬تَيكِرذان روويداو‬ ‫نزيكةي (‪ )70‬هةزار لةهةردووال كوذران‪ .‬ئةمةيش نة‬ ‫ريازيبَيت) ويستيان لَيينةبوو‪،‬‬ ‫عةليء نة موعاوية (خوا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫بةلكو لةناو هةردوو سوثاكةدا خاوةن ئارةزووي تَيدابوو‬ ‫َ‬ ‫هةولي بةرثاكردني جةنطيان دةدا‪ .‬تا وايلَيهات لةدةسيت‬ ‫عةليء موعاوية دةرضوو‪.‬‬ ‫شَيخولئيسالم ئيبنوتيميية دةفةرموَيت‪“ :‬زؤربةي‬ ‫هةلبذاردبوو‪ ،‬نة طوَيِر َ‬ ‫ئةوانةي لةهةردووال جةنطيان َ‬ ‫ايةليي‬ ‫عةلييان دةكرد نة موعاوية‪ .‬وة عةليء موعاوية زؤر داواي‬ ‫وةستاندني جةنطيان دةكرد لةبةر زؤريي كوذراوةكان‪ ،‬بةآلم‬ ‫كة ئاشوبةكة طةورةبوو‪ ،‬كاربةدةستان ناتوانن ئاطرةكة‬ ‫بكوذَيننةوة‪ ،‬وة هةندَيك لةوانةي لةهاوةآلن بوونء سووربوون‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪31‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫لةسةر جةنطكردن‪ ،‬لةمنوونةي (األشرت النخعي‪ ،‬هاشم بن‬ ‫عتبة املرقال‪ ،‬عبدالرمحن بن خالد بن الوليد‪ ،‬أبي األعور‬ ‫السلمى) بوون‪ ،‬هةندَيكيان َ‬ ‫هةولي سةرخستين عومسانيان‬ ‫ئةدا بةهةموو شَيوةيةكء هةندَيكيرتيان لَي َ‬ ‫يهةلدةهاتن‪ ،‬وة‬ ‫هةندَيك عةلييان سةردةخستء هةندَيكيرت لَي َ‬ ‫يهةلدةهاتن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي موعاوية تايبةت بؤ موعاوية نةبوو‪،‬‬ ‫ثاشان جةنطي‬ ‫َ‬ ‫بةلكو لةبةر هؤكاريرت بوو‪ .‬كوشتاري فيتنة وةك كوشتاري‬ ‫نةفاميية‪ ،‬مةبةستء بريوباوةِري خاوةناني رَيكناكةوَيت‪،‬‬ ‫هةروةك (زوهري) دةفةرموَيت‪ :‬فيتنة قةوماو هاوةآلني‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬زؤرو بآلوبوون‪ ،‬وة كؤبوونةوة‬ ‫لةسةرئةوةي كة هةموو خوَين يان َ‬ ‫مال يان ناموسَيك‬ ‫بةربكةوَيت بةهؤي تةئويلي قورئانةوة‪ ،‬ئةوة بةزايةضووة‪..‬‬ ‫ئةمةيان دابةزاندووة بؤ ثلةي نةفامَييت”‪ .‬منهاج السنة إلبن‬ ‫تيمية‪.224/2 :‬‬ ‫ه‪ -‬دةركةوتين خةواريج‪ :‬سةرةتاي دةركةوتنيان دواي‬ ‫تةواوبووني جةنطي (صفني)و رَيكةوتين َ‬ ‫خةلكي عرياقء‬ ‫شام بوو لةسةر حوكمكردن لةنَيوان هةردووالدا‪ .‬وة لةكاتي‬ ‫طةِرانةوةي ئيمام عةلي بؤ كوفة‪ ،‬خةواريج لَييجيابوونةوة‬ ‫كة لةسوثاكةيدا بوون‪ -‬وة دابةزينة شوَينَيك كة‬‫ثَييدةوترا (حةروراْ) كة طوندَيكة دوو ميل لةكوفةوة‬ ‫دوورة‪ ،‬وة بةهؤي ئةمةيشةوةية ثَيياندةوترَيت (حةرورية)‬ ‫و ذمارةيان ئةطةيشتة (‪ )8‬هةزار وة وتراوة كة (‪ )16‬هةزار‬ ‫ريازيبَيت) بؤ‬ ‫بوون‪ .‬ئيمام عةلي ئيبنوعةباسي نارد (خوا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلي طةِرانةوةو‬ ‫لةطةل كردنء هةندَيكيان‬ ‫اليانء قسةي‬ ‫َ‬ ‫هاتنةوة ذَير تاعةتي عةلي‪ ،‬لةناو خةوارجيدا بالوبوويةوة كة‬ ‫عةلي ثةشيمانبؤتةوة لةحوكمكردنةكةي‪ ،‬بؤية هةندَيكيان‬ ‫طةِرانةوة ذَير طوَيِر َ‬ ‫ريازيبَيت)‪ ،‬وة‬ ‫ايةليي عةلي (خوا لَي ِ‬ ‫ئةويش وتارَيكي بؤدان لةمزطةوتي كوفةدا‪ ،‬لةضواردةوري‬ ‫مزطةوتةكةوة هاواريانئةكرد‪( :‬الحكم إال هلل)‪ :‬حوكم نيية تةنها‬ ‫بؤ خوا نةبَيت‪ .‬وة وتيان‪ :‬هاوبةشت بؤ خوا ثةيداكردووةو‬ ‫بةثياو حوكمتكردووةو بةقورئان حوكمتنةكردووة‪ .‬ئيمام‬ ‫ريازيبَيت) ثَييوتن‪“ :‬سآ شت هةية بؤ ئَيوة‬ ‫عةلي (خوا لَي ِ‬ ‫لةسةرمان‪ :‬رَيي مزطةوتتان لَيناطرين‪ .‬وة رَيي غةنيمةت‬ ‫بةركةوتنتان لَيناطرين كآ بةشيدان‪ .‬وة دةستثَيشخةريي‬ ‫جةنطتان لةطةأل ناكةين‪ ،‬مادام فةسادنةنَينةوة”‪.‬‬ ‫ثاشان كؤبوونةوةو هةر موسولمَ انَيك بةالياندا تَيبثةِرياية‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآلي كوِري خةبابي كوِري ئةرةتء‬ ‫ئةيانكوشت‪ ،‬وة‬ ‫خَيزانةكةي بةالياندا تَيثةِرين‪ ،‬ئةوانيش كوشتنيانء سكي‬ ‫َ‬ ‫ذنةكةيان َ‬ ‫مندال لةسكيدا بوو‪ .‬كاتَيك‬ ‫هةلدِري‪ ،‬لةكاتَيكدا‬ ‫ريازيبَيت) بةمةي زاني‬ ‫ئةمريوملوئمينني ئيمام عةلي (خوا لَي ِ‬ ‫وة ثرسياريلَيكردن كة كآ كوشتين؟ وتيان‪ :‬هةموومان‬ ‫كوشتمانن‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) خؤي ئامادةكرد‬ ‫بؤية ئيمام عةلي (خوا لَي ِ‬ ‫بؤ جةنطء لةجةنطَيكي طةرمي بةناوبانطدا ثَييانطةييشت‬ ‫‪32‬‬

‫لةنةهرةوان كة نزيكة لةبةغدادو تَيكيشكاندنء كةمَيكيان‬ ‫نةبَيت دةربازيان نةبوو‪ ،‬ثَيغةمبةر (‪ )j‬باسي ئةمانةي‬ ‫كردووة كة دةردةكةون‪ ،‬حافز ئيبنوكةسري زياد لة(‪)30‬‬ ‫فةرموودةي هَيناوة لةسةريان كة لة(الصحاح والسنن‬ ‫واملسانيد)دا هاتوون‪ ،‬لةوانة‪:‬‬ ‫لةئةبوسةعيدي خودرييةوة‪ :‬كاتَيك ثرسياريلَيكرا‬ ‫دةربارةي ئةحلةرورية؟ فةرمووي‪“ :‬نازامن ئةحلةرورية ضيية‪،‬‬ ‫لةثَيغةمبةرم (‪ )j‬بيستووة كة فةرموويةتي‪ :‬لةم ئوممةتةدا‬ ‫نةيفةرموو تيايدا‪ -‬طةلَيك دةردةضن‬‫ئَيوة بةخيلي بةنوَيذةكانيان دةبةن لةضاو نوَيذةكانتاندا‪،‬‬ ‫وة قورئاندةخوَيننء لةقوِرطيان بةرزنابَيتةوة‪ ،‬لةدين‬ ‫دةردةضن‪ ،‬وةك ضؤن تري لةكةوان دةردةضَيت”‪ .‬البخاري‪:‬‬ ‫‪.283/12‬‬ ‫وة ثَيغةمبةر (‪ )j‬فةرماني بةكوشتنيان كردووة‪،‬‬ ‫ريازيبَيت) فةرموويةتي‪“ :‬طوَيم لةثَيغةمبةر‬ ‫عةلي (خوا لَي ِ‬ ‫(‪ )j‬بوو‪ ،‬دةيفةرموو‪ :‬لةئاخرزةماندا طةلَيك ثةيدادةبن‪،‬‬ ‫تةمةنيان كةمةو طةجننء نةفامء كةمذيرين‪ ،‬بةآلم‬ ‫قسةكانيان لةضاكرتيين قسةي َ‬ ‫خةلكة‪ ،‬ئيمانيان لةقوِرطيان‬ ‫بةرزنابَيتةوة‪ ،‬لةدين دةردةضن وةكو ضؤن تري لةكةوان‬ ‫دةردةضَيت‪( ...‬فأينما لقيتموهم فاقتلوهم‪ ،‬فإن يف قتلهم‬ ‫ألجرا ملن قتلهم يوم القيامة) البخاري (‪ )283/12‬ومسلم‬ ‫(‪.)169/7‬‬ ‫واتة‪ :‬لةهةر شوَينَيك ثَييانطةييشنت بيانكوذن‪ ،‬ضونكة‬ ‫لةكوشتنياندا ثاداشت هةية بؤ بكوذانيان لةِرؤذي دواييدا‪.‬‬ ‫ئيمام بوخاري دةفةرموَيت‪ “ :‬ئيبنوعومةر (خوا‬ ‫ريازيبَيت) خةوارجيي بةخراثرتيين َ‬ ‫خةلكي دةزانيء‬ ‫لَي ِ‬ ‫دةيفةرموو‪ :‬ئةوان ئايةتانآ لةسةر كافران دابةزيوون بةسةر‬ ‫ئيمانداراندا دةيانشكاندنةوة”‪ .‬البخاري (‪ )282/12‬وقال‬ ‫إبن حجر‪ :‬سنده صحيح (فتح الباري‪.)286/12 :‬‬ ‫وة ئيبنوحةجةر دةفةرموَيت‪“ :‬بةآل بةسةرياندا طةورةببوو‬ ‫وة بريوباوةِرة ثيسةكةيان بآلوببووةوة‪ ،‬رةمجي ذنء‬ ‫هةلطرتبوو‪ ،‬دةسيت دزيان لةبن َ‬ ‫ثياوي زيناكةريان َ‬ ‫باليةوة‬ ‫دةبِري‪ ،‬وة نوَيذيان لةسةر ئافرةتي حةيزدار واجبكردبوو‬ ‫لةكاتي حةيزدا‪ ،‬وة هةركةس وازي لةفةرمانكردن بةضاكةو‬ ‫رَيطريكردن لةخراثة بهَينايةو تواناي هةبوواية‪ ،‬بةكافريان‬ ‫دةزاني‪ ،‬ئةطةر تواناي نةبوواية ئةيانووت‪ :‬طوناهي طةورةي‬ ‫كردووة‪ ،‬وة حوكمي طوناهي طةورة الي ئةوان حوكمي‬ ‫كافري هةية‪ ،‬وة وازيان َ‬ ‫لةمالي (ئةهلي زييمة)و ثَيوتنيان‬ ‫َ‬ ‫خةلكي اليةنطري ئيسالميان‬ ‫هَينابوو بةتةواوي‪ ،‬وة‬ ‫َ‬ ‫ئةزيةتدةدا بةكوشنتء طرتنء تاآلنكردني ماليان” (فتح‬ ‫الباري‪.)285/12:‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة بةردةوام دةردةكةون تا دةجال بةئةخري‬ ‫وة ئةم‬ ‫كةسيان دةطات‪{ .‬سنن إبن ماجة‪( )61/1( :‬ح ‪)174‬‬ ‫واحلديث حسن‪ ،‬أنظر‪( :‬ص‪ .‬ج‪ .‬ص) (‪( )362/6‬ح ‪)8027‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫لأللباني}‪.‬‬ ‫و‪ -‬جةنطي (احلرة)‪ :‬ئةم جةنطة لةنَيوان َ‬ ‫خةلكي مةدينةو‬ ‫َ‬ ‫لةسالي (‪)63‬‬ ‫سوثاكةي يةزيدي كوِري موعاويةدا روويدا‬ ‫ي كؤضيداء لةهاوةآلنء موهاجريو ئةنصار (‪ )700‬كةس‬ ‫كوذرانء لةغةيري ئةوانيش (‪ )10‬هةزار كوذران‪.‬‬ ‫وة سةعيدي كوِري موسةيةب دةفةرموَيت‪“ :‬فيتنةي‬ ‫يةكةم َ‬ ‫هةلطريسا لةوانةي كة بةشداري جةنطي ئوحديان‬ ‫كردبوو‪ ،‬كةسيان نةمان‪ .‬ثاشان فيتنةي دووةم روويداو‬ ‫لةبةشداربوواني حودةيبيية كةسيان نةمان‪ .‬وة طومامنواية‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكيدا‪ ،‬ضاكةكان‬ ‫ئةطةر فيتنةي سآيةم رووبدات‬ ‫نامَينن”‪.‬‬ ‫ئةلبةغةوي دةفةرموَيت‪“ :‬فيتنةي يةكةم مةبةسيت‬ ‫كوذراني عومسانةو فيتنةي دووةم مةبةسيت (احلرة)ية”‪.‬‬ ‫(شرح السنة‪.)395/14 :‬‬ ‫ز‪ -‬فيتنةي وتين (قورئان مةخلوقة)‪ :‬دواي ئةمة‬ ‫لةسةردةمي عةباسييةكاندا فيتنةي وتين‪ :‬قورئان‬ ‫مةخلوقة‪ ،‬دةركةوت‪ ،‬لةوانةي ئةمةيان ئةوت‪ ،‬مةئموني‬ ‫خةليفةي عةباسي بوو كة ثشتطرييي ئةمةي كردو‬ ‫لةمةدا شوَيين (جةهميية‪ ،‬موعتةزيلة) كةوت كة ئةمانة‬ ‫طرنطييانئةدا بةم فيكرةو بآلويانئةكردةوة‪ ،‬تا وايلَيهات‬ ‫زؤرَيك لةزاناياني ئيسالم‪ ،‬توشي ناخؤشيء تاقيكردنةوة‬ ‫هاتن‪ ،‬وة بةهؤي ئةمةوة زؤر بريو بؤضوون هاتة ناو‬ ‫موسولمَ انانةوة كة لةئيسالمدا نيية‪ .‬ئةمةو زؤرَيك لةفيتنة‬ ‫دةركةوتنء دةردةكةون بةبَيشومارو بةهؤي ئةم فيتنةيةو‬ ‫غةيري ئةمةيشةوة موسولمَ انان بةشبةشبوون بؤ ضةندين‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي زؤر كة هةريةكةيان بانطةوازدةكات بؤ الي خؤيء‬ ‫دةلَيت‪ :‬من لةسةر هةقمء غةيري من َ‬ ‫َ‬ ‫باتلة‪.‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“افرتقت اليهود على إحدى أو إثنتني وسبعني فرقة‪ .‬وتفرقت‬ ‫النصارى على إحدى أو إثنتني وسبعني فرقة‪ .‬وتفرتق أميت‬ ‫على ثالث وسبعني فرقة}‪ .‬الرتمذي‪ 398-397/7 :‬وقال‪:‬‬ ‫حديث حسن صحيح‪ .‬وسنن أبي داود‪ 340/12 :‬وسنن‬ ‫إبن ماجة‪ 1321/2 :‬واحلديث صحيح‪ ،‬انظر‪( :‬ص‪ .‬ج‪ .‬ص)‬ ‫‪(358/1‬ح ‪.)1094‬‬ ‫واتة‪ :‬جولةكةكان بةشبةشبوون بؤ حةفتاو يةك يان‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‪ .‬وة طاورةكان بةشبةشبوون بؤ حةفتاو‬ ‫حةفتاو دوو‬ ‫يةك يان حةفتاو دوو كؤمةأل‪ .‬وة ئوممةتةكةم بةشبةشدةبَيت‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةوة‪.‬‬ ‫بةحةفتاو سآ‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآلي كوِري حلي فةرمووي‪:‬‬ ‫وة لةئةبوعامر‬ ‫َ‬ ‫“لةطةل موعاوييةي كوِري ئةبوسفياندا حةمجانكرد‪ ،‬كاتآ‬ ‫طةيشتينة مةككةو نوَيذي نيوةِرؤي كرد وةستاو فةرمووي‪:‬‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬فةرموويةتي‪ :‬طاورو جولةكة‬ ‫لةدينةكةياندا دابةشبوون بةحةفتاو دوو ميللةتةوة‪ .‬وة ئةم‬ ‫ئوممةتةيش دابةشدةبَيت بةحةفتاو سآ ميللةتةوة ‪-‬واتة‪:‬‬

‫ئارةزووةكان‪ -‬هةموويان لةئاطردان تةنها يةكَيكيان نةبَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي موسولمَ انان‪ .‬وة‬ ‫ئةويش (ئةجلماعة)ية‪ ،‬واتة‪:‬‬ ‫لةئوممةتةكةمدا طةلَيك ثةيدادةبن شوَيين ئةو ئارةزووانة‬ ‫دةكةون هةروةكو ضؤن نةخؤشيي (الكلب) شوَيين سةط‬ ‫دةكةوَيتء تا نةيكوذَيت لَيينابَيتةوةو هيض دةمارو‬ ‫جومطةيةكي نامَينَيت ئيال تَييدةضَيت‪ .‬سوَيند بةخوا‬ ‫ئةي مةعشةري عةرةب! ئةطةر َ‬ ‫هةلنةسن بةجَيبةجَيكردني‬ ‫ئةوةي كة ثَيغةمبةرةكةتان (‪ )j‬هَيناويةتي‪ ،‬ئةوا غةيري‬ ‫لةخةلكي لةثَيشرتن كة ثَي َ‬ ‫َ‬ ‫يهةلنةسن”‪ .‬مسند أمحد‪:‬‬ ‫ئَيوة‬ ‫‪ 102/4‬وسنن أبي داود‪ 342-341/12 :‬ومستدرك احلاكم‪:‬‬ ‫‪ 102/4‬واحلديث صححه األلباني وذكر طرقة يف (س‪ .‬أ‪.‬‬ ‫ص) ورد على من طعن فيه‪ .‬أنظر السلسلة (م‪/2‬ج‪)23-14/3‬‬ ‫(ح ‪.)204‬‬ ‫ح‪ -‬شوَينكةوتين رَيضكةي ئوممةتاني ثَيشوو‪:‬‬ ‫ريازيبَيت) لةثَيغةمبةرةوة (‪)j‬‬ ‫لةئةبوهورةيرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫فةرموويةتي‪“ :‬قيامةت نايةت‪ ،‬تاكو ئوممةتةكةم رَيطةي‬ ‫سةردةمةكاني ثَيشوويان بستبةبستء َ‬ ‫بالبةباأل دةطرن‪.‬‬ ‫وتيان‪ :‬ئةي ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬وةكو فارسء رؤم‪.‬‬ ‫فةرمووي‪ :‬ئةي كآ َ‬ ‫ئةلَيم جطة لةوانة»‪ .‬البخاري‪.300/13 :‬‬ ‫وة لةِريوايةتَيكيرتدا لةئةبوسةعيدةوة‪« :‬ومتان‪ :‬ئةي‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬مةبةستت جولةكةو طاورة؟ فةرمووي‪:‬‬ ‫ئةي كآ؟!”‪ .‬البخاري ‪300/13‬ومسلم ‪.220-219/16‬‬ ‫وة فةرمووي‪“ :‬بستبةبستء َ‬ ‫بالبةباأل‪ ،‬هةتا ئةطةر خؤيان‬ ‫بكةن بةكوني بزن مذةيشدا‪ ،‬ئَيوةيش شوَينياندةكةون”‪.‬‬ ‫ئيمام نةوةوي ئةفةرموَيت‪“ :‬مةبةست لةبستبةبستء‬ ‫بال َ‬ ‫َ‬ ‫بةبال وةكو منوونة هَينانةوةية بةسةختيي‬ ‫شوَينكةوتنيانء موافةقةتيان لةتاوانء الداندا‪ ،‬نةك‬ ‫لةكوفركردندا‪ .‬ئةمةيش موعجيزةيةكي رووني ثَيغةمبةرة‬ ‫(‪ )j‬ضونكة ئةوة روويدا كة ثَيغةمبةر (‪ )j‬فةرمووي»‪.‬‬ ‫شرح النووي ملسلم‪.220-219/16 :‬‬ ‫‪ -7‬دةركةوتين بانطةوازكاراني ثَيغةمبةرايةتي‪:‬‬ ‫ئةميش نزيكةي (‪ )30‬درؤزنن‪ ،‬هةندَيكيان لةسةردةمي‬ ‫هاوةآلندا دةركةوتنء ئَيستايش دةردةكةون‪ .‬مةبةستيش‬ ‫لةوانةية كة زؤر كةس دواياندةكةون‪.‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) عن النيب (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى يبعث دجالون كذابون قريب من ثالثني‬ ‫كلهم يزعم أنه رسول اهلل”}‪ .‬البخاري‪ 616/16 :‬ومسلم‪:‬‬ ‫‪.46-45/18‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسَيت هةتا ضةند فَيَلبازو دةجالَيكي‬ ‫درؤزن ثةيدادةبن كة نزيكةي (‪ )30‬سي كةسن‪ ،‬هةموويان‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬ثَيغةمبةرين‪.‬‬ ‫لةوانة (موسةيلةمةي كةززاب) بوو كة لةسةردةمي‬ ‫ئةبوبةكردا بةدةسيت هاوةآلن لةجةنطي يةمامةدا كوذرا‪ ،‬وة‬ ‫(األسود العنسي) لةيةمةن‪ ،‬ئةميش هاوةآلن كوشتيان‪ .‬و‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪33‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫(سجاح) كة شوويكرد بةموسةيلةمة‪ ،‬وة كاتَيك موسةيلةمة‬ ‫كوذرا‪ ،‬طةِرايةوة بؤ ئيسالم‪ .‬وة (طليحة بن خويلد األسدي)‬ ‫بةآلم دوايي بةضاكي طةِرايةوة بؤ ئيسالم‪ .‬وة (املختار‬ ‫بن أبي عبيد الثقفي) وة (احلارث الكذاب) لةخيالفةتي‬ ‫عةبدوملةليك دةرضوو كوذرا‪ .‬لةخيالفةتي عةباسيشدا‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك دةركةوتن‪ ،‬وة لةسةردةمي نوَيدا (مريزا ئةمحةد‬ ‫قادياني) لةهيندو هةندَيكيرت دةركةوتن‪.‬‬ ‫وة لةوانةيش ضواريان ذن بوون‪ :‬لةحوزةيفةوة (خوا‬ ‫ريازيبَيت) ثَيغةمبةر (‪ )j‬فةرموويةتي‪“ :‬لةئوممةتةكةمدا‬ ‫لَي ِ‬ ‫درؤزنء دةجاالن (‪ )27‬دانةنء ضواريان ذننء من (خامت‬ ‫النبيني)م لةثاش من ثَيغةمبةر نيية”‪ .‬مسند أمحد‪396/5 :‬‬ ‫وهو صحيح‪ ،‬أنظر‪ :‬صحيح اجلامع الصغري‪ ( 97/4 :‬ح‪:‬‬ ‫‪.)4134‬‬ ‫‪ -8‬بآلوبوونةوةي ئاسايش‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل‬ ‫(‪“ :)j‬التقوم الساعة حتى يسري الراكب بني العراق ومكة‪،‬‬ ‫الخياف إال ضالل الطريق”}‪ .‬مسند أمحد‪.371-370/2 :‬‬ ‫قال اهليثمي‪ :‬رواه أمحد ورجاله رجال الصحيح‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسآ هةتا ثيادة لةنَيوان عيرَ اقء‬ ‫مةككةدا دَيتء لةكةس ناترسَيت جطة لةونبووني رَيطة‬ ‫نةبَيت‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) روويدا‪.‬‬ ‫وة ئةمة لةزةماني هاوةآلندا (خوا لَي ِ‬ ‫هةروةها لةسةردةمي مةهديء عيسادا (عليه السالم)‬ ‫روودةدات‪.‬‬ ‫‪ -9‬دةركةوتين ئاطري حيجاز‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى خترج نار من أرض احلجاز‪ ،‬تضيء‬ ‫أعناق اإلبل ببصرى”}‪ .‬البخاري‪ 78/13 :‬ومسلم‪.30/18 :‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت نايةت تا ئاطرَيك لةزةويي حيجازةوة‬ ‫بةرزنةبَيتةوة‪ ،‬ملي حوشرت لةبوسرا رووناكدةكاتةوة‪.‬‬ ‫بوسرا‪ :‬شارَيكة لةشام‪ ،‬ثَييدةوترآ (حوران)‪ .‬وة ئةمة‬ ‫ئةو ئاطرة بوو كة لةناوةِراسيت سةدةي (‪)7‬ي كؤضيدا‬ ‫لةسالي (‪)654‬ي كؤضي دةركةوت كة َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي سةرسامكرد‪،‬‬ ‫ئةمة ئةو ئاطرة نيية كة لةئاخرزةماندا دةردةكةوَيتء‬ ‫َ‬ ‫خةلكي راودةنَيت بؤ مةحشةر‪.‬‬ ‫‪ -10‬جةنطكردن لةدذي تورك‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى يقاتل املسلمون الرتك‪ ،‬قومَا وجو ُههُم‬ ‫كاألجمان املطرقة يلبسون الشعر‪ ،‬وميشون يف الشعر”}‪.‬‬ ‫صحيح املسلم‪.37/18 :‬‬ ‫لمَ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسَيت هةتا موسو انان جةنطنةكةن‬ ‫لةطةأل توركدا‪ ،‬كة طةلَيكن روويان وةكو َ‬ ‫قةلغاني دووضني‬ ‫ثانةو موو لةبةردةكةنء موو لةثَيدةكةن‪ .‬واتة‪ :‬ثؤشاكء‬ ‫كآلشيان لةموو دروستكراوة‪ ،‬ئةمةيش روويداو موسولمَ انان‬ ‫‪34‬‬

‫لةسةردةمي هاوةآلندا جةنطيانكرد لةطةأل توركةكاندا كة‬ ‫لةسةردةمي يةكةمي خيالفةتي بةنوئومةييةء لةعةهدي‬ ‫ريازيبَيت)‪.‬‬ ‫موعاوييةدا بوو (خوا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫وة تةتةرةكانيش بةسةرؤكايةتيي جةنطيزخان لةسالي‬ ‫(‪)656‬ي كؤضيدا بةغداد‪-‬يان كاولكردو موعتةصةم‪-‬يان‬ ‫كوشت كة كؤتا خةليفةي عةباسييةكان بوو‪ ،‬لةبةرئةوة‬ ‫ئةبَيت تةتةرةكان (مةغؤل) كة لةضةرخي (‪)17‬ي كؤضيدا‬ ‫ثةيدابوون لةتوركةكان بن‪ ،‬ضونكة لةسةردةمي ئيمام‬ ‫نةوةويدا ثةيدابوون (‪ )676-631‬كؤضي‪ .‬كة خيالفةتي‬ ‫عةباسييان لةناوبرد‪ .‬ئيمام نةوةوي دةفةرموَيت‪“ :‬هةموو‬ ‫سيفةتةكاني فةرموودةكةيان تيادابوو”‪ .‬دوايي زؤرَيكيان‬ ‫هاتنة ناو ئيسالمةوةو فةحتي زؤر شوَينيان كرد‪.‬‬ ‫‪ -11‬جةنطكردن لةدذي عةجةم‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن النيب (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى تقاتلوا خوزا وكرمان من األعاجم‪ ،‬محر‬ ‫الوجوه فطس األنوف‪ ،‬صغار األعني‪ ،‬كأن وجوههم اجملان‬ ‫املطرقة‪ ،‬نعاهلم الشعر}‪ .‬البخاري‪ 604/6 :‬مع الفتح‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسَيت هةتا لةطةأل (خوزاو كرمان)‬ ‫ي فارسدا جةنطنةكةن كة دةموضاويان سوورةو لوتيان‬ ‫داتةثيوةو ضاويان بضووكةو روويان وةكو َ‬ ‫قةلغاني دوو ضني‬ ‫وايةو ثَيآلويان لةمووة‪.‬‬ ‫‪ -12‬فةوتاني ئةمانةت‪:‬‬ ‫ريازيبَيت) ثَيغةمبةر (‪)j‬‬ ‫لةئةبوهورةيرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫فةرموويةتي‪“ :‬ئةطةر ئةمانةت فةوتا ئةوا ضاوةِرواني‬ ‫قيامةت بة‪ .‬وتي‪ :‬ضؤن ئةفةوتَيت ئةي ثَيغةمبةري خوا؟‬ ‫فةرمووي‪ :‬ئةطةر كاروبار دراية دةسيت غةيري ئةهلي خؤي‬ ‫ئةوا ضاوةِرواني قيامةت بة”‪ .‬البخاري‪.333/11 :‬‬ ‫َ‬ ‫وة لةفةرموودةيةكيرتدا دةفةرموَيت‪“ :‬وايلَيدَيت ئةلينَ ‪:‬‬ ‫لةنةوةي فآلندا ثياوَيكي ئةمني هةية”‪.‬‬ ‫‪ -13‬نةماني زانستء دةركةوتين نةفامي‪:‬‬ ‫{عن أنس (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“من أشراط الساعة أن يرفع العلم ويثبت اجلهل”}‪ .‬البخاري‪:‬‬ ‫‪ 178/1‬ومسلم‪.222/16 :‬‬ ‫واتة‪ :‬لةنيشانةكاني قيامةت ئةوةية كة زانست‬ ‫َ‬ ‫هةلدةطريَيتةوةو نةفامي جَييدةطرَيتةوةو دةضةسثَيت‪.‬‬ ‫وة نةماني زانست بةنةماني زاناكان دةبَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ريازيبَيت) دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫عةبدولآلي كوِري مةسعود (خوا لَي ِ‬ ‫“قورئان لةناوتاندا نامَينَيت –كةسَيك‪ -‬شةو لةبةريكردووةو‬ ‫لةسنطي ثياوان دةردةضآء لةسةر زةويشدا هيضي‬ ‫نامَينَيت”‪ .‬رواه الطرباني ورجاله رجال الصحيح غري شداد‬ ‫بن معقل وهو ثقة (جممع الزوائد) ‪ .330-329/7‬قال إبن‬ ‫حجر‪ :‬سنده صحيح ولكنه موقوف (فتح الباري) ‪.16/13‬‬ ‫(قلت ومثله اليقال بالرأي فحكمه حكم املرفـوع)‪.‬‬ ‫ئيبنوتةمييية دةفةرموَيت‪“ :‬لةئاخرزةماندا قورئان‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫لةموصحةفء لةسنطدا َ‬ ‫هةلدةطريآء ءشةء ثيتَيكيشي‬ ‫لةسنطء لةموصحةفيشدا لَينامَينَيتةوة”‪ .‬جمموع فتاوى‬ ‫إبن تيمية (‪.)199-198/3‬‬ ‫وة لةمةيش طةورةتر ناوي خوا لةسةرزةويدا نابرآ‪.‬‬ ‫{عن أنس (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪“ :‬التقوم‬ ‫الساعة حتى ال يقال يف االرض‪ :‬اهلل اهلل”‪ .‬مسلم ‪.178/2‬‬ ‫ئيبنوكةسري دةفةرموَيت‪“ :‬لةماناي ئةم فةرموودةيةدا‬ ‫دوو قسة هةية‪ :‬يان ئةوةتا ئينكاريي خراثةكاري ناكرَيت‪.‬‬ ‫مسند أمحد (‪ )182-181/11‬شرح أمحد شاكر وقال‪:‬‬ ‫أسناده صحيح‪.‬‬ ‫يان زيكري خوا نامَينَيتء ناوي نازانرآ‪ ،‬ئةميش بةهؤي‬ ‫فةسادي ئةو كاتةوة دةبَيت”‪ .‬النهاية (الفنت واملالحم‬ ‫‪.)186/1‬‬ ‫‪ -14‬زؤربووني ثؤليسء يارمةتيدةراني ستةمكاران‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل‬ ‫(‪“ :)j‬صنفان من أهل النار مل أراهما‪ :‬قوم معهم سياط‬ ‫كأذناب البقر يضربون بها الناس‪ ”...‬مسلم ‪.190/17‬‬ ‫واتة‪ :‬دوو كؤمةأل هةن لةئةهلي ئاطر تائَيستا نةمديون‪،‬‬ ‫طةلَيك كة قامضييان ثَيية وةكو كلكي مانطا واية لة َ‬ ‫خةلكي‬ ‫ثَيدةدةن‪.”...‬‬ ‫ئةوةتا لةم رؤذةدا بةئاشكرا ديارةو ئةطةر ئاطات لةخؤت‬ ‫نةبَيت ئةوا لةو قامضييانة دةخؤيت‪.‬‬ ‫‪ -15‬بآلوبوونةوةي زينا‪:‬‬ ‫{عن أنس (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“إن من أشراط الساعة‪- ... :‬فذكرمنها‪ :-‬ويظهر الزنا”}‪.‬‬ ‫البخاري ‪ .178/1‬ومسلم ‪.221/16‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬لةنيشانةكاني قيامةت‪- ...‬كؤمةلَيكي باسكرد‬ ‫لةوانة‪ :-‬زينا دةردةكةوَيت‪.‬‬ ‫وة دواي نةماني ئيمانداران خراثةكاران دةمَيننء‬ ‫وةكو طوَيدرَيذ سواري يةكرتي دةبن‪ ،‬كة دةفةرموَيت‪« :‬وة‬ ‫خراثةكاراني َ‬ ‫خةلكي دةمَيننء وةكو هَيسرت سواري يةكرتي‬ ‫دةبنء رادةبوَيرن‪ ،‬لةسةر ئةوان قيامةت َ‬ ‫هةلدةسَيت» مسلم‬ ‫‪.70/18‬‬ ‫وة ثَيغةمبةر (‪ )j‬دةفةرموَيت‪“ :‬سوَيند بةو زاتةي‬ ‫رؤحي مين بةدةستة‪ ،‬ئةم ئوممةتة تةواونابَيت هةتا ثياو‬ ‫دةضَيتة سةر ئافرةتء لةسةر رَيطةدا زيناي َ‬ ‫لةطةلدا دةكاتء‬ ‫دةيدات بةزةويدا‪ ،‬وة لةوكاتةدا ضاكرتيين َ‬ ‫خةلكي ئةوةية‬ ‫كة َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ئةوة نةدةبوو لةثشيت ئةو ديوارةوة زينات‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا بكرداية!”‪ .‬رواه أبويعلى قال اهليثمي‪ :‬ورجاله رجال‬ ‫الصحيح‪ .‬جممع الزوائد ‪.331/7‬‬ ‫‪ -16‬بآلوبوونةوةي سوو‪:‬‬ ‫{عن إبن مسعود (رضي اهلل عنه) عن النيب (‪ )j‬أنه قال‪:‬‬ ‫“بني يدي الساعة يظهر الربا}‪ .‬رواه الطرباني كما يف الرتغيب‬ ‫والرتهيب للمنذري ‪ 9/3‬وقال‪ :‬رواته رواة الصحيح‪.‬‬

‫واتة‪ :‬لةبةردةم قيامةتدا سوو دةردةكةوَيت‪.‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“ليأتني على الناس زمان اليبالي املر ُء مبا أخذ املال‪،‬‬ ‫أمن حالل أم من حرام”‪ .‬البخاري ‪ .213/4‬وسنن النسائي‬ ‫(‪.)243/7‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬زةمانَيك دَيت بةسةر خةلكيدا طوَينادات بةوةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةحةآلل يان حةرام‪.‬‬ ‫مالي لةكوَيوة دةستكةوتووة‪ ،‬ئايا‬ ‫َ‬ ‫حةآللكردني‪:‬‬ ‫‪ -17‬دةركةوتين مؤسيقاو‬ ‫{عن سهل بن سعد أن رسول اهلل (‪“ :)j‬سيكون يف آخر‬ ‫ًَُ‬ ‫ُ‬ ‫وقذف‪ ،‬ومسخ‪ ،‬قيل ومتى ذلك يارسول‬ ‫خسف‪،‬‬ ‫الزمان‬ ‫ٌ‬ ‫والقينات”‪ .‬رواه إبن ماجة‬ ‫اهلل؟ قال‪“ :‬إذا ظهرت املعازف‬ ‫يف (سننه) طرفا من أوله ‪ ،1350/2‬وقال اهليثمي‪( :‬رواه‬ ‫الطرباني‪ .‬وفيه عبداهلل بن أبي زياد‪ .‬وفيه ضعف‪ ،‬وبقية‬ ‫الرجال إحدى الطريقني رجال الصحيح) (جممع الزوائد)‬ ‫(‪ )10/8‬وقال األلباني‪ :‬صحيح‪ ،‬أنظر (ص‪ .‬ج‪ .‬ص)‬ ‫(‪( )216/3‬ح ‪.)3559‬‬ ‫واتة‪ :‬لةئاخرزةماندا رؤضووني زةويء فِرَيدانء طؤِراني‬ ‫َ‬ ‫خةلكي بؤ سةر شَيوةي بةرازو مةميون روودةدات‪ .‬وتيان‪:‬‬ ‫كةي ئةمة دةبَيت ئةي ثَيغةمبةري خوا (‪)j‬؟ فةرمووي‪:‬‬ ‫ئةطةر مؤسيقاو طؤرانيبَيذاني ئافرةت دةركةوتن‪.‬‬ ‫(املعازف)‪ :‬بريتيية لةئاميرَ ةكاني َ‬ ‫طالتةوطةث وةكو‬ ‫عودو تةنبورو دةف‪ ..‬وة هةموو يارييةكي مؤسيقاو ذةنني‪.‬‬ ‫أنظر (النهاية يف غريب احلديث) ‪.230/3‬‬ ‫َ‬ ‫حةآللكردنيةتي لةاليةن ضةند‬ ‫وة لةمة سةخترت‬ ‫كةسَيكةوة‪{ ..‬عن أبي مالك األشعري (رضي اهلل عنه) أنه‬ ‫مسع النيب (‪ )j‬يقول‪“ :‬ليكونن من أميت أقوام يستحلون‬ ‫احلر واحلرير واخلمر واملعازف‪ .}...‬البخاري ‪.15/10‬‬ ‫واتة‪ :‬لةئوممةمتدا طةالنَيك ثةيدادةبن كة زيناو ئارةقء‬ ‫َ‬ ‫حةآللدةكةن‪.‬‬ ‫ئاوريشمء مؤسيقا‬ ‫وة ئيبنوحةزم ثَييواية ئةم فةرمودةيةي ئيمام بوخاري‬ ‫ثضِراوةو لةنَيوان بوخاريء (صدقة بن خالد)دا كة راوييةكي‬ ‫فةرمودةكةية نةطةيشتووة‪ .‬بةآلم ئيبنولقةييم بةرثةرضي‬ ‫ئةمةي داوةتةوةو لةشةش رووةوة سةملاندوويةتي كة‬ ‫ئةم فةرمودةية صةحيحةو طوماني تَيدانيةء قسةكةي‬ ‫َ‬ ‫بةتالة‪ .‬أنظر (تهذيب السنن)‬ ‫ئيبنوحةزم لةم بارةيةوة‬ ‫(‪.)272-270/5‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -18‬زؤربووني خواردنةوةي ئارةقء حةآللكردني‪:‬‬ ‫ئةميش بةدةركةوتين خواردنةوةو ناوناني بةغةيري‬ ‫َ‬ ‫بةحةآللزانينييةتي لةالي‬ ‫ناوي خؤي‪ ،‬لةمةيش سةخترت‬ ‫هةندآ َ‬ ‫خةلكي‪{ .‬عن عبادة بن الصامت قال‪ :‬قال رسول‬ ‫اهلل (‪“ :)j‬لتستحلن طائفة من أميت اخلمر بإسم يسمونها‬ ‫إياه”}‪ .‬مسند أمحد (‪ )318/5‬بهامشه منتخب كنز العمال‪،‬‬ ‫وسنن إبن ماجة (‪ )1123/2‬قال إبن حجر يف الفتح (‪:)51/10‬‬ ‫سنده جيد‪ ..‬واحلديث صححه األلباني أنظر (صحيح‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪35‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫اجلامع الصغري) (‪( )14-13/5‬ح‪.)4945 :‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك ثةيدادةبن كة ئارةق‬ ‫واتة‪ :‬لةئوممةتةكةمدا‬ ‫َ‬ ‫ينَ‬ ‫حةآللدةكةنء بةغةيري ناوي خؤي ناويدةن ‪.‬‬ ‫ئةوةتا لةم رؤذةدا بةخواردنةوةي بَيهؤشكةر َ‬ ‫دةلينَ ‪:‬‬ ‫(املشروبات الروحية!!)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -19‬رازاندنةوةي مزطةوتةكانء نةخشونيطاركيشاني‪:‬‬ ‫وة لةوانة رازاندنةوةي مزطةوتء نةخشكردنء‬ ‫فةخركردن ثَيوةي‪.‬‬ ‫{عن أنس (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى يتباهى الناس يف املساجد”‪ .‬مسند‬ ‫أمحد (‪ -134/3‬بهامشه منتخب كنز العمال) قال األلباني‪:‬‬ ‫(صحيح)‪ .‬أنظر‪ :‬صحيح اجلامع (‪( )174/6‬ح‪.)7298 :‬‬ ‫هةلناسَيت هةتا َ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫خةلكي (تباهي) لةمزطةوتدا‬ ‫دةكةن‪ ،‬بوخاري دةفةرموَيت‪ :‬ئةنةس فةرمويةتي‪:‬‬ ‫دةيِرازَيننةوة‪ ..‬ثاشان ئاوةداني ناكةنةوة كةمَيك نةبَيت ‪..‬‬ ‫وة (التباهي بها)‪ :‬طرنطيدانة بةِرازاندنةوةي‪.‬‬ ‫ئيبنوعةباس دةفةرموَيت‪“ :‬دةيِرازَيننةوة هةروةكو ضؤن‬ ‫طاورو جولةكة ئةيِرازَيننةوة”‪ .‬البخاري (‪ -539/1‬مع الفتح)‪.‬‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫وة عومةري كوِري خةتتاب (خوا لَي ِ‬ ‫نةهيكردووة لةزةخرةفةي مزطةوتةكان‪ ،‬ضونكة ئةمة َ‬ ‫خةلكي‬ ‫َ‬ ‫مةشغولدةكات لةنوَيذةكانيان‪ ،‬وة لةكاتي فةرمانكردنيدا‬ ‫بةتازةكردنةوةي مزطةوتي ثَيغةمبةر (‪ )j‬فةرمووي‪“ :‬أكن‬ ‫الناس من املطر‪ ،‬وإياك أن حتمر أو تصفر فتفنت الناس”‪.‬‬ ‫البخاري (‪ - 539/1‬مع الفتح)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬وا دروستيبكةن كة خةلكي بثاريزيت لةباران‪ ،‬بةآلم‬ ‫نةكةي سووركاري يان زةردكاري بكةيتء َ‬ ‫خةلكي تووشي‬ ‫ئاشووبةبكةيت‪ .‬وة رازاندنةوةي مزطةوت بةتاعةتء‬ ‫عيبادةت دةبَيت نةك بةبؤياخكردني‪.‬‬ ‫ئةملةناوي دةفةرموَيت‪“ :‬ئةو رايةي كة شافيعي لةسةرة‬ ‫ئةوةية كة‪ :‬رازاندنةوةي مزطةوت ‪-‬ئةطةر كةعبةيش بَيت‪-‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةموتلةقي حةرامة‪ ،‬بةآلم بةغةيري ئةم‬ ‫بةئالتون يان زيو‪،‬‬ ‫دووانة مةكروهة”‪ .‬فيض القدير (‪.)367/1‬‬ ‫‪ -20‬بةرزكردنةوة لةخانووبةرةدا‪:‬‬ ‫“‪ ...‬وأن ترى احلفاة العراة العالة رعاء الشاء يتطاولون يف‬ ‫البنيان”‪ .‬مسلم (‪ -158/1‬مع شرح النووي)‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬يةكَيك لةنيشانةكاني ‪-‬قيامةت‪ -‬ئةوةية كة‬ ‫مرؤظي ثَيثةتيء رووتي شواني مةِروماآلت بيناكانيان‬ ‫بةرزدةكةنةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةم فةرموودةيةيش كاتيك ثيغةمبةر (‪ )j‬فةرمووي كة‬ ‫جربيل ثرسياريكرد دةربارةي نيشانةكاني رؤذي دوايي‪.‬‬ ‫‪ -21‬دايك دةبَيتة خزمةتكاري كضةكةي خؤي‪:‬‬ ‫هةر لةفةرموودة درَيذةكةي جربيلدا هاتووة كة ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )j‬فةرمووي‪ ...“ :‬وسأخربك عن أشراطها‪ :‬إذا ولدت األمة‬ ‫ربها”‪ .‬البخاري (‪ )114/1‬ومسلم (‪ )158/1‬ويف رواية ملسلم‪:‬‬ ‫‪36‬‬

‫(إذا ولدت األمة ربتها)‪ .‬مسلم (‪.)163/1‬‬ ‫واتة‪ :‬لةو نيشانانةي كة ثَي َ‬ ‫َ‬ ‫تبلَيم ئةوةية كة‪ :‬دايك ئةبيتة‬ ‫خزمةتكاري كيذةكةي خؤي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬كضةكةي بةشَيوةيةكي ناشريين مامةلةي لةطةلدا‬ ‫دةكاتء فةرمان ئةدات بةسةريدا‪.‬‬ ‫‪ -22‬زؤربووني كوشتار‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى يكثر اهلرج‪ .‬قالوا‪ :‬وما اهلرج يارسول‬ ‫اهلل؟ قال‪ :‬القتل‪ ،‬القتل”‪ .‬مسلم (‪.)13/18‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت ناية هةتا هةرج زؤرنةبيت‪ .‬وتيان‪ :‬هةرج‬ ‫ضيية ئةي ثَيغةمبةري خوا (‪)j‬؟ فةرمووي‪ :‬كوشتارة‪،‬‬ ‫كوشتارة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةئةبوموساوة لةثيغةمبةرةوة (‪ )j‬فةرموويةتي‪:‬‬ ‫“لةبةردةمي قيامةتدا هةرج هةية؟ وتيان‪ :‬هةرج ضية؟‬ ‫فةرمووي‪ :‬كوشتارة‪ ،‬وتيان‪ :‬زياد لةوةي كة ئَيمة دةيكوذين‬ ‫َ‬ ‫لةسالَيكدا زياد لةحةفتا هةزار دةكوذين؟ فةرمووي‪:‬‬ ‫كة‬ ‫َ‬ ‫ئةو كوشتارو هةرجة كوشتاري موشريكني نيية‪ ،‬بةلكو‬ ‫كوشتاري خؤتانة‪ .‬وتيان‪ :‬باشة ئةو رؤذة َ‬ ‫عةقلمان ماوةو‬ ‫عةقلي زؤربةي َ‬ ‫لةطةلمَ انة‪ .‬فةرمووي‪َ :‬‬ ‫خةلكي ئةو زةمانة‬ ‫دادةمالرآ‪ .‬وة َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكَيكي بَيعةقأل جَيدةطرنةوة‪ ،‬وة زؤربةيان‬ ‫وادةزانن لةسةر حةقنء حةقيان بةدةستة‪ ،‬كةضي حةقيان‬ ‫بةدةستنيية”‪ .‬مسند اإلمام أمحد (‪ )414/4‬و (سنن إبن ماجة‬ ‫‪ ،1309/2‬ح ‪ )3959‬واحلديث صحيح‪ ،‬أنظر‪ :‬صحيح جامع‬ ‫الصغري (‪ ،193/2‬ح‪.)2043‬‬ ‫َ‬ ‫وة لة ئةبوهورةيرةوة فةرمووي‪ :‬ثيغةمبةر (‪)j‬‬ ‫فةرموويةتي‪“ :‬سوَيند بةو خوايةي نةفسي مين بةدةستة‪،‬‬ ‫دونيا كؤتايينايةت هةتا رؤذَيك دَيت بةسةر َ‬ ‫خةلكيدا كة‬ ‫بكوذ نازانَيت بؤضي كوشتوويةتي‪ ،‬وة كوذراو نازانَيت‬ ‫بؤضي كوذراوة! وتيان‪ :‬ئةمة ضؤن دةبَيت؟ فةرمووي‪:‬‬ ‫هةرجة‪ ،‬بكوذو كوذراو لةناو ئاطردان”‪ .‬مسلم (‪ )35/18‬مع‬ ‫شرح النووي‪.‬‬ ‫ئةمةيش روويدا لةدواي شةهيدكردني ئيمام عومسان‬ ‫ريازيبَيت)و هةتا ئَيستايش هةر بةردةوامة‪.‬‬ ‫(خوا لَي ِ‬ ‫لةصدقةي كوِري ئةملوسةناوة ئةفةرموَيت‪“ :‬ريباحي‬ ‫كوِري حارس بؤي باسكردين لةئةبوبوردةوة فةرمووي‪:‬‬ ‫لةكاتَيكدا من لةبازاِردا وةستابووم‪ ،‬لةئيمارة زياد‪ ،‬لةو‬ ‫كاتةدا دةستَيكم كَيشا بةوةي ترمدا لةسةرسوِرماندا‪.‬‬ ‫ثياوَيك لةئةنصار كة باوكي هاوةآليةتيي ثَيغةمبةري‬ ‫(‪ )j‬كردووة فةرمووي‪ :‬لةضي سةرتسوِردةمَينَيت ئةي‬ ‫ئةبوبوردة؟ ومت‪ :‬سةرمسوِردةمَينَيت لةطةلَيك دينيان يةكة‪،‬‬ ‫ثَيغةمبةريان يةكة‪ ،‬بانطةوازيان يةكة‪َ ،‬‬ ‫بةلطةو حوجةيان‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيكيان كوشتاري‬ ‫يةكة‪ ،‬غةزايان يةكة‪ ،‬كةضي‬ ‫كؤمةلَيكيان َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫حةآللدةكةن! فةرمووي‪ :‬سةرتسوِرنةمينيت‪ ،‬من‬ ‫طوَيم لةباوكم بووة َ‬ ‫هةوالي ثَيداوم كة طوَيي لةثَيغةمبةر بووة‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫(‪ )j‬فةرمويةتي‪ :‬ئوممةتةكةم ئوممةتَيكي رةمحثَيكراوة‪،‬‬ ‫لةدواِرؤذدا عةزابء ناِرةحةتيي لةسةرنيية‪ ،‬بةآلم عةزابيان‬ ‫لةكوشتارو زةمينلةرزةء ئاشوبةداية”‪ .‬مستدرك احلاكم‬ ‫(‪ )254-253‬وقال‪ :‬صحيح اإلسناد ومل خيرجاه ووافقه‬ ‫الذهيب‪ ،‬واحلديث صحيح‪ .‬أنظر‪( :‬سلسلة األحاديث‬ ‫الصحيحة‪ ،‬م‪.)686-684 /‬‬ ‫وة لةِريوايةتَيكيرتدا لةئةبوموساوة‪“ :‬ئوممةتةكةم‬ ‫ئوممةتَيكي رةمحثَيكراوة‪ ،‬لةقيامةتدا عةزابي لةسةرنيية‬ ‫َ‬ ‫بةلكو عةزابي لةدنيادا لةكوشتارو ئاشوبةو زةمينلةرزةداية”‪.‬‬ ‫مسند اإلمام أمحد (‪ )410/4‬واحلديث صحيح‪ .‬أنظر‪ :‬صحيح‬ ‫اجلامع الصغري (‪ ،104/2‬ح ‪.)1734‬‬ ‫‪ -23‬نزيكبوونةوةي كات‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل‬ ‫(‪“ :)j‬التقوم الساعة حتى ‪ ...‬يتقارب الزمان”‪ .‬البخاري‬ ‫(‪ 82-81/13‬مع الفتح)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت هةلناسآ تا‪ ...‬كاتء زةمان‬ ‫نزيكنةكةوَيتةوة‪.‬‬ ‫{وعن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫(التقوم الساعة حتى يتقارب الزمان‪ .‬فتكون السنة كالشهر‪،‬‬ ‫ويكون الشهر كاجلمعة‪ ،‬وتكون اجلمعة كاليوم‪ ،‬ويكون اليوم‬ ‫كالساعة‪ ،‬وتكون الساعة كإحرتاق السعفة}‪ .‬مسند أمحد‬ ‫(‪ )538-537/2‬ورواه الرتمذي عن أنس‪ ،‬جامع الرتمذي‬ ‫(‪-625-624/6‬مع حتفة األحوذي)‪ .‬قال إبن كثري‪ :‬إسناده‬ ‫على شرط مسلم‪ ،‬قال اهليثمي‪ :‬رجاله رجال الصحيح‪ .‬وقال‬ ‫األلباني‪ :‬صحيح‪ .‬أنظر صحيح اجلامع الصغري (‪ ،175/6‬ح‬ ‫‪.)7299‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت هةلناسآ تا زةمان نزيكنةكةوَيتةوة‪،‬‬ ‫بةجؤرَيك َ‬ ‫سال دةبَيت بةمانطء مانط بةهةفتةو هةفتة دةبَيت‬ ‫بةِرؤذو رؤذيش وةك سةعاتَيكي لَيدَيتء سةعاتَيكيش‬ ‫َ‬ ‫لةطةالو‬ ‫كةمدةبَيتةوةو دةبَيتة ماوةي سوتاني ثةِرةيةك‬ ‫السكي دارخورما‪.‬‬ ‫ئةميش لةاليةن زانايةوة ضةند واتايةكي بؤ لَيكدراوةتةوة‪،‬‬ ‫لةوانة‪ :‬بةرةكةت كةمدةبَيت لةو زةمانةدا‪ ،‬يان ئةمة كاتي‬ ‫هاتين مةهديء عيساية (سةالمي خوا لةسةريانبَيت) كة‬ ‫دنيا خؤشدةبَيتء كاتة ناخؤشةكان درَيذدةبَيت لةاليان‪.‬‬ ‫يان بةهؤي هؤكارة ثَيشكةوتووةكاني طواستنةوةوة ‪-‬وةكو‬ ‫سةيارة‪ ،‬تةيارة‪ -... ،‬كاتةكان كةمدةبنةوة يان هةرخؤي‬ ‫كاتةكة خيرَ ا دةِروات‪.‬‬ ‫‪ -24‬نزيكبوونةوةي بازاِرةكان‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى تظهر الفنت ويكثر الكذب وتتقارب‬ ‫األسواق”}‪ .‬مسند أمحد ‪ .519/2‬قال اهليثمي‪ :‬رواه أمحد‬ ‫ورجاله رجال الصحيح غري سعيد بن مسعان وهو ثقة‪ .‬جممع‬ ‫الزوائد ‪.327/7‬‬

‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسَيت تاوةكو ئاشوبة دةرئةكةوآء‬ ‫درؤكردن زؤردةبَيتء بازاِرةكان نزيكدةبنةوة لةيةكرتي‪.‬‬ ‫لةم رؤذةدا بازاِرةكان نزيكبوونةتةوة لةسآ رووةوة‪:‬‬ ‫‪ )1‬خيرَ ايي زانست كة تيايدا زيادةي نرخء كةمبووني‬ ‫تَيداية‪.‬‬ ‫‪)2‬خيرَ ايي رؤيشنت لةبازاِرَيكةوة بؤ بازاِرَيكيرت ئةطةرضي‬ ‫زؤر دووريشنب لةيةكرتييةوة‪.‬‬ ‫‪ )3‬نزيكبوونةوةي هةندَيكيان لةهةندَيكيانةوة لةنرخداو‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي بؤ هةندَيكيان لةزيادكردنء‬ ‫شوَينكةوتين هةندَيك‬ ‫كةمكردني نرخدا‪ .‬واهلل أعلم‪.‬‬ ‫‪ -25‬دةركةوتين هاوبةشدانان بؤ خوا لةم ئوممةتةدا‪:‬‬ ‫{عن ثوبان (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“إذا وضع السيف يف أميت مل يرفع عنها إىل يوم القيامة‪.‬‬ ‫وال تقوم الساعة حتى تلحق قبائل من أميت باملشركني‬ ‫وحتى تعبد قبائل من أميت األوثان”}‪ .‬سنن أبي داود‬ ‫‪ 324-322/11‬وجامع الرتمذي ‪ 466/6‬وقال الرتمذي‪ :‬هذا‬ ‫حديث صحيح‪ ،‬وصححه األلباني يف صحيح اجلامع الصغري‬ ‫‪ ،174/6‬ح ‪.)7295‬‬ ‫واتة‪ :‬ئةطةر مششيرَ و جيهاد دابةزي بؤ نةتةوةكةم‬ ‫لةسةري النابرآ هةتا رؤذي قيامةت‪ .‬وة قيامةت نايةت تا‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك لةنةتةوةكةم ئةكةونة شوَيين موشريكني‪ .‬وة هةتا‬ ‫ضةند تريةيةك لةئوممةتةكةم بتدةثةرسنت‪.‬‬ ‫وة فةرمووي‪“ :‬شةوو رؤذ الناضَيت هةتا التء عوززا‬ ‫جارَيكيرت دةثةرسرتَينةوة‪ .”...‬مسلم ‪.18/22‬‬ ‫‪ -26‬دةركةوتين خراثةكاريء بضِراندني بةزةييء‬ ‫خراثيي دراوسَييةتي‪:‬‬ ‫{عن عبداهلل بن عمرو (رضي اهلل عنهما) أن رسول اهلل‬ ‫(‪ )j‬قال‪“ :‬التقوم الساعة حتى يظهر الفحش والتفاحش‬ ‫وقطيعة الرحم وسوء اجملاورة»}‪ .‬مسند أمحد ‪31-26/10‬‬ ‫شرح أمحد شاكر‪ .‬وقال‪ :‬إسناده صحيح‪ .‬ومستدرك احلاكم‬ ‫‪.76-75/1‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت هةلناسآ تاكو دةمثيسيء خراثةكاريء‬ ‫بضِراندني بةزةييء خراثيي دراوسَييةتي دةرنةكةوآ‪.‬‬ ‫‪ -27‬طةجنبوونةوةي ثريةكان‪:‬‬ ‫{عن إبن عباس (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“يكون قوم خيصبون يف آخر الزمان‪ ،‬بالسواد كحواصل‬ ‫احلمام اليرحيون رائحة اجلنة”‪ .‬مسند أمحد (‪،156/4‬‬ ‫ح‪ )247‬حتقيق وشرح أمحد شاكر وقال‪ :‬صحيح‪ .‬وسنن‬ ‫أبي داود (‪.)266/11‬‬ ‫واتة‪ :‬لةئاخرزةماندا طةلَيك ثةيدادةبن كة رةنطي رةش‬ ‫بةكاردةهَيننء سةرو ريشي ثيرَِةشدةكةن وةكو طةردني‬ ‫كؤتر‪ .‬بؤني بةهةشت ناكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةمةيش زؤر ديارة لةناو خةلكيداو مةبةست‬ ‫لةبؤياخكردنء تاشيين ئةم الو الي ريشيانةو بةسةر‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪37‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫ضةناطةيانةوة تؤزآ دةهَيَلنةوة‪ .‬واهلل أعلم‪.‬‬ ‫ئيبنوجةوزي دةفةرموَيت‪“ :‬ئةطوجنَيت ماناي ‪-‬بؤني‬ ‫بةهةشت ناكةن‪ -‬لةبةر كردةوةيةك يان بريوباوةِرَيك بَيت كة‬ ‫هةيانة‪ ،‬نةك لةبةر عيللةتي بؤياخكردنةكة‪ ،‬وة ئةطوجنَيت‬ ‫بؤياخكردنيش شَيوةيةك بَيت لةسيمايان هةروةك لةباسي‬ ‫خةوارجيدا فةرمووي‪ :‬سيمايان سةرتاشينة‪ ،‬ئةطةرضي‬ ‫سةرتاشني خؤي لةخؤيدا حةرامنيية”‪ .‬املوضوعات إلبن‬ ‫اجلوزي ‪.55/3‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةم وتةيةيشدا نةهيكراوة لةبؤياخكردني‬ ‫بةالم‬ ‫سةرو ريش بةِرةنطي ِرةش‪.‬‬ ‫لي بَيت) ئةبوقوحافة‪ ،‬باوكي‬ ‫لةجابرةوة (ِرةزاي خواي َ‬ ‫ريازيبَيت) رؤذي فةحتي مةككة‪ ،‬هاتء‬ ‫ئةبوبةكر (خوا لَي ِ‬ ‫سةرو ريشي وةكو (ثغامة) ‪-‬كة دارَيكي طوألء بةر سثيية‬ ‫وةكو بةفر واية‪ -‬سثي بوو‪ ،‬ثَيغةمبةر (‪ )j‬فةرمووي‪:‬‬ ‫َ‬ ‫“غيرّ وا هذا بشيء واجتنبوا السواد”‪ .‬مسلم ‪.79/14‬‬ ‫واتة‪ :‬ئةمة بةشتَيك بطؤِرنء ئاطاتان لةِرةش بَيت‪،‬‬ ‫بةكارينةهَينن‪.‬‬ ‫‪ -28‬زؤربووني رةزيلي‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪“ :‬من أشرط الساعة‬ ‫أن يظهر الشح”}‪ .‬رواه الطرباني يف األوسط‪ ،‬قال اهليثمي‪:‬‬ ‫رجاله رجال الصحيح غري حممد بن احلارث بن سفيان وهو‬ ‫ثقة‪ .‬جممع الزوائد ‪.327/7‬‬ ‫واتة‪ :‬لةنيشانةكاني قيامةت ئةوةية كة رةزيلي‬ ‫دةردةكةوَيت‪.‬‬ ‫‪ -29‬زؤربووني بازرطاني‪:‬‬ ‫{عن عبداهلل بن مسعود (رضي اهلل عنه) عن النيب (‪)j‬‬ ‫أنه قال‪« :‬بني يدي الساعة‪ ،‬تسليم اخلاصة‪ ،‬وفشو التجارة‪،‬‬ ‫حتى تشارك املرأة زوجها يف التجارة»‪ .‬مسند أمحد (‪333/5‬‬ ‫شرح أمحد شاكر) وقال‪ :‬إسناده صحيح‪ .‬ومستدرك‬‫احلاكم ‪.446-445/4‬‬ ‫واتة‪ :‬لةبةردةمي قيامةتدا ئةم نيشانانة هةن‪ :‬سآلوكردني‬ ‫تايبةتي كة تةنها بؤ ناسياو دةبَيت‪ .‬وة بآلوبوونةوةي‬ ‫بازرطاني‪ ،‬هةتا ئافرةت بةشداري ميرَ دةكةي دةكات‬ ‫لةبازرطانيدا‪.‬‬ ‫‪ -30‬زؤربووني زةمينلةرزة‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى تكثر الزلزال”}‪ .‬البخاري ‪.82-81/13‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسآ تا لةرينةوةي زةوي زؤرنةبَيت‪.‬‬ ‫{وعن سلمة بن نفيل السكوني قال‪ :‬كنا جلوسا عند‬ ‫رسول اهلل (‪- ... )j‬فذكر احلديث‪ ،‬وفيه‪ -:‬وبني يدي‬ ‫الساعة موتان شديد وبعده سنوات الزلزال”}‪ .‬مسند اإلمام‬ ‫أمحد ‪ ،104/4‬قال اهليثمي‪ :‬رواه أمحد والطرباني والبزار‬ ‫وأبويعلى ورجاله ثقات‪ /‬جممع الزوائد ‪.306/7‬‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةل مردنَيكي زؤر‬ ‫واتة‪ :‬ثَيش هاتين قيامةت‬ ‫‪38‬‬

‫ثةيدادةبَيتء دةردةكةوَيتء دواي ئةوةيش ضةند َ‬ ‫سالَيكي‬ ‫ثِر لةزةمينلةرزة دَيت‪.‬‬ ‫ئيبنوحةجةر دةفةرموَيت‪“ :‬لةزؤرَيك لةوآلتةكاني باكورو‬ ‫رؤذهةآلتء رؤذئاوا زؤر زةمينلةرزة روويداوة‪ ،‬بةآلم ئةوةي‬ ‫دةردةكةوَيت ئةوةية كة مةبةست بةزؤربووني‪ ،‬واتة‪:‬‬ ‫مشولييةتيء بةردةوامَيتييةتي”‪ .‬فتح الباري ‪.87/13‬‬ ‫َ‬ ‫وة تةئيدي ئةمةيش ئةم فةرموودةيةية‪ :‬لةعةبدولآلي‬ ‫ريازيبَيت) فةرمووي‪“ :‬ثَيغةمبةر (‪)j‬‬ ‫كوِري حوالة (خوا لَي ِ‬ ‫دةسيت خستة سةر سةرم ‪-‬يان سةرشامن ‪ -‬فةرمووي‪ :‬ئةي‬ ‫كوِري حوالة! ئةطةر بينيت خيالفةت لةسةر زةوي ‪-‬أرض‬ ‫املقدسة‪ -‬دابةزيوة‪ ،‬ئةوا لةرينةوةو ناِرةحةتيء شيت‬ ‫طةورة نزيكبووةتةوة‪ ،‬وة قيامةتيش لةو رؤذةدا نزيكرتة‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكييةوة لةدةسيت من لةسةر سةرت”‪ .‬مسند أمحد‬ ‫‪ 288/5‬وسنن أبي داود ‪ 210- 209/7‬ومستدرك احلاكم‬ ‫‪ 425/45‬وقال‪ :‬هذا حديث صحيح اإلسناد ومل خيرجاه‪.‬‬ ‫ووافقه الذهيب وصححه األلباني‪ ،‬أنظر‪( :‬ص‪ .‬ح‪ .‬ص)‬ ‫‪ ،263/6‬ح‪.)7715‬‬ ‫‪ -31‬دةركةوتين رؤضوونء بوون بةمةميونء بةرازو‬ ‫فِرَيدان‪:‬‬ ‫{عن عائشة (رضي اهلل عنها) قالت‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“يكون يف آخر هذه األمة خسف ومسخ وقذف‪ ،‬قالت‪ :‬قلت‬ ‫يارسول اهلل! أنهلك وفينا الصاحلون؟ قال‪ :‬نعم إذا ظهر‬ ‫اخلبث”}‪ .‬سنن الرتمذي ‪ ،418/6‬قال األلباني‪ :‬صحيح‪.‬‬ ‫أنظر‪ :‬صحيح جامع الصغري (‪ ،358/6‬ح‪.)8012‬‬ ‫واتة‪ :‬لةكؤتايي ئةم ئوممةتةدا رؤضوونء بوون‬ ‫بةمةميونء بةرازو بةردبارين بةسةر َ‬ ‫خةلكيدا روودةدات‪.‬‬ ‫ومت‪ :‬ئةي ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬ئايا ئَيمة تيائةضني‬ ‫لةكاتَيكدا ثياوضاكامنان تَيدامابَيت؟ فةرمووي‪َ :‬‬ ‫بةل َي‪،‬‬ ‫ئةطةر خراثةكار زؤربوو‪.‬‬ ‫وة لةوانةي كة طؤِرانء فِرَيدان لةسةريان رووئةدات‬ ‫(الزنادقة والقدرية) كانن‪:‬‬ ‫{عن عبداهلل بن عمر (رضي اهلل عنهما) قال‪ :‬مسعت رسول‬ ‫اهلل (‪ )j‬يقول‪“ :‬إنه سيكون يف أميت مسخ وقذف وهو يف‬ ‫الزندقية والقدرية”‪ .‬مسند أمحد (‪ ،74-73/9‬ح ‪)6208‬‬ ‫حتقيق أمحد شاكر وقال‪ :‬إسناده صحيح‪.‬‬ ‫ئةو سوثايةيش كة دةضَيت بؤ طرتين مةككة‪ ،‬رؤدةضَيتء‬ ‫ئةم سزايةيش بؤ تاوانباراني ئةهلي مؤسيقاو شةراخبؤرانة‬ ‫بةِرؤضوونء طؤِراني شَيوةو َ‬ ‫روالةتيان‪ .‬وة ئةم طؤِرانةيش‬ ‫مةبةسيت دميةني َ‬ ‫روالةتيية كة دةبن بةمةميونء بةراز‪،‬‬ ‫دليان وةكو َ‬ ‫مةبةست لةمةعنةويية كة َ‬ ‫دلي مةميونء بةرازي‬ ‫َ‬ ‫حةآللء حةرامء ضاكء خراث ناكةن‪.‬‬ ‫لَيدَيتء جياوازيي‬ ‫واهلل أعلم‪.‬‬ ‫‪ -32‬نةماني ثياوضاكان‪:‬‬ ‫{عن عبداهلل بن عمرو (رضي اهلل عنهما) قال‪ :‬قال رسول‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫اهلل (‪“ :)j‬التقوم الساعة حتى يأخذ اهلل شريطته من أهل‬ ‫األرض فيبقى فيها عجاجة ال يعرفون معروفا وال ينكرون‬ ‫منكرا”}‪ .‬مسند أمحد (‪ )182-181/11‬شرح أمحد شاكر‪...‬‬ ‫وقال‪ :‬إسناده صحيح‪ .‬ومستدرك احلاكم (‪.)435/4‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسآ هةتا خواي طةورة ئةهلي ضاكةو‬ ‫دين لةسةر زةويدا ناهَيَلَيتء جطة لةبَينرخء بَيخةيرةكان‬ ‫زياتر كةس نامَينَينن‪ ،‬بةجؤرَيك ضاكة نازاننء ئينكاريي‬ ‫خراثة ناكةن‪.‬‬ ‫وة نةماني ثياوضاكان لةكاتي زؤربووني تاواندا دةبَيت‬ ‫كة دةيبيننء بةرطرييلَيناكةن وةكو لةفةرموودةكةدا‬ ‫هاتووة‪“ :‬ثرسياريان لةثَيغةمبةر (‪ )j‬كرد‪ :‬ئايا تيادةضني‬ ‫ئةطةر ثياوضاكانيشمان تَيدابَيت؟ فةرمووي‪َ :‬‬ ‫بةل َي‪ ،‬ئةطةر‬ ‫خراثة زؤربوو»‪ .‬البخاري (‪.)11/13‬‬ ‫‪ -33‬بةرزبوونةوةي ثلةي بَينرخان‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“إنها ستأتي على الناس سنون خداعة‪ ،‬يصدق فيها الكاذب‬ ‫ويكذب فيها الصادق‪ ،‬ويؤمتن فيها اخلائن‪ ،‬وخيون فيها‬ ‫األمني‪ ،‬وينطق فيها الرويبضة‪ ،‬قيل‪ :‬وماالرويبضة؟ قال‪:‬‬ ‫السفيه يتكلم يف أمر العامة”}‪ .‬سنن اإلمام أمحد (‪-37/15‬‬ ‫‪ - 38‬شرح وتعليق أمحد شاكر) وقال‪ :‬إسناده حسن ومتنه‬ ‫صحيح‪ ،‬وقال إبن كثري‪ :‬هذا إسناد جيد‪ .‬ومل خيرجوه من‬ ‫هذا الوجه‪.‬‬ ‫خَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬ضةند سالَيكي هةلةلةتَينةري ثِر لةفَيل بةسةر‬ ‫َ‬ ‫خةلكيدا رادةبورن كة تيايدا درؤزن دةبَيتة راستطؤ‬ ‫الي َ‬ ‫خةلك‪ ،‬وة راستطؤ بةدرؤزن ناودةبرآء خيانةتكار‬ ‫بةئةمنيء ئةمني بةخائن ناودةبرآ‪ .‬وة (الرويبضة) تيايدا‬ ‫دةكةوَيتة قسة‪ .‬وتيان‪ :‬روةيبيزة ضيية؟ فةرمووي‪ :‬مرؤظي‬ ‫بيرََِيزو بَينرخة‪ ،‬قسة لةبابةتي طشتيي َ‬ ‫خةلكي دةكاتء‬ ‫خؤي تَي َ‬ ‫هةلدةقورتَينَيت‪.‬‬ ‫يان دةفةرموَيت‪“ :‬ئةطةر كاروبار دراية دةسيت غةيري‬ ‫خاوةني خؤي‪ ،‬ئةوا ضاوةِرواني قيامةت بكة”‪ .‬البخاري‬ ‫(‪.)332/11‬‬ ‫{عن حذيفة بن اليمان (رضي اهلل عنه) أن النيب (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫«التقوم الساعة حتى يكون أسعد الناس بالدنيا لكع إبن‬ ‫لكع»}‪ .‬مسند اإلمام أمحد (‪ .)389/5‬ورمز له السيوطي يف‬ ‫(اجلامع الصغري) بالصحة (‪ )202/4‬وقال األلباني‪( :‬صحيح)‪،‬‬ ‫أنظر‪ :‬صحيح اجلامع الصغري (‪ ،177/6‬ح‪.)7308‬‬ ‫هةلناسآ هةتا خَ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫دلؤشرتين كةس بةدونيا‪،‬‬ ‫بيرََِيزي كوِري بيرََِيزي كؤيلةية‪.‬‬ ‫وايلَيدَيت كة بةثياوَيك دةوترَيت ضةند بةِرَيزة ‪ ..‬ضةند‬ ‫َ‬ ‫مسقالة دةنكآ‬ ‫باشة ‪ ..‬ضةند زيرةكة ‪ ..‬كةضي بةئةندازةي‬ ‫لةخةردةل ئيمان َ‬ ‫لةدليدا نيية‪ .‬البخاري (‪ )333/11‬ومسلم‬ ‫(‪.)170-167/2‬‬ ‫‪ -34‬سآلوكردن تةنها بةهؤي ناسراوييةوة دةبَيت‪:‬‬

‫{عن إبن مسعود قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪“ :)j‬إن من‬ ‫أشراط الساعة أن يسلم الرجل على الرجل اليسلم عليه إال‬ ‫للمعرفة”}‪ .‬مسند أمحد (‪ )326/5‬قال أمحد شاكر‪ :‬إسناده‬ ‫صحيح‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬لةنيشانةكاني قيامةت ئةوةية كة ثياو سآلو لةثياو‬ ‫ناكات‪ ،‬مةطةر لةبةر ناسياوي بَيت‪.‬‬ ‫كة ئةمةيش ثَيضةوانةي سوننةتة كة دةبَيت بؤ‬ ‫رةزامةنديي خوا سآلو لةنةناسء ناسراويش بكرَيت‪.‬‬ ‫‪ -35‬وةرطرتين زانست لةبضوكان‪:‬‬ ‫{روي اإلمام عبداهلل املبارك بسنده عن أبي أمية اجلمحي‬ ‫(رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪« :‬إن من أشراط‬ ‫الساعة ثالثا‪ :‬إحداهن أن يلتمس العلم عند األصاغر‪.}»..‬‬ ‫كتاب الزهد إلبن املبارك (ص‪ ،21-20‬ج‪ )61‬قال األلباني‪:‬‬ ‫صحيح‪ .‬أنظر‪ :‬صحيح اجلامع الصغري (‪ ،243/2‬ح‪.)2203‬‬ ‫واتة‪ :‬لةنيشانةكاني قيامةت سيانن‪ :‬يةكَيكيان ئةوةية‬ ‫َ‬ ‫لةمنالةوة وةردةطريآ‪.‬‬ ‫كة زانست‬ ‫َ‬ ‫وة ثرسياركرا لةئيمام عةبدولآلي كوِري موبارةك‬ ‫دةربارةي بضوكةكان؟ فةرمووي‪« :‬ئةوانةن كة بةِرةئي خؤيان‬ ‫قسةدةكةن‪ ،‬بةآلم بضوكَيك كة طةورة ريوايةتي لَيوةبكات‪،‬‬ ‫بضووك نيية»‪.‬‬ ‫وة لةمةدا فةرموويةتي‪« :‬ئةمانة زانستيان لةبضوكةوة‬ ‫ثَيطةييشتووة‪ ،‬واتة‪ :‬ئةهلي بيدعة»‪ .‬حاشية كتاب الزهد‪،‬‬ ‫ص‪.31‬‬ ‫ريازيبَيت) فةرموويةتي‪:‬‬ ‫وة ئيبنومةسعود (خوا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫«خةلكي بةردةوام لةخةيردان مادام زانستيان لةهاوةآلني‬ ‫موحةممةد (‪)j‬و طةورةكانيانةوة ثَيبطات‪ ،‬بةآلم هةركات‬ ‫زانستيان لةبضوكةكانةوة ثَيطةيشتء ئارةزوويان‬ ‫جيابوويةوة‪ ،‬بةهيالكدا ئةضن”‪ .‬كتاب الزهد إلبن املبارك‬ ‫(ص‪ ،281‬ح‪ .)815‬قال النوجيري‪ :‬رواه الطرباني يف (الكبري)‬ ‫و(األوسط) وعبدالرزاق يف (مصنفه) بنحوه‪ .‬وإسناده صحيح‬ ‫على شرط مسلم) إحتاف اجلماعة ‪.424/1‬‬ ‫‪ -36‬دةركةوتين ئافرةتاني ثؤشتةي رووت‪:‬‬ ‫َ‬ ‫لةعةبدولآلي كوِري عةمرةوة (خوا لَييانِرازيبَيت)‬ ‫فةرمووي‪“ :‬طوَيم لةثَيغةمبةر (‪ )j‬بووة فةرموويةتي‪:‬‬ ‫لةكؤتايي ئومةتةكةمدا ثياوانَيك ثةيدادةبن كة سواري‬ ‫كؤثانَيكي بةرزدةبن كة لةكؤثاني حوشرت دةضَيت‪ ،‬لةبةردةم‬ ‫دةرطةي مزطةوتةكاندا دادةبةزن‪ ،‬ذنةكانيان ثؤشتةي رووتن‪،‬‬ ‫لةسةر سةريان وةكو سةري حوشرت واية‪ ،‬نةفرينيانلَيبكةن‪،‬‬ ‫ضونكة نةفرةتلَيكراون‪ .‬ئةطةر لةدواي ئَيوة ئوممةتَيك‬ ‫لةئوممةتةكان ببواية‪ ،‬ئةوا ذنةكانتان خزمةتي ذنةكانيان‬ ‫دةكردن‪ ،‬هةروةك ضؤن ذناني ئوممةتاني ثَيش خؤتان‬ ‫خزمةتتان دةكةن”‪ .‬مسند اإلمام أمحد (‪ ،36/12‬ح‪)7083‬‬ ‫حتقيق أمحد شاكر وقال‪ :‬إسناده صحيح‪.‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪39‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫“صنفان من أهل النار مل أراهما‪ :‬قوم معهم سياط كأذناب‬ ‫البقر يضربون بها الناس‪ .‬ونساء كاسيات عاريات مميالت‬ ‫مائالت‪ ،‬رؤوسهن كأسنمة البخت املائلة‪ ،‬وال يدخلن اجلنة‬ ‫وال جيدن رحيها‪ ،‬وإن رحيها ليوجد من مسرية كذا وكذا”}‪.‬‬ ‫مسلم (‪.)190/17‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬دوو كؤمةل هةن لةئةهلي ئاطر كة نةمديون‪:‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي‬ ‫كؤمةلَيك قامضييان ثَيية وةكو كلكي مانطا واية‪،‬‬ ‫ثَيئةدةن‪ .‬وة ذنانَيكي ثؤشتةي رووت‪ ،‬كة بةلةجنةوالر‬ ‫دةِرؤن‪ ،‬سةرسةريان وةك ثشيت حوشرت لَيدةكةن – واتة‪:‬‬ ‫طةورةي دةكةن بةهؤي كؤكردنةوةي قذيان لةسةر سةريانء‬ ‫دةيبةسنت‪ -‬ناضنة بةهةشتةوةو بؤنيشيناكةن‪ ،‬لةكاتَيكدا‬ ‫كة بؤني بةهةشت لةدووريي ئةوةندةو ئةوةندةوة‬ ‫هةستيثَيدةكرآ‪.‬‬ ‫ثؤشتةي رووتيش واتة‪ :‬ثؤشاك لةبةردةكةن‪ ،‬بةآلم‬ ‫زؤر تةنكء نةرمةو دايانناثؤشَيت وةك زؤربةي كراسي‬ ‫ذناني ئةم سةردةمة‪ .‬احلالل واحلرام يف اإلسالم‪ /‬د‪ .‬يوسف‬ ‫القرضاوي‪ ،‬ص‪.83‬‬ ‫يان ثؤشتةن بةآلم ثؤشاكةكانيان تةسكةو لةشيان‬ ‫لَييةوة ديارة‪ ،‬يان هةندآ لةلةشي دةردةخات وةكو سرتَيج‬ ‫و ثانتؤأل‪ .‬بِروانة‪ :‬شرح النووي ملسلم (‪.)190/17‬‬ ‫‪ -37‬راستدةرضووني خةوني بِروادار‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“إذا إقرتب الزمان مل تكد رؤيا املسلم‪ ،‬تكذب وأصدقكم رؤيا‬ ‫أصدقكم حديثا‪ .‬ورؤيا املسلم جزء من مخس وأربعني جزءآ‬ ‫من النبوة”‪ .‬البخاري (‪ )404/12‬ومسلم (‪ )20/15‬وهذا لفظ‬ ‫مسلم ولفظ البخاري‪ ...“ :‬مل تكد رؤيا املؤمن تكذب ‪...‬‬ ‫وماكان من النبوة فأنه ال يكذب”‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫واتة‪ :‬كة قيامةت نزيكبووةوة خةوني موسو ان‬ ‫درؤدةرناضآ‪ ،‬وة راسترتين كةستان لةقسةدا راسترتين‬ ‫خةوني دةبَيت‪ .‬وة خةوني موسولمَ ان بةشَيكة لةضلء ثَينج‬ ‫بةش لةثَيغةمبةرايةتي‪.‬‬ ‫وة لةفزي بوخاري بةم شَيوةيةية‪ ... :‬خةوني بِروادار‬ ‫درؤدةرناضآ ‪ ...‬وة ئةوةي لةثَيغةمبةرايةتي بَيت‬ ‫درؤدةرناضَيت‪.‬‬ ‫زانايان لةسةر دياريكردني ئةم كاتة ضةند وتةيةكيان‬ ‫هةية‪:‬‬ ‫يةكةم‪ /‬ئةمة لةكاتَيكدا دةبَيت كة قيامةت نزيكدةبَيتةوةو‬ ‫زؤربةي زانايان دةمرن‪ .‬ئيبنوحةجةر ئةم رايةي‬ ‫تةرجيحكردووة‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫دووةم‪ /‬لةكاتي كةمبوونةوةي موسو انانء زالبووني‬ ‫كوفرو نةفاميء فيسقداية بةسةر ئةو موسولمَ انانةي كة‬ ‫زيندوون‪ ،‬وة ئةم دوو وتةية كاتي ديارينةكراوة‪.‬‬ ‫سَييةم‪ /‬ئةمة تايبةتة بةزةماني عيساوة (علية‬ ‫خةلكي ئةوكاتة ضاكرتين َ‬ ‫السالم) ضونكة َ‬ ‫حاليان هةيةو‬ ‫‪40‬‬

‫راستطؤترينن‪ ،‬بؤية خةويان راستدةردةضَيت‪ .‬واهلل أعلم‪.‬‬ ‫أنظر‪ :‬فتح الباري (‪.)407-406/12‬‬ ‫‪ -38‬زؤربووني نووسنيء بآلوبوونةي‪:‬‬ ‫{يف حديث إبن مسعود (رضي اهلل عنه) عن النيب (‪)j‬‬ ‫قال‪“ :‬إن بني يدي الساعة ‪ ...‬ظهور القلم”}‪ .‬مسند امحد‬ ‫(‪ ،334-333/5‬ح‪ )3870‬شرح أمحد شاكر وقال‪ :‬إسناده‬ ‫صحيح‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬لةبةردةم قيامةتدا ضةند نيشانةيةك هةية‪ ،‬لةوانة‪:‬‬ ‫‪ ...‬دةركةوتين َ‬ ‫قةلةم‪.‬‬ ‫دةركةوتين َ‬ ‫قةلةميش بةماناي دةركةوتين نووسنيء‬ ‫بآلوبوونةوةي دَيت‪ ،‬واهلل أعلم‪ .‬أنظر‪( :‬شرح مسند أمحد)‬ ‫ألمحد شاكر ‪.334/5‬‬ ‫‪ -39‬ثشتطويخَ ستين ئةو سوننةتانةي كة ئيسالم هاني‬ ‫ئةجنامداني داون‪:‬‬ ‫وة لةوانة‪{ :‬عن إبن مسعود (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬مسعت‬ ‫رسول اهلل (‪ )j‬وهو يقول‪“ :‬إن من أشراط الساعة أن مير‬ ‫الرجل باملسجد‪ ،‬ال يصلي فيه ركعتني”‪ .‬صحيح إبن حزمية‬ ‫(‪ )284-283/2‬وعلق عليه األلباني فقال‪ :‬إسناده ضعيف‬ ‫ولكن له ولغالبه طرق أخرى‪ .‬وذكر يف السلسلة الصحيحة‬ ‫أن له طريقـا أخرى عن إبن مسعود يتقوي بها‪ .‬ويف رواية‪:‬‬ ‫“‪ ...‬أن جيتاز الرجل باملسجد فال يصلي فيه”‪ .‬رواه البزار‪.‬‬ ‫وصحح اهليثمي هذه الرواية يف جممع الزوائد (‪.)329/7‬‬ ‫وعن أبن مسعود أيضا قال‪“ :‬إن من أشراط الساعة أن تتخذ‬ ‫املساجد طرقا”‪ .‬منحة املعبود يف ترتيب مسند الطيالسي‬ ‫(‪ )212/2‬ومستدرك احلاكم (‪ )446/4‬وقال‪ :‬هذا حديث‬ ‫صحيح اإلسناد وقال الذهيب موقوف‪ .‬وعن أنس (رضي اهلل‬ ‫عنه) يرفعه إىل النيب (‪ )j‬قال‪“ :‬إن من أمارات الساعة أن‬ ‫تتخذ املساجد طرقـ ًا”}‪ .‬هةمان سةرضاوةي ثَيشوو‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬لةنيشانةكاني قيامةت ئةوةية‪ :‬ثياو بةالي‬ ‫مزطةوتدا دةِرواتء دوو ركات نوَيذي تَيداناكات ‪ -‬يان‬ ‫مزطةوت دةكرَيت بةِرَيطة‪.-‬‬ ‫ئةمةيش ثَيضةوانةي ئةم فةرموودةيةية‪{ :‬قال (‪“ :)j‬إذا‬ ‫دخل أحدكم املسجد فال جيلس حتى يركع ركعتني”}‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬ئةطةر يةكَيك لةئَيوة ضووة مزطةوتةوة با‬ ‫دانةنيشَيت هةتا دوو ركات نوَيذي سآلوي مزطةوت (حتية‬ ‫املسجد) دةكات‪.‬‬ ‫ئةوةتا لةم رؤذطارةدا مزطةوت كراوةتة رَيطةو دوو‬ ‫دةرطاي لةسةر درووستكراوةو هاتوضؤي ثَيدادةكرآ‪ ،‬يان‬ ‫كراوةتة شوَيين سةيرانء طةشيت نةفامان‪ .‬الحول والقوة‬ ‫إال باهلل العلي العظيم‪.‬‬ ‫‪ -40‬طةورةبووني مانطي يةك شةوة‪:‬‬ ‫{عن عبداهلل بن مسعود (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول‬ ‫اهلل (‪“ :)j‬من إقرتاب الساعة انتفاخ األهلة”}‪ .‬رواه الطرباني‬ ‫يف الكبري‪ .‬قال اهليثمي‪ :‬فيه عبدالرمحن بن يوسف ذكر له‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫يف ميزان هذا احلديث وقال‪ :‬أنه جمهول (جممع الزوائد ‪/3‬‬ ‫‪ )146‬وقال األلباني‪ :‬صحيح‪ ،‬أنظر‪ :‬صحيح اجلامع الصغري‬ ‫‪ ،214-213/5‬ح ‪.)5774‬‬ ‫واتة‪ :‬لةنيشانةي نزيكبوونةوةي قيامةت‪ ،‬ئاوساني‬ ‫مانطي يةك شةوةية‪.‬‬ ‫بةشَيوةيةك طةورة دةردةكةوَيت كة لةيةك شةوةداية‪،‬‬ ‫خةلك َ‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ دوو شةوةية‪ .‬ئةمةيش عيبارةتة لةطةورةبووني‬ ‫(هيالل) لةكاتي دةركةوتنيدا‪ .‬واهلل أعلم ‪.‬‬ ‫‪ -41‬زؤربووني درؤو َ‬ ‫دلنيانةكردنةوة لةطةياندني هةواأل‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) عن رسول اهلل (‪ )j‬أنه‬ ‫قال‪“ :‬سيكون يف آخر أميت أناس حيدثونكم مل تسمعوا أنتم‬ ‫وال آبائكم‪ ،‬فإياكم وإياهم”‪ .‬مسلم (‪ .)78/1‬ويف رواية‪“ :‬يكون‬ ‫يف آخر الزمان دجالون كذابون‪ ،‬يأتونكم من األحاديث مبا‬ ‫مل تسمعوا أنتم وال آباؤكم‪ ،‬فإياكم وإياهم‪ ،‬اليضلونكم وال‬ ‫يفتنونكم}‪ .‬مسلم (‪.)79-78/1‬‬ ‫َ‬ ‫ربي درؤزنن‪،‬‬ ‫واتة‪ :‬لةئاخرزةماندا كةسانَيك ثةيدادةبن قؤل ِ‬ ‫قسةيةكتان بؤ دةكةن كة ئَيوةو باوكانتان نةتانبيستووة‪،‬‬ ‫ئاطاتان لةخؤتانء ئةوان بَيت‪ ،‬طومِراتاننةكةنء تووشي‬ ‫ئاشووبةتان نةكةن‪.‬‬ ‫{وعن عامر بن عبدة قال‪ :‬قال عبداهلل بن مسعود (رضي‬ ‫اهلل عنه)‪“ :‬إن الشيطان ليتمثل يف صورة الرجل‪ :‬فيأتي‬ ‫القوم‪ ،‬فيحدثهم باحلديث من الكذب‪ ،‬فيفرتقون‪ ،‬فيقول‬ ‫الرجل منهم‪ :‬مسعت رج ً‬ ‫ال الأعرف وجهه وال أدري ما إمسه‬ ‫حيدث”}‪ .‬مسلم (‪.)79/1‬‬ ‫َ‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫واتة‪:‬‬ ‫عةبدولآلي كوِري مةسعود (خوا لَي ِ‬ ‫فةرمووي‪ :‬شةيتان خؤي دةخاتة شَيوةي ثياوَيكةوةو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيكء قسةيةكي درؤيان بؤ دةكاتء دوايي‬ ‫دةضَيتة الي‬ ‫َ‬ ‫بآلوةيلَيدةكةن‪ .‬ثياوَيك لةوانة دةلَيت‪ :‬طوَيم لةكابرايةك بوو‬ ‫كة نازامن دةموضاويء نايناسمء ناوي نازامن‪ ،‬ئةم قسةيةي‬ ‫دةوت‪.‬‬ ‫{عن عبداهلل بن عمرو بن العاص (رضي اهلل عنهما) قال‪:‬‬ ‫“إن يف البحر شياطني مسجونة أوثقها سليمان‪ ،‬يوشك أن‬ ‫خترج فتقرأ على الناس قرآنا”}‪ .‬مسلم (‪.)80-79/1‬‬ ‫َ‬ ‫عةبدوللاَ ي كوِري عةمري كوِري عاص (خوا‬ ‫واتة‪:‬‬ ‫ريازيبَيت) فةرمووي‪ :‬لةدةريادا ضةندين شةيتاني بةندكراو‬ ‫لَي ِ‬ ‫هةن كة سولةميان ثَيغةمبةر (علية السالم) بةستونييةتةوة‪،‬‬ ‫نزيكة دةربضنء قورئان بةسةر َ‬ ‫خةلكيدا خبوَيننةوة‪.‬‬ ‫ئيمام نةوةوي دةفةرموَيت‪“ :‬واتة‪ :‬شتَيك بةسةر َ‬ ‫خةلكيدا‬ ‫دةخوَينَيت كة قورئان نييةو َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ئةمة قورئانة بؤئةوةي‬ ‫هةل َ‬ ‫بخةلةتَينَيتء ئةوانيش َ‬ ‫هةل َ‬ ‫خةلكي عةوام َ‬ ‫َ‬ ‫ناخةلةتينَ ”‪.‬‬ ‫شرح النووي ملسلم (‪.)80/1‬‬ ‫َ‬ ‫ئةم نيشانةيش ئةمِرؤ زؤر بآلوة كة هةر هةوالةو‬ ‫باسدةكرآء نازانرآ راستة يان درؤ‪ ،‬هةر ئةوترآ وتيان‬ ‫‪ ...‬يان َ‬ ‫ئةلينَ ‪ ...‬يان ئةيانوت‪.‬‬

‫‪ -42‬زؤربووني شايةتيداني درؤو شاردنةوةي شايةتيي‬ ‫هةق‪:‬‬ ‫{يف حديث عبداهلل بن مسعود (رضي اهلل عنه) قوله (‪:)j‬‬ ‫“إن بني يدي الساعة‪ ... :‬شهادة الزور وكتمان شهادة‬ ‫احلق”}‪ .‬مسند اإلمام أمحد (‪ )333/5‬شرح أمحد شاكر وأنه‬ ‫صحيح‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬لةبةردةم قيامةتدا ‪ ...‬شايةتيي درؤو شاردنةوةي‬ ‫شايةتيي هةق ثةيدادةبَيت‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬درؤكردني بةئةنقةست لةشايةتيداندا‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) فةرمووي‪“ :‬ئَيمة‬ ‫لةئةبوبةكرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫لةخزمةتي ثَيغةمبةردا (‪ )j‬بووين‪ ،‬فةرمووي‪ :‬ئايا‬ ‫ثَي َ‬ ‫تانبلَيم طةورةي طوناهة طةورةكان ضيية؟ ‪-‬سآ جار‬ ‫دووبارةي كردةوة‪ .. -‬هاوبةشدانان بؤ خوا‪ ،‬وة ئازارداني‬ ‫دايكء باوك‪ ،‬وة شايةتيداني درؤ يان قسةي درؤ‪ .‬وة‬ ‫راكشابوو دانيشتء بةردةوام دووبارةي دةكردةوة‪ ،‬تا‬ ‫ومتان‪ :‬خؤزطة بَيدةنطدةبوو”‪ .‬البخاري (‪ )261/5‬ومسلم‬ ‫(‪.)82-81/2‬‬ ‫‪ -43‬زؤربووني ئافرةتانء كةمبوونةوةي ثياوان‪:‬‬ ‫{عن أنس (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬ألحدثنكم حديثا ال‬ ‫حيدثكم أحد بعدي‪ .‬مسعت رسول اهلل (‪ )j‬يقول‪“ :‬من‬ ‫أشراط الساعة أن يقل العلم ويظهر اجلهل‪ ،‬ويظهر الزنا‪،‬‬ ‫وتكثر النساء‪ ،‬ويقل الرجال‪ .‬حتى يكون خلمسني إمرأة‬ ‫القيم الواحد”}‪ .‬البخاري (‪ -178/1‬مع الفتح) ومسلم‬ ‫(‪.)221/16‬‬ ‫واتة‪ :‬ئةنةس فةرمووي‪ :‬فةرموودةيةكتان بؤ باسدةكةم‬ ‫هيضكةس دواي من بؤتان باسناكات‪ ،‬طويمَ لَيبوو ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )j‬دةيفةرموو‪ :‬لةنيشانةكاني قيامةت‪ :‬زانست‬ ‫كةمدةبَيتء نةفامي دةردةكةوَيت‪ .‬زينا دةردةكةوَيتء‬ ‫ئافرةت زؤردةبَيتء ثياوان كةمدةبنةوة‪ ،‬هةتا بؤ ثةجنا‬ ‫ئافرةت يةك ثياويان دةبَيت كة بةسةرياندا بطةِرَيتء‬ ‫كاريان بؤ جَيبةجَيبكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةلينَ ‪“ :‬هؤكاري كةمبوونةوةي ثياو‪ ،‬لةبةر زؤربووني‬ ‫ئاذاوةية كة ثياو زؤر دةكوذرآ‪ ،‬ضونكة ئةهلي جةنطن”‪.‬‬ ‫أنظر‪ :‬التذكرة (ص‪ )639‬وشرح النووي ملسلم (‪-96/7‬‬ ‫‪ )97‬وفتح الباري (‪.)179/1‬‬ ‫ئةم ذمارةيةيش كة بريتيية لةثةجنا‪ ،‬راستَييت نيية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو مةجازييةو مةبةست زؤريية‪ ،‬وةك لةفةرموودةكةي‬ ‫ريازيبَيت)‪ ...“ :‬ويرى الرجل‬ ‫ئةبوموسادا هاتووة (خوا لَي ِ‬ ‫يتبعه أربعون إمرأة يلذن به”‪ .‬مسلم (‪.)96/7‬‬ ‫واتة‪ :‬دةبينيت ثياوَيك ضل ئافرةت شوَينيكةوتوونء‬ ‫لةزةتي لَيدةبينن‪.‬‬ ‫كةواتة‪ :‬ئةمة مةجازيية لةزؤريدا‪ .‬فتح الباري (‪،)179/1‬‬ ‫واهلل أعلم‪.‬‬ ‫وة ئيحتيمالة هؤيةكةي لةبةر زؤريي لةدايكبووني مَييةو‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪41‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫كةم لةدايكبووني نيرَ ةوة بَيت‪ .‬فتح الباري (‪.)179/1‬‬ ‫‪ -44‬زؤربووني مردني لةناكاو‪:‬‬ ‫{عن أنس بن مالك (رضي اهلل عنه) يرفعه إىل النيب (‪)j‬‬ ‫قال‪“ :‬إن من أمارات الساعة‪... :‬أن يظهر موت الفجأة”}‪.‬‬ ‫قال اهليثمي‪ :‬رواه الطرباني يف الصغري واألوسط عن شيخه‬ ‫اهليثم بن خالد املصيصي وهو ضعيف‪ .‬جممع الزوائد‬ ‫(‪ )325/7‬وقال األلباني‪:‬حسن‪ .‬أنظر‪( :‬ص‪ .‬ج‪ .‬ص)‬ ‫(‪ ،214/5‬ح‪.)5775‬‬ ‫واتة‪ :‬لةنيشانةكاني قيامةت‪... :‬مردني لةناكاو‬ ‫دةردةكةوَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةمةيش زؤرةو لةناو خةلكيداء ثَييدةوترآ‪( :‬السكتة‬ ‫القلبية)‪ .‬ئيمام بوخاري (رةمحةتي خواي لَيبَيت)‬ ‫دةيفةرموو‪:‬‬ ‫إغتنم يف الفراغ فضل ركوع‬ ‫فعسى أن يكون موتك بغته‬ ‫كم صحيح رأيت من غري سقم‬ ‫ذهبت نفسه الصحيحة فلته‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةتاليدا ضةمينةوةيةك بةفرسةت بزانة‪،‬‬ ‫واتة‪ :‬لةكاتي‬ ‫ضونكة لةوانةية مردنت لةناكاوبَيت‪ ،‬ضةند كةسي لةش‬ ‫ساغم بيين كة نةخؤشيشي نةبوو لةثِر لةشساغيي‬ ‫لةدةستداو رؤيشتء مرد‪.‬‬ ‫ئيبنوحةجةر دةفةرموَيت‪“ :‬لةسةرسوِرهَينةرةكانة كة‬ ‫خؤيشي توشيهات”‪ .‬واتة‪ :‬ئيمام بوخاري خؤيشي ئةم‬ ‫دةردة يان هاوشَيوةي ئةمةي توشهات‪ .‬هدى الساري مقدمة‬ ‫فتح الباري‪ ،‬ص‪.481‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -45‬رووداني نةناسينةوةي يةكرتي لةنَيوان خةلكيدا‪:‬‬ ‫{عن حذيفة (رضي اهلل عنه) قال‪“ :‬سئل رسول اهلل (‪)j‬‬ ‫عن الساعة؟ فقال‪ :‬علمها عند ربي‪ ،‬الجيليها لوقتها إال هو‪،‬‬ ‫ولكن أخربكم مبشاريطها‪ ،‬وما يكون بني يديها‪ :‬إن بني‬ ‫يديها فتنة وهرجا‪ ،‬قالوا‪ :‬يارسول اهلل الفتنة قد عرفناها‪،‬‬ ‫فاهلرج ماهو؟ قال‪ :‬بلسان احلبشة‪ :‬القتل‪ ،‬ويلقي بني الناس‬ ‫التناكر‪ .‬فال يكاد أحد أن يعرف أحدا”}‪ .‬مسند اإلمام أمحد‬ ‫(‪ )389/5‬قال اهليثمي‪ :‬رواه أمحد ورجاله رجال الصحيح‪.‬‬ ‫جممع الزوائد (‪.)309/7‬‬ ‫واتة‪ :‬ثرسياركرا لةثَيغةمبةر (‪ )j‬دةربارةي قيامةت؟‬ ‫فةرمووي‪ :‬عيلمي الي خواية‪ ،‬كةس كاتةكةي ئاشكراناكات‬ ‫َ‬ ‫هةوالي نيشانةكانيتان دةدةمآو ئةوةي‬ ‫جطة لةو‪ .‬بةآلم من‬ ‫لةبةردةميدا روودةدات‪ ،‬لةبةردةم قيامةتدا ئاشوبةو هةرج‬ ‫هةية‪ ،‬وتيان‪ :‬ئةي ثَيغةمبةري خوا (‪ :)j‬ئاشوبةمان‬ ‫زاني ئةي هةرج ضيية؟ فةرمووي‪ :‬بةزوباني حةبةشي‪،‬‬ ‫واتة‪ :‬كوشتار‪ .‬وة هةروةها نةناسينةوة لةنَيوان َ‬ ‫خةلكيدا‬ ‫روودةدات‪ ،‬بةجؤرَيك كةس كةس ناناسَيتةوة‪.‬‬ ‫ئةميش بةهؤي نةبووني ثةيوةنديي برايةتيي ئيمانيء‬ ‫زالبووني بةرذةوةنديي دنياييةوة بةسةر َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكيدا دةبَيت‪.‬‬ ‫‪42‬‬

‫‪ -46‬طةِرانةوةي زةويي عةرةبي بؤ سةوزاييء رووبار‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى تعود أرض العرب مروجآ وأنهارا”}‪.‬‬ ‫مسلم (‪ - 97/7‬مع شرح النووي)‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسآ تا جارَيكيرت زةويي عةرةب‬ ‫بةسةوزاييء رووبار شيندةبَيتةوة‪.‬‬ ‫كةواتة كاتي خؤي زةويي عةرةب شينبووةو دوايي‬ ‫وشكيكردووةو دووبارة شيندةبَيتةوة‪.‬‬ ‫موعازي كوِري جةبةل دةيطيرََِيتةوة كة ثَيغةمبةري خوا‬ ‫(‪ )j‬لةجةنطي تةبووكدا فةرمووي‪“ :‬سبةينآ ئَيوة (إن شاء‬ ‫اهلل) دةضنة سةر ضاوطي تةبووك‪ ،‬وة ئَيوة ناطةنة سةري‬ ‫هةتا رؤذ نيوةدةبَيت لةضَيشتةنطاودا‪ ،‬جا هةركةس لةئَيوة‬ ‫طةييشتة سةري‪ ،‬بةهيض شَيوةيةك دةستنةدات لةئاوةكةي‬ ‫هةتا من دَيم‪ .‬ئَيمةيش ضووينء دوو ثياو لةئَيمة ثَيشرت‬ ‫طةييشنت‪ ،‬وة ضاوطةكةيش وةكو قةيتان ئاوي كةمي‬ ‫ثيادةِرؤيشت‪ .‬دةفةرموَيت‪ :‬ثَيغةمبةر (‪ )j‬ثرسياريلَيكردن‪:‬‬ ‫ئايا هيض دةستتان بؤ ئاوةكة برد؟‪ .‬وتيان‪َ :‬‬ ‫بةل َي‪ ،‬ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )j‬قسةي زؤري ثَيوتنء ئةوةي خوا ويستيلَيبوو‬ ‫ثَييوتن‪ .‬دةفةرموَيت‪ :‬ثاشان بةمست كةمكةم لةئاوةكةيان‬ ‫َ‬ ‫هةلطؤست هةتا كرديانة شتَيكةوة‪ .‬دةفةرموَيت‪ :‬ثاشان‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )j‬دةستء دةموضاوي تَيدا شؤردو كردييةوة‬ ‫ناوي‪ ،‬ئيرت ئاوةكة بةخؤِر دةهاتةخوارةوة‪ ،‬يان دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫بةلَيزمة دةهاتةخوارةوة‪ ،‬هةتا َ‬ ‫خةلكةكة لَيياخنواردةوة‬ ‫ثاشان ثَيغةمبةر (‪ )j‬فةرمووي‪ :‬ئةي موعاز نزيكة ئةطةر‬ ‫تةمةنت درَيذبوو‪ ،‬ئةبينيت كة ئيرَ ة ثِربووةتةوة لةئاوو‬ ‫سةوزايي”‪ .‬مسلم (‪ -41-40/15‬مع شرح النووي)‪.‬‬ ‫‪ -47‬زؤربووني بارانء كةمبوونةوةي رووةك‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل‬ ‫(‪“ :)j‬التقوم الساعة حتى متطر السماء مطراً‬ ‫ّ‬ ‫التكن‬ ‫منها بيوت املدر‪ ،‬وال ّ‬ ‫تكن منها إال بيوت الشعر”}‪ .‬مسند‬ ‫أمحد (‪ ،291/13‬ح‪ )7554‬شرح أمحد شاكر وقال‪ :‬إسناده‬ ‫صحيح‪ .‬وهو يف جممع الزوائد (‪ )331/7‬قال اهليثمي‪ :‬رواه‬ ‫أمحد ورجاله رجال صحيح‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسآ تا لةئامسان بارانَيك دةبارَيتء‬ ‫مالي قوِري طوندو دآ لَييناثارَيزرَيت‪ .‬وة هيض َ‬ ‫َ‬ ‫مالَيك‬ ‫لَييثارَيزراونابَيت جطة َ‬ ‫لةمالَيك دروستكرابَيت لةموو‪.‬‬ ‫{وعن أنس (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى ميطر الناس مطرا عاما‪ ،‬وال تنبت‬ ‫األرض شيئا”}‪ .‬مسند أمحد (‪ )140/3‬ذكره اهليثمي وقال‪:‬‬ ‫رواه أمحد والبزار وأبويعلى‪ ..‬ورجال اجلميع ثقات‪( .‬جممع‬ ‫الزوائد‪ )330/7 ،‬وقال إبن كثري‪ :‬إسناده جيد ومل خيرجوه‬ ‫من هذا الوجه (النهاية‪ /‬الفنت واملالحم ‪ )180/1‬حتقيق‪ :‬د‪.‬‬ ‫طه زيين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت هةلناسآ تا بارانَيك لةخةلكي دةبارَيت‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫بةطشيتء زةوي هيض رووةكي لَيناِروَيت‪.‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪)j‬‬ ‫قال‪“ :‬ليست السنة بأن المتطروا‪ ،‬ولكن السنة أن متطروا‬ ‫ومتطروا وال تنبت األرض شيئا”}‪ .‬مسلم (‪ -30/18‬مع‬ ‫شرح النووي)‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬سوننةتي خوايي وانيية كة باران نةبارَيت بؤتان‪.‬‬ ‫بةآلم سوننةت واية كة باران دةبارَيتء دةبارَيت بؤتانء‬ ‫كةضي زةوي هيضي لَيناِروَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -48‬دةركةوتين شاخَيكي ئالتوون لةفوراتدا‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى حيسر الفرات عن جبل من ذهب‪ ،‬يقتتل‬ ‫الناس عليه‪ ،‬فيقتل من كل مئة تسعة وتسعون‪ ،‬ويقول كل‬ ‫رجل منهم‪ :‬لعلي أكون أنا الذي أجنو”}‪ .‬البخاري (‪)78/13‬‬ ‫ومسلم (‪.)18/18‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت هةلناسآ تا فورات شاخَيكي ئالتون‬ ‫دةردةخاتء َ‬ ‫خةلكي لةسةري جةنطدةكةن‪ ،‬لةهةموو سةد‬ ‫كةسَيك نةوةدو نؤي دةكوذرآء هةموو يةكَيكيان َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو من مب ئةوةي كة رزطاري دةبَيت‪.‬‬ ‫وة ئةم شاخة َ‬ ‫ئالتوونةيش مةبةست لةنةوت نيية وةكو‬ ‫(أبو عبية) دةفةرموَيت لةتةعليقيدا لةسةر (النهاية‪ /‬الفنت‬ ‫واملالحم‪ /‬إبن كثري) ‪ ..‬ئةمةيش لةضةند روويةكةوةية‪:‬‬ ‫‪ ) 1‬دةقي فةرموودةكة دةفةرموَيت‪ :‬شاخَيك َ‬ ‫لةئالتوون‪،‬‬ ‫نةوت َ‬ ‫ئالتوون نيية‪.‬‬ ‫‪ ) 2‬ثَيغةمبةر (‪ )j‬دةفةرموَيت‪ :‬لةناو ئاوةكةدا‬ ‫دةردةكةوَيتء َ‬ ‫خةلكي دةيبينن‪ ،‬بةآلم نةوت لةزةويدا‬ ‫بةئاميرَ دةردةهَينرآ‪.‬‬ ‫‪ ) 3‬ثَيغةمبةر (‪ )j‬بةتايبةتي باسي فورات دةكات‪،‬‬ ‫وة نةوت لةزؤر شوَيين دنيادا دةردةهَينرَيت لةدةرياو‬ ‫وشكانيدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫‪ ) 4‬ثَيغةمبةر (‪ )j‬هةواليداوة كة خةلكي يةكرتي‬ ‫دةكوذن لةسةر ئةو َ‬ ‫ئالتوونة‪ ،‬ئةمةيش ناطوجنَيت لةكاتي‬ ‫دةرهَيناني نةوتدا رووبدات لةفوراتء غةيري ئةويشدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةيشدا نةهيكردووة لةوةي كة هةركةسآ‬ ‫بةلكو‬ ‫ئةو رؤذة ئامادةبوو لَي َ‬ ‫يهةلطرآ‪:‬‬ ‫{عن أبي بن كعب (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬اليزال الناس‬ ‫خمتلفة أعناقهم يف طلب الدنيا‪ .‬إني مسعت رسول اهلل (‪)j‬‬ ‫يقول‪“ :‬يوشك الفرات أن حيسر عن جبل من ذهب‪ .‬فمن‬ ‫حضره فال يأخذ منه شيئا”}‪ .‬مسلم (‪ -19/18‬مع شرح‬ ‫النووي)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬ئوبةيي كوِري كةعب فةرمووي‪ :‬بةردةوام خةلكي‬ ‫مليان جياية لةداواكردنء َ‬ ‫هةلثةياندا بؤ دونيا‪ ،‬من‬ ‫طوَيم لةثَيغةمبةر (‪ )j‬بووة فةرموويةتي‪ :‬نزيكة فورات‬ ‫َ‬ ‫لةئالتوون دةرخبات‪ ،‬هةركةس‬ ‫وشكبكاتء شاخَيك‬ ‫َ‬ ‫ئامادةي بوو با هيضي لَيهةلنةطرآ‪.‬‬

‫َ‬ ‫لةطةل مرؤظدا‪:‬‬ ‫‪ -49‬قسةكردني دِرندةو بَيطيان‬ ‫ريازيبَيت) فةرموويةتي‪:‬‬ ‫لةئةبوهورةيرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫«طورطَيك هات بؤ الي شواني رانَيكء مةِرَيكي فِراند‪،‬‬ ‫شوانةكةيش شوَينيكةوت تا لَييسةندةوة‪ ،‬دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫طورطةكةيش ضووة سةر بةرزاييةكء لةسةر ضؤك‬ ‫دانيشتء كلكي كردة ذَير خؤيء وتي‪ :‬خوا رؤزييةكي‬ ‫دابووثَيمء ضووم بؤي‪ ،‬كةضي تؤ لَيتسةندم‪ .‬ثياوةكة‬ ‫وتي‪( :‬يا أهلل)!! سوَيند بةخوا شيت وةكو ئةمةي ئةمِرؤم‬ ‫نةبينيوة طورطَيك قسةبكات!! طورطةكة وتي‪ :‬لةمة سةيرتر‬ ‫َ‬ ‫هةوالي‬ ‫ثياوَيكة لةدارخورماكاني نَيوان (احلرتني) داية‬ ‫ئةوةي روويداوةو ئةوةي روودةدات ثَي َ‬ ‫تدةلَيت‪ .‬وة ئةم‬ ‫ثياوةيش جولةكة بوو هات بؤ الي ثَيغةمبةري خوا (‪)j‬و‬ ‫َ‬ ‫هةوالةكةي ثيرَِاطةياند‪ ،‬ثَيغةمبةريش (‪ )j‬بةِراسيت داناو‬ ‫ثاشان ثَييفةرموو‪( :‬إنها أمارة من أمارات بني يدي الساعة‪،‬‬ ‫قد أوشك الرجل أن خيرج فال يرجع حتى حتدثه نعاله‬ ‫وسوطه ما أحدث أهله بعده)”‪ .‬رواه إمام أمحد‪ ،‬مسند أمحد‬ ‫(‪ ،203-202/15‬ح‪ )8049‬حتقيق وشرح أمحد شاكر‪ .‬قال‪:‬‬ ‫إسناده صحيح‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬ئةمة نيشانةيةكة لةنيشانةكاني قيامةت‪ .‬نزيكة‬ ‫َ‬ ‫لةمال دةرضَيتء ناطةِرَيتةوة هةتا هةردوو نةعل و‬ ‫ثياو‬ ‫َ‬ ‫قامضييةكةي هةوالي ثَيدةدةن كة كةسوكارةكةي دواي‬ ‫خؤي ضييانكردووة‪.‬‬ ‫وة لةِريوايةتَيكيرتيدا لةئةبوسةعيدي خودرييةوة‪...{ :‬‬ ‫فذكر القصة إىل أن قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪“ :)j‬صدق والذي‬ ‫نفسي بيده‪ ،‬التقوم الساعة حتى يكلم السباع اإلنس‪ ،‬ويكلم‬ ‫الرجل عذبة سوطه‪ ،‬وشراك نعله‪ ،‬وخيربه فخذه مبا أحدث‬ ‫أهله بعده”}‪ .‬مسند أمحد (‪ )84-83/3‬وقال األلباني‪ :‬هذا‬ ‫سند صحيح رجاله ثقات رجال مسلم غري القاسم هذا (أحد‬ ‫رواة احلديث) وهو ثقة إتفاقا‪ .‬وأخرج له مسلم يف املقدمة‪...‬‬ ‫أنظر سلسلة األحاديث الصحيحة (‪ ،31/1‬ح‪ )122‬ورواه‬ ‫الرتمذي (‪ )409/6‬وقال‪ :‬هذا حديث حسن صحيح‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬ضريؤكةكةي طيرَِايةوة تا فةرمووي ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )j‬فةرموويةتي‪ :‬راستيكرد‪ ،‬سوَيند بةو زاتةي نةفسي‬ ‫مين بةدةستة‪ ،‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسآ تا دِرندة قسة لةطةأل‬ ‫مرؤظ دةكةنء ثياو قامضييةكةي قسةي لةطةأل دةكاتء‬ ‫هةروةها شرياكي نةعلةكةي ‪-‬كة ئةو دةزووةية دةكةوَيتة‬ ‫نَيوان ثةجنة طةورةو ثةجنةي ثةناي ثآ‪ -‬وة ئةذنؤي خؤي‬ ‫ثَي َ‬ ‫يدةلَيت كةخَيزانةكةي دواي خؤي ضيكردووة‪.‬‬ ‫‪ -50‬ئاواختواسنت بةمردن لةبةر سةختيي بةآل‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى مير الرجل بقرب الرجل فيقول‪ :‬ياليتين‬ ‫مكانه”}‪ .‬البخاري (‪ 82-81/13‬مع الفتح) ومسلم (‪.)34/18‬‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسآ هةتا ثياو بةالي طؤِري‬ ‫ثياوَيكيرتدا تَيثةِردةبَيتء َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬خؤزطة من لةشوَيين‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪43‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫ئةودا بووماية‪.‬‬ ‫وة لةئةبوهورةيرةوة فةرموويةتي‪ :‬ثَيغةمبةر (‪)j‬‬ ‫فةرموويةتي‪“ :‬سوَيند بةو خوايةي نةفسي مين بةدةستة‪،‬‬ ‫دنيا ناِرواتء تةواونابَيت هةتا ثياو بةالي طؤِرَيكدا‬ ‫دةِرواتء خؤي بةسةريدا ئةتلَينَيتةوةو َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬خؤزطة‬ ‫من لةجَيي خاوةني ئةم طؤِرة بووماية‪ ،‬ضونكة دين بؤ ئةو‬ ‫غةيري بةآل هيضيرتنيية”‪ .‬مسلم (‪.)34/18‬‬ ‫ئةمةيش لةبةر زؤريي ئاشوبةيةو بؤ طشت شوَينء كاتَيك‬ ‫نيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو تايبةتة بؤ ضةند شوَينَيك‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫عةبدوللاَ ي كوِري مةسعود (خوا لَي ِ‬ ‫فةرموويةتي‪“ :‬زةمانَيك دَيت بةسةرتاندا ئةطةر يةكَيك‬ ‫لةئَيوة مردن ببينَيت دةفرؤشرآ ئةوا دةيكِرَيت”‪.‬‬ ‫وةكو وتراوة‪ :‬وهذا العيش ماال خري فيه أال موت يباع‬ ‫فأشرتيه‪( .‬فيض القدير‪.)418/6 :‬‬ ‫واتة‪ :‬وة ئةم ذيانةيش خيرَ ي تيانيية ئةوة مردنَيك نيية‬ ‫بفرؤشرآ تا بيكِرم‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةشَيوةيةك زةمانَيك دَيت بةسةر خةلكيدا ئاوات‬ ‫بةدةجال دةخوازَيت‪:‬‬ ‫{عن حذيفة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل (‪:)j‬‬ ‫“يأتي على الناس زمان يتمنون فيه الدجال‪ ،‬قلت‪ :‬يارسول‬ ‫اهلل بأبي وأمي مم ذاك؟ قال‪ :‬مما يلقون من العناء والعناء”}‪.‬‬ ‫رواه الطرباني يف األوسط والبزار بنحوه ورجاهلما ثقات‪.‬‬ ‫أنظر جممع الزوائد (‪.)285-284/7‬‬ ‫واتة‪ :‬زةمانَيك دَيت بةسةر َ‬ ‫خةلكيدا ئاوات بةدةججال‬ ‫دةخوازن تيايدا‪ ،‬ومت‪ :‬ئةي ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬دايكء‬ ‫باوكم بةفيداتبَيت‪ ،‬ئةوة لةبةرضيية؟ فةرمووي‪ :‬لةبةر ئةو‬ ‫هةموو بةآلو ناِرةحةتييةية كة تووشيان دةبَيت‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫‪ -51‬زؤربووني رؤمء جةنطكردنيان لةطةأل موسو اناندا‪:‬‬ ‫رؤم‪ :‬لةوةضةي عةيصي كوِري ئيسحاقي كوِري‬ ‫ئيرباهيم‪-‬ن (عليهم السالم)‪.‬‬ ‫(املستورد القرشي) لةالي عةمري كوِري عاسدا (رةزاي‬ ‫لي بَيت) فةرمووي‪{ :‬مسعت رسول اهلل (‪ )j‬يقول‪:‬‬ ‫خواي َ‬ ‫“التقوم الساعة والروم أكثر الناس”‪ .‬فقال له عمرو‪ :‬أبصر‬ ‫ما تقول‪ :‬قال‪ :‬أقول مامسعت من رسول اهلل(‪ .})j‬مسلم‬ ‫(‪.)22/18‬‬ ‫واتة‪ :‬طوَيم لةثَيغةمبةر (‪ )j‬بووة فةرموويةتي‪ :‬قيامةت‬ ‫دَيت لةكاتَيكدا رؤم زؤرتريين َ‬ ‫خةلكيية‪ ،‬عةمر ثَييفةرموو‪:‬‬ ‫ئةلَييت‪ .‬فةرمووي‪ :‬ئةوة َ‬ ‫بزانة ضي َ‬ ‫ئةلَيم كة لةثَيغةمبةرم‬ ‫(‪ )j‬بيستووة‪.‬‬ ‫وة لةفةرموودةي عةويف كوِري ماليكي ئةشجةعيدا‬ ‫لي بَيت) هاتووة كة فةرمووي‪ :‬ثَيغةمبةر‬ ‫(رةزاي خواي َ‬ ‫(‪ )j‬فةرموويةتي‪“ :‬أعدد ستا بني يدي الساعة‪- ...:‬فذكر‬ ‫منها‪ ..-‬ثم هدنة تكون بينكم وبني بين األصفر‪ ،‬فيغدرون‪،‬‬ ‫فيأتونكم حتت مثانني غاية‪ ،‬حتت كل غاية‪ ،‬إثنا عشر ألفا”‪.‬‬ ‫‪44‬‬

‫البخاري (‪ -277/6‬مع الفتح)‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬ثاشان هودنةيةك روودةدات لةنَيوان ئَيوةو نةوةي‬ ‫ئةلئةصفةردا‪ ،‬واتة‪ :‬رؤم‪ .‬كة غةدريلَيدةكةنء بؤتاندَين‬ ‫لةذَير (‪ )80‬ئاآلدا‪ ،‬لةذَير هةر يةكَيكياندا (‪ )12‬هةزاريان‬ ‫َ‬ ‫لةطةلة‪.‬‬ ‫وة لةجابري كوِري سةمرةوة لةنافيعي كوِري عوتبةوة‪،‬‬ ‫فةرموويةتي‪“ :‬ئَيمة لةطةأل ثَيغةمبةردا (‪ )j‬بووين ‪ ..‬ضوار‬ ‫وشةم لةبةركرد كة بةدةستم ذماردمن‪ ،‬فةرمووي‪ :‬جةنط‬ ‫لةطةأل نيوةدوورطةي عةرةبي دةكةنء خوا فةحتيدةكات‬ ‫بؤتان‪ ،‬ثاشان جةنط لةطةأل فارس دةكةنء خوا فةحتيدةكات‪.‬‬ ‫ثاشان جةنط لةطةأل رؤم دةكةنء خوا فةحتيدةكات‪،‬‬ ‫ثاشان جةنط لةطةأل دةججال دةكةنء خوا فةحتيدةكات‪.‬‬ ‫ئةفةرموَيت‪ :‬نافيع فةرمووي‪ :‬ئةي جابر! دةججال نابينني‬ ‫دةركةوآ تا رؤم فةحتدةكرآ”‪ .‬مسلم (‪.)26/18‬‬ ‫وة وةسفي جةنطةكةيش هاتووة لةفةرموودةيةكدا‬ ‫لةيةسريي كوِري جابرةوة كة دةفةرموَيت‪“ :‬بايةكي سوور‬ ‫لةكوفة َ‬ ‫هةليكرد ‪ ...‬وة ثياوَيك هات بةبَيئيش جطةلةوةي‬ ‫عةبدولآلي كوِري مةسعود! قيامةت َ‬ ‫َ‬ ‫هةلسا ‪...‬‬ ‫ئةيوت‪ :‬ئةي‬ ‫َ‬ ‫فةرمووي‪ :‬عةبدولآلي كوِري مةسعود راكشابوو‪ ،‬دانيشتء‬ ‫فةرمووي‪ :‬قيامةت َ‬ ‫هةلناسآ هةتا ‪-‬دةطاتة ئةوةي كة‪-‬‬ ‫مريات بةشناكرَيتء خَ‬ ‫دلؤشنابن بةتاآلنيي جةنط‪ ..‬وة‬ ‫بةدةسيت روويكردة شامء فةرمووي‪ :‬دوذمنَيك بؤ ئةهلي‬ ‫ئيسالم كؤدةبنةوةو ئةهلي ئيسالم بؤيان كؤدةبَيتةوة‪،‬‬ ‫ومت‪ :‬مةبةستت رؤمة؟ فةرمووي‪َ :‬‬ ‫بةل َي‪ ،‬وة تيايدا جةنطء‬ ‫كوشتارَيكي سةخت رووئةدات‪ .‬بؤية موسولمَ انان ثةميانء‬ ‫مةرج دةطرن بؤ مردن كة بةبراوةيي نةبَيت نةطةِرَينةوة‪.‬‬ ‫جةنطدةكةن هةتا شةودادَيت‪ .‬بؤية هةردووال جةنطِرادةطرن‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةيش نامَينن! ثاشان‬ ‫بةبَيرباوةيي‪ .‬وة ئةم‬ ‫موسولمَ انان ثةمياندةدةن بؤ مردن كة بةبراوةيي نةبَيت‬ ‫نةطةِرَينةوة‪ .‬جةنطدةكةن هةتا شةودادَيت‪ .‬بؤية هةردووال‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةيش نامَينن‪ .‬ثاشان‬ ‫جةنطِرادةطرن بةبَيرباوةيي‪ ،‬ئةم‬ ‫موسولمَ انان ثةمياندةبةستنةوة لةسةر مردن كة بةبراوةيي‬ ‫نةبَيت نةطةِرَينةوة‪ .‬جةنطدةكةن هةتا شةو دادَيت‪ .‬بؤية‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلةيش‬ ‫هةردووال جةنطِرادةطرن بةبَيرباوةيي‪ .‬وة ئةم‬ ‫نامَينن‪ .‬وة لةِرؤذي ضوارةمدا ثامشاوةكةي ئةهلي ئيسالم‬ ‫بؤيان رادةثةِرنء خواي طةورة دوذمنيان دةدؤِرَينَيتء‬ ‫كوشتارَيك دةقةومَيت‪ .‬يان فةرمووي‪ :‬شيت وا نابينرآ‪ .‬يان‬ ‫فةرمووي‪ :‬شيت وا نةبينراوة‪ ،‬هةتا َ‬ ‫بالندة دةربازينابَيتء‬ ‫دةكةوَيتةخوارةوة ثَيشئةوةي لَييانِرةتبَيت‪ .‬وة ئةوةي كة‬ ‫سةد كوِر بوون لةيةك كةس زياتريان نامَينَيتةوة‪ ،‬ئيرت‬ ‫بةضي غةنيمةتَيك خَ‬ ‫دلؤشنبء ضي مرياتييةك بةشبكةن؟!‬ ‫كاتَيك ئةمان لةم َ‬ ‫حالةتةدان‪ ،‬طوَييان لةناخؤشييةك لةمة‬ ‫خراثرتو طةورةتر ئةبَيت‪ ،‬يةكَيك هاواردةكاتء َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬ ‫دةججال لةناو كةسوكارتاندا ثةيدابووةو دةركةوتووة‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫َ‬ ‫ثشتهةلدةكةنء (‪ )10‬دة‬ ‫ئةوةي لةدةستيانداية فِرَييدةدةنء‬ ‫سوارضاك دةنيرَ ن‪ .‬ثَيغةمبةر (‪ )j‬فةرموويةتي‪ :‬من ناويان‬ ‫ئةزامنء ناوي باوكيان دةزامنء رةنطي ئةسثةكانيشيان دةزامن‬ ‫ضؤنة‪ .‬كة لةو رؤذةدا ضاكرتين سوارضاكن لةسةرزةويدا‪.‬‬ ‫يان لةو رؤذةدا لةضاكرتين سوارن لةسةرزةويدا”‪ .‬مسلم‬ ‫(‪.)24/18‬‬ ‫وة ئةم كوشتارةيش لةشام روودةدات ثَيش هاتين‬ ‫دةججالء موسولمَ انان سةردةكةون بةسةر رؤمداو خؤيان‬ ‫بؤ فةحتي قوستةنتينيية ئامادةدةكةن‪:‬‬ ‫ريازيبَيت) ثَيغةمبةري خوا (‪)j‬‬ ‫لةئةبوهورةيرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫فةرموويةتي‪“ :‬قيامةت نايةت هةتا رؤم لةئةعماق ‪-‬كة نزيك‬ ‫دابقة لةنَيوان حةلةبء ئةنتاكية داية لةشام يان دابق دَييةكة‬ ‫لةنزيك حةلةب‪ -‬دائةبةزن سوثايةك لةمةدينةوة بؤيان‬ ‫دةردةضَيت لةضاكرتيين َ‬ ‫خةلكي زةوين لةو كاتةدا‪ .‬كاتَيك‬ ‫دةطةن بةيةكرتي رؤمةكان َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬وازمانلَيبهَينن با ئةوانةي‬ ‫لةخؤماننء طرتووتانن لةالي ئَيوةن جةنطيان لةطةأل بكةين‪.‬‬ ‫موسولمَ انانيش َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬نةخيرَ ‪ ،‬سوَيند بةخوا واز لةئَيوةو‬ ‫براكامنان ناهَينني جةنطيان لةطةأل بكةن‪ .‬سَييةكي سوثاكة‬ ‫دادةبةزنء َ‬ ‫هةلدَين كة هةرطيز خوا لَيياخنؤشنابَيت‪ ،‬وة‬ ‫سَييةكيرتيان جةنطدةكةنء دةكوذرَين كة ضاكرتين شةهيدن‬ ‫لةالي خوا‪ ،‬وة سَييةكيرتيان سةردةكةونء هةرطيز دواي‬ ‫ئةمة توشي ئاشووبة نايةنء فةحتي قوستةنتينيية دةكةن‪.‬‬ ‫لةكاتَيكدا غةنيمةتةكان بةشدةكةن‪ ،‬كة مششيرَ ةكانيان‬ ‫َ‬ ‫هةلواسيوة بةزةيتونةكاندا‪ ،‬شةيتان تياياندا هاواردةكات‪:‬‬ ‫كة مةسيحي دةججال لةناو كةسوكارياندا دةركةوتووة‪.‬‬ ‫بؤية دةردةضن‪ ،‬وة ئةمةيش درؤية‪ .‬وة كاتَيك دَينة شام‪،‬‬ ‫ئةوسا دةججال دةردةضَيت‪ .‬كاتَيك ئةوان بؤ جةنط خؤيان‬ ‫ئامادةدةكةنء ريزةكانيان رَيكدةخةن‪ ،‬وة كاتَيك قامةت‬ ‫دةكرآ بؤ نوَيذ عيساي كوِري مةريةم (علية السالم)‬ ‫دادةبةزَيت‪ .‬مسلم ‪.22-21 /18‬‬ ‫ريازيبَيت) كة ثَيغةمبةر (‪)j‬‬ ‫وة لةئةبودةردائةوة (خوا لَي ِ‬ ‫لمَ‬ ‫فةرموويةتي‪َ :‬‬ ‫“مؤلطةو شاري موسو انان رؤذي جةنطةكة‬ ‫لةزةوي (غوتة)داية لةشارَيك ثَييدةوترَيت دميةشق‪ .‬كة‬ ‫لةضاكرتيين شارةكاني شامة”‪ .‬سنن أبي داود (‪406/11‬‬ ‫مع عون املعبود) واحلديث صحيح‪ .‬أنظر‪ :‬صحيح اجلامع‬ ‫الصغري (‪ ،218 /2‬ح‪.)2112‬‬ ‫‪ -52‬فةحتكردني قوستةنتينيية‪:‬‬ ‫شارَيكي رؤمةو ئَيستا ناسراوة بة ئةستنةبول‪،‬‬ ‫لةشارةكاني توركيايةو زوو ثَييدةوترا‪ :‬بيزةنتة‪ ،‬ثاشان‬ ‫ثاشا قوستةنتيين طةورةي رؤم ديوارَيكي طةورةي‬ ‫بةضواردةوريدا كردو ناوينا قوستةنتينييةو كردي‬ ‫بةثايتةخيت ثاشايةتي‪ ،‬لةِرؤذهةآلتء باكورييةوة دةريايةو‬ ‫لةِرؤذئاواو باشورييةوة لةوشكانيداية‪ .‬معجم البلدان‬ ‫‪.348-347/4‬‬

‫ئةميش دواي فةحتي رؤمة ثَيش هاتين دةججال‪ ،‬كة‬ ‫موسولمَ انان لةجةنطة طةورةكةي رؤمدا سةردةكةون دوايي‬ ‫بةبي‬ ‫بةرةو فةحتكردني قوستةنتينيية دةضن‪ ،‬ئةويش َ‬ ‫جةنطء تةنها بةتةكبريو تةهليلة دةيطرن‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) كة ثَيغةمبةر (‪)j‬‬ ‫لةئةبوهورةيةوة (خوا لَي ِ‬ ‫فةرمويةتي‪“ :‬شارَيكتان بيستووة كة اليةكي لةوشاكانيء‬ ‫اليةكي لةدةرياداية؟ وتيان‪َ :‬‬ ‫بةل َي ئةي ثَيغةمبةري خوا‪،‬‬ ‫فةرمووي‪ :‬قيامةت نايةت هةتا حةفتا هةزار لةنةوةي‬ ‫َ‬ ‫لةطةلياندا‪ ،‬كاتَيك جةنطدةكةنء‬ ‫ئيسحاق ئةجةنطن‬ ‫دائةبةزن بةضةك جةنطناكةنء ترييش ناهاوَيذن‪ ،‬تةنها‬ ‫َ‬ ‫ئةلينَ ‪( :‬ال إله إال اهلل واهلل أكرب)‪ .‬اليةكي ئةكةوَيت – سةور‪،‬‬ ‫كة يةكَيكة لةِراويياني فةرموودةكة‪ ،‬دةفةرموَيت‪ :‬نازامن‬ ‫ئيلال فةرمووي‪ :‬ئةو اليةي كة لةدةرياداية ئةكةوَيت‪-‬‬ ‫ثاشان دووبارة َ‬ ‫ئةلينَ ‪( :‬ال إله إال اهلل واهلل أكرب)‪ ،‬اليةكةيرتي‬ ‫ئةكةوَيتء ئةشكَيت‪ ،‬ثاشان َ‬ ‫دةلينَ ‪( :‬ال إله إال اهلل واهلل أكرب)‪،‬‬ ‫دةرطا دةكرَيتةوةو دةضنة ذوورةوةو بةغةنيمةت دةيطرنء‬ ‫فةحتيدةكةن‪ .‬لةو كاتةدا كة غةنيمةتةكة بةشدةكةن يةكَيك‬ ‫هاواردةكاتء َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬دةجال دةرضوو‪ .‬ئةوانيش هةموو‬ ‫شتَيك جَيدةهَيَلنء دةطةِرَينةوة”‪ .‬مسلم ‪.44-43 /18‬‬ ‫وة ئةم بةنوئيسحاق‪-‬ةيش كة قوستةنتينيية دةطرن‬ ‫بةشَيكي لةو رؤمانانةن كة ئيمانيانهَيناوة ثاش فةحتكردني‬ ‫رؤم‪ ،‬ضونكة رؤم لةنةوةي (عةيصي كوِري ئيسحاقي‬ ‫كوِري ئيرباهيمي خةليلن عليهم السالم) ئةمةيش رةئي‬ ‫ئيبنوكةسريةو َ‬ ‫بةلطةيشي ئةوةية كة مةدحيانكراوة‬ ‫لةفةرموودةي (املستود القرشي)دا كة فةرموويةتي‪:‬‬ ‫“لةثَيغةمبةرم (‪ )j‬بيستووة كة فةرموويةتي‪ :‬قيامةت‬ ‫هةلدةسَيت كاتَيك رؤم زؤرتريين َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكن‪ .‬عةمري كوِري‬ ‫دةلَييت‪ .‬فةرمووي‪ :‬ئةوة َ‬ ‫عاص فةرمووي‪ :‬بزانة ضي َ‬ ‫دةلَيم كة‬ ‫لةثَيغةمبةرم (‪ )j‬بيستووة‪ .‬فةرمووي‪ :‬ئةطةر ئةوةت وتبَيت‬ ‫ئةوا ضوار سيفةتي ضاكيان تَيداية‪ :‬ئةوان بةحيلمرتيين‬ ‫َ‬ ‫خةلكن لةكاتي ئاشوبةدا‪ ،‬وة زوو هؤشياردةبنةوة لةدواي‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي دةطةِرَينةوة سةر جةنط‬ ‫موسيبةت‪ ،‬وة زووتر‬ ‫دواي َ‬ ‫كؤلدانيان لَيي ‪ ..‬وة ضاكن بةرامبةر هةذارو هةتيوء‬ ‫الواز‪ ..‬ثَينجةميشيان زؤر جوانة كة لةهةموو كةس زياتر‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستيي ستةمي ثادشا دةكةن”‪ .‬مسلم ‪.22/18‬‬ ‫‪ -53‬دةرضووني قةحتاني‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪:‬‬ ‫“التقوم الساعة حتى خيرج الرجل من قحطان يسوق الناس‬ ‫بعصاه”‪ .‬مسند أمحد ‪ ،103/18‬ح‪ .9395‬والبخاري ‪76/13‬‬ ‫مع الفتح‪ .‬ومسلم ‪ 36/18‬مع شرح النووي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةلناسآ تا ثياوَيك لةقةحتان‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت‬ ‫َ‬ ‫دةردةكةوَيتء خةلكي بةطؤضانةكةي راثَيضدةكات‪.‬‬ ‫قورتوبي دةفةرموَيت‪“ :‬مةبةست لة(يسوق الناس بعصاه)‬ ‫ايةلبووني َ‬ ‫كينايةتة بؤ طوَيِر َ‬ ‫خةلكي بؤي‪ ،‬بةمنوونة باسي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪45‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫طؤضاني هَيناوةء ديارة لةباسي ئةمةيشدا َ‬ ‫بةلطةية لةسةر‬ ‫رةقيء تونديي بةرامبةريان”‪ .‬التذكرة‪ ،‬ص‪.635‬‬ ‫وة ئةم رةقيء توندييةيشي تةنها بةرامبةر بةتاوانبارانة‪،‬‬ ‫حَ‬ ‫سالةو حوكم بةدادثةروةري‬ ‫ضونكة خؤي ثياوَيكي‬ ‫بةلطةيش ئةوةية كة ئيبنوحةجةر َ‬ ‫دةكات‪َ ،‬‬ ‫نةقليكردووة‬ ‫لة‪ :‬نوعةميي كوِري حةمادةوة كة لةِروويةكي بةهَيزةوة‬ ‫َ‬ ‫لةعةبدولآلي كوِري عةمرةوة كة باسي‬ ‫طيرَِاويةتييةوة‬ ‫خةليفةكاني كردووة ثاشان فةرموويةتي‪“ :‬وة ثياوَيكيش‬ ‫لةقةحتان”‪.‬‬ ‫هةروةها‪{ :‬ما أخرجه بسند جيد عن إبن عباس أنه قال‬ ‫فيه‪“ :‬ورجل من قحطان كلهم صاحل”}‪ .‬فتح الباري ‪.535 /6‬‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآلي كوِري عةمري كوِري عاص باسي‬ ‫وة كاتَيك‬ ‫ئةو خيالفةتةي كرد كة ثاشايةكي قةحتان دةبَيت‪ .‬موعاوية‬ ‫توِرةبوو َ‬ ‫هةلساو ستايشي خواي كرد كة شايستةي خوا‬ ‫بَيتء ثاشان فةرمووي‪“ :‬أما بعد‪ ...‬ثَيمطةيشتووة كة‬ ‫ثياوانَيك لةئَيوة هةن قسةيةك دةكةن لةقورئاندا نييةو‬ ‫لةثَيغةمبةرةوة (‪ )j‬نةهاتووة‪ .‬ئةوانة نةفامانتانن‪،‬‬ ‫دةخيلتانبم ئةو ئاواتةي كة خاوةنةكةي طومِرادةكات‬ ‫نةيكةن‪ ،‬ضونكة من بيستوومة لةثَيغةمبةر (‪ )j‬كة‬ ‫فةرموويةتي‪( :‬إن هذا األمر يف قريش اليعاديهم أحد إال كبه‬ ‫اهلل على وجه‪ ،‬ما أقاموا الدين)”‪ .‬البخاري (‪.)533-532/6‬‬ ‫واتة‪ :‬ئةم كارو بةِرَيوةبردنة دةبَيت لةناو قوِرةيشدا بَيتء‬ ‫هيضكةس نيية كة دذايةتييان بكات ئيلال خوا بةدةمدا‬ ‫ئةيدات بةزةويدا‪ ،‬بةمةرجَيك هةتا ئةوان دين بضةسثَينن‪.‬‬ ‫وة ئةوةي كة موعاوية ئينكارييكرد‪ ،‬بووني خيالفةتةكةي‬ ‫بوو نةك َ‬ ‫خةلك واطومانببةن كة لةغةيري قوِرةيشدا جائيزة‪،‬‬ ‫لةطةأل ئةوةي ئينكاريي دةرضووني قةحتاني نةكرد‬ ‫لةوتارةكةيداو فةرمووي‪( :‬ما أقاموا الدين)‪ .‬خؤ ئةطةر‬ ‫دينيان نةضةسثاند‪ ،‬ئةوا دةضَيتة دةست كةسَيكيرت‪ ،‬وةكو‬ ‫روويدا‪( .‬فتح الباري (‪.)115/13‬‬ ‫وة ئةلقةحتاني ئةو (اجلهجاهـ)ة نيية كة لةئاخرزةماندا‬ ‫دةردةكةوَيت‪ ،‬ضونكة قةحتاني لةمرؤظة سةربةستة‬ ‫ئازادةكانة‪ ،‬لةبةرئةوةي نةسةبي بؤ قةحتان دةطةِرَيتةوة‬ ‫كة نةسةبي ئةهلي يةمةن لة{محر‪ ،‬كندة‪ ،‬هةمةدان‪ ،‬غةيري‬ ‫ئةمانيش بؤيدةطةِرَينةوة}‪( .‬فتح الباري ‪ 545/6‬و ‪.)78/13‬‬ ‫بةآلم جةهجاه كؤيلةية‪َ ،‬‬ ‫بةلطةيش‪:‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول اهلل‬ ‫(‪“ :)j‬اليذهب الليل والنهار حتى ميلك رجل من املوالي‪،‬‬ ‫يقال له‪ :‬جهجاه”}‪ .‬مسند أمحد (‪ ،156/16‬ح‪ )8346‬شرح‬ ‫وتعليق أمحد شاكر‪ .‬وقال‪ :‬إسناده صحيح‪ ،‬واحلديث يف‬ ‫صحيح مسلم (‪ )36/18‬بدون لفظ‪( :‬من املوالي)‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬شةوو رؤذ ناِرواتء كؤتايياننايةت هةتا يةكَيك‬ ‫مولك دةطرَيتةدةست ثَي َ‬ ‫لةكؤيلةكان َ‬ ‫يدةلينَ ‪ :‬جةهجاهـ‪.‬‬ ‫‪ -54‬جةنطكردن لةطةأل جولةكةدا‪:‬‬ ‫‪46‬‬

‫َ‬ ‫لةطةل ئةو يةهودييانةي‬ ‫ئةمة جةنطكردني موسولمَ انانة‬ ‫كة لةسةربازةكاني دةججالنء سةربازةكاني عيسا (علية‬ ‫السالم) َ‬ ‫لةطةليان بةجةنطدَين‪ .‬هةتا دارو بةرد هاواردةكةن‪:‬‬ ‫ئةي موسولمَ ان ئةي بةندةي خوا ئةمة جولةكةية وةرة‬ ‫بيكوذة‪ .‬لةزةمةني ثَيغةمبةردا (‪ )j‬موسولمَ انان جةنطيان‬ ‫لةطةأل كردنء بةسةرياندا سةركةوتنء لةنيوة دوورطةي‬ ‫عةرةبي دةريانكردن‪ ،‬وةك ثَيغةمبةر (‪ )j‬دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫“ألخرجن اليهود والنصارى من جزيرة العرب‪ .‬حتى ال أدع‬ ‫إال مسلما”‪ .‬مسلم(‪.)92/12‬‬ ‫واتة‪ :‬جولةكةو طاورةكان لةنيوةدوورطةي عةرةبي‬ ‫دةردةكةم‪ .‬هةتا موسولمَ ان نةبَيت نايهَيَلمةوة‪.‬‬ ‫بةآلم ئةمة ئةو جةنطة نيية كة لةنيشانةكاني قيامةتة‪،‬‬ ‫ضونكة ئةوةيرتيان لةكاتي دةرضووني دةججالء دابةزيين‬ ‫عيساداية (علية السالم)‪.‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) عن رسول اهلل (‪)j‬‬ ‫قال‪“ :‬التقوم الساعة حتى يقاتل املسلمون اليهود‪ ،‬فيقتلهم‬ ‫املسلمون‪ .‬حتى خيتيبء اليهودي من وراء احلجر والشجر‪.‬‬ ‫فيقول احلجر أو الشجر‪ :‬يامسلم! ياعبداهلل! هذا يهودي‬ ‫خلفي‪ ،‬فتعال فاقتله‪ .‬إال الغرقد فإنه من شجر اليهود”}‪.‬‬ ‫البخاري (‪ -103/6‬مع الفتح) ومسلم (‪ )445-444/18‬وهذا‬ ‫لفظ املسلم‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬قيامةت هةلناسآ تا موسو انان جةنط لةطةأل‬ ‫جولةكةدا دةكةنء هةتا جولةكة لةثشيت بةرد يان دارَيكةوة‬ ‫خؤي حةشاردةداتء بةردةكة يان دارةكة َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ئةي‬ ‫موسولمَ ان! ئةي بةندةي خوا! ئةمة جولةكةيةكة لةثشيت‬ ‫منةوة وةرة بيكوذة‪ .‬جطة لةداري ئةلغةرقةد‪ ،‬ضونكة ئةمة‬ ‫لةداري جولةكةية‪.‬‬ ‫ئيمام نةوةوي دةفةرموَيت‪“ :‬غةرقةد جؤرة دارَيكي‬ ‫دِركاويية‪ ،‬ناسراوة لةوآلتي (بيت املقدس)و هةر لةوآ‬ ‫جةنطي كوذراني دةججالء جولةكة روودةدات”‪ .‬شرح‬ ‫مسلم (‪.)45/18‬‬ ‫وة قسةكردني دارو بةردةكةيش حةقيقيية‪ ،‬وةكو‬ ‫ئيبنوحةجةر دةفةرموَيت‪ .‬أنظر‪ :‬فتح الباري (‪.)610/6‬‬ ‫‪ -55‬ثاكبوونةوةي مةدينة لةخراثةكارانء كاولبووني‬ ‫لةئاخرزةماندا‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬هةواليداوة كة هةركةسَيك‬ ‫لةمةدينة دةرضَيت خواي طةورة لةو باشرت دةخاتةوة جَيي‪.‬‬ ‫وة لةنيشانةكاني قيامةتة كة لةخراثةكاران ثاكدةبَيتةوة‪،‬‬ ‫هةروةكو ضؤن كورةي ئاسنطةرو موشةدةمة ئاسن لةذةنطء‬ ‫ثيسي ثاكدةكةنةوة‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) فةرموويةتي‪:‬‬ ‫لةئةبوهورةيرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫“زةمانَيك دَيت بةسةر َ‬ ‫خةلكيدا‪ ،‬ثياو ئامؤزاو نزيكةكاني‬ ‫بانطدةكات‪ :‬وةرن بؤ خؤشي‪ ،‬وةرن بؤ خؤشي‪ .‬وة‬ ‫مةدينةيش بؤ ئةوان ضاكرتة ئةطةر بيانزانياية‪ .‬سوَيند بةو‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫خوايةي نةفسي مين بةدةستة‪ ،‬هيض كةسَيك بةئارةزوو‬ ‫لةمةدينة ناضَيتة دةرةوة‪ ،‬ئيلال خواي طةورة لةو باشرت‬ ‫دةخاتةوة جَيي‪ .‬وة مةدينةيش وةكو موشةدةمة واية ثيسي‬ ‫دةردةكاتة دةرةوة‪ ،‬قيامةت نايةت هةتا مةدينة خراثةكاران‬ ‫دةردةكات‪ ،‬هةروةكو ضؤن كورةي ئاسنطةر ثيسي لةئاسن‬ ‫دةردةكات”‪ .‬مسلم (‪.)153/9‬‬ ‫وة ئيبنوحةجةر دةفةرموَيت‪“ :‬ئةمةيش ئيحتيمالة‬ ‫لةهةردوو زةماني ثَيغةمبةر (‪)j‬و سةردةمي دةججال‪-‬‬ ‫يشدا بَيت‪ ،‬بةآلم لةو بةينةدا نةخيرَ ‪ ،‬ضونكة زؤرَيك‬ ‫لةهاوةآلن لةدواي ثَيغةمبةر (‪ )j‬لةمةدينة دةرضوون وةك‪:‬‬ ‫(موعازي كوِري جةبةل‪ ،‬ئةبوعوبةيدة‪ ،‬ئيبنومةسعودو‬ ‫تايةفةيةك‪ ..‬ثاشان عةلي‪ ،‬تةحلة‪ ،‬زوبةير‪ ،‬عةمار‪ ،‬غةيري‬ ‫ئةمانةيش”‪ .‬فتح الباري (‪.)88/4‬‬ ‫بةآلم دةرضووني َ‬ ‫خةلك بةطشيت لةمةدينة ئةوة لةنزيكي‬ ‫قيامةتء ئاخرزةمانداية‪:‬‬ ‫لةئةبوهورةيرةوة فةرموويةتي‪“ :‬طويمَ لَيبوو ثَيغةمبةري‬ ‫خوا (‪ )j‬دةيفةرموو‪“ :‬مةدينة بةجَيدةهَيَلن لةسةر‬ ‫ضاكرتين َ‬ ‫حالَيك كة هةيةتي‪ ،‬هيضي تَيدانامَينَيتةوة جطة‬ ‫لةدِرندة ‪-‬دِرندةي ضنطدارو َ‬ ‫بالندة‪ -‬وة كؤتا كةس كة‬ ‫حةشردةكرآ دوو شواني مةدينةن‪ ،‬ئةيانةوَيت بضنة‬ ‫مةدينةوة‪ ،‬مةِرةكان ثَيشي خؤيان ئةدةن‪ ،‬دةبينن َ‬ ‫ضؤلة‪،‬‬ ‫كاتَيك دةطةنة (ثنية الوداع) بةسةر دةموضاودا دةكةون”‪.‬‬ ‫البخاري (‪ -90-89/5‬مع الفتح)‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) ثَيغةمبةري‬ ‫وة لةئةبوهورةيرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫خوا (‪ )j‬فةرموويةتي‪“ :‬مةدينة لةسةر ضاكرتين شَيوة‬ ‫جَيدةهَيَلن‪ ،‬هةتا سةط يان طورط دةضَيتة ناوييةوةء ميز‬ ‫دةكات بةسةر ثايةكاني مزطةوت يان بةسةر مينبةردا‪.‬‬ ‫وتيان‪ :‬ئةي ثَيغةمبةري خوا‪ ،‬بةرووبووم لةو زةمانةدا بؤ‬ ‫كَيية؟ فةرمووي‪ :‬بؤ َ‬ ‫بالندةو دِرندةية”‪ .‬املوطأ (‪)888/2‬‬ ‫لإلمام مالك‪ .‬قال إبن حجر‪ :‬رواه مجاعة من الثقات خارج‬ ‫املوطأ (فتح الباري‪.)90/4 ،‬‬ ‫ئيبنوكةسري دةفةرموَيت‪“ :‬مةبةست لةوةية كة مةدينة‬ ‫بةئاوةداني دةمَينَيتةوة لةِرؤذاني هاتين دةججالدا ثاشان‬ ‫لةزةماني عيسايشدا (علية السالم) هةتا لةوآ وةفات‬ ‫دةكاتء دةنَيذرَيت ‪ ..‬ثاشان دواي ئةمة وَيراندةبَيت”‪.‬‬ ‫النهاية‪ /‬الفنت واملالحم (‪.)158/1‬‬ ‫ئةمةيش لةدواي هاتين عيساو دةججالداية‪ .‬ئيحتيمالة‬ ‫لةكاتي دةركةوتين ئاطرةكةوة بَيت كة َ‬ ‫خةلكي راودةنَيت‪،‬‬ ‫ضونكة لةدوايةوة قيامةت دَيت وةكو فةرموودةكةي ثَيشوو‬ ‫كة باسي شوانةكةي كرد‪ .‬واهلل أعلم‪.‬‬ ‫‪ -56‬هاتين بايةكي بؤخنؤش بؤ طيانكَيشاني بِرواداران‪:‬‬ ‫وة لةسةرزةويدا كةسَيك نامَينَيت َبلَيت‪( :‬اهلل‪ ،‬اهلل)‪.‬‬ ‫وة خراثةكاران نةبَيت هيضكةس نامَيننء لةسةر ئةوان‬ ‫قيامةت َ‬ ‫هةلدةسآ‪ .‬لةسيفةتي ئةم بايةدا هاتووة كة‪:‬‬

‫لةئاوريشم نةرمرتة‪ ،‬ئةمةيش لةبةزةيي خواي طةورةوةية‬ ‫بؤ بةندة ضاكةكاني لةو زةمانة ثِر لةئاشوبةو خراثةدا‪.‬‬ ‫وة لةفةرموودة درَيذةكةي (نواس بن مسعان)دا هاتووة‬ ‫لةباسي دةججالء دابةزيين عيساو هاتين يةئجوجء‬ ‫مةئجوجدا‪“ :‬كة خواي طةورة بايةكي بؤخنؤش دةنيرَ آو‬ ‫َ‬ ‫لةبنباليانء رؤحي هةموو بِروادارو موسولمَ انَيك‬ ‫دةيدات‬ ‫دةكَيشَيتء خراثةكاران دةمَيننةوةء وةكو ضوارثآو‬ ‫طوَيدرَيذ رادةبوَيرن‪ ،‬لةسةر ئةوان قيامةت َ‬ ‫هةلدةسآ”‪.‬‬ ‫مسلم (‪.)70/18‬‬ ‫َ‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫وة‬ ‫لةعةبدولآلي كوِري عةمرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫فةرموويةتي‪“ :‬ثَيغةمبةري خوا (‪ )j‬فةرمووي‪ :‬دةججال‬ ‫دةردةضَيت ‪- ...‬فةرموودةكةي باسكرد‪ .. :‬وةتيايدا‬ ‫هاتووة كة‪ ... -:‬وة خواي طةورة عيساي كوِري مةريةم‬ ‫دةنيرَ َيت كة لةعوروةي كوِري مةسعود دةضَيتء دةججال‬ ‫لةناودةبات‪ ،‬ثاشان َ‬ ‫خةلكي حةوت ساأل دةمَيننةوة‪ ،‬كة‬ ‫لةبةيين هيض دوو كةسَيكدا دوذمنايةتي نيية‪ .‬ثاشان‬ ‫خواي طةورة بايةكي سارد لةالي شامةوة دةنيرَ َيت‪ ،‬هيض‬ ‫َ‬ ‫مسقالة زةِرةيةك لةخيرَ‬ ‫كةسَيك لةسةرزةويدا نامَينَيت كة‬ ‫يان ئيماني تَيدابَيت ئيلال رؤحي دةكَي َ‬ ‫شري‪ .‬هةتا ئةطةر‬ ‫يةكَيك لةئَيوة بضَيتة ناو ورطي شاخةوة‪ ،‬دةضَيتة ذوورةوة‬ ‫بؤي‪ ،‬هةتا رؤحي دةكَيشَيت”‪ .‬مسلم (‪ -76-75/18‬مع‬ ‫شرح النووي)‪.‬‬ ‫ئةمةيش لةدواي هاتين عيساو كوذراني دةججالء‬ ‫لةناوضووني يةئجوجئ مةئجوجةوةية‪ .‬هةروةها هاتين‬ ‫ئةم نيشانةية دواي هَ‬ ‫هةلاتين خؤرة لةخؤرئاواوةو دواي‬ ‫دةركةوتين (دابة)كةو دواي هةموو نيشانة طةورةكانة‪.‬‬ ‫(فيض القدير‪.)417/6‬‬ ‫َ‬ ‫وة ئةمةيش دذايةتيي نيية لةطةل ئةو فةرموودةيةدا‬ ‫كة دةفةموَيت‪“ :‬التزال طائفة من أميت يقاتلون على احلق‬ ‫ظاهرين إىل يوم القيامة”‪ .‬مسلم (‪ .)193/2‬ويف رواية‪...“ :‬‬ ‫ظاهرين على احلق اليضرهم من خذهلم‪ ،‬حتى يأتي أمراهلل‬ ‫وهم كذلك”‪ .‬مسلم (‪.)65/13‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك لةئوممةتةكةم دةجةنطنء لةسةر‬ ‫واتة‪ :‬بةردةوام‬ ‫حةقن‪ ،‬دوذمنايةتيء ثشتبةردانيان زيانيان ثَيناطةيةنَيت‬ ‫تا فةرماني خوا دَيت‪ ،‬ئةمان ئاوا دةمَيننةوة‪.‬‬ ‫ضونكة (أمر اهلل) واتة‪ :‬تا فةرماني خوا دَيت‪ .‬لةم‬ ‫فةرموودةيةدا هاتين ئةو بايةية‪ .‬شرح النووي ملسلم‬ ‫(‪ )132/2‬وفتح الباري (‪.)85،19/13‬‬ ‫وة ئةم باية وةك لةفةرموودةدا هاتووة‪ ،‬لةشامةوة‬ ‫دَيت‪ ،‬لةفةرموودةيةكدا هاتووة كة ئةبوهورةيرة (خوا‬ ‫ريازيبَيت) فةرموويةتي‪“ :‬خوا بايةك لةيةمةنةوة دةنيرَ َيت‬ ‫لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةئاوريشم نةرمرتة‪ ،‬هيض كةسَيك ناهَيلَيتةوة كة مسقالة‬ ‫زةِرةيةك لةئيمان َ‬ ‫لةدليدابَيت ئيلال رؤحي دةكَيشَيت”‪.‬‬ ‫مسلم (‪.)132/2‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪47‬‬


‫نيشانة بضووكةكاني رؤذي دوايي‬

‫واتاي ئةمةيش بريتيية لةوةي‪:‬‬ ‫‪ ) 1‬ئيحتيمالة دوو (با) بَيت‪ :‬شاميء يةمةني‪.‬‬ ‫‪ ) 2‬وة ئيحتيمالة لةيةكَيكيانةوة دةستثَيبكاتء بطاتة‬ ‫ئةويرتيانء لةوَيوة بآلوبَيتةوة‪ .‬واهلل أعلم‪ .‬شرح النووي‬ ‫ملسلم (‪ )132/2‬وأشراط الساعة وأسرارها (ص‪/)89-88‬‬ ‫شيخ حممد سالمة جرب‪.‬‬ ‫َ‬ ‫حةآللكردني بةيتوحلةرامء روخاندني كةعبة‪:‬‬ ‫‪-57‬‬ ‫َ‬ ‫كةس نيية بةيتوحلةرام حةآللبكات جطة لةئةهلةكةي‪،‬‬ ‫وة ئةهلةكةيشي موسولمَ انةكانن‪( .‬فتح الباري‪.)462/3 ،‬‬ ‫وة ئةطةر َ‬ ‫حةآلليانكرد ئةوا تووشي هيالكةت دةبن‪ .‬ثاشان‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي حةبةشة دةردةضَيت كة ثَييدةوترَيت‪:‬‬ ‫ثياوَيك‬ ‫(ذوالسويقتني) واتة‪ :‬خاوةني دوو قاضة باريكةكة‪ .‬دَيتء‬ ‫كةعبة دةِروخَينَيتء بةردبةرد الي دةباتء َ‬ ‫هةليدةداتة‬ ‫خوارةوة‪ .‬ئةو ثةردةيةي ثَييةوةيةتي لَييدةكاتةوةو‬ ‫ثؤشاكةكةي دادةِرنَيت‪ ،‬ئةمةيش لةئاخرزةمانداية‪ .‬كاتآ‬ ‫كة لةسةرزةويدا كةسَيك نيية َبلَيت‪( :‬اهلل‪ ،‬اهلل)‪ .‬بؤية‬ ‫دواي روخاندني كةعبة هةرطيز ضاكناكرَيتةوة‪ ،‬هةروةك‬ ‫لةفةرموودةي صةحيحدا هاتووة‪:‬‬ ‫{عن سعيد بن مسعان قال‪ :‬مسعت أبي هريرة (رضي‬ ‫اهلل عنه) خيرب أبا قتادة أن رسول اهلل (‪ )j‬قال‪“ :‬يبايع‬ ‫لرجل مابني الركن واملقام‪ ،‬ولن يستحل البيت إال أهله‪،‬‬ ‫فإذا استحلوه فال يسأل عن هلكة العرب‪ ..‬ثم تأتي احلبشة‪،‬‬ ‫فيخربونه خراب ًا اليعمر بعده أبدا‪ ..‬وهم الذين يستخرجون‬ ‫كنزه”}‪ .‬مسند اإلمام أمحد (‪ )35/15‬شرح وتعليق أمحد‬ ‫شاكر وقال‪ :‬إسناده صحيح‪ .‬وقال إبن كثري‪ :‬هذا إسناد‬ ‫جيد قوي‪ ..‬وقال األلباني‪ :‬هذا إسناد صحيح‪ ،‬رجال ثقات‬ ‫رجال الصحيحني غري سعيد بن مسعان وهو ثقة‪ .‬أنظر‪:‬‬ ‫سلسلة الصحيحة (‪ ،120/2‬ح‪.)579‬‬ ‫واتة‪ :‬لةنَيوان طؤشةو مةقامدا بةيعةتدةدرَيت بةثياوَيك‪.‬‬ ‫حةآللناكرآ مةطةر لةاليةن َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكةكةيةوة‪ ،‬جا‬ ‫وة (بةيت)‬ ‫َ‬ ‫هةركات حةآلليانكرد ئةوا مةثرسة لةتياضووني عةرةب‪.‬‬ ‫ثاشان حةبةشييةكان دَينء كاوليدةكةن كة دواي ئةمة‬ ‫هةرطيز ئاوةدانناكرَيتةوة‪ .‬وة ئةمانةن كة زَيِرةكةي‬ ‫دةردةهَينن‪.‬‬ ‫{عن عبداهلل بن عمر قال‪ :‬مسعت رسول اهلل (‪ )j‬يقول‪:‬‬ ‫“خيرب الكعبة ذو السويقتني من احلبشة ويسلبها حليتها‪،‬‬ ‫وجيردها من كسوتها‪ ،‬ولكأني أنظر إليه‪ :‬أصليع‪ ..‬إفيدع ‪..‬‬ ‫يضرب عليها مبسحاته ومعوله”‪ .‬مسند أمحد (‪،15-14/12‬‬ ‫ح‪ )7053‬شرح وتعليق أمحد شاكر وقال‪ :‬إسناده صحيح‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬كةعبة دةِروخَينرآ لةاليةن خاوةن دوو قاضة‬ ‫باريكةكةوة كة حةبةشييةو رازَينراوةكةي الدةباتء‬ ‫ثؤشاكةكةي دةِرنآو فِرَييدةدات‪ ،‬وةك ئةوة واية بيبينم‪:‬‬ ‫كة سةري ئةسآلعة –واتة‪ :‬توكي ناوةِراستء ثَيشي سةري‬ ‫َ‬ ‫هةلوةريوة‪ -‬وة جومطةي قاضي لةطةأل ثَييدا ترازاون ‪..‬‬ ‫‪48‬‬

‫بةثاضء خاكةنازةكةي ثَييدا دةكَيشَيت‪.‬‬ ‫لةفةرموودةيةكيرتدا دةفةرموَيت‪“ :‬أسود ‪ ..‬أفجع”‪ .‬مسند‬ ‫اإلمام أمحد (‪ ،316-315/3‬ح‪ )2010‬والبخاري (‪.)460/3‬‬ ‫واتة‪ :‬رةشثَيستةو لةِرؤيشتنيدا موتةكةبريةو ثةجنةي‬ ‫هةردوو ثآي نزيك لةيةكرتينء ثاذنةكاني بآلودائةنَيت‪.‬‬ ‫ئةطةر بوترَيت‪ :‬ئةم فةرموودانة بةثَيضةوانةي فةرموودةي‬ ‫خواوةن كة دةفةرموَيت‪َ[ :‬أَومَ ْ‬ ‫ل َيَر ْوا َأ َّنا َجَع ْلَنا َحَر ًما‬ ‫َآِم ًنا‪( ]...‬العنكبوت‪ .)67 :‬وة خوا لةفيلةكاني ئةبرةهة‬ ‫ريوخَينن لةكاتَيكدا‬ ‫مةككةي ثاراستء نةيانتواني ب ِ‬ ‫ئةو كاتة قيبلةيش نةبوو‪ ،‬ئةي ضؤن ئةو كاتة دَيت كة‬ ‫ريوخَينَيت؟ لةوةآلمدا وتراوة‪:‬‬ ‫حةبةشييةك دةتوانَيت ب ِ‬ ‫كة ئةمة لةئاخرزةماندا روودةدات لةكاتَيكدا كةسَيك‬ ‫نةماوة بلآَ (اهلل‪ ،‬اهلل)‪ ،‬وة كةعبةيش ئةمينةو حةرامة هةتا‬ ‫َ‬ ‫ئةوكاتةي َ‬ ‫حةآلليدةكةن‪ ،‬ثاشان لةو ئايةتةدا‬ ‫خةلكةكةي‬ ‫ئيشارةتي تَيدانيية بؤ بةردةوامَيتيي ئةمينييةكةي‪.‬‬ ‫وةهةروةها ضةند جارَيك جةنط لةمةككةدا روويداوة‬ ‫لةهةمووي طةورةتر ئةوةي لةقةراميتةكان وةشايةوة كة‬ ‫تايةفةيةكن لةباتنييةكانء ناويان ئةطةِرَيتةوة بؤ ثياوَيك‬ ‫بةناوي (محدان قرمط) لةئةهلي كوفة‪ .‬وة ئةم تايةفة‬ ‫ثيسة لةمَيذووي درَيذياندا كاري زؤر ثيسيان ئةجنامداوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةسالي (‪)317‬ي كؤضي‪،‬‬ ‫لةسةدةي ضوارةمي كؤضيداء‬ ‫هيرَ شيانكردة سةر حاجييةكان لةِرؤذي (تةرويية)داو‬ ‫َ‬ ‫حةآللكردن‪ ،‬لةناو مةككةو ضواردةوريداو‬ ‫ماألء خوَينيان‬ ‫لةمزطةوتي حةرامء لةبةردةم كةعبةدا زؤر حاجييان‬ ‫كوشت‪.‬‬ ‫وة طومةزي (زمزم)يان رووخاندو دةرطاي كةعبةيان‬ ‫دةرهَيناو ثؤشاكةكةيان لَي َ‬ ‫داماليء بةردةِرةشةكةيان‬ ‫دةرهَيناو برديان بؤ وآلتةكةي خؤيانء (‪)22‬ساأل اليان‬ ‫مايةوة‪ .‬أنظر‪( :‬فضائح الباطنية) للغزالي ص‪ ،13-12‬و‬ ‫البداية والنهاية (‪.)161-160/11‬‬ ‫وة دوايي طةِراندييانةوة‪ ،‬ئةمةيش ثَيضةوانةي ئايةتةكة‬ ‫نةبوو‪ ،‬ضونكة ئةمة بةدةسيت بةناو موسولمَ انان روويدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل فةرموودةي ثَيغةمبةردا‬ ‫ئةمةيش يةكدةطرَيتةوة‬ ‫َ‬ ‫(‪ )j‬كةوا َ‬ ‫خةلكةكةي حةآلليدةكةن‪ .‬وة هةروةها ئةمة‬ ‫رووئةدات لةئاخرزةماندا‪ ،‬بةآلم جارَيكيرت دروستناكرَيتةوة‬ ‫‪ ..‬لةوكاتةدا كة لةسةر زةويدا موسولمَ انَيك نةماوة‪ .‬أنظر‪:‬‬ ‫فتح الباري (‪.)462-461/3‬‬

‫نيشانة بضووكةكان تةواوبوون‪ ،‬وهلل احلمد واملنة‪.‬‬ ‫بةثشتيوانيي خواي طةورة‪ ،‬ضاوةِرواني زجنريةي دووةم‬ ‫(نيشانة طةورةكاني رؤذي دوايي) بن‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫سي نهؤمي‬ ‫بونياد َيك بؤ ئةوينء‬ ‫َ‬ ‫خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫ن‪ :‬كاوة هاو ِراز‬ ‫لةهةركاتء شوَينَيكدا باسوخواسي خؤشةويسيت‬ ‫دةكرَيت‪ ،‬ثرسيارَيكي تةقليديء باوو طشتيش بةئاسؤي‬ ‫فيكرء ديدطاي موسولمَ اناندا تَيثةِردةبَيت كة ئاخؤ ئةم‬ ‫ضةمكي خؤشةويستيية ضي بَيت؟ ئايا مةبةست لةوشةي‬ ‫خ��ؤش��ةوي��س�تي تةنها ئ��ةو ح� َ‬ ‫�ال��ةت��ة ه��ةس��ت��ي��ارةي ن�َي��وان‬ ‫ه���ةردوو تومخي ن� رَ​َي�و مَيية‪ ،‬سا ئيرت دوو هاوسةريش‬ ‫بن يان دةزط�يرانء ثةيوةنديي ثةنهانيي دةرةوةي رَيسا‬ ‫شةرعييةكان بَيت؟! ئةم جؤرة خؤشةويستييةي دوايي‬ ‫كة ئيسالم هةميشة َ‬ ‫هةلوَيستء ب�ِري��اري لةبةرامبةردا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا كراوة؟ ئةي ئايا‬ ‫مامةلةي‬ ‫هةبووة‪ ،‬ضؤن سةوداو‬ ‫خؤشةويستيي راستةقينة لةئيسالمدا كامةيةء ثَيناسةو‬ ‫ج��ؤرو قؤناغء ثلةكانيان كامانةن؟! ئايا ئيسالم داني‬ ‫بةخؤشةويستيدا ناوة؟ ئيسالم بةو واقيعيةتةي خؤيةوة‬ ‫َ‬ ‫مامةلةء ياساداناندا رةنطيداوةتةوة‪ ،‬داني‬ ‫كة لةشَيوازء‬ ‫ب��ةم دي��اردةي��ةدا ن��اوة كة بَيطومان لةبنةِرةتدا لةناخي‬ ‫ق���ةوارةي مرؤظايةتيدا هةيةو جَيطرية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو تةنانةت‬ ‫سي ثلة‬ ‫سي قؤناغ‪ ،‬يان َ‬ ‫ئاييين ئيسالم خؤشةويسيت بؤ َ‬ ‫دياريكردووة‪ ،‬زياتر لةم ئايةتةدا رةنطدةداتةوة‪ ،‬هةروةك‬ ‫اؤ ُك ْم َوَأ ْبَن ُ‬ ‫ان َآَب ُ‬ ‫خواي بَيهاوتا دةفةرموَيت‪ُ [ :‬ق ْل ِإ ْن َك َ‬ ‫اؤ ُك ْم‬ ‫ري ُت ُك ْم َوَأ ْمَو ٌ‬ ‫وها َوجِ َ‬ ‫تاَر ٌة‬ ‫ال ا ْقترَ​َ ْف ُت ُم َ‬ ‫َوِإ ْخَوا ُن ُك ْم َوَأ ْزَو ُ‬ ‫اج ُك ْم َوَعِش َ‬ ‫خَ ْ‬ ‫اك ُن َت ْر َض ْوَنَها َأ َح َّب ِإَلي ُ‬ ‫ت َش ْوَن َك َس َ‬ ‫ادَها َوَم َس ِ‬ ‫ْك ْم ِم َن اللهَِّ‬ ‫َّصوا َح َّتى َي ْأِت َي اللهَُّ ِبَأ ْمِرِه‬ ‫َوَر ُسولِ‬ ‫اد فيِ َسِب ِيلِه َفترَ​َ ب ُ‬ ‫ِه َوِجَه ٍ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫اسِق َ‬ ‫ني] (التوبة‪ .)24 :‬واتة‪- :‬ئةي‬ ‫َواللهَُّ لاَ َيهِْدي الق ْوَم الف ِ‬ ‫�ي‪ -:‬ئةطةر ئَيوة‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬تؤ بةموسولمَ انان ب�َ�ل� َ‬ ‫ب��اوكء ب��راو ه��اوس��ةرو ه��ؤزو ت�يرةو ئ��ةو م� َ‬ ‫�الء سامانةي‬ ‫دةس��ت��ت��ان��ك��ةوت��ووةو ئ��ةو ب��ازرط��ان��ي��ي��ةي ل��ةب��رةون��ةم��انء‬ ‫زيانلَيكردني دةت��رس��نء ئ��ةو خ��ان��ووب��ةرةو ناوضةيةي‬ ‫تيايدادةذين‪ ،‬ئةمانة ه��ةم��ووي ل��ةالت��ان خؤشةويسترتن‬ ‫لةخوداو ثَيغةمبةرةكةي (‪)h‬ء جيهاد لةثَيناوي خوادا‪،‬‬ ‫ئ��ةوا ض��اوةِرَي��ي فةرماني خ��واب��ن ت��ا ف��ةرم��ان��دةردةك��اتء‬ ‫دةتاخناتة ريزي ياخيبووانةوة‪ ،‬بَيطومان خودايش رَيي‬ ‫راس��ت ثيشاني ئ��ةو كةسانة ن���ادات ك��ة لةطوَيِر َ‬ ‫ايةليء‬ ‫ثةيِرةوكردني فةرمانةكاني خودا دةردةضن‪.‬‬ ‫سي جؤرو قؤناغء ثلةكاني‬ ‫لةم ئايةتة ث�يرؤزةدا هةر َ‬ ‫خؤشةويسيت دياريكراون‪ ،‬وةك‪:‬‬

‫ثلةي يةكةم‪ /‬دياردةي خؤشةويستيي َ‬ ‫باال‪ :‬بؤ خوداو‬ ‫ثَيغةمبةر (‪)h‬ء تَيكؤشان لةِرَيي خوادا‪.‬‬ ‫ثلةي دووةم‪ /‬دي��اردةي خؤشةويستيي ناوةنديي‪ :‬بؤ‬ ‫باوك‪ ،‬دايك‪ ،‬كوِر‪ ،‬نةوة‪ ،‬خوشكء برا‪ ،‬هاوسةر‪ ،‬هؤز‪ ،‬ترية‪،‬‬ ‫هاوسي‪.‬‬ ‫خزمء كةسوكار‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ثلةي سَييةم‪ /‬دي��اردةي خؤشةويستيي نزم‪ :‬بؤ ثارة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫مال‪ ،‬سامان‪ ،‬خانووبةرة‪ ،‬باخء بَيستان‪ ،‬ظَيلال‪ ،‬دوكانء‬ ‫بازاِر‪ ،‬ناوضةو شوَيين نيشتةجَيبوون‪ ،‬تةنانةت عةشقء‬ ‫خؤشةويستيي نَيوان دوو تومخةكةي مرؤظيش لةثلةي‬ ‫سَييةمدا دانراوة‪.‬‬ ‫����ي ج�������ؤرةي خ���ؤش���ةوي���س�ت�ي‪ ،‬ئ���ادةم���ي���زاد‬ ‫ئ�����ةم س� َ‬ ‫َ‬ ‫ل��ةدَي��رزةم��ان��ةوة تا ئ��ةم�ِرؤ هةلسوكةوتيثَيكردووة‪ ،‬هةر‬ ‫لةضاخةكاني زووةوة بةثَيي تَيثةِربووني سةردةم تا ئةو‬ ‫كاتةي مرياتطري زةويء بةرهةمةكاني س��ةرزةوي بَيت‪،‬‬ ‫كةوابوو ئيسالم داني بةو دياردة رةسةنةي خؤشةويستيدا‬ ‫ناوة كة فيرتةتء سروشتَيكي بنةِرةتييةو خودا لةقةوارةي‬ ‫دةمةتةقيء مشتومِر‬ ‫مرؤظدا دايناوةو هيض بوارَيكي بؤ‬ ‫َ‬ ‫ن��ةه�َي��ش��ت��ؤت��ةوةو ح��ي��ك��م��ةتء دان��اي��ي خ��وداي��ش��ي ت�َي��دا‬ ‫للهَّ‬ ‫رةنطدةداتةوة‪ ،‬وةك خوا دةفةرموَيت‪ِ :‬‬ ‫[ف ْطَرَة ا ِ الَّتيِ‬ ‫َف َطَر َّ‬ ‫يل خِ َ‬ ‫اس َعَل ْيَها لاَ َتبِْد َ‬ ‫ل ْلِق اللهَِّ] (ال��روم‪.)30 :‬‬ ‫الن َ‬ ‫وات��ة‪َ :‬‬ ‫خةلكينة ئَيوةيش ثابةندي ئةو نةخشةية بن كة‬ ‫خوا ئَيوةي لةسةر بةديهَيناوة –واتة‪ :‬قورئان كةتةلؤكء‬ ‫نةخشةي ذياني ئادةميزادةكانة لَييالمةدةن‪-‬هيض جؤرة‬ ‫طؤِرانكارييةك لةهيض نةخشةو بةديهَينراوَيكي خوادا نيية‪.‬‬ ‫جا داخؤ حيكمةتء دانايي ضؤن لةم خؤشةويستييةدا‬ ‫بةديبكرَيت؟!‬ ‫َ‬ ‫ديارة ئةم حالةتي خؤشةويستييةي كة خودا لةناخي‬ ‫مرؤظدا دايناوة‪ ،‬ضةند رازو نهَينييةكي دانايانةو كاريطةري‬ ‫تَيدايةو هةركةسَيك خ��وداي ط��ةورة‪ ،‬تَيطةيشنتء َ‬ ‫عةقلي‬ ‫ساغي ثَيدابَيت‪ ،‬لَييتَيدةطاتء هةستيشيثَيدةكات‪ ،‬لةم‬ ‫رازو نهَينيية ثِر حيكمةتانةيش‪:‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -1‬خ��ؤش��ةوي��س�تي ئ��ةزم��وون �َي��ك��ي ت����الء ط��ران��ة بؤ‬ ‫مامةلةو َ‬ ‫َ‬ ‫هةلسوكةوتي مرؤظ‪ ،‬ئةم ئةزموونةيش‬ ‫شَيوازي‬ ‫ل��ةو ش���َي���وازةدا رةن���ط���دةدات���ةوةو ب��ةرج��ةس��ت��ةدةب�َي��ت كة‬ ‫خودي خؤشةويستييةكة لةذياندا دةيطرَيتةبةرء داخؤ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪49‬‬


‫سي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫بونياديَك بؤ ئةوينء َ‬

‫لةخؤشةويستييةكةيدا شَيوازَيكي ثاكء بةرز رةضاودةكات‬ ‫يان شَيوازَيكي دزَيوو بَينرخ؟! ئايا لةخؤشةويستييةكةيدا‬ ‫توندِرةودةبَيت يان ميانِرةو؟ ئايا بةخؤشةويستةكةيةوة‬ ‫ثابةنددةبَيتء توند خؤي ثَيوةدةبةستَيتةوة يان ئازادء‬ ‫ب �َي��ب��اك��دةب �َي��ت؟! ه��ةم��وو ئ��ةم��ان��ة ل��ةدواي��ي��دا دةزان���رَي���ن‪،‬‬ ‫ث��اش��ئ��ةوةي قؤناغي تاقيكردنةوةكة لةهةنطاوو ثلةي‬ ‫يةكةمةوة دةستثَيدةكات‪.‬‬ ‫‪ -2‬دياردةي خؤشةويستيي نَيو ناخي مرؤظ‪ ،‬طةورةترين‬ ‫هاندةرة بؤ ئاوةدانكردنةوةي ذياني سةرزةويء بنياتناني‬ ‫شارستانَييتء رَيكخستين كاروبارةكاني ذيان‪ .‬جا ئةطةر‬ ‫خؤشةويسيت نةبوواية لةنَيو َ‬ ‫دل��ي مرؤظدا‪ ،‬ئ��ةوا نةوةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةوليان بؤ بةديهَيناني‬ ‫رؤلةكاني ئادةميزاد لةذياندا‬ ‫م��ةب��ةس��تء ئ��ام��اجن��ةك��ان��ي��ان ن����ةدةدا‪ ،‬ل��ةس��ةردةم��ةك��ان��ي‬ ‫م �َي��ذووي ك��اروان��ي بةشةرييشدا ضةندين س���ةروةريء‬ ‫شارستانَيتييان بنياتنةدةناو لةجيهاني واقعيشدا قةوارةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيان بةدةستنةدةهَينا‪.‬‬ ‫دةولةتء سةروةريي‬ ‫‪ -3‬دي���اردةي خؤشةويسيت هؤكارَيكي بنضينةيية‬ ‫ل��ةب��ةردةوام��ي ط��رؤي مرؤييداو لةزانيين راستييةكاني‬ ‫زانست لةسةر بوونةوةرو ذيانء مرؤظ‪.‬‬ ‫‪ -4‬دياردةي خؤشةويسيت ئةطةر لةسةر بةرنامةيةكي‬ ‫دروس�����ت ئ���اِراس���ت���ةب���ك���رَي���تء س���وودم���ةن���دب���َي���ت‪ ،‬ئ���ةوا‬ ‫َ‬ ‫بةهَيزترين َ‬ ‫توندوتؤلكردني خَيزانةو‬ ‫خالي ثةيوةسيتء‬ ‫َ‬ ‫خالي بةيةكةوةبووني َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةو‬ ‫رؤلةكاني خَيزانء‬ ‫ئ��اس��وودةي��ي��ةك��ي��ش��ة ل���ةب���ةرزك���ردن���ةوةي ب��ةي��داخ��ةك��ان��ي‬ ‫ئ��اس��اي��شء ت��ةب��اي��يء ه�َي��م�نيء ئ��اش�تي ل��ةس��ةران��س��ةري‬ ‫طؤي زةويداء ضاندني تؤوي ميهرةبانيء ئةوينء سؤزة‬ ‫لةسةرتاثاي دنيادا‪.‬‬ ‫‪ -5‬رازَي����ك����ي��ت�ري دان����اي����ان����ةي ف����ةرم����ان����ي خ����ودا‬ ‫ل��ةخ��ؤش��ةوي��س��ت��ي��دا‪ ،‬ئ��ةوةي��ة دي����اردةي خؤشةويستيي‬ ‫�ةل ش����اديء خ��ؤش��ي��ي َ‬ ‫ب��اوةِرداري��ي��ان��ة ئ��ةط��ةر ل��ةط� َ‬ ‫دل���دا‬ ‫ئاوَيتةبَيت‪ ،‬ئ��ةوا ك��اري ط���ةورةء ط��رن��طء س��ةرس��وِره�َي�نَ‬ ‫دةهَينَيتة ئاراوةء رةوِرةوةي مَيذوو دةطؤِرَيتء لةجيهاندا‬ ‫لوتكةي سةربةرزيء ئابِروومةندي بنياتدةنَيت‪ ،‬هةر لةنَيو‬ ‫دنيايشدا َ‬ ‫دةولةتَيكي ط��ةورةي ئةوتؤ دروستدةكات كة‬ ‫هةرطيز خؤري ئومَيدء هيواي لَيئاوانابَيت‪ ،‬جطة لةبووني‬ ‫ضةندين مرواريي رازو حيكمةتي خودايي لةم ئؤقيانوسة‬ ‫ثانء بةرينء بَيبنةي خؤشةويستيي خوداييدا‪.‬‬ ‫ثؤلَينكردني ثلةكاني خؤشةويسيت‪:‬‬ ‫لةمةوثَيش ئاماذةمان بؤ ئةوةكرد كة خوداي ميهرةبان‬ ‫سي‬ ‫سي دياردةي خؤشةويسيت لةو َ‬ ‫لةو ئايةتةي قورئاندا َ‬ ‫ثلةيةداء بةم جؤرة بؤ دياريكردووين‪:‬‬ ‫َ‬ ‫يةكةم‪ /‬دياردةي خؤشةويستيي باال‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬دياردةي خؤشةويستيي ناوةند‪.‬‬ ‫سَييةم‪ /‬دياردةي خؤشةويستيي نزم‪.‬‬ ‫‪50‬‬

‫ئَيستايش ثشتيوان بةخوداء بةشَيوةيةكي طوجناوي‬ ‫ك��ورتء ثِرمانا لةهةريةكة ل��ةم دي���اردةو ثلةو قؤناغانة‬ ‫َ‬ ‫دةكؤلينةوة‪:‬‬ ‫ثلةي يةكةم‪ /‬دياردةي خؤشةويستيي َ‬ ‫باال‪ ،‬بؤ خوداو‬ ‫ثَيغةمبةر (‪)h‬ء تَيكؤشان لةِرَيي خوادا‪:‬‬ ‫ئةوةي لةالي كةساني باوةِردارء لةخواترسء ثارَيزكار‪،‬‬ ‫روونء ئ��اش��ك��راي��ة‪ ،‬ئ��ةوةي��ة دي�����اردةي خؤشويستين‬ ‫ثلةي يةكةم‪- ،‬خؤشويستين‪ :‬خ��وداو ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫ء جيهادكردن لةثَيناوي خوادا‪ -‬لةثلةيةكي وةها بةرزو‬ ‫ب� َ‬ ‫�االداي��ة ك��ة نابَيت ثلةو ق��ؤن��اغء خؤشةويستيي هيض‬ ‫شتَيكيرتي دن��ي��اي تَي َ‬ ‫كةلبكرَيت‪ ،‬ي��ان خوانةخواستة‬ ‫ه��اوت��او ه��اوش �َي��وةي ب��ك��رَي��ت‪ ،‬دةن��ا م��رؤظ دةب��ات��ة ري��زي‬ ‫َ‬ ‫هاوةلثةيداكارانةوة بؤ خواي بَيهاوتا‪.‬‬ ‫لةبةرئةوةي خؤشويستين خ��وداو ثَيغةمبةر (‪)h‬و‬ ‫بةرزكردنةوةي ناوي (اهلل)و جيهادكردن لةثَيناوي خوادا‪،‬‬ ‫لةداخوازيء ثلة بنةِرةتييةكاني ئيمانهَينانء باوةِردارَيتيي‬ ‫م��رؤظ��ي م��وس��ولمَ ��ان��ن‪ ،‬لةثَيداويستيية سةرةكييةكاني‬ ‫ئاييين ئيسالميشن‪ .‬تةنانةت دةروازةي��ةك��ي بنةِرةتيية‬ ‫ب��ؤ ب��ةه �َي��زك��ردن��ي ئ��اي��ي�ني خ����وداو ط��ةي��ان��دن��ي ثةيامي‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكي س��ةرزةويء بنياتناني بنكةي ئيسالم‬ ‫ئيسالم‬ ‫لةسةرانسةري زةويدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بَيطومان ئ��ةو م��رؤظ��ةي خ���اوةن ب����اوةِرةو تاموضيذي‬ ‫ب����اوةِري لةناخي َ‬ ‫دل��ي��دا ض��ةش��ت��ووة‪ ،‬ب��ةه��ةم��وو ق���ةوارةو‬ ‫طيانء ه��ؤشء هةستييةوة خ��ؤي دةس��ت��ةب��ةردةك��ات بؤ‬ ‫خؤشويستين خوداي ثاكء بةدةر لةهةر كةمء كورتيء‬ ‫خةوشء ناتةواوييةك (سبحانه وتعاىل تنزه من كل شيء)‪،‬‬ ‫ضونكة ب��ةوث��ةِري َ‬ ‫دلنياييةوة ب���اوةِري واي��ة ك��ة خ��ودي‬ ‫خ��وداي ثةرسرتاو ‪-‬بةزاتي ئيالهييةكةيةوة‪ -‬لةتةواوي‬ ‫لوتكةي ب��اآلي َ‬ ‫كامليء جوانيء طةورةييدايةوةء هيض‬ ‫شتَيك يان هيض كةسَيك بةو سيفةتانة ناطات‪ ،‬لةوةسفي‬ ‫تيرَِواننيء هةذماركاريدا‪.‬‬ ‫هةروةها مرؤظي باوةِردار‪ ،‬باوةِري بةتةواوي بةرنامةكةي‬ ‫خودا هَيناوةو بةجؤرَيك َ‬ ‫لةدليدا رةطيداكوتاوة كة ئةوة‬ ‫هةر تةنها باوةِرَيكي تيؤري نيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو كارو كؤششء‬ ‫كردةوةي جواني لَيدةخوازَيت‪.‬‬ ‫أ‪ -‬خؤشةويستيي خ��ودا لةزةمينةي ثةيِرةوكردني‬ ‫باوةِردا‪:‬‬ ‫ديارة هةر لةخؤشةويستيي خودايشدا مرؤظي باوةِردار‬ ‫هةنطاوي بةرةو ثَيشرت دةنَيت بؤ ثةيِرةوكردني بةرنامةي‬ ‫خ��وداي ث��ةروةردط��ار بةويستء ق��ةن��اع��ةتء قايلبووني‬ ‫رةه��اء َ‬ ‫دلسؤزيي ت���ةواوةوة‪ .‬هؤكارةكاني ئةم هةنطاوي‬ ‫ثةيِرةوكارييةيش‪ ،‬لةم خاآلنةدا رةنطدةدةنةوة‪:‬‬ ‫‪ -1‬مرؤظي ب��اوةِردار بةيةقينةوة دةزانَيت كة خوداي‬ ‫ث��اكء بَيخةوش ه��ةر خ��ؤي خ��اوةن��ي ئ��ةم ب��وون��ةوةرةي��ة‪،‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫سي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫بونياديَك بؤ ئةوينء َ‬

‫َ‬ ‫خاوةني َ‬ ‫لةمولكي خؤيدا سةربةستةو‬ ‫مولكيش دي��ارة‬ ‫بةخواستء ويسيت خؤي َ‬ ‫هةلسوكةوتدةكات‪ ،‬مرؤظيش‬ ‫ك��ات �َي��ك ب���ةن���دةو ئ���ةم خ���اوةن���ةي خ��ؤي��ةت��ي‪ ،‬ه���ةرئ���ةوةي‬ ‫لةسةرشانة كة خؤي ثةيوةستء ثابةندبكات بةو كارةي‬ ‫َ‬ ‫كة خ��ودا ب��ؤي ه� َ‬ ‫دوودل���يء‬ ‫َي�اوةس��ت��انء‬ ‫�ةل��ب��ذاردووة ب��ةب�رَِ‬ ‫[وَرب َ‬ ‫ُّك‬ ‫نيطةرانييةوة ‪ ..‬لةم رووةوة خودا فةرموويةتي‪َ :‬‬ ‫ي ُل ُق َما َي َشا ُء َوخَ ْ‬ ‫خَ ْ‬ ‫ان اللهَِّ َوَتَعالىَ‬ ‫ْح َ‬ ‫يَتا ُر َما َك َ‬ ‫ان لهَُ ُم خِْ‬ ‫اليرَ​َ ُة ُسب َ‬ ‫َع َّما ُي ْشِر ُك َ‬ ‫ون] (القصص‪ .)68 :‬واتة‪ :‬هةر ثةروةردطاري‬ ‫تؤية هةرضييةكي بوَيت بةديدةهَينَيتء َ‬ ‫هةليدةبذَيرَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫خةلكي ئةو دةسةآلتةيان نييةو سةرثشكنةكراون‪ ،‬ثاكيء‬ ‫بَيطةرديء َبلندي بؤ خواية‪ ،‬لةبةرامبةر ئ��ةو شتانةوة‬ ‫َ‬ ‫بةهاوةلي‪.‬‬ ‫نةفامان دةيكةن‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لاَ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫[وَما ك َ‬ ‫ان مِلؤِم ٍن َو ُمؤِمن ٍةِإذا‬ ‫هةروةها فةرموويةتي‪َ :‬‬ ‫ون لهَُ ُم ِخْ‬ ‫َق َ‬ ‫اليرَ​َ ُة ِم ْن َأ ْمِرِه ْم َوَمنْ‬ ‫ضى اللهَُّ َوَر ُسولُ ُه َأ ْم ًرا َأ ْن َي ُك َ‬ ‫للهَّ‬ ‫ْص ا َ َوَر ُسوَل ُه َفَق ْد َض َّل َضلاَلاً ُمِبي ًنا] (األحزاب‪.)36 :‬‬ ‫َيع ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬بؤ هيض ثياوو ئافرةتيكي بِروادار دروستنيية‪ ،‬كاتيك‬ ‫خواو ثَيغةمبةرةكةي (‪ )h‬بِرياري شتَيك بدةن‪ ،‬ئةوان‬ ‫سةرثشكنب لةئةجنامداني ئ��ةو ك���ارةدا‪ ،‬ضونكة ئ��ةوةي‬ ‫سةرثَيضيبكات لةفةرماني خ��واو ثَيغةمبةرةكةي (‪)h‬‬ ‫ئةوا بةِراسيت بةئاشكرا طومِراو سةرلَيشَيواوة‪.‬‬ ‫‪ -2‬مرؤظي باوةِردار بةشَيوةيةكي روونء ئاشكرا ئةوة‬ ‫دةزانَيت كة خوداي مةزن ئاطاداري هةموو شتَيكةو هةر‬ ‫خؤيشي زاناو ئاطاداري هةموو كاروبارَيكة ‪ ..‬جا كةوابوو‬ ‫خودا هةر خؤي سةبارةت بةداناني شةرعء ياساء رَيبازء‬ ‫حوكمةكان زاناء شارةزايةء دةزانَيت ضي بؤ بةندةكاني‬ ‫َ‬ ‫بةكةلكة‪ ،‬دةزانَيت كامةية بةرذةوةندييةكانيانء‬ ‫خؤي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ضؤنيشيان ب��ؤ بةديدةهينيت‪ ،‬وةك ل��ةم رستانةي ناو‬ ‫هةندَيك لةئايةتةكانيدا فةرموويةتي‪ُ [ :‬ق ْل َأَأ ْن ُت ْم َأ ْعَل ُم َأِم‬ ‫اللهَُّ] (البقرة‪ .)140 :‬وات��ة‪ :‬ثَي َ‬ ‫يانبل َي‪ :‬باشة ئايا ئَيوة‬ ‫[واللهَُّ َي ْعَل ُم َوَأ ْن ُت ْم لاَ َت ْعَل ُم َ‬ ‫ون] (البقرة‪:‬‬ ‫دةزانن يان خوا؟! َ‬ ‫‪ .)216‬وات��ة‪ :‬بَيطومان ه��ةر خ��وا خ��ؤي دةزان �َي��ت –خيرَ‬ ‫[واللهَُِّب ُك ِّل َش ْي ٍء َعِلي ٌم] (البقرة‪:‬‬ ‫لةضيداية‪ -‬ئَيوة نايزانن‪َ .‬‬ ‫‪ .)282‬واتة‪ :‬خوا بةهةموو شتَيك زاناية‪.‬‬ ‫‪ -3‬ه���ةروةه���ا م��رؤظ��ي ب������اوةِردار ك��ة خ����وداي خ��ؤي‬ ‫خؤشويست‪ ،‬بةرنامةكةي ثيادةدةكات‪ ،‬لةبةرئةوةيشة‬ ‫َ‬ ‫بةدلنياييةوة دةزانَيت كة خودا هةر خؤي داناية لةهةر‬ ‫ك��ارَي��ك��دا ك��ة دةي��ك��ات‪ ،‬دان��اي��ي خ��وداي��ش وات���ة‪ :‬داناني‬ ‫هةرشتَيك لةشوَيين طوجناوي خؤيدا‪ ،‬بةو رةنطةي كة‬ ‫دةبَيتة هؤكاري بةديهَيناني بةرذةوةندييةكانء البردني‬ ‫[واللهَُّ َعِلي ٌم َحِكي ٌم] (النساء‪:‬‬ ‫شتة خراثء نابةجَيكان‪َ ..‬‬ ‫‪ .)26‬واتة‪ :‬خوا زاناو داناية‪.‬‬ ‫[ِإ َّن ُه َعِزي ٌز َحِكي ٌم] (األنفال‪ .)63 :‬واتة‪ :‬بةِراسيت ئةو‬ ‫زاتة باآلدةستء داناية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -4‬مرؤظي باوةِردار بةضاكي ئةو راستييةيش دةزانيت‬

‫ك��ة م���رؤظ خ��ؤي ض��ةن��دة ش����ارةزاو ك��ارام��ة ب �َي��ت‪ ،‬هَيشتا‬ ‫دةستةوسانة لةداناني ياساء شةرعدا بؤ ذياني خؤي‪،‬‬ ‫لةبةرئةوةي م��رؤظ خؤي ك��ةمء كورتيي تَيدايةو بةهرةو‬ ‫زان��س��تء ش��ارةزاي��ي��ش��ي س���ن���وردارن‪ ،‬ج��ط��ةل��ةوةي م��رؤظ‬ ‫بةكارتَيكةرة ذينطةييةكان كاريتَيدةكرَيت‪ ،‬بةهؤي سؤزو‬ ‫هةواو ئارةزوويشييةوة دةخرؤشَيتء بةو بريوباوةِرةي‬ ‫َ‬ ‫لةئؤبالي خؤيدا دايناوة خرؤشاوو كارتَيكراو‬ ‫ذيانيش كة‬ ‫َ‬ ‫دةبَيت‪ ،‬جطة لةسةرسامبوونيء كارتيكراويي بةو مةيلء‬ ‫ئارةزووانةي كة بةالي طروثء ثارتء اليةنَيكةوة هةيةتي‪.‬‬ ‫لةم رووةوة خودا فةرموويةتي‪َ[ :‬أَفَغيرَْ اللهَِّ َأ ْبَتِغي َحَك ًما‬ ‫ُو الَِّذي َأ ْن�َ�ز َل ِإَلي ُ‬ ‫صلاً ] (األنعام‪.)114 :‬‬ ‫اب ُمَف َّ‬ ‫ْك ُم ا ْلِكَت َ‬ ‫َوهَ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬ئايا رةواي��ة ‪-‬بؤ مين ثيغةمبةر‪ ،‬بؤ مين ب�ِروادار‪-‬‬ ‫جطة لةخوا كةسَيكيرت بكةمة دادوةر‪ ،‬لةكاتَيكدا ئةو زاتة‬ ‫كتَييب ث�يرؤزي خ��ؤي –كة قورئانة‪ -‬بؤ داب��ةزان��دوونء‬ ‫هةموو دروستء نادروستَيكي تَيداجياكراوةتةوة‪.‬‬ ‫�ت َمِن خَّ َ‬ ‫ات� َ�ذ ِإلهَ​َ � ُه َه�َ�وا ُه‬ ‫هةروةها فةرموويةتي‪َ[ :‬أَف�َ�رَأ ْي� َ‬ ‫َوَأ َض َّل ُه اللهَُّ َعَلى ِع ْل ٍم َو َخَتَم َعَلى سمَ ِْعِه َوَق ْلِبِه َو َجَع َل َعَلى‬ ‫�ص�ِ�رِه ِغ� َ‬ ‫يه ِم� ْ�ن َبعِْد اللهَِّ َأَف�َل�اَ َت� َ�ذ َّك � ُر َ‬ ‫ون]‬ ‫�او ًة َفَم ْن َيهِْد ِ‬ ‫َب� َ‬ ‫�ش� َ‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫(اجلاثية‪ .)23 :‬واتة‪ :‬هةوا بدةري ئايا ئةو كةسةي كة‬ ‫ويستء ئ��ارةزووي خؤي كردؤتة خواي خ��ؤي؟! بةهؤي‬ ‫ئ��ةوةوة خوايش طومِرايكردووة كة زانيويةتي شاياني‬ ‫ئةوةية لةئةجنامي بةد َ‬ ‫هةلوَيستيي خؤيداء مؤري ناوة‬ ‫بةدةزطاي بيسنتء َ‬ ‫دلء دةروونيداو ثةردةيشي هَيناوة‬ ‫كي هةية جطة‬ ‫بةسةر ض��اوو دةزط��اي بينينيدا‪ ،‬جا ئيرت َ‬ ‫ل��ةخ��وا ه��ي��داي��ةتء رَينمووييبكات‪ ،‬ئايا بريناكةنةوةو‬ ‫ئامؤذطاري وةرناطرن؟‪.‬‬ ‫لةبةر ئةم هؤكارة زانيارخيوازيانة‪ ،‬مرؤظي ب��اوةِردار‬ ‫خ���وداي خ��ؤش��دةوَي��ت‪ ،‬خ��وداي��ش تةنها خ��ؤي خ��اوةن��ي‬ ‫َ‬ ‫مولكي ئامسانةكانء زةويء هةرضي لةبوونةوةردايةء‬ ‫هةرخؤي كردطارةو زاناء بةتواناء داناية‪ .‬هةربؤيةيش‬ ‫مرؤظي باوةِردار بةهةموو هةستء هؤشء بريو طيانييةوة‬ ‫خؤي تةرخاندةكات بؤ خؤشويستين خوداء ثةيِرةوكردني‬ ‫بةرنامةكةي بةحةزو قايلبوونء باوةِرييةوة‪.‬‬ ‫ب‪ -‬خؤشويستين ثَيغةمبةري خودا (‪:)h‬‬ ‫بَيطومان ئةو مرؤظة باوةِردارةي لةناخدا تامي باوةِري‬ ‫ضةشتبَيت‪ ،‬خ��ؤي دةس��ت��ةب��ةردةك��ات بةهةموو هةستء‬ ‫هؤشء بريو طيانييةوة بؤ خؤشويستين ثَيغةمبةر (‪،)h‬‬ ‫ضونكة لةكةسايةتيء ناخي ثاكيدا ئ��ةم خ� َ‬ ‫�ال��ة دي��ارء‬ ‫رؤشنانة بةديدةكرَيت‪:‬‬ ‫‪ -1‬ثَيشةنطيي ب��اش (األس���وة احل��س��ن��ة)‪ :‬خ��ودا ئةم‬ ‫َ‬ ‫خةسلةتة ديارو طةورةيةي بةتايبةتي بةثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫بةخشيوة‪ ،‬دياردةكاني ثَيشةنطيء ثَيشِرةوايةتيي زاتي‬ ‫ثاكي ثَيغةمبةر (‪ )h‬لةسةرجةم كردةوةو فةرموودةكانء‬ ‫ب �ِري��ارو رةوش��ت��ة ب��ةرزةك��ان��ي��ش��ي��دا‪ ،‬رةن��ط��ي��ان��داوةت��ةوةو‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪51‬‬


‫سي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫بونياديَك بؤ ئةوينء َ‬

‫ثَييدراوة‪ .‬وةك خودا خؤي لةوبارةيةوة فةرموويةتي‪َ[ :‬لَق ْد‬ ‫ول اللهَِّ أُ ْسَو ٌة َح َسَن ٌةمِ َ‬ ‫ل ْن َك َ‬ ‫َك َ‬ ‫ان َي ْر ُجو اللهََّ َوا ْلَي ْوَم‬ ‫ان َل ُك ْم فيِ َر ُس ِ‬ ‫آَْ‬ ‫ريا] (األحزاب‪ .)21 :‬واتة‪ :‬سوَيند بةخوا‬ ‫الِخَر َوَذَكَر اللهََّ َكِث ً‬ ‫بةِراسيت لةثَيغةمبةري خوادا (‪ )h‬ضاكرتين منوونةي‬ ‫ت��ةواوو رَيكوثَيك هةية تا ضاويلَيبكةنء شوَينيبكةون‪،‬‬ ‫بةتايبةت بؤ ئةو كةسانةي رةزامةنديي خوايان مةبةستة‪،‬‬ ‫سةرفرازيي قيامةت ئاواتيانة‪ ،‬هةميشةو بةردةوام يادي‬ ‫خوا بةزؤريي ئةجنامدةدةنء زمانيان ثاراوة بةيادي ئةو‪.‬‬ ‫‪ -2‬منوونةي ب��ةرزو َ‬ ‫باال (املثل األعلى)‪ :‬خودا خؤي‬ ‫ئةم ثَيغةمبةرةي (‪ )h‬كؤتا قؤناغي مرؤظايةتي‪ ،‬لةهةموو‬ ‫َ‬ ‫[وَما‬ ‫هةلةو ناتةواويةك بةدوورطرتووة‪ ،‬وةك فةرموويةتي‪َ :‬‬ ‫وحى (‪ ])4‬النجم‪.‬‬ ‫ُوِإلاَّ َو ْح ٌي ُي َ‬ ‫َي ْنِط ُق َعِن الهَْ َوى (‪ِ)3‬إ ْن هَ‬ ‫واتة‪ :‬طوفتاري لةئارةزووبازيء هةواو هةوةسةوة نيية‪.‬‬ ‫ئةمةي كة رايدةطةيةنَيت تةنها نيطاو وةحيي خوايية‪.‬‬ ‫‪ -3‬رةوشيت مةزن (اخللق العظيم)‪ :‬خودا ئةم وةسفة‬ ‫ن��ةم��رةي بةتايبةتي ب��ةك��ؤت��ا ث�َي��غ��ةم��ب��ةري (‪ )h‬خؤي‬ ‫بةخشيوة‪ ،‬ه���ةروةك ف��ةرم��ووي��ةت��ي‪[ :‬وإن���ك لعلى خلق‬ ‫عظيم] (القلم‪ .)4 :‬وات��ة‪ :‬بةِراسيت تؤ لةسةر رةوشتء‬ ‫خوويةكي زؤر جوانء ثةسةندء بَيوَينةو مةزنيت‪.‬‬ ‫ئ��ي��دي زؤر ئ��اس��اي��ي��ة ك��ة خ���ودا ك��ات�َي��ك ئ���ةم سيفةتة‬ ‫زؤر دي���ارو تايبةتييانةي ب��ةدواي�ين ثَيغةمبةري (‪)h‬‬ ‫خ���ؤي بةخشيبَيت‪ ،‬ئينجا ك��ةس��ان��ي ب������اوةِردار ‪-‬وةك‬ ‫َ‬ ‫بةهاوةالن‬ ‫يةكةم جيلء ن��ةوةي هاوسةردةمي خؤي‪ ،‬كة‬ ‫َ‬ ‫ناوبراون‪ -‬مةيلَيكي ئَيجطار زؤريان بؤي هةبيتء سؤزو‬ ‫خؤشةويستيي زؤري بؤ دةربِرنء لةكةسايةتيي ثاكي ئةم‬ ‫نيرَ راوةي خوداياندا (‪ )h‬ثَيشةنطَيتيي باشء منوونةي‬ ‫َ‬ ‫باالء خووِرةوشيت طةورة ببينن‪ ،‬لةهةرشتَيكدا كة بةذياني‬ ‫دينء دنيايانةوة ثةيوةستبَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫�����اوةالن ئ���ةوةن���دة ث �َي��غ��ةم��ب��ةري (‪ )h‬س�����ةروةرو‬ ‫ه�‬ ‫سةركردةو ثةروةردياريان خؤشدةويست‪ ،‬حةزياندةكرد‬ ‫هيض كاتَيك لَييجياننةبنةوةو لةهةموو ساتَيكدا خؤيان‬ ‫بةقوربانيبكةن ‪ ..‬هةزاران منوونة لةم رووةوة هةيةو تةنها‬ ‫بةخوَيندنةوةي كتَيبةكاني ذياننامةي ثَيغةمبةر (‪)h‬ء‬ ‫�اوةالن تينوَيتيي خوَينةراني بةِرَيز دةشكَيت‪َ .‬‬ ‫ه� َ‬ ‫بةالم با‬ ‫منوونةيةك لةو دةيان هةزار منوونانة بطيرَِينةوة‪ :‬ئيمام‬ ‫بةغةوي لةسةوبانةوة كة خزمةتكارَيكي ثَيغةمبةربووة‬ ‫(‪ ،)h‬طيرَِاوَيتييةوة‪ ،‬كة بَيطومان سةوبان ثَيغةمبةري‬ ‫(‪ )h‬زؤر خ��ؤش��وي��س��ت��ووةء ل��ةس��ةر س��ات�َي��ك��ي كةمي‬ ‫نةديتين بَيئارامدةبوو ‪ ..‬رؤذَي��ك��ي��ان س��ةوب��ان ه��ات بؤ‬ ‫خزمةتي ثَيغةمبةر (‪)h‬و رةنطء رووي زؤر طؤِرابوو‪..‬‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرمووي‪« :‬ئةي سةوبان –بؤضي رةنطء‬ ‫رووت طؤِراوة؟ ئةويش وتي‪ :‬ئةي ثَيغةمبةري خوا (‪،)h‬‬ ‫هيض ن��ةخ��ؤش��يء ئازارَيكيشم نيية ‪ ..‬ب� َ‬ ‫��ةالم كاتَيك تؤ‬ ‫نةبينم‪ ،‬تووشي تةنهاييء نيطةرانييةكي وةها دةمب كة‬ ‫‪52‬‬

‫بريوهؤشم ناهَيَلَيت‪ ،‬هةتا ثَيتدةطةم ‪ ..‬ثاشان بريي رؤذي‬ ‫دواي��ي دةكةمةوةو دةترسم لةوَييش تؤ نةبينم‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثَيغةمبةرانيرتداء منيش‬ ‫تؤ لةشوَينَيكي بةرزدايت‬ ‫ئةطةر خواي طةورة مبخاتة بةهةشتةوة لةشوَينَيكي دوورء‬ ‫نزمرت لةتؤدا دةمب كة لةخوار شوَيين ثريؤزي تؤوةية‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫خؤ ئةطةر نةخريمَ ة بةهةشتةوة ئةوا هةرطيز ناتبينمةوة»‪.‬‬ ‫لةسةر ئةم وتووَيذةي نَيوان سةوبانء ثَيغةمبةر (‪،)h‬‬ ‫خودا بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫هاوةلة خزمةتكارةو سةرجةم‬ ‫وةالمدانةوةي ئةم‬ ‫ه� َ‬ ‫�اوةالنء موسولمَ اناني دواي خؤيشيان‪ ،‬كة ئةم جؤرة‬ ‫نيطةرانييةيان هةبَيت‪ ،‬ئةم ئايةتةي ن��اردة خ��وارةوة كة‬ ‫الر ُس َ‬ ‫ول َف ُأوَلِئ َك َمَع الَِّذ َ‬ ‫ين‬ ‫[وَم ْن ُيِطِع اللهََّ َو َّ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ني َو ُّ‬ ‫َأ ْنَعَم اللهَُّ َعَليِْه ْمِم َن َّ‬ ‫الصالحِ​ِ َ‬ ‫ِّيق َ‬ ‫النِب ِّي َ‬ ‫ني‬ ‫الصد ِ‬ ‫الشَهَدِاء َو َّ‬ ‫ني َو ِّ‬ ‫َو َح ُس َن أُوَلِئ َك َرِفي ًقا] (النساء‪ .)69 :‬وات��ة‪ :‬هةركةسَيك‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةليي فةرمانةكاني خوداو ثَيغةمبةر (‪ )h‬بَيتء‬ ‫جَيبةجَييانبكات َ‬ ‫بةدلسؤزييةوة‪ ،‬ئةوا ئةم جؤرة كةسانة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوانةدان كة خودا نيعمةتء بةخششء‬ ‫لةقيامةتدا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ك��ةرةم��ي خ��ؤي ب��ةس��ةري��ان��دا دةِري���ذي���ت لةثيغةمبةرانء‬ ‫راستطؤيانء شةهيدانء ثياوضاكان‪ ،‬ئةم جؤرة كةسانة‬ ‫ثلةي ب��اشء ط���ةورةي هاوِرَييةتي ثَيغةمبةريان (‪)h‬‬ ‫لةبةهةشتدا ثَيدةدرَيت‪.‬‬ ‫ج‪ -‬خ��ؤش��وي��س��ت�ني ج��ي��ه��ادء ت �َي��ك��ؤش��ان ل��ةث�َي��ن��اوي‬ ‫رةزامةنديي خوادا‪:‬‬ ‫ب�َي��ط��وم��ان ئ��ةو م��رؤظ��ة ب������اوةِردارة ث��ت��ةوةي ك��ة تامي‬ ‫تةواوي باوةِردارانةي َ‬ ‫لةدلء قةوارةو ناخيدا ضةشتووة‪،‬‬ ‫ب��ةه��ةم��وو ن���اخء ه��ةس��تء ط��ي��انء ق��ةوارةك��ةي��ةوة خؤي‬ ‫تةرخاندةكات بؤ خؤشويسنتء بةشداريكردن لةجيهادء‬ ‫س��ةرخ��س��ت�ني ئ��اي��ي�ني ئ��ي��س�لام��دا‪ ،‬س��ا ئ��ي��دي ض��ةن��دةي‬ ‫قوربانيدان بوَيت لةتواناء ك��اتء م� َ‬ ‫�الء س��ةرو سامانء‬ ‫تووشي هةر ناِرةحةتيء ترسء كارةساتَيكيش لةثَيناوي‬ ‫خوداي مةزندا ببَيت‪ ،‬ب��ةردةوام خؤي دةباتة ثَيشةوة بؤ‬ ‫خؤشويستين تَيكؤشانء جيهادكردن‪ ،‬ضونكة خودايش‬ ‫َ‬ ‫لةطةل باوةِرداراندا تَيكؤشَيتء‬ ‫داواي ئةوةي لَيكردووة كة‬ ‫بِروات بؤ بةرةكاني جةنطء جيهادكردن بةمةبةسيت‪:‬‬ ‫‪ -1‬رزطاركردني َ‬ ‫خةلكي‪ ،‬لةثةرستين شيت نابةجَيوة بؤ‬ ‫ثةرستين خوداي تاكء تةنها‪.‬‬ ‫‪ -2‬قوتاركردني َ‬ ‫خةلكي‪ ،‬لةتةنطةبةريي دن��ي��اوة بؤ‬ ‫فراوانيي ئاسؤي هيدايةتء رَينمايي‪.‬‬ ‫‪ -3‬دةربازكردني َ‬ ‫خةلكي‪ ،‬لةستةمي رَيضكةو رةوتة‬ ‫دةستكردةكانةوة بؤ ثةيِرةوكردني جوانرتين بةرنامةي‬ ‫خودا‪.‬‬ ‫‪ -4‬س��ةرب��ةس��ت��ك��ردن��ي��ان ل��ةدةس�تي س��ت��ةم��ي ئايينة‬ ‫دةستكاريكراوةكان بؤ بةرنامةي ثِر لةدادو يةكسانيخوازي‬ ‫ئيسالم‪.‬‬ ‫‪ -5‬ضونكة ل��ةب��ةرةي ِرووب��ةِرووب��وون��ةوةي دوذمناني‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫سي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫بونياديَك بؤ ئةوينء َ‬

‫ب���َي���ب���اوةِردا‪ ،‬م���رؤظ���ي ئ��ي��س�لاخم��وازو ب�������اوةِردار خ��ؤي‬ ‫راثَيضدةكات بؤ خؤشويستين جيهادو تَيكؤشاني سةخت‪،‬‬ ‫ئةمةيش لةثَيناوي خؤشيي دوو شتدا دةبَيت‪:‬‬ ‫أ‪ -‬يان سةركةوتنء ضنينةوةي بةرهةمةكاني سةركةوتن‬ ‫لةذياني دنيادا‪.‬‬ ‫ب‪ -‬يان بةدةستهَيناني ثلةي بةرزي شةهيدبوون‪.‬‬ ‫‪ -6‬جيهادي بؤية خؤشدةوَيت تا بةسؤماي هةردوو‬ ‫ض���اوان���ي خ���ؤي ئ� َ‬ ‫���االي ئ��ي��س�لام ب��ةب��ةرزي��ي��ةوة ببينَيت‬ ‫ك��ة ل��ةك��ةش��وه��ةواي رزط��اري��دا دةش��ةك �َي��ت��ةوةء َ‬ ‫دةول��ةت��ي‬ ‫ض��ةس��ث��ان��دن��ي ح��وك��م��ي خ�����وداء دةس���ت���وري ق���ورئ���ان‪،‬‬ ‫هاتؤتةكايةوةو شكؤو سةروةريي موسولمَ انانيشي تَيدا‬ ‫بةديهاتووة‪.‬‬ ‫‪ -7‬يةكَيك لةبةرهةمةكاني خؤشويستين جيهادء‬ ‫�ةل��ي ه� َ‬ ‫ش��ةه��ي��دب��وون‪ ،‬ئ��ةوةب��وو ك��ة ي��ةك��ةم ك��ؤم� َ‬ ‫�اوةالن��ي‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬ثاشان شوَينكةوتووة راستةكانيان‪،‬‬ ‫بةمسةرء ئةوسةري زةويدا بةِرَيكةوتن بؤ طةياندني ضراي‬ ‫ئيسالم بةطةالني نَيو تاريكيي نةفاميء بةربةرةكانيكردنء‬ ‫لةناوبردني ستةمكارانء سِرينةوةي شوَينةوارةكاني‬ ‫ط��وم�ِراي��ي‪ .‬ه��ةروةه��ا ب��ؤ ب��ةرزك��ردن��ةوةي بةيداخةكاني‪:‬‬ ‫زانست‪ ،‬شارستانييةت‪ ،‬بنيادنان‪ ،‬ئاوةدانكردنةوةي زةوي‬ ‫بةبةرهةمي ث�ِرب��ةرةك��ةتء بنةماكاني‪ :‬يةكخواثةرسيت‪،‬‬ ‫دادثةروةري‪ ،‬برايةتي‪ ،‬يةكساني‪ ،‬لةويذداني مرؤظايةتيدا‪.‬‬ ‫تةنها (ال إله إال اهلل حممد رسول اهلل) درومشيان بوو ‪..‬‬ ‫(أهلل أكرب)يش هاوارو نةعرةتةيان بوو‪ ..‬جيهاد رَيبازيان‬ ‫ب��وو ‪ ..‬م���ردنء خ��ؤ بةختكارييش ل��ةث�َي��ن��اوي خ���وادا‪،‬‬ ‫ثريؤزترين هيوايان ب��وو‪ .‬ئةطةر يةكَيك ل��ةوان لةثَيناوي‬ ‫خواداو لةمةيدانةكاني جيهاددا شةهيدبوواية‪ ،‬دةيطوت‪:‬‬ ‫«وعجلت إليك رب��ي لرتضى»‪ .‬وات��ة‪ :‬ئ��ةي ث��ةروةردط��ارم‬ ‫بةثةلةو ب��ةه� َ‬ ‫�ةل��ةداوان رام��ك��رد ب��ؤ الت ت��ا لَيمِرازيبيت‪.‬‬ ‫يةكَيكي ديكةيشيان لةدوا هةناسةيدا دةيوت‪« :‬غدا ألقى‬ ‫األحبة حممدا وصحبه»‪ .‬واتة‪ :‬سبةي بةخؤشةويستامن‬ ‫َ‬ ‫هاوةالني‪.‬‬ ‫دةطةم‪ ،‬بةموحةممةد (‪)h‬و‬ ‫َ‬ ‫يةكَيكي ديكةيشيان هةر لةو جيلي يةكةمي سةرقافلةي‬ ‫قوربانيدانة‪ ،‬لةمةيدانةكاني شةرةفدا بةربةرةكانَيي طياني‬ ‫خؤي دةكردء دةيوت‪« :‬هذا هو يوم الفرح األكرب»‪ .‬ئةمِرؤ‬ ‫رؤذي شاديية هةرة مةزنةكةية‪.‬‬ ‫ج��ا ئ��ةط��ةر ئ���ةوان خؤشةويستيي خ���وداء ثَيغةمبةر‬ ‫(‪)h‬ء جيهاد لةثَيناوي خ��وداي��ان ل� َ‬ ‫�ةدل��دا ن��ةب��وواي��ة‪،‬‬ ‫فةحتي َ‬ ‫والت���انء ش��ارو مةملةكةتانيرتيان بؤ ن��ةدةك��راء‬ ‫شارستانَيتيي تازةيان بؤ طةالني ستةمديدة بنيادنةدةناء‬ ‫رَي������زي ئ��ي��س�لام��ي��ان ل���ةخ� َ‬ ‫��ةل���ك ن����ةدةن����او ئ��ي��س�لام��ي��ان‬ ‫َ‬ ‫بالونةدةكردةوةء هيواي شةهيدبوونيشيان لةثَيناويدا‬ ‫نةدةخواستء لةماوةي كةمرت لةضارةكة سةدةيةكدا دوو‬ ‫ئيمثراتؤرييةتي طةورةي ئةو سةردةمةيان نةدةِرووخاند‪.‬‬

‫لةثَيناوي ئ��ةم وات��اء ضةمكة ث�يرؤزو َبلندانةداء بؤ ئةم‬ ‫مةبةستة ثاكوبَيطةردانةيش ‪-‬خؤشةويستيي خ��وداء‬ ‫ثَيغةمبةرةكةي (‪)h‬ء جيهادكردن لةثَيناوي خ��وادا‪-‬‬ ‫ب��ةرزت��ري��ن ث��ل��ةي خ��ؤش��ةوي��س��ت��ي��ان ب����ووةو ط��ةورةت��ري��ن‬ ‫رَي��زء س��ةرب��ةرزيء س���ةروةريء ك��ةرام��ةتء ثلةي بةرزي‬ ‫شةرافةمتةندييان هةبووة‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬دياردةي خؤشةويستيي ناوةند‪:‬‬ ‫ئ��ةم��ةي��ش وزةي����ةك����ة ل���ةه���ةس���تء س���ؤزةك���ان���ي ن��او‬ ‫َ‬ ‫دلء دةروون ك��ة لةهةسيت م��رؤظ�َي��ك��ةوة دةردةض �َي��تء‬ ‫بةثةيوةنديي‪ :‬بريوباوةِر يان هؤزو نةتةوةطةرييةوة يان‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةو خَيزانةوة يان هاوِرَييةتييةوة‪ ،‬مرؤظ بةيةكرتييةوة‬ ‫دةبةستَيتةوةو خؤشةويسيت دةكةوَيتة نَيوانيانةوة‪ ،‬ئيدي‬ ‫وردةوردة بةهؤي سؤزء بةزةييء وةفاو يةكرتويستنةوة‬ ‫ئةو خؤشةويستيية بةهَيزدةبَيت‪ ،‬بةهؤي ئةم هةستء‬ ‫سؤزةي َ‬ ‫دلء دةروونةوة كة خودا لةناخي مرؤظدا دايناوة‪،‬‬ ‫ثياواني خاوةن باوةِر يةكدييان خؤشدةوَيت‪ ،‬ئافرةتاني‬ ‫خ��اوةن باوةِريشيان وةك خوشكء كةسوكاري خؤيان‬ ‫خؤشدةوَيت‪.‬‬ ‫بةهةمان شَيوةيش ئافرةتاني خاوةن باوةِر خوشكاني‬ ‫خاوةن باوةِريان خؤشدةوَيتء ثياواني باوةِرداريشيان‬ ‫وةك براو كةسوكاري خؤيان خؤشدةوَيت‪ .‬هةر بةهؤي ئةم‬ ‫خولقاوةي خودايشة‪ ،‬نةوةو َ‬ ‫هةستء سؤزة َ‬ ‫رؤلةكان باوكء‬ ‫دايكيان خؤشدةوَيت‪ ،‬ثياو هاوسةرةكةي خؤشدةوَيت‪،‬‬ ‫ذنيش هاوسةرةكةي خؤي خؤشدةوَيت‪ ،‬خؤشةويستيي‬ ‫م��رؤظ بؤ خوشكء ب��راو خزمانء ه��ؤزو تريةكةي دةبَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هاووالتييش ن��اوض��ةو نشينطةي خؤي‬ ‫ه��ةر ب��ةم رةنطة‬ ‫خؤشدةوَيت‪.‬‬ ‫ئيسالم ئةمةي بةخؤشةويستيي ثاكء هةستء سؤزي‬ ‫ث�يرؤزء راس��تء دروس��ت دان��اوة ‪ ..‬ب� َ‬ ‫�ةالم لةاليةني ثلةو‬ ‫قؤناغةوة بةثلةي دووةمي داناوة ‪-‬دواي خؤشةويستيي‬ ‫خوداء ثَيغةمبةر (‪)h‬ء جيهاد لةثَيناوي خوادا‪.-‬‬ ‫ئةو كاريطةريء شوَينةوارانةيش كة لةخؤشةويستيي‬ ‫ناوةندييةوة س��ةره� َ‬ ‫�ةل��دةدةن لةثَيكهَيناني تاكةكةسء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةدا‪ ،‬لةالي هةموو تاكةكةسء خَيزانء‬ ‫خَيزانء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةكيش دي���ارو ئ��اش��ك��ران‪ ،‬ت��ةن��ان��ةت ناشَيتء‬ ‫نابَيت لةالي هيض كةسَيكي ذيرو خاوةن هؤشي بيسنتء‬ ‫دينت‪ ،‬ثةنهانء نةزانراو بن ‪ ..‬ضونكة حيكمةتء دانايي‬ ‫خ��وداي��ش ل��ةم ثلةي دووةم���ي خؤشةويستييةدا هةيةء‬ ‫ليرَ ةدا هةندَيكيان دةستنيشاندةكةين‪ ،‬وةك‪:‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -1‬ئ���ةط���ةر خ����ودا س����ؤزء خ��ؤش��ةوي��س��ت��ي��ي ل��ةدل��ي‬ ‫ذنءم� رَ​َي�ددا دانةناية‪ ،‬خَيزانيش ثَيكنةدةهاتء وةضةو‬ ‫ن��ةوة درَي��ذن��ةدةب��وون��ةوةء بةخَيوكردنء سةرثةرشيتء‬ ‫َ‬ ‫منداالنيان لةئارادانةدةبوو‪.‬‬ ‫ثةروةردةيش بؤ‬ ‫‪ -2‬ئةطةر خ��ودا س��ؤزو خؤشةويستيي نةخستايةتة‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪53‬‬


‫سي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫بونياديَك بؤ ئةوينء َ‬

‫دلي َ‬ ‫َ‬ ‫رؤلةكانةوة‪ ،‬ئةوا لةدةروونياندا طياني خَيزانداري‬ ‫ب���ةه���َي���زن���ةدةب���وو ث��ةي��وةن��دي��ي��ةك��ان��ي ن��َي��و خ �َي��زان��ي��ش‬ ‫ثتةونةدةبوون‪َ ،‬‬ ‫رؤلةكاني ناو ئةو خَيزانة بةضاوي بةزةييء‬ ‫ميهرةبانيء هاوكارييةوة بؤ ئةندامانيرتي خَيزانةكةيان‬ ‫نةدةِرواني‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئةطةر ئ��ةو دي���اردةي خؤشةويستييةي كة خودا‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكي بةخشيوة‪ -‬ن��ةب��وواي��ة‪ ،‬ئ��ةوا ئةو‬ ‫ب��ةف��ي�ترةت‬‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثةيوةنديية كؤمةاليةتييانةي نيوان طةالن دروستنةدةبوون‬ ‫ك��ة ل��ةس��ةر بنضينةي ي��ةك��دي ن��اس�ينء ب��ةش��داري��ك��ردن��ة‬ ‫لةبنياتناني شارستانَيتيداء س��وود لةزانسيت طةالني‬ ‫ديكة وةرنةدةطرياء بةختياريء خؤشيء ضاكةخوازي بؤ‬ ‫ئادةميزاد بةدينةدةهات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ك��ةواب��وو خؤشةويستيي ن���اوةن���دي‪ ،‬زؤر ثيويستة‬ ‫لةثَيناوي‪ :‬بةديهاتين بةرذةوةنديي تاكةكةسء خَيزاندا‬ ‫بةشَيوةيةكي تايبةتي‪ ،‬بةديهاتين بةرذةوةنديي طةالنء‬ ‫مرؤظايةتي بةشَيوةيةكي طشيت‪.‬‬ ‫ش��ةري��ع��ةت��ي ئ��ي��س�لام ل���ةئ���اِراس���ت���ةك���ردنء ي��اس��اء‬ ‫حوكمةكانيدا ئ��ةم خؤشةويستييةي ق� َ‬ ‫�وول��ك��ردووةت��ةوة‬ ‫‪ ..‬ل��ةم ب��ارةي��ةوة ضةند من��وون��ةي��ةك لةقورئاني ث�يرؤزء‬ ‫فةرموودةكاني ثَيغةمبةرةوة (‪ )h‬وةردةطرين‪ ،‬سةرةتا‬ ‫لةفةرمايشتةكاني خ��وداوة ئةم ضةند ئايةتة‪ ،‬لةسورةتة‬ ‫ئاماذة بؤ كراوةكانياندا دةهَينينةوة‪:‬‬ ‫ون َعَلى َأ ْن ُفِسِه ْم َوَل ْو َك َ‬ ‫[و ُي ْؤِث ُر َ‬ ‫اص ٌة]‬ ‫ص َ‬ ‫ان ِبِه ْم َخ َ‬ ‫‪َ -1‬‬ ‫(احلشر‪ .)9 :‬واتة‪ :‬حةز بةبةخشيين دةستكةوتةكان بةوان‬ ‫دةكةن‪َ ،‬‬ ‫فةزلي ئةوان دةدةن بةسةر خؤياندا‪ ،‬هةرضةندة‬ ‫هةذارو نةداريشن‪.‬‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫‪ِ[ -2‬إ مََّ‬ ‫ن��ا مْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫الؤِمن َ‬ ‫��وة] (احلجرات‪ .)10 :‬واتة‪:‬‬ ‫ون ِإخ� َ‬ ‫لةِراستيدا هةر بِرواداران براي يةكرتين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫�اس ِإ َّن���ا َخَل ْقَنا ُك ْم ِم��ن ذك� ٍ�رَوأن��ث��ى‬ ‫‪َ[ -3‬ي��ا َأ ُّي �َه��ا ال� َّ�ن� ُ‬ ‫َو َجَع ْلَنا ُك ْم ُشعُوبًا َوَقَبِائ َل ِلَتَعاَر ُفوا] (احلجرات‪.)13 :‬‬ ‫وات��ة‪ :‬ئةي َ‬ ‫خةلكينة بَيطومان ئَيمة هةمووتامنان لةنيرَ و‬ ‫مَييةك بةديهَيناوة –كة باوكة ئ��ادةمء دايكة ح��ةوان‪-‬ء‬ ‫كردوومانن بةضةندين تريةو طةلء هؤزي جؤربةجؤر‪ ،‬تا‬ ‫يةكرتي بناسنء ثةيوةنديتان ثَيكةوة خؤشبَيت‪.‬‬ ‫ِّين َومَ ْ‬ ‫ين مَ ْ‬ ‫‪[ -4‬لاَ َي ْنَها ُك ُم اللهَُّ َعِن الَِّذ َ‬ ‫ل‬ ‫ل ُيَق ِات ُلو ُك ْم فيِ الد ِ‬ ‫خُ ْ‬ ‫ي ُّب‬ ‫يِر ُجو ُك ْمِم ْنِدَي ِار ُك ْم َأ ْن َترَ ُّ‬ ‫بو ُه ْم َو ُت ْقِس ُطواِإَليِْه ْمِإ َّن اللهََّ حُِ‬ ‫ني] (املمتحنة‪ .)8 :‬واتة‪َ :‬‬ ‫مْ ُ‬ ‫ال ْقِسِط َ‬ ‫دلنيابن خوا ئةوةتان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫لَيقةدةغةناكات كة ضاك رةفتاريء دادثةروةري بكةن‬ ‫ئةو كةسانةدا كة جةنطيان دذتان نةكردووةء دذايةتيي‬ ‫ئايينيان نةكردوونء لةشوَينةوارتان دةرياننةكردوون‪،‬‬ ‫ضونكة بةِراسيت خوا دادثةروةراني خؤشدةوَيت‪.‬‬ ‫هةر لةم بارةيةوة ضةندين فةرموودةي ثَيغةمبةريش‬ ‫(‪ )h‬هةية وةك‪:‬‬ ‫أحدكم حتى حيب ألخيه ماحيب لنفسه»‪.‬‬ ‫‪« -1‬اليؤمن َ‬ ‫‪54‬‬

‫واتة‪ :‬هيض كةس لةئَيوة باوةِري تةواو نيية‪ ،‬ئةطةر ئةوةي‬ ‫بؤ خؤي ثَييخؤشة بؤ براكةيشي ثَييخؤشنةبَيت‪.‬‬ ‫‪« -2‬مثل املؤمنني يف ت��واده��م وترامحهم وتعاطفهم‬ ‫مثل اجلسد‪ ،‬حتى إذا اشتكى منه عضو تداعى له سائر‬ ‫اجلسر بالسهر واحلمى» رواه الشيخان‪ .‬واتة‪ :‬منوونةي‬ ‫بِرواداران لةخؤشةويسيتء ميهرةبانيء بةزةيي بةيةكرتي‬ ‫ه��ات��ن��ةوةي��ان��دا وةك ج��ةس��ت��ةي��ةك��ة ئ��ةط��ةر الي��ةك��ي ي��ان‬ ‫َ‬ ‫دةيناالند‪ ،‬دةبَيت هةموو‬ ‫ئةندامَيكي بةدةست ئازارَيكةوة‬ ‫َ‬ ‫ئةندامةكانيرتي ئةو جةستةية بةشةوخنوونيء ناالندنةوة‬ ‫هاوبةشيبكةن‪.‬‬ ‫‪« -3‬م��ن ك��ان يؤمن ب��اهلل وال��ي��وم اآلخ��رة فليحسن إىل‬ ‫جاره‪ ،‬فليكرم ضيفه» رواه الشيخان‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬هةركةسَيك باوةِري بةخوداء بةِرؤذي دوايي هةية‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دراوسَيكةي بكاتء رَيزي ميوان بطرَيت‪.‬‬ ‫با ضاكة‬ ‫َ‬ ‫بةالم ئةو دياردةيةي دووةمي خؤشةويسيت‪ ،‬كة ثلةي‬ ‫ن��اوةن��دة‪ ،‬هةندَيكجار ك��ةمء الواز دةبَيت يان دةبضِرَيت‬ ‫بةهؤي ضةند كَيشةو مةسةلةيةكي وةه��اوة كة لةوانةية‬ ‫هؤكاري ئاييين يان سياسي يان ضةند بةرذةوةندييةكي‬ ‫شةرعي تيادا ثَيشَيلكرابَيت‪ ،‬يان بةهؤي بةدِرةفتاريي ضةند‬ ‫كةسَيكةوة‪ .‬هةندَيكجار بؤ مةبةسيت ضاكةو خيرَ خوازي‪،‬‬ ‫مرؤظ ئةم ثةيوةنديية دةبضِرَينَيت تاوةكو كةساني بةدكارء‬ ‫خ��راث بةخؤياندا ب��ض��ن��ةوةو ثاشطةزببنةوةو كةساني‬ ‫طومِراو بَيباوةِريش واز لةطومِراييء بَيباوةِري بهَينن يان‬ ‫دةس��ت لةزيانطةياندنء خراثةكاري َ‬ ‫هةلطرن‪ .‬جا بؤية‬ ‫مرؤظي باوةِردار كاتَيك كةساني براي يان خوشكي خؤي‬ ‫خؤشدةوَيت لةبةر بريوباوةِرة كة خؤشيدةوَين‪ ،‬لةثَيناوي‬ ‫خوادا خؤشيدةوَين‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةطةر يةكَيك لةخؤشةويستاني‬ ‫بةثَيضةوانةي فةرمانةكاني خ��وداء ثَيغةمبةرةوة (‪)h‬‬ ‫رةفتاريدةكرد‪ ،‬دةبَيت ئةو خؤشةويستييةي رابطرَيت‪،‬‬ ‫ه��ةت��ا لةضاكبوونيء ثةشيمانبوونةوةي َ‬ ‫دلنيانةبَيت‬ ‫خؤشينةوَيتء هةر رقيلَييبَيت تةنها لةثَيناوي خوداي‬ ‫مةزندا‪ ،‬كةوابوو رقء خؤشةويسيت هةر لةثَيناوي خوادا‬ ‫دةبَيت ‪ ..‬لةم بارةيةوة ضةندين دةقي قورئانء سوننةت‬ ‫هةن وةك‪:‬‬ ‫للهَّ‬ ‫ت� ُ�د َق� ْ�و ًم��ا ُي� ْ�ؤِم� ُن� َ‬ ‫�ونِب��ا ِ‬ ‫‪ -1‬خ��ودا دةف��ةرم��وَي��ت‪[ :‬لاَ جَِ‬ ‫َوا ْلَي ْوِم آَْ‬ ‫ون َم ْن َح َّ‬ ‫الِخِر ُيَو ُّ‬ ‫اد َ‬ ‫اد اللهََّ َوَر ُسوَل ُه َوَل ْو َكا ُنوا َآَباَء ُه ْم‬ ‫ريَت ُه ْم] (اجملادلة‪ .)22 :‬واتة‪:‬‬ ‫َأ ْو َأ ْبَناَء ُه ْم َأ ْوِإ ْخَواَن ُه ْم َأ ْو َعِش َ‬ ‫كةسانَيكتان دةستناكةوَيت بِروابهَينن ب��ةخ��واو رؤذي‬ ‫دوايي‪ ،‬لةكاتَيكدا كةسانَيكيان خؤشبوَيت كة دذايةتيي‬ ‫خ��واو ثَيغةمبةرةكةيان (‪ )h‬كردبَيت‪ ،‬ئةطةرضي ئةو‬ ‫دوذمنانة باوكء باثرييان بن‪ ،‬يان نةوةيان بن‪ ،‬يان برايان‬ ‫بن‪ ،‬يان عةشريةتيان بن‪.‬‬ ‫‪ -2‬خواي بَيهاوتا لةسةر زماني (نوح) فةرموويةتي‪:‬‬ ‫وح َربَّ ُه َفَق َ‬ ‫ال َر ِّب ِإ َّن ابيِْن ِم ْن َأ ْهِلي َوِإ َّن َو ْعَد َك‬ ‫[وَن� َ‬ ‫�ادى ُن ٌ‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫سي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫بونياديَك بؤ ئةوينء َ‬

‫ني (‪َ )45‬ق َ‬ ‫اكِم َ‬ ‫ْس ِم ْن‬ ‫الحْ َ ُّق َوَأ ْن َت َأ ْحَك ُم الحْ َ ِ‬ ‫ال َيا ُن ُ‬ ‫وحِإ َّن ُه َلي َ‬ ‫ْس َل َكِبِه ِع ْل ٌمِإ ِّني‬ ‫َأ ْهِل َكِإ َّن ُه َعَم ٌل َغيرُْ َصالحِ ٍ َفلاَ َت ْسَأ ْلِن َما َلي َ‬ ‫اهِل َ‬ ‫َأِع ُظ َك َأ ْن َت ُك َ‬ ‫ني (‪( ])46‬هود)‪ .‬واتة‪- :‬ثاش‬ ‫ون ِم َن الجْ َ ِ‬ ‫هَيوربوونةوةي زريانةكة‪ -‬نوح هاواري لةخوا كردو ئينجا‬ ‫وت��ي‪ :‬ئ��ةي ث��ةروةردط��ارم ك��وِرةك��ةم لةخَيزاني من بوو‪،‬‬ ‫بَيطومان ثةمياني تؤيش راستةو –كاتي خؤي فةرمووت‪:‬‬ ‫خ �َي��زان��ي ت��ؤ رزط����ارن ل��ةت��ي��اض��وون‪ -‬ت��ؤي��ش زان��ات��ري��نء‬ ‫دادث��ةروةرت��ري�ني ف��ةرم��ان�ِرةواي��ان��ي��ت‪ ،‬خ��واي ط��ةورةي��ش‬ ‫فةرمووي‪ :‬ئةي نوح بةِراسيت ئةو لةخَيزاني تؤ نةبوو‪،‬‬ ‫ضونكة بةِراسيت ئةوكرداري ضاكنةبوو‪ ،‬كةوابوو داواي‬ ‫شتَيكم لَيمةكة كة زانياريت دةربارةي نيية‪ ،‬بَيطومان من‬ ‫ئامؤذطاريتدةكةم كة كارَيك نةكةيت‪ ،‬خؤت خبةيتة ريزي‬ ‫نةفامانةوة‪.‬‬ ‫‪ -3‬دةربارةي خؤ بةريكردني ئيرباهيم (سةالمي خواي‬ ‫[وَم��ا َك� َ‬ ‫اسِت ْغَفا ُر‬ ‫�ان ْ‬ ‫لَيبَيت) لةباوكي‪ ،‬خ��وا ف��ةرم��ووي‪َ :‬‬ ‫يه ِإلاَّ َع ْن َم ْوِعَد ٍة َوَعَدَها ِإيَّا ُه َفَل َّما َتَبينََّ َل ُه َأ َّن ُه‬ ‫ِإبَْرِاهيَم لأِ َِب ِ‬ ‫بَأ ِم ْن ُه ِإ َّن ِإبَْرِاهيَم لأَ​َ َّوا ٌه َحِلي ٌم] (التوبة‪.)114 :‬‬ ‫َع ُد ٌّو للِهَِّ َترَ َّ‬ ‫واتة‪ :‬جا داواي ئيرباهيم بؤ باوكي لةبةر َ‬ ‫بةلَينَيك بوو كة‬ ‫ثَييدابوو‪ ،‬كاتَيك بؤي دةركةوت بةِراسيت باوكي دوذمين‬ ‫خ��واي��ة‪ ،‬ئيرت خ��ؤي لَيبةريكرد‪ ،‬ب��ةِراس�تي ئيرباهيم زؤر‬ ‫بةسؤزو َ‬ ‫دلنةرمبوو زؤر خاوةني حيلم بوو‪.‬‬ ‫‪ -4‬هةروةها خودا فةرموويةتي‪ِ[ :‬إ َّن َأ ْكَرَم ُك ْم ِع ْنَد اللهَِّ‬ ‫َأ ْتَقا ُك ْم] (احلجرات‪ .)13 :‬واتة‪ :‬بةِراسيت بةِرَيزترينتان الي‬ ‫خوا‪ ،‬ئةو كةسانةتانة كة زؤرتر لةخواترسنء ثارَيزكارن‪.‬‬ ‫‪ -5‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬لةم رووةوة فةرموويةتي‪« :‬أوثق‬ ‫عرى اإلميان املواالة يف اهلل واملعاداة يف اهلل واحلب يف اهلل‬ ‫والبغض يف اهلل»‪.‬‬ ‫لةم رووةوة سةدان ئايةتء فةرموودةي ديكة هةن كة‬ ‫رؤذانة لةوتارة هةمةجؤرةكاني بؤنة ئايينييةكانء هةيينء‬ ‫جةذنةكاندا‪ ،‬بةطوَيي موسولمَ اناندا دةدرَينء دةتوامن َبلَيم‪:‬‬ ‫وةك بابةتَيكي ب��ةردةوامء ثَيويستيي طشيتء رؤذان��ةي‬ ‫لَيهاتووة‪.‬‬ ‫سَييةم‪ /‬دياردةي خؤشةويستيي نزم‪:‬‬ ‫دةيشتوانني َبلَيني‪ :‬دياردةي خؤشةويستييةكي بَيبةها‪،‬‬ ‫بَيزاركار‪ ،‬رووخ��او‪ ،‬دابةزينة نَيو َ‬ ‫ضالي نةفامي‪ ،‬بكوذي‬ ‫َ‬ ‫حالةتي مرؤظايةتيي مرؤظة‪ ،‬ئةم خؤشةويستيية نزمةيش‬ ‫ضةندين جؤرو َ‬ ‫حالةتي هةية‪ ،‬وةك‪:‬‬ ‫‪ -1‬خؤشويستين ستةمكارانء ئةو كةسانةي لةستةمء‬ ‫طوناهكاريء تاوانباريدا رؤضوونء سنووريانبةزاندووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ب��ةه��اوةل بؤ‬ ‫ه��ةروةه��ا خؤشويستين ئ��ةو شتانةي ك��ة‬ ‫خ��ودا دان���راون‪ ،‬لةمرؤظء ب��ةردو شتيرتي بَيطيان‪ ،‬خودا‬ ‫[وِم َن َّ‬ ‫ُون اللهَِّ َأ ْنَدا ًدا‬ ‫اس َم ْن َي َّتِخ ُذ ِم ْن د ِ‬ ‫فةرموويةتي‪َ :‬‬ ‫الن ِ‬ ‫للِهَّ‬ ‫للهَّ‬ ‫يبُّوَن ُه ْم َك ُح ِّب ا ِ َوالَِّذ َ‬ ‫ين َآَم ُنوا َأ َش ُّد ُحبًّا ِ] (البقرة‪:‬‬ ‫حُِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫‪ .)165‬وات��ة‪- :‬لةطةل ئةو هةموو بةلطة ئاشكرايانةدا‪-‬‬

‫َ‬ ‫لةخةلكي هةن لةجياتيي ئةوةي خوابثةرستَيت‪،‬‬ ‫هةندَيك‬ ‫شتانيرت دادةتاشَيت بؤ خؤيء –شوَيين رَينمووييةكاني‬ ‫خ��وا ن��اك��ةوَي��تء‪ -‬خ��ؤش��ةوي��س�تيء س���ؤزي دةدات بةو‬ ‫ب��تء بةرنامؤلكةو تولةِرَيطةيانةو خ��ؤش��ي��دةوَي��ن‪ ،‬وةك‬ ‫ض��ؤن ب�����ِرواداران خ��واي��ان خ��ؤش��دةوَي��ت‪ ،‬ب��ةآلم ئ��ةوان��ةي‬ ‫بِروايانهَيناوة زؤر زياتر خوايان خؤشدةوَيت –ئةو دوو‬ ‫جؤرة خؤشةويستيية هةر بةراوردناكرَين‪.-‬‬ ‫‪ -2‬ثيشانداني س��ؤزو خؤشةويستيي بؤ دوذمناني‬ ‫خودا‪ ،‬خودا‪ ،‬فةرموويةتي‪َ[ :‬يا َأ ُّيَها الَِّذ َ‬ ‫ين َآَم ُنوا لاَ َت َّتِخ ُذوا‬ ‫ونِإَليِْه ْمِب مَْ‬ ‫َع ُد ِّوي َوَع ُد َّو ُك ْم َأ ْوِلَياَء ُت ْل ُق َ‬ ‫با‬ ‫الَو َّدِة َوَق ْد َكَف ُروا مِ َ‬ ‫َج��اَء ُك� ْم ِم� َ�ن الحْ َ � ِّ‬ ‫�ق] (املمتحنة‪ .)1 :‬وات��ة‪ :‬ئةي ئةوانةي‬ ‫بِرواتانهَيناوة دوذمناني منء دوذمناني خؤتان مةكةنة‬ ‫دؤسيت طياني بةطياني‪ ،‬لةكاتَيكدا خؤشةويسيتء سؤزي‬ ‫ربوايشبوون‬ ‫خؤتانيان بؤ دةردةب��ِرن‪ ،‬بةِراسيت ئ��ةوان بَي ِ‬ ‫بةوةي لةاليةن خواوة بؤتان هاتووة‪.‬‬ ‫‪َ -3‬‬ ‫قولبوونةوة لةئارةزووي جنسيداء خؤ خستنة ناو‬ ‫كاري داوَينثيسيء بةدِرةفتارييةوة‪ ،‬خودا دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫�ال ِن ْسَو ٌة فيِ مَْ‬ ‫[وَق� َ‬ ‫اها َع ْن‬ ‫يز ُت� َ�رِاو ُد َفَت َ‬ ‫الِديَنِة ا ْم� َ�رَأ ُة ا ْلَعِز ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ني] (يوسف‪:‬‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ض‬ ‫ا‬ ‫اه‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫ًّا‬ ‫ب‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ف‬ ‫غ‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫َن ْف‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ِ َ فيِ‬ ‫ٍ ِ ٍ‬ ‫‪ .)30‬وات���ة‪ :‬ث��اش��ان ذنانَيك لةئافرةتاني ن��او ش��ار ئةم‬ ‫دةنطوباسةيان بيست‪ ،‬بؤية وت��ي��ان‪ :‬س��ةي��رة! ذنةكةي‬ ‫عةزيزي ميسر دةيةوَيت بةنةرمونياني سةرجني الوةكةي‬ ‫خؤي رابكَيشَيت بؤ الي خؤي‪ ،‬بةِراسيت ئةويندارييةكةي‬ ‫بؤي هةموو ثةِرةكاني َ‬ ‫دلي داطريكردووة‪ ،‬بَيطومان ئَيمة‬ ‫ئةو ذنة لةناو سةرطةردانييةكي ئاشكرادا دةبينني‪.‬‬ ‫‪ -4‬هةروةها خ��ودا فةرموويةتي‪ُ [ :‬ز ِّي� َ�ن ل َّ‬ ‫اس ُح ُّب‬ ‫ِلن ِ‬ ‫َّ‬ ‫ات ِم َن ِّ‬ ‫الن َس ِاء] (آل عمران‪ .)14 :‬واتة‪ :‬ئارةزووي‬ ‫الشَهَو ِ‬ ‫َ‬ ‫ئافرةت بؤ خةلكي رازَينراوةتةوة‪.‬‬ ‫‪ -5‬بةباشرت داناني خؤشةويستيي‪ :‬باوك‪ ،‬كوِر‪ ،‬هاوسةر‪،‬‬ ‫هؤز‪ ،‬ترية‪ ،‬بازرطاني‪ ،‬نيشتمانء زياتر خؤشويستنيان‬ ‫لةخؤشةويستيي خوداء ثَيغةمبةرةكةيء جيهادي رَيي‬ ‫ان َآَب ُ‬ ‫خودا‪ .‬وةك ثةروةردطار فةرموويةتي‪ُ [ :‬ق ْلِإ ْن َك َ‬ ‫اؤ ُك ْم‬ ‫َوَأ ْبَن ُ‬ ‫ري ُت ُك ْم َوَأ ْمَو ٌ‬ ‫وها‬ ‫ال ا ْقترَ​َ ْف ُت ُم َ‬ ‫اؤ ُك ْم َوِإ ْخَوا ُن ُك ْم َوَأ ْزَو ُ‬ ‫اج ُك ْم َوَعِش َ‬ ‫تاَر ٌة خَ ْ‬ ‫اك ُن َت ْر َض ْوَنَها َأ َح َّبِإَلي ُ‬ ‫َوجِ َ‬ ‫ْك ْمِم َن‬ ‫ت َش ْوَن َك َس َ‬ ‫ادَها َوَم َس ِ‬ ‫للهَُّ‬ ‫َّصوا َح َّتى َي ْأِت َي ا ِبَأ ْمِرِه‬ ‫اللهَِّ َوَر ُسولِ‬ ‫اد فيِ َسِب ِيلِه َفترَ​َ ب ُ‬ ‫ِه َوِجَه ٍ‬ ‫اسِق َ‬ ‫ني] (التوبة‪.)24 :‬‬ ‫َواللهَُّ لاَ َيهِْدي ا ْلَق ْوَم ا ْلَف ِ‬ ‫‪ -6‬ثَيغةمبةريش (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬اليؤمن أحدكم‬ ‫حتى أكون أحب إليه من ماله و ولده والناس أمجعني»‬ ‫رواه الشيخان‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬هيض كةسَيك لةئَيوة باوةِري نابَيت هةتاوةكو مين‬ ‫لةمالء نةوةو هةموو َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكيرت خؤشرتنةوَيت‪.‬‬ ‫لةالي خؤي‪،‬‬ ‫‪ -7‬ه���ةر ل��ةج��ؤرةك��ان��ي ئ���ةم خؤشةويستيية ن��زم��ة‪،‬‬ ‫ثةرستين هةواو هةوةسء ملكةضكردن بؤ هَيزي دةرووني‬ ‫فةرمانكار بةخراثةء بةدكاريية‪ ،‬هةروةها خووِرةوشيت‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪55‬‬


‫سي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫بونياديَك بؤ ئةوينء َ‬

‫خؤبةزلزانيء خؤثةسةنديية‪ ،‬وةك خ��ودا فةرموويةتي‪:‬‬ ‫ْت َمِن خَّ َ‬ ‫اتَذِإلهَ​َ ُه َهَوا ُه َوَأ َض َّل ُه اللهَُّ َعَلى ِع ْل ٍم َو َخَتَم َعَلى‬ ‫[َأَفَرَأي َ‬ ‫يه ِم ْن َبعِْد‬ ‫او ًة َفَم ْن َيهِْد ِ‬ ‫سمَ ِْعِه َوَق ْلِبِه َو َجَع َل َعَلى َب َ‬ ‫صِرِه ِغ َش َ‬ ‫اللهَِّ َأَفلاَ َتَذ َّك ُر َ‬ ‫ون] (اجلاثية‪.)23 :‬‬ ‫‪ -8‬ثةرستين شةيتان بةو رةنطء واتايةي خؤ بدرَيتة‬ ‫دةست فةرمانء وةسوةسةكان‪ ،‬خوداي مةزن فةرموويةتي‪:‬‬ ‫ْك ْم َيا َبيِن َآَدَم َأ ْن لاَ َت ْع ُب ُدوا َّ‬ ‫ل َأ ْعَه ْدِإَلي ُ‬ ‫[َأمَ ْ‬ ‫الشي َ‬ ‫ْط َ‬ ‫انِإ َّن ُه َل ُك ْم‬ ‫وني َهَذا ِصَر ٌ‬ ‫َع ُد ٌّو ُمِب ٌ‬ ‫اط ُم ْسَتِقي ٌم (‪)61‬‬ ‫ني (‪َ )60‬وَأِن ْ‬ ‫اع ُب ُد ِ‬ ‫ريا َأَفَل ْم َت ُكو ُنوا َتعِْق ُل َ‬ ‫ون (‪])62‬‬ ‫َوَلَق ْد َأ َض َّل ِم ْن ُك ْم ِجِبلاًّ َكِث ً‬ ‫(يس)‪ .‬واتة‪ :‬ئةوسا خواي طةورة طلةيي لةياخييةكاني‬ ‫ن��ةوةي ئ��ادةم دةك��اتء دةفةرموَيت‪ :‬ئةي ن��ةوةي ئ��ادةم؛‬ ‫م��ةط��ةر م��ن ث �َي��م �ِران��ةط��ةي��ان��دن ك��ة ش��ةي��ت��ان ن��ةث��ةرس�تن‪،‬‬ ‫ضونكة ئةو بةِراسيت دوذم�ني ئاشكراتانة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو تةنها‬ ‫من بثةرسنت كة هةر ئةمةية رَيبازي راس��تء درووس��ت‪،‬‬ ‫بَيطومان شةيتان َ‬ ‫خةلكَيكي زؤري لةئَيوة طومِراكرد‪ ،‬جا‬ ‫ئايا بؤضي ذيرنةبوون؟‪.‬‬ ‫ئةم خؤشةويستييةي ثلةي سَييةم‪ ،‬نزمء دابةزيوةء‬ ‫ضةندين جؤريرتي هةيةو ضةندين بواري هةواو هةوةس‬ ‫ثةرستيي روخاويرتي هةية‪.‬‬ ‫ب� َ‬ ‫��ةالم م��رؤظ��ي خ���اوةن ب����اوةِر ئ��ةط��ةر خؤشةويستيي‬ ‫خوداو رةزامةنديء ضاودَيريي خودا لةسةري‪ ،‬لةنهَيينء‬ ‫ئاشكرادا خباتةبةر ه��ةردوو ديدةي خؤي‪ ،‬ئةوا لةذياندا‬ ‫ب��ةس��ةر وةس���وةس���ة ش��ةي��ت��ان��ي��ي��ةك��انء ب�ي�رو ئ��ةن��دَي��ش��ة‬ ‫دةروونييةكانيدا َ‬ ‫زال��دةب�َي��تء دةتوانَيت بةسةر هةموو‬ ‫ه��ةس��تء س���ؤزة رةم��ةك��ي��ي��ةك��انء خ����رؤشء ثةرؤشيية‬ ‫َ‬ ‫لةقوواليي قةوارة‬ ‫جنسييةكاندا سةركةوَيت‪ ،‬ئةطةرضي‬ ‫مرؤظييةكةيشييةوة َ‬ ‫قولئةدةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو تةنانةت لةخووِرةوشتدا وةك ثَيغةمبةران (سةالمي‬ ‫خ��واي��ان لَيبَيت) دةب �َي��تء لةثاكيدا وةك فريشتةكانء‬ ‫لةداوَينثاكييشدا رَيزو شكؤي وةك موسولمَ انة ثَيشينة‬ ‫ضاكةكان دةبَيت‪ ،‬خوداي مةزنيش هةر خؤي سةرخةري‬ ‫م��وس��ولمَ ��ان��انء رَينماكاريانة ب��ؤ س��ةر رَي��ط��ةي راس��تء‬ ‫هؤمشةنديء شةرةفمةندي‪ ،‬بةداخةوة زؤرب��ةي َ‬ ‫خةلكي‬ ‫ئةمِرؤ‪ ،‬خؤشةويستيي ثلةي سَييةميان كردووةتة ثلةي‬ ‫يةكةم الي خؤيان‪ ،‬هَيندةي َ‬ ‫مال‪ ،‬سامان‪ ،‬خانوو‪ ،‬ظَيلال‪،‬‬ ‫كؤمثانياء بازرطانييان خؤشدةوَيت‪ ،‬ئةوةندة كةسوكار‪،‬‬ ‫ب���اوك‪ ،‬داي���ك‪ ،‬خ��وش��كء ب��راي��ان خ��ؤش��ن��اوَي��ت‪ ،‬ك��ة ئ��ةوان‬ ‫لةخؤشةويستيي ثلة دووي ئ��ةم ب���اس���ةدان‪ ،‬تةنانةت‬ ‫ب��ةه��ؤي ك���زيء الوازي����ي ئيمانيانةوة‪ ،‬خؤشةويستيي‬ ‫خ��وداء ثَيغةمبةر (‪)h‬ء تَيكؤشان لةثَيناوي خودايان‬ ‫لةثلةكاني دواوةي خؤشةويسيت داناوة‪ ،‬تا وايلَيهاتووة‬ ‫ب��ةك��زب��وون��ي ض���راي ئ��ي��م��ان ل��ةن��اخ��ي��ان��دا‪ ،‬خ��ةري��ك��ة ئ��ةو‬ ‫َ‬ ‫تؤسقالة ئيمانةيشيان نةمَينَيت‪ ،‬بةهؤي هةستنةكردن‬ ‫بةنيعمةتةكاني خوداء بةكارنةهَينانيان لةِرَيي ضاكةدا‪.‬‬ ‫‪56‬‬

‫ عةشقء َ‬‫دلداري لةهاوكَيشةي خؤشةويستيدا‪:‬‬ ‫وةك لةسةرةتاي ئةم باسةيشدا طومتان‪ :‬كاتَيك باسي‬ ‫َ‬ ‫خؤشةويسيت دةك��رَي��ت‪َ ،‬‬ ‫خةياليان‬ ‫دةستبةجي‬ ‫خةلكي‬ ‫َ‬ ‫بةالي عةشقء َ‬ ‫دلداريدا دةِروات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دل��داري ه��ةروةك لةبؤضووني ئةوانةي بانطةشةي بؤ‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي سادةء عةوامء لةشاعريو نوسةرةكانيان‬ ‫دةكةن‪،‬‬ ‫ئ���ةوةي���ة‪ :‬ك���وِرَي���كء ك��ض�َي��ك ي��ةك�تري��ان خ��ؤش��ب��وَي��ت‪ ،‬ي��ان‬ ‫يةكَيكيان يةكاليةنة بؤ ئةويرتيان شَيتء شةيدا ببَيت‪،‬‬ ‫سا ئيدي لةخؤشةويستييةكي ثاكوبَيطةردو َ‬ ‫ثالفتةكراو‬ ‫لةئارةزوو هةواو هةوةسء دوور لةناثاكيء بةدِرةفتاري‬ ‫بَيت‪ ،‬يان بةسؤزو حةزو ئارةزوويةكي رةمةكي (غةريزي)‬ ‫يشةوة بَيت‪ ،‬بةبؤضووني ئةوان خؤشةويستيي ثاك هةيةء‬ ‫بريتيية ل��ةوةي‪ :‬مرؤظي عاشق خؤشةويستةكةي خؤي‬ ‫تةنها لةثَيناوي خؤشةويستيدا خؤشبوَيتء َ‬ ‫دلبةندء‬ ‫بةبي‬ ‫طريؤدةيبووبَيت لةبةر ضةند سيفةتَيك كة هةيةتيء َ‬ ‫ئارةزوولَيكردني بينيبَييت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم ليرَ ةدا ثرسيارَيك سةرهةلدةدات‪ ،‬ئايا هةريةكة لةو‬ ‫َ‬ ‫دلدارء عاشقانة لةخؤشةويستييةكةيانداء لةثةيوةندييان‬ ‫ب� َ‬ ‫��ةدل���دارو خؤشةويستيياندا مرؤظَيكي ل��ةخ��وات��رسء‬ ‫داوَينثاك بوون؟ َ‬ ‫وةالم‪ /‬لةزؤربةي جارةكاندا‪ ،‬نةخيرَ هةرطيز‬ ‫وانةبوون‪ ،‬ضونكة ئةوعاشقانةي بةيداخي خؤشةويستيي‬ ‫ثاكءخاوَينيان ب��ةرزك��ردووةت��ةوة‪ ،‬ضةندين فِروفَيَليان‬ ‫مالَيكةوة كة َ‬ ‫ثيادةكردووة تا بضنة َ‬ ‫مالي خؤيان نةبووة‪،‬‬ ‫يان شوَينيرتي ناِرةواو تيايدا بةشَيكي شةوطاريان ياخود‬ ‫ماوةيةكي رؤذط��اري��ان ل� َ‬ ‫نابةجي‬ ‫�ةوي بةوتووَيذء قسةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل شةيداياني خؤياندا بةسةربردووة‪ ،‬يان لةجَيطةي‬ ‫��ؤل���دا ل���ةط� َ‬ ‫ض� َ‬ ‫��ةل ئ��اف��رةت �َي��ك��ي ن��ام��ةح��رةم دان��ي��ش��ت��وونء‬ ‫روانيويانة بؤ يةكرتيء لةذوانطةي تازةياندا بزةو نيطاو‬ ‫خةندةيان ط��ؤِري��وةت��ةوةء لةبؤنةكاندا ثَيكطةيشتوون‪،‬‬ ‫ت��ا وردةوردة ك��ارط��ةي��ش��ت��ووةت��ة رادةي�����ةك ثَيويستيي‬ ‫ئارةزووةكانيان بةيةكرت جَيبةجَيكردووةو كرداري ناِرةواو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هيض‬ ‫طوناهي طةورةيان ئةجنامداوة كة بةهيض جؤرَيك‬ ‫رةفتارَيكي ثاكي دينداريدا ناطوجنينَ ء ئيمانيان لةسةري‬ ‫لةدةستداوة ‪ ..‬جطة لةو ناتةباييء ناكؤكيية طةورانةيش‬ ‫ك��ة هةندَيكجار ل��ةو دؤخ��ي ب��ةن��او خؤشةويستييانةدا‬ ‫دروس��ت��ب��ووة‪ ،‬بةتايبةتيش ك��ة هةندَيكجار كةسَيك كة‬ ‫ناحةزي يةكَيكيان يان هةردووكيان بووة‪َ ،‬‬ ‫خةلكي ديكةي‬ ‫ناردووة بؤ تَيكداني نَيوانيان‪ ،‬يان بؤ ثةردةالدان لةسةر‬ ‫ثةيوةندييةكةيانء دروستكردني ئاذاوةو ثشَيويي طةورة‪،‬‬ ‫لةم رووةوة بةسةدانء هةزاران منونةي جةنطي هؤزةكانء‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةكانء خَيزانةكان لةئاراداية كة ضؤن لةئةجنامي‬ ‫حةزَيكي س��ةرةِرؤي��ي ذنء ثياوَيك ي��ان ك��وِرء كضَيكةوة‬ ‫كارةساتي طةورة روويداوة‪ ،‬تةنانةت لةضريؤكء داستانة‬ ‫دلدارييةكانيشدا ئةم َ‬ ‫بةناوبانطة َ‬ ‫حالةتي ئاذاوةطيرَِيية‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫سي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫بونياديَك بؤ ئةوينء َ‬

‫َي� بةثةنهاني كةسَيكي‬ ‫رووي�����داوةء يةكَيكي ئ���اذاوةط� رَِ‬ ‫ن��اردووة بؤ تَيكداني ثةيوةنديي بةناو خؤشةويستيي‬ ‫نَيواني ئةو دوو عاشقة‪ ،‬وةك كاري تَيكدةرانةي قةيسي‬ ‫كوِري دريح لةنَيواني مةجنونء لةيالدا‪ ،‬يان ئاشوبطيرَِيي‬ ‫ب��ةك��ر م���ةرط���ةوةِر ل��ةن�َي��وان��ي ك��اك��ةم��ةمء خ��ات��وزي��ن��دا كة‬ ‫بةداستاني مةمءزين ناسراوة‪ ،‬يان ئاذاوةضيياني نَيواني‪:‬‬ ‫شريينء ف��ةره��اد‪ ،‬السء خ� َ‬ ‫��ةزال‪ ،‬موحةممةدء سَي َ‬ ‫ويء‬ ‫‪ ...‬دةيان داستانيرتي مَيذوويي كة بةئاذاوةو كارةسات‬ ‫كؤتاييانهاتووة لةئاكامي ثةيوةنديي بةناو خؤشةويستيي‬ ‫ثةنهانيي نَيواني دوو كةسدا‪.‬‬ ‫ئيدي هةريةكة لةكاري تَيكدةرانةي ئاذاوةطيرَِييةكانء‬ ‫ثةيوةنديية ثةنهانييةكاني َ‬ ‫دل���داريء خؤشةويستييش‬ ‫ثَيضةوانةي سادةترين بنةماي دينداريء لةخواترسان‬ ‫بوون‪ ،‬تةنانةت هةموو ئةو كردةوة نالةبارانة ثَيضةوانةي‬ ‫ثَيويستييةكاني ب�ي�روب���اوةِرء عةقيدةي رةوشتمةندي‬ ‫ئيسالمني ‪ ..‬توخوا ئةوة ض بةندايةتيء لةخوداترسانَيكة‬ ‫كة م��رؤظ ثِروثاطةندةي موسولمَ انَييت بؤ خ��ؤي بكاتء‬ ‫بةنهَيينء ثةنهانيش ثةيوةنديي بةئافرةتَيكي نامةحرةمةوة‬ ‫هةبَيتء هةميشة شَيوةو رووخساري لةبةرضاوي بَيتء‬ ‫برييلَيبكاتةوةو سةرجني ئةندامةكاني جةستةي بدات‪،‬‬ ‫لةكاتَيكدا خ��ودا داواي لةثياوانء ئافرةتاني ب��اوةِردار‬ ‫ك����ردووة ك��ة ب��ؤ ي��ةك�تري ن���ةِروان���نء ل��ةئ��اس�تي يةكديدا‬ ‫َي�نء داوَينيان لةكاري ناثةسةند بثارَيزن‪.‬‬ ‫رووي��ان��وةرط�رَِ‬ ‫ه���ةروةك خ���وداي م��ةزن ف��ةرم��ووي��ةت��ي‪ُ [ :‬ق� ْ‬ ‫��ل ِل ْل ُم ْؤِمِن َ‬ ‫ني‬ ‫َي ُغ ُّ‬ ‫وج ُه ْم َذل َ‬ ‫ِك َأ ْزَكى لهَُ ْم ِإ َّن‬ ‫ْص ِارِه ْم َوحَ ْ‬ ‫ضوا ِم ْن َأب َ‬ ‫يَف ُظوا ُف ُر َ‬ ‫ضْ‬ ‫ات َي ْغ ُ‬ ‫صَنع َ‬ ‫ض َن ِم ْن‬ ‫ُون * َو ُْق��ل ِل ْل ُم ْؤِمَن ِ‬ ‫با َي ْ‬ ‫اللهََّ َخِب ٌ‬ ‫ري مِ َ‬ ‫وجه َّ‬ ‫ُن] (النور‪ .)31-30 :‬واتة‪:‬‬ ‫ْص ِارِه َّن َوحَ ْ‬ ‫َأب َ‬ ‫يَف ْظ َن ُف ُر َ‬ ‫َ‬ ‫ئةي ثَيغةمبةر (‪ -)h‬بةثياواني ئيماندار بل َي‪ :‬ضاويان‬‫بثارَيزن –لةسةرجنداني ئافرةتاني نامةحرةم‪ -‬هةروةها‬ ‫ناموسء عةورةتي خؤيان لةحةرام بثارَيزن‪ ،‬بَيطومان ئةوة‬ ‫دلء دةروونء َ‬ ‫ضاكرتو ثوخترتة بؤيان –بؤ َ‬ ‫روالةتء رؤحء‬ ‫جةستةيان‪ -‬بةِراسيت خوا ئاطادارة بةو َ‬ ‫هةلسوكةوتء‬ ‫رةفتارانةي كة دةيكةن‪ ،‬بةئافرةتاني ئيمانداريش َبل َي‪:‬‬ ‫ضاويان بثارَيزن –لةتةماشاي نامةحرةم‪ -‬داوَيين خؤيان‬ ‫بثارَيزن لةطوناهــء جوانيي خؤيان دةرنةخةن جطة لةوةي‬ ‫كة ديارة –وةكو دةموضاوو دةست‪.-‬‬ ‫َ‬ ‫دي��ارت��ري��ن ئ��ات��اجء داخ��وازي��ي حالةتي لةخواترسان‬ ‫ئ��ةوةي��ة‪ :‬نابَيت ث��ي��او ل��ةض� َ‬ ‫�ؤل��ي ي��ان ل��ةذوورَي��ك��ي تةنها‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئافرةتَيكدا كة ثَييناشَيتء نامةحرةمة‬ ‫(خةلوةت)دا‬ ‫دانيشَيت‪ ،‬وةك ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬أال الخيلون‬ ‫رجل بأمرأة والتسافرن إال معها ذو حمرم» رواه الشيخان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫وات��ة‪ :‬نابَيت ثياو بةتةنها لةشوَينَيكي َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ضؤلدا‬ ‫بةبي‬ ‫ئافرةتي نامةحرةمدا دانيشَيتء نايشبَيت ئافرةت َ‬ ‫كةسَيكي مةحرةمي خؤي سةفةربكات‪.‬‬

‫هةروةها ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬ماخال الرجل‬ ‫بإمرأة إال كان الشيطان ثالثها»‪ .‬واتة‪ :‬هةركاتَيك ثياوَيك‬ ‫بةتها ل��ةط� َ‬ ‫�ةل ئافرةتَيكي نامةحرةمدا دانيشَيت‪ ،‬ئ��ةوا‬ ‫شةيتان سَييةم كةسة لةنَيوانيانداء هانياندةدات بؤ‬ ‫خراثةكاري‪.‬‬ ‫هةروةها فةرموويةتي‪« :‬النظرة سهمم مسموم من سهام‬ ‫إبليس»‪ .‬واتة‪ :‬روانني بؤ نامةحرةم‪ ،‬تريَيكي ذةهراويية‬ ‫لةتريةكاني ئيبليس (شةيتان)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ليرَ ةدا ثرسيارَيك دةمَينَيتةوة كة ئايا هةلوَيستء بِرياري‬ ‫ئيسالم ضيية لةهةمبةر ثياوَيكدا كة دي��لء يةخسريي‬ ‫ئافرةتَيك بووبَيتء ثاشان نةتوانَيت خوازبَينييبكات‬ ‫يان كةسوكاري ئافرةتةكة رازينةبووبن بيخوازَيت‪ ،‬يان‬ ‫بةهةرشَيوةيةك لةمةسةلةي ثَيكطةيشتين هاوسةريياندا‬ ‫تووشي شكست بووبَيتء هيض ئ��ام��رازء راوَيذكارَيكي‬ ‫واي��ش��ي نةبووبَيت ب��ؤ قايلكردني بةكؤتاييهَينان بةو‬ ‫مةيلء شَيتء شةيدابوونةي خؤشةويسيت‪ ،‬لةسةر ئةو‬ ‫َ‬ ‫حالةتةيش بةداوَينثاكييةوة تا مردن مبَينَيتةوة؟‬ ‫َ‬ ‫وةالم‪ /‬ل��ةم��ةوث �َي��ش ط��ومت��ان ك��ة ئ��ي��س�لام ئايينَيكي‬ ‫واقيعييةء ياساي ذيانة تا ئ��ةو رؤذةي خ��ودا كؤتايي‬ ‫بةذياني مرؤظ لةسةر زةوي��دا دةهَينَيت‪ ،‬ئاييين ثريؤزي‬ ‫ئيسالم دذي رةمةكي زايندة (الغريزة اجلنسية) نةوةستاوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ياساي ذنهَينانء شووكردني داناوة بؤ بةجَيهَيناني‬ ‫ئةو ئارةزووة جنسييةو دامركاندنةوةي بةثَيي ئةو مةيلة‬ ‫ئ��ارةزوودارةي كة خودا لةقةوارةي مرؤظدا دايناوة‪ ،‬بؤية‬ ‫هةر الوَيكي موسولمَ ان تواناي دارايي ذنهَيناني هةبوو‪،‬‬ ‫با ذنبهَينَيت‪ ،‬هةر ئافرةتَيكي موسولمَ انيش كةطةيشتة‬ ‫تةمةني شياوي شووكردنء ئةطةر كوِرَيكي موسولمَ اني‬ ‫ثاكداوَينء رةوشتبةرزو ديندارو خاوةنكارَيكي رةواي‬ ‫ريازيبَيتء ثشت بةخوا‬ ‫رؤذان���ة خوازبَينيبكات‪ ،‬ب��ا ثَي ِ‬ ‫ببةستَيت‪.‬‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬م��ن ك��ان موسراً ألن‬ ‫ينكح ثم مل ينكح‪ ،‬فليس مين» رواه الطرباني والبيهقي‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬هةر ثياوَيكي موسولمَ ان تواناي داراييء هةلي‬ ‫ذنهَيناني بؤ رةخسابوو‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلي‬ ‫بةالم ذننةهَينَيت ئةوا‬ ‫من نيية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫وةالمَيكيرت لةفةرموودةيةكي ناوازةدا بؤ خؤشةويسيت‪:‬‬ ‫ه��ةر بؤ َ‬ ‫وةالم���ي ئ��ةو ثرسيارةي ثَيشوو‪ :‬كة ثياوَيك‬ ‫�ةدل��ةوةء ب��ةِراس�تيء بةثاكي ئافرةتَيك َ‬ ‫ل� َ‬ ‫هةلبذَيرَيتء‬ ‫لةئاينيء رةفتاري رازيبَيت‪َ ،‬‬ ‫بةالم نةتوانَيت بيخوازَيتء‬ ‫هةلومةرجء ئامرازي خواستين لةبةردةستدا رةخساوء‬ ‫طوجناوبَيت‪ ،‬با ئارامبطرَيتء بةداوَينثاكييةوة خؤي‬ ‫ب��ه�َي�َ�ل�َي��ت��ةوةء ب��ةك��اروب��اري�ترةوة خ��ؤي س��ةرق� َ‬ ‫�ال��ب��ك��ات تا‬ ‫ئ��ةوك��ات��ةي خ����وداي ث����ةروةردط����ار دةرط���اي���ةك���ي س��ؤزء‬ ‫ميهرةبانيي خؤي بؤ دةكاتةوةو دةرفةتي بؤ َ‬ ‫واالدةكات‪:‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪57‬‬


‫سي نهؤمي خؤشةويسيت لةئيسالمدا‬ ‫بونياديَك بؤ ئةوينء َ‬

‫ي ُد َ‬ ‫[و ْلَي ْسَتعِْفِف الَِّذ َ‬ ‫احا َح َّتى ُي ْغِنَي ُه ُم اللهَُّ ِم ْن‬ ‫ون ِنَك ً‬ ‫َ‬ ‫ين لاَ جَِ‬ ‫َف ْ‬ ‫ضِلِه] (نور‪ .)33 :‬واتة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫جا ئةطةر ئةم ثياوة ‪-‬يان ئةم كوِرة‪ -‬لةسةر ئةو حالةتة‬ ‫هةتا مردن مبَينَيتةوةو ثاشان مبرَيت‪ ،‬ئةوا لةفةرموودةي‬ ‫ث�َي��غ��ةم��ب��ةردا (‪ )h‬بةشةهيد ن��اوي��ه �َي��ن��راوة‪ ،‬وةك لةو‬ ‫فةرموودةيةدا كة (احلاكم‪ ،‬اخلطيب‪ ،‬إبن عساكر‪ ،‬الديلمي)‬ ‫ء فةرموودةطيرَِةرةوانيرتيش طيرَِاويانةتةوة كة ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬من عشق‪ ،‬فعف‪ ،‬فكتم‪ ،‬فصرب‪ ،‬فمات‪،‬‬ ‫فهو شهيد»‪ .‬واتة‪ :‬هةرثياوَيك بةثاكي عاشقي ئافرةتَيك‬ ‫ب��ووب �َي��تء خ��ؤي ب��ةث��اك��داوَي�ني هَيشتبَيتةوةو ل� َ‬ ‫�ةدل��ي‬ ‫خؤيشيدا حةشاريدابَيتء الي كةس ناوينةهَينابَيتء‬ ‫ك��ةس��وك��اري ئافرةتةكةيش ثَيينةزانن‪ -‬ل��ةس��ةر ئ��ةوة‬‫بةئارامء خؤِراطرييةوة مبَينَيتةوة ثاشان مبرَيت‪ ،‬ئةوة‬ ‫شةهيدة‪ .‬ضونكة ئةو بارودؤخة دةروونييةي كة عاشقةكةي‬ ‫تَيكةوتووة لةتواناي خؤيدا نةماوةو لةسنووري كةسَييتء‬ ‫وزةي مرؤظايةتي دةرض��ووة‪ ،‬ياساي طشتيي ئيسالميش‬ ‫كة لةمبارةوة جَيطريةو هةرطيز ناطؤِرَيت‪ ،‬ئةوةية‪[ :‬لاَ‬ ‫ُيَك ِّل ُ‬ ‫ف اللهَُّ َن ْف ًسا ِإلاَّ ُو ْسَعَها] (البقرة‪ .)286 :‬واتة‪ :‬خوا‬ ‫طةورة ئةرك ناخاتة سةرشاني هيض كةسَيك مةطةر بةقةدةر‬ ‫توانايي خواي نةبَيت‪.‬‬ ‫درومش���ي هةميشةيي ئيسالم ك��ة ه��ةرط��ي��ز ط��ؤِران��ي‬ ‫[وَم��ا َجَع َل َعَلي ُ‬ ‫ِّين ِم ْن َح�َ�ر ٍج] (احلج‪:‬‬ ‫ْك ْم فيِ الد ِ‬ ‫بؤ نيية‪َ :‬‬ ‫‪ .)78‬واتة‪ :‬وة لةئاينيء بةرنامةكةيدا هيض جؤرة شتَيكي‬ ‫ن���اِرةواو ق��ورسء طراني لةسةر دان��ةن��اون –كة نةتوانن‬ ‫ئةجناميبدةن‪.-‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم ئةو عاشقةي بةداوَينثاكييةوة خؤي نةهَيلَيتةوةو‬ ‫لةحةراميش نةطةِرَيتةوةو لةسةر ب� َ‬ ‫�ةالو كارةسات خؤي‬ ‫رانةطرَيت‪ ،‬ئةوا تةنها رَيضكةي سةرلَيشَيوانء بةدكرداريي‬ ‫َ‬ ‫خةيالداء لةتاريكيي بريو‬ ‫طرتووةتةبةرء لةزةلكاوي خةوو‬ ‫ئةندَيشةدا ونبووة‪ ،‬لةوانةيشة لةدواييدا خؤي بكوذَيتء‬ ‫بةدبةخيت دنياو قيامةتيش ببَيتء بةكةسَيكي بةدِرةفتار‬ ‫بناسرَيت‪ ،‬يان لةكاري قَيزةوندا سةرنطومببَيتء توشي‬ ‫الدانء طومِرايي ببَيت‪ ،‬يان نةخؤشبكةوَيتء بَيتواناو‬ ‫ثةككةوتةء دةستةوسان ببَيت‪.‬‬ ‫ دوا راز؛ س���ةرجن���َي���ك ل����ةه����ؤن����راوةو ط��ؤران��ي��ي��ة‬‫ناثةسةندةكاني بةناو خؤشةويسيت‪:‬‬ ‫لةكؤتايي ئةم باسةدا حةزدةكةين ئاوِرَيك لةو هؤنراوةو‬ ‫طؤرانيية س��ةي��رو س��ةم��ةران��ةي��ش ب��دةي��ن��ةوة ك��ة بةناوي‬ ‫خؤشةويستييةوة ئافرةتيان سوكء بَيبةها كردووةو باسي‬ ‫دميةنة سةرجنِراكَيشةكاني جةستةي ئافرةتيان كردووة‪،‬‬ ‫تةنانةت هةندَيكجار ن��اوي ئافرةتانيشيان تيادا ب��راوة‪،‬‬ ‫ئةو هؤنراوانة بةجؤرَيك داِرَي��ذراون كة ئارةزووي جنسي‬ ‫دةخ��رؤش�َي��ن��نء باسي سينةو م��ةمء َ‬ ‫زول���فء رؤيشتين‬ ‫بةالرءلةجنةو ثاوثوزء شَيوازي ئاخاوتين ئافرةت دةكةن‪،‬‬ ‫‪58‬‬

‫جطة لةباسي طؤناو دةمء لَيوو لةئامَيزطرتنء َ‬ ‫حالةتةكاني‬ ‫بةيةكطةيشتين ثياوو ذن‪.‬‬ ‫ئةم جؤرة َ‬ ‫هةلبةستانة بةبؤضووني تَيكِراي زاناياني‬ ‫ئ��ي��س�لام‪ ،‬ه��ةم��ووي��ان ح����ةرامء ن�����اِرةوان‪ ،‬ضونكة دةبنة‬ ‫هؤكاري َ‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلطةي‬ ‫بالوبوونةوةي بةدكرداريء الدان‬ ‫موسولمَ انانداو رووخاندني خووِرةوشتة جوانةكاني مرؤظ‪،‬‬ ‫ئةو خووِرةوشتة جوانانةي كة ئيسالم بةدياري هَيناوني‪.‬‬ ‫زاناياني ئيسالم يةكدةنطن لةسةر بنةماي شةرعيي‪« :‬ما‬ ‫أدى إىل احل��رام فهو احل��رام»‪ .‬وات��ة‪ :‬هةرشتَيك بؤ حةرام‬ ‫سةربكَيشَيت‪ ،‬ئ��ةوة حةرامة‪ .‬ه��ةروةه��ا‪« :‬درء املفسدة‬ ‫مقدم على جلب املصلحة»‪ .‬واتة‪ :‬البردني شيت تَيكدةر‬ ‫لةثَيشرتة وةك لةبةديهَيناني بةرذةوةندي‪ .‬ئاي ضةندمان‬ ‫بيست لةكارةساتي َ‬ ‫دلتةزَين لةم ِرووةوة سةبارةت بةو‬ ‫كوِرء كضانةي كة بةثةروةردةي ئيسالم طؤشنةكرابوونء‬ ‫كةوتنة شوَيين ئ���ارةزووي جنسيء لةزةلكاوي مةيلء‬ ‫الدان���ي ب��ةدك��رداري��دا ن��غ��رؤو س��ةرن��ط��وم ب��وون لةئاكامي‬ ‫�ةل ئ��ةو َ‬ ‫خ��وَي��ن��دن��ةوةو س��وت��ان ل��ةط� َ‬ ‫هةلبةستء ه��ؤن��راوة‬ ‫ئاطرينانةي كة هاني َ‬ ‫خةلكيان داوة بؤ بةدِرةفتاريء كاري‬ ‫ناشريين‪ ،‬ئةو شيعرو طؤرانيية طةرموطوِرة سوتَينةرانةي كة‬ ‫تةنها فريودانء خرؤشانء وروذاندنيان لَيوةدةردةضَيتء‬ ‫بةئاشكراو لةبةر رؤذي روون��اك‪ ،‬بانطةشة بؤ ثشَيويء‬ ‫َ‬ ‫بةرةالييء بةدِرةفتاري دةكةنء هاندةري كاري ناِرةواي‬ ‫وةك زيناو لةشفرؤشي دةبن‪.‬‬

‫ئةو سةرضاوانةي كة زياتر سوديانل َيوةرطرياوة‪:‬‬ ‫‪ -1‬اإلسالم واجلنس‪ /‬فتحي يكن‪ /‬لبنان ‪ -‬بريوت‪.‬‬ ‫‪ -2‬اإلسالم واحلب‪ /‬عبداهلل ناصح علوان‪.‬‬ ‫‪ -3‬احلب واجلنس من منظور إسالمي‪ /‬حممد علي قطب‪.‬‬ ‫ت َيبيين‪/‬‬ ‫ من ئةم باسةم بةزجنرية وتارَيكي زؤر لةمة درَيذتر‬‫لةهةندَيك مزطةوتي ش��ارةك��ان��ي ه� َ‬ ‫�ةل��ةجب��ةو سلَيمانيدا‬ ‫لةشةواني (ليلة القدر)ي مانطي رةمةزاني َ‬ ‫ساالني (‪-1996‬‬ ‫‪)2003‬دا ب��ةش�َي��وةي سةرثَييي (إرجت��ال��ي) ثَيشكةشي‬ ‫موسولمَ اناني نَيو ئةو مزطةوتانة كردووة‪.‬‬ ‫ وةك لةياديشمبَيت لةطؤظارَيكي نَيوخؤيي سةرةتاي‬‫نةوةدةكاني سةدةي رابردوودا كة طؤظارَيكي سنورداري‬ ‫ئةو سةردةمة بوو‪ ،‬بةضاثي دةس��تء بةشَيوةي بضِربضِر‬ ‫بالوكردووةتةوة‪َ ،‬‬ ‫لةم باسةم َ‬ ‫بةالم بةثوخيتء بةم شَيوة‬ ‫كؤكردنةوةو رَيكخستنةوةية‪ ،‬ئةمة بؤ يةكةم جارة كة لةم‬ ‫طؤظارة خؤشةويستةدا َ‬ ‫بالويدةكةمةوة‪( .‬نوسةر)‬ ‫‪kawahawraz96@yahoo.com‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫م‪ .‬ئارام فةريق‪:‬‬ ‫ئيبنوتةمييية بؤضووني زؤربةي زاناياني ه َيناوةو‬ ‫دةفةرمو َيت‪ :‬هةركةس َيك جو َينبدات بةث َيغةمبةري‬ ‫خوا (‪ )h‬حوكمةكةي كوفرةو حةددةكةيشي كوشتنة‬ ‫ئا‪ .‬ديدار‪ :‬كارزان عومسان كةالري‬

‫مامؤستا مةال ئارام فةريق‬ ‫ئايا خ��واي ط��ةورة لةقورئاندا ض ج��ؤرة سزايةكي‬ ‫َي�َي��زي��يء سوكايةتيي‬ ‫ب��ؤ ئ��ةوان��ة دي��اري��ك��ردووة ك��ة ب� رَِ‬ ‫بةثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬دةكةن؟ بؤضووني هاوةآلني‬ ‫بةِرَيزو ثَيشةواياني ئيسالمء زاناياني ثَيشنيء هاوضةرخ‬ ‫لةبارةي ئةو كةسانةوة ضيية؟ زاناياني ئاييين ئيسالم‬ ‫لةكوردستاندا تا ضةند توانيويانة مينبةرةكانيان بكةنة‬ ‫سةنطةري بةرطريكردنء ناساندني ثَيغةمبةري خوا‬ ‫(‪)h‬؟ ئيسالمييةكاني كوردستان زةمينةسازييةكي‬ ‫وايان كردووة كة جارَيكي ديكة رَيطةنةدةن كةسانَيك‬ ‫ثةيدابنء بيرََِيزيء سوكايةتي بةثَيغةمبةري خوا (‪)h‬‬ ‫بكةن؟ لةم ديدارةدا‪ ،‬بةِرَيز مامؤستا مةال ئارام فةريق‪،‬‬ ‫خوَيندكاري دكتؤرا لةزانكؤي ئوم دورماني سودان‪،‬‬ ‫وةآلمي ئةم ثرسيارانةو ضةندين ثرسياريرتي (رَيطاي‬ ‫شةرع) دةداتةوة‪.‬‬

‫َ‬ ‫رَيطاي شةرع‪ :‬ماوةيةكة ليرَ‬ ‫ةولةوي بيرََِيزيكردنَيكي‬ ‫زؤر ب��ةرام��ب��ةر ب��ةث�َي��غ��ةم��ب��ةري خ��وا (‪)h‬و ئيسالم‬ ‫لةملمالني‬ ‫دةكرَيت‪ ،‬ثَيتانوانيية ئةمة بووةتة جؤرَيك‬ ‫َ‬ ‫لةنَيوان حةقء ناحةقدا؟‬ ‫م‪ .‬ئارام فةريق‪ :‬بَيطومان سوكايةتيكردن جؤرَيكة‬ ‫لةملمالني لةبةرامبةر هةر فيكرو ئايدؤلؤذيايةكدا‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫ملمالنَيي نَيوان هةقء ناهةق َ‬ ‫قولرتو فراوانرتة لةهةر‬ ‫سرياعَيكيرت‪ ،‬دةكرَيت َ‬ ‫بلَيني‪ :‬ئيسالم وةكو بةرنامةيةك‬ ‫كة سةرتاثاي ذياني مرؤظةكان لةخؤدةطرَيتء تةواوي‬ ‫ئةو رَيضكة الرانة دياريدةكات كة زيان بةمرؤظايةتي‬ ‫دةط��ةي��ةن��ن‪ ،‬ه��ةروةه��ا ثرنسيثي رزط���اري ب��ؤ دونياو‬ ‫قيامةتي مرؤظ رَيكدةخات‪ ،‬دةطوجنَيت كةسانَيك ياخود‬ ‫ه��ةر ب�يرو ئايديايةك كة ب�ِرواي��ان بةفةلسةفةي رؤحء‬ ‫فيكر نييةو غةرقي ت��ةواوي فةلسةفةي ماددي بوون‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ملمالني‬ ‫هةر رَيطةيةك بطرنةبةر بؤ دذايةتيء‬ ‫َ‬ ‫ئيسالمدا‪ ،‬لةوانةيش ئامرازي سوكايةتيثَيكردنة‪.‬‬ ‫رَي��ط��اي ش��ةرع‪ :‬ل��ةو سوكايةتيء دذايةتيكردنةدا‬ ‫هةست ب��ةوة دةك��رَي��ت كةسايةتيي ثَيغةمبةري خوا‬ ‫(‪ )h‬ب��ةش�َي��وةي��ةك��ي روون ك��راوةت��ة ئ��ام��ان��ج‪ ،‬ب��ةآلم‬ ‫دةرئةجنامةكةي بةباشي ناشكَيتةوة‪ ،‬ئةطةر بةباشي‬ ‫ئةشكَيتةوة ضؤن ئةبَيت‪ ،‬بؤمان روونبكةرةوة؟‬ ‫م‪ .‬ئ��ارام فةريق‪ :‬هةر هيرَ شَيكي ن��اِرةوا كةكراوةتة‬ ‫سةر كةسايةتيي ثَيغةمبةري خوا (‪ ،)h‬بةدرَيذايي‬ ‫َ‬ ‫سةرهةلداني دذايةتيكردني‪ ،‬سةرئةجنامةكةي‬ ‫مَيذووي‬ ‫ب��ةق��ازاجن��ي (رس����ول اهلل ‪ )h‬ش���ك���اوةت���ةوة‪ ،‬دوات���ر‬ ‫ئ��ي��س�لامء م��وس��ولمَ ��ان��ان ل �َي��ي��س��وودم��ةن��دب��وون‪ ،‬وةك‬ ‫�ان �َئ� َ‬ ‫�ك ُه� َ�و‬ ‫خ���واي ث���ةروةردط���ار ئ��ةف��ةرم��وَي��ت‪ِ[ :‬إ َّن َش� ِ‬ ‫الأَْ ْب�َُت�رَ ] (الكوثر‪ .)3 :‬وات��ة‪ :‬بَيطومان هةر دوذمنانء‬ ‫بي ناوونيشانء وةجاخكوَيرو دوابِراون‬ ‫ناحةزاني تؤ َ‬ ‫لةهةموو خيرَ و ضاكةيةك لةهةردوو جيهاندا‪ .-‬ئةمة‬‫وةع��دي خ��واي��ةء ئ��ةوةي دذايةتيي زات��ي (رس��ول اهلل‬ ‫‪ )h‬بكات سةرئةجنام تَيدةشكَيت‪ ،‬لةاليةكيرتةوة‬ ‫َ‬ ‫غةفلةتء بَيئاطايي دةيانطرَيت‬ ‫زؤرج��ار موسولمَ انان‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪59‬‬


‫َ‬ ‫لةطةل م‪ .‬ئارام فةريق‬ ‫ديداريَك‬

‫ل��ةب��ةرام��ب��ةر دي��ن��ةك��ةي خ��ؤي��انء ثالني دوذمنانيان‪،‬‬ ‫وةها سوكايةتييةك بةرامبةر بةثَيغةمبةري خوا (‪)h‬‬ ‫بةئاطاياندةهَينَيتةوة يان ثةرتةوازةييان يةكدةخاتء‬ ‫ك��ؤت��اي��ي��ةك��ةي��ش��ي رؤح���ي خ��ؤش��وي��س�تنء ي��ةك�ِري��زي��ي‬ ‫م��وس��ولمَ ��ان��انء ط��ةورةي��ي ثَيغةمبةرةكةماني (‪)h‬‬ ‫لَيدةكةوَيتةوة‪ ،‬ه���ةروةك بةواقيع بينيمانء زؤرج��ار‬ ‫َ‬ ‫خةلكاني ناحةزيش دواي دي��راس��ةي ت��ةواو بِرياري‬ ‫موسولمَ انبووني خؤيان داوة‪.‬‬ ‫رَي���ط���اي ش����ةرع‪ :‬ل��ةب��ةرام��ب��ةر ئ���ةو س��وك��اي��ةت��يء‬ ‫دذاي����ةت����ي����ك����ردن����ةدا دةب����َي����ت م���وس���ولمَ ���ان���ان ض���ؤن‬ ‫َ‬ ‫هةلسوكةوتبكةن؟‬ ‫م‪ .‬ئ���ارام ف��ةري��ق‪ :‬لةبةرامبةر ه��ةر خراثةكارييةك‬ ‫ك��ة بةئيسالم ك��راب �َي��ت‪ ،‬ئ���ةوا ج���ؤري ك��اردان��ةوةك��ان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتي‬ ‫لةثال هَيزو‬ ‫جياوازبوون‪ ،‬جا ئةطةر ئيسالم‬ ‫خ��ؤي��دا ب��ووب �َي��ت‪ ،‬ئ���ةوا ئ��ةوك��ات��ة ب��ةه�َي��زو دةس��ةآلت��ي‬ ‫خ���ؤي ه� َ‬ ‫�ةل��س��وك��ةوت��ي��ك��ردووة‪ ،‬ئ��ةط��ةر ح��وك��م�ِران��ي��ي‬ ‫لةدةستضووبَيت وةكو ئَيستا كة هةية‪ ،‬ئةوا دةكرَيت‬ ‫م��وس��ولمَ ��ان��ان ش���َي���وازي ج���ؤراوج���ؤر ب��ط��رن��ةب��ةر بؤ‬ ‫بةرثةرضدانةوةي هةر بيرََِيزييةك كة دةكرَيت‪ ،‬لةوانة‬ ‫سوكايةتيكردن بةثَيغةمبةري خوا (‪ ،)h‬من ثَيمواية‬ ‫باشرتين رَيطة‪ ،‬سةرةتا ناساندني ثَيغةمبةرمانة (‪)h‬‬ ‫بةهةموو جيهان‪ ،‬ئةويش بةشوَينكةوتينء سةملاندني‬ ‫ك��ردةوة جوانةكاني‪ ،‬ثاشان روون��ك��ردن��ةوةي شةرعة‬ ‫ثريؤزةكةيةتي كة تاكة ثرؤطرامة لةهةموو كاتَيكدا بؤ‬ ‫هةموو جيهان بشَيت‪ ،‬وات��ة‪ :‬روونكردنةوةي شةرعي‬ ‫خواو ثَيغةمبةر (‪ )h‬لةاليةن موسولمَ انانةوة باشرتين‬ ‫ديفاعة لة (رسول اهلل ‪.)h‬‬ ‫رَي��ط��اي ش��ةرع‪ :‬خ��واي ط��ةورة لةقورئاندا ض جؤرة‬ ‫سزايةكي بؤ ئةو كةسانة دياريكردووة كة سوكايةتيء‬ ‫بيرََِيزي بةثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬دةكةن؟‬ ‫م‪ .‬ئ��ارام فةريق‪ :‬دي��ارة شةرعي خ��واي ط��ةورة زؤر‬ ‫ب���ةِروون���ي ي��اس��او حوكمي ب��ؤ ك����رداري ن�����اِرةواي دذ‬ ‫بةثَيغةمبةر (‪ )h‬دياريكردووة‪ ،‬وةك خ��واي طةورة‬ ‫نا ُك َّنا خَ ُ‬ ‫[وَلِئ ْن َسَأ ْلَت ُه ْم َلَي ُقولُ َّن ِإ مََّ‬ ‫ن ُ‬ ‫وض‬ ‫ئةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ون (‪ )65‬لاَ‬ ‫ِه ُك ْن ُت ْم َت ْسَتهِْز ُئ َ‬ ‫َوَن ْلَع ُب ُق ْل َأِباللهَِّ َوَآَي ِاتِه َوَر ُسولِ‬ ‫ميِان ُك ْمِإ ْن َنع ُ‬ ‫ْف َع ْن َطِائَف ٍة ِم ْن ُك ْم‬ ‫َت ْعَتِذ ُروا َق ْد َكَف ْرتمُ ْ َبعَ‬ ‫ْدِإ َ‬ ‫ُنَع ِّذ ْب َطِائَف ًةِبَأ َّن ُه ْم َكا ُنوا مجُ ِْرِم َ‬ ‫ني (‪( ])66‬التوبة)‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫كاتَيك تؤ ئةي ثَيغةمبةر (‪ )h‬لةطوفتاري نابةجَييان‬‫ئ��اط��اداردةب��ي��تء‪ -‬لَيياندةثرسيت –ئةوة خةريكي‬ ‫ض�ين؟!‪ -‬ئ��ةوا بَيطومان َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪ :‬ب��ةِراس�تي ئَيمة تةنها‬ ‫طالتةمان دةك��رد‪ ،‬ثَي َ‬ ‫دةمةتةقيء طةمةو َ‬ ‫يانبل َي‪ :‬ئايا‬ ‫َ‬ ‫ئَيوة بةخواو ئايةتء فةرمانةكانيء ثَيغةمبةرةكةي‬ ‫(‪ )h‬ط� َ‬ ‫�ال��ت��ةت��ان��دةك��رد؟! –ئيرت ب �َي��س��وودة‪ -‬ثاكانة‬ ‫مةكةن‪ ،‬ضونكة بةِراسيت ئَيوة بَيباوةِربوون دواي ئةوةي‬ ‫‪60‬‬

‫ل��ةِر َ‬ ‫وال��ةت��دا باوةِرتانهَينابوو‪ ،‬ئةطةر لةدةستةيةكتان‬ ‫خؤشببني –دواي تةوبةي راستةقينة‪ -‬دةستةيةكتان‬ ‫هةر ئازاردةدةين –بةهؤي كاري نابةجَييانةوة‪ -‬ضونكة‬ ‫بةِراسيت ئةوان تاوانبارو تاوانكار بوون‪.‬‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ه��ةروةه��ا خ��واي ط���ةورة ئ��ةف��ةرم��وَي��ت‪ِ[ :‬إن ال�ِ�ذي� َ�ن‬ ‫يد َ‬ ‫َي ْك ُف ُر َ‬ ‫ون َأ ْن ُيَف ِّر ُقوا َبينْ َ اللهَِّ َو ُر ُسِلِه‬ ‫ونِباللهَِّ َو ُر ُسِلِه َو ُيِر ُ‬ ‫يد َ‬ ‫َوَي ُقولُ َ‬ ‫ون َأ ْن َي َّتِخ ُذوا‬ ‫ْض َو ُيِر ُ‬ ‫ْض َوَن ْك ُف ُرِبَبع ٍ‬ ‫ون ُن ْؤِم ُنِبَبع ٍ‬ ‫َبينْ َ َذل َ‬ ‫ِك َسِبيلاً (‪ )150‬أُوَلِئ َك ُه ُم ا ْلَك ِاف ُر َ‬ ‫ون َح ًّقا َوَأ ْعَت ْدَنا‬ ‫ِل ْلَك ِافِر َ‬ ‫ين َعَذابًا ُمِهي ًنا (‪( ])151‬النساء)‪ .‬واتة‪ :‬بَيطومان‬ ‫ئةوانةي باوةِر بةخواو ثَيغةمبةران ناهَيننء دةيانةوَيت‬ ‫جياوازيبكةن لةنَيوان خواو ثَيغةمبةرةكانيدا –طواية‬ ‫باوةِريان بةخوا هةية بةآلم باوةِريان بةثَيغةمبةران نيية‪،‬‬ ‫ياخود‪َ -‬‬ ‫دةلينَ ‪ :‬باوةِردةهَينني بةهةندَيك لةثَيغةمبةرانء‬ ‫باوةِر بةهةندَيكيان ناهَيننيء دةيانةوَيت لةو نَيوانةدا‬ ‫رَيبازو بةرنامةيةك بؤ خؤيان بةدةستبهَينن‪ .‬ئا ئةو‬ ‫جؤرة كةسانة بةِراسيت هةر بَيباوةِرنء بؤ بَيباوةِرانيش‬ ‫سزايةكي سةرشؤِركارمان ئامادةكردووة‪.‬‬ ‫ضةندين ئايةتيرت لةقورئاندا هاتوون كة خواي طةورة‬ ‫تَيياندا ب��ةِروون��ي ح��وك��مء ي��اس��اي ك��وف��ري ط��ةورةي‬ ‫بؤ كةسانَيك دياريكردووة كة سوكايةتي يان َ‬ ‫طالتة‬ ‫بةثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬بكةنء بةكةمي بزانن‪ ،‬ئةمة‬ ‫لةدونيادا‪ ،‬لةقيامةتيشدا ئاطري دؤزةخي بؤ داناون‪،‬‬ ‫ب��ؤي��ة س��وك��اي��ةت��ي��ك��ردن ب��ةث �َي��غ��ةم��ب��ةري خ���وا (‪)h‬‬ ‫كوفري ط��ةورةي��ةو خاوةنةكانيان لةئيسالمدا بةكافر‬ ‫ئةذماردةكرَين‪.‬‬ ‫رَي���ط���اي ش�����ةرع‪ :‬ب��ؤض��وون��ي ه���اوةآلن���ي ب���ةِرَي���زو‬ ‫ثَيشةواياني ئيسالمء زاناياني ثَيشنيء هاوضةرخ‬ ‫لةبارةي ئةو كةسانةوة ضيية كة بيرََِيزيء سوكايةتي‬ ‫بةثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬دةكةن؟‬ ‫م‪ .‬ئ����ارام ف���ةري���ق‪ :‬دي����ارة راي زان���اي���ان ل����ةِرووي‬ ‫شةرعييةوة لةبارةي كةسَيكةوة كة بيرََِيزي بنوَينَيت‬ ‫بةرامبةر بةثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬روونء ئاشكراية‪،‬‬ ‫وةك��و زؤرَي��ك لةزانايان َ‬ ‫نةقليانكردووةء كؤدةنطيي‬ ‫زاناياني ل��ةس��ةرة‪ ،‬كةسَيك قسة بةثَيغةمبةري خوا‬ ‫(‪َ )h‬‬ ‫بلَيت دةك��وذرَي��تء تةوبةيشي لَيوةرناطريَيت‬ ‫كة دواي تةوبةكةي مبَينَيتةوة لةذياندا‪ ،‬بؤية ئيمام‬ ‫ق��ورت��وب��ي ل��ةئ��ي��م��ام م��ال��ي��ك‪-‬ةوة ن��ةق�َ�ل��ي��ك��ردووة ك��ة‪:‬‬ ‫“ئينسانَيكي زميي‪ ،‬ئةطةر جوَين يان بيرََِيزي بنوَينَيت‬ ‫بةرامبةر بةثَيغةمبةري خوا (‪- )h‬لةِريوايةتَيكدا‬ ‫ئ��ةف��ةرم��وَي��ت‪ -‬ت��ةوب��ةئ��ةك��اتء تةوبةكةيشي ئةوةية‬ ‫كة ئةبَيت ببَيت بةموسولمَ ان”‪ .‬لةِريوايةتَيكيرتيشدا‬ ‫ئةفةرموَيت‪“ :‬دةبَيت بكوذرَيتء تةوبةي لَيوةرناطريَيت‬ ‫وةكو موسولمَ انَيك”‪.‬‬ ‫ئيبنومونزير‪-‬يش ئةفةرموَيت‪“ :‬كؤدةنطيي زاناياني‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫َ‬ ‫لةطةل م‪ .‬ئارام فةريق‬ ‫ديداريَك‬

‫ل��ةس��ةرة‪ ،‬ك���ةوا ك��ةس�َي��ك ج��وَي��ن ب��ةث�َي��غ��ةم��ب��ةري خوا‬ ‫(‪ )h‬بدات‪ ،‬ئةوا سزاكةي كوشتنة”‪ .‬ئةمةيش راي‪:‬‬ ‫ئيماماني بةِرَيز‪( :‬ماليك‪ ،‬لةيس‪ ،‬ئةمحةدء ئيسحاق)‬ ‫ـة‪ ،‬ئيمام زةهةبي‪-‬يش لةئيمام ماليكةوة َ‬ ‫نةقليكردووة‬ ‫كة فةرموويةتي‪“ :‬ئينسانَيك كة قسة بةثَيغةمبةري‬ ‫خ���وا (‪ )h‬ب�َ�ل �َي��ت‪ ،‬ن��اب �َي��ت ت��ةوب��ةي ل�َي��وةرب��ط�يرَي��ت‬ ‫ئةطةر كافربَيت يان موسولمَ ان”‪ .‬كةواتة حوكمةكةي‬ ‫كوشتنة‪ .‬ئيبنوقودامةي مةقديسي لةمةزهةبي ئيمام‬ ‫ئةمحةددا ئةفةرموَيت‪“ :‬هةركةسَيك بوختان بؤ دايكي‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬يان بؤ ثَيغةمبةري خوا (‪)h‬‬ ‫بكات‪ ،‬ئةبَيت بكوذرَيت جا ئةطةر موسولمَ ان يان كافر‬ ‫بَيت”‪.‬‬ ‫لةمةزهةبي ئيمام شافيعيء لة(فتح الباري)دا هاتووةء‬ ‫َ‬ ‫نةقليكردووة‪ ،‬ئةبوبةكر كة يةكَيكبووة لةئيمامةكاني‬ ‫مةزهةبي شافيعي لة(كتاب إمج��اع)دا َ‬ ‫نةقليكردووة‬ ‫ك��ة‪“ :‬ه��ةرك��ةس�َي��ك س��ةري��ح قسة بةثَيغةمبةري خوا‬ ‫(‪َ )h‬‬ ‫بلَيت‪ ،‬ئةوة كوفرة بةيةكدةنطي زانايانء ئةطةر‬ ‫تةوبةيشبكات ئةو كاتة كوشتنةكةي لةسةرناكةوَيتء‬ ‫هةردةكوذرَيت”‪.‬‬ ‫ئيمام خةتابي ئةفةرموَيت‪“ :‬باوةِرناكةم خيالفببَيت‬ ‫ل��ةن �َي��وان��ي زان��اي��ان��دا ل��ةك��وش��ت�ني ك��ةس �َي��ك ك��ة قسة‬ ‫بةثَيغةمبةري خوا (‪َ )h‬‬ ‫بلَيت”‪ .‬ئيمام ئةبوحةنيفةيش‬ ‫ئةفةرموَيت‪“ :‬كةسَيك جوَين بةثَيغةمبةري خوا (‪)h‬‬ ‫ب���دات‪ ،‬م��ون��اق��ةش��ةو م���ون���ازةرةي ل��ةط� َ‬ ‫�ةل��دا ن��اك��رَي��تء‬ ‫تةوبةيشي لَيوةرناطريَيت‪ ،‬راستةوخؤ ئةبَيت لةشوَيين‬ ‫خ��ؤي��دا ب���ك���وذرَي���ت”‪ .‬ئيبنوتةمييية لةكتَيبَيكيدا‬ ‫بؤضووني زؤربةي زانايانء شارةزاياني هَيناوةتةوةو‬ ‫ئةفةرموَيت‪“ :‬هةركةسَيك قسة َ‬ ‫بلَيت يان جوَينبدات‬ ‫ب��ةث �َي��غ��ةم��ب��ةري خ���وا (‪ )h‬ح��وك��م��ةك��ةي ك��وف��رةو‬ ‫حةددةكةيشي كوشتنة»‪.‬‬ ‫رَيطاي شةرع‪ :‬بةبؤضووني بةِرَيزتان‪ ،‬ثَيتانوانيية‬ ‫يةكَيك لةهؤكارةكاني ئ��ةو دذايةتيكردنة بةرامبةر‬ ‫ث�َي��غ��ةم��ب��ةر (‪ )h‬ب�َي��دةن��ط��ي��ي م��وس��ولمَ ��ان��ان��ة؟ ئايا‬ ‫موسولمَ انان ثَيغةمبةريان (‪ )h‬وةكو خؤي ناسيوة؟‬ ‫َ‬ ‫بةدلنيياييةوة بةشَيكي زؤري‬ ‫م‪ .‬ئ���ارام ف��ةري��ق‪:‬‬ ‫لمَ‬ ‫دذايةتيكردني ئيسالمء موقةدةساتي موسو انان‬ ‫بةهؤي بَيدةنطيي موسولمَ انانةوةية لةئاسيت ئةو‬ ‫خ��راث��ةو دذاي��ةت��ي��ك��ردن��ان��ةي ك��ة دوذم��ن��ان��ي ئيسالم‬ ‫بةئيسالمء موسولمَ اناني دةك���ةن‪ ،‬بةشَيكيرتيشي‬ ‫بةهَيزييء ط��ةورةي��ي ئيسالم خؤيةتي‪ ،‬كة هةميشة‬ ‫بَيباوةِران بةخةتةرَيكي طةورةي دةزانن بؤ سةرخؤيان‪،‬‬ ‫ضونكة دةزانن ئةمِرؤبَيت يان سبةي‪ ،‬هةر دةطاتة لوتكة‪،‬‬ ‫وة طومامن نيية ل��ةوةي كة موسولمَ انان لةطةورةيي‬ ‫ث�َي��غ��ةم��ب��ةر (‪)h‬و دي��ن��ةك��ةي ت�َي��ن��ةط��ةي��ش��ت��وون‪ ،‬ض‬

‫لةِروانطةي زانستةوة ض لةِروانطةي ثيادةكردنييةوة‬ ‫بَيت‪.‬‬ ‫رَي���ط���اي ش����ةرع‪ :‬م��ام��ؤس��ت��اي��ان��ي ئ��اي��ي�ني ئيسالم‬ ‫لةكوردستاندا تا ضةند توانيويانة مينبةرةكانيان‬ ‫بكةنة سةنطةري بةرطريكردنء ناساندني ثَيغةمبةري‬ ‫خوا (‪)h‬؟‬ ‫َ‬ ‫م‪ .‬ئارام فةريق‪ :‬بَيطومان بةطشيت حالةتي ئَيستاي‬ ‫مينبةرةكاني كوردستان لةثَيشوتر ب��اش�ترن‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئ��ةوةي��ش زؤري م��اوة كة شةرعزانةكان جَيطرةوةي‬ ‫ع��ةمل��ان��ي��ي��ةك��ان ب���ن‪ ،‬ض��ون��ك��ة دةخ��ال��ةت��ي سياسيء‬ ‫فيكري نامؤي تَيكةوتووة‪ ،‬دةكرَيت بوترَيت‪ :‬مةرجي‬ ‫شةرعييةتي زؤرَي��ك لةخاوةن مينبةرةكان ناتةواوةو‬ ‫َ‬ ‫لةثال سياسةتَيكدا دان���راون كة روونء ئاشكراية‪،‬‬ ‫بؤية زؤرجار لةسةر باسَيكي بضووك طةورةترين هةآل‬ ‫دروستدةكرَيت‪ ،‬كةضي لةسةر مةسئةلة عةقيدةييةكان‪،‬‬ ‫ب�َي��دةن��ط��ي��ي��ةك��ي ت����ةواو ل��ةم��زط��ةوت��ةك��ان��دا دةك��رَي��ت‪،‬‬ ‫راستييةكةي بةثَيضةوانةوةيةو دةبَيت قةزييةيةكي‬ ‫طةورةي لةسةر دروستبكرَيت‪.‬‬ ‫رَيطاي شةرع‪ :‬تا ضةند ئيسالمييةكاني كوردستان‬ ‫زةم��ي��ن��ةس��ازي��ي��ةك��ي واي�����ان ك�����ردووة ك���ة ج��ارَي��ك��ي‬ ‫ديكة رَي��ط��ةن��ةدةن كةسانَيك ثةيدابنء سوكايةتيي‬ ‫بةثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬بكةن؟‬ ‫م‪ .‬ئارام فةريق‪ :‬تا رادةيةك ئيسالمييةكاني كوردستان‬ ‫هؤكارَيكي باشن بؤ رَيطرتن لةهةرجؤرة سوكايةتييةك‬ ‫َ‬ ‫لةثال ئةمةيشدا‬ ‫كة بةموقةدةساتي ئيسالم بكرَيت‪،‬‬ ‫لمَ‬ ‫كاريان لةسةر بةجةماوةرييكردني كَيشة موسو انيء‬ ‫ئيسالمييةكان كردووة‪ ،‬ض لةِرووي داناني ماددةيةكي‬ ‫دةستورييةوة بَيت‪ ،‬ض لةِرووي بةطذاضوونةوةيدا بَيت‬ ‫لةِرَيي جةماوةرييةوة‪َ ،‬‬ ‫بةدلنيياييةوة نةيانتوانيوة لة‬ ‫(‪ )%100‬قةدةغةو بنةبِري بكةن‪ ،‬بةآلم بةثَيي ئةوةي‬ ‫كة خاوةن دةسةآلت نني هةنطاوي باشيان ناوة‪.‬‬ ‫رَي����ط����اي ش������ةرع‪ :‬ئ��اش��ك��راي��ة ل����ةم س����ةردةم����ةدا‬ ‫راطةياندن َ‬ ‫رؤلَيكي طةورة دةبينَيت‪ ،‬ئايا راطةياندني‬ ‫ئيسالمييةكان توانيويانة فةزايةكي ئيسالميي وا‬ ‫دروستبكةن كة ثَيغةمبةريان (‪ )h‬ل��ةالي َ‬ ‫خةلكي‬ ‫والَيكردبَيت لةنةفسي خؤيان خؤشرتييانبوَيت؟‬ ‫م‪ .‬ئ���ارام ف��ةري��ق‪ :‬ئ��ةم�ِرؤ راطةياندني ئيسالمي‬ ‫ثَيويستيي بةوةية كة ل��ةِرووي جةوهةرييةوة ببنة‬ ‫خ��اوةن��ي عةقيدةو فيكرَيكي ئيسالميي رةس��ةن‪،‬‬ ‫ضونكة ه��ةت��ا وان��ةب��ن ن��ات��وان��ن ب��ةو ش���َي���وازةي كة‬ ‫بةِرَيزتان ئاماذةيثَيدةكةن ئةو رؤحة لةناخي َ‬ ‫خةلكدا‬ ‫ب�ِروَي��ن��ن‪ ،‬ب��ةآلم ك��اري��ان ل��ةس��ةرك��ردووة‪ ،‬ئةطةرضي‬ ‫تَيبينيي زؤرم لةسةر راطةياندني ئةمِرؤي ئيسالمي‬ ‫بةطشيت هةية‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪61‬‬


‫بةخشني لةث َيناوي‬ ‫رةزامةنديي خواي ثةروةردطاردا‬ ‫ن‪ :‬سةيد شؤ ِرش‬ ‫بسم اهلل ال��رمح��ن ال��رح��ي��م‪ ،‬احل��م��د هلل وك��ف��ى وال��ص�لاة‬ ‫والسالم على رسوله املصطفى وعلى آل��ه وصحبه ومن‬ ‫اتبعهم بإحسان إىل يوم الدين‪ ،‬أما بعد‪.‬‬ ‫[و َّات ُقوا َي ْو ًما ُت ْر َجع َ‬ ‫يهِإلىَ اللهَِّ] (البقرة‪.)281 :‬‬ ‫ُونِف ِ‬ ‫َ‬ ‫خ����واي ط������ةورةو م��ي��ه��رةب��ان ف��ةرم��امن��ان��ث �َي��دةك��اتء‬ ‫رَينماييماندةكات كةبةشَيك لةو ثارةو سامانةي كة خؤي‬ ‫َ‬ ‫بةفةزلي خؤي ثَييبةخشيوين‪ ،‬لةثَيناويدا لةنَيوان خؤماندا‬ ‫بةسةر فةقريو هةذارةكاندا دابةشبكةين‪.‬‬ ‫اد َي الَِّذ َ‬ ‫ما‬ ‫ِعَب ِ‬ ‫[ ُق ْل لِ‬ ‫ين َآَم ُنوا ُيِقي ُموا َّ‬ ‫الصلاَ َة َو ُي ْنِف ُقوا مِ َّ‬ ‫يه َولاَ‬ ‫َرَز ْقَنا ُه ْم ِس ًّرا َوَعلاَ ِنَي ًة ِم ْن َقبِْل َأ ْن َي ْأِت َي َي ْو ٌم لاَ َب ْي ٌع ِف ِ‬ ‫ِخلاَ ٌل] (إبراهيم‪.)31 :‬‬ ‫�ي ب��ةب��ةن��دةك��امن ئ��ةوان��ةي ك��ة ئ��ي��م��ان��دارن‪ ،‬كة‬ ‫وات���ة‪ :‬ب�َ�ل� َ‬ ‫نوَيذبكةنء ببةخشن لةو َ‬ ‫مالء سامانةي كة ثَيمانداونء‬ ‫كردوومانة بةِرزقيان‪ ،‬بةنهَيينء بةئاشكرا‪ ،‬ثَيشئةوةي‬ ‫رؤذَي����ك ب�َي��ت ك��ة هيض ث���ارةو ث���ولء ب��ازرط��ان��يء ك�ِري��نء‬ ‫فرؤشتنَيكي تَيدانييةو بَيسودء بَي َ‬ ‫كةلك دةبَيت‪.‬‬ ‫جا ئةم فةرمانء رَينمايية لةخواوة بؤ ثَيغةمبةرةكةي‬ ‫(‪ )h‬بووة تا بةئوممةتةكةي َبل َيء بيطةيةنَيت لةدونيايةكدا‬ ‫كة كؤتاييثَيدَيت‪ ،‬ث��ارةو ث��ولء م� َ‬ ‫�الء س��ةروةتء سامان‬ ‫َ‬ ‫بةكةلكماندَيت بؤ دواِرؤذَي��ك كة‬ ‫ئةتوانني بةكاريبهَيننيء‬ ‫َ‬ ‫بةكةلكي هيضكةس نايةتء‬ ‫ثارةو سةروةتء سامان تَييدا‬ ‫لَييوةرناطريَيت كة وةكو بازرطانيكردن بةكاريبهَينَيت ‪-‬وةكو‬ ‫بةرتيلدانء كِريين جَيطةي باش لةبةهةشتداو طؤِرينةوةي‬ ‫جَيطةكةي دؤزةخي بةجَيطةيةك لةبةهةشتدا‪ -‬جا كةسَيك‬ ‫بريوهؤشي هةبَيت تةنها ئةم ئايةتة ثريؤزة بةسة بؤي كة‬ ‫ب��ةو م� َ‬ ‫�الء س��ةروةت��ةي كة هةيةتي خ��ؤي ثَيبسةنَيتةوةو‬ ‫س���وودي ل�َي��وةرب��ط��رَي��ت ث�َي��ش��ئ��ةوةي مب��رَي��تء ل��ةدةس�تي‬ ‫دةربضَيتء بكةوَيتة قيامةتةوة‪ ،‬كة ئةو كاتة هيض شتَيك‬ ‫سووديثَيناطةيةنَيت‪ ،‬هةروةكو خواي طةورة لةئايةتَيكيرتدا‬ ‫‪62‬‬

‫باسيكردووةو دةفةرموَيت‪َ[ :‬ي� ْ�وَم لاَ َي ْنَف ُع َم� ٌ‬ ‫�ال َولاَ َب ُن َ‬ ‫ون‬ ‫للهََّ‬ ‫يم (‪ ])89‬الشعراء‪.‬‬ ‫(‪ِ)88‬إلاَّ َم ْن َأَتى ا ِبَق ْل ٍب َسِل ٍ‬ ‫وات��ة‪ :‬ئةو رؤذة نة م� َ‬ ‫�الء ث��ارةو س��ةروةتء سامانء نة‬ ‫بةكةلك دَيت‪ ،‬تةنها ئةو كةسة نةبَيت كة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةدلَيكي‬ ‫مندال‬ ‫ث��اكء س��افء ساغةوة دَيتة ب��ةر ب��ارةط��اي خ��واي ط��ةورةو‬ ‫حةقء حسابي َ‬ ‫لةطةلدا دةكرَيت‪.‬‬ ‫هةروةها دةفةرموَيت‪َ[ :‬يا َأ ُّيَها الَِّذ َ‬ ‫ما‬ ‫ين َآَم ُنوا َأ ْنِف ُقوا مِ َّ‬ ‫اع ٌة‬ ‫َرَز ْقَنا ُك ْم ِم ْن َقبِْل َأ ْن َي ْأِت َي َي ْو ٌم لاَ َب ْي ٌعِف ِ‬ ‫يه َولاَ ُخ َّل ٌة َولاَ َشَف َ‬ ‫ون ُه ُم َّ‬ ‫الظ مِ ُ‬ ‫ال َ‬ ‫َوا ْلَك ِاف ُر َ‬ ‫ون] (البقرة‪.)254 :‬‬ ‫وات��ة‪ :‬ئةي ئةوانةي كة ئيمانتانهَيناوة‪ ،‬ببةخشن لةو‬ ‫رزق و َ‬ ‫مالةي كة ثَينمابةخشيون ثَيشئةوةي كة رؤذَيك بَيتة‬ ‫ثَيشةوة ‪-‬كة قيامةتة‪ -‬هيض كِرينء فرؤشتنَيكي تَيدانييةو‬ ‫ثاِرانةوةو لةبةرخاتري منء ئةوو فآلنء فيسار ناخيواتء‬ ‫بَيسوودة‪.‬‬ ‫(خلة)‪ :‬بةرزترين ثلةي خؤشةويستيية‪ ،‬وة كو خواي‬ ‫[و خَّ َ‬ ‫اتَذ اللهَُّ ِإبَْرِاهيَم َخِليلاً ] (النساء‪:‬‬ ‫طةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫‪.)125‬‬ ‫ج��ا خؤشةويسترتين خؤشةويست ب��ةك� َ‬ ‫�ةل��ك ن��اي��ةتء‬ ‫س��وودي نيية بؤ هيضكةس‪ ،‬تةنها ضةند ثؤلَيك نةبَيت‬ ‫لةوانةيش ثَيغةمبةر (‪ ،)h‬زاناكانء شةهيدانء ئةوانةي‬ ‫كة باسكراون لةفةرموودةي ثَيغةمبةردا (‪ ،)h‬بةويسيت‬ ‫خواي طةورة ئةطةر ماين لةشوَينَيكيرتدا باسيدةكةين‪.‬‬ ‫[وَأ ْن�ِ�ف� ُق��وا ِم� ْ�ن َما‬ ‫هةروةها خ��واي ط��ةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ول َر ِّب َل ْولاَ‬ ‫َرَز ْقَنا ُك ْم ِم ْن َقبِْل َأ ْن َي ْأِت َي َأ َحَد ُك ُم مَْ‬ ‫ال� ْ�و ُت َفَي ُق َ‬ ‫ص��د َ‬ ‫َّق َوَأ ُك� ْ‬ ‫الصالحِ​ِ َ‬ ‫ني]‬ ‫��ن ِم� َ�ن َّ‬ ‫�ب َف�َ�أ َّ‬ ‫َأ َّخ � ْرَت�ِن�يِ ِإلىَ َأ َج� ٍ�ل َق�ِ�ري� ٍ‬ ‫(املنافقون‪.)10 :‬‬ ‫وات��ة‪ :‬ببةخشن ل��ةوةي كة رزقمانداون ثَيشئةوةي كة‬ ‫كةسَيكتان بكةوَيتة سةرةمةرطء مردن بَيتةثَيشةوة لَيتان‪،‬‬ ‫ئةوجا َ‬ ‫ئةلَيت‪ :‬خواية ئةطةر نةمردمايةو تؤزَيك تةمةمن‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫بةخشني لةثيَناوي رةزامةنديي خواي ثةروةردطاردا‬

‫درَيذتربوواية‪ ،‬ضاكةم دةكردو خيرَ ي زؤرم دةكردو دةبووم‬ ‫بةثياوضاك‪.‬‬ ‫ج��ا ث �َي��ش��ئ��ةوةي ك��ة ئ����ةوة ب��ةس��ةرم��ان��دا رووب�����داتء‬ ‫ك��ورد وت��ةن��ي‪ :‬تَيبكةوين‪ .‬ئَيستا باشرتنيية ك��ة خؤمان‬ ‫نةجاتبدةين لةو بةآلو موسيبةتةي كة ضارةسةري نيية‪،‬‬ ‫جا ثَيويستة خؤمان ضارةسةربكةين بةو ثارةو َ‬ ‫مالةي كة‬ ‫بةدةستمانةوةية‪ ،‬ئةطةر كةمة يان زؤر‪ ،‬هةركةس بةثَيي‬ ‫ئةوةي كة لةدةستيداية‪ ،‬خيرَ كردنيش بةزؤرو كةمي نيية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو بةثَيي ئةوةية كة هةيةو لةدةستمانداية‪.‬‬ ‫لةو ئايةتةدا كة باسي ئةو كةسة دةك��ات كة‪ :‬دواك��ارة‬ ‫رَ‬ ‫خ�َي�و ض��اك��ة ب��ك��اتء داواي ئ���ةوة ئ��ةك��ات ك��ة درةن��ط�تر‬ ‫مب��رَي��تء م��ردن��ةك��ةي دواخب���رَي���ت‪ ،‬ضونكة م���رؤظ لةكاتي‬ ‫سةرةمةرطدا بينايي دةكرَيتةوةء شوَيين خؤي لةقيامةتدا‬ ‫ثَينيشاندةدرَيت‪ ،‬ج��ا بةهةشيت بَيت ي��ان جةهةنةمي‪،‬‬ ‫وةك��و لةفةرموودةيةكيرتدا خ��واي بَيهاوتا باسيدةكاتء‬ ‫ص ُر َك ا ْلَي ْوَم َحِديدٌ]‬ ‫دةفةرموَيت‪َ[ :‬فَك َش ْفَنا َع ْن َك ِغ َطاَء َك َفَب َ‬

‫(ق‪.)22 :‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئادةميزاددا كة لةسةرةمةرطدا‬ ‫ئةمة قسةكردنَيكة‬ ‫ض��ي َ‬ ‫دةل���َي���تء وةآلم����ي ضيية ب��ؤ خ���وا ك��ة ب����ةرةو م��ردن‬ ‫دةض �َي��ت‪ .‬ل�رَ​َي�ةي��ش��دا ئ��ةو ف��ةرم��ودةي��ةي ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫وةب�يرم��ان��دةخ��ات��ةوة ك��ة دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬م��ا منكم أح��د إال‬ ‫سيكلمه ربه ليس بينه وبينه ترمجان‪ ،‬فينظر أمين منه فال‬ ‫يرى إال ما قدم من عمله‪ ،‬وينظر أمشل منه فال يرى إال ما‬ ‫قدم‪ ،‬وينظر بني يديه فال يرى إال النار تلقاء وجهه‪ ،‬فاتقوا‬ ‫النار ولو بشق مترة» رواه البخاري‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫وات��ة‪ :‬هةموو تاكة كةسَيك لةئَيوة خوا قسةتان‬ ‫ئةكات بةتةنهايي بةبَيئةوةي كةس لةنَيوانتاندا تةرجومةي‬ ‫بؤ بكات‪ ،‬جا سةيري الي راسيت خؤي دةكات هيض نابينَيت‬ ‫تةنها كارو كردةوةكاني نةبَيت كة كردويةتي‪ ،‬سةيري الي‬ ‫ضةثي خؤي دةكات‪ ،‬هيض نابينَيت تةنها كارو كردةوةكاني‬ ‫خؤي نةبَيت كة لةدونيادا كردويةتي‪ ،‬سةيري ثَيشي خؤي‬ ‫دةكات تةنها ئاطري دؤزةخ دةبينَيت لةبةردةميدا لةِرووي‬ ‫وةستاوة‪ ،‬جا خؤتان لةو ئاطرةي دؤزةخ بثارَيزن ئةطةرضي‬ ‫بةقةدةر لةتة خورمايةكيش بَيت‪.‬‬ ‫خواي طةورة لةدؤزةخء ئاطرو ئةشكةجنةو ئازارةكاني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هةموو موسولمَ اناندا‪ ..‬ئـــــامني‪.‬‬ ‫مبانثارَيزَيت‬ ‫ج��ا ب��ا رَ‬ ‫ل��َي�ةدا ب�يرب��ك��ةي��ن��ةوةو ج��ي��اوازي��ي��ةك ل��ةن �َي��وان‬

‫ئَيشوئازاري دونياو ئَيشوئازاري قيامةتء ئاطري دؤزةخدا‬ ‫بكةين‪ ،‬ئايا كاميان سةختء ترسناكرتة‪ ،‬هةقة كة خؤمان‬ ‫لةو مةترسيء ئَيشوئازارة نةبِراوةيةي قيامةت بثارَيزينء‬ ‫ث��ارةو م� َ‬ ‫�الء سامان نةبَيت بةهؤي ئ��ةوةي كة توشي ئةو‬ ‫عةزابة سةختةمان بكات‪ ،‬خوا ثةنامانبدات‪.‬‬ ‫بؤية خواي طةورة ئةوةندة زؤر باسيكردووة لةقورئانداو‬ ‫ئاطاداريكردوينةتةوةء ضارةسةرةكةيشي بؤداناوين بؤ‬ ‫خؤثاراسنت لَييء خؤنةجاتدان لةو رؤذة سةختةي كةس‬ ‫بةكةس نيية تَييدا‪.‬‬ ‫دةلَيم ثارةو َ‬ ‫ليرَ ةيشدا من ئةوة َ‬ ‫مالء سةروةتء سامانَيك‬ ‫كة خوا ثَييداوين نيعمةتي خواية بةسةرمانةوة‪،‬‬ ‫خؤمانء ئةوةي كة هةمانة هةمووي هيي خوايةو خوايش‬ ‫خ��ؤي داوام��ان��ل�َي��دةك��ات ك��ة ب��ةس��ةر خ��ؤم��انء كةسوكاري‬ ‫خؤماندا بيبةخشينةوة‪ ،‬ئةوةندةيش ثاداشتء ضاكةمان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةيشدا لةاليةكيرتةوة زةمانةتي ئةوةي‬ ‫دةداتةوة‪،‬‬ ‫داوةثَيمان كة َ‬ ‫مالء سةروةت بةخيرَ كردنء بةخشني هيضي‬ ‫لَيكةمنابَيتةوة‪ ،‬ئيرت بؤضي دةترسنيء نةيبةخشني؟‬ ‫بةِراسيت جَيطةي سةرسوِرمانة مرؤظ ضؤن بريدةكاتةوة‪،‬‬ ‫هةرضةندي هةبَيت هةر بةكةمي دةزانَيتء هةر َ‬ ‫هةولي زياتر‬ ‫دةداتء ضاوي تيرَ نابَيت‪ ،‬ئةطةر شتَيكيش بكات بةخيرَ ‪،‬‬ ‫ب��ةزؤري دةزان �َي��تء رةنطة هةندَيك ك��ةس هةبن منةتيش‬ ‫بكةن بةسةر َ‬ ‫خةلكيدا كة خيرَ يان ثَيدةكةن‪.‬‬ ‫[وَما ُت ْنِف ُقوا‬ ‫خواي طةورة لةئايةتَيكيرتدا دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ِم ْن َخٍ�ْي�رْ ُي� َ�و َّف ِإَلي ُ‬ ‫ْك ْم َوَأ ْن� ُت� ْم لاَ ُت ْظَل ُم َ‬ ‫ون] (البقرة‪.)272 :‬‬ ‫وات����ة‪ :‬ه��ةرش��ت�َي��ك ك��ة بيبةخشن ب��ؤ خ��ؤت��ان��ةو هيضتان‬ ‫لَيكةمناكرَيتةوة‪ ،‬لةخيرَ و ثاداشيت ئةوةي كة دةيبةخشن‬ ‫لةثَيناوي خوادا‪.‬‬ ‫ئينجا ثَيغةمبةر (‪ )h‬ض��ؤن ه��امن��ان��دةدات ب��ؤ خ�رَ​َي�و‬ ‫َ‬ ‫مالبةخشني لةثَيناوي خواي ط��ةورةدا‪ :‬لةئةبوهورةيرةوة‬ ‫دةيطيرَ َيتةوة لةثَيغةمبةرةوة (‪« : )h‬من تصدق بعدل‬ ‫مثرة من كسب طيب وال يقبل اهلل إال الطيب‪ ،‬وأن اهلل يتقبلها‬ ‫بيمينه ثم يربيها لصاحبه كما يربي أحدكم فلوه حتى تكون‬ ‫مثل اجلبل»‪ .‬البخاري‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةمالي‬ ‫وات��ة‪ :‬هةركةسَيك ب��ةق��ةدةر دةنكة خورمايةك‬ ‫َ‬ ‫حةآلل ببةخشَيت‪ ،‬خوايش هيض وةرناطرَيت ئةوةي‬ ‫باشء‬ ‫َ‬ ‫حةآلل نةبَيت‪ ،‬وة خوايش بةدةسيت راسيت‬ ‫كة ثاكء ضاكء‬ ‫��يءٌ] (ال��ش��ورى‪ .)11 :‬وةري��دةط��رَي��تء‬ ‫[َل � ْي� َ‬ ‫�س َكِم ْثِلِه َش� ْ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪63‬‬


‫بةخشني لةثيَناوي رةزامةنديي خواي ثةروةردطاردا‬

‫ب��ؤي بةخَيوو ث���ةروةردةدةك���ات هةتا ئ��ةوةن��دةي شاخَيك‬ ‫زؤردةبَيتء طةورةيدةكات‪ ،‬واهلل أعلم‪.‬‬ ‫يرازي��ب�َي��ت)‪ ،‬لةثَيغةمبةري‬ ‫ل��ةئ��ةب��وه��ورةي��رةوة (خ��وا ل�َي� ِ‬ ‫خ��واوة (‪ )h‬فةرمويةتي‪« :‬سبعة يظلهم اهلل يف ظله يوم‬ ‫ال ظل إال ظله‪ ،‬اإلمام العادل‪ ،‬وشاب نشاء يف عيبادة ربه‪،‬‬ ‫ورجل قلبه معلق يف املساجد‪ ،‬ورجالن حتابا يف اهلل إجتمعا‬ ‫عليه وتفرقا عليه‪ ،‬ورجل طلبه إمراءة ذات منصب و مجال‪،‬‬ ‫فقال‪ :‬إني أخ��اف اهلل‪ ،‬ورج��ل تصدق أخفى حتى ال تعلم‬ ‫مشاله ما نفق ميينه‪ ،‬ورجل ذكر اهلل خاليا ففاضت عيناه»‪.‬‬ ‫رواه البخاري‪.‬‬ ‫كؤمةل َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك هةن ل��ةِرؤذي قيامةتدا‪ ،‬كة‬ ‫وات��ة‪ :‬حةوت‬ ‫رؤذَي��ك��ة سَيبةري تيانيية تةنها سَيبةري خ��واي ط��ةورة‬ ‫ن��ةب�َي��ت‪ ،‬ئيمامء ثَيشةوايةكي دادث�����ةروةر‪ ،‬طةجنَيك كة‬ ‫لةبةندايةتيي خ���وادا ط��ةورةب��ووب �َي��ت‪ ،‬ث��ي��اوَي��ك ك��ة َ‬ ‫دل��ي‬ ‫ثةيوةستبَيت بةمزطةوتةوة‪ ،‬دوو ثياو كة يةكرتيان لةبةر‬ ‫خوا خؤشبوَيتء كؤبوونةوةو جيابوونةوةيان تةنها لةبةر‬ ‫خوا بَيت ‪-‬خؤشةويستييانء رقلَيبوونيان تةنها لةبةر خوا‬ ‫بووبَيت‪ ،-‬ثياوَيكيش كة ئافرةتَيك بانطيبكاتء داواي‬ ‫زيناي لَيبكات كة ج��وانء َ‬ ‫دةولةمةنديش بَيت‪ ،‬ئةويش‬ ‫َبلَيت‪ :‬نةخيرَ من لةخوا دةترسم‪ ،‬كةسَيكيش كة خيرَ يكرد‬ ‫بةدةسيت راس�تي‪ ،‬نةهَيَلَيت دةس�تي ضةثي ثَييبزانَيت‪،‬‬

‫وة ث��ي��اوَي��ك ك��ة بةتةنهايي ب�يرو زي��ك��ري خ��وا بكاتةوةء‬ ‫بةتةنهابَيت‪ ،‬ضاوي ثِربَيت لةطريان‪.‬‬ ‫جا ل� رَ​َي�ةدا ئةوةندة َ‬ ‫ئةلَيني‪ :‬بةِراسيت ئةم فةرموودةية‬ ‫زؤر خَ‬ ‫دل��ؤش��ك��ةرة‪ ،‬ضونكة مذدةيةكي ط��ةورةي��ة بؤ ضةند‬ ‫كارَيكي ئاسان كة بةهةموو كةسَيك دةكرَيت ئةطةر خوا‬ ‫يارمةتيبدات‪ ،‬هةرضةندة لةتةمةني خؤماندا ثَيشةواي‬ ‫دادث��ةروةرم��ان نةبينيوة‪ ،‬ب��ةآلم ثَيشةوا دادثةروةرةكاني‬ ‫سةردةمي ثَيشوويش هةر ئينسان بوون وةكو ئَيمة‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةوانةيرت ب��ةِراس�تي زؤرن‪ ،‬احلمد هلل‪ ،‬واب��زامن هةموومان‬ ‫ل��ةو خ��ة َلكانةمان بينيوة‪ .‬ئ��ةوةن��دةي��ش دةب �َي��ت َبلَيني‪:‬‬ ‫خواية ئيمامي دادثةروةريشمان ثَينيشانبدةو لةو جؤرة‬ ‫َ‬ ‫خةلكانة بكة بةثَيشةوامان‪ ،‬خ��واي ط��ةورة بةيةكَيك لةو‬ ‫َ‬ ‫خةلكانةمان بذميرَ ةو لةسَيبةري خؤتدا حةشرمانبكةيت‬ ‫لةقيامةتدا كة رؤذَي��ك��ة هيض سَيبةرَيكي تَيدانيية تةنها‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئوممةتي موحةممةددا (‪)h‬‬ ‫سَيبةري خؤت نةبَيت‪،‬‬ ‫حةشرمانبكةيت‪ ،‬ئــــــــامني‪.‬‬ ‫‪64‬‬

‫{عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رسول اهلل (‪ )h‬قال‪:‬‬ ‫قال اهلل‪ :‬أنفق أنفق عليك} رواه البخاري‪.‬‬ ‫وات���ة‪ :‬خ��واي ط���ةورة بةنةوةكاني ئ���ادةم دةف��ةرم��وَي��ت‪:‬‬ ‫ببةخشة بةسةر َ‬ ‫خةلكدا‪ ،‬من ثَيتدةبةخشم‪ ،‬ئةمةيش وةعدو‬ ‫بةلَيين خ��واي��ةو خ��واي ط��ةورةي��ش وةع��دو َ‬ ‫َ‬ ‫بةلَيين خؤي‬ ‫ناشكَينَيتء دةيهَينَيتةدي‪.‬‬ ‫لةكاتَيكدا كة خواي طةورة ئةوةي يةكالكردؤتةوة ئةطةر‬ ‫تؤ هةر ضةندَيك خيرَ بكةيتء ببةخشيت لةثَيناوي خوادا‪،‬‬ ‫خواي طةورة ثَيتدةبةخشَيتء رؤزييت زياددةكات‪ ،‬بَيطومان‬ ‫لةو زةمانكردنة طةورةترو باشرت نةبووةو نايشبَيت‪ ،‬وة‬ ‫لةِروويةكيرتيشةوة لةفةرموودةيةكي ثَيغةمبةردا (‪)h‬‬ ‫ه��ات��ووة‪{ :‬عن رس��ول اهلل (‪ )h‬ق��ال‪« :‬إن الصدقة السر‬ ‫تطفيء غضب ال��رب‪ ،‬وأن صنائع املعروف تقي مصارع‬ ‫السوء‪ ،‬وإن صلة الرحم تزيد يف العمر‪ ،‬وتقي الفقر‪ ،‬واكثروا‬ ‫من قول‪ :‬الحول وال قوة إال باهلل‪ ،‬فإنها كنز من كنوز اجلنة‪،‬‬ ‫وإن فيها شفاء من تسعة وتسعني داء‪ ،‬أدناها اهلم}‪ .‬رواه‬ ‫الطرباني‪.‬‬ ‫وات�����ة‪ :‬خ� رَ​َي�ك���ردن ب��ةن��ه �َي�ني ت���وِرةي���ي خ����واي ط���ةورة‬ ‫ربكَيي‬ ‫ئةكوذَينَيتةوة‪ ،‬ضاكةكردنيش نةفس لةكَيشةو ثَيش ِ‬ ‫خ���راث دةث��ارَي��زَي��ت‪ ،‬سيلةي رةح���م طةياندنيش تةمةن‬ ‫زي���اددةك���ات‪ ،‬لةفةقرييش دوورت��دةخ��ات��ةوة‪ ،‬وة زؤري��ش‬ ‫��ةولء توانايةكيش نيية تةنها ه� َ‬ ‫ل��ةوت��ةي‪ :‬هيض ه� َ‬ ‫�ةولء‬ ‫َ‬ ‫بةهةولء تواناي خواوة نةبَيت‪-‬‬ ‫تواناي خوا نةبَيت ‪-‬يان‬ ‫َبل َي‪.‬‬ ‫{عن جابر بن عبداهلل (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬قال رسول‬ ‫اهلل (‪« :)h‬والصدقة تطفيء اخلطيئة كما تطفيء املاء‬ ‫النار»‪ .‬رواه أمحد والرتمذي وقال‪ :‬حسن صحيح‪ ،‬ومن منا‬ ‫الخطيئة عنده؟ ومن منا ماوقف على حقيقة قول النيب‬ ‫(‪“ :)h‬كل بين آدم خطاء وخري اخلطائني التوابون»}‪.‬‬ ‫وات��ة‪ :‬ضاكةو خيرَ َ‬ ‫هةلةو تاواني بضوك دةكوذَينَيتةوة‬ ‫هةر ضؤن ئاو ئاطر دةكوذَينَيتةوة‪- .‬ترمزي كة يةكَيكة‬ ‫لةطيرَِةرةوةو كؤكةرةوةي فةرموودةكاني ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫كي لةئَيمة بَي َ‬ ‫َ‬ ‫كي لةئَيمة هةية كة‬ ‫ةهةلةيةو َ‬ ‫دةلَيت‪ -:‬جا َ‬ ‫نةضَيتة سةر ئةو فةرموودةيةي كة دةفةرموَيت‪ :‬هةموو‬ ‫هةلةو طوناحدةكات‪ ،‬باشرتين َ‬ ‫ن��ةوةي ئادةمييةك َ‬ ‫هةلةو‬ ‫طوناحكارَيكيش ئةوةية كة تؤبةدةكاتء دةمي بةتؤبةوةية‪.‬‬ ‫جا كةسي وا هةية كة ئةم فةرموودةيةي ثَي َ‬ ‫دةلَييتء بؤي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫بةخشني لةثيَناوي رةزامةنديي خواي ثةروةردطاردا‬

‫شيدةكةيتةوةء دةتةوَيت شتَيكي فيرَ بكةيت‪ ،‬دَيتة ءةآلمء‬ ‫دةلَيت‪ :‬من تاوانبارنيمء َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةيشم نييةء طوناحباريشنيم‪،‬‬ ‫ن��وَي��ذدةك��ةمء رؤذوودةط����رمء ض��اك��ةدةك��ةمء‪...‬ه��ت��د‪ .‬بةآلم‬ ‫ئةوةي لةبرينيية كة َ‬ ‫هةلةو قسةدةرضوون لةدةم بةنةزانيء‬ ‫طالتةو سوعبةتةوة‪ ،‬كة ضي َ‬ ‫ب��ةدةم َ‬ ‫دةلَيتء ضي دةكات‪،‬‬ ‫ي���ان ض��ةن��دي��ن ش��ت ه���ةن ل��ةدي��ن��دا ك��ة ف�����ةرزةو واج��ب��ةو‬ ‫شتيرتكة هةر نايزانَيتء ثةي ثَينابات يان خؤي لةطَيلي‬ ‫دةدات‪ ،‬ئ��ةي ئ��ةوان��ة؟! ه��ةر لةغةيبةت‪ ،‬بيستين ح��ةرام‪،‬‬ ‫قسةهَينانء قسةبردن‪ ،‬رقوكينة ل� َ‬ ‫�ةدل��دا‪ ،‬خؤبةزلزانني‪،‬‬ ‫بةخةلكي‪ ،‬بةكةمزانيين َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي‪ ،‬ضاوقوضاندنء‬ ‫طالتةكردن‬ ‫دةم��ق��ورت��ان��دنء زؤر شتيرت ل��ةو ج��ؤرة شتانةي ك��ة زؤر‬ ‫َ‬ ‫هاوةلةكاني‬ ‫بةكةمء بضوكء هيضيان دةزان�ي�ن‪ ،‬ه��ةروةك��و‬ ‫ثَيغةمبةر (خ��وا لَييانِرازيبَيت) ك��ة دةف��ةرم��وون‪« :‬ئَيمة‬ ‫لةكاتي ثَيغةمبةردا (‪ )h‬ضةند كردةوةيةكمان دةك��رد‪،‬‬ ‫ئَيوة بةبضوكي دةزانن‪ ،‬بةآلم ئَيمة بةتاواني زؤر طةورةمان‬ ‫دةزاني»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةل َي تاوانء طونامحان زؤرةو لةذمارة نايةن‪ ،‬بةِراسيت‬ ‫ثَيويستيمان بةخيرَ كردنء بةخشني هةيةلةثَيناوي خواي‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا‬ ‫طةورةدا بؤئةوةي خواي طةورة بةبةزةيي خؤميان‬ ‫بكات‪ ،‬نةك بةكردةوةي خؤمان‪َ ،‬‬ ‫بةلكو خوا لةطوناحي طةورةو‬ ‫بضوكمان خؤشبَيتء لةئاطري دؤزةخ رزطارمانبكاتء‬ ‫بةبةهةشيت بةريين خ��ؤي ش��ادء خَ‬ ‫دلؤمشانبكات‪{ .‬عن‬ ‫عقبة بن عامر (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬مسعت رسول اهلل (‪)h‬‬ ‫يقول‪« :‬كل امريء يف ظل صدقته حتى يفصل بني الناس»}‬ ‫رواه أمحد‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬هةموو كةسَيك لةذَير سَيبةرخييرَ و بةخشينةكانيداية‬ ‫هةتا جياوازيي دةكرَيت لةنَيوان َ‬ ‫خةلكيدا يا ‪-‬بؤ بةهةشت‬ ‫يان بؤ ئاطر‪ -‬خوا ثةنامانبدات لةئاطري دؤزةخء خيرَ و‬ ‫ضاكةكامنان بؤ بكات بةسَيبةرو جَيي ئةمانء حةسانةوة‬ ‫لةقيامةتدا‪.‬‬ ‫جا هةركةس بيةوَيت لةقيامةتدا سَيبةري خؤشء زؤري‬ ‫هةبَيت‪ ،‬با خيرَ و ضاكةي زؤر بكاتء ببةخشَيت لةثَيناوي‬ ‫خ��وادا‪{ .‬عن أبي هريرة (رضي اهلل عنه) أن رجال شكا إىل‬ ‫رس��ول اهلل (‪ )h‬قسوه قلبه‪ ،‬فقال له النيب (‪“ :)h‬أن‬ ‫اردت تليني قلبك فاطعم املسكني وامسح رأس اليتيم}‪ .‬رواه‬ ‫أمحد‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬كابرايةك شكاتء طلةيي لةالي ثَيغةمبةر (‪)h‬‬

‫دةك��ات كة َ‬ ‫دلي رةق��ة! ثَيغةمبةر (‪ )h‬ثَييفةرموو‪:‬ئةطةر‬ ‫ئةتةوَيت َ‬ ‫دل��ت نةرمبَيت‪ ،‬نانبدة بةفةقريء –خيرَ بكةء‪-‬‬ ‫دةسيت بةزةيي بةسةر هةتيودا بهَينة‪.‬‬ ‫خةلكي ئةم سةردةمة ئةطةر طلةييبكات َ‬ ‫بةِراسيت َ‬ ‫لةدلي‪،‬‬ ‫دةبَيت َبلَي َ‬ ‫ت‪:‬دلء بةزةييم نيية‪ ،‬هةندَيك دةبَيت َبلينَ هةر‬ ‫نةمبووة! ب��ةِراس�تي دةبَيت زؤر زؤر خ� رَ​َي�و ضاكةبكةينء‬ ‫لةثَيناوي خ��وادا ببةخشني‪ ،‬تاوةكو خ��واي ط��ةورة دلمَ ان‬ ‫نةرمبكاتء بةبةزةيي خؤي مبانبةخشَيت‪.‬‬ ‫وة ئةوةيشمان برينةضَيت ئةوةندة َ‬ ‫منالي هةتيو زؤرةء‬ ‫بَيباوكء بَيدايكء بَيكةسء بَيناز لةناوماندان‪ ،‬كةسي‬ ‫خ��ؤي��ش��م��ان��ن‪ ،‬ج��ا ئ��ةوةي��ش ه��ةق��ة ك��ة لةبريماننةضَيتء‬ ‫َ‬ ‫نةخافلَينني‪ ،‬بةِراسيت فرسةتة بؤ ضاكةو‬ ‫خؤيشمانيان لَي‬ ‫خيرَ كردن‪.‬‬ ‫{عن أبي هريرة (رض��ي اهلل عنه)‪ ،‬ق��ال‪ :‬قال رس��ول اهلل‬ ‫(‪“ :)h‬مامن ي��وم يصبح العباد فيه إال ملكان ينزالن‪،‬‬ ‫فيقول أحدهما‪ :‬اللهم أعطي منفقا خلفا‪ ،‬ويقول اآلخر‪ :‬اللهم‬ ‫أعطي ممسكا تلفا»}‪ .‬رواه مسلم‪.‬‬ ‫وات���ة‪ :‬ه��ةر رؤذَي���ك ك��ة ه� َ‬ ‫�ةل��دَي��تء رؤذدةب �َي��ت��ةوة‪ ،‬دوو‬ ‫مةالئيكةت دادةبةزنة س��ةرزةويء يةكيان َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬خواية‬ ‫ئ���ةوةي ك��ة دةبةخشَيتء خ� رَ​َي�دةك��ات ب��ؤي زيادبكةيتء‬ ‫تي‪،‬ئ��ةوي�تري��ان َ‬ ‫زي��ات��ري��ب��دةي� َ‬ ‫ئ��ةل��َي��ت‪ :‬خ��واي��ة ئ��ةوةي��ك��ة‬ ‫ن��اب��ةخ��ش �َي��تء دةي��ط��رَي��ت��ةوةل��ةخ� َ‬ ‫�ةل��ك��ي ل�َي��ي��ب��ط��ري��ت��ةوةو‬ ‫َ‬ ‫نةيدةييتء بؤي زيادنةكةيت‪.‬‬ ‫ئةبَيت ئةوةيش بزانني كة مةالئيكةتةكان هيض شتَيك‬ ‫ناكةن سةربةخؤ‪ ،‬تا خواي طةورة فةرمانيانثَينةكات‪ ،‬ئةطةر‬ ‫بةفةرماني خ��واي ط��ةورةي��ش دوعابكةن‪َ ،‬‬ ‫هةلبةتة خواي‬ ‫طةورةيش دوعاكةيان َ‬ ‫قبولدةكات‪،‬جا با خؤمان بثارَيزين‬ ‫َ‬ ‫بةمالء ثارةبةخشني بَيت‪ ،‬هةقواية‬ ‫لةدوعاي مةالئيكةت كة‬ ‫ببةخشنيء نةيطرينةوة تا لَيماننةطريَيتةوة‪.‬‬ ‫{عن أبي كبشة األنصاري (رضي اهلل عنه) قال‪ :‬مسعت‬ ‫رسول اهلل (‪ )h‬يقول‪« :‬ثالث أقسم عليهن‪ ،‬وأحدثكم حديثا‬ ‫فاحفظوه‪ ،‬قال‪ :‬فأما ثالث الذي أقسم عليهن فإنه ما نقص‬ ‫مال عبد صدقة‪ ،‬وال ظلم عبد مبظلمة فيصرب عليها إال زاده‬ ‫اهلل عز وجل بها عزا‪ ،‬وال يفتح عبد باب مسألة إال فتح اهلل‬ ‫له باب فقر‪ ،‬وأما الذي أحدثكم حديثا فاحفظوه فإنه قال‪:‬‬ ‫إمنا الدنيا ألربعة نفر‪ :‬عبد رزقه اهلل عزوجل ماال وعلما فهو‬ ‫يتقي فيه ربه ويصل فيه رمحه ويعلم هلل عز وجل فيه حقه‪،‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪65‬‬


‫بةخشني لةثيَناوي رةزامةنديي خواي ثةروةردطاردا‬

‫قال‪ :‬فهذا بأفضل املنازل‪ ،‬قال‪ :‬وعبد رزقه اهلل علما ومل‬ ‫يرزقه ماال‪ ،‬قال‪ :‬فهو يقول لو كان لي مال عملت بعمل فالن‪،‬‬ ‫قال‪ :‬فأجرهما سواء‪ .‬قال‪ :‬وعبد رزقه اهلل ماال ومل يرزقه‬ ‫علما فهو خيبط يف حقه‪ ،‬فهذا بأخبث املنازل‪ .‬قال‪ :‬وعبد‬ ‫مل يرزقه اهلل ماال وال علما فهو يقولك لو كان لي مال لعملت‬ ‫بعمل فالن‪ ،‬قال‪ :‬هي نيته فوزرهما سواء}‪ .‬رواه أمحد‪.‬‬ ‫واتة‪:‬سَيشت هةن سوَيندي لةسةردةخؤم‪،‬باسَيكيشتان‬ ‫ب��ؤ دةك���ةم ل��ةب��ةري��ب��ك��ةنء َ‬ ‫هةليبطرن الي خ��ؤت��ان‪ ،‬وت��ي‪:‬‬ ‫ئةوةي كة سوَيندي لةسةر دةخؤم ئةوةية كة َ‬ ‫مالء ثارةي‬

‫سيلةي رةحم بةجَيدةهَينَيت وة هةقي خواي لَيدةردةكات‪،‬‬ ‫وتي‪ :‬ئةو كةسة باشرتين مةكانةتي هةية‪ ،‬وتي‪ :‬كةسَيكيش‬ ‫كة عيلمي هةبَيتء َ‬ ‫مالء ثارةي نةبَيت‪َ ،‬بلَيت‪ :‬ئةطةر ثارةم‬ ‫هةبوواية منيش ك��اري خيرَ مدةكرد وةك��و ف�لآن ‪-‬ئ��ةوةي‬ ‫ثَيش خ��ؤي كة بامسانكرد‪ -‬وت��ي‪ :‬ثاداشتيان الي خوا‬ ‫وةكيةك واية‪ .‬وتي‪ :‬كةسَيكيش َ‬ ‫مالي دابَيت ثَييء عيلمء‬ ‫زانياري نةبَيت بةهةوةسء ئ��ارةزووي خؤي سةرفيبكات‬ ‫بةخراثة‪ ،‬وة هةقء مايف خواي لَيدةرنةكاتء ثَيينةزانَيتء‬ ‫سيلةي رةمحيش نةطةيةنَيت‪ ،‬مايف خوايشي لَيدةرنةكات‪،‬‬

‫رؤزيء تةمةندريَذبوونء‬ ‫هؤكاريَكة بؤ زيادبووني‬ ‫خَيركردن‬ ‫لةسةر كةسةكة خؤيء‬ ‫دنةوةي بةآلء نةخؤشي‬ ‫رةتكر‬ ‫لةنةفسدا كةمدةكاتةوة‪،‬‬ ‫ةيشي‪ ،‬ثَيشب ِركَيي خراثة‬ ‫خَيزانةك‬ ‫ةوة‪ ،‬بةزةيي زياددةكات‪،‬‬ ‫مةرطي خراث دةطة ِريَنَيت‬ ‫َليت‪ ،‬هةروةكو ئاشكراية‬ ‫قيريء خؤبةزلزانين ناهَي َ‬ ‫فة‬ ‫ةء ريَطة رؤشندةكاتةوةو‬ ‫ركردن عيبادةتء تاعةت‬ ‫كة خَي‬ ‫خاتة سةر ريَطةي راست‬ ‫دةمان‬

‫كةسَيك بةخيرَ كردن كةمناكات‪ ،‬وة هةركةسَيك كة زولمَ َيكي‬ ‫لَيكراو سةبريطرت لةسةري‪ ،‬خواي طةورة بةرزيدةكاتةوةو‬ ‫عةزيزيدةكات لةناو َ‬ ‫خةلكدا‪ ،‬وة هةركةسَيكيش دةرطاي‬ ‫َ‬ ‫(سوالكردن) بطرَيتء بيكاتةوة‪ ،‬هةر خوا دةرطاي‬ ‫ثاِرانةوة‬ ‫فةقريي بؤ دةكاتةوةو فةقرييدةكات‪ ،‬ئةو قسةيةيش كة ومت‬ ‫ثَي َ‬ ‫تانئةلَيم لةبةريكةن‪ ،‬ئةو وتي‪- :‬واتة‪ :‬ثَيغةمبةر (‪-)h‬‬ ‫دونيا بؤ ضوار جؤر َ‬ ‫خةلكن‪ :‬كةسَيك كة خوا رزقيدابَيت‬ ‫َ‬ ‫لةمالء زانستدا‪ ،‬لةسةر ئةوةيشةوة لةخوا دةترسَيتء‬ ‫‪66‬‬

‫ئةو كةسة خراثرتين مةكانةتي هةية لةالي خواي طةورة‪،‬‬ ‫وت���ي‪ :‬وة كةسَيكيش ك��ة ن��ة م� َ‬ ‫��الء ث���ارةي ه��ةب�َي��تء نة‬ ‫عيلمء زانياريي هةبَيتء َبلَيت‪ :‬خؤزطة يان ئةطةر َ‬ ‫مالء‬ ‫ثارةم هةبوواية وةكو ئةوم دةكرد ‪-‬سةرفكردن بةهةوسء‬ ‫ئ����ارةزووي خ��ؤي‪ -‬وت��ي‪ :‬ئ��ةوة نييةتةكةيةتي بةوةيش‬ ‫لةتاواندا وةكو ئةو واية‪.‬‬ ‫جا ئةطةر ثارةو َ‬ ‫ماليشمان نيية با خؤزطة بةثياو خراث‬ ‫نةخوازين‪ ،‬دوايي وةك ئةو دةذميرَ رَيني لةالي خواي طةورة‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫بةخشني لةثيَناوي رةزامةنديي خواي ثةروةردطاردا‬

‫هةرنةبَيت ئاواتةخوازبني بةثياوضاكء زان��اي��ان‪ ،‬تاوةكو‬ ‫ئ��ةوان ضاكةمان بؤ بنوسرَيتء ل��ةوان بذميرَ رَيني‪ ،‬إن شاء‬ ‫اهلل‪ .‬خواي بَيهاوتا دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫[وَما ُت ْنِف ُقوا ِم ْن َش ْي ٍء فيِ‬ ‫يل اللهَِّ ُيَو َّفِإَلي ُ‬ ‫ْك ْم َوَأ ْن ُت ْم لاَ ُت ْظَل ُم َ‬ ‫ون] (األنفال‪.)60 :‬‬ ‫َسِب ِ‬ ‫وات���ة‪ :‬ه��ةرش��ت�َي��ك ببةخشن ل��ةث�َي��ن��اوي خ���ودا وةف��اي‬ ‫هةية ب��ؤت��انء هيض زولمَ ��ت��ان لَيناكرَيتء بةزياديشةوة‬ ‫ثاداشتتاندةدرَيتةوة‪ .‬واهلل أعلم‪.‬‬ ‫سبحان اهلل‪ ،‬لةمةزندةي خواي طةورة كة فةرمامنانثَيدةكات‬ ‫َ‬ ‫ماندةلَيت‪[ :‬خيلفة]‪ :‬جَيطاكةي‬ ‫بةبةخشنيء لةشوَينَيك ثَي‬ ‫���و َّف‬ ‫ث���ِردةك���ات���ةوة ب���ؤت���ان‪ ،‬ل�رَ​َي�ةي���ش دةف���ةرم���وي���ت‪ُ [ :‬ي� َ‬ ‫ِإَلي ُ‬ ‫ْك ْم]‪ :‬بةوةفايةو دةتانداتةوة بةزيادةوة‪ ،‬ضونكة خؤي‬ ‫دروستيكردووينء دةزانَيت لةبةر نةفسء طيامنان طرانة‬ ‫ثارةو َ‬ ‫مالبةخشني‪ ،‬بؤية ضارةسةري نةفسيشمان دةكات‬ ‫هةر لةهةمان كاتدا‪ ،‬ضونكة نةفس فةرمانكارة بةخراثة‪:‬‬ ‫[ِإ َّن َّ‬ ‫وءِإلاَّ َما َرِحَم َربِّي] (يوسف‪.)53 :‬‬ ‫الس ِ‬ ‫س لأَ​َ َّماَر ٌةِب ُّ‬ ‫الن ْف َ‬ ‫هةروةكو ئاشكراية َ‬ ‫مالء ثارة‪ ،‬بةخيرَ كردن كةمناكاتةوة‪،‬‬ ‫وةك��و ثَيغةمبةر(‪ )h‬فةرمويةتي‪{ :‬مانقصت صدقة من‬ ‫مال‪ ،‬وما زاد اهلل عبدا بعفو إال عزا‪ ،‬وما تواضع أحدا هلل إال‬ ‫رفعه اهلل} رواه مسلم‪.‬‬ ‫وات��ة‪ :‬خيرَ كردنء بةخشني لةثارةو َ‬ ‫مال كةمناكةنةوة‪،‬‬ ‫ب��ةن��دةي��ةك��ي��ش ل�َي��ب��وردن��ي ه��ةب�َي��ت خ��وا ع��ةزي��زي��دةك��اتء‬ ‫بةرزيدةكاتةوة‪ ،‬وة هةركةسَيك كة ت���ةوازعء خؤ بةئاسا‬ ‫بزانَيت لةبةر خوا‪ ،‬خوايش ثلةوثايةي بةرزيدةكاتةوة‪.‬‬ ‫خ� رَ‬ ‫َي���ك�����ردن ه���ؤك���ارَي���ك���ة ب����ؤ زي����ادب����وون����ي رؤزيء‬ ‫تةمةندرَيذبوونء رةدك��ردن��ةوةي ب��ةآلء نةخؤشي لةسةر‬ ‫ربكَيي خراثة لةنةفسدا‬ ‫خودي خؤيء خَيزانةكةيشي‪ ،‬ثَيش ِ‬ ‫ك��ةم��دةك��ات��ةوة‪ ،‬م��ةرط��ي خ���راث دةط��ةِرَي��ن �َي��ت��ةوة‪ ،‬رزقء‬ ‫ب��ةزةي��ي زي���اددةك���ات‪ ،‬ف��ةق�يريء خ��ؤب��ةزل��زان�ين ناهَيَلَيت‪،‬‬ ‫هةروةكو ئاشكراية كة خيرَ كردن عيبادةتء تاعةتة‪ ،‬رَيطة‬ ‫رؤشندةكاتةوةو دةماخناتة سةر رَيطةي راست‪.‬‬ ‫هةروةكو خواي ط��ةورة دةفةرموَيت‪َ[ :‬فَأ َّما َم ْن َأ ْع َطى‬ ‫َو َّاتَقى (‪َ )5‬و َصد َ‬ ‫َّقِبالحْ ُ ْسَنى (‪َ )6‬ف َس ُنَي ِّس ُر ُهِل ْل ُي ْسَرى (‪])7‬‬ ‫(الليل)‪.‬‬ ‫هةروةها ثَيغةمبةر (‪)h‬دةفةرموَيت‪« :‬إن اهلل حيب أن‬ ‫يرى أثر نعمته على عبده»‪ .‬رواه الرتمذي‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬خواي طةورة حةزدةكات شوَينةواري نيعمةتةكاني‬ ‫بةسةر بةندةكانييةوةببينَيت ‪-‬ئةطةر كةسَيك هةيبوو با‬

‫جلوبةرطي ج��وانء ثاكء ضاك لةبةربكاتء َبلَيت‪ :‬هةمةو‬ ‫هةبووم‪،‬نةك هةر بكوِروزَيتةوةء َبلَيت نيمةو بةمشناكات‪،‬‬ ‫يان جلوبةرطي ك��ؤنء ثيسء ناشريينء دِراو لةبةربكات‬ ‫ب��ؤئ��ةوةي ك��ة خ� َ‬ ‫�ةل��ك واب��زان��ن ف��ةق�يرو ن��ةب��ووة‪ ،‬بةحساب‬ ‫بؤئةوةي حةسووديي ثَينةبةن‪ ،‬ئةوةيش دةبَيت بةكوفري‬ ‫نيعمةت ‪-‬مةبةست لةكوفركردن نيية‪ -‬وةك��و ئ��ةو دَي �ِرة‬ ‫شيعرةي َ‬ ‫ئةلَيت‪:‬‬ ‫َ‬ ‫مةل َي فةقريم‪ ،‬كوفري نيعمةتة‬ ‫لةشساغي بؤ تؤ َ‬ ‫مولكء سةروةتة‪.‬‬ ‫ج��ا خ��وَي��ن��ةري ب��ةِرَي��ز‪ ،‬نيعمةتةكاني خ��وا بةخؤتةوة‬ ‫دةرخب��ةو مةيشارةوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو تؤيش ببيت بةنوَينةرَيكي‬ ‫فةرموودةكةي خواي طةورة كة دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إ َّن مْ ُ‬ ‫ال َّتِق َ‬ ‫ني‬ ‫ين َما َآَتا ُه ْم َربُّ ُه ْمِإ َّن ُه ْم َكا ُنوا َقب َ‬ ‫ون (‪َ )15‬آِخِذ َ‬ ‫ْل‬ ‫فيِ َج َّن ٍ‬ ‫ات َو ُع ُي ٍ‬ ‫ني (‪َ )16‬كا ُنوا َقِليلاً ِم َن َّ‬ ‫َذل َ‬ ‫ِك محُ ْ ِسِن َ‬ ‫ْجع َ‬ ‫ُون (‪)17‬‬ ‫الليِْل َما َيه َ‬ ‫َوِبالأَْ ْس َح ِار ُه ْم َي ْسَت ْغِف ُر َ‬ ‫ِلسِائِل‬ ‫ون (‪َ )18‬وفيِ َأ ْمَوالهِ​ِ ْم َح ٌّق ل َّ‬ ‫وم (‪( ])19‬الذاريات)‪.‬‬ ‫َوالمْحَ ْ ُر ِ‬ ‫وات���ة‪ :‬لةخواترسةكان ل��ةب��اخء باخاتي بةهةشتدانء‬ ‫لةسةر سةرضاوةي كانيء ئاودان‪ ،‬ئةوةي كة خواداويةتي‬ ‫ثَييان‪ ،‬وةريانطرتووةو دةينؤشن‪ ،‬ضونكة ئةوانة ثياوضاكء‬ ‫خيرَ ؤمةند ب��وون‪ ،‬بةشةويش كةمدةخةوتن‪ ،‬شةونوَيذيان‬ ‫دةك���رد‪ ،‬بةبةيانيانيش دواي ن��وَي��ذ‪ ،‬داواي ئيستيغفارو‬ ‫ل�َي��ب��وردن ل��ةخ��وا دةك���ةن‪ ،‬وة ل��ةم� َ‬ ‫�الء سةروةتةكانياندا‬ ‫هةقء مايف خوايان لَيدةركردووةو بةخشيويانة بةفةقريو‬ ‫مةحرومةكان‪ .‬واهلل أعلم‪.‬‬ ‫ج��ا ب��ب��ة ب��ةث��ي��اوض��اك‪،‬ض��ون��ك��ة ث��ي��اوض��اك ح��ةق��ي خ��وا‬ ‫بةسةر خ��ؤيء َ‬ ‫مالةكةيةوة دةبينَيت جطة لةزةكاتيش‪،‬‬ ‫وات��ة‪ :‬خيرَ كردن لةخؤوة (تطوع)و نوَيذو رؤذوو زةك��اتء‬ ‫سةرفرتةو حةج بكةنء دةم بةتؤبة بنء ئيستيغفارو دوعاي‬ ‫خيرَ و ضاكةء نةسيحةتي َ‬ ‫خةلكي بكةء ئةوةي كة دةيكةيت‬ ‫تةنها بؤ خؤتةو بؤ قيامةتي خؤتة‪ .‬ه��ي��وادارم توانيبَيتم‬ ‫شتَيك ثَيشكةشبكةم كة سوودي بؤ موسولمَ انان هةبَيتء‬ ‫سوديلَيوةربطرن‪ ،‬لةكةموكورتيء ه� َ‬ ‫�ةل��ةو لةبريضونيشم‬ ‫داواي لَيبوردن لةخواي طةورة دةكةم‪ ،‬ئَيوةيش مبانبةخشن‬ ‫بةضاكيي خ��ؤت��انء داواك����ارم لةئَيوةيش ل��ةدوع��اي خيرَ‬ ‫بَيبةمشامنةكةن‪ ،‬خواي طةورة ئَيوةيش سةربةرزي دنياو‬ ‫قيامةت بكات‪ ...‬ئــــــــــــامني‪.‬‬ ‫والسالم عليكم ورمحة اهلل وبركاته‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪67‬‬


‫ر َينماييةكاني زةكاتدان‬ ‫ن‪ :‬هةردي صابر‬ ‫ضةند زانيارييةك دةربارةي زةكات‪:‬‬ ‫يةكةم‪ /‬واتاي زةكات‪:‬‬ ‫‪ )1‬لةِرووي زمانةوانييةوة‪ :‬وشةي زةكات دةاللةت دةكات‬ ‫لةسةر زيادبوونء طةشةسةندن‪.‬‬ ‫ه��ةن��دآ وت��وي��ان��ة‪ :‬ب��ؤي��ة ن���اون���راوة زةك�����ات‪ ،‬ضونكة‬ ‫ث��اك��ك��ةرةوةي��ة‪ ،‬وة َ‬ ‫بةلطةيشيان ئ��ةم ف��ةرم��وودةي خ��واي‬ ‫طةورةية كة دةفةرموَيت‪ُ :‬‬ ‫[خ ْذ ِم ْن َأ ْمَوالهِ​ِ ْم َصَدَق ًة ُت َط ِّه ُر ُه ْم‬ ‫يه ْم ِبَها] (التوبة‪ .)103 :‬واتة‪ :‬ئةي ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫َو ُتَز ِّك ِ‬ ‫لةهةندآ م��األء ساماني ئةو –بِروادارانة‪ -‬زةك��اتء خيرَ‬ ‫وةربطرة‪ ،‬ضونكة دةبَيتة هؤي خاوَينكردنةوةي َ‬ ‫مالةكةيانء‬ ‫ثاككردنةوةي دألء دةروونيان‪.‬‬ ‫جا لةبنةِرةتدا مةبةستء واتاي زةكات دةطةِرَيتةوة بؤ‬ ‫دوو واتا‪:‬‬ ‫يةكةم‪ /‬طةشةسةندنء فراوانبوون‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬ثاكَييتء خاوَيين*‪.‬‬ ‫‪ )2‬ل���ةِروان���ط���ةي ش��ةرع��ي��ش��ةوة‪ :‬بريتيية لةبةشَيكي‬ ‫َ‬ ‫لةمالَيكي تايبةتداو لةكاتَيكي دياريكراو‪،‬‬ ‫دي��اري��ك��راو‪،‬‬ ‫بةخشيين بةكةسانَيكي دياريكراو‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬هةندآ لةواتاكاني زةكات لةقورئاندا*‪:‬‬ ‫َ‬ ‫لةمةصلةحةتء ضاكةوة هاتووة‪:‬‬ ‫‪ )1‬بةواتاي نزيكيي‬ ‫ه��ةروةك لةم فةرموودةيةي خواي ث��ةروةردط��اردا هاتووة‪:‬‬ ‫ُو َأ ْزَكى َل ُك ْم] (النور‪ .)28 :‬واتة‪ :‬ئةوة ضاكرتة بؤتان‪.‬‬ ‫[هَ‬ ‫لاَ‬ ‫‪ )2‬بةواتاي ح��ة َل هاتووة‪ :‬ه��ةروةك لةم فةرموودةيةي‬ ‫خواي ثةروةردطاردا هاتووة‪َ[ :‬ف ْلَي ْن ُظ ْر َأ ُّيَها َأ ْزَكى َطَعا ًما]‬ ‫(الكهف‪ .)19 :‬واتة‪ :‬جا سةرجنبدات‪ ،‬بزانَيت كآ خؤراكي‬ ‫حةآلألء خاوَينرتي هةية‪.‬‬ ‫‪ )3‬ب���ةوات���اي م��ام� َ‬ ‫�ةل��ةي ض��اك��ة ه���ات���ووة‪ :‬ه����ةروةك ل��ةم‬ ‫فةرموودةيةي خواي ثةروةردطاردا هاتووة‪َ[ :‬أَقَت ْل َت َن ْف ًسا‬ ‫س] (الكهف‪ .)74 :‬واتة‪ :‬موسا وتي‪ :‬سةيرة‪،‬‬ ‫َزِك َّي ًةِبَغيرِْ َن ْف ٍ‬ ‫ئ��ةوة بؤضي كةسَيكي بَيطوناهت كوشت ب�َي��ئ��ةوةي ئةو‬ ‫تاوانَيكي واي كردبَيت ‪-‬و شايستةي كوشنت بَيت‪.-‬‬ ‫‪ )4‬بةواتاي ضارةسةرو ضاكسازي هاتووة‪ :‬هةروةك لةم‬ ‫فةرموودةيةي خواي ثةروةردطاردا هاتووة‪َ[ :‬أ ْن ُيبِْدلهََُما‬ ‫ُما َخيرْ ًا ِم ْن ُه َزَكا ًة] (الكهف‪ .)81 :‬واتة‪- :‬بةو كارةمان‪-‬‬ ‫َربُّهَ‬ ‫ويستمان كة ثةروةردطاريان ‪-‬لةجياتيي ئةو َ‬ ‫مندالة‪ -‬ثاكرتو‬ ‫ضاكرتيان ثَيببةخشَيت‪.‬‬ ‫‪ )5‬بةواتاي خؤثاراسنت لةشيت بةد هاتووة‪ :‬هةروةك لةم‬ ‫‪68‬‬

‫فةرموودةيةي خواي ثةروةردطاردا هاتووة‪َ[ :‬ما َزَكى ِم ْن ُك ْم‬ ‫ِم ْن َأ َح ٍد] (النور‪ .)21 :‬واتة‪ :‬ئةوة هةرطيز كةستان ثاك و‬ ‫ثوختة و ِرزطار نةدةبوون ‪.‬‬ ‫‪ )6‬بةواتاي رووكردنة طوَيِر َ‬ ‫ايةلي هاتووة‪ :‬هةروةك لةم‬ ‫[وَم� ْ�ن َتَز َّكى‬ ‫فةرموودةيةي خواي ثةروةردطاردا هاتووة‪َ :‬‬ ‫َفِإ مََّ‬ ‫نا َيَتَز َّكى ِلَن ْفِسِه] (فاطر‪ .)18 :‬وات��ة‪ :‬ئةوسا ئةوةي‬ ‫دألء دةروونء طوفتارو كردةوةي خؤي ثاكبكاتةوة‪ ،‬ئةوا‬ ‫بةِراسيت سوودةكةي بؤ خؤيةتي‪.‬‬ ‫‪ )7‬بةواتاي يةكخواثةرسيتء شةهادةت هاتووة‪ :‬هةروةك‬ ‫[وَما َعَلي َ‬ ‫ْك‬ ‫لةم فةرموودةيةي خواي ثةروةردطاردا هاتووة‪َ :‬‬ ‫َألاَّ َي َّز َّكى] (عبس‪ .)7 :‬واتة‪ :‬لةكاتَيكدا ئةطةر ئةو كةسة‬ ‫بِروايشنةهَينَيت بةو بانطةوازةي تؤو خؤي ثاكنةكاتةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ربواييء طوناهوتاوان‪ ،‬ئةوا تؤ هيض‬ ‫لةضلكء‬ ‫ضةثةليي بَي ِ‬ ‫طوناهبارنابيتء ل��ةو ب��ارةي��ةوة هيض لَيثرسينةوةيةكت‬ ‫لةسةرنيية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ثياهةلدان هاتووة‪ :‬ه��ةروةك لةم‬ ‫‪ )8‬بةواتاي ستايشء‬ ‫فةرموودةيةي خ��واي ث��ةروةردط��اردا هاتووة‪َ[ :‬ف�َل�اَ ُتَز ُّكوا‬ ‫َأ ْن ُف َس ُك ْم] (النجم‪ .)32 :‬واتة‪ :‬كةواتة خؤتان بةضاك مةزاننء‬ ‫خؤتان َ‬ ‫بةثالفتة دامةنينَ ‪.‬‬ ‫‪ )9‬ب��ةوات��اي ثاكَييتء خ��اوَي�ني ه��ات��ووة‪ :‬ه���ةروةك لةم‬ ‫فةرموودةيةي خواي ثةروةردطاردا هاتووة‪َ[ :‬ق ْد َأ ْفَل َح َم ْن‬ ‫اها] (الشمس‪.)9 :‬‬ ‫َز َّك َ‬ ‫وات��ة‪ :‬جا بَيطومان رزط��ارو س��ةرف��رازو بةهرةمةند بوو‬ ‫ئةوكةسةي كة نةفسي خؤي ثاككردةوة لةهةموو جؤرة‬ ‫تاوانء خراثةكارييةك‪.‬‬ ‫‪ )10‬بةواتاي زةكاتداني شةرعي هاتووة‪ :‬ه��ةروةك لةم‬ ‫[وَآ ُتوا َّ‬ ‫الزَكاَة]‬ ‫فةرموودةيةي خواي ثةروةردطاردا هاتووة‪َ :‬‬ ‫(البقرة‪ .)43 :‬واتة‪ :‬وة زةكاتيش بدةن‪.‬‬ ‫س َييةم‪ /‬كاتي فةرزبووني‪:‬‬ ‫ف��ةري��زةي زةك���ات لةمةككةء ل��ةس��ةرةت��اي ئيسالمةوة‬ ‫طشيت بوو‪ ،‬رادةي دياريكراو بؤ ئةو َ‬ ‫مالة دانةنرابوو كة‬ ‫زةك��ات��ي ل �َي��دةردةك��رَي��ت‪ ،‬ه��ةروةه��ا ئ��ةو ب��ةش��ةي ب��ةزةك��ات‬ ‫ل �َي��ي��دةدرآ‪َ ،‬‬ ‫بةلكو وازيلَيهَينرابوو ب��ؤ ه��ةس��تء س��ؤزي‬ ‫موسولمَ انان خؤيان‪.‬‬ ‫ل��ةس� َ‬ ‫�ال��ي دووةم����ي ك��ؤض��ي��دا ‪-‬ل��ةس��ةر بةناوبانطرتين‬ ‫ب��ؤض��وون‪ -‬ضةندَيتيي زةك��ات ف��ةرزك��را لةهةموو جؤرَيك‬ ‫لةجؤرةكاني ماأل‪ ،‬وة بةشَيوةيةكي دوورودرَيذ روونكرايةوة‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬

‫ضوارةم‪ /‬هاندان بؤ بةخشيين زةكات‪:‬‬ ‫ضةند َ‬ ‫بةلطةيةك لةقورئاني ثريؤزدا‪:‬‬ ‫‪ )1‬خواي ثةروةردطار لةم بارةيةوة دةفةرموَيت‪ُ :‬‬ ‫[خ ْذِم ْن‬ ‫يه ْمِبَها َو َص ِّل َعَليِْه ْم] (التوبة‪:‬‬ ‫َأ ْمَوالهِ​ِ ْم َصَدَق ًة ُت َط ِّه ُر ُه ْم َو ُتَز ِّك ِ‬ ‫‪ .)103‬وات��ة‪ :‬ئةي ثَيغةمبةر (‪ )h‬تؤ َ‬ ‫لةمالي ب��اوةِرداران‬ ‫سةدةقةيةكي دياريكراو لةزةكاتي فةرز‪ ،‬يان ديارينةكراو‬ ‫لةسةدةقةي خؤبةخش وةربطرة‪ ،‬بؤئةوةي بةو سةدةقةية‬ ‫َ‬ ‫ضةثةليي بةخيليء تةماعء‬ ‫ثاكيانبكةيتةوة لةثيسيء‬ ‫َ‬ ‫دل �ِرةق��ي بةرامبةر بةفةقريو ه���ةذاران‪ ،‬ه��ةروةه��ا بؤئةوةي‬ ‫دةروونيان بةو سةدةقةية طةشةثَيبدةيتء بةرزيبكةيتةوة‬ ‫بؤ ثلةوثايةي ض��اك��ان‪ ،‬ت��اوةك��و شايستةي بةختةوةريي‬ ‫دونياو قيامةت بن‪.‬‬ ‫‪ )2‬هةروةها دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إ َّن مْ ُ‬ ‫ال َّتِق َ‬ ‫ون‬ ‫ني فيِ َج َّن ٍ‬ ‫ات َو ُع ُي ٍ‬ ‫ْل َذل َ‬ ‫ين َما َآَتا ُه ْم َربُّ ُه ْم ِإ َّن ُه ْم َكا ُنوا َقب َ‬ ‫ِك محُ ْ ِسِن َ‬ ‫(‪َ )15‬آِخِذ َ‬ ‫ني‬ ‫(‪َ )16‬كا ُنوا َقِليلاً ِم َن َّ‬ ‫ْجع َ‬ ‫ُون (‪َ )17‬وِبالأَْ ْس َح ِار ُه ْم‬ ‫الليِْل َما َيه َ‬ ‫َي ْسَت ْغِف ُر َ‬ ‫وم (‪])19‬‬ ‫ون (‪َ )18‬وفيِ َأ ْمَوالهِ​ِ ْم َح ٌّق ل َّ‬ ‫ِلسِائِل َوالمْحَ ْ ُر ِ‬ ‫الذاريات‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬بةِراسيت ثارَيزكارانيش لةباخةكانء كانياوةكاني‬ ‫بةهةشتدا ذي��ان��ي خ��ؤش دةب��ةن��ةس��ةر‪ ،‬ئ��ةو شتانةي كة‬ ‫ث���ةروةردط���ار ب���ؤي ئ���ام���ادةك���ردوون ثَيياندةبةخشَيت‪،‬‬ ‫ئةوانيش بةخؤشيء شادييةوة وةري��دةط��رن‪ ،‬بةِراسيت‬ ‫ئ��ةوان��ة ثَيشرت ل��ةدن��ي��ادا ض��اك��ةك��ارو ض��اك��ةخ��واز ب��وون‪،‬‬ ‫ل��ةش��ةوط��اردا زؤر ك��ةم دةخ��ةوت��نء رادةك��ش��ان ‪-‬ضونكة‬ ‫س��ةرط��ةرم��ي ش��ةون��وَي��ذو دةورك���ردن���ةوةي ق��ورئ��انء ي��ادي‬ ‫خوا بوون‪ ،-‬لةبةرةبةيانةكانيشدا داواي لَيخؤشبوونيان‬ ‫ل��ةث��ةروةردط��اري��ان دةك���رد‪ -‬تا لَيياخنؤشبَيت‪ ،-‬لةماألء‬ ‫سامانيشياندا بةشي هةذارو نةدارانيان تةرخاندةكرد‪.‬‬ ‫�ون َو مْ ُ‬ ‫[و مْ ُ‬ ‫ال� ْ�ؤِم �َن� ُ‬ ‫ال� ْ�ؤِم � ُن� َ‬ ‫�ات‬ ‫‪ )3‬ه��ةروةه��ا دةف��ةرم��وَي��ت‪َ :‬‬ ‫َبع ُ‬ ‫وف َوَي ْنَه ْوَن َعِن مْ ُ‬ ‫ونِب مَْ‬ ‫ْض َي ْأ ُم ُر َ‬ ‫ال ْنَكِر‬ ‫ال ْع ُر ِ‬ ‫ْض ُه ْم َأ ْوِلَيا ُء َبع ٍ‬ ‫للهَّ‬ ‫َ‬ ‫ون َّ‬ ‫الزَكاَة َو ُيِطيع َ‬ ‫الصلاَ َة َو ُي ْؤ ُت َ‬ ‫َو ُيِقي ُم َ‬ ‫ُون ا َوَر ُسوَل ُه‬ ‫ون َّ‬ ‫للهَّ‬ ‫للهَُّ‬ ‫َ‬ ‫أُوَلِئ َك َسيرَ ْحمَ ُ ُه ُم ا ِإ َّن ا َعِزي ٌز َحِكي ٌم] (التوبة‪.)71 :‬‬ ‫وات��ة‪- :‬لةو اليشةوة‪ -‬ب���اوةِرداران لةثياوانء لةئافرةتان‬ ‫هةندَيكيان خؤشةويستء ثشتطريو هاوكاري يةكرتن ‪-‬كة‬ ‫ئةمةيش سيفةتيانة‪ -:‬فةرمان بةضاكة دةدةنء رَيطري‬ ‫لةخراثة دةك��ةنء‪ ،‬نوَيذةكانيان بةضاكي ئةجنامدةدةنء‪،‬‬ ‫زةكاتي َ‬ ‫ماليشيان دةبةخشنء‪ ،‬طوَيِرايةألء فةرمانبةرداريي‬ ‫خواو ثَيغةمبةرةكةي دةك��ةن‪ ،‬ئا ئةوانة لةئاييندةدا خوا‬ ‫رةمحيانثَيدةكاتء س��ؤزي دةبَيت بؤيان‪ ،‬بةِراسيت خوا‬ ‫باآلدةستء داناية‪.‬‬ ‫ضةند َ‬ ‫بةلطةيةك لةفةرموودةي ثَيغةمبةردا(‪:)h‬‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫‪ )1‬لةئةبوكةبشةي ئ��ةمن��اري��ي��ةوة (خ���وا لَي ِ‬ ‫دةطيرَِنةوة كةوا بيستويةتي لةثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬كة‬ ‫فةرمويةتي‪« :‬ثالثة أقسم عليهن وأحدثكم حديثا فاحفظوه‪،‬‬ ‫ق��ال‪ :‬ما نقص مال عبد من صدقة‪ ،‬وال ظلم عبد مظلمة‬

‫فصرب عليها إال زاده اهلل عزا‪ ،‬وال فتح عبد باب مسألة إال فتح‬ ‫‪3‬‬ ‫اهلل عليه باب فقر»‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬سآ شت سوَينديان لةسةر دةخؤم‪ ،‬وة قسةيةكتان‬ ‫ثَي َ‬ ‫دةلَيم لةبةريبكةنء لةيادي مةكةن‪ ،‬ماأل بةلَيدةركردني‬ ‫زةك���ات كةمناكات‪ ،‬وة كةسَيك نيية ستةميلَيبكرَيتء‬ ‫ئاراميي لةسةر بطرَيت‪ ،‬خوا عيززةتي ثَيزيادنةكات‪ ،‬وة‬ ‫ك��ةس نيية دةرط���اي س��واأل بكاتةوة ل��ةخ��ؤي‪ ،‬ئيلال خوا‬ ‫دةرطاي هةذاري بؤ نةكاتةوة‪.‬‬ ‫رََِي�ن��ةوة كة‬ ‫ريازيبَيت) دةط�‬ ‫‪ )2‬لةئةبوهورةيرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬فةرمويةتي‪« :‬إن اهلل عز وجل يقبل‬ ‫الصدقات‪ ،‬ويأخذها بيمينه‪ ،‬فريبيها ألحدكم كما يربي‬ ‫أحدكم مهره‪ ،‬أو فلوه حتى إن اللقمة لتصري مثل أحد‪،‬‬ ‫ُو‬ ‫وقال‪ :‬وكيع يف حديثه‪ :‬وتصديق ذلك يف كتاب اهلل‪[ :‬هَ‬ ‫َي ْقَب ُل َّ‬ ‫ات] (التوبة‪،)104 :‬‬ ‫الت ْوَبَة َع ْن ِعَب ِ‬ ‫الصَدَق ِ‬ ‫ادِه َوَي ْأ ُخ ُذ َّ‬ ‫‪4‬‬ ‫للهَُّ‬ ‫ات] (البقرة‪.»)276 :‬‬ ‫الصَدَق ِ‬ ‫الرَبا َو ُي ْرِبي َّ‬ ‫و [يمَ َ‬ ‫ْح ُق ا ِّ‬ ‫وات����ة ‪ :‬ب���ةِراس�ت�ي خ����واي ط����ةورة زةك�����اتء س��ةدةق��ة‬ ‫َ‬ ‫ق���ةب���ول���دةك���اتء ب����ةدةس��ت�ي راس��ت��ي وةري����دةط����رَي����تء‬ ‫ث����ةروةردةي����دةك����ات وةك ض���ؤن ئ���َي���وة ب��َي��ض��ووة ئ��ةس��ث‬ ‫ثةروةردةدةكةن‪ ،‬هةتا ثارويةك ئةوةندةي كَيوي ئوحودي‬ ‫لَيدَيت‪.‬‬ ‫ج��ا (وةك��ي��ع) ل��ةب��ارةي ئ��ةم ف���ةرم���وودةوة فةرمويةتي‪:‬‬ ‫ت��ةص��دي��ق��ي ئ���ةم ف���ةرم���وودةي���ة ل��ةق��ورئ��ان��دا ه���ات���ووة كة‬ ‫ُو َي ْقَب ُل َّ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ[ :‬أمَ ْ‬ ‫ادِه‬ ‫الت ْوَبَة َع ْن ِعَب ِ‬ ‫ل َي ْعَل ُموا َأ َّن اللهََّ هَ‬ ‫ات] (التوبة‪.)104 :‬‬ ‫الصَدَق ِ‬ ‫َوَي ْأ ُخ ُذ َّ‬ ‫وات���ة‪ :‬ئ��اي��ا ن��ازان��ن ك��ة ه��ةر خ��واي��ة ت��ؤب��ةو ثةشيماني‬ ‫لةبةندةكاني َ‬ ‫قةبولدةكاتء خيرَ و سةدةقةيش وةردةطرَيتء‬ ‫ثاداشيت لةسةر دةداتةوة‪.‬‬ ‫للهَُّ‬ ‫الرَبا‬ ‫هةروةها لةشوَينَيكيرتدا دةفةرموَيت‪[ :‬يمَ َ‬ ‫ْح ُق ا ِّ‬ ‫ات] (البقرة‪.)276 :‬‬ ‫الصَدَق ِ‬ ‫َو ُي ْرِبي َّ‬ ‫وات����ة‪ :‬خ���وا ب��ةرةك��ةت��ي ري��ب��ا ك��ةم��دةك��اتء ث��اداش�تي‬ ‫سةدةقةيش زياددةكات‪.‬‬ ‫‪ )3‬ل��ةج��اب�يري ك���وِري ع��ةب� َ‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫�دول�لآوة (خ��وا لَي ِ‬ ‫دةطيرَِنةوة كةفةرمويةتي‪« :‬قال رجل من القوم‪ :‬يا رسول‬ ‫اهلل‪ ،‬أرأيت إذا أدى رجل زكاة ماله؟ فقال‪ :‬رسول اهلل (‪:)h‬‬ ‫‪5‬‬ ‫من أدى زكاة ماله‪ ،‬فقد ذهب عنه شره»‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬ثياوَيك وتي‪ :‬ئةي نيرَ راوي خوا ضي دةفةرمويت‬ ‫ئةطةر ثياوَيك زةكاتي َ‬ ‫مالةكةي دةركرد؟ ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫فةرمووي‪ :‬هةركةس زةكاتي َ‬ ‫مالةكةي دةركرد شةِري ئةو‬ ‫َ‬ ‫مالةي لةكؤأل دةكةوَيت‪.‬‬ ‫‪ )4‬ل��ةج��ةري��ري ك���وِري ع��ةب� َ‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫�دول�لآوة (خ��وا لَي ِ‬ ‫دةطيرَِنةوة كة فةرموويةتي‪« :‬بايعت النيب (‪ )h‬على إقام‬ ‫‪6‬‬ ‫الصالة‪ ،‬وإيتاء الزكاة‪ ،‬والنصح لكل مسلم»‪.‬‬ ‫وات��ة ‪ :‬بةيعةمتدا بةثَيغةمبةر (‪ )h‬ك��ة نوَيذبكةمء‬ ‫زةكاتبدةمء ئامؤذطاري هةموو موسولمَ انَيك بكةم‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪69‬‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬

‫ث َينجةم‪ /‬فةزألء سوودةكاني زةكات‪:‬‬ ‫‪ )1‬لةسيفةتي خؤثارَيزو تةقواكارانة‪ :‬ه��ةروةك خواي‬ ‫ث��ةروةردط��ار ل��ةوب��ارةي��ةوة دةف��ةرم��وَي��ت‪ِ[ :‬إ َّن مْ ُ‬ ‫ال� َّ�ت�ِ�ق� َ‬ ‫ين فيِ‬ ‫ين َما َآَتا ُه ْم َربُّ ُه ْم ِإ َّن ُه ْم َكا ُنوا َقب َ‬ ‫ون (‪َ )15‬آِخِذ َ‬ ‫ْل‬ ‫َج َّن ٍ‬ ‫ات َو ُع ُي ٍ‬ ‫ني (‪َ )16‬كا ُنوا َقِليلاً ِم َن َّ‬ ‫َذل َ‬ ‫ِك محُ ْ ِسِن َ‬ ‫ْجع َ‬ ‫ُون (‪)17‬‬ ‫الليِْل َما َيه َ‬ ‫لأْ‬ ‫َ‬ ‫َوِبا ْس َح ِار ُه ْم َي ْسَت ْغِف ُر َ‬ ‫ِلسِائِل‬ ‫ون (‪َ )18‬وفيِ َأ ْمَوالهِ​ِ ْم َح ٌّق ل َّ‬ ‫وم (‪( ])19‬الذاريات)‪.‬‬ ‫َوالمْحَ ْ ُر ِ‬ ‫واتة‪ :‬بةِراسيت ثارَيزكارانيش لةباخةكانء كانياوةكاني‬ ‫بةهةشتدا ذي��ان��ي خ��ؤش دةب��ةن��ةس��ةر‪ ،‬ئ��ةو ش��ت��ان��ةي كة‬ ‫ث����ةروةردط����ار ب���ؤي ئ���ام���ادةك���ردوون ث�َي��ي��ان��دةب��ةخ��ش�َي��ت‪،‬‬ ‫ئةوانيش بةخؤشيء ش��ادي��ي��ةوة وةري��دةط��رن‪ ،‬ب��ةِراس�تي‬ ‫ئ��ةوان��ة ث�َي��ش�تر ل��ةدن��ي��ادا ض��اك��ةك��ارو ض��اك��ةخ��واز ب���وون‪،‬‬ ‫ل��ةش��ةوط��اردا زؤر ك��ةم دةخ��ةوت��نء رادةك��ش��ان ‪-‬ضونكة‬ ‫س��ةرط��ةرم��ي ش��ةون��وَي��ذو دةورك���ردن���ةوةي ق��ورئ��انء ي��ادي‬ ‫خوا ب��وون ‪-‬لةبةرةبةيانةكانيشدا داواي لَيخؤشبوونيان‬ ‫ل��ةث��ةروةردط��اري��ان دةك���رد‪ -‬ت��ا لَيياخنؤشبَيت‪ -‬لةماألء‬ ‫سامانيشياندا بةشي هةذارو نةدارانيان تةرخاندةكرد‪.‬‬ ‫‪ )2‬ل��ةس��ي��ف��ةت��ي ب���اوةِرداران���َي���ك���ة ك��ة رةمح���ةت���ي خ��وا‬ ‫دةيانطرَيتةوة‪ :‬خواي ثةروةردطار لةوبارةيةوة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫�ات َبع ُ‬ ‫�ون َو مْ ُ‬ ‫[و مْ ُ‬ ‫ال� ْ�ؤِم�َن� ُ‬ ‫ْض َي� ْ�أ ُم� ُر َ‬ ‫ال� ْ�ؤِم � ُن� َ‬ ‫ون‬ ‫َ‬ ‫ْض ُه ْم َأ ْوِل �َي��ا ُء َبع ٍ‬ ‫وف َوَي ْنَه ْوَن َعِن مْ ُ‬ ‫ِب مَْ‬ ‫الصلاَ َة َو ُي ْؤ ُت َ‬ ‫ال ْنَكِر َو ُيِقي ُم َ‬ ‫ون‬ ‫ال ْع ُر ِ‬ ‫ون َّ‬ ‫للهَّ‬ ‫للهَّ‬ ‫للهَُّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫الزَكاَة َو ُيِطيع َ‬ ‫ُون ا َوَر ُسوَل ُه أُوَلِئ َك َسيرَ ْحمَ ُ ُه ُم ا ِإ َّن ا َعِزي ٌز‬ ‫َحِكي ٌم] (التوبة‪.)71 :‬‬ ‫واتة‪- :‬لةو اليشةوة‪ -‬باوةِرداران لةثياوانء لةئافرةتان‬ ‫هةندَيكيان خؤشةويستء ثشتطريو هاوكاري يةكرتن ‪-‬كة‬ ‫ئةمةيش سيفةتيانة‪ -:‬فةرمان بةضاكة دةك��ةنء رَيطري‬ ‫لةخراثة دةك���ةنء نوَيذةكانيان بةضاكي ئ��ةجن��ام��دةدةنء‬ ‫زةكاتي َ‬ ‫ماليشيان دةبةخشنء طوَيِرايةألء فةرمانبةرداري‬ ‫خواو ثَيغةمبةرةكةي (‪ )h‬دةكةن‪ ،‬ئا ئةوانة لةئاييندةدا‬ ‫خوا رةمحيانثَيدةكاتء سؤزي دةبَيت بؤيان‪ ،‬بةِراسيت خوا‬ ‫باآلدةستء داناية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ )3‬خ� رَ​َي�و ب��ةرةك��ةت دةك��ةوَي��ت��ة ن��اوم��الء سامانييةوة‪:‬‬ ‫ْح ُق اللهَُّ‬ ‫خواي ثةروةردطار لةو بارةيةوة دةفةرموَيت‪[ :‬يمَ َ‬ ‫ات] (البقرة‪.)276 :‬‬ ‫الصَدَق ِ‬ ‫الرَبا َو ُي ْرِبي َّ‬ ‫ِّ‬ ‫وات����ة‪ :‬خ���وا ب��ةرةك��ةت��ي ري��ب��ا ك��ةم��دةك��اتء ث��اداش�تي‬ ‫سةدةقةيش زياددةكات‪.‬‬ ‫هةروةها ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬لةو بارةيةوة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫«من تصدق بعدل مترة من كسب طيب‪ ،‬وال يقبل اهلل إال‬ ‫الطيب‪ ،‬وإن اهلل يتقبلها بيمينه‪ ،‬ثم يربيها لصاحبه‪ ،‬كما‬ ‫‪7‬‬ ‫يربي أحدكم فلوه‪ ،‬حتى تكون مثل اجلبل»‪.‬‬ ‫وات��ة‪ :‬هةركةسَيك ب��ةئ��ةن��دازةي خورمايةك ببةخشَيت‬ ‫لةكاسبيي ثاكء َ‬ ‫حةالَلي‪ ،‬وة ئةوةي ثاكنةبَيت خواي طةورة‬ ‫وةريناطرَيت‪ ،‬ئ��ةوةي خ��وا ب��ةِراس�تي خ��ؤي وةريدةطرَيت‬ ‫ثاشان بؤ خاوةنةكةي ث��ةروةردةو زؤري دةك��ات‪ ،‬هةروةك‬ ‫‪70‬‬

‫ض��ؤن يةكَيكتان بةضكة ئةسثةكةي ث���ةروةردةدةك���ات‪ ،‬تا‬ ‫ئةوةندةي كَيوَيكي لَيدَيت‪.‬‬ ‫‪ )4‬خ��واي ث��ةروةردط��ار ل���ةِرؤذي قيامةتدا دةخياتة ذَير‬ ‫سَيبةري عةرشي خؤيةوة‪:‬‬ ‫َي�ن���ةوة كة‬ ‫يرازي��ب�َي��ت) دةط�رَِ‬ ‫ل��ةئ��ةب��وه��ورةي��رةوة (خ���وا ل�َي� ِ‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬سبعة يظلهم اهلل يف ظله‬ ‫يوم ال ظل إال ظله‪ :‬اإلم��ام العادل وشاب نشأ بعبادة اهلل‪،‬‬ ‫ورجل قلبه معلق يف املساجد‪ ،‬ورجالن حتابا يف اهلل إجتمعا‬ ‫عليه وتفرقا عليه‪ ،‬ورجل دعته إمرأة ذات منصب ومجال‪،‬‬ ‫فقال‪ :‬إني أخاف اهلل‪ ،‬ورجل تصدق بصدقة فأخفاها حتى ال‬ ‫تعلم ميينه ما تنفق مشاله‪ ،‬ورجل ذكر اهلل خاليا‪ ،‬ففاضت‬ ‫‪8‬‬ ‫عيناه»‬ ‫وات��ة‪ :‬حةوت تاقم هةن كة ل��ةِرؤذي قيامةتدا وان لةذَير‬ ‫س �َي��ب��ةري ع��ةرش��ي خ���واي ث����ةروةردط����اردا‪ ،‬ئ���ةو رؤذةي‬ ‫ك��ة هيض سَيبةرَيك نيية جطة لةسَيبةري ع��ةرش��ي خ��وا‪:‬‬ ‫ثَيشةوايةكي دادث���ةروةر‪ ،‬وة طةجنَيك كة طةجنَيتييةكةي‬ ‫لةخواثةرستيدا بةختكردووة‪ ،‬وة ثياوَيك كة ب���ةردةوام‬ ‫َ‬ ‫دلي لةالي مزطةوت بَيت‪ ،‬وة دوو ثياو كة تةنها لةبةر خوا‬ ‫يةكرتيان خؤشويستبَيتء تةنها لةبةر خوا يةكيانطرتبَيتء‬ ‫لةيةكرتيش جيابووبَيتنةوة‪ ،‬وة ثياوَيك كة ئافرةتَيكي‬ ‫خاوةن ثلةو ثايةو جواني داوايلَيبكات بؤ كاري خراث‪ ،‬جا‬ ‫لةوةآلميدا َبلَيت‪ :‬من لةخوا ئةترسمء شيت وا ناكةم‪ ،‬وة‬ ‫ثياوَيك خيرَ َيك بكات بةنهَيين‪ ،‬بةجؤرآ كة نةيهَيشتبَيت‬ ‫الي ضةثي بزانَيت كة بةالي راسيت ضي كردووة بةخيرَ ‪ ،‬وة‬ ‫ثياوَيك زؤر بةجواني يادي خواي كردبَيتء ثاشان لةترسي‬ ‫خوا فرمَيسك بَيتة خوارةوة بةضاويدا‪.‬‬ ‫‪َ )5‬‬ ‫مالثاككةرةوةو هؤكاري كردنةوةي دةرطاي رؤزيية‪:‬‬ ‫َي�ن���ةوة كة‬ ‫يرازي��ب�َي��ت) دةط�رَِ‬ ‫ل��ةئ��ةب��وه��ورةي��رةوة (خ���وا ل�َي� ِ‬ ‫‪9‬‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬ما نقصت صدقة من مال»‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬هةرطيز ماألء سامان بةبةخشني كةمينةكردووة‪.‬‬ ‫‪ )6‬هؤي دابةزيين خيرَ وخيرَ اتة‪:‬‬ ‫َي�ن���ةوة كة‬ ‫يرازي��ب�َي��ت) دةط�رَِ‬ ‫لةئيبنوعومةرةوة (خ��وا ل�َي� ِ‬ ‫فةرموويةتي‪« :‬أقبل علينا رسول اهلل (‪ )h‬فقال‪ :‬يا معشر‬ ‫املهاجرين مخس إذا ابتليتم بهن‪ ،‬وأعوذ باهلل أن تدركوهن‪:‬‬ ‫مل تظهر الفاحشة يف قوم قط‪ ،‬حتى يعلنوا بها‪ ،‬إال فشا فيهم‬ ‫الطاعون واألوج��اع اليت مل تكن مضت يف أسالفهم الذين‬ ‫مضوا‪ ،‬ومل ينقصوا املكيال وامليزان إال أخ��ذوا بالسنني‬ ‫وش��دة املئونة وج��ور السلطان عليهم‪ ،‬ومل مينعوا زكاة‬ ‫أمواهلم إال منعوا القطر من السماء‪ ،‬ولوال البهائم مل ميطروا‪،‬‬ ‫ومل ينقضوا عهد اهلل وعهد رسوله إال سلط اهلل عليهم عدوا‬ ‫من غريهم‪ ،‬فأخذوا بعض ما يف أيديهم‪ ،‬وما مل حتكم أئمتهم‬ ‫بكتاب اهلل‪ ،‬ويتخريوا مما أن��زل اهلل‪ ،‬إال جعل اهلل بأسهم‬ ‫‪10‬‬ ‫بينهم»‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬روويتَيكردينء فةرمووي‪:‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬

‫َ‬ ‫كؤمةلي كؤضةران‪ ،‬ثَينج شت هةية داوا لةخوا دةكةم ئَيوة‬ ‫ئةي‬ ‫تووشينةبنء نةيةتة ناوتان‪ :‬داوَينثيسي بةئاشكرا لةناو هةر‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيكدا بآلوبَيتةوة ئيلال خوا ضةندين دةردو نةخؤشييان‬ ‫بؤ دةنيرَ آ كة هةرطيز لةناو باووباثريانياندا نةبووة‪ ،‬وة هةر‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك لةكَيشانء ثَيواندا دزييانكرد ئيلال خوا دةيانطرآ‬ ‫بةطرانيء نةبوونيء مَ‬ ‫زولء ستةمي حاكمء دةسةآلتداران‪،‬‬ ‫كؤمةلَيك زةكاتي َ‬ ‫َ‬ ‫مالي دةرن��ةك��رد‪ ،‬خوا بارانيان‬ ‫وة هةر‬ ‫لَيدةطرَيتةوة‪ ،‬وة لةبةرخاتري طيانلةبةرانيرت نةبواية خوا‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك ئةو ثةميانةي‬ ‫هةر باراني بؤ نةدةباراندن‪ ،‬وة هةر‬ ‫كة داويانة بةخواو ثَيغةمبةرةكةي (‪ )h‬شكانديان‪ ،‬ئيلال‬ ‫خ��وا دوذمنَيكيان لةغةيري خؤيان ب��ةس��ةردا َ‬ ‫زال��دةك��اتء‬ ‫هةندآ لةو سامانةي كة لةدةستيانداية لَيياندةسةنَيت‪ ،‬وة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك كابةردةستةكاني فةرمانيان بةقورئان نةكردء‬ ‫هةر‬ ‫َ‬ ‫لَييانهةلبذارد –و بةشةكةيرتيان فةرامؤشكرد‪ -‬خوا شةِرو‬ ‫ئاذاوة دةخاتة ناويانةوة لةاليةني خؤيانةوة‪.‬‬ ‫‪ )7‬سِرةرةوةي تاوانةكانة‪:‬‬ ‫يرازي��ب �َي��ت)‬ ‫ل��ةم��وع��ازي ك����وِري ج���ةب���ةل‪-‬ةوة (خ���وا ل �َي� ِ‬ ‫دةطيرَِنةوة كة فةرموويةتي‪« :‬كنت مع النيب (‪ )h‬يف سفر‪،‬‬ ‫فأصبحت يوما قريبا منه وحنن نسري‪ ،‬فقلت‪ :‬يا رسول اهلل‬ ‫(‪ )h‬أخربني بعمل يدخلين اجلنة‪ ،‬ويباعدني من النار‪،‬‬ ‫قال‪ :‬لقد سألت عظيما‪ ،‬وإنه ليسري على من يسره اهلل عليه‪،‬‬ ‫تعبد اهلل ال تشرك به شيئا‪ ،‬وتقيم الصالة‪ ،‬وتؤتي الزكاة‪،‬‬ ‫وتصوم رمضان‪ ،‬وحتج البيت‪ ،‬ثم قال‪ :‬أال أدلك على أبواب‬ ‫اخلري؟ الصوم جنة‪ ،‬والصدقة تطفيء اخلطيئة كما يطفيء‬ ‫‪11‬‬ ‫النار املاء ‪.»...‬‬ ‫واتة‪ :‬لةسةفةرَيكدا لةخزمةتي ثَيغةمبةردا (‪ )h‬بووم‪،‬‬ ‫جا رؤذَيك بةدةم رؤيشتنةوة لَيينزيكبوومةوةو عةرزمكردء‬ ‫ومت‪ :‬ئ��ةي ثَيغةمبةري خ��وا (‪ )h‬ك��ارَي��ك��م ثَيبفةرموو‬ ‫ك��ة مبباتة بةهةشتء لةئاطري دؤزةخ دوورم��ب��خ��ات��ةوة؟‬ ‫فةرمووي‪ :‬بةِراسيت لةشتَيكي طةلَيك طةورةو مةزنت ثرسي‪،‬‬ ‫ب��ةآلم ئاسانة بؤ كةسَيك كة خ��ودا بؤي ئاسانبكات‪ :‬هةر‬ ‫خودابثةرستةو بةندةييء ثةرستشيبكةو هيض هاوبةشي‬ ‫بؤ بِريارمةدةء نوَيذة ف��ةرزةك��ان بكةء زةكاتي فةرزبدةء‬ ‫رؤذووي رةمةزان بطرةو حةجي َ‬ ‫مالي خوايش بكة‪ ،‬ثاشان‬ ‫فةرمووي‪ :‬ئايا دةرطاكاني خيرَ و ضاكةيرتيشت نيشانبدةم؟‬ ‫رؤذوو َ‬ ‫قةلغانء سوثةرة ‪-‬وةك سةنطةرَيكي ثتةوو ثؤآليني‬ ‫رؤذووةوان دةث��ارَي��زَي��ت ل��ةت��اوان‪ -‬وة خ� رَ​َي�و بةخششء‬ ‫ضاكةيش طوناح دةكوذَينَيتةوة ه���ةروةك ض��ؤن ئ��او ئاطر‬ ‫دةكوذَينَيتةوة‪.‬‬ ‫‪َ )8‬‬ ‫بةلطةي راسيتء دروستيي ئيماني ئةوكةسةية‪:‬‬ ‫ضونكة ماألء سامان خؤشةويسنت لةالي نةفسي مرؤظ‪،‬‬ ‫شتَيكيش خؤشةويستبوو هةروا بةئاساني لةدةستنابَيتةوة‬ ‫مةطةر بةهؤي شتَيكيرتةوة كة لةو بةقيمةترتبَيت كة ئةويش‬ ‫رةزام��ةن��دي��ي خ���واو س��ةع��ادةت��ي ه��ةر دوو جيهانة‪ ،‬هةر‬

‫بؤية زةك��ات ن��اون��راوة بة(صةدةقة) لةبةرئةوةي دةالل��ةت‬ ‫دةكات لةسةر راستء دروستيي ئيماني كةسةو بةطرنط‬ ‫تةماشاكردني رةزامةنديي خوا‪.‬‬ ‫‪ )9‬خووِرةوشيت ثاكدةكاتةوة لةهةموو روويةكةوة‪:‬‬ ‫ئ���ةو زةك��ات��دان��ة دةب �َي��ت��ة ه���ؤي ث��اك��ب��وون��ةوةي نةفس‬ ‫ل���ةِرذديء ضرووكي‪ ،‬هةروةها ضوونة ري��زي بةخشةرانء‬ ‫طوشادبووني سنطي‪ ،‬ضونكة مرؤظي باوةِردار كاتَيك ماألء‬ ‫ساماني دةبةخشَيت لةِرَيي خ��واداو ه��ةذارو كةمدةستان‬ ‫بةسةردةكاتةوة‪ ،‬سنطي طوشاددةبَيتء خؤشيء ئارامييةك‬ ‫روويتَيدةكات‪.‬‬ ‫‪ )10‬دةط��ات بةدةسيت ه��ةذارو لَيقةوماوانء كؤمةكيء‬ ‫يارمةتييةكة بؤ ئةوان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ )11‬شوكرو سوثاس بذَيرييةكة بؤ ئةو مالةي كة خواي‬ ‫ثةروةردطار ثَييبةخشيوين‪.‬‬ ‫شةشةم‪ /‬حوكمي زةكاتدان‪:‬‬ ‫لمَ‬ ‫زةك���ات���دان ف����ةرزي ع��ةي��ن��ة ل��ةس��ةر ه���ةر م��وس��و ��ان�َي��ك‬ ‫ك��ة م��ةرج��ةك��ان��ي زةك��ات��دان��ي ت �َي��دا ه��ات��ب�َي��ت��ةدي‪ ،‬وة ئةم‬ ‫فةرزبوونةيش جَيطريبووة َ‬ ‫بةبةلطةكاني‪ :‬قورئان‪ ،‬سوننةت‪،‬‬ ‫ئيجماعي زانايان (رةمحةتي خوايان لَيبَيت)‪.‬‬ ‫حةوتةم‪ /‬هة ِرةشة لةنةداني زةكات‪:‬‬ ‫[والَِّذ َ‬ ‫ين‬ ‫خواي ثةروةردطار لةم بارةيةوة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ون َّ‬ ‫الذَه َب َوا ْلِف َّ‬ ‫َي ْكِن ُز َ‬ ‫يل اللهَِّ َفَب ِّش ْر ُه ْم‬ ‫ضَة َولاَ ُي ْنِف ُقوَنَها فيِ َسِب ِ‬ ‫ْمى َعَل ْيَها فيِ َن ِار َجَه َّنَم َف ُت ْكَوى ِبَها‬ ‫ِيم (‪َ )34‬ي ْوَم حُيَ‬ ‫ِبَعَذ ٍ‬ ‫اب َأل ٍ‬ ‫ِجَبا ُه ُه ْم َو ُج ُنوُب ُه ْم َو ُظهُو ُر ُه ْم َهَذا َما َكَنزْتمُ ْ لأِ َ ْن ُفِس ُك ْم َف ُذو ُقوا‬ ‫َما ُك ْن ُت ْم َت ْكِن ُز َ‬ ‫ون (‪( ])35‬التوبة)‪.‬‬ ‫وات����ة‪ :‬ئ��ةوك��ةس��ان��ةي س���ام���انء داراي�����ي ل���ةزَي���ِرو زي��و‬ ‫ك���ؤدةك���ةن���ةوةو زةك���ات���ي ل���َي���ن���ادةن‪ ،‬م�����ذدةي س��زاي��ةك��ي‬ ‫بةئازاريان ثَيبدة‪ ،‬كاتَيك ئةو زَيِرو زيوة لةئاطري دؤزةخدا‬ ‫س��ووردةك��رَي��ت��ةوةو نَيوضاويانء تةنيشتيانء ثشتياني‬ ‫َ‬ ‫ياندةوتري‪:‬‬ ‫ثَيداغدةكرآء ‪-‬ل��ةِرووي سةرزةنشتةوة‪ -‬ثَي‬ ‫ئةوة ئةو َ‬ ‫مالةية كة لةدنيادا بؤ خؤتانتان كؤكردبؤوة‪ ،‬دةي‬ ‫بضةذن سزاي ئةوةي كؤتاندةكردةوة‪.‬‬ ‫ين َيب َ‬ ‫ْسنَ َّ‬ ‫ْخ ُل َ‬ ‫ب الَِّذ َ‬ ‫با‬ ‫ون مِ َ‬ ‫هةروةها فةرموويةتي‪َ :‬‬ ‫[ولاَ حَي َ‬ ‫َآَتا ُه ُم اللهَُِّم ْن َف ْ‬ ‫ُو َش ٌّر لهَُ ْم َس ُي َط َّو ُق َ‬ ‫ون َما‬ ‫ُو َخيرْ ًا لهَُ ْم َب ْل هَ‬ ‫ضِلِه هَ‬ ‫ري ُ‬ ‫با‬ ‫او ِ‬ ‫اث َّ‬ ‫ض َواللهَُّمِ َ‬ ‫ب ُلواِبِه َي ْوَم ا ْلِقَياَمِة َوللِهَِّ ِم َ‬ ‫السَم َ‬ ‫ات َوالأَْ ْر ِ‬ ‫خَِ‬ ‫ْم ُل َ‬ ‫ون َخِبريٌ] (آل عمران‪.)180 :‬‬ ‫َتعَ‬ ‫َ‬ ‫وات��ة ‪ :‬ب��ا وان��ةزان��ن ئةوكةسانةي خ��وا س��ام��انء مالي‬ ‫َ‬ ‫بةفةزلي خ��ؤي‪ ،‬بةخيلي ت�َي��دادةك��ةنء يارمةتي‬ ‫داون��ةت��آ‬ ‫َ‬ ‫هةذاراني ثَينادةن كة ئةو بةخيليية خيرَ بَيت بؤيان‪ ،‬بةلكو‬ ‫ئ��ةوة ش��ةِرة بؤيان‪ ،‬ضونكة ئ��ةو َ‬ ‫مالةي كؤيانكردؤتةوةء‬ ‫بةخيلييان تَيداكردووة دةبَيتة تةوقَيكي ئاطرينء دةكرَيتة‬ ‫مليان لةِرؤذي قيامةتدا‪.‬‬ ‫َي�ن���ةوة كة‬ ‫يرازي��ب�َي��ت) دةط�رَِ‬ ‫ل��ةئ��ةب��وه��ورةي��رةوة (خ��وا ل�َي� ِ‬ ‫فةرموويةتي‪ :‬ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬ما من‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪71‬‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬

‫صاحب كنز ال يؤدي زكاته‪ ،‬إال أمحي عليه يف نار جهنم‪،‬‬ ‫فيجعل صفائح فيكوى بها جنباه‪ ،‬وجبينه حتى حيكم اهلل‬ ‫بني عباده‪ ،‬يف يوم كان مقداره مخسني ألف سنة‪ ،‬ثم يرى‬ ‫سبيله‪ ،‬إما إىل اجلنة‪ ،‬وإما إىل النار‪ ،‬وما من صاحب إبل ال‬ ‫يؤدي زكاتها‪ ،‬إال بطح هلا بقاع قرقر‪ ،‬كأوفر ما كانت تسنت‬ ‫عليه‪ ،‬كلما مضى عليه أخراها ردت عليه أوالها‪ ،‬حتى حيكم‬ ‫اهلل بني عباده‪ ،‬يف يوم كان مقداره مخسني ألف سنة‪ ،‬ثم يرى‬ ‫سبيله إما إىل اجلنة‪ ،‬وإما إىل النار‪ ،‬وما من صاحب غنم‪ ،‬ال‬ ‫يؤدي زكاتها إال بطح هلا بقاع قرقر‪ ،‬كأوفر ما كانت فتطؤه‬ ‫بأظالفها وتنطحه بقرونها‪ ،‬ليس فيها عقصاء وال جلحاء‪،‬‬ ‫كلما مضى عليه أخراها ردت عليه أوالها‪ ،‬حتى حيكم اهلل‬ ‫بني عباده يف يوم كان مقداره مخسني ألف سنة مما تعدون‪،‬‬ ‫ثم يرى سبيله إما إىل اجلنة‪ ،‬وإما إىل النار‪ .‬قال سهيل‪ :‬فال‬ ‫أدري أذكر البقر أم ال‪ ،‬قالوا‪ :‬فاخليل؟ يا رسول اهلل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اخليل يف نواصيها ‪-‬أو قال‪ -‬اخليل معقود يف نواصيها ‪-‬قال‬ ‫سهيل‪ :‬أنا أشك‪ -‬اخلري إىل يوم القيامة‪ ،‬اخليل ثالثة‪ :‬فهي‬ ‫لرجل أجر ‪ ،‬ولرجل سرت‪ ،‬ولرجل وزر‪ ،‬فأما اليت هي له‬ ‫أج��ر‪ :‬فالرجل يتخذها يف سبيل اهلل ويعدها له‪ ،‬فال تغيب‬ ‫شيئا يف بطونها إال كتب اهلل له أجرا‪ ،‬ولو رعاها يف مرج‪ ،‬ما‬ ‫أكلت من شيء إال كتب اهلل له بها أجرا‪ ،‬ولو سقاها من نهر‪،‬‬ ‫كان له بكل قطرة تغيبها يف بطونها أجر‪ - ،‬حتى ذكر األجر‬ ‫يف أبواهلا وأرواثها‪ -‬ولو استنت شرفا أو شرفني‪ ،‬كتب له‬ ‫بكل خطوة ختطوها أجر‪ ،‬وأما الذي هي له سرت‪ :‬فالرجل‬ ‫يتخذها تكرما وجتمال‪ ،‬وال ينسى حق ظهورها‪ ،‬وبطونها يف‬ ‫عسرها ويسرها‪ ،‬وأما الذي عليه وزر فالذي يتخذها أشرا‬ ‫وبطرا‪ ،‬وبذخا ورياء الناس‪ ،‬فذاك الذي هي عليه وزر‪ ،‬قالوا‪:‬‬ ‫فاحلمر؟ يا رسول اهلل‪ ،‬قال‪ :‬ما أنزل اهلل علي فيها شيئا إال‬ ‫ْم ْل ِم ْثَق َ‬ ‫ال َذ َّرٍة َخيرْ ًا َيَر ُه‬ ‫هذه اآلية اجلامعة الفاذة‪َ[ :‬فَم ْن َيعَ‬ ‫‪12‬‬ ‫ْم ْل ِم ْثَق َ‬ ‫ال َذ َّر ٍة َش ًّرا َيَر ُه (‪( ])8‬الزلزلة)»‪.‬‬ ‫(‪َ )7‬وَم ْن َيعَ‬ ‫واتة‪ :‬هةر خاوةن كةنزَيك زةكاتي كةنزةكةي دةرنةكات‪،‬‬ ‫ل������ةِرؤذي ق��ي��ام��ةت��دا ئ���ةو ك���ةن���زةي ل��ةئ��اط��ري دؤزةخ�����دا‬ ‫سووردةكرَيتةوةو دةكرآ بةضةند تةختة ئاسنَيكء هةردوو‬ ‫تةنيشتء ناوضةواني ثَيداغدةكرآ‪ ،‬هةتا ئةوكاتةي خوا‬ ‫دةثرسَيتةوة لةبةندةكاني ل��ةِرؤذَي��ك��دا ئ��ةوةن��دةي ثةجنا‬ ‫ه���ةزار س� َ‬ ‫�ال��ي ئ�َي��وةي��ة‪ ،‬ث��اش��ان رَي��ي نيشاندةدرآ ي��ان بؤ‬ ‫بةهةشتة يان بؤ دؤزةخ��ة‪ ،‬وة هةر خاوةن وشرتَيك زةكات‬ ‫لةوشرتةكاني دةرنةكات ‪-‬لةِرؤذي قيامةتدا‪ -‬لةشوَينَيكي‬ ‫تةختء بةريندا رادةكَيشرآء وشرتةكاني طةورةتردةبن‬ ‫لةوةي دنياو بةسةريدا دةِرؤنء ثَييلَيدةنينَ ‪ ،‬جا هةركاتَيك‬ ‫ئ��اخ��ري ئ��ةو وش�تران��ة ب��ةس��ةري��دا ت�َي��ث��ةِري��ن ئ� َ‬ ‫�ةوةل��ةك��ةي��ان‬ ‫َي�ن���ةوةو ب��ةس��ةري��دا ت �َي��دةث��ةِرن��ةوة‪ ،‬هةتا ئ��ةو رؤذةي‬ ‫دةط�رَِ‬ ‫خوا لةبةندةكاني دةثرسَيتةوة لةِرؤذَيكدا كة ثةجنا هةزار‬ ‫َ‬ ‫سالي ئَيوةية‪ ،‬ثاشان رَيي نيشاندةدرَيت يان بؤ بةهةشتة‬ ‫يان بؤ دؤزةخ‪ ،‬وة هةر خاوةن مةِرَيك زةكات لةمةِرةكاني‬ ‫‪72‬‬

‫نةدات –لةِرؤذي قيامةتدا‪ -‬لةشوَينَيكي تةختء بةريندا‬ ‫رادةك��َي��ش��رآء م��ةِرةك��ان��ي ط��ةورةت��ردةب��ن ل���ةوةي دنياو‬ ‫بةمسيان دةِرؤن بةسةريداو بةشاخةكانيان قؤضيلَيدةدةن‪،‬‬ ‫وة ش��اخ��خ��وارو بَيشاخيان ت�َي��دان��اب�َي��ت‪ ،‬وة هةركاتَيك‬ ‫ئ��اخ��ري ئ��ةو م��ةِران��ة ب��ةس��ةري��دا ت�َي��ث��ةِرب��ن ئ� َ‬ ‫�ةوةل��ةك��ةي��ان‬ ‫دةطةِرَينرَيتةوةو بةسةريدا تَيدةثةِرنةوة‪ ،‬هةتا ئةو رؤذةي‬ ‫خوا لةبةندةكاني دةثرسَيتةوة لةِرؤذَيكدا كة ثةجنا هةزار‬ ‫َ‬ ‫سالي ئَيوةية‪ ،‬ثاشان رَيينيشاندةدرَيت‪ ،‬يان بؤ بةهةشت‬ ‫ي��ان بؤ دؤزةخ‪ ،‬وتيان‪ :‬ئ��ةي ن�رَ​َي�راوي خ��وا ئةسث ضؤنة؟‬ ‫ف��ةرم��ووي‪ :‬ئةسث خ� رَ​َي� ب��ةن��اوض��ةوان��ي خؤيةوةيةتي يان‬ ‫ف��ةرم��ووي‪ :‬ئةسث خ�رَ​َي� بةناوضةوانييةوة ب��ةس�تراوة هةتا‬ ‫رؤذي دواي��ي‪ ،‬ئةسثيش سآ ج��ؤرن‪ :‬هةيانة بؤ خاوةني‬ ‫ثاداشتة‪ ،‬وة هةيانة بؤ خاوةني داثؤشةرة‪ ،‬وة هةيانة بؤ‬ ‫خاوةني تاوانة‪ ،‬ئةمما ئ��ةوةي بؤ خاوةني ثاداشتة‪ ،‬ئةو‬ ‫ئةسثةية خاوةنةكةي ئ��ام��ادةي��دةك��اتء بةكاريدةهَينَيت‬ ‫لةِرَيي خ��وادا‪ ،‬ئةم ج��ؤرة هةرضي خب��وات خوا بةثاداشت‬ ‫بؤ خاوةني دةنوسَيت‪ ،‬وة ئةطةر لةلةوةِرطا بيلةوةِرَينَيت‬ ‫هةرضي خوارد هةر بةثاداشت دةنوسرآ بؤ خاوةني‪ ،‬وة‬ ‫ئةطةر لةضةمَيك ئاوي ب��دات‪ ،‬ضةند َ‬ ‫دل��ؤث ئاو ئةخواتةوة‬ ‫ثاداشت بؤ خاوةني دةنوسرَيت‪ ،‬هةتا باسي ئةوةي كرد‬ ‫كة ثاداشت لةميزو تةرسةكةيشيدا هةية‪ ،‬وة ئةطةر بةسةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةثؤلكةدا بِروات بةهةر هةنطاوَيكي‬ ‫تةثؤلكةيةك يان دوو‬ ‫ثاداشتَيك بؤ خاوةني دةنوسرَيت‪ ،‬ئةمما ئةوةي داثؤشةرة‪،‬‬ ‫خاوةني بؤ رَيز لةخؤطرتنء جوانكردني ثةروةردةيدةكات‪،‬‬ ‫وة م��ايف ثشتء زك��ي لةبريناكات لةخؤشيء ناخؤشيدا‪،‬‬ ‫ئةمما ئةوةي بؤ خاوةني تاوانة‪ :‬ئةوةية خاوةني بؤ فيزو‬ ‫تةكةببورء رابواردنء بؤ ريايي َ‬ ‫خةلكي رايدةطرآ‪ ،‬ئةوة بؤ‬ ‫خاوةني تاوانة‪ ،‬وتيان‪ :‬ئةي نيرَ راوي خوا بؤ طوَيدرَيذ ضي‬ ‫دةفةرمويت؟ فةرمووي‪ :‬دةربارةي طوَيدرَيذ خوا هيضي بؤ‬ ‫نةناردوومةتة خوارةوة ئةم ئايةتة نةبَيت كة هةموو خيرَ َيك‬ ‫ْم ْل ِم ْثَق َ‬ ‫ال‬ ‫دةطرَيتة خؤيء لةضاكيدا وَينةي كةمة‪َ[ :‬فَم ْن َيعَ‬ ‫ْم ْل ِم ْثَق َ‬ ‫ال َذ َّرٍة َش ًّرا َي�َر ُه (‪])8‬‬ ‫َذ َّر ٍة َخْي�رْ�ً ا َي�َر ُه (‪َ )7‬وَم� ْ�ن َيعَ‬ ‫(الزلزلة)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬هةركةس ئةوةندةي تؤزقالَيك خيرَ بكات ‪-‬لةِرؤذي‬ ‫دواييدا‪ -‬ثاداشتةكةي دةبينَيت‪ ،‬وة هةركةس ئةوةندةي‬ ‫َ‬ ‫تؤزقالَيك كاري شةِر بكات سزاي دةبينَيت‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) دةطيرَِنةوة كة‬ ‫ديسان لةئةبوهورةيرةوة (خوا لَي ِ‬ ‫فةرموويةتي‪ :‬ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬من آتاه‬ ‫اهلل ماال‪ ،‬فلم يؤد زكاته مثل له ماله يوم القيامة شجاعا أقرع‬ ‫له زبيبتان يطوقه يوم القيامة‪ ،‬ثم يأخذ بلهزمتيه ‪-‬يعين‬ ‫ْسنَ َّ‬ ‫ب‬ ‫بشدقيه‪ -‬ثم يقول‪ :‬أنا مالك أنا كنزك‪ ،‬ثم تال‪َ :‬‬ ‫[ولاَ حَي َ‬ ‫‪13‬‬ ‫ين َيب َ‬ ‫ْخ ُل َ‬ ‫الَِّذ َ‬ ‫ون] (آل عمران‪»)180 :‬‬ ‫واتة ‪ :‬هةركةس خوا ماألء سامانَيكي ثَيبةخشيء زةكاتي‬ ‫لَيدةرنةكرد‪ ،‬رؤذي دوايي ئةو َ‬ ‫مالةي لَيدةبَيتة نيرَ ة مارَيكي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬

‫كةضةأل كة دوو َ‬ ‫خالي رةش بةسةر ضاوةكانييةوة هةن‪،‬‬ ‫خؤي لَي َ‬ ‫دةئالَينَيتء ثاشان ه��ةردوو شةويلكةي دةطرآء‬ ‫دةلَيت‪ :‬من كةنزةكةمت من َ‬ ‫َ‬ ‫مالةكةمت‪ ،‬ثاشان ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫ين َيب َ‬ ‫ْسنَ َّ‬ ‫ْخ ُل َ‬ ‫ب الَِّذ َ‬ ‫با‬ ‫ون مِ َ‬ ‫ئةم ئايةتةي خوَيندةوة‪َ :‬‬ ‫[ولاَ حَي َ‬ ‫َآَتا ُه ُم اللهَُِّم ْن َف ْ‬ ‫ُو َش ٌّر لهَُ ْم َس ُي َط َّو ُق َ‬ ‫ون َما‬ ‫ُو َخيرْ ًا لهَُ ْم َب ْل هَ‬ ‫ضِلِه هَ‬ ‫ري ُ‬ ‫با‬ ‫او ِ‬ ‫اث َّ‬ ‫ض َواللهَُّمِ َ‬ ‫ب ُلواِبِه َي ْوَم ا ْلِقَياَمِة َوللِهَِّ ِم َ‬ ‫السَم َ‬ ‫ات َوالأَْ ْر ِ‬ ‫خَِ‬ ‫ْم ُل َ‬ ‫ون َخِبريٌ] (آل عمران‪.)180 :‬‬ ‫َتعَ‬ ‫وات��ة‪ :‬با ئةو كةسانةي بةخيليدةكةن لةو شتانةدا كة‬ ‫َ‬ ‫لةفةزلي خؤيةوة ثَييداونء زةكاتي لَيدةرناكةن‪ ،‬وا‬ ‫خوا‬ ‫طوماننةكةن كة ئةوة بؤ ئةوان خيرَ ة‪.‬‬ ‫هةشتةم‪ /‬حوكمي زةكاتنةدةر‪:‬‬ ‫زةكاتدان لةو فةرزانةية كة ئوممةتي ئيسالم هةموو كؤِران‬ ‫لةسةر فةرزبووني‪ ،‬وة بةشَيوةيةك ناوبانطيدةركردووة بؤتة‬ ‫ثَيويستييةكاني ئايني‪ ،‬بةجؤرَيك هةركةس َ‬ ‫نكؤليلَيبكات‪،‬‬ ‫لةئيسالم دةردةضَيتء بةكافري دةكوذرَيت‪ ،‬مةطةر كةسَيك‬ ‫ت��ازة موسولمَ انبووبَيت ئ��ةوا دةب��ةخ��ش� َ‬ ‫�رري‪ ،‬لةبةرئةوةي‬ ‫بَيئاطاية لةحوكمةكاني ئيسالم‪،‬‬ ‫ب�����ةآلم ئ���ةط���ةر ك��ةس��َي��ك زةك����ات����ن����ةداتء ب���اوةِري���ش���ي‬ ‫بةواجببووني هةبَيت‪ ،‬ئ��ةوا ئ��ةو كةسة تاوانبارة لةسةر‬ ‫ن��ةدان��ي‪ ،‬ب�َي��ئ��ةوةي لةئيسالم دةرب��ض�َي��ت ب��ةو ن��ةدان��ة‪ ،‬وة‬ ‫لةسةر حاكم ثَيويستة بةزؤر لَييبسَينآء تةنبَييبكات‪ ،‬وة‬ ‫نابَيت لةزةكاتةكة زياتري لَيبسَينَيت‪ ،‬مةطةر الي ثَيشةوا‬ ‫ئ��ةمح��ةدءة ل��ةالي ثَيشةوا شافيعي لةقةولي قةدمييدا‪،‬‬ ‫ئةمان ثَييانواية‪« :‬دةبَيت زةكاتةكةو نيوةي َ‬ ‫مالةكةيشي‬ ‫لَيبسَينَيت‪ ،‬بةسزانةدانةكةي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةروةها ئةو كةسةيش كة مالةكةي دةشارَيتةوةو زةكاتي‬ ‫لَينادات‪ ،‬ثاشان حةقيقةتي الي حاكم ئاشكرابوو»*‪.‬‬ ‫ئةويش لةبةر ف��ةرم��وودةك��ةي موعاويةي ك��وِري حيدة‬ ‫ريازيبَيت) كة فةرموويةتي‪ :‬بيستم ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫(خوا لَي ِ‬ ‫دةيفةرموو‪« :‬يف كل إبل سائمة يف كل أربعني إبنة لبون‪ ،‬ال‬ ‫يفرق إبل عن حسابها‪ ،‬من أعطاها متأجرا فله أجرها‪ ،‬ومن‬ ‫أبى فإنا آخذوها‪ ،‬وشطر إبله عزمة من عزمات ربنا‪ ،‬ال حيل‬ ‫‪15‬‬ ‫آلل حممد (‪ )h‬منها شيء»‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬هةموو ئةو وشرتانةي خؤيان دةلةوةِرَين لةضل (‪)40‬‬ ‫سةر (إبنة لبون) ‪-‬واتة‪ :‬مَييةك دوو َ‬ ‫سالي تةواوكردبَيتء‬ ‫ثَيينابَيتة سَييةم َ‬ ‫سالييةوة ‪-‬ئ���ةدرآ ل��ةزةك��ات��دا‪ ،‬ئةطةر‬ ‫هاتوو وشرتةكان هيي دوو نةفةر بوونء تَي َ‬ ‫كةلبوون‪ ،‬نابَيت‬ ‫لةيةكرتي جيابكرَينةوة‪ ،‬جا هةركةسَيك زةكاتةكةي بؤ‬ ‫ثاداشتبدات ئةوا ثاداشةكةي بؤ دةنوسرآ‪ ،‬وة هةركةسيش‬ ‫َ‬ ‫لةمالةكةي‪،‬‬ ‫ن��ةي��دات ئ���ةوةي لَيدةسَينني ل��ةط��ةأل بةشَيك‬ ‫ضونكة مافَيكة لةمافةكاني ثةروةردطاري بَيهاوتا‪ ،‬هيضي بؤ‬ ‫َ‬ ‫حةآللنيية‪.‬‬ ‫كةسوكاري موحةممةد (‪)h‬‬ ‫وة ئةطةر طةلء هؤزَيك زةكاتيان نةدا لةطةأل ئةوةيشدا كة‬ ‫باوةِريان بةواجببووني هةبوو‪ ،‬وة هَيزو دةسةآلتي جةنطيان‬

‫هةبوو‪ ،‬ئةوا جةنطيان لةدذ دةكرَيت هةتا زةكاتدةدةن‪.‬‬ ‫ئ���ةوي���ش ل���ةب���ةر ف���ةرم���وودةك���ةي ئ��ي��ب��ن��وع��وم��ةر (خ���وا‬ ‫ريازيبَيت) كة بؤماندةطيرََِيتةوة لةثَيغةمبةري خواوة (‪)h‬‬ ‫لَي ِ‬ ‫كة فةرموويةتي‪« :‬أمرت أن أقاتل الناس حتى يشهدوا أن ال‬ ‫إله إال اهلل‪ ،‬وأن حممدا رسول اهلل‪ ،‬ويقيموا الصالة‪ ،‬ويؤتوا‬ ‫الزكاة‪ ،‬فإذا فعلوا ذلك عصموا مين دماءهم وأمواهلم إال حبق‬ ‫‪16‬‬ ‫اإلسالم‪ ،‬وحسابهم على اهلل»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وات���ة‪ :‬ف��ةرم��امن��ث�َي��ك��راوة ل��ةط��ةل خ��ةل��ك��ي��دا جبةنطم تا‬ ‫ش��اي��ةت��ي��دةدةنء َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪َ « :‬ال ِإَل���َه ِإالَّ اللهَُّ‪ ،‬محُ َ � َّ�م��داً َر ُس� ُ‬ ‫��ول‬ ‫اهللِ»‪،‬و بةِرَيكوثَيكي نوَيذةكانيان دةك��ةنء زةكاتي َ‬ ‫مالء‬ ‫سامانةكانيشيان دةدةن‪ ،‬جا هةركاتَيك ئةوةيان كرد‪ ،‬ئةوا‬ ‫خوَينء َ‬ ‫ماليان لةمن ثارَيزراودةبَيت مةطةر بةمايف ئيسالم‪،‬‬ ‫وة لَيثرسينةوةيشيان لةالي خواي طةورةية‪.‬‬ ‫ه���ةروةه���ا ل��ةب��ةر ف���ةرم���وودةك���ةي ئ��ةب��وه��ورةي��رة (خ��وا‬ ‫ريازيبَيت) كة بؤماندةطيرََِيتةوةو فةرموويةتي‪« :‬ملا تويف‬ ‫لَي ِ‬ ‫رسول اهلل (‪ )h‬وكان أبو بكر (رضي اهلل عنه)‪ ،‬وكفر من‬ ‫كفر من العرب‪ ،‬فقال عمر (رض��ي اهلل عنه)‪ :‬كيف تقاتل‬ ‫الناس؟ وقد قال رسول اهلل (‪ :)h‬أمرت أن أقاتل الناس‬ ‫حتى يقولوا‪ :‬ال إله إال اهلل‪ ،‬فمن قاهلا فقد عصم مين ماله‬ ‫ونفسه إال حبقه‪ ،‬وحسابه على اهلل‪ ،‬فقال‪ :‬واهلل ألقاتلن من‬ ‫فرق بني الصالة والزكاة‪ ،‬فإن الزكاة حق امل��ال‪ ،‬واهلل لو‬ ‫منعوني عناقا كانوا يؤدونها إىل رسول اهلل (‪ )h‬لقاتلتهم‬ ‫على منعها‪ ،‬قال عمر (رضي اهلل عنه)‪ :‬فواهلل ما هو إال أن‬ ‫قد ش��رح اهلل ص��در أب��ي بكر (رض��ي اهلل عنه)‪ ،‬فعرفت أنه‬ ‫‪17‬‬ ‫احلق»‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬كاتَيك ثَيغةمبةر (‪ )h‬دنياي بةجَيهَيشتء دواي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك عةرةبي دةشتةكي‬ ‫ئةو ئةبوبةكر بوو بةجَينشني‪،‬‬ ‫لةئيسالم َ‬ ‫ريازيبَيت) ثَييفةرموو‪:‬‬ ‫هةلطةِرانةوة‪ ،‬عومةر (خوا لَي ِ‬ ‫ض��ؤن دةجةنطيت دذي ئ��ةو َ‬ ‫خةلكة؟ خؤ ثَيغةمبةر(‪)h‬‬ ‫فةرموويةتي‪ :‬فةرمامنثَيدراوة دذي َ‬ ‫خةلكي جبةنطم هةتا‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ ‪( :‬ال إله إال اهلل) جا هةركةس ئةوةي وت ماألء طياني‬ ‫لةمن دةثارَيزآ بةمايف ئيسالم نةبَيتء دوايئةوة حيسابي‬ ‫ريازيبَيت) ف��ةرم��ووي‪:‬‬ ‫ل��ةس��ةر خ��واي��ة‪ ،‬ئةبوبةكر (خ��وا لَي ِ‬ ‫سوَيند ب��ةخ��وا دذي ئ��ةوان��ة دةجةنطم ك��ة ن��وَي��ذو زةك��ات‬ ‫لةيةكرتي جيادةكةنةوة‪ ،‬ضونكة زةكات مايف سامانة‪( ،‬واهلل)‬ ‫ئةطةر كاذيلةيةكيان نةدا كة لةوةوثَيش دةياندا بةثَيغةمبةر‬ ‫يرازي��ب�َي��ت)‬ ‫(‪ ،)h‬دةج��ةن��ط��م ل���ةدذي���ان‪ ،‬ع��وم��ةر (خ���وا ل�َي� ِ‬ ‫فةرمووي‪( :‬واهلل) هةر كة خوا سنطي ئةبوبةكري فراوانكرد‬ ‫بؤ جةنطني‪ ،‬ئيرت منيش زانيم كة حةقة دذيان جبةنطني‪.‬‬ ‫مجهوري زانايان (رةمحةتي خوايان لَيبَيت) بؤضوونيان‬ ‫واية كة زةكاتنةدةر كاتَيك بةزؤر زةكاتةكةي لَيسةنرا ئيرت‬ ‫ثَيويستناكات شتَيكي زي���ادةي لَيبسةنرَيت‪ ،‬ئةوةيش‬ ‫َ‬ ‫بةبةلطةي ئةم فةرموودةية كة سةنةدةكةي الوازة‪« :‬ليس‬ ‫يف املال حق سوى الزكاة» ‪ 18‬واتة‪ :‬لةماألء ساماندا جطة‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪73‬‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬

‫لةزةكات هيض مافَيكيرتي بةسةرةوة نيية‪.‬‬ ‫ب��ةآلم ئيمام شافيعي لةقةولي ق��ةدمي��ي��داو ئيسحاقء‬ ‫هةندَيك لةهاوةآلني ئيمام ئةمحةد‪-‬يش بؤضوونيان واية‪:‬‬ ‫«ل��ةط��ةأل زةك��ات��ةك��ةدا ن��ي��وةي َ‬ ‫مالةكةيشي لَيدةسةنرَيت‬ ‫ئةويش وةك سزادانَيك بؤي»*‪.‬‬ ‫وة ئةم فةرموودةيةيشيان كردووة َ‬ ‫بةبةلطة كة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫‪20‬‬ ‫«‪ ...‬ومن منعها فإنا آخذوها وشطر ماله»‪.‬‬ ‫وات���ة‪ :‬ج��ا هةركةسَيك رَيطريبكات ل��ةن��ةدان��ي زةكاتي‬ ‫سامانةكةي‪ ،‬ئ��ةوا ئَيمة ب��ةزؤر زةكاتةكةي لَيدةسَيننيء‬ ‫هةروةها نيوةي ماألء سامانةكةيشي‪.‬‬ ‫ربواية‪ ،‬بةآلم سةبارةت بةو كةسةي‬ ‫ئةوة سةبارةت بةبَي ِ‬ ‫كة لةئايني َ‬ ‫هةلطةِراوةتةوة (مرتد)*‪ :‬الي ثَيشةوا شافيعيء‬ ‫ئةمحةد ب��ةم ج��ؤرةي��ة‪ :‬لةكاتي موسولمَ انبوونيدا ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫مالي زةكاتي هةبوو‪ ،‬ئةوا زةكاتي دةكةوَيتةسةر‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫بةهةلطةِرانةوةي لةئايينةكةي زةكاتي لةسةرالناضَيت‪.‬‬ ‫الي ث����َي����ش����ةوا ئ���ةب���وح���ةن���ي���ف���ةي���ش ب�����ةم ج����ؤرةي����ة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫«ب���ةه���ةل���ط���ةِران���ةوةي ل��ةئ��اي��ي�ني ئ��ي��س�لام زةك���ات���ةك���ةي‬ ‫لةسةرنامَينَيت»‪.‬‬ ‫نؤيةم‪ /‬ثايةو طرنطيي زةكاتدان لةئيسالمدا‪:‬‬ ‫زةك���ات يةكَيكة لةثَينج ث��اي��ة طرنطةكةي ئيسالمء‬ ‫دواب��ةدواي شةهادةتء نوَيذ هاتووة كة دةكاتة سَييةم‬ ‫ثاية‪ ،‬هةروةها شانبةشاني نوَيذ هاتووة لة(‪ )82‬ئايةتي‬ ‫قورئاندا‪.‬‬ ‫َي�ن��ةوة كة‬ ‫ريازيبَيت) دةط� رَِ‬ ‫لةئيبنوعومةرةوة (خ��وا لَي ِ‬ ‫فةرموويةتي‪ :‬ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬بين‬ ‫اإلسالم على مخس‪ ،‬شهادة أن ال إله إال اهلل‪ ،‬وأن حممدا‬ ‫عبده ورسوله‪ ،‬وإقام الصالة‪ ،‬وإيتاء الزكاة‪ ،‬وحج البيت‪،‬‬ ‫‪22‬‬ ‫وصوم رمضان»‪.‬‬ ‫وات��ة‪ :‬بةِراسيت ئيسالم لةسةر ثَينج ثايةي سةرةكي‬ ‫دام����ةزراوة‪ :‬شايةتيدان ب��ةوةي هيض ث��ةرس�تراوَي��ك نيية‬ ‫بةِراسيت شايةني ثةرسنت بَيت جطة لةخواي طةورة‪ ،‬وة‬ ‫شايةتيدان بةوةي كة موحةممةد (‪ )h‬بةندةو نيرَ راوي‬ ‫ئ��ةوة‪ ،‬وة َ‬ ‫هةلسان بةكردني ن��وَي��ذةك��ان بةِرَيكوثَيكيء‬ ‫م���الء س��ام��انء ح��ةج��ك��ردن��ي م� َ‬ ‫زةك��ات��دان��ي َ‬ ‫�ال��ي خ��واء‬ ‫رؤذووطرتين مانطي ِرةمةزان‪.‬‬ ‫ه��ةرب��ؤي��ة ثَيغةمبةر (‪ )h‬ل��ةم ب���ارةي���ةوة بةيعةتي‬ ‫وةردةطرت لةهاوةآلني‪:‬‬ ‫َ‬ ‫يرازي��ب�َي��ت)‬ ‫ل��ةج��ةري��ري ك���وِري ع��ةب��دول�لآوة (خ���وا ل�َي� ِ‬ ‫دةطيرَِنةوة كة فةرمويةتي‪« :‬بايعت النيب (‪ )h‬على إقام‬ ‫‪23‬‬ ‫الصالة‪ ،‬وإيتاء الزكاة‪ ،‬والنصح لكل مسلم»‪.‬‬ ‫وات��ة‪ :‬بةيعةمتدا بةثَيغةمبةر (‪ )h‬كة نوَيذبكةمء‬ ‫زةكاتبدةمء ئامؤذطاريي هةموو موسولمَ انَيك بكةم‪.‬‬ ‫ه��ةروةه��ا ث�َي��غ��ةم��ب��ةري خ��وا (‪ )h‬ف��ةرم��ان��ي��ك��ردووة‬ ‫بةجةنطكردن لةدذي ئةوانةي كة زةكاتنادةن‪:‬‬ ‫‪74‬‬

‫َي�ن��ةوة كة‬ ‫ريازيبَيت) دةط� رَِ‬ ‫لةئيبنوعومةرةوة (خ��وا لَي ِ‬ ‫ثَيغةمبةري خ��وا (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬أم��رت أن أقاتل‬ ‫الناس حتى يشهدوا أن ال إله إآل اهلل وأن حممدا رسول اهلل‪،‬‬ ‫‪24‬‬ ‫ويقيموا الصالة‪ ،‬ويؤتوا الزكاة‪.»...‬‬ ‫َ‬ ‫وات���ة‪ :‬فةرمامنثَيكراوة ل���ةدذي خةلكيدا جبةنطم تا‬ ‫شايةتيدةدةنء َ‬ ‫دةلينَ ‪َ « :‬الِإَلَهِإالَّ اللهَُّ‪ ،‬محُ َ َّمداً َر ُس ُ‬ ‫ول اهلل‬ ‫ِ»‪،‬‬ ‫وة بةِرَيكوثَيكي نوَيذةكانيان دةك���ةنء زةك��ات��ي م� َ‬ ‫�الء‬ ‫سامانةكانيشيان دةدةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةيةم‪ /‬زةكات لةمالي منداألء ش َيتدا‪:‬‬ ‫زان��اي��ان��ي ئيسالم (رةمح��ةت��ي خ��واي��ان ل�َي��ب�َي��ت) لةم‬ ‫بارةيةوة بوونةتة دوو دةستةوة‪:‬‬ ‫دةس��ت��ةي ي��ةك��ةم‪َ /‬‬ ‫دةل��َيَ*‪« :‬ب��ةه��ي��ض ج��ؤرَي��ك زةك��ات‬ ‫لةمالياندا نيية‪ ،‬جا ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫مالة هةمووي بَيت يان هةندَيكي‪،‬‬ ‫ئةمةيش راي حةنةفييةكانة»‪.‬‬ ‫وة َ‬ ‫دةلينَ ‪« :‬ضونكة زةكات عيبادةتَيكي تايبةتة هةروةك‬ ‫نوَيذ‪ ،‬جا لةبةرئةوة ثَيويست بةنييةت دةك��ات‪ ،‬منداألء‬ ‫شَيتيش ئةو نييةتةيان بؤ نايةتةجآ»‪.‬‬ ‫ه��ةروةه��ا َ‬ ‫دةل �َي�نَ ‪« :‬م��ن��داألء ش�َي��ت هيض تةكليفَيكي‬ ‫شةرعييان لةسةرنيية‪ ،‬لةبةرئةوة واجبنيية لةسةريان»‪.‬‬ ‫هةروةها َ‬ ‫دةلينَ ‪« :‬زةكات بؤ خاوَينبوونةوةي زةكاتدةرة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ضةثةليي رذديء طوناهوتاوان‪ ،‬بَيطومان منداألء‬ ‫لةضلكء‬ ‫شَيتيش لةو رووةوة بَيتاوانن‪.‬‬ ‫هةروةها ناتوانن ئةو َ‬ ‫مالة خبةنةطةِرو سوودو قازاجني‬ ‫لَيببينن لةكِرينء فرؤشتندا»‪.‬‬ ‫دةستةي دووةم َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪« :‬بةهةموو شَيوةيةك زةكات‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مندالء شَيتدا واجبة*‪:‬‬ ‫لةمالء ساماني‬ ‫كة ئةمة ئيرت راي مجهوري زانايانة (رةمحةتي خوايان‬ ‫ل�َي��ب�َي��ت)‪ ،‬ل���ةه���اوةآلن‪ :‬ع��وم��ةري ك���وِري خ��ةت��اب‪ ،‬عةليي‬ ‫َ‬ ‫ئةبوتاليب‪ ،‬دايكة عائيشةو ئيبنوعومةرة (خوا‬ ‫ك��وِري‬ ‫لَييانِرازيبَيت)‪ ،‬لةتابيعينيش‪ :‬ثَيشةوا ماليك‪ ،‬شافيعي‪،‬‬ ‫ئةمحةدو ئيسحاقيش هةر لةسةر ئةو رايةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خاوةمنال َيك كة قةرزدارب َيت‪:‬‬ ‫يانزةيةم‪/‬‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر كةسَيك مالَيكي هةبوو زةكاتي تَيدا واجببوو‪،‬‬ ‫قةرزداريش بوو‪ ،‬دةبَيت لةثَيشدا قةرزةكةي لَيبداتةوة‪،‬‬ ‫ثاشان لةوةي ماوةتةوة زةكات دةربكات ئةويش بةمةرجَيك‬ ‫ك��ة ئ��ةو م� َ‬ ‫�ال��ة بطاتة رادةي زةك���ات (ن��ي��ص��اب)‪ ،‬ئةطةرنا‬ ‫زةكاتي تَيدانيية‪ ،‬ضونكة لةم شَيوةيةدا ئةوكةسة بةهةذار‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةمدةدرَيت‪ ،‬ضونكة ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرمويةتي‪« :‬ال‬ ‫صدقة إال عن ظهر غين ‪ 27 .»...‬واتة‪ :‬لةسةر َ‬ ‫دةولةمةندي‬ ‫نةبَيت زةكات دةرناكرَيت‪.‬‬ ‫هةروةها فةرمويةتي‪ ...« :‬فأعلمهم أن اهلل إفرتض عليهم‬ ‫صدقة يف أمواهلم تؤخذ من أغنيائهم وترد على فقرائهم»‪.‬‬ ‫‪28‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫وات���ة‪ :‬ل��ةدةولمَ ��ةن��دي موسولمَ انةكان وةردةط�يرَي��تء‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬

‫دابةشدةكرَيتةوة بةسةر هةذارةكانياندا‪.‬‬ ‫وة ئ��ةو ق��ةرزاري��ي��ةي بامسانكرد جياوازيي نيية‪ ،‬ض‬ ‫قةرزاري خوا بَيت يان قةرزاري بةندةكان‪ ،‬ضونكة ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬فدين اهلل أحق بالقضاء»‪ .29‬واتة‪:‬‬ ‫قةرزي خوا لةثَيشرتة بدرَيتةوة‪.‬‬ ‫دوان���زةي���ةم‪ /‬كةس َيك مب��ر َي��تء زةك��ات��ي‬ ‫لةسةربووب َيت‪:‬‬ ‫ك��ةس�َي��ك مب��رَي��تء زةك��ات��ي ل��ةس��ةرب �َي��ت واج��ب��ة ئ��ةو‬ ‫َ‬ ‫لةمالة بةجَيماوةكةي ب��درَي��ت‪ ،‬وة ثَيش ق��ةرزي‬ ‫زةكاتة‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ك خب���رَي���ت‪ ،‬ه���ةروةه���ا ث �َي��ش وةص��ي��ي��ةتء بةشي‬ ‫مرياتطرةكانيش خبرَيت‪ ،‬ئةمة رَيِرةوي شافيعي‪ ،‬ئةمحةد‪،‬‬ ‫ئيسحاقء ئةبوسةورة‪.‬‬ ‫ه��ةروةه��ا ثَيش وةصييةتء بةشي مرياتطرةكانيش‬ ‫خبرَيت‪ ،‬بةثَيي فةرموودةي خواي بَيهاوتا كة دةربارةي‬ ‫ْن]‬ ‫َّة ُي ِ‬ ‫مريات فةرموويةتي‪ِ :‬‬ ‫[م ْن َبعِْد َوِصي ٍ‬ ‫وصيِبَها َأ ْو َدي ٍ‬ ‫(النساء‪ .)11 :‬واتة‪ :‬ثاش بةجَيهَيناني وةسَييت مردووةكة‬ ‫يان دواي دانةوةي قةرزةكاني‪.‬‬ ‫ه�����ةروةه�����ا زةك��������ات ق��������ةرزي خ�������واي ط�����ةورةي�����ة‪،‬‬ ‫َي�ن���ةوة كة‬ ‫يرازي��ب�َي��ت) دةط�رَِ‬ ‫لةئيبنوعةبباسةوة (خ��وا ل�َي� ِ‬ ‫فةرموويةتي‪« :‬إن إمرأة أتت رسول اهلل (‪ )h‬فقالت‪ :‬إن‬ ‫أمي ماتت وعليها صوم شهر‪ ،‬فقال‪ :‬أرأيت لو كان عليها دين‬ ‫أكنت تقضينه؟ قالت‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪ :‬فدين اهلل أحق بالقضاء»‪.‬‬ ‫‪ 30‬واتة‪ :‬ثياوَيك هاتة الي ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬وتي‪:‬‬ ‫دايكم وةفاتيكردووةو مانطَيك رؤذووي ل��ةس��ةرة‪ ،‬ئايا‬ ‫بؤيبطرمةوة؟ فةرمووي‪ :‬ئةطةر دايكت ق��ةرزاري كةسَيك‬ ‫بوواية بؤتدةداوة؟ وتي‪ :‬بةلآَ بؤمدةداوة‪ ،‬فةرمووي‪ :‬دة‬ ‫قةرزي خوا لةثَيشرتة كة بدرَيتةوة‪.‬‬ ‫سيانزةيةم‪ /‬نييةت مةرجة لةزةكاتداندا‪:‬‬ ‫زةك����ات ث��ةرس��ت��ش �َي��ك��ة‪ ،‬ج��ا ب���ؤئ���ةوةي دروس��ت��ب �َي��ت‬ ‫نييةتهَينان بةمةرجطرياوة بؤي‪ ،‬ئةويش بةمة كة زةكاتدةر‬ ‫ل��ةك��ات��ي دةرك��ردن��ي زةك��ات��ةك��ةدا م��ةب��ةس�تي بةخشيين‬ ‫بَيت لةِرَيي خ��وادا‪ ،‬وة تةنها لةخوا داواي ثاداشتةكةي‬ ‫بكاتء َ‬ ‫لةدلي خؤيدا وا يةكاليبكاتةوة ئةمة ئةو زةكاتة‬ ‫فةرزةية كة لةسةريةتي‪ ،‬خواي ثةروةردطار لةم بارةيةوة‬ ‫[وَما أُِم ُرواِإلاَّ ِلَي ْع ُب ُدوا اللهََّ خُ ْ‬ ‫مِلِص َ‬ ‫ني َل ُه الد َ‬ ‫ِّين‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ُحَنَفاَء] (البينة‪.)5 :‬‬ ‫وات��ة‪ :‬وة ئ��ةوان تةنها فةرماني ئةوةيان ثَيكراوة كة‬ ‫بةئيخالصء َ‬ ‫دلسؤزييةوة عيبادةتء ثةرستش بؤ خوا‬ ‫بكةن‪.‬‬ ‫هةروةها لةبةر فةرموودةكةي عومةري كوِري خةتاب‬ ‫ريازيبَيت) كة ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬فةرموويةتي‪:‬‬ ‫(خوا لَي ِ‬ ‫‪31‬‬ ‫«إمنا األعمال بالنيات‪ ،‬وإمنا لكل امريء ما نوى»‪.‬‬ ‫وات��ة‪ :‬راس�تيء دروستيي ك��ردةوةك��ان تةنها بةثَيي‬ ‫نيازةكانة‪ ،‬ئةطةر بؤ خ��وا ب��وو ئ��ةوا دروس��ت��ة‪ ،‬ئةطةر بؤ‬

‫شتَيكيرت بوو ئةوا هةرئةوةي بؤ دةبَيت كة بةنيازيةتي‪.‬‬ ‫ض���واردةي���ةم‪ /‬ث َيويستة لةكاتي خؤيدا‬ ‫زةكاتبدر َيت‪:‬‬ ‫هةركاتَيك زةكات واجببوو يةكسةر دةبَيت بدرَيت‪ ،‬وة‬ ‫حةرامة دواخبرَيت لةكاتي خؤي‪ ،‬بةآلم ئةطةر نةيتواني‬ ‫لةكاتي خؤيدا زةكاتةكة بدات‪ ،‬ئةوا دروستة دوايبخات‬ ‫هةتا ئةوكاتةي تواناي زةكاتداني دةبَيت‪.‬‬ ‫ل��ةب��ةر ف��ةرم��وودةك��ةي عوقبةي ك���وِري ح��اري��س (خ��وا‬ ‫ريازيبَيت) كة بؤماندةطيرََِيتةوةو دةفةرموَيت‪« :‬صليت‬ ‫لَي ِ‬ ‫مع النيب (‪ )h‬العصر‪ ،‬فلما سلم قام سريعا دخل على‬ ‫بعض نسائه‪ ،‬ثم خرج ورأى ما يف وجوه القوم من تعجبهم‬ ‫لسرعته‪ ،‬فقال‪ :‬ذكرت وأنا يف الصالة تربأ عندنا‪ ،‬فكرهت‬ ‫‪32‬‬ ‫أن ميسي ‪-‬أو يبيت عندنا‪ -‬فأمرت بقسمته»‪.‬‬ ‫وات��ة‪ :‬نوَيذي عةسرم لةطةأل ثَيغةمبةردا (‪ )h‬كرد‪،‬‬ ‫هةلسا ضووة َ‬ ‫كاتَيك نوَيذةكةي تةواوكرد بةثةلة َ‬ ‫مالةوة‪،‬‬ ‫ثاشان هاتةدةرةوة‪ ،‬هةستيكرد َ‬ ‫خةلكةكة ثةلةكردنةكةييان‬ ‫السةيربوو‪ ،‬فةرمووي‪ :‬لةنوَيذةكةمدا بريمهاتةوة ثارضة‬ ‫زَيِرَيكمان هةية‪ ،‬حةزمنةكرد هةتا ئَيوارة يان هةتا بةياني‬ ‫المان مبَينَيتةوة‪ ،‬هةر بؤية فةرمامندا بةدابةشكردني‪.‬‬ ‫ثانزةيةم‪ /‬دةركردني زةكات لةث َيش هاتين‬ ‫كاتةكةي*‪:‬‬ ‫دروستة ثَيش هاتين كاتي خؤي ثةلةبكرَيت لةداني‬ ‫زةك��ات��دا‪ ،‬هةتا دروس��ت��ة دوو س��األ ل��ةوةوث�َي��ش بدرَيت‪.‬‬ ‫لةزوهرييةوة هاتووة‪« :‬كة ئةو بةخراثينةدةزاني ثَيش‬ ‫ئةوةي َ‬ ‫سالةكة تةواوبَيت زةكاتبدرَيت»‪.‬‬ ‫هةروةها لةحةسةن‪-‬يان ثرسي‪ :‬لةبارةي ثياوَيكةوة كة‬ ‫زةكاتي سآ َ‬ ‫سالي داهاتووي دةرك��ردووة ئايا دروستة؟‬ ‫فةرمووي‪ :‬بةلآَ دروستة‪.‬‬ ‫ئيمام شةوكاني َ‬ ‫دةلَيت‪« :‬ثَيشةوا شافيعيء ئةمحةدو‬ ‫ئةبوحةنيفةيش ه��ةر ئ��ةو بؤضوونةيان هةية‪ ،‬هةروةها‬ ‫هاديء قامسيش هةر ئةوة َ‬ ‫دةلينَ »‪.‬‬ ‫ثَيشةوا ماليكء رةبيعةو سوفياني س��ةوريء داودو‬ ‫ئةبوعوبةيدي كوِري حاريس‪ ،‬وة لةئةهلي بةيتيش ناصر‪،‬‬ ‫دةلي*‪« :‬دروستنيية هةتا َ‬ ‫طشت ئةوانة َ‬ ‫سالَيكي تةواوي‬ ‫بةسةردا تَينةثةِرَيت»‪َ .‬‬ ‫بةلطةيشيان ئةو فةرموودانةية‬ ‫كة واجببووني زةكاتيان بةستؤتةوة بةبةسةرداهاتين‬ ‫َ‬ ‫سالَيك‪.‬‬ ‫ئيبنوِروشد َ‬ ‫دةل �َي��ت‪« :‬ه��ؤي ئ��ةم خيالفةيش ئةوةية‬ ‫كة ئايا زةك��ات عيبادةتة يان مافَيكي واجيب هةذارانة؟‬ ‫جا هةركةس َبلَيت‪ :‬زةكاتدان عيبادةتةو بيشوبهَينَيت‬ ‫بةنوَيذةوة‪ ،‬ئ��ةوا بةدروسيت نازانَيت ثَيش كاتي خؤي‬ ‫ب��درَي��ت‪ ،‬وة ئ��ةوةي��ش��ي ئةيشوبهَينَيت ب��ةم��اف��ة واجبة‬ ‫م��وئ��ةج��ج��ةل��ةك��ان��ةوة‪ ،‬ئ���ةوا ب��ةدروس�تي دةزان��َي��ت ثَيش‬ ‫ماوةكةي خؤي بدرَيت لةجيهةتي تةتةوعةوة»‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪75‬‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬

‫شانزةيةم‪ /‬نزاوثا ِرانةوة بؤ زةكاتدةر‪:‬‬ ‫كاتي وةرطرتين زةكاتةكة موستةحةببة بؤ زةكاتدةر‬ ‫دوعاي خيرَ بكرَيت‪ ،‬بةثَيي فةرموودةي خواي طةورة كة‬ ‫دةفةرموَيت‪ُ :‬‬ ‫يه ْمِبَها‬ ‫[خ ْذِم ْن َأ ْمَوالهِ​ِ ْم َ‬ ‫صَدَق ًة ُت َط ِّه ُر ُه ْم َو ُتَز ِّك ِ‬ ‫صلاَ َت َك َسَك ٌن لهَُ ْم] (التوبة‪.)103 :‬‬ ‫ص ِّل َعَليِْه ْمِإ َّن َ‬ ‫َو َ‬ ‫وات�����ة‪ :‬ل��ةم� َ‬ ‫�ال��ةك��ان��ي��ان زةك�����ات وةرب���ط���رة ب���ؤئ���ةوةي‬ ‫ثاكيانبكةيتةوة ثَيي‪ ،‬وة نزاو دوعايشيان بؤ بكة‪ ،‬ضونكة‬ ‫نزاوثاِرانةوةكةت َ‬ ‫دلنياييء ئاراميية بؤيان‪.‬‬ ‫ه���ةروةه���ا ل��ةع��ةب� َ‬ ‫�دول�لآي ك����وِري ئ��ةب��وئ��ةوف��اوة (خ��وا‬ ‫رََِي�ن��ةوة كة فةرموويةتي‪« :‬ك��ان رسول‬ ‫ريازيبَيت) دةط�‬ ‫لَي ِ‬ ‫اهلل (‪ )h‬إذا أتاه قوم بصدقتهم‪ ،‬قال‪ :‬اللهم صل عليهم‪،‬‬ ‫فأتاه أبي‪ ،‬أبو أوفى بصدقته‪ ،‬فقال‪ :‬اللهم صل على آل أبي‬ ‫‪35‬‬ ‫أوفى»‪.‬‬ ‫وات���ة‪ :‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬كاتَيك زةك��ات��ي ب��ؤ دةه��ات‪،‬‬ ‫دةيفةرموو‪ :‬خواية ميهرةبانيي خؤت بِرذَينة بةسةرياندا‪،‬‬ ‫وة باوكم جارَيك زةكاتي بؤ هَينا‪ ،‬ثَييفةرموو‪ :‬خواية‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي ئةبوئةوفادا‪.‬‬ ‫ميهرةبانيي خؤت بِرذَينة بةسةر‬ ‫حةظدةيةم‪ /‬زةكاتي َ‬ ‫مال َيك كة دراب َيت بةقةرز‪:‬‬ ‫قةرز دوو َ‬ ‫حالةتي هةية*‪:‬‬ ‫‪ )1‬ي��ان ئ��ةو ق��ةرزة لةسةر يةكَيكة دانيثَيدادةنَيتء‬ ‫دةتوانَيت بيداتةوة‪ :‬ئةم َ‬ ‫حالةتة زانايان (رةمحةتي خوايان‬ ‫لَيبَيت) ضةند رايةكيان لةبارةيةوة هةية‪:‬‬ ‫راي يةكةم‪ /‬زةكاتةكةي لةسةر خاوةنيةتي دةريبكات‪،‬‬ ‫بةآلم واجبنيية لةسةري بيدات هةتا دةستيدةكةوَيتةوة‪،‬‬ ‫جا هةركاتَيك ك��ةوت��ةوة دةس�تي‪ ،‬زةك��ات��ي لةوةوثَيشي‬ ‫َ‬ ‫ئةبوتاليب‪،‬‬ ‫لَيدةربكات‪ ،‬ئةمةيش رَيِرةوي‪ :‬عةليي كوِري‬ ‫ئةبوسةور‪ ،‬حةنةفييةكانء حةنبةلييةكانة‪.‬‬ ‫راي دووةم‪ /‬دةب �َي��ت خ��اوةن��ي دةم��ودةس��ت زةك��ات��ي‬ ‫دةرب���ك���ات‪ ،‬ب��ا وةري��ش��ي��ن��ةط��رت��ب�َي��ت��ةوة‪ ،‬ضونكة ت��وان��اي‬ ‫وةرطرتنةوةو تةصةِروفتَيداكردني هةية‪ ،‬لةبةرئةوة دةبَيت‬ ‫زةكاتةكةي دةربكات‪ ،‬ه��ةروةك ضؤن زةكاتي سثيرَ راو –‬ ‫وات��ة‪ :‬ئةو َ‬ ‫مالةي كة بةيةكَيك دةس��ث�رَ​َي�رآ‪ -‬دةردةك��ات‪،‬‬ ‫ئةمةيش رَيِرةوي‪ :‬عومساني كوِري عةففان‪ ،‬ئيبنوعومةر‪،‬‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل‪ ،‬ت���اووس‪ ،‬نةخةعي‪ ،‬حةسةني‬ ‫جابري ك��وِري‬ ‫بةصري‪ ،‬زوهري‪ ،‬قةتادةو شافيعيية‪.‬‬ ‫راي سَييةم‪ /‬ئةو َ‬ ‫مالة قةرزة زةكاتي لةسةرنيية‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫مالَيك نيية زيادء طةشةبكات‪ ،‬هةتا زةكاتي لةسةربَيت‬ ‫وةك ئةو َ‬ ‫مالة واية خاوةنةكةي داينابَيت بؤ ثَيويستيي‬ ‫خؤي‪ ،‬نةك بؤ بازرطاني‪ ،‬ئةمةيش رَيِرةوي‪ :‬عيكرميةية‪،‬‬ ‫وة لةدايكة عائيشةو ئيبنوعومةر‪-‬يشةوة ريوايةتكراوة‪.‬‬ ‫راي ض�����وارةم‪ /‬ئ��ةط��ةر وةري���ط���رت���ةوة ت��ةن��ه��ا زةك��ات��ي‬ ‫َ‬ ‫سالَيكي لَيدةردةكات‪ ،‬ئةمةيش رَيِرةوي‪ :‬سةعيدي كوِري‬ ‫موسةييةبء عةتاي كوِري ئةبوِرةباحة‪.‬‬ ‫‪ )2‬يان قةرزةكة الي يةكَيكة دةستيكورتة‪:‬‬ ‫‪76‬‬

‫يان حاشايلَيدةكات‪ ،‬يان قةرزكوَيرة‪ ،‬جا كاتَيك ئةو‬ ‫ق��ةرزة ب��ةو شَيوةية ب��وو‪َ ،‬‬ ‫دةل�َي�نَ ‪ :‬زةكاتي لةسةرنابَيت‪،‬‬ ‫ئ��ةم��ةي��ش ق���س���ةي‪ :‬ق���ةت���ادة‪ ،‬ئ��ي��س��ح��اق‪ ،‬ئ��ةب��وس��ةورء‬ ‫ناتوانري َ‬ ‫َ‬ ‫كةلكيان‬ ‫حةنةفييةكانة‪ ،‬ضونكة ئةم جؤرة ماآلنة‬ ‫لَيوةربطريَيت‪.‬‬ ‫وة َ‬ ‫دةل �َي�نَ ‪ :‬ئ��ةط��ةر وةري��ط��رت��ةوة زةك��ات��ي راب����ردووي‬ ‫لَيدةربكات‪ ،‬ئةمةيش قسةي‪ :‬سةوريء ئةبوعوبةيدةية‪،‬‬ ‫ضونكة ل��ةم ش �َي��وةي��ةدا دةب �َي��ت��ة خ��اوةن��يء دةت��وان �َي��ت‬ ‫تةصةِروفيتَيدابكات‪ ،‬لةبةرئةوة واجبة هةرضي زةكاتي‬ ‫ث�َي��ش��وي��ةت��ي ل �َي��ي��دةرب��ك��ات‪ ،‬وةك ق���ةرزَي���ك واي���ة ل��ةس��ةر‬ ‫َ‬ ‫دةولةمةندَيك‪ ،‬وة لةشافيعييةوة ئةم دوو راية هةردووكيان‬ ‫ريوايةتكراون‪.‬‬ ‫لة‪ :‬عومةري كوِري عةبدولعةزيز‪ ،‬حةسةني بةصري‪،‬‬ ‫لةيس‪ ،‬ئةوزاعيء ماليك‪-‬ةوة ثَيمانطةيشتووة‪« :‬كاتَيك‬ ‫قةرزةكةي دةستكةوتةوة زةكاتي يةك َ‬ ‫سالي لَيدةربكات»‪.‬‬ ‫هةذدةيةم‪ /‬يةك َيك لةدةرطةكاني بةهةشت‬ ‫ناوي صةدةقةية‪:‬‬ ‫َي�ن��ةوة كة‬ ‫ريازيبَيت) دةط� رَِ‬ ‫لةئةبوهورةيرةوة (خ��وا لَي ِ‬ ‫فةرموويةتي‪« :‬ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬ف��ةرم��ووي‪( :‬من‬ ‫أنفق زوجني يف سبيل اهلل نودي يف اجلنة‪ :‬يا عبد اهلل‪ ،‬هذا‬ ‫خري‪ ،‬فمن كان من أهل الصالة‪ ،‬دعي من باب الصالة‪ ،‬ومن‬ ‫كان من أهل اجلهاد‪ ،‬دعي من باب اجلهاد‪ ،‬ومن كان من أهل‬ ‫الصدقة‪ ،‬دعي من باب الصدقة‪ ،‬ومن كان من أهل الصيام‪،‬‬ ‫‪37‬‬ ‫دعي من باب الريان‪.»)...‬‬ ‫واتة‪ :‬ئةوةي دوو جؤر ضاكةي هةبَيت لةثَيناوي خوادا‪،‬‬ ‫لةبةهةشتةوة بانطيدةكرَيت‪ :‬ئ��ةي ب��ةن��دةي خ��وا‪ ،‬وةرة‬ ‫ليرَ ةوة بضؤ بةهةشتةوة ضاكرتة‪ ،‬جا ئةوةي نوَيذطةرَيكي‬ ‫ض��اك ب��ووب �َي��ت ل������ةدةروازةي ن���وَي���ذةوة بانطيدةكرَيت‪،‬‬ ‫وة ئ���ةوةي موجاهيدو تَيكؤشةر بووبَيت ل����ةدةروازةي‬ ‫جيهادو تَيكؤشانةوة بانطيدةكرَيت‪ ،‬وة ئةوةي خيرَ خوازو‬ ‫خ� رَ​َي�ب��ةخ��ش ب��ووب �َي��ت ل������ةدةروازةي خ� رَ​َي�و بةخشينةوة‬ ‫بانطيدةكرَيت‪ ،‬وة ئةوةي رؤذووي زؤربووبَيت لةدةروازةي‬ ‫(رةييان)ةوة بانطيدةكرَيت‪.‬‬ ‫نؤزدةيةم‪ /‬لةبارةي نييةتي زةكاتةوة‪:‬‬ ‫ثَيشةوا نةوةوي (رةمحةتي خواي لَيبَيت) لةم بارةيةوة‬ ‫لة (األذكار)دا فةرموويةتي*‪:‬‬ ‫«ئ�����ةوة ب���زان���ة ك���ة ن��ي��ي��ةت��ي زةك����ات����دان ث�َي��وي��س��ت��ةء‬ ‫َ‬ ‫ب��ةدل��ة‪ ،‬ه����ةروةك ع��ي��ب��ادةت��ةك��ان��ي�تر‪ ،‬وة‬ ‫نييةتةكةيشي‬ ‫موستةحةبيشة كة بةزمانيش ب��وت��رآ‪ ،‬ه��ةروةك��و ضؤن‬ ‫لةعيبادةتةكانيرتيشدا دةوت��رآ‪ ،‬جا ئةطةر هاتوو تةنها‬ ‫َ‬ ‫نييةتةكةي بةزمان وتء نييةتي َ‬ ‫لةطةلدانةبوو‪ ،‬ئةوا‬ ‫دلي‬ ‫لةدروستبوونيدا جياوازي هةية‪ ،‬جا راي راست ئةوةية‪:‬‬ ‫كة دروستنييةو جَيي خ��ؤي ن��ةط��رت��ووة‪ .‬وة واجبنيية‬ ‫لةسةر ئةو كةسةي كة زةكاتةكة دةداتء نييةتةكةي بةدةم‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬

‫دةهَينَيت َبلَيت‪ :‬ئةمة َ‬ ‫مالي زةكاتة‪ ،‬تةنها ئةوةندة بةسة‬ ‫كة بيدات بةوكةسةي كة ئةهلي زةكاتة‪ ،‬جا ئةطةر هاتوو‬ ‫وتيشي‪ ،‬ئةوا هيض زيانَيكي نيية‪ ،‬وة خوايش زاناترة»‪.‬‬ ‫زةكات لةسةر كآ ثَيويستة؟‬ ‫لمَ‬ ‫زةكات ثَيويستة لةسةر هةموو موسو انَيكي ئازاد كة‬ ‫خاوةني م� َ‬ ‫�الء سامانَيكي وابَيت كة طةيشتبَيتة رادةي‬ ‫نيصاب‪ ،‬جا ئةو ماألء سامانة لةهةر جؤرَيك لةو جؤرانة‬ ‫بَيت كة واجبة زةكاتي لَيدةربكرَيت‪.‬‬ ‫ ثَيويستة دوو مةرج بةديبَيت لةخاوةن سامانةكةدا‪:‬‬‫‪ )1‬ئ��ازادب �َي��ت‪ :‬زةك���ات ثَيويستنيية ل��ةس��ةر ب��ةن��دة‪،‬‬ ‫ل���ةب���ةرئ���ةوةي خ��اوةن��ي ه��ي��ض شتَيكي خ���ؤي ن��ي��ي��ة‪ ،‬وة‬ ‫طةورةكةي خاوةني هةموو ئةو شتانةية كة لةدةستيداية‪،‬‬ ‫هةروةها ثَيغةمبةريش (‪ )h‬لةم بارةيةوة فةرموويةتي‪:‬‬ ‫«‪ ...‬ومن إبتاع عبدا وله م��ال‪ ،‬فماله للذي باعه‪ ،‬إال أن‬ ‫يشرتط املبتاع»‪.39‬‬ ‫وات��ة‪ :‬ئةطةر كةسَيك بةندةيةكي فرؤشتء خاوةني‬ ‫ماألء سامان بوو‪ ،‬ئةوا ماألء سامانةكةي بؤ ئةوكةسةية‬ ‫َ‬ ‫لةحالَيكدا كة فرؤشيارةكة مةرجي‬ ‫كة كِريويةتي‪ ،‬مةطةر‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫دانابَيت‪ .‬هةروةها ئيبنوعومةر‪-‬يش (خوا لَي ِ‬ ‫‪40‬‬ ‫فةرموويةتي‪« :‬ليس يف مال العبد زكاة حتى يعتق»‪.‬‬ ‫واتة‪َ :‬‬ ‫لةمالي بةندةو كؤيلةدا هيض جؤرة زةكاتَيك نيية‬ ‫هةتا ئازادنةكرَيت‪.‬‬ ‫‪ )2‬موسولمَ انبَيت‪ :‬ضونكة زةكات ثةرستنةو ثةرستنيش‬ ‫ت��ةن��ه��ا ل��ةم��وس��ولمَ ��ان��ان وةردةط��ي�رَي����ت‪ ،‬وة بةئيجماعي‬ ‫بروا‪،‬‬ ‫ط��ش��ت زان���اي���ان زةك����ات ثَيويستنيية ل��ةس��ةر ب��َي� ِ‬ ‫ضونكة عيبادةتَيكي خاوَينة‪ ،‬م��ادام لةسةر كوفرةكةي‬ ‫ب��ةردةوام��ب �َي��ت بةهيض ج��ؤرَي��ك زةك��ات��ي ل�َي��وةرن��اط�يرَي��ت‬ ‫با سامانةكةيشي طةيشتبَيتة رادةي زةك���ات‪ ،‬وة هيض‬ ‫ثَيويست بةئيلزامكردنيان ناكات‪ ،‬خواي ثةروةردطاريش‬ ‫[وَم��ا َمَنَع ُه ْم َأ ْن ُت ْقَب َل ِم ْن ُه ْم‬ ‫لةم بارةيةوة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ِه] (التوبة‪.)54 :‬‬ ‫َنَفَقا ُت ُه ْمِإلاَّ َأ َّن ُه ْم َكَف ُرواِباللهَِّ َوِبَر ُسولِ‬ ‫وات�������ة‪ :‬ه�����ةر ب���ؤي���ةي���ش ئ�������ةوةي ك����ة دةي��ب��ةخ��ش��ن‬ ‫ل�َي��ي��ان��وةرن��اط�يرَي��ت‪ ،‬ضونكة ئ��ةوان��ة ب���اوةِري���ان ب��ةخ��واو‬ ‫بةثَيغةمبةرةكةي (‪ )h‬نيية‪.‬‬ ‫‪ )3‬طةيشتبَيتة رادةي نيصاب‪:‬‬ ‫لةبةر ئةو هةموو فةرموودانةي كة لةبارةي زةكاتةوة‬ ‫هاتوون كة هةموويان رادة (نصاب)ي بؤ دياريدةكةن‪،‬‬ ‫ل���ةوان���ة ف���ةرم���وودةك���ةي ئ��ةب��وس��ةع��ي��دي خ����ودري (خ��وا‬ ‫ريازيبَيت) كة ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬فةرمووي‪« :‬ليس‬ ‫لَي ِ‬ ‫فيما دون مخس أواق صدقة‪ ،‬وليس فيما دون مخس ذود‬ ‫‪41‬‬ ‫صدقة‪ ،‬وليس فيما دون مخس أوسق صدقة»‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬لةثَينج وشرت كةمرتدا زةكات نيية‪ ،‬وة لةثَينج وةقة‬ ‫(‪ )200‬درهةمي زيو‪ -‬كةمرت زةكاتي تَيدانيية‪ ،‬وة لةثَينج‬‫ويسق ‪ )653(-‬كيلؤطرام‪ -‬كةمرت زةكاتي تَيدانيية‪.‬‬

‫ويسقَيك‪)60( :‬‬ ‫صاعة‬

‫(صاع)َيك‪)4( :‬‬ ‫طوَيلة‬

‫(طوَيل)َيك‪:‬‬ ‫(‪ )544‬غرامة‬

‫هةر (ويسق)‬ ‫َيكيش‪× 60 :‬‬ ‫‪130.56 = 2176‬‬ ‫كيلؤ غرام دةكات‬

‫كةوابوو هةر‬ ‫(صاع)َيك‪:‬‬ ‫‪= 544 × 4‬‬ ‫‪ 2176‬غرام‬ ‫دةكات‪.‬‬

‫(طوَيل) واتة‪:‬‬ ‫مشت‬

‫كةوابوو (‪)5‬‬ ‫ويسقةكة‪× 5 :‬‬ ‫‪652.8 =130.56‬‬ ‫كيلؤ غرام دةكات‬

‫وة بةمةرجطرياوة لةنيصابدا كة ئ��ةم مةرجانةي تَيدا‬ ‫هةبَيت‪:‬‬ ‫‪ )1‬دةبَيت ئةو سامانة لةثَيويستييةكاني خؤي زيادبَيت‪:‬‬ ‫وات���ة‪ :‬ئ��ةو ثَيويستييانةي ك��ة هيض ك��ةس ناتوانَيت‬ ‫بَينيازبَيت لَييان‪ ،‬ئةويش وةك‪ :‬خ���واردن‪ ،‬خ��واردن��ةوة‪،‬‬ ‫ج��ل��وب��ةرط‪ ،‬ش��وَي�ني دان��ي��ش�تن‪ ،‬ش�تي س����واريء ئ��ام� رَ​َي�ي‬ ‫ثيشةيي‪.‬‬ ‫‪ )2‬دةبَيت َ‬ ‫سالَيكي هيجري بةسةريدا تَيثةِرَيت‪:‬‬ ‫س��ةرةت��اي َ‬ ‫سالةكةيش ل��ةو ك��ات��ةوة دةستثَيدةكات كة‬ ‫دةبَيتة خاوةني‪ ،‬وة ثَيويستة رادةي ئةو سامانة لةماوةي‬ ‫َ‬ ‫سالةكةدا كةموكورتيي بةسةردا نةيةت‪ ،‬بةآلم ئةطةر رادةكةي‬ ‫كةميكردو ث��اش��ان وةك خ��ؤي لَيهاتةوة‪ ،‬ئ��ةوا س��ةرةت��اي‬ ‫َ‬ ‫سالةكة لةو كاتةوة دةستثَيدةكات كة كةموكورتييةكةي‬ ‫ثِربؤتةوة‪.‬‬ ‫ئ��ةوةي��ش ل��ةب��ةر ف��ةرم��وودةك��ةي داي��ك��ة عائيشة (خ��وا‬ ‫ريازيبَيت) كة ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬ال‬ ‫لَي ِ‬ ‫‪42‬‬ ‫زك��اة يف م��ال حتى حي��ول عليه احل���ول»‪ .‬وات���ة‪ :‬لةماألء‬ ‫ساماندا زةكات نيية هةتا َ‬ ‫سالَيكي بةسةردا نةيةتةوة‪.‬‬ ‫ب����ةآلم ب����ةروب����وومء دان���ةوَي� َ��ل���ة ل��ةك��ات��ي ث�َي��ط��ةي��ش�تنء‬ ‫درةوكردنيدا زةكاتي دةكةوَيتة سةر‪ :‬لةبةر فةرموودةكةي‬ ‫[وَآ ُت����وا َح� َّ�ق� ُه َي� ْ�وَم‬ ‫خ��واي ث���ةروةردط���ار ك��ة دةف��ةرم��وَي��ت‪َ :‬‬ ‫ص ِادِه] (األنعام‪ .)141 :‬واتة‪ :‬لةِرؤذي درةوكردنيدا ماف‬ ‫َح َ‬ ‫(زةكات)ةكةي بدةن‪.‬‬ ‫ثةراو َيزةكان‪:‬‬ ‫* (املقايس‪ /‬ج ‪ - 3‬ص‪.)17‬‬ ‫* (نضرة النعيم‪ /‬ج ‪ - 6‬ص ‪ ) 2198‬و (بصائر ذوي التمييز للفريوز‬ ‫آبادي‪ /‬ص‪.)135‬‬ ‫‪( 3‬صحيح) ‪( -‬الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬الزهد‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء مثل الدنيا‬ ‫مثل أربعة نفر‪ ،‬برقم‪ ،)2325 :‬و (أمحد‪ /‬املسند‪ /‬بعنوان‪ :‬مسند‬ ‫الشاميني ‪ -‬حديث أبي كبشة األمناري‪ ،‬برقم‪ ،)17690 :‬و (الطرباني‪/‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪77‬‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬ ‫معجم الكبري‪ /‬باب‪ :‬ألياء ‪ -‬من إمسه يعيش ‪ -‬من يكنى أبا كبشة أبو‬ ‫كبشة األمناري‪ ،‬برقم‪ ،)18672:‬و (األلباني‪ /‬صحيح اجلامع الصغري‪ /‬ح‬ ‫‪ )3024‬و (مشكاة املصابيح‪ /‬ج ‪ - 3‬ح ‪.)5287‬‬ ‫‪( 4‬صحيح) ‪( -‬الرتمذى‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء يف فضل‬ ‫الصدقة‪ ،‬برقم‪ ،)662 :‬و (أمحد‪ /‬املسند‪ /‬بعنوان‪ :‬ومن مسند بين‬ ‫هاشم ‪ -‬مسند أبي هريرة رضي اهلل عنه‪ ،‬برقم‪ ،)9874 :‬و (إبن خزمية‪/‬‬ ‫كتاب‪ :‬التوحيد‪ /‬باب‪ :‬ذكر سنة خامسة‪ ،‬تثبت أن ملعبودنا يدا يقبل‬ ‫بها صدقة‪ ،‬برقم‪ ،)75 :‬و (إبن أبي شيبة‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬بعنوان‪ :‬ما‬ ‫جاء يف احلث على الصدقة وأمرها‪ ،‬برقم‪ ،)9656 :‬و (األلباني‪ /‬صحيح‬ ‫اجلامع الصغري‪ /‬ح‪.)1902‬‬ ‫‪( 5‬حسن) ‪ -‬تةبةرانى لة (معجم األوس��ط‪ ،‬ب��اب‪ :‬األل��ف ‪ -‬من‬ ‫طياويةتييةوة بةذمارة (‪ ،)1594‬هةروةها شيَخ ئةلبانى‬ ‫إمسه أمحد) رَ ِ‬ ‫لة (صحيح الرتغيب والرتهيب‪ /‬ج ‪ - 1‬ح ‪ )743‬بةفةرموودةيةكى‬ ‫(حسن)ى داناوة‪.‬‬ ‫‪( 6‬صحيح) – (البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬قول النيب‪ :‬الدين‬ ‫النصحية‪ :‬هلل ولرسوله وألمة املسلمني وعامتهم‪ /‬برقم‪ ،)57 :‬ويف‬ ‫(كتاب‪ :‬مواقيت الصالة‪ /‬باب‪ :‬البيعة على إقامة الصالة‪ ،‬برقم‪ ،)501 :‬و‬ ‫يف (كتاب‪ :‬الزكاة‪ /‬باب‪ :‬البيعة على إيتاء الزكاة‪ ،‬برقم‪ ،)1336 :‬و‬ ‫(املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬بيان أن الدين النصيحة‪ /‬برقم‪،)197 :‬‬ ‫(الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬الرب والصلة‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء يف النصيحة‪ ،‬برقم‪.)1925 :‬‬ ‫‪( 7‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬الصدقة من كسب‬ ‫طيب‪ ،‬برقم‪)1410 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬قبول الصدقة من‬ ‫الكسب الطيب وتربيتها‪ ،‬برقم‪ ،)2339 :‬و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪،‬‬ ‫باب‪ :‬ما جاء يف فضل الصدقة‪ ،‬برقم‪ ،)661 :‬و (النسائي‪ /‬كتاب‪:‬‬ ‫الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬الصدقة من غلول‪ ،‬برقم‪ ،)2524 :‬و (إبن ماجة‪ /‬كتاب‪:‬‬ ‫الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬فضل الصدقة‪ ،‬برقم‪.)1842 :‬‬ ‫‪( 8‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬األذان‪ ،‬باب‪ :‬من جلس يف‬ ‫املسجد ينتظر الصالة‪ ،‬وفضل املساجد‪ ،‬برقم‪ ،)660 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪:‬‬ ‫الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬فضل إخفاء الصدقة‪ ،‬برقم‪ ،)2377 :‬و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪:‬‬ ‫الزهد‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء يف احلب يف اهلل‪ ،‬برقم‪.)2391 :‬‬ ‫‪( 9‬صحيح) ‪( -‬املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬الرب والصلة‪ ،‬باب‪ :‬إستحباب العفو‬ ‫والتواضع‪ ،‬برقم‪ ،)6535 :‬ويف (حتفة األشراف‪ ،‬برقم‪.)14003 :‬‬ ‫‪( 10‬حسن) ‪( -‬إبن ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬الفنت‪ ،‬باب‪ :‬العقوبات‪ ،‬برقم‪:‬‬ ‫‪ ،)4019‬ويف (حتفة األشراف‪ ،‬برقم‪ ،)7332 :‬و (األلباني‪ /‬صحيح سنن‬ ‫إبن ماجة‪ /‬ج ‪ - 2‬ص‪.)4019 - 1332‬‬ ‫‪( 11‬صحيح) ‪( -‬الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء يف حرمة‬ ‫الصالة‪ ،‬برقم‪ ،)2616( :‬و (النسائي‪ /‬السنن الكربى‪ /‬سورة السجدة ‪-‬‬ ‫قوله تعاىل‪َ [ :‬تتَجَ ا َفى ُجنُو ُب ُه ْم َع ِن مْ َ‬ ‫اج ِع] –السجدة‪ -16 :‬برقم‪:‬‬ ‫الضَ ِ‬ ‫‪ ،)10948‬و (إبن ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬الفنت‪ ،‬باب‪ :‬كف اللسان يف الفتنة‪،‬‬ ‫رقم‪.)3973 :‬‬ ‫‪( 12‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬املساقات‪ ،‬باب‪ :‬شرب الناس‬ ‫وسقي الدواب من األنهار‪ ،‬برقم‪ ،)2371 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪،‬‬ ‫باب‪ :‬إثم مانع الزكاة‪ ،‬برقم‪ ،)2287 :‬و (النسائي‪ /‬كتاب‪ :‬اخليل‪ ،‬باب‪:‬‬ ‫‪ ،1‬رقم‪.)3565 :‬‬ ‫‪78‬‬

‫‪( 13‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬إثم مانع الزكاة‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)1403 :‬و (النسائي‪ /‬السنن الصغرى‪ ،‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬مانع‬ ‫زكاة ماله‪ ،‬برقم‪.)2481 :‬‬ ‫* (فقه السنة‪ /‬ج ‪ - 1‬ص ‪.)313‬‬ ‫‪(15‬صحيح) ‪( -‬أبوداود‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬يف زكاة السائمة‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)1575 :‬و (النسائي‪ /‬السنن الصغرى‪ ،‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬عقوبة‬ ‫مانع الزكاة‪ ،‬برقم‪ ،)2443 :‬و (الدارمي‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬بعس‬ ‫يف عوام اإلبل صدقة‪ ،‬برقم‪.)1677 :‬‬ ‫‪( 16‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪َ [ :‬ف ِإ ْن َتا ُبوا‬ ‫الصلاَ َة َو َآ َت ُوا َّ‬ ‫الز َكا َة َف َخلُّوا َسبِي َل ُه ْم] –التوبة‪ ،-5 :‬برقم‪ ،)25 :‬و‬ ‫َو َأ َقا ُموا َّ‬ ‫(املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬األمر بقتال الناس حتى يقول ال إله إال‬ ‫اهلل حممد رسول اهلل‪ ،‬برقم‪.)128 :‬‬ ‫‪( 17‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬وجوب الزكاة‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)1399 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬األمر بقتال الناس حتى‬ ‫يقول ال إله إال اهلل حممد رسول اهلل‪ ،‬برقم‪ ،)124 :‬و (أبوداود‪ /‬كتاب‪:‬‬ ‫الزكاة‪ ،‬برقم‪ ،)1556 :‬و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء أمرت‬ ‫أن أقاتل الناس حتى يقول ال إله إال اهلل‪ ،‬برقم‪ ،)2607 :‬و (النسائي‪/‬‬ ‫كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬مانع الزكاة‪ ،‬برقم‪.)2442 :‬‬ ‫‪( 18‬ضعيف) ‪( -‬الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء أن يف‬ ‫املال حقا سوى الزكاة‪ 659 /‬و ‪( ،)660‬إبن ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪،‬‬ ‫باب‪ :‬ما أدي زكاته فليس بكنز‪ ،‬برقم‪ ،)1789 :‬و (األلباني‪ /‬ضعيف‬ ‫اجلامع الصغري‪ /‬ح‪ )1903‬و (سنن إبن ماجه‪ /‬ج ‪ - 1‬ص‪ - 570‬ح‬ ‫‪ )1789‬و (جامع الرتمذي‪/‬ج ‪ - 3‬ص‪ – 48‬ح ‪.)659‬‬ ‫* (نيل األوطار‪ /‬ج ‪ - 4‬ص ‪ ،)147‬و (املوسوعة الفقهية‪ /‬ج ‪ - 23‬ص‬ ‫‪ )231‬الكويت‪.‬‬ ‫‪( 20‬حسن) ‪( -‬أبوداود‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬يف زكاة السائمة‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)1575 :‬و (النسائي‪ /‬السنن الصغرى‪ ،‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬سقوط‬ ‫الزكاة عن اإلبل إذا كانت رسال ألهلها وحلمولتهم‪ ،‬برقم‪ )2449 :‬و‬ ‫(الدارمي‪ /‬كتاب‪ :‬الصالة‪ ،‬باب‪ :‬ليس يف عوامل اإلبل صدقة‪ ،‬برقم‪:‬‬ ‫‪( ،)1676‬األلباني‪ /‬صحيح اجلامع الصغري‪ /‬ح‪ )4265‬و (سنن أبي‬ ‫داود‪ /‬ج ‪ - 2‬ص ‪ - 101‬ح ‪ )1575‬و (سنن النسائي‪ /‬ج ‪ - 5‬ص‬ ‫‪ - 25‬ح ‪.)2449‬‬ ‫* (املوسوعة الفقهية‪ /‬ج ‪ - 23‬ص ‪ - 233‬الكويت) ‪ ،‬و (فقه‬ ‫الزكاة‪ /‬ج ‪ - 1‬ص ‪.)115‬‬ ‫‪( 22‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬دعاؤكم إميانكم‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)8 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬قول النيب (‪ )h‬بين‬ ‫اإلسالم على مخس‪ ،‬برقم‪ ،)113 :‬و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬ما‬ ‫جاء يف بين اإلسالم على مخس‪ ،‬برقم‪.)2609 :‬‬ ‫‪( 23‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬قول النيب‪:‬‬ ‫الدين النصحية‪ :‬هلل ولرسوله وألمة املسلمني وعامتهم‪ ،‬برقم‪ ،)57 :‬ويف‬ ‫(كتاب‪ :‬مواقيت الصالة‪ ،‬باب‪ :‬البيعة على إقامة الصالة‪ ،‬برقم‪،)501 :‬‬ ‫ويف (كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬البيعة على إيتاء الزكاة‪ ،‬برقم‪ ،)1336 :‬و‬ ‫(املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬بيان أن الدين النصيحة‪ ،‬برقم‪،)197 :‬‬ ‫و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬الرب والصلة‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء يف النصيحة‪ ،‬برقم‪:‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫ريَنماييةكاني زةكاتدان‬ ‫‪.)1925‬‬ ‫‪( 24‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬فإن تابوا وأقاموا‬ ‫الصالة وآتوا الزكاة فخلوا سبيلهم‪ ،‬برقم‪ ،)25 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪:‬‬ ‫اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬األمر بقتال الناس حتى يقول ال إله إال اهلل حممد رسول‬ ‫اهلل‪ ،‬برقم‪.)128 :‬‬ ‫* (املغين‪ /‬ج ‪ - 2‬ص ‪ ،)622‬و (بدائع الصنائع‪ /‬ج ‪ - 2‬ص ‪- 4‬‬ ‫‪ ،)5‬و (اجملموع‪ /‬ج ‪ - 5‬ص ‪ ،)329‬و (احمللى‪ /‬ج ‪ - 5‬ص ‪ ،)205‬و‬ ‫(فقه الزكاة‪ /‬ج ‪ - 1‬ص ‪.)125‬‬ ‫* (احمللى‪ /‬ج ‪ - 5‬ص ‪ ،)201‬و (اجملموع‪ /‬ج ‪ - 5‬ص ‪ ،)329‬و‬ ‫(جمموع الفتاوى‪ /‬ج ‪ - 25‬ص ‪ ،)17‬و (املوسوعة الفقهية‪ /‬ج ‪ - 23‬ص‬ ‫‪ ،)232‬و (الشرح املمتع‪ /‬ج ‪ - 6‬ص ‪.)26‬‬ ‫‪( 27‬صحيح) ‪( -‬أمحد‪ /‬املسند‪ /‬بعنوان‪ :‬ومن مسند بين هاشم ‪-‬‬ ‫مسند أبي هريرة رضي اهلل عنه‪ ،‬برقم‪.)7155 :‬‬ ‫‪( 28‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪/‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬وجوب الزكاة‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)1395 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬األمر باإلميان باهلل‬ ‫تعاىل ورسوله وشرائع الدين‪ ،‬برقم‪ ،)121 :‬و (أبوداود‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪،‬‬ ‫باب‪ :‬يف زكاة السائمة‪ ،‬برقم‪ ،)1584 :‬و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪،‬‬ ‫باب‪ :‬ما جاء يف كراهية أخذ خيار املال يف الصدقة‪ ،‬برقم‪ ،)625 :‬و‬ ‫(النسائي‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬وجوب الزكاة‪ ،‬برقم‪ ،)2434 :‬و (إبن‬ ‫ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬فرض الزكاة‪ ،‬برقم‪.)1783 :‬‬ ‫‪( 29‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬الصوم‪ ،‬باب‪ :‬من مات وعليه‬ ‫صوم‪ ،‬برقم‪ ،)1953 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬الصيام‪ ،‬باب‪ :‬قضاء الصيام عن‬ ‫امليت‪ ،‬برقم‪ ،)2688 :‬و (أبوداود‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان والنذور‪ ،‬باب‪ :‬ما‬ ‫جاء فيمن مات وعليه صيام صام عنه وليه‪ ،‬برقم‪ ،)3310 :‬و (الرتمذي‪/‬‬ ‫كتاب‪ :‬الصوم‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء يف الصوم عن امليت‪ ،‬برقم‪ ،)716 :‬و (إبن‬ ‫ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬الصيام‪ ،‬باب‪ :‬من مات وعليه صيام من نذر‪ ،‬برقم‪:‬‬ ‫‪.)1758‬‬ ‫‪( 30‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬الصوم‪ ،‬باب‪ :‬من مات وعليه صوم‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)1953 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬الصيام‪ ،‬باب‪ :‬قضاء الصيام عن امليت‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)2688 :‬و (أبوداود‪ /‬كتاب‪ :‬اإلميان والنذور‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء فيمن‬ ‫مات وعليه صيام صام عنه وليه‪ ،‬برقم‪ ،)3310 :‬و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪:‬‬ ‫الصوم‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء يف الصوم عن امليت‪ ،‬برقم‪ ،)716 :‬و (إبن ماجة‪/‬‬ ‫كتاب‪ :‬الصيام‪ ،‬باب‪ :‬من مات وعليه صيام من نذر‪ ،‬برقم‪.)1758 :‬‬ ‫‪( 31‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬يف بدء الوحي‪ ،‬باب‪ :‬كيف كان‬ ‫بدء الوحي إىل رسول اهلل‪ ،‬برقم‪ ،)1 :‬و (كتاب‪ :‬اإلميان‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء‬ ‫إن األعمال بالنية واحلسبة ولكل امرىء ما نوى‪ ،‬برقم‪ ،)54 :‬و (مسلم‪/‬‬ ‫كتاب‪ :‬اإلمارة‪ ،‬باب‪ :‬قوله (‪ :)h‬إمنا األعمال بالنية‪ ،‬برقم‪،)4904 :‬‬ ‫و (أبو داود‪ /‬كتاب‪ :‬الطالق‪ ،‬باب‪ :‬فيما عين به الطالق والنيات‪ ،‬برقم‪:‬‬ ‫‪ ،)2201‬و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬فضائل اجلهاد‪ ،‬باب‪ :‬فيمن يقاتل رياء‬ ‫وللدنيا‪ ،‬برقم‪ ،)1647 :‬و (النسائي‪ /‬كتاب‪ :‬الطهارة‪ ،‬باب‪ :‬النية يف‬ ‫الوضوء‪ ،‬برقم‪ ،)75 :‬و (إبن ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬الزهد‪ ،‬باب‪ :‬النية‪ ،‬برقم‪:‬‬ ‫‪.)4227‬‬ ‫‪( 32‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬العمل يف الصالة‪ ،‬باب‪ :‬يفكر‬ ‫الرجل الشيء يف الصالة‪ ،‬برقم‪ ،)1221 :‬و (أمحد‪ /‬املسند‪ :‬مسند‬

‫املدنيني ‪ -‬حديث عقبة بن احلارث‪ ،‬برقم‪ ،)16151 :‬و (إبن أبي شيبة‪/‬‬ ‫مصنف‪ ،‬كتاب‪ :‬الزهد‪ ،‬بعنوان‪ :‬ما ذكر يف زهد األنبياء وكالمهم عليهم‬ ‫السالم ‪ -‬ما ذكر عن نبينا (‪ )h‬يف الزهد‪ ،‬برقم‪.)33704 :‬‬ ‫* (فقه السنة‪ /‬ج ‪ - 1‬ص ‪( ،)317 - 316‬املبسوط‪ /‬ج ‪ - 2‬ص‬ ‫‪ ،)176‬و (األم‪ /‬ج ‪ - 2‬ص ‪ ،)20‬و (اجملموع‪ /‬ج ‪ - 6‬ص ‪ ،)86‬و‬ ‫(املغين‪ /‬ج ‪ - 2‬ص ‪.)470‬‬ ‫* (املدونة‪ /‬ج ‪ - 1‬ص ‪ ،)284‬و (بداية اجملتهد‪ /‬ج ‪ - 1‬ص ‪،)232‬‬ ‫و (احمللى‪ /‬ج ‪ - 6‬ص ‪.)95‬‬ ‫‪( 35‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬صالة اإلمام ودعائة‬ ‫لصاحب الصدقة‪ ،‬برقم‪ ،)1497( :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪:‬‬ ‫الدعاء ملن أتى بصدقة‪ ،‬برقم‪ ،)2489 :‬و (أبوداود‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪،‬‬ ‫باب‪ :‬دعاء املصدق ألهل الصدقة‪ ،‬برقم‪ ،)1590 :‬و (النسائي‪ /‬كتاب‪:‬‬ ‫الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬صالة اإلمام على صاحب الصدقة‪ ،‬برقم‪ ،)2458 :‬و (إبن‬ ‫ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬ما يقال عند إخراج الزكاة‪ ،‬برقم‪.)1796 :‬‬ ‫* (فقه السنة‪ /‬ج‪ -1‬ص‪.)319‬‬ ‫‪( 37‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬الصوم‪ ،‬باب‪ :‬الريان للصائمني‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)1897 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬من مجع الصدقة‪ ،‬برقم‪:‬‬ ‫‪ ،)2367‬و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬املناقب‪ ،‬باب‪ :‬يف مناقب أبي بكر وعمر‬ ‫رضي اهلل عنهما كليهما‪ ،‬برقم‪ ،)3674 :‬و (النسائي‪ /‬كتاب‪ :‬الصيام‪،‬‬ ‫باب‪ :‬ذكر اإلختالف على حممد بن أبي يعقوب يف حديث أبي أمامة‬ ‫يف فضل الصائم‪ ،‬برقم‪.)2237 :‬‬ ‫* (نيل األوطار بتخريج أحاديث كتاب األذكار‪ /‬ج ‪ - 1‬ص‪430‬‬ ‫ ‪.)431‬‬‫‪(39‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬املساقاة‪ ،‬باب‪ :‬الرجل يكون له‬ ‫ممر أو شرب يف حائط أو يف خنل‪ ،‬برقم‪ ،)2379 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪:‬‬ ‫البيوع‪ ،‬باب‪ :‬من باع خنال عليها مثر‪ ،‬برقم‪ ،)3882 :‬و (الرتمذي‪/‬‬ ‫كتاب‪ :‬البيوع‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء يف إبتياع النخل بعد التأبري‪ ،‬والعبد و له‬ ‫مال‪ ،‬برقم‪ ،)1244 :‬و (إبن ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬التجارات‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء فيمن‬ ‫باع خنال مؤبرا أو عبدا له مال‪ ،‬برقم‪.)2211 :‬‬ ‫‪( 40‬حسن) ‪( -‬البيهقي‪ /‬السنن الكربى‪ ،‬كتاب‪ :‬اجلنائز‪ ،‬باب‪:‬‬ ‫من قال ليس يف مال العبد زكاة‪ ،‬برقم‪ ،)6913 :‬ويف (معرفة السنن‬ ‫واآلثار‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬فرض اإلبل السائمة ‪ -‬زكاة مال العبد‪،‬‬ ‫برقم‪ ،)2424 :‬ويف (إرواء الغليل‪ /‬ج ‪ - 3‬ص‪.)252‬‬ ‫‪( 41‬صحيح) ‪( -‬البخاري‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬ما أدى زكاته‬ ‫فليس بكنز‪ ،‬برقم‪ ،)1405 :‬و (املسلم‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ ،1 :‬برقم‪:‬‬ ‫‪ ،)2260‬و (أبوداود‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬ما جتب فيه الزكاة‪ ،‬برقم‪:‬‬ ‫‪ ،)1558‬و (الرتمذي‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬ما جاء يف صدقة الزرع‬ ‫والتمر واحلبوب‪ ،‬برقم‪( ،)626 :‬النسائي‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬زكاة‬ ‫اإلبل‪ ،‬برقم‪ ،)2445 :‬و (إبن ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬ما جتب‬ ‫فيه الزكاة من األموال‪ ،‬برقم‪.)1793 :‬‬ ‫‪( 42‬صحيح) ‪( -‬إبن ماجة‪ /‬كتاب‪ :‬الزكاة‪ ،‬باب‪ :‬من أستفاد‬ ‫ماال‪ ،‬برقم‪ ،)1792 :‬و (األلباني‪ /‬سنن إبن ماجة‪ /‬ج ‪ - 1‬ص‪571‬‬ ‫ ح ‪ ،)1792‬و (إرواء الغليل‪ /‬ج ‪ - 3‬ح ‪ ،)787‬و (صحيح اجلامع‬‫الصغري)‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪79‬‬


‫واتاو مةبةسيت بانطدان لةئيسالمدا‬ ‫سةملان ناصح‬ ‫ئَيمة ئةطةر لةماناي وشةء رستةي بانط وردبينةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك ماناي هةذَينبةخش تَيدةطةين‪ ،‬كة سةرجةم‬ ‫ئةندامةكاني لةمشان تيرَ لةزةتي وةرطرتين ماناي‬ ‫دةكاتء بةتاسةو شةوقةوة فةرمانةكاني خواي طةورة بؤ‬ ‫بانطكردمنان بؤ نوَيذ جَيبةجَيدةكةين‪..‬‬ ‫ئَيمةي موسولمَ ان بؤ هةموو نوَيذيك بانطمان هةية‪ ،‬كةم‬ ‫كةمسان هةية نةمانبيستبَيت‪ ،‬بةلاَ م بةداخةوة كةم كةمسان‬ ‫هةية لةماناي بانطء وشةو رستةكاني وردببَيتةوة‪ ،‬با ضةند‬ ‫ثرسيارَيك لةخؤمانء َ‬ ‫عةقلء ذيرميان بكةين‪:‬‬ ‫باشة خواي طةورة بؤضي ئَيمة بانطدةكات؟!‬ ‫ئاخر خواي طةورة ض ثَيويستييةكي بةئَيمة هةية تا‬ ‫بانطمانبكات؟!‬ ‫كة ئَيمة ثَيويستيمان بةخواي طةورة بَيت‪ ،‬ئةي باشة‬ ‫بؤضي خوا ئَيمة بانطدةكات‪ ،‬لةجياتيي ئةوةي ئَيمة ئةو‬ ‫بانطبكةين؟!‬

‫‪80‬‬

‫ئةي باشة لةو هةموو وشةو رستانةيرت‪ ،‬بؤضي خواي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة وشة رستةكاني ثَيكهَيناوة بؤ بانطكردني‬ ‫طةورة بةم‬ ‫ئَيمة بؤ نوَيذةكان‪ ،‬بؤضي بةمانة بانطي ئَيمة دةكات؟!‬ ‫بؤضي لةشوَينَيكدا كة هةمووان طوَييانلَييبَيت‪ ،‬دةبَيت‬ ‫بانطبدرَيت كة وةك واجبَيكي خوايية بةسةرمانةوة بؤ‬ ‫بةرثاكردني نوَيذةكامنان؟!‬ ‫ئةمانةو ضةندين ثرسياريرت بةرؤكماندةطرَيتء ذيرميان‬ ‫داطريدةكات ئةطةر بريبكةينةوة‪..‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫فةرموون برايانء خوشكامن با كةميك طويبطرين ئةما‬ ‫دل َ‬ ‫طوَيطرتين ذيريء َ‬ ‫دةلَيم!‬ ‫بانطدان بؤية وةك فةرزَيكي كيفاية لةسةر موسولمَ انان‬ ‫ثَيويستكراوة‪ ،‬ضونكة ماناي يةكخواثةرسيتء عةقيدةي‬ ‫راستء دروسيت مرؤظايةتي تَيداكؤبووةتةوة بةهةردوو‬ ‫شَيوةكةيةوة‪ :‬بةتيؤريء هةم بةكرداري‪ ،‬هةروةها كاري‬ ‫بانطةوازيشمان بؤ دةكاتة فةرزَيكي وةك خؤي‪ ،‬كة َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫واتاو مةبةسيت بانطدان لةئيسالمدا‬

‫كؤمةلَيك مرؤظ ثَي َ‬ ‫َ‬ ‫يهةلسن‪ ،‬واتة‪ :‬بانطدان ئَيمة بؤ‬ ‫ثَيويستة‬ ‫رَيطةي سةركةوتين دونياو ثاشان قيامةت بةِرَيدةكات‪..‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل نوسينةكاني‬ ‫فةرموون با بةبريكردنةوةوة‬ ‫َ‬ ‫منء وردبوونةوةي خؤتان لةطةل وردبوونةوةي من‬ ‫َ‬ ‫بكؤلينةوةو يةقيين‬ ‫لةوشة بةوشةي رستةكاني بانط‬ ‫جَيبةجَيكردني ثةرستشةكاني خواي طةورة وةربطرين‪..‬‬ ‫بانطدةر بانطةوازي بانطي خوايي دةكاتء‬ ‫دةستثَيدةكاتء َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬لةوةي خواي طةورة فةرماني‬ ‫ثَيكردووة َبل َي‪:‬‬ ‫ اهلل أكرب‪ :‬خواي طةورة طةورةترينةو هيض شتَيكء‬‫كةسَيك نيية لةم طةردوونةدا لةو طةورةتربَيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫هةرناكرَيت بةراوردي هيض كةسء شتَيك بكرَيت بةو‪..‬‬ ‫(اهلل) بةماناي ثةروةردطارة‪ ،‬ثةرسرتاوة‪ ،‬بَيوَينةية‪،‬‬ ‫بةدةسةلاَ ترتينة‪ ،‬بةهَيزترينء بةِرَيوةبةرتريين هةموو‬ ‫ئةوانةية‪..‬‬ ‫(أكرب)‪ :‬طةورةترو طةورةترين‪ ،‬واتة‪ :‬خواي بَيهاوتا‬ ‫طةورةتريين هةموو ئةو وةسفء سيفاتانةية كة (اهلل)‬ ‫لةخؤيطرتووة‪..‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ليرَ ةدا ثَيويستة بووةستنيء بريبكةينةوةء بليني‪ :‬باشة‬ ‫بؤضي ثَيويستة ضوار جار َبلَيني (اهلل أكرب)؟!‬ ‫مالَيك يان طةورةي َ‬ ‫‪ -1‬اهلل أكرب‪ :‬خاوةن َ‬ ‫مالَيك يان‬ ‫خانةوادةيةك‪َ ،‬‬ ‫مَ‬ ‫دةلَيت‪ :‬من طةورةي مالء ثَيويستة‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةليي من بكةن‪ ،‬خواي طةورة دةفةرموَيت‪ :‬نةخيرَ من‬ ‫طةورةي ئَيوةمء ثَيويستة طوَيِر َ‬ ‫ايةلييم بكةنء نافةرمانيم‬ ‫نةكةن‪ ،‬ضونكة من طةورةي طةورةتريين ئَيوةم‪.‬‬ ‫‪ -2‬اهلل أكرب‪ :‬سةرؤك عةشريةتَيك يان سةرؤكي هةريمَ َيك‬ ‫دةلَيت‪ :‬ثَيويستة طوَيِر َ‬ ‫يان سةرؤكي ثارَيزطةيةك‪َ ،‬‬ ‫ايةليي‬ ‫من بكةنء لةفةرمامن دةرنةضن! خواي طةورة دةفةرموَيت‬ ‫نةخيرَ ‪ ،‬تةنها دةبَيت طوَيِر َ‬ ‫ايةليي من بكةنء نافةرمانيم‬ ‫نةكةن‪ ،‬ضونكة من طةورةتريين ئَيوةم‪.‬‬ ‫‪ -3‬اهلل أكرب‪ :‬سةرؤكي َ‬ ‫بةخةلكةكةي َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬من‬ ‫والتَيك‬ ‫طةورةو فةرمانداري ئَيوةم‪ ،‬طوَيِر َ‬ ‫ايةلييم بكةنء لةفةرمامن‬ ‫دةرنةضن! خواي طةورة دةفةرموَيت‪ :‬نةخيرَ ‪ ،‬من طةورةتريين‬ ‫ئَيوةم‪ ،‬ثَيويستة طوَيِر َ‬ ‫ايةليي من بكةنء لةفةرمامن دةرنةضنء‬ ‫خؤتان بةهيالكدا مةبةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -4‬اهلل أكرب‪ :‬سةرؤكي يةكَيتيي ضةند دةولةتَيك يان‬ ‫سةرؤكي سةركردايةتيي جيهان‪َ ،‬‬ ‫دةلَيت‪ :‬من طةورةي‬ ‫خةلكاني ئةم جيهانةم‪ ،‬مرؤظةكان دةبَيت طوَيِر َ‬ ‫َ‬ ‫ايةليي‬ ‫من بكةنء نافةرمانيم نةكةن‪ ،‬ئةطينا تريؤريسنتء دذي‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتي منء دانيشتوواني جيهانن! خواي طةورة‬ ‫دةفةرموَيت‪ :‬نةخيرَ ئةي مرؤظةكاني سةرزةوي‪ ،‬من‬ ‫طةورةتريين ئَيوةمء ثَيويستة فةرمانبةرداريي من بنء واز‬ ‫لةفةرمانبةرداريي تةواوي ئةو تاغوتة بهَيننء نافةرمانيي‬ ‫من نةكةن‪ ،‬لةسزا بضوكةكاني ئةوان مةترسن‪ ،‬سزاي ئةوان‬ ‫هيض نيية لةضاو سزاي مندا‪.‬‬

‫دواي ئةوةي خواي طةورة بانطي َ‬ ‫خةلكةكةي خؤي‬ ‫كردو ثَييفةرموون‪ :‬من طةورةتريين طةردوومنء تةنها‬ ‫فةرمانبةردارييء ملكةضي بؤ من بكةن‪ ،‬هةندَيكيان‬ ‫باوةِرياننةكردو سةرطةرداني دونيا بوونء قيامةتيشيان ثِر‬ ‫ئَيشي ئازاري نةبِراوة كرد بؤ خؤيان‪َ ،‬‬ ‫بةالم هةندَيكيرتيان‬ ‫باوةِريانكردو بةردةوامبوون لةوةرطرتين فةرموودةكاني‬ ‫خواي خؤيان‪ ،‬ثاش ئامادةبووني َ‬ ‫ئةقلء بريو هزريان بؤ ئةم‬ ‫مةسةلة طةورةو طرنطء ثِر بايةخة‪ ،‬ئامادةيي تةواويان بؤ‬ ‫فةرمانةكاني ديكةي خواي خؤيان دةربِري‪ ،‬خواي طةورة‬ ‫ثَيياندةفةرموَيت َبلينَ ‪:‬‬ ‫ (أشهد أن ال إله إال اهلل)‪ :‬شايةتيبدةن هيض ثةرسرتاوَيكء‬‫هيض شتَيك لةم جيهانةدا نيية‪ ،‬شايستةي ثةرسنت بَيت جطة‬ ‫لة (اهلل)‪.‬‬ ‫ثاش بريكردنةوةيةكي زؤري مرؤظةكان لةم مةسةلة‬ ‫طرنطةي ثَييانوتراوة‪َ ،‬‬ ‫دةلينَ ‪ :‬باشة ثةرستين ئَيمة تةنها‬ ‫بؤ خوا بَيت‪ ،‬خؤ ئَيمة ثةرستنمان تةنها بؤ خواية! ثاش‬ ‫دةلينَ ‪ :‬نةخيرَ َ‬ ‫بريكردنةوةيرت َ‬ ‫بةلكو ئَيمة تةنها ثةرستنمان بؤ‬ ‫خوا نةبووة‪ ،‬كةواتة‪ :‬ثَيويستة هيض كةسء شتَيك َ‬ ‫حةالَلي‬ ‫خواييمان لَيحةرامنةكات‪ ،‬تةنها مةطةر بةِروخسةتي ئةو‬ ‫بَيت‪ ،‬وة بةهةمان شَيوة نابَيت هيض كةسء شتَيك حةرامي‬ ‫خواييمان لَي َ‬ ‫حةآللبكات مةطةر بةِروخسةتي خوا خؤي بَيت‪،‬‬ ‫ضونكة خواي طةورة خؤي بِرياري ثَيشوتري لةسةر ئةمانة‬ ‫داوة‪..‬‬ ‫َ‬ ‫ينَ‬ ‫ثاش ئةو بريكردنةوةي كة مرؤظةكان دةل ‪ :‬ثةرسنت‬ ‫ضيرت بطرَيتةوة؟! ثاش ماوةيةك بريكردنةوةيرت تَيدةطةن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةل َي دووركةوتنةوة لةهزرة نةخؤشة ناِرةسةنةكاني‬ ‫رؤذطاري مرؤظةكان‪ ،‬دووركةوتنةوة لةخؤيانء بةرنامةيان‪،‬‬ ‫وة ثةيِرةونةكردني هيض جؤرة بةرنامةيةكيانء وةالخستين‬ ‫برية الوازو نةخؤشةكانيانء دروستكردني بةربةست بؤ برية‬ ‫نابةجَيكانيان دةطرَيتةوة‪.‬‬ ‫ثاش بريكردنةوةي زياتر مرؤظةكان َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬ثةرسنت خؤي‬ ‫لةضي ديكةدا ببينَيتةوة؟!‬ ‫دةطةنة ئةوةي َ‬ ‫بةل َي‪ ،‬ئارةزوويشء شوَينكةوتين هةواو‬ ‫ئارةزوو يان شوَينكةوتين هةواو ئارةزووي كةساني ديكة‪،‬‬ ‫دةبنة ثةرسنت بؤ مرؤظةكانء هاوبةشي ثةرستين خوايي‬ ‫دةبن‪.‬‬ ‫بؤية ثَيويستة لَيياندووربكةوينةوة‪ ،‬ضونكة هةواو‬ ‫ئارةزووي مرؤظةكان جياوازن‪ ،‬ئةطةر زةويء ئامسانةكانء‬ ‫ئةوانةي لةنَيوانياندان بدرَينة بةر هةواو ئارةزووي‬ ‫مرؤظةكان‪ ،‬واتة‪ :‬هةواو ئارةزووي مرؤظةكان حوكميبكةن‪،‬‬ ‫ئةوا زةويء ئامسانةكانء ضي لةنَيوانياندا هةن خراثدةبنء‬ ‫تَيكوثَيكدةدرَين بةسةريةكداو لةناودةضن‪ ،‬دةي كةواتة‬ ‫ثَيويستة ثشتيانتَيبكةينء روو لةخواي بةديهَينةرمان‬ ‫بكةين‪ ،‬ضونكة ذياني مرؤظةكان لةوردوخاشييةوة هةتا‬ ‫طةورةء زةبةالحييةوة رَيكدةخات بةبَيبضووكرتين َ‬ ‫هةلة‪،‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪81‬‬


‫واتاو مةبةسيت بانطدان لةئيسالمدا‬

‫وةك ضؤن لةم طةردوونة طةورةيةدا رةنطيداوةتةوة‪.‬‬ ‫دواي ئةم هةموو بريكردنةوانةو بريكردنةوةي زياتر‪،‬‬ ‫خةريكة وادةكات كانياوي باوةِرمان بةلَيشاو دةمارةكامنان‬ ‫بتةقَينَيت‪ ،‬بؤية خواي طةورة ضارةسةرةكةمان بؤ دةنيرَ َيت‬ ‫تا ببينة مرؤظي راستةقينة‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫دلسؤزي لةخؤماندا بؤ‬ ‫دؤزينةوةي خواي خؤمان بةديدةكات‪ ،‬بؤية ثَيماندةفةرموَيت‬ ‫َبلينَ ‪:‬‬ ‫ (أشهد أن ال إله إال اهلل)‪ :‬كةواتة دواي دروستبووني‬‫دلنيايي َ‬ ‫ترؤثي َ‬ ‫لةدلةكامنانداو ضةسثاندني حةقيقةتي‬ ‫َ‬ ‫لةدلء دةروومناندا‪ ،‬خواي طةورة‬ ‫تةنها ثةرسرتاو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫داوامانلَيدةكات بةدةمء زارو دانةكامنانةوة بيليني تا‬ ‫ثريشكي جةستة بةتةواوي بداتء رووناكي خؤي وةك‬ ‫نورَيكي فريشتة ئاسا لةلةمشاندا َ‬ ‫هةلبكاتء تةواوي جةستة‬ ‫والَيبكات هةست بةضَيذي وشةكاني (ال إله إال اهلل) بكات‪ ،‬تا‬ ‫دلنيايي َ‬ ‫وايلَيدَيت دةروونء ناخي مرؤظةكان ئاراميء َ‬ ‫بالي‬ ‫بةسةردادةكَيشَيتء مرؤظبووني خؤي بةرجةستدةكات‪.‬‬ ‫ثاش ئةمانة كة مرؤظ خؤي بؤ ئامادةدةكات لةخةياألء‬ ‫هزريدا تا كةي؟ هةتا كاتَيك خواي طةورة ثةيامةكاني خؤي‬ ‫بطةيةنَيت‪.‬‬ ‫بةكي دةدات‪،‬‬ ‫باشة خواي طةورة ئةم ثةيامانةي خؤي َ‬ ‫تا مرؤظةكان لَييوةربطرن؟! بةفريشتةكاني خؤي دةدات يان‬ ‫بةمرؤظَيك لةئَيمة؟ ئاخر ض كةسَيك لةمرؤظةكان ئةم ثةيامة‬ ‫وةردةطرَيت؟!‬ ‫ض كةسَيك دةتوانَيت ئةم ثةيامة قورسء كاريطةرة‬ ‫رابطةيةنَيت؟!‬ ‫كي بتوانَيت ئةم‬ ‫مرؤظةكان لةثاش ضاوةِروانيي ئةوةي َ‬ ‫ثةيامانةيان بةِراسيتء دروسيت ثَيبطةيةنَيتء لةم نةزانيء‬ ‫نةفاميية دةريانبهَينَيت! ثاش بريكردنةوة يةك لةدواي‬ ‫يةكةكاني مرؤظةكان بؤ دؤزينةوةي رَيطةي بةديهَينةريان‪،‬‬ ‫ويستيان رَيطةي تايبةتيي خؤيان بطرنةبةر بؤ طةيشنت‬ ‫بةشَيوازي ئةم ثةرستنة‪َ ،‬‬ ‫بةالم خواي طةورة َ‬ ‫مؤلةتينةدانء‬ ‫ثةيامنيرَ ةكاني خؤي لةسةرزةوي َ‬ ‫بالوةثَيكردنء يةك‬ ‫لةدواي يةك بؤ مرؤظةكاني ناردن‪ ،‬بؤية زانسيت خواي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثَيويستيي‬ ‫طةورة كةخؤي بِرياري لةسةردابوو‪،‬‬ ‫قؤناغةكاني مرؤظايةتي‪ ،‬واي ثَيويستدةكرد كؤتا بةناردني‬ ‫نيرَ راواني خؤي بهَينَيت لةسةر زةويء بةرنامةيةكي‬ ‫طشتطريي جيهاني بؤ ماوةي ئةو سةدةي كة طوزةريكرد‬ ‫لةطةأل ئةو سةدانةي كة ماون تا قيامةت‪ ،‬كؤتا نيرَ راوي خؤي‬ ‫بؤ سةرزةوي نارد كة َ‬ ‫كاملرتين بةرنامةو ثةيِرةوو ثرؤطرامي‬ ‫تؤزي َ‬ ‫مرؤظايةتي بوو‪ ،‬ئةمةيش بريي مرؤظةكاني َ‬ ‫ئالؤزكرد‬ ‫كة بؤضي دةبَيت كؤتاييثَيبهَينرَيت‪ ،‬بةلاَ م بريكردنةوةء‬ ‫تيرَِاماني زياتر خستنية ئةو ئةجنامةي كةي دةبَيت ذيان‬ ‫هةر ئاوا رَيضكةيةكي تةقليدي بطرَيتةبةر؟! ئةي سنووري‬ ‫ئةم ذيانة دةبَيت ضي بَيت‪ ،‬كاتَيك ناتوانرَيت بةختةوةريي‬ ‫تةواوي تيادا وةدةستبهَينرَيت؟! كاتَيك ناتوانرَيت‬ ‫‪82‬‬

‫نةخؤشيء ناخؤشيء قةزاو َ‬ ‫رببكرَيت؟!‬ ‫بةال لةناوبربَيتء بن ِ‬ ‫بؤية ديسانةوة مرؤظايةتي باوةِريثَيهَيناو خؤي لةِرووي‬ ‫جةستةييء َ‬ ‫عةقليء رؤحييةوة بؤ ئامادةكرد‪ ،‬ئةو كات‬ ‫ثاش ئامادةيي مرؤظةكان بؤي‪ ،‬خواي طةورة بةمرؤظةكاني‬ ‫فةرموو َبلينَ ‪:‬‬ ‫ (أشهد ّ‬‫أن حم ّمدا رسول اهلل)‪ :‬مرؤظةكان شايةتيبدةن‬ ‫موحةممةد (‪ )h‬ثَيغةمبةري خودايةو نيرَ راوو‬ ‫ثةيامطةيةنةري خواية بةمرؤظةكانء ثةيامةكاني‬ ‫لَيوةربطرن‪.‬‬ ‫خواي طةورة دةفةرمووَيت‪ :‬موحةممةد (‪ )h‬نوَينةري‬ ‫راطةياندني فةرمانةكاني خواية لةسةرزةوي‪،‬‬ ‫هةندَيك لةمرؤظةكان ئةم بريةيان بؤ دروستدةبَيتء‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬باشة خواي طةورة بؤضي نوَينةري راطةياندني‬ ‫فةرمانء راسثاردةكاني داناوة لةسةرزةوي؟ بؤضي خؤي‬ ‫راسثاردةو فةرمانةكاني راستةوخؤ بةمرؤظةكان بةطشيت‬ ‫رانةدةطةياند؟! بؤضي نايةوَيت ئَيمة ببينَيتء ئَيمةيش‬ ‫ناتوانني ئةو ببينني؟! لةكاتَيكدا خوداية تؤ دةفةرموويت‪:‬‬ ‫من بةبةزةييرتيين بةبةزةييةكامن‪ ،‬ئاخر بةزةييت ئاوا‬ ‫نيشاني ئَيمة دةدةيت كة ناتوانني تؤ ببينني؟! لةكاتَيكدا‬ ‫تؤ خاوةنء طةورةمانيء ئَيمة ناتوانني سةيري طةورةيي‬ ‫لةبينيين تؤدا بكةين؟!‪.‬‬ ‫ليرَ ةدا خواي طةورة نورَيك دةخاتة ناو بريو هزرمانةوة‪،‬‬ ‫ضونكة بةِراسيت بةشوَيين هيدايةتدا دةطةِرَيني‪.‬‬ ‫ثَيماندةفةرموَيت‪ :‬مرؤظةكان ئةطةر دةتانةوَيت‬ ‫دةسةلاَ تي منتان بؤ دةربكةوَيت‪ ،‬سةيري سةرزةوي بكةنء‬ ‫كؤمةلَيك َ‬ ‫َ‬ ‫بةلطةو نيشانةي رووني‬ ‫لَييوردبنةوة‪ ،‬ضونكة‬ ‫تَيداية بؤ تَيطةييشتووان‪ ،‬يان دةفةرموَيت‪ :‬سةيري خودي‬ ‫كؤمةلَيك َ‬ ‫َ‬ ‫بةلطةو نيشانةي‬ ‫خؤتان بكةن كة لةخؤيشتاندا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةورةيي خواتان بؤ دةردةكةويت‪ ،‬يان دةفةرمويت‪:‬‬ ‫لةئامسانةوة رزقتان بؤ ئةنيرَ م‪.‬‬ ‫سةيري نيشانةو َ‬ ‫بةلطةكاني دةسةآلتء تةنهايي‬ ‫خوا بكةء لةم طوفتارةي وردبةرةوة‪ ،‬بؤضي دةفةرموَيت‬ ‫لةئامسانةكانةوة رزقتان بؤ ئةنيرَ م؟! تا زياتر بريبكةيتةوة بؤ‬ ‫دؤزينةوةي راسيت‪ ،‬زياتر راستييةكانت بؤ ئاشكرادةبَيت‪.‬‬ ‫ثاشان خواي طةورة ثَيماندةفةرموَيت‪ :‬بةبينيين‬ ‫من‪ ،‬هةموو مرؤظةكان طوَيِر َ‬ ‫ايةليء فةرمانبةرداريم‬ ‫َ‬ ‫ناتوانري مرؤظة راستطؤو ضاكةكان‬ ‫دةكةن‪ ،‬بةو جؤرة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةضةثةلء نةخؤشةكان جيابكرينةوة‪ ،‬ئةو كاتة كةسانيك‬ ‫بؤ خؤشطوزةرانيي ئامادةكراوي من بةِرَيطةوةدةبن كة‬ ‫شياوي ئةوةنني‪َ ،‬‬ ‫بةلكو من ئةمةوَيت ئَيوة تاقيبكةمةوة تا‬ ‫كي لةمرؤظةكان دةبَيتة بةندةي سوثاسطوزاري منء‬ ‫بزامن َ‬ ‫فةرمايشتء ياساكاني من بؤ مرؤظايةتي بةجَيدةطةيةنَيت؟‬ ‫دواي ئةم بريو ئةو بريانة‪ ،‬بريكردنةوة بؤ رزطاربوون‪ ،‬خواي‬ ‫طةورة ديسانةوة رووناكيي خؤي بؤ هزريان دةنيرَ َيتء بؤيان‬ ‫رووناكدةكاتةوةء رَيِرةوةي َ‬ ‫دةستبةجي‬ ‫ئةقليان ئةوكات‬ ‫َ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫واتاو مةبةسيت بانطدان لةئيسالمدا‬

‫تةجيء بووني نيرَ راوَيكي وةك خؤيان بؤ دةبَيتة‬ ‫بؤيان دَي َ‬ ‫ثَيويستييةكي حةمتي‪ ،‬ئةوكات تةواوي ئامادةيي خؤيان‬ ‫نيشاندةدةن‪ ،‬بؤية خواي طةورة دةفةرموَيت‪ :‬ئةي مرؤظةكان‬ ‫َبلينَ ‪:‬‬ ‫ (أشهد ّ‬‫أن حم ّمدا رسول اهلل)‪ :‬خواي طةورة بةمرؤظةكان‬ ‫دةفةرموَيت‪ :‬بةزوبانةكانتان هةستة نةطريساوةكةي‬ ‫ناختان ئاشكرابكةن‪ ،‬تا ضَيذةكةي بةهةموو جةستةدا‬ ‫بلاَ وبَيتةوةء نةبَيتة هؤكاري لةناوبردني جةستة‪ ،‬وة‬ ‫ببَيتة هؤي دروستكردني هاوسةنطييةك تا َ‬ ‫دل بتوانَيت‬ ‫دروستيبكات‪ ،‬ضونكة ئةندامةكاني جةستة َ‬ ‫قبوليناكةن كة‬ ‫يةكَيكيان لةضَيذي ئةو رستةية بَيبةشبَيت‪ ،‬وةك شاخةكان‬ ‫ضؤن ناتوانن ئةركي وةرطرتين بطرنة ئةستؤء بةوةرطرتين‬ ‫وردوخاشدةبن‪ ،‬مرؤظةكانيش بةتاكة ئةندامَيك ناتوانن‬ ‫َ‬ ‫هةليبطرن‪ ،‬ئةطينا سةريانلَيتَيكدةضَيتء سةرطةردانء‬ ‫َ‬ ‫مالوَيران دةبن‪ ،‬ئةطةر ئةندامةكان وةريانطرتء هةندَيكيان‬ ‫بَيبةشبوون لةو رستة بةماناو ناوةرؤكة‪ ،‬ئةوا حةسادةت‬ ‫دةكةوَيتة ناو ئةندامةكاني لةشء دوذمنايةتي لةناخي‬ ‫ئينساندا دروستدةبَيتء مرؤظةكة بةرةو تياضوون دةبات‪.‬‬ ‫ثاش ئةوة هةندَيك لةمرؤظةكان تاقةتنايانطرَيت‪ ،‬كة تةنها‬ ‫َ‬ ‫خةياليء جَيبةجَينةكردني‬ ‫كاريان ببَيتة كارَيكي فيكريء‬ ‫َ‬ ‫لةحالي واقيعدا‪ ،‬وة ثاشان خواي طةورة‬ ‫ئةوةي فيرَ يبوون‬ ‫هةم وةك تاقيكردنةوةء يةكَيك لةتاقيكردنةوة طةورةو‬ ‫باشرتين فيلتةرةكان كة بؤ جياكردنةوةي مرؤظةكاني‬ ‫داناوة‪ ،‬هةروةها هةم وةك ضَيذَيكي مرؤظيانة بةماناي‬ ‫مرؤظبوون‪ ،‬بةمرؤظةكاني دةبةخشَيت‪ ،‬كة بةمرؤظةكان‬ ‫بةطشيت دةفةرموَيت‪ :‬ئةي مرؤظةكان‪ ،‬مرؤظ واتة‪ :‬كردارو‬ ‫بةردةوامبووني َ‬ ‫جولة‪ ،‬بةم شَيوةية خواي مةزن مرؤظةكان‬ ‫رادةثةِرَينَيت تا باشرتيين باشرتينةكان‪ ،‬لةِرووي‬ ‫كرداريانةوة دةربكةون‪ ،‬ضونكة يةكخواثةرسيت لةِرووي‬ ‫تيؤرييةوة بةدينايةت تا نةبَيتة كردار‪ ،‬هةروةها سيفةتي‬ ‫مرؤظةكانيش لةم طةردوونةدا‪ ،‬واتة َ‬ ‫جولةو كردار‪ .‬كاتَيك‬ ‫خواي طةورة رايدةطةيةنَيت‪ :‬كة ئَيمةي لةسةر ئةم شَيوازو‬ ‫َ‬ ‫شكلة جةوهةريية دروستكردووة‪ ،‬كةواتة ئةو فةرمانانةي كة‬ ‫بؤمان دادةبةزَينَيت ثَيويستة بؤ جؤري ئَيمة بَيت‪ ،‬نة زيادبَيت‬ ‫لةتوانامان دةربضَيتء نة كةميشبَيت كة تةوةزةلةكان‬ ‫بتوانن بةئاساني جَيبةجَييبكةن‪ ،‬كةواتة حةقيقةتي‬ ‫يةكخواثةرسيت بؤمان روندةكاتةوة كة يةكخواثةرسيت‬ ‫ئَيستا دامةزراوة‪ ،‬بةلاَ م كردارييةكةي كوا؟! دواي ئةم‬ ‫بريانةو بريكردنةوة لةسةر ئةمة‪ ،‬مرؤظةكان ئةو بريةيان بؤ‬ ‫دةضةسثَيت كة دةبَيت يةكخواثةرسيت بةجَيبةجَيكردني‬ ‫كرداري بَيت‪ ،‬ثاش ئةوة خواي ثةروةردطار دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ (حي على الصالة)‪ :‬ئةي ئةوانةي باوةِرتانهَيناوة‪،‬‬‫ئَيستا كاتي ئةوة هاتووة لةباوةِرةكةتان جارَيكيرت‬ ‫تاقيبكرَينةوةو ضَيذي يةكخواثةرسيت زياتر بكرَيت‬ ‫َ‬ ‫لةدلء دةرووني مرؤظةكاندا‪ ،‬ثاش ئةم بانطكردنة بؤ نوَيذ‪،‬‬

‫هةندَيك لةوانةي كة باوةِريانوةرطرتووة َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬باشة خواي‬ ‫طةورة بؤضي لةنوَيذ دةدوَيتء ئَيمة بؤ نوَيذ بانطدةكات؟!‬ ‫بؤضي ئازاري ئَيمة دةداتء نوَيذمان لةسةر فةرزدةكات؟!‬ ‫نوَيذ ض واتايةكي بؤ خوا ثاشان بؤ ئَيمة تَيداية؟! كة‬ ‫بريدةكةينةوةء زياتر تَيدةفكرين لةذياني ئةم دنيايةدا‪،‬‬ ‫دةبينني مرؤظةكان ثَيويستييان بةيةكَيك هةية لةذياني‬ ‫ئةم دونيايةدا كة بةرنامةيةكيان بؤ دابِرَيذَيت كة بتوانَيت‬ ‫بةردةواميي بةذياني مرؤظةكان بدات‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةو كةسة‬ ‫دةبَيت مرؤظ بَيت؟! نةخيرَ ‪ ،‬ثَيويستة ئةوكةسة كةسَيك‬ ‫بَيت بةدةر لةمرؤظء طةورةترو بةرزتر لةمرؤظء بةديهَينةرو‬ ‫ضارةسازي مرؤظ بَيت نةك مرؤظ خودي خؤي بَيت‪ .‬بؤضي‬ ‫دةبَيت وابَيت؟! ضونكة هةموو مرؤظةكان جياوازنء ئينجا‬ ‫هزري مرؤظةكان بةرةبةرة طةشةدةكات‪ ،‬ضونكة هةندَيك جار‬ ‫هزري َ‬ ‫هةلةي هةندَيك مرؤظ دةبَيتة تَيكداني شريازةي ذياري‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطة‪ ،‬وةك ضؤن فةلسةفةكاني سوكراتء ئةفالتونء‬ ‫ئةرستؤ‪ ...‬تاد‪ .‬كاتي خؤي َ‬ ‫لةضلةثؤدا بوون‪ ،‬بةلاَ م ئَيستا‬ ‫طالتةتثَيياندَيت‪َ ،‬‬ ‫دةياخنوَينيتةوة َ‬ ‫دةلَييت‪ :‬ذياني مرؤظةكان‬ ‫دةبَيت بةو قؤناغةدا رؤيشتبَيت؟! كةواتة ليرَ ةدا بةوةرطرتين‬ ‫بةرنامةي بريي مرؤظةكان بؤ رَيكخستين كاروباري‬ ‫دونياو بةردةوامبووني رةوِرةوةي ذيان‪ ،‬دةبَيتة هؤكاري‬ ‫دووركةوتنةوة لةهزري مرؤظةكان بؤ ذيان‪ ،‬ضونكة هةموو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةدا‬ ‫جاري ثيادةكردني ئةم هزرة ضينايةتي لةناو‬ ‫دروستدةكاتء هةندَيك دةكات بةكؤيلةي هةندَيكيرتو‬ ‫هةندَيك دةكاتة سةرمايةدارو هةندَيك دةكاتة مشةخؤر‪،‬‬ ‫بةم شَيوازة مرؤظايةتي ناشرييندةكةنء ماناي مرؤظبووني‬ ‫مرؤظايةتي بةخراثرتين شَيوة لةكةداردةكةن‪ ،‬ثاشان ئةطةر‬ ‫مرؤظانَيك بةرنامة بؤ تةواوي ذياني مرؤظةكاني سةرزةوي‬ ‫دابِرَيذَين ئةوا ئةو كاتة ئةم مرؤظانة بريؤكةيةكيان بؤ هات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بريؤكةي ئةوانيرت ثَيدةكةنء دووبةرةكيء‬ ‫جةنطي‬ ‫ملمالني لةناو مرؤظةكاندا دةستثَيدةكات وةك ضؤن‬ ‫َ‬ ‫بةرنامةطةلَيكي وةك شيوعيء ماركسيزمء سيكؤالريزم‪..‬‬ ‫تاد‪ .‬دةكةونة طياني يةكرتيء شريازةي مرؤظايةتييان‬ ‫شَيواندووةو توشي داِرماني زياترو زياتري دةكةن‪ ،‬بؤية‬ ‫لةئةجنامي ئةم بريكردنةوانةدا ئةو باوةِردارانة بؤيان‬ ‫دةردةكةوَيت كة ثَيويستة هةموو مرؤظةكان زةبووني‬ ‫كةسَيك بنب لةبةرضاوي هةموواني ديكةدا‪ ،‬تا يةكسانيي‬ ‫لةنَيوان مرؤظةكاندا بلاَ وبَيتةوةو هيضكةس خؤي بةطةورة‬ ‫نةزانَيتء بةسةر كةسانيرتدا خؤي نةسةثَينَيت‪ ،‬وة‬ ‫ثَيويستة ئةو كةسة بةدةر لةمرؤظء دةسةلاَ تي زؤر زؤر‬ ‫رتؤيشتووتربَيت تا مرؤظةكان نةتوانن بكةونة‬ ‫بةهَيزو دةس ِ‬ ‫دذايةتيكردني‪ ،‬بؤية ثاش بريكردنةوة بؤيان دةردةكةوَيت‬ ‫َ‬ ‫بةل َي ئةوة تةنها نوَيذة وا لةمرؤظةكان دةكات زةبووني‬ ‫بةردةم خوايان بكات بةبةرضاوي هةمووانةوةو بةو كردارة‬ ‫مرؤظةكان ئةبَيت بؤ مرؤظايةتي يةكسانبكات‪ ،‬ئةمة ضؤن‬ ‫روودةدات؟ وةرن باسةيري نوَيذ بكةينء بزانني ضي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪83‬‬


‫واتاو مةبةسيت بانطدان لةئيسالمدا‬

‫دةبينني؟ دةبينني لةنوَيذدا راوةستاني مرؤظ بةبَيقسةكردنء‬ ‫خواردنء فيشقياتء خؤبةزلزانني‪ ،‬رووةو شوَينَيكة كة‬ ‫نادياريي زياتر هيضيرتي تَيدا بةديناكرَيت‪ ،‬وةستاوةو‬ ‫فزةناكات‪ ،‬ثاشان كة ركوع دةبات‪ ،‬دةبينني ئةو مرؤظة‬ ‫بةرزترين شوَيين كة سةريةتيء زؤر بةِرَيزة دةيباتة يةك‬ ‫َ‬ ‫لةطةل عةورةتي! ثاش ئةوةو بةئةدةبَيكي زؤر‬ ‫ئاست‬ ‫سةرجنِراكَيشةوة بةردةوامدةبَيتء ديسان كارَيكيرتي‬ ‫سةرجنِراكَيشرت ئةجنامدةدات‪ ،‬ئةويش سوجدةكانة!‬ ‫دةبينني ئةم مرؤظة بةرزترين شوَيين خؤي لةزةوي دادةنَيت!‬ ‫بطرة بةِرَيزترين شوَيين بةوثةِري ئةدةبةوة دةباتة خوارةوة‬ ‫بؤ سةرزةوي! ئاخر ئةمة ضؤن كاريطةريي لةزةبوونيي‬ ‫مرؤظةكاندا دروستناكات بؤ خواي طةورة؟! كةواتة ليرَ ةدا‬ ‫بؤي دةسةملَيت َ‬ ‫بةل َي ئةوة نوَيذة مرؤظ ناضاردةكات بؤ‬ ‫مرؤظايةتي قورباني بدات‪َ ،‬‬ ‫بةل َي ئةوة نوَيذة وادةكات‬ ‫مرؤظ مرؤظبووني خؤي بؤ دةركةوَيت‪ ،‬هةموو مرؤظةكان‬ ‫والَيدةكات ملكةضي يةك كةس بن كة زؤر زؤر لةمرؤظ‬ ‫طةورةترو بةدةسةلاَ ترتة‪.‬‬ ‫كةواتة ثاش بريكردنةوة َ‬ ‫دلسؤزانةكاني مرؤظ بؤ‬ ‫دؤزينةوةي حةقيقةت‪ ،‬بؤي دةردةكةوَيت َ‬ ‫بةل َي ثَيويستة‬ ‫َ‬ ‫لةدليدا دةضةسثَيتء لةشي‬ ‫نوَيذبكةين‪ ،‬بةم شَيوةية‬ ‫َ‬ ‫ئارةزووي ئةجنامداني دةكات‪ ،‬كةواتة لةدليدا جَيطريدةبَيت‬ ‫نةخيرَ نوَيذ بارنيية بةسةر مرؤظة ثةيامدارةكانةوة كة‬ ‫خواي مةزن لةسةر مرؤظة باوةِردارةكان واجبيكردووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو طةورةتريين بةخششء نيعمةتةكانييةتي بةسةر‬ ‫مرؤظة باوةِردارةكانةوة تا لةذةنطي فيزو لةخؤباييبوونء‬ ‫خؤبةطةورةزانني بةسةر كةسانيرتةوة ثاكيانبكاتةوة‪ ،‬ثاش‬ ‫جَيطريبووني ئةم راستيية لةناو َ‬ ‫دلي مرؤظة باوةِردارةكاندا‪،‬‬ ‫ئةو كاتة خواي طةورة ثَييدةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ (حي على الصالة)‪ :‬وةرة بؤ نوَيذو نوَيذةكةت‬‫بةئةجنامبطةيةنةو مرؤظبووني خؤت بسةملَينة‪ ،‬مرؤظة‬ ‫َ‬ ‫خؤشحالييةوة وةك تامةزرؤيي‬ ‫باوةِردارةكةيش بةوثةِري‬ ‫َ‬ ‫هةنط بؤ باشرتين طولي باخضةيةك‪ ،‬دةِروات بؤ‬ ‫بةجَيطةياندني نوَيذ بؤ خواي طةورة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ينَ‬ ‫كؤمةلَيك لةمرؤظة باوةِردارةكان دةل ‪:‬‬ ‫ثاش ئةمةيش‬ ‫باشة ئَيمة ئةطةر نوَيذمانكردو بةردةوامبووين بةم كارةوة‬ ‫سال لةدواي َ‬ ‫َ‬ ‫سال كة ئاماجني ديارنيية ضيي لَيبكةين! لةو‬ ‫كاتةدا خواي طةورة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ (حي على الفالح)‪ :‬ئةي مرؤظي خاوةن ثةيامء بةرنامة‬‫ئةمة رَيطةي سةركةوتنء بةختةوةربوونة كة دةتوانَيت‬ ‫تؤ تيرَ بكات‪ ،‬تةنها كارَيكة كة دةتوانَيت بةري تةماعة‬ ‫دنياييةكانت بطرَيتء قيامةت بكاتة َ‬ ‫مةلبةندي ثاداشيت‬ ‫تؤ‪ ،‬ضونكة ئةم رَيطةي سةركةوتنةي كة تؤي بؤ بانطدةكةم‬ ‫َ‬ ‫مةنزلَيكي طةورةي بَيحسابي لةثشتة!‬ ‫َ‬ ‫ثاشان مرؤظةكان َ‬ ‫مةنزلَيكي طةورةمان‬ ‫دةلينَ ‪ :‬ئَيمة‬ ‫بؤ ئامادةكراوة كة نوَيذ دةمانطةيةنَيتة ئةو سةركةوتنة!‬ ‫‪84‬‬

‫ئةوكات هةندَيك لةمرؤظةكان بةردةوامي بةمة دةدةنء‬ ‫هةندَيكيرتيان بةمة رازينابنء دةروونيان ثاكرتو خاوَينرتةو‬ ‫رَيطةيان بؤ رووناكرتكراوةتةوةو َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬ئَيمة تةواو‪،‬‬ ‫تةنها ئةوةندة بةدةستبهَيننيء بةس‪ ،‬بةلاَ م هَيشتا ئَيمة‬ ‫ناتوانني زياتر نزيكبني لةخواي خؤمانةوة‪ ،‬بؤية َ‬ ‫دةلينَ ‪:‬‬ ‫ئَيمة دةمانةوَيت لةم رَيطةي سةركةوتنةدا طةورةتريين‬ ‫سةركةوتنمان دةستطريبَيت! ثاش بريكردنةوة لةم بابةتانةو‬ ‫بةردةوام بريكردنةوة لَييان‪ ،‬خواي طةورة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ (حي على الفالح)‪ :‬ئايا سةركةوتين سةركةوتنتان‬‫دةوَيت؟! دة باشة ئةي مرؤظةكان ئامادةبنء يةكطرتووبن‪،‬‬ ‫خؤتان طورجبكةنةوة‪ ،‬ضونكة بةربةسيت طةورةتر‬ ‫دَيتةِرَيتان‪ ،‬تةنها ئَيوة بةيارمةتي منء بةثةيامي منء‬ ‫بانطةوازي ئَيوة بؤ ثةيامةكةي من‪ ،‬ئةتوانن بةسةر ئةم‬ ‫بةربةستانةدا َ‬ ‫زالنب‪ ،‬وة ماندووبونَيكي زؤر زياتري دةوَيت‪،‬‬ ‫خواي طةورة ثَيياندةفةرموَيتء بانطةوازدةكات بةفةرز‬ ‫بةسةر هةندَيكيانةوةء دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ (اهلل أكرب)‪ :‬طةورةيي خوا لةناوضةكةتاندا رابطةيةنن‬‫لةهةموو بوارةكاني ذيانداو داواي (اهلل أكرب) راستطؤيانة‬ ‫بكةنء نةوةيةكي ثةروةردةكراوي ئةم بانطةوازي (اهلل أكرب)‬ ‫َ‬ ‫دوودلي‪ ،‬تا‬ ‫ة دروستبكةن‪ ،‬سةداتان بةرزبَيت بةبَيرتسء‬ ‫جيهان بةدةنطي زرنطانةوةي (اهلل أكرب) بةهؤش خؤيدا‬ ‫دَيتةوة! تا بتوانَيت ئةو (اهلل أكرب)ةي ئَيوة دةيكةن‬ ‫تاغوتةكاني تاريكي بشكَينَيت‪ ،‬هةموو دروستكراوةكاني‬ ‫زةويء ئامسانةكان لةترسي ئةو دةنطة زولاَ َلء بَيطةردةدا‬ ‫خؤيان لةذةنطي بَيدةنطيي نةفامةكاني رووي زةوي‬ ‫ثاكبكةنةوة‪ ،‬ثاشان خواي طةورة دةفةرموَيت َبلينَ ء‬ ‫ئيشبكةن بؤ‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ اهلل أكرب‪ :‬دةبيت ئةو نةوة ثةروةردةكارةي بانطةوازي‬‫(اهلل أكرب) تةواوي جيهان بطرَيتةوة بةبانطةوازةكةيانةوة‪،‬‬ ‫ئةم نةوةية ثَيويستة بتوانَيت رووناكيي ئةو هَيزةي كة‬ ‫خواي طةورة داوييةتي بة (اهلل أكرب) يان ئةو رووناكييء‬ ‫هَيزةي (اهلل أكرب) لةخؤيطرتووة تاغووتةكاني زةمان‬ ‫لةناوبباتء ملكةضي فةرمانةكاني (اهلل أكرب)يان بكات‪.‬‬ ‫ثاشان تةنها ئةمة بةسنييةء ديسانةوة دةبَيت بةردةوامنب‬ ‫لةبلاَ وكردنةوةي يةكخواثةرسيت بةتةواوكردني‪:‬‬ ‫ (ال إله إال اهلل)‪ :‬بةم شَيوةية خواي طةورة يةكخواثةرستيي‬‫خؤيء بانطةوازكردن بؤي لةجيهاندا بلاَ ودةكاتةوةو جيهان‬ ‫ثِردةكات لةسةداي ذيانء نوَيبوونةوة‪ ،‬ثاشان خواي طةورة‬ ‫بةئيزني خؤي ئةم نةوة يةك لةدواي يةكانة برةوثَيدةدات تا‬ ‫ئةو رؤذة دياريكراوة دَيت كة خؤي بِرياري لةسةر داوة‪ ،‬بةم‬ ‫شَيوةية زةويء ئامسانةكان رةونةقي جوانيي (اهلل أكرب)يان‬ ‫تَيدادةدرةوشَيتةوةو مؤري يةكخواثةرستيي (ال إله إال اهلل)‬ ‫بةشَيوةيانةوة دةردةكةوَيتء هةموو رؤذَيك زيندوودةبنةوة‬ ‫تازةتر لةِرؤذاني ديكة‪.‬‬ ‫وآخر دعوانا أن احلمد اهلل رب العاملني‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫حوكمء مةرجةكانى‬ ‫نوشتةى شةرعى ضني؟‬ ‫موحةممةد مةال مةمحود تاوطؤزي‬ ‫نوشتة (روق��ي��ة)‪ :‬بريتيية ل��ةو دوع���او زيكرانةي‬ ‫كةثَيغةمبةر (‪ )h‬بؤ نةخؤش كردوونيء بةهؤيانةوة‬ ‫ل��ةخ��ودا ث���اِراوةت���ةوة ب��ؤ ض��ارةس��ةرك��ردن��ى نةخؤش‪،‬‬ ‫ياخود بؤ خؤثاراسنت يان بؤ ثةناطرتنى موسولمَ انان‬ ‫لةهةر جؤرة بةآلو ناِرةحةتييةك‪.‬‬ ‫لةمِرؤدا قسةوباسي زؤر دةربارةى نوشتةو حوكمء‬ ‫م��ةرج��ةك��ان��ى دةك��رَي��ت‪ ،‬ث��رس��ي��اري زؤر ل��ةب��ارةي��ةوة‬ ‫دةك� َ‬ ‫��ري‪ ،‬بؤية بةثَيويستمانزانى ئ��اوِرَي��ك ل��ةم ثرسة‬ ‫َ‬ ‫بدةينةوةو هةلوَيستةيةكي لةسةر بكةين‪ ،‬بةو هيوايةى‬ ‫مايةى بةرضاوِروونيى خوَينةران بَيت‪.‬‬ ‫جا بؤئةوةي َ‬ ‫وةالمَيكي راستء دروستء شةرعيمان‬ ‫لةسةر ئ��ةم باسة دةستبكةوَيت‪ ،‬دةضينة خزمةتي‬ ‫ضةند فةرموودةيةكى ثَيغةمبةرى ثَيشةوامان (‪،)h‬‬ ‫ثاشانيش فةتواي زانايان‪ ،‬تاوةكو بزانني ئاخؤ ئةم‬ ‫شتة هيض بنةمايةكي شةرعيي هةية؟ ياخود كارَيكى‬ ‫حةرامةو هةر لةخؤِرا هَينراوةتة ناو كولتورو نةرييت‬ ‫موسولمَ انانةوة؟‬ ‫بؤ بةرضاوِروونييش سةرةتا ضةند فةرموودةيةك‬ ‫لةسةر نوشتةكردن َ‬ ‫نةقلدةكةينء دواتريش فةتواو‬ ‫بؤضوونى زانايانى رةسةن لةسةر باسةكةمان دةخةينة‬ ‫ثَيش ضاو‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةلطةى دروستىء شةرعييةتى نوشتة‪:‬‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫‪ -1‬داي��ك��م��ان‪ ،‬خ��ات��وو عائشة (خ��وا لَي ِ‬ ‫انِإَذا ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ « :‬أ َّن َر ُس َ‬ ‫ول اللهَِّ (‪َ )h‬ك َ‬ ‫اشَتكى َنف َث‬ ‫ات َوَم َس َح َع ْن ُه ِبَيِدِه َفَل َّما ْ‬ ‫َعَلى َن ْفِسِه ِب مْ ُ‬ ‫اشَتَكى‬ ‫الَع ِّوَذ ِ‬ ‫يه َطِف ْق ُت َأ ْنِف ُث َعَلى َن ْفِسِهِب مْ ُ‬ ‫ات‬ ‫الَع ِّوَذ ِ‬ ‫َو َجَع ُه الَِّذي ُت ُوفيَِِّف ِ‬ ‫الَِّت�يِ� َك� َ‬ ‫�ح ِبَيِد ال� َّ�ن�ِب�يِ ِّ (‪َ )h‬ع ْن ُه»‪.1‬‬ ‫�س� ُ‬ ‫�ان َي ْنِف ُث َوَأ ْم� َ‬ ‫وات��ة‪ :‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬هةركاتَيك نةخؤشبكةوتاية‬ ‫سورةتةكاني (قل هو اهلل أحد‪ ،‬قل أعوذ برب الفلق‪،‬‬ ‫ق��ل أع���وذ ب��رب ال��ن��اس)ـ��ي دةخ��وَي��ن��دء ف��ووي��دةك��رد‬ ‫بةدةستةكانيداو ثاشان دةسيت بةجةستةيدا دةهَينا‪،‬‬ ‫بةآلم كاتَيك طةيشتة ئةو ئازارةي كة تَييدا وةفاتيكرد‪،‬‬ ‫من ئةو سورةتانةم لةبري ئةو دةخوَيندء دةستمدةهَينا‬ ‫بةسةر جةستةيدا‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫‪-2‬عةويف كوِري ماليك (خوا لَي ِ‬

‫“لةسةردةمي نةفاميماندا دوع��او نوشتةمان دةكرد‪،‬‬ ‫بؤ ئةم مةبةستة ضووينة خزمةتى ثَيغةمبةر (‪)h‬و‬ ‫ثَيمانوت‪ :‬قوربان ئةى تؤ ضي دةفةرمويت سةبارةت‬ ‫ب��ةو نوشتانةى س��ةردةم��ى ن��ةف��ام��ي؟ ثَيغةمبةريش‬ ‫اعِر ُ‬ ‫الرَقى‬ ‫(‪ )h‬فةرمووي‪ْ « :‬‬ ‫سِب ُّ‬ ‫ضوا َعَل َّى ُرَقا ُك ْم َال َب ْأ َ‬ ‫‪2‬‬ ‫َما مَ ْ‬ ‫يه ِش ْر ٌك» ‪ .‬واتة‪ :‬نوشتةكانتامن بؤبهَينن با‬ ‫ل َي ُك ْنِف ِ‬ ‫سةيريبكةم‪ ،‬ئةطةر لةباسي هاوبةشثةيداكردن بؤ خواو‬ ‫بتثةرستيدا نةبَيت ‪-‬وةك ثةناطرتن بةكةعبة‪ ،‬ياخود‬ ‫بةناوي جنؤكةو ثةريء شةيتانء هاوشَيوةكانيانةوة‪-‬‬ ‫ئةوا هيض خراثةيةكي تَيدانييةو دروستة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ريازيبَيت) دةفةرموَيت‪“ :‬خالَويةكم‬ ‫‪ -3‬جابر (خوا لَي ِ‬ ‫هةبوو نوشتةيدةكرد بؤ ئةو كةسانةي كة دووثشك‬ ‫دةي���ط���ةس�ت�ن‪ ،‬ث �َي��غ��ةم��ب��ةر (‪ )h‬ه����اتء خ� َ‬ ‫�ال��ؤي��ش��م‬ ‫ثَييوت‪ :‬قوربان تؤ رَيطريتكردووة لةنوشتةكردن‪3‬ء‬ ‫منيش نوشتة بؤ ئ��ةو كةسانة دةك��ةم كة دووثشك‬ ‫اع‬ ‫اسَت َط َ‬ ‫دةيانطةزَيت‪ .‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرمووي‪َ( :‬مِن ْ‬ ‫ِم ْن ُك ْم َأ ْن َي ْنَفَع َأ َخا ُه َف ْلَي ْفَع ْل)”‪ .4‬واتة‪ :‬هةركةسَيكتان‬ ‫ضةندة دةتوانَيـت سوود بةبراكةي بطةيةنَيت‪ ،‬ئةوا با‬ ‫درَيغينةكاتء سووديثَيبطةيةنَيت‪.‬‬ ‫ئيمام بةيهةقى لةِراظةى ئةم فةرموودةدا دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫«َوفيِ َذل َ َ ٌ َ َ َّ ُ َّ َ‬ ‫ْي َوَرَد َعِن ُّ‬ ‫الرَقى َأ ْو َع َّما فيِ‬ ‫ِك َداللة َعلى أن كل نه ٍ‬ ‫فِم ْن ُرَقى َأ ْهِل ِّ‬ ‫ْر ُ‬ ‫َم ْعَنا ُه َفِإ مََّ‬ ‫الش ْرِك‪َ ،‬فَق ْد‬ ‫نا ُهَوِف َ‬ ‫يما ال ُيعَ‬ ‫ون ِش ْر ًكا َواللهَُّ َأ ْعَل ُم»‪ .5‬واتة‪ :‬ئةم فةرموودةية َ‬ ‫َي ُك ُ‬ ‫بةلطةية‬ ‫لةسةر ئةوةى كة هةر رَيطرتنَيك لةنوشتةكردن‪ ،‬ئةو‬ ‫نوشتانة دةطرَيتةوة كة ناشةرعنيء بَيباوةِران دةيكةن‪.‬‬ ‫وة لةم فةرموودةيةوة ئةوةيشمان بؤ رووندةبَيتةوة‬ ‫كة نوشتةكردنى كةسانى بَيباوةِريش بؤ موسولمَ انان‬ ‫دروستة‪ ،‬بةو مةرجةى نوشتةكة دووربَيت لةشريكء‬ ‫خ��وراف��ات‪ ،‬ه����ةروةك ع��ةم��رةى كضى ع��ةب��دوِرةمح��ان‬ ‫ْد الرَّحمْ َِن‪َ :‬أ َّن َأَبا َب ْك ٍر‬ ‫دةيطيرََِيتةوة‪َ« :‬ع ْن َع ْمَرَةِب ْنِت َعبِ‬ ‫يق َد َ​َ‬ ‫الص ِّد َ‬ ‫ُود َّي ٌة‬ ‫�ي َت ْشَتِكي‪َ ،‬وَيه ِ‬ ‫ِّ‬ ‫خ��ل َعَلى َعِائ َشَة َوِه� َ‬ ‫للهَّ ‪6‬‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َت ْرِقيَها‪ ،‬فق َ‬ ‫اب ا ِ » ‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫ال أُب��و َبك ٍر‪ :‬ا ْرِقيَها ِبِكَت ِ‬ ‫ئةبوبةكر ضوو بؤ الى خاتوو عائيشة كة نةخؤشبوو‪،‬‬ ‫ئافرةتَيكى جولةكةيش نوشتةى بؤ دةكرد‪ ،‬ئةبوبةكر‬ ‫فةرمووى‪ :‬بةئايةتةكانى قورئان نوشتةى بؤ بكة‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪85‬‬


‫حوكمء مةرجةكانى نوشتةى شةرعى ضني؟‬

‫دووبارة عةمرة دةيطيرََِيتةوة‪“ :‬عن عمرة‪ :‬عن عائشة‬ ‫أن رس��ول اهلل (‪ )h‬دخ��ل عليها وام��رأة تعاجلها أو‬ ‫ترقيها‪ .‬فقال‪ :‬عاجليها بكتاب اهلل”‪ .7‬واتة‪ :‬ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬ضوو بؤ الى خاتوو عائيشةو ئافرةتَيك نوشتة‬ ‫ياخود ض��ارةس��ةرى بؤ دةك��رد‪ ،‬ثَيغةمبةريش (‪)h‬‬ ‫فةرمووى‪ :‬بةقورئان ضارةسةرى بؤ بكة‪.‬‬ ‫ئ��ةم دوو ف��ةرم��وودةي��ة ب� َ‬ ‫�ةل��ط��ةن ل��ةس��ةرئ��ةوةى كة‬ ‫نوشتةى كةسانى يةهودىء بَيباوةِر درووستة‪ ،‬بةو‬ ‫مةرجةى نوشتةكةيان باشء شةرعى بَيت‪ ،‬هةروةك‬ ‫ئةبوحاتةم دةفةرموَيت‪“ :‬قوله (‪ :)h‬عاجليها بكتاب‬ ‫اهلل‪ ،‬أراد‪ :‬عاجليها مبا يبيحه كتاب اهلل ألن القوم كانوا‬ ‫يرقون يف اجلاهلية بأشياء فيها شرك فزجرهم بهذه‬ ‫اللفظة عن الرقى إال مبا يبيحه كتاب اهلل دون ما يكون‬ ‫شركا”‪.8‬‬ ‫ل� رَ​َي�ةدا ئ��ةوةم��ان ب��ؤ روون��دةب �َي��ت��ةوة ك��ة ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬رَيطري لةنوشتةي ئةو بَيباوةِرانة كردووة كة‬ ‫نوشتةكةيان ناشةرعييء ج��ادوو َ‬ ‫فال ب��ووة‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫ربياردان َ‬ ‫هوكارَيكن َ‬ ‫ئةو نوشتانة َ‬ ‫بو خواي‬ ‫بو‬ ‫هاوةل ِ‬ ‫بَيهاوتا‪ ،‬ئةطينا رَيطةيداوة بةنوشتةي موسولمَ انة‬ ‫ض��اك��ةك��ارةك��ان ‪-‬ت��ةن��ان��ةت ن��وش��ت��ةى ب�َي��ب��اوةِران��ي��ش‬ ‫ئةطةر شةرعيي بَيت‪ -‬ه���ةروةك ل��ةم ف��ةرم��وودةي��ةدا‬ ‫موسولمَ انانى َ‬ ‫هةلناوة لةسةر سودطةياندن بةيةكرتى‬ ‫بةهؤى دوعاو نوشتةكردنةوة‪.‬‬ ‫َي�َي��ت��ةوة‪:‬‬ ‫يرازي��ب �َي��ت) دةي��ط� رَِ‬ ‫‪ -4‬ئ��ةن��ةس (خ���وا ل �َي� ِ‬ ‫للهَّ‬ ‫��ص َر ُس� ُ‬ ‫��س َق َ‬ ‫“ع� ْ‬ ‫الر ْقَيِة‬ ‫َ‬ ‫��ال‪َ :‬ر َّخ َ‬ ‫��ول ا ِ (‪ )h‬فيِ ُّ‬ ‫�ن َأَن ٍ‬ ‫‪9‬‬ ‫ِم َن ا ْلَعينِْ َوالحْ ُ َمِة َو َّ‬ ‫الن ْمَلِة” ‪ .‬وات��ة‪ :‬ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫رَيطةيثَيداين نوشتةبكةين بؤ ئةوكةسةى كة ضاوى‬ ‫ثيس ثَيكاويةتىء بؤ كةسَيك كة ذةهرى خواردبَيتء‬ ‫بؤ ئةو كةسةيش كة جةستةى كَيمي لَيدةهات‪.‬‬ ‫‪ -5‬ع���ةم���رى ك������وِرى ش���وع���ةي���ب ل��ةب��اث�يري��ي��ةوة‬ ‫دةيطيرََِيتةوةو دةفةرموَيت‪“ :‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬ضةند‬ ‫وش��ةي��ةك��ى ف� رَ​َي�دةك��ردي��ن ل��ةك��ات��ى ت��رس��ان ل��ةخ��ةودا‬ ‫َ‬ ‫بيانلَيني‪ ،‬فةرموي‪ :‬كاتَيك يةكَيكتان لةخةودا ترسا‪،‬‬ ‫للهَّ‬ ‫للهَّ‬ ‫با َ‬ ‫�س�ِ�م ا ِ َأ ُع� ُ‬ ‫ات ا ِ َّ‬ ‫ات ِم ْن‬ ‫ام ِ‬ ‫��وذ ِبَكِلَم ِ‬ ‫الت َّ‬ ‫بلَيت‪(ِ :‬ب� ْ‬ ‫ات َّ‬ ‫َغ َ‬ ‫ني َوَأ ْن‬ ‫الشَي ِ‬ ‫ضِبِه َوِعَقِابِه َو َش ِّر ِعَب ِ‬ ‫ادِه َوِم ْن َهَمَز ِ‬ ‫اط ِ‬ ‫يُ‬ ‫ون)”‪.‬‬ ‫حَ ْ‬ ‫ض ُر ِ‬ ‫عةبدول َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةمندالةكانى‬ ‫الى كوِرى عةمر‪-‬يش هةريةك‬ ‫ك��ات �َي��ك ب� َ‬ ‫��ال���غ���دةب���وون ئ���ةم زي���ك���رةي ف� رَ‬ ‫�َي�دةك����ردن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫مندالء بَيئاوةزبوونايةو زيكرةكةيان‬ ‫ئةوانةيشي كة‬ ‫ث �َي��ل��ةب��ةرن��ةك��راي��ة‪ ،‬ب� َ‬ ‫��وي دةن���ووس�ي�نء بةالمليانيدا‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫يه َع ْن َج ِّدِه‬ ‫ْب َع ْن َأِب ِ‬ ‫هةليدةواسي‪“ .‬عن َع ْمِرو بِْن شَعي ٍ‬ ‫للهَّ‬ ‫ان َر ُس ُ‬ ‫َق َ‬ ‫ال َك َ‬ ‫ات َن ُقولهُ​ُ َّن ِع ْنَد‬ ‫ول ا ِ (‪ُ )h‬يَع ِّل ُمَنا َكِلَم ٍ‬ ‫للهَّ‬ ‫للهَّ‬ ‫الن ْوِم ِم ْن ا ْلَفَزِع‪ِ،‬ب ْسِم ا ِ َأع ُ‬ ‫ات ا ِ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ات ِم ْن‬ ‫ام ِ‬ ‫ُوذِبَكِلَم ِ‬ ‫الت َّ‬ ‫ات َّ‬ ‫َغ َ‬ ‫ني َوَأ ْن‬ ‫الشَي ِ‬ ‫ضِبِه َوِعَقِابِه َو َش ِّر ِعَب ِ‬ ‫ادِه َوِم ْن َهَمَز ِ‬ ‫اط ِ‬ ‫‪86‬‬

‫يُ‬ ‫ون‪َ ،‬ق َ‬ ‫ْد اللهَِّ ب ُ‬ ‫ال‪َ :‬فَك َ‬ ‫ْن َع ْم ٍرو ُيَع ِّل ُمَها َم ْن َبَلَغ‬ ‫ان َعب ُ‬ ‫حَ ْ‬ ‫ض ُر ِ‬ ‫ريا لاَ‬ ‫ِم ْن َوَلِدِه َأ ْن َي ُقولهَ​َ ا ِع ْنَد َن ْوِمِه َوَم ْن َك َ‬ ‫صِغ ً‬ ‫ان ِم ْن ُه ْم َ‬ ‫‪10‬‬ ‫يَف َظَها َكَتَبَها َل ُه َفَع َّلَقَها فيِ ُع ُنِقِه” ‪.‬‬ ‫َيعِْق ُل َأ ْن حَ ْ‬ ‫ئةمانةو طةلَيك فةرموودةيرت لةم بارةيةوة هاتوون‪،‬‬ ‫ب���ةلاَ م ل� رَ​َي�ةدا دةرف��ةت��ى خستنةِرووى هةموويامنان‬ ‫نييةء بةم ضةند فةرموودةية كؤتاييانثَيدةهَينني‪.‬‬ ‫جا با ئَيستايش بؤضوونى زانايان لةسةر ئةم باسة‬ ‫روونبكةينةوة‪:‬‬ ‫ئيمام ماليك دةفةرموَيت‪“ :‬الب��أس بتعليق الكتب‬ ‫ال�تي فيها أمس��اء اهلل عزوجل على أعناق املرضى‬ ‫على وج��ه ال��ت�برك بها‪ ،‬إذا مل ُي��رد معَِلقها بتعليقها‬ ‫مدافعة ال��ع�ين”‪ .11‬وات���ة‪ :‬هيض خراثييةكى تَيدانيية‬ ‫كاغةزَيك كة ناوة ثريؤزةكانى خواى تَيدابَيت‪ ،‬بةالملى‬ ‫نةخؤشةوة َ‬ ‫هةلبواسرَيت‪ ،‬بةمةرجَيك ئ��ةو كةسةى‬ ‫وادةكات وانةزانَيت ئةو كاغةزة زيانى ضاوثيسييةكة‬ ‫دةط�ِرَ​َي�َي��ت��ةوة‪ .‬ه��ةروةه��ا سةعيدي ك��وِري موسةيب‪-‬‬ ‫يش نوشتةي ب��ةدروس��ت��دان��اوة‪ ،‬ه���ةروةك جارَيكيان‬ ‫ثرسياريلَيكرا دةرب��ارةى َ‬ ‫هةلواسينى ئةو ئايةتانةى‬ ‫كة ثةناطرتنى تَيداية‪« :‬سئل إبن مسيّب عن التعويذ‬ ‫يع ّلق؟ قال‪ :‬إذا كان يف قصبة أو رقعة فالبأس به»‪.12‬‬ ‫وات��ة‪ :‬ئةويش فةرمووى‪ :‬ئةطةر لةناو خوري ياخود‬ ‫ثارضة قاميشَيكدا بَيت‪ ،‬هيض كَيشةيةكى تَيدانيية‪.‬‬ ‫ه����ةروةه����ا ه���ةري���ةك���ة ل����ة‪( :‬م��������ازةري‪ ،‬زوح�����اك‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةلواسينى نوشتةي‬ ‫ئةبوجةعفةر‪ ،‬ئيبنوسريين)‬ ‫قورئانييان بةدروستداناوة‪ ،‬بؤ بينينى وتةى هةريةكة‬ ‫لةمانة بطةِرَيرةوة بؤ (تةفسريى قورتوبي)‪ .13‬كة وتةى‬ ‫هةموويانى ه�َي��ن��اوة‪ ،‬ه��ةروةه��ا ئيبنو ئةبي شةيبة‬ ‫ل��ة(م��وص��ن��ةف)ـ��ةك��ةي��دا ض��ةن��د ري��واي��ةت�َي��ك��ي هَيناوة‬ ‫سةبارةت بةم باسة‪ ،‬لةوانةيش‪:‬‬ ‫•“عن أبي عصمة قال‪ :‬سألت سعيد بن املسيب‬ ‫ ‬ ‫‪14‬‬ ‫عن التعويذ‪ ،‬فقال‪ :‬البأس إذا كان يف أدي��م) ‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫ثرسيم لةسةعيدي ك��وِري موسةيب‪ ،‬دةرب���ارةي ئةو‬ ‫ئايةتانةى كة ثةناطرتنى تَيداية بةخوا لةشةيتان‪،‬‬ ‫ئةويش فةرمووي‪ :‬هيض خراثةيةكي تَيدانيية ئةطةر‬ ‫لةناو ثَيستةدا بنوسرَيت‪.‬‬ ‫• “ع��ن ثوير ق��ال‪ :‬ك��ان جماهد يكتب الناس‬ ‫ ‬ ‫‪15‬‬ ‫التعويذ فيعلقه عليهم” ‪ .‬واتة‪ :‬موجاهيد ئايةتةكانى‬ ‫ثةناطرتن (ئايةتةكانى تةعويز)‪ 16‬بةخواي بؤ َ‬ ‫خةلك‬ ‫َ‬ ‫يانداهةليدةواسني‪.‬‬ ‫دةنووسيء ثَي‬ ‫•“عن يونس بن حباب ق��ال‪ :‬سألت أبا جعفر‬ ‫ ‬ ‫‪17‬‬ ‫عن التعويذ يعلق على الصبيان‪ ،‬فرخص فيه” ‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫يونسي كوِري حةباب َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ثرسيارم لةئةبوجةعفةر‬ ‫ك��رد‪ ،‬دةرب���ارةي َ‬ ‫هةلواسيين ئايةتةكانى (تةعويز)‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةهةلواسينيان‪.‬‬ ‫مندالدا‪ ،‬ئةويش رَيطةيثَيدام‬ ‫بةملى‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫حوكمء مةرجةكانى نوشتةى شةرعى ضني؟‬

‫اء‪َ ،‬ق َ‬ ‫س َأ ْن ُيَع َّل َق ا ْل ُق ْر ُ‬ ‫آن”‪.18‬‬ ‫ ‬ ‫•َ‬ ‫“ع ْن َع َط ٍ‬ ‫ال‪َ :‬ال َب ْأ َ‬ ‫واتة‪ :‬عةتائـ َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬هيض خراثةيةكى تَيدانيية قورئان‬ ‫َ‬ ‫هةلبواسرَيت‪ .‬هةروةها ثرسياريان لةعةتائـ كرد‪“ :‬عن‬ ‫عطاء‪ ،‬يف احلائض يكون عليها التعويذ؟ قال‪ :‬إن كان‬ ‫يف أديم فلتنزعه‪ ،‬وإن كان يف قصبة فضة فإن شاءت‬ ‫وضعته وإنشاءت مل تضعه”‪.19‬‬ ‫•“ع��ن الضحاك مل يكن ي��رى ب��أس��ا أن يعلقا‬ ‫ ‬ ‫لرجال الشيء من كتاب اهلل‪ ،‬إذا وضعه عند الغسل‬ ‫وعند الغائط”‪ .20‬واتة‪ :‬زوحاك بةخراثيدانةناوة بةشَيك‬ ‫لةقورئان بةجةستةوة َ‬ ‫هةلبواسرَيت‪ ،‬ب��ةو مةرجةى‬ ‫لةكاتى خؤشؤردنء سةرئاوكردندا لةخؤى بكاتةوة‪.‬‬ ‫هةموو ئةم ف��ةرم��وودةو ئةسةرو فةتواي زانايانء‬ ‫ثَيشينانةمان‪َ ،‬‬ ‫بةلطةن بؤ دروستيي نوشتةكردنء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلواسينيشي‪ ،‬كة هاوةالن كردوويانةء ثَيغةمبةريش‬ ‫(‪ )h‬ئيقراري لةسةركردووةء رَيطرييلَينةكردووة‪،‬‬ ‫ه���ةروةك سةيري نوشتةكاني ع��ةويف ك��وِري ماليكي‬ ‫كرد ‪-‬كة لةسةردةمي نةفاميدا كردبووني‪ ،-‬بؤئةوةي‬ ‫بزانَيت ئايا ناشةرعيء هاوبةشثةيداكردنيان تَيداية يان‬ ‫نا‪ ،‬كة َ‬ ‫بةدلنياييةوة ئةطةر دروستنةبووايةو ناشةرعي‬ ‫بووناية‪ ،‬ئ��ةوا ثَيغةمبةر رَيطريلَيدةكردو ئةوكارةي‬ ‫لَيقةدةغةدةكرد‪َ ،‬‬ ‫بةالم بةثَيضةوانةوة‪ ،‬ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫ع��ةوفء س��ةرج��ةم ه���اوةآلنء موسولمَ انانى َ‬ ‫هةلناو‬ ‫هانيدان بؤ بةردةوامبوون لةسةر كارةكة‪ ،‬ئةمةيش‬ ‫بةمةبةسيت س��وودط��ةي��ان��دن ب��ةم��وس��ولمَ ��ان��ان‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةالم‬ ‫دةبَيت ئ��ةو نوشتةية ضةند مةرجَيكي تَيدابَيت كة‬ ‫ثشتيوان بةخوا دواتر باسياندةكةين‪.‬‬ ‫ه��ةروةه��ا لةحوكمى نوشتةكردندا دوعاخوَيندن‬ ‫ب���ةس���ةر ئ�����اودا ي���ان ب���ةس���ةر ه���ةرج���ؤرة خ�����واردنء‬ ‫خواردنةوةيةكيرتدا رَيطةثَيدراوة‪ ،‬يان ئايةتء زيكرة‬ ‫نوسراوةكان خبرَينة ناو خ��واردنء خواردنةوةكةوة‪،‬‬ ‫ك��ة ب��ةه��ةم��ان ش �َي��وة ئ���ةم ش �َي��وازان��ةي��ش دروس���تء‬ ‫شةرعىء مةئسورنء هيض رَيطرييةكيان تَيدانيية‪،‬‬ ‫ضونكة سةعيدي ك��وِري جوبةير لةئيبنوعةباسـةوة‬ ‫َّاس‪،‬‬ ‫(خوا لَييانِرازيبَيت) دةيطيرََِيتةوة‪َ :‬‬ ‫“عِن إبِْن َعب ٍ‬ ‫ال‪ِ:‬إَذا َعِسَر َعَلى مَْ‬ ‫َق َ‬ ‫ال ْرَأِة َوَل ُدَها‪َ ،‬فَي ْك ُت ُب َهاتَينِْ اآلَيتَينِْ‬ ‫ص ْحَف ٍة‪ُ ،‬ث َّم ُت ْغ َس ُل َف ُت ْسَقى ِم ْنَها‪ِ :‬ب ْسِم‬ ‫َوا ْلَكِلَم ِ‬ ‫ات فيِ َ‬ ‫ْح َ‬ ‫هلل َر ِّب‬ ‫ان ا ِ‬ ‫اِ‬ ‫هلل الَِّذي َال ِإَلَه ِإالَّ ُهَو الحْ َِلي ُم ا ْلَكِري ُم‪ُ ،‬سب َ‬ ‫يم‪َ :‬‬ ‫[كَأ َّن ُه ْم َي ْوَم‬ ‫او ِ‬ ‫ات َّ‬ ‫َّ‬ ‫السَم َ‬ ‫السبِْع َوَر ِّب ا ْلَع ْر ِ‬ ‫ش ا ْلَعِظ ِ‬ ‫َيَر ْوَنَها مَ ْ‬ ‫ل َي ْلَب ُثوا ِإلاَّ َعِش َّي ًة َأ ْو ُ‬ ‫اها] (النازعات‪:‬‬ ‫ض َح َ‬ ‫ل َي ْلَب ُثوا ِإالَّ‬ ‫ون مَ ْ‬ ‫‪َ )46‬‬ ‫�وع� ُ�د َ‬ ‫��ر ْوَن َما ُي� َ‬ ‫و[كَأ َّن ُه ْم َي� ْ�وَم َي َ‬ ‫ار َب َ‬ ‫اس ُق َ‬ ‫ون]‬ ‫ال ٌغ َفَه ْل ُي ْهَل ُك إالَّ ا ْلَق ْو ُم ا ْلَف ِ‬ ‫َس َ‬ ‫اع ًة ِم ْن َنَه ٍ‬ ‫‪21‬‬ ‫(األحقاف‪ . )35 :‬وات��ة‪ :‬هةركاتَيك ئافرةت لةكاتي‬ ‫َ‬ ‫مندالبوونيدا ناِرةحةتبوواية‪ ،‬ئةوا ‪-‬ئيبنوعةباس‪-‬‬ ‫ئةم ئايةتء زيكرانةي لةكاغةزَيكدا دةنووسي‪ ،‬ثاشان‬

‫دايدةشؤريية ن��او ئ��اوَي��كء ئافرةتةكةيش ئاوةكةي‬ ‫دةخ�����واردةوة‪ ،‬ئ��اي��ةتء زيكرةكانيش ئةمانةبوون‪:‬‬ ‫ْح َ‬ ‫هلل‬ ‫ان ا ِ‬ ‫{ب ْسِم ا ِ‬ ‫هلل الَِّذي َالِإَلَهِإالَّ ُهَو الحْ َِلي ُم ا ْلَكِري ُم‪ُ ،‬سب َ‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫يم‪َ .‬‬ ‫و[كَأ َّن ُه ْم‬ ‫ظ‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ش‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ْع‬ ‫ب‬ ‫الس‬ ‫ات‬ ‫او‬ ‫م‬ ‫الس‬ ‫ب‬ ‫َر‬ ‫ِ‬ ‫ِّ‬ ‫ِ‬ ‫ِّ‬ ‫َّ َ َ‬ ‫َّ ِ َ َ‬ ‫َ ِْ َ ِ‬ ‫َي ْوَم َيَر ْوَنَها مَ ْ‬ ‫ل َي ْلَب ُثواِإلاَّ َعِش َّي ًة َأ ْو ُ‬ ‫اها] (النازعات‪:‬‬ ‫ض َح َ‬ ‫ون مَ ْ‬ ‫‪َ )46‬‬ ‫وع ُد َ‬ ‫اع ًة‬ ‫ل َي ْلَب ُثواِإالَّ َس َ‬ ‫و[كَأ َّن ُه ْم َي ْوَم َيَر ْوَن َما ُي َ‬ ‫ار َب َ‬ ‫اس ُق َ‬ ‫ون] (األحقاف‪:‬‬ ‫ال ٌغ َفَه ْل ُي ْهَل ُك إالَّ ا ْلَق ْو ُم ا ْلَف ِ‬ ‫ِم ْن َنَه ٍ‬ ‫‪.)35‬‬ ‫ه��ةروةه��ا خاتوو عائيشة سورةتةكانى (ق��ل أعوذ‬ ‫برب الفلق‪ ،‬قل أعوذ برب الناس)ى دةخوَيند بةسةر‬ ‫ئ��اودا‪ ،‬ثاشان فةرمانيدةكرد ئاوةكة بكرَيت بةسةر‬ ‫ن��ةخ��ؤش��ةك��ةدا‪ .22‬ه��ةروةه��ا ل��ةي��سء موجاهيد‪-‬يش‬ ‫بةخراثيان نةدةزاني ئايةتي قورئان بنوسرَيتء خبرَيتة‬ ‫ناو ئ��اوةوةو ئاوةكة خبورَيتةوة‪ ،‬وة سةعيدي كوِري‬ ‫جوبةير ئايةتةكانى (قل أعوذ برب الفلق‪ ،‬قل أعوذ برب‬ ‫الناس)ى دةنووسي بؤ ئةوكةسانةي دةهاتنة الي‪.23‬‬ ‫هةروةها ثرسياركرا لةشَيخولئيسالم ئيبنوتةمييية‪:‬‬ ‫«مسألة‪ :‬يف املصحف العتيق إذا متزق ما يصنع به‬ ‫ومن كتب شيئا من القرآن ثم حماه مباء أو حرقه فهل‬ ‫له حرمة أم ال؟‬ ‫اجل���واب‪ :‬احلمد هلل أم��ا املصحف العتيق وال��ذي‬ ‫خترق وصار حبيث ال ينتفع به بالقراءة فيه فإنه يدفن‬ ‫يف مكان يصان فيه كما أن كرامة بدن املؤمن دفنه يف‬ ‫موضع يصان فيه وإذا كتب شيء من القرآن أو الذكر‬ ‫يف إناء أو لوح وحمي باملاء وغريه وشرب ذلك فال بأس‬ ‫به‪ ،‬نص عليه أمحد وغريه ونقلوا عن إبن عباس رضي‬ ‫اهلل عنهما أنه كان يكتب كلمات من القرآن والذكر ويأمر‬ ‫بأن تسقى ملن به داء وهذا يقتضي أن لذلك بركة)‪.24‬‬ ‫وات��ة‪ :‬ئةطةر كةسَيك ئايةتةكانى قورئان بنوسَيتء‬ ‫ث��اش��ان خةتةكةي بكوذَينَيتةوة ي��ان بيسوتَينَيت‪،‬‬ ‫ئايا رَي���زي ئ��ةو ق��ورئ��ان��ة ه��ةردةم�َي��ن�َي��ت��ةوة؟ ئةويش‬ ‫ل� َ‬ ‫�ةوةالم��دا ف��ةرم��وى‪« :‬كاتَيك ئايةتَيك ي��ان زيكرَيك‬ ‫َ‬ ‫لةتابلويةكدا نوسراء ثاشان بةئاو‬ ‫لةقاثَيك ياخود‬ ‫يان بةهةر شتَيكيرت كوذَينرايةوةو ئاوةكة خورايةوة‪،‬‬ ‫هيض خراثييةكى تَيدانيية‪ ،‬ئةمةيش ئيمام ئةمحةدو‬ ‫جطة لةويش دانيانثَيداهَيناوة‪ ،‬لةئيبنوعةباسةوة‬ ‫(خوا لَييانِرازيبَيت) طيرَِاويانةتةوة كة قورئانء زيكري‬ ‫نووسيوةتةوةو ئةو نةخؤشانةي كة هاتوون بؤ الي‬ ‫فةرمانيثَيكردوون بةوةى ئاوةكةي خبؤنةوة‪ ،‬ئةمةيش‬ ‫ئةوة دةخوازَيت كة ئةو ئاوة بةرةكةتء فةِربووبَيت»‪.‬‬ ‫بةم شَيوةية بؤمان روونبوويةوة كة هةر خواردنء‬ ‫خ���واردن���ةوةي���ةك دوع���او زي��ك��رى ث�َي��داخ��وَي��ن��راب�َي��ت‪،‬‬ ‫ي���ان ق���ورئ���انء زي��ك��ري ت �َي��داب �َي��ت‪ ،‬ه���ةر دروس��ت��ةو‬ ‫هيض خراثييةكي تَيدانيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو م��اي��ةي شيفاو‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪87‬‬


‫حوكمء مةرجةكانى نوشتةى شةرعى ضني؟‬

‫ضاكبوونةوةو بةرةكةتيشة (إن ش��اء اهلل)‪ ،‬ه��ةروةك‬ ‫[و ُنَن ِّز ُل ِم َن ا ْل ُق ْرَآِن َما ُهَو‬ ‫خواي طةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫يد َّ‬ ‫ال َ‬ ‫ِشَفا ٌء َوَرحمْ َ ٌةِل ْل ُم ْؤِمِن َ‬ ‫نيِإلاَّ َخ َسا ًرا]‬ ‫ني َولاَ َيِز ُ‬ ‫الظ مِ​ِ‬ ‫(اإلسراء‪ .)82 :‬واتة‪ :‬ئَيمة ئايةتى وا دادةبةزَينني كة‬ ‫سةرتاثا شيفاو رةمح��ةتء رزطاريية بؤ ب��اوةِرداران‪،‬‬ ‫وة ب��ؤ ستةمكارانى ب �َي��ب��اوةِري��ش ه��ةر زي��ان��ي��ان بؤ‬ ‫زياددةكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةربؤية دةبينني هاوةالنى بةِرَيز (خوا لَييانِرازيبَيت)‬ ‫لةسةر ئ��اوي دةستنوَيذو َ‬ ‫تالةموو عةرةقى ث�يرؤزى‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬خةريكبوو دةب��وو بةكَيشةيان‪ ،‬بؤ‬ ‫تةبةِرووكء داواي شيفاثَيكردنى‪ ،‬ئةي دةبَيت خواردن‬ ‫ي���ان خ���واردن���ةوةي���ةك ك��ة ث�يرؤزت��ري��نء ط��ةورةت��ري��ن‬ ‫زيكر ‪-‬كة قورئانى ث�يرؤزة‪ -‬بةسةريدا خوَينرابَيت‬ ‫ي��ان تَي َ‬ ‫يهةلذةنرابَيت‪ ،‬ض��ؤن دةب �َي��ت بةكارهَينانء‬ ‫داواي ش��ي��ف��اث�َي��ك��ردن��ي ب��ةن��اش��ةرع��يء ن��ادروس��ت‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةمبدةين؟!‪.‬‬ ‫َ‬ ‫حوكمى َ‬ ‫بةئاذةلدا‪:‬‬ ‫هةلواسينى نوشتة‬ ‫ليرَ ةدا ثرسيارَيك دَيتة ثَيشةوة ئةويش ئةوةية‪ :‬وا‬ ‫بؤمان روونبوويةوة كة نوشتةكردنء َ‬ ‫هةلواسيين بؤ‬ ‫َ‬ ‫ئاذةالن‬ ‫مرؤظ دروستةو شةرعيية‪ ،‬ئةي نوشتةكردن بؤ‬ ‫حوكمةكةي ضيية؟‬ ‫َ‬ ‫زان��اي��ان َ‬ ‫دةل �َي�نَ ‪ :‬ئ����اذةل دةض�َي��ت��ة ش��وَي�ني ثيسء‬ ‫داهةلنةواسينى ب��اش�ترة‪َ ،‬‬ ‫ن��ةش��ي��او‪ ،‬ب��ؤي��ة ثَي َ‬ ‫بةلكو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل رَيزي زيكرو قورئاندا‬ ‫هةلواسينى طوجناونييةو‬ ‫َ‬ ‫ب��ةالم ئةوةيشمان لةيادنةضَيت كة‬ ‫يةكناطرَيتةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫س��ون��ن��ةت��ة ئ���اذةل���ي زةك����ات دي��اري��ب��ك��رَي��ت ب��ؤئ��ةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةئاذةالنيرت جيابكرَيتةوة‪ ،‬هةر بؤية‬ ‫بناسرَيتةوةو‬ ‫ىَ‬ ‫بةشَيك ل��ةزان��اي��ان بةباشي دةزان����ن‪ ،‬ئ���اذةل زةك��ات‬ ‫لةسةرى بنوسرَيت‪( :‬زةكات يان صةدةقة يان توهر‪،‬‬ ‫ي��اخ��ود “هلل”‪ :‬مافى خ����وا)‪ ،25‬ك��ة ه��ةم��وو ئ��ةم ناوانة‬ ‫ل��ةق��ورئ��ان��دا ه��ات��وونء بةشَيكيشن ل��ةزي��ك��ر‪َ ،‬‬ ‫ب��ةالم‬ ‫ل��ةب��ةرئ��ةوة لَيياندةنوسرَيت كة دي��اري�بنء نةطؤِرَين‬ ‫ئةمةيش لةبةر ثَيوستيية‪ ،‬وة ئةم بؤضوونةى زانايانيش‬ ‫َ‬ ‫نابَيتة َ‬ ‫نوشتةهةلواسني‬ ‫بةلطة لةسةر دروستَيتيى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةئاذةلدا نةشياوو‬ ‫نوشتةهةلواسني‬ ‫ثَيياندا‪ .‬كةواتة‬ ‫نةطوجناوو نادروستة‪ ،‬هةروةك زؤرَيك لةزانايان ئةم‬ ‫فةتوايةيانداوة‪.‬‬ ‫ئَيستايش كاتي ئ��ةوةي��ة م��ةرج��ةك��ان��ي نوشتةي‬ ‫شةرعي بزانني‪ ،‬تاوةكو لةنوشتةي ناشةرعيء حةرام‬ ‫جيايبكةينةوة كة زؤرجار هؤكارن بؤ هاوتاثةرسيت‪،‬‬ ‫بؤية ثَيويستة ضةند مةرجَيك لةنوشتةى شةرعىء‬ ‫كةسي نوشتةكارو نوشتةبؤكراويشدا هةبن‪ ،‬ئينجا‬ ‫بةكارَيكى شةرعى دَيتة هةذمار‪ ،‬ثشت بةخواى مةزن‬ ‫ليرَ ةدا باسياندةكةين‪:‬‬ ‫‪88‬‬

‫يةكةم‪ /‬مةرجةكاني نوشتةى شةرعى‪:‬‬ ‫‪ -1‬دةبَيت ئ��ةو نوشتةية بةئايةتةكانى قورئانى‬ ‫ثريؤز‪ ،‬يان بةناوة ثريؤزو سيفاتة بةرزةكاني خوداى‬ ‫مةزن بَيت‪ ،‬ياخود بةيةكَيك لةو زيكرو دوعا مةئسورانة‬ ‫بَيت كة لةثَيغةمبةرةوة (‪ )h‬وةرطرياون‪.‬‬ ‫‪-2‬دةب �َي��ت نوشتةكة بةزماني ع��ةرةب��ي بَيت‪ ،‬يان‬ ‫بةهةر زمانَيكيرتى جياواز كة ماناو مةبةستةكة تَييدا‬ ‫روونء ئاشكراو شةرعي بَيـت‪.‬‬ ‫‪ -3‬دةبَيت ب �ِروا وابَيت نوشتةكة خ��ؤي بؤ خؤي‬ ‫كاريطةرنيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو بةويسيت خواي ط��ةورة‪ ،‬هةموو‬ ‫شتَيك كاريطةرى دروستدةكات‪.26‬‬ ‫‪ -4‬ن��اب��َي��ت ئ���ةط���ةر ن��وش��ت��ةك��ارةك��ة ث��ي��اوب��وو‪،‬‬ ‫نةخؤشةكةيش ئافرةتبوو‪ ،‬ياخود بةثَيضةوانةوة‪،‬‬ ‫دةستلَيدان ياخود دةرخستنى جةستة رووبدات‪ ،‬يان‬ ‫بةبي بوونى مةحرةم‪ ،‬ضونكة‬ ‫دووب���ةدوو ثَيكةوةبن َ‬ ‫هةموو ئةمانة حةرامء ناشةرعني‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -5‬دةبَيـت ئةو نوشتةية دووربَيت لةشيت خةياليء‬ ‫خ��وراف��ات‪ ،‬وةك بةمةرجدانانى ش��ةو م��ان��ةوة ل��ةالى‬ ‫نوشتةكارةكة‪ ،‬ي��اخ��ود نوشتةكارةكة فةرمانبكات‬ ‫بةداواكاري نوشتةكة بؤ ئةجنامدانى كارى ناشةرعيء‬ ‫نابةجيء ن���اِرةوا‪ ،‬يان دووب��ارة هاتنةوة‬ ‫داواك��اري��ي‬ ‫َ‬ ‫بؤ الي نوشتةكارةكة بةمةرجبطرَيت‪ ،‬ياخود داواى‬ ‫سةربِرينى َ‬ ‫ئاذةلَيكى لَيبكات‪.27‬‬ ‫‪ -6‬ن��اب �َي��ت ن��وش��ت��ةك��ة ب��ةم��ةرج��ب��ك��اتء ب� َ‬ ‫�ةل�َي�ني‬ ‫هاتنةديي شتةكة بدات‪ ،‬يان الداني زيانء ناِرةحةتي‬ ‫لةسةري بةمةرجبطرَيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو دةبَيت هةردووال وا لةم‬ ‫نوشتةية تَيبطةن كة تةنها داواى دوعايةكي خيرَ ة‪ ،‬ئيرت‬ ‫وةرطريانء وةرنةطريانى بةدةسيت خواية‪.‬‬ ‫‪-7‬نابَيت نوشتةكة بةخوَين بنوسرَيتةوة‪ ،‬يان شيت‬ ‫سةيروسةمةرة ئةجنامبدَيرت‪ ،‬ي��ان داواكارييةكان‬ ‫هاوتاي شةريعةت نةبن‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬مةرجةكانى كةسي نوشتةكار‪:‬‬ ‫ب�����ةداخ�����ةوة ن���وش���ت���ةك���ردن ل�����ةم رؤذةدا وةك‬ ‫ب��ازرط��ان��ي��ك��ردن��ى ل���َي���ه���ات���ووة‪ ،‬ه���ةن���دَي���ك خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ى‬ ‫هةلويستء دنياثةرست دةيانةوَيت بةناوى جياوازو‬ ‫ج����ؤراوج����ؤرةوة خ��ؤي��ان ب��ةس��ةر دي�ن�ي ئيسالمةوة‬ ‫بذَيننء كارو كاسثييان بريتيية لة‪َ :‬‬ ‫خةلك فريودانء‬ ‫لةخشتةبردنى موسولمَ انان‪ ،‬كة ئةمة كارَيكى تةواو‬ ‫ناِرةواو دوور لةبنةماى ئيسالمء بةها ئةخالقييةكانى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةية‪.‬‬ ‫دينء‬ ‫لمَ‬ ‫ب��ؤي��ة دةب �َي��ت م��وس��و ��ان��ان ه��ؤش��ي��ارب��نء بةهيض‬ ‫ش�َي��وةي��ةك ف��ري��وى ئ��ةم ج��ؤرة كةسانة ن��ةخ��ؤن‪ .‬زؤر‬ ‫ثَيويستة بزانني ئةو كةسانة كينَ ء ضني كة ئَيمة روويان‬ ‫تَيدةكةينء داواى دوعاى خيرَ و نوشتةيان لَيدةكةين؟‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫حوكمء مةرجةكانى نوشتةى شةرعى ضني؟‬

‫ثَيويستة لةكةسَيك داواى نوشتةبكرَيت كة ئةم‬ ‫مةرجانةى تَيدابن‪:‬‬ ‫‪-1‬دةب���َي���ت ئ���ةو ك��ةس��ة خ���وان���اسء ل��ةخ��وات��رسء‬ ‫دةروونثاك بَيت‪ ،‬بةِراسيت رووبكاتة خواى ثةروةردطار‪،‬‬ ‫ضونكة ئ��ةو كةسة تا ضةندة زياتر لةخواترسبَيت‬ ‫ئةوةندة زياتر نوشتةكةى كاريطةريى دةبَيت‪.‬‬ ‫‪-2‬دةبَيت زانابَيت بةحوكمء زانسيت نوشتةكردن‪.‬‬ ‫‪-3‬دةب�َي��ت نوشتةكانى لةضوارضَيوةى سنووريى‬ ‫شةرعى دةرنةضنء بةدووربن لةهةموو نوشتةيةك كة‬ ‫بةرةو تاوان سةربكَيشن‪.‬‬ ‫‪-4‬ن��اب �َي��ت ئ���ةو ك��ةس��ة ل��ةخ��ؤب��اي��ي��ب�َي��تء ب��ةخ��ؤى‬ ‫سةرسامبَيت‪.‬‬ ‫‪-5‬دةب���َي���ت ش��وَي��ن��ى ن��وش��ت��ةك��ردن��ةك��ة هيض ج��ؤرة‬ ‫ناشةرعييةكى تَيدانةبَيت‪.‬‬ ‫‪-6‬نابَيت نوشتةكارةكة بضَيت بؤ الى نةخؤشةكة‪،‬‬ ‫م��ةط��ةر ل��ةك��ات��ى ثَيويستبوونى ن��ةخ��ؤش بةهاتنى‬ ‫نوشتةكارةكة بؤالى‪.‬‬ ‫‪-7‬ئةطةر نوشتةكارةكة داواى موكافةئةو بِرَيك ثارةى‬ ‫دةك��رد‪ ،‬دةبَيت ثَيش نوشتةكرنء ضارةسةرةكردن‪،‬‬ ‫داواكارى نوشتةكةى لَيئاطاداربكاتةوة‪.‬‬ ‫‪-8‬دةبَيت لةو كاتةدا خؤي بةدووربطرَيت لةهةر‬ ‫َ‬ ‫ثوضةلبكاتةوة‪.28‬‬ ‫شتَيك كة نوشتةكة‬ ‫سَييةم‪ /‬مةرجةكانى كةسي نوشتةبؤكراو‪:‬‬ ‫ئةو كةسةى داواى نوشتة دةك��ات‪ ،‬ثَيويستة ئةم‬ ‫مةرجانةى تَيدابن‪:‬‬ ‫‪ .1‬نابَيت بَيفةرمانيء سنووربةزَينيى لةحوكمةكانى‬ ‫خوادا بكات‪َ ،‬‬ ‫بةلكو دةبَيت خؤى لةتاوان بثارَيزَيت‪.‬‬ ‫‪ .2‬دةبَيت لةوة َ‬ ‫دلنيابَيت كة ضارةسةرو كاريطةريى‬ ‫ضاكبوونةوةكة تةنهاوتةنها الي خ��واى ط��ةورةي��ةو‬ ‫نوشتةكةيش تةنها وةسيلةيةكة بؤ شيفا‪.‬‬ ‫‪ .3‬دةبَيت بؤ داواكردنى نوشتة‪ ،‬بؤ الى كةسَيك بضَيت‬ ‫ئةو مةرجانةى ثَيشووى تَيدابَيت كة بامسانكردن‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئةطةر داواكارى نوشتةكة ئافرةت بوو‪ ،‬ثَيويستة‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدابَيت‪ ،‬ه��ةروةه��ا دةبَيت خؤى‬ ‫وةىل ئةمرَيكى‬ ‫َ‬ ‫ب��ةدوورب��ط��رَي��ت ل��ةخ��ةل��وةتء دةرك��ةوت��ن��ى ع��ةورةتء‬ ‫جةستةى‪.29‬‬ ‫‪ .5‬نابَيت ئ��ةو كةسة َ‬ ‫فالضى ي��ان ج��ادووط��ةر يان‬ ‫ئةستيرَ ةناس بَيت‪.‬‬ ‫‪ .6‬نابَيت نوشتةكة‪ ،‬وش��ةو نووسينى ح��ةرامء‬ ‫ن��اش��ةرع��ي��ى ت �َي��داب �َي��ت وةك‪ :‬ه�َي��م��ا‪ ،‬ج��ن�َي��و‪ ،‬ك��وف��ر‪،‬‬ ‫ن��ةف��رةت��ل �َي��ك��ردن‪ ..‬ت���اد‪ .‬ض��ون��ك��ة ث�َي��غ��ةم��ب��ةر (‪)h‬‬ ‫دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬ت���داووا وال ت���داووا حب���رام»‪ .30‬وات��ة‪:‬‬ ‫ضارةسةربكةن‪ ،‬بةآلم بةشتى حةرام نا‪.31‬‬ ‫‪ .7‬نابَيت ثةلةبكات لةضاكبوونةوةو طريابوونى‬

‫دوعاكةدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ك���ري ل��ةس��ةر‬ ‫ ح��وك��م��ى وةرط��رت��ن��ى‬‫نوشتةكردن‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ليرَ ةدا ثرسيارَيك سةرهةلدةدات‪ ،‬ئةويش وةرطرتين‬ ‫ثارةية لةبري نوشتةكردن‪ ،‬ئايا دروستة يان نا؟‬ ‫ه���ةري���ةك���ة ل���ةث���َي���ش���ةواي���ان (م���ال���ي���ك‪ ،‬ش��اف��ي��ع��ي‪،‬‬ ‫ئ��ةب��وح��ةن��ي��ف��ة‪ ،‬ئ���ةمح���ةد‪ ،‬ئ��ي��س��ح��اق‪ ،‬ئ��ةب��وس��ةور)‬ ‫بؤضوونيان لةسةرئةوةية كة دروس��ت��ة ك� َ‬ ‫�ري لةسةر‬ ‫نوشتةكردن وةربطريَيت‪ .32‬ئيمام ئةمحةد دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫“ال بأس‪ ،‬وذكر حديث أبي سعيد‪ ،‬والفرق بينه وبني ما‬ ‫أختلف فيه أن الرقية نوع مداواة واملأخوذ عليها جعل‬ ‫واملداواة يباح أخذ األجر عليها”‪ .33‬واتة‪ :‬نوشتةكردن‬ ‫بةشَيكة لةضارةسةركردن‪ ،‬بؤية وةك ضؤن دروستة بؤ‬ ‫ضارةسةركردن َ‬ ‫كرى وةربطريَيت‪ ،‬بؤ نوشتةكردنيش‬ ‫بةهةمان شَيوة دروستة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫يد خْ ُ‬ ‫اسا‬ ‫بةلطةيش ئةمةية‪َ :‬‬ ‫ال ْدِر ِّى َأ َّن َن ً‬ ‫“ع ْن َأِبى َسِع ٍ‬ ‫بي‬ ‫ِم ْن َأ ْ‬ ‫اب َر ُس ِ‬ ‫ول اللهَِّ (‪َ )h‬كا ُنوا فى َسَف ٍر َفَم ُّرواحِ َ‬ ‫ص َح ِ‬ ‫اسَت َ‬ ‫وه ْم َفَل ْم ُي ِضي ُف ُ‬ ‫ضا ُف ُ‬ ‫وه ْم‪َ ،‬فَقالُوا‬ ‫ِم ْن َأ ْحَي ِ‬ ‫اء ا ْلَعَرِب َف ْ‬ ‫لهَُ � ْم‪َ :‬ه ْل ِف ُ‬ ‫اب‪،‬‬ ‫ص ٌ‬ ‫اق َف�ِ�إ َّن َسيَ‬ ‫ِّد الحْ َ ي َلِدي ٌغ َأ ْو ُم َ‬ ‫يك ْم َر ٍ‬ ‫ال َر ُج ٌل ِم ْن ُه ْم‪َ :‬نَع ْم َفَأَتا ُه َفَرَقا ُه ِبَف حِ َ‬ ‫َفَق َ‬ ‫بَأ‬ ‫اب َفرَ​َ‬ ‫اتِة ا ْلِكَت ِ‬ ‫الر ُج ُل َف ُأ ْعِطي َقِطيعًا ِم ْن َغَن ٍم َفَأَبى َأ ْن َي ْقَبَلَها‪َ .‬وَق َ‬ ‫ال‪:‬‬ ‫َّ‬ ‫ِلنِب ِّى (‪َ ،)h‬فَأَتى َّ‬ ‫ِك ل َّ‬ ‫َح َّتى َأ ْذ ُكَر َذل َ‬ ‫النيِب (‪َ )h‬فَذَكَر‬ ‫ْت ِإالَّ ِبَف حِ َ‬ ‫ال‪َ :‬يا َر ُس َ‬ ‫ِك َلهُ‪َ ،‬فَق َ‬ ‫َذل َ‬ ‫ول اللهَِّ َواللهَِّ َما َرَقي ُ‬ ‫اتِة‬ ‫اك َأ َّنَها ُر ْقَي ٌة‪ُ ،‬ث َّم َق َ‬ ‫ال‪َ :‬وَما َأ ْدَر َ‬ ‫اب‪َ ،‬فَتَب َّسَم َوَق َ‬ ‫ال‪:‬‬ ‫ا ْلِكَت ِ‬ ‫‪34‬‬ ‫َ‬ ‫ُخ ُذواِم ْن ُه ْم َو ْ‬ ‫ْم َمَع ُك ْم” ‪ .‬واتة‪ :‬كؤمةلَيك‬ ‫اضِرُبوا ل‬ ‫ِيِب َسه ٍ‬ ‫َ‬ ‫لةهاوةالني ثَيغةمبةر (‪ )h‬لةسةفةرَيكدا دايان بةالي‬ ‫ناوضةيةكي عةرةبنشيندا‪ ،‬داوايانكرد ببنة ميوانيان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫قبولياننةكرد‪ ،‬ثاشان هاتن بؤ‬ ‫عةرةبنشينةكانيش‬ ‫الي���انء وت��ي��ان‪ :‬ئايا نوشتةضيتان ت�َي��داي��ة؟ ضونكة‬ ‫َ‬ ‫لةهاوةالنيش‬ ‫طةورةي ناوضةكةمان ط��ةزراوة‪ ،‬يةكَيك‬ ‫ف��ةرم��ووي‪َ :‬‬ ‫بةل َي‪ ،‬ثاشان ضوو سورةتي (الفاحتة)ي‬ ‫بةسةرداخوَيندو كابرا ضاكبوويةوة‪َ ،‬‬ ‫خةلكةكةيش بِرَيك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةهاوةلةكة بةخشي‪ ،‬ئةويش وةرينةطرتء‬ ‫ئاذةليان‬ ‫فةرمووي‪ :‬با ئةمة لةالي ثَيغةمبةر (‪ )h‬باسبكةم‪.‬‬ ‫ج��ا هاتة خزمةتي ثَيغةمبةر (‪)h‬و باسةكةي بؤ‬ ‫طيرَِايةوةو فةرمووى‪ :‬تةنها بةسورةتي (الفاحتة) دوعام‬ ‫بؤ ك��رد‪ ،‬ثَيغةمبةريش (‪ )h‬زةردةخةنةيةكيكردو‬ ‫فةرمووي‪ :‬دةي تؤ ضووزانيت ئةوة نوشتةية؟ ثاشان‬ ‫فةرمووي‪ :‬لَييانوةرطرنء بةشَيكيشى بؤ من دابنينَ ‪.‬‬ ‫دووب���ارة ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةف��ةرم��وَي��ت‪ِ“ :‬إ َّن َأ َح� َّ‬ ‫�ق‬ ‫اب اللهَِّ”‪ .35‬وات��ة‪ :‬شياوترين‬ ‫َما َأ َخ� ْ�ذتمُ ْ َعَليِْه َأ ْج � ًرا ِكَت ُ‬ ‫ش��ت �َي��ك ك���ةك���رَي���ي ل���ةس���ةروةرب���ط���رن ئ��اي��ةت��ةك��ان��ى‬ ‫قورئانن‪ .‬لةسؤنطةى ئةم فةرموودةيةيشةوة زؤرَيك‬ ‫لةزانايان كرَيوةرطرتنيان لةسةر نوشتةى شةرعي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪89‬‬


‫حوكمء مةرجةكانى نوشتةى شةرعى ضني؟‬

‫بةدروستداناوة‪.‬‬ ‫خوَينةرى ب��ةِرَي��ز‪ :‬ف��ةرم��وودةى زؤري��ش دةرب��ارةي‬ ‫حةرامَيتيي نوشتةو خؤلَيبةدوورطرتين هاتوون‪ ،‬وةك‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪َ“ :‬ي ْد ُخ ُل الجْ َ َّنَة ِم ْن أُ َّمِتى‬ ‫اب‪َ .‬قالُوا‪َ :‬وَم ْن ُه ْم َيا َر ُس َ‬ ‫َس ْبع َ‬ ‫ول اللهَِّ‬ ‫ُون َأ ْل ًفاِبَغيرِْ ِح َس ٍ‬ ‫(‪)h‬؟ َق َ‬ ‫ون َو َال َي ْسترَ ْ ُق َ‬ ‫ين َال َي ْكَت ُو َ‬ ‫ال‪ُ :‬ه ُم الَِّذ َ‬ ‫ون َوَعَلى‬ ‫‪36‬‬ ‫َربِ​ِّه ْم َيَتَو َّك ُل َ‬ ‫ون” ‪.‬‬ ‫لا َأتمَ َّ‬ ‫يم ًة َف� َ‬ ‫��ن َع� َّ�ل� َ‬ ‫ه��ةروةه��ا دةف��ةرم��وَي��ت‪َ“ :‬م ْ‬ ‫�ق مَِ‬ ‫تَ‬ ‫للهَُّ َ ‪37‬‬ ‫اللهَُّ َل ُه َوَم ْن َع َّل َق َوَدَعً��ة َف َ‬ ‫ال َوَدَع ا لُ��ه” ‪ .‬ديسانةوة‬ ‫دةفةرموَيت‪َ“ :‬م ْن َتَع َّل َق َش ْي ًئا ُوِك َلِإَليِْه”‪.38‬‬ ‫ئ���ةم ف���ةرم���وودان���ة ب��ةش �َي��وةي��ةك��ى خ����راث ب��اس��ي‬ ‫نوشتةكردن دةكةن‪ ،‬ضونكة هةندَيكجار سةردةكَيشَيت‬ ‫ب��ؤ هاوبةشثةرسيت‪ ،‬ب� َ‬ ‫��ةالم ئةمانة باسي نوشتةي‬ ‫سةردةمى نةفامَييت دةكةنء مةبةست لةنوشتةيةكة‬ ‫ئةو مةرجانةي س��ةرةوةي تَيدانةبَيت‪ ،‬يان مةبةست‬ ‫ل��ةن��وش��ت��ةي��ةك��ة ب��ةت��اك��ة ه��ؤك��اري ش��ي��ف��او ض��ارةس��ةر‬ ‫ب��زان��رَي��ت‪ ،‬ي��اخ��ود ئ��ةو ن��وش��ت��ان��ةن ك��ة ج��ادووط��ةرو‬ ‫َ‬ ‫فالضييةكان دةيكةنء دوورن لةِرَينماييةكانى قورئاني‬ ‫ثريؤزو زيكرة شةرعيية ثريؤزةكانةوة‪ ،‬هةر نوشتةيةك‬ ‫ئ��اواب�َي��ت‪ ،‬ئ��ةوا ح��ةرام��ةو دةبَيتة ه��ؤي ت��اوان��ب��اريء‬ ‫دةرض����وون ل��ةس��ن��وورى شةريعةتى ث��اكء بَيطةردي‬ ‫ئيسالم‪.‬‬ ‫هةروةك زاناياني ئيسالم روونكردنةوةيان لةسةر‬ ‫“وَهَذا َأي ً‬ ‫ْضا َي ْرِج ُع‬ ‫ئةم فةرموودانة داوةء فةرموويانة‪َ :‬‬ ‫ون َذل َ‬ ‫َم ْعَنا ُهِإلىَ َما َق َ‬ ‫يَتَم ُل َأ ْن َي ُك َ‬ ‫ِك َوَما‬ ‫ْد َوَق ْد حُ ْ‬ ‫ال َأُبو ُعَبي ٍ‬ ‫َأ ْشَبَه ُهِم َن َّ‬ ‫يم ْن َتَع َّلَقَها َو ُهَو َيَرى مَ​َ‬ ‫تاَم‬ ‫النهْي َوا ْلَكَرِاه ِ‬ ‫يةِف َ‬ ‫ا ْلَع ِافَيِة َوَزَو َ‬ ‫ال ا ْلِع َّلِة ِم ْنَها َعَلى َما َك َ‬ ‫َّة‬ ‫ان َأ ْه ُل الجْ َ ِ‬ ‫اهِليِ‬ ‫للهَّ‬ ‫صَنع َ‬ ‫ُون َفَأ َّما َم ْن َتَع َّلَقَها ُمَترَِب ًكا ِبِذ ْكِر ا ِ َتَعالىَ ِفيَها‬ ‫َي ْ‬ ‫للهَُّ‬ ‫اش َ‬ ‫ف ِإالَّ ا َو َال َداَفَع َع ْن ُه ُسَوا ُه َف َ‬ ‫ال‬ ‫َو ُهَو َي ْعَل ُم َأ ْن َال َك ِ‬ ‫للهَُّ ‪39‬‬ ‫سِبَهاِإ ْن َشاَء ا ” ‪.‬‬ ‫َب ْأ َ‬ ‫شَيخ نةمريى قورتوبي‪-‬يش دةف��ةرم��وَي��ت‪“ :‬ومنع‬ ‫مما ك��ان أه��ل اجلاهلية يصنعون من تعليق التمائم‬ ‫والقالئد يظنون أنها تقيهم وتصرف البالء عنهم وذلك‬ ‫ال يصرفه إال اهلل عز وج��ل وه��و املعايف واملبتلي ال‬ ‫شريك له فنهاهم رسول اهلل (‪ )h‬عما كانوا يصنعون‬ ‫من ذلك يف جاهليتهم”‪.40‬‬ ‫ئيمام مةناوى‪-‬يش دةفةرموَيت‪(“ :‬من تعلق شيأ)‬ ‫أي متسك بشيء لدفع حنو م��رض واعتقد أن��ه فاعل‬ ‫الشفاء (وكل إليه) أي وكل اهلل شفاءه إىل ذلك الشيء‬ ‫فال ينفع أو املراد من علق متيمة من متائم اجلاهلية أو‬ ‫من تعلقت نفسه مبخلوق دون اهلل وكل إليه)‪.41‬‬ ‫هةروةها ئيمام سندى دةفةرموَيت‪“ :‬امل��راد متائم‬ ‫اجلاهلية مثل اخلرزات وأظفار السباع وعظامها‪ ،‬وأما‬ ‫ما يكون بالقرآن واألمساء اإلهلية فهو خارج عن هذا‬ ‫‪90‬‬

‫احلكم بل هو جائز”‪.42‬‬ ‫هةموو ئةم وتة جياوازانةيش جةخت لةسةر يةك‬ ‫حةقيقةت دةكةنةوةو يةك ناوةرؤكيان هةية‪ ،‬ئةويش‬ ‫ئ��ةوةي��ة وةك ل��ةدةق��ى وت��ةك��ةى شَيخ مةنصور عةىل‬ ‫ناصف‪-‬ـةوة بؤمان رووندةبَيتةوة‪ ،‬كة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫“ثَيغةمبةر (‪ )h‬رَيطريي لةو نوشتانة كردبوو كة‬ ‫هاوبةشثةيداكردنيان تَيدابوو َ‬ ‫بو خواى تاكء تةنها‪،‬‬ ‫ياخود سيحرو جادو بوون‪ ،‬يان نوشتةكان بةزماني‬ ‫عةرةبي ن��ةدةك��ران‪ ،‬ضونكة ئةم ج��ؤرة نوشتانة هيي‬ ‫س���ةردةم���ي ن��ةف��ام��ي ب����وون‪ ،‬ب��ؤي��ة ث�َي��غ��ةم��ب��ةر (‪)h‬‬ ‫رَي��ط��ري��ي��ل �َي��ك��ردب��وون‪ ،‬ئ��ةط��ي��ن��ا ن��وش��ت��ةي ش��ةرع��ي��ي‬ ‫رَي��ط��ةث �َي��دراوو دروس��ت��ة‪ ،‬ه���ةروةك ل��ةف��ةرم��وودةك��ةدا‬ ‫بةئاشكرا دي��ارة‪ ،‬كة ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫هةركةسَيك دةتوانَيت س��وود بةكةسَيك بطةيةنَيت‪،‬‬ ‫ئ���ةوة ب��ا سووديثَيبطةيةنَيت‪ .‬ك��ة ئ��ةم��ة رَي��ط��ةدان��ة‬ ‫بةنوشتةي شةرعي”‪ .43‬كةواتة ئةم فةرموودانة كاتَيك‬ ‫دةب��ن��ة ه��ةِرةش��ة ب��ؤ كةسانى نوشتةكارو داواك���ارى‬ ‫نوشتة كة خةلةلَيك لةو مةرجانةدا هةبَيت ه��ةروةك‬ ‫ثَيشرت بامسانكردن‪ ،‬وة دةبَيت لةوةيش ئاطاداربني‬ ‫كة َ‬ ‫هةلواسينى جطة لةنوشتة شةرعييةكان ‪-‬وةك‪:‬‬ ‫موروو‪ ،‬ىَ‬ ‫نال ئةسث‪ ،‬شاخى ئاسك‪َ ،‬‬ ‫طولةطةمن‪ ،‬بةردى‬ ‫ك��ون��دار‪ ،‬وَي��ن��ةى ل��ةث��ي دةس���ت‪ -... ،‬ناضنة ري��زى‬ ‫نوشتةى شةرعييةوةء ئةمانة شتانَيكى خورافاتء‬ ‫َ‬ ‫خةيالينيء ب �ِرواب��وون بةكاريطةرييان مةترسيية بؤ‬ ‫سةر بريوباوةِرى راستةقينةى موسولمَ ان‪.‬‬ ‫ مةترسييةكاني ضوون بؤ الى كةسانى‬‫جادوطةرو َ‬ ‫فالضيء بةختطرةوة‪:‬‬ ‫بةداخةوة ئةوةى جَيطةى نيطةرانيية‪ ،‬كةسانَيكى‬ ‫خ�����راثء دوور ل���ةخ���واو دوور ل��ةب��ةه��اى ث�ي�رؤزى‬ ‫ئ��ي��س�لام��ىء ئ��ي��ن��س��ان��ي‪ ،‬ئ���ةم���ِرؤ ب���ةن���اوى ئ��اي��ي��ن��ةوة‬ ‫ربينء‬ ‫خةريكى طريفان ثِركردننء كةوتوونةتة دةست ِ‬ ‫قِركردنى طريفانى كةسانَيكى ساويلكةو س��ادة كة‬ ‫سةردانياندةكةن‪ ،‬لةِراستيدا ئةمة س��ةرةِراى ئةوةي‬ ‫ريؤدانى سامانَيكى زؤرةو كةسانَيكى بَيويذدانء‬ ‫بةف ِ‬ ‫َ‬ ‫دل�ِرةقء نةفام لَييسوودمةنددةبن‪ ،‬لةهةمان كاتيشدا‬ ‫خ��ؤف��ري��ودانء خؤطةوجاندنء بَيمتمانةيية بةخواو‬ ‫ثاشانيش ب��ةخ��ودى خ��ؤم��ان‪ .‬زؤر سةيرة م��رؤظ بةو‬ ‫مةزنييةوة ضاوةِرَيى دياريكردنى ق��ةدةرو ئاييندةى‬ ‫خ��ؤي بَيت كة لةاليةن مرؤظَيكى وةك خؤيةوة بؤى‬ ‫دي��اري��ب��ك��رَي��ت‪ ،‬ئ��ةم��ةي��ش ط��ةورةت��ري��ن ستةمكردنة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطة بةطشتى لةم‬ ‫لةخودى خؤمان‪ ،‬بؤية ثَيويستة‬ ‫ثرسة ئاطاداربَيت‪ ،‬بةتايبةتييش طةجنانء تايبةترتيش‬ ‫ضينى ئافرةتان‪ ،‬كة زياتر ئةوان دووضارى ئةم َ‬ ‫هةلةية‬ ‫دةبنةوة‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫حوكمء مةرجةكانى نوشتةى شةرعى ضني؟‬

‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪“ :‬من أتى ساحرا أو‬ ‫كاهنا أو عرافا فصدقه مبا يقول‪ ،‬فقد كفر مبا أنزل‬ ‫على حممد (‪ .44”)h‬وات���ة‪ :‬هةركةسَيك بضَيت بؤ‬ ‫الى جادووطةر يان َ‬ ‫فالضي يان ئةستيرَ ةناسَيكء بِروا‬ ‫بةقسةكانى بكات‪ ،‬ئةوا ب �ِرواى بةو قورئانة نيية كة‬ ‫هاتووة بؤ موحةممةد (‪.)h‬‬ ‫ف�����ةرم�����وودةى زؤر ل����ةم ب����ارةي����ةوة ه���ات���ووة كة‬ ‫موسولمَ انان ب�َي��داردةك��ةن��ةوة لةكةوتنة نَيو َ‬ ‫هةلةى‬ ‫طةورةى لةم شَيوةية‪ ،‬كة سةرةجنام بةرةو كوفرء شريك‬ ‫سةردةكَيشَيت‪ ،‬ئَيمةيش ليرَ ةدا تةنها بةو فةرموودةية‬ ‫ك��ؤت��اي��ي��دةه �َي��ن�ين‪ ،‬ب����ؤئ����ةوةى زي���ات���ر ب��اس��ةك��ةم��ان‬ ‫درَيذةنةكَيشَيت‪.‬‬ ‫ثةراو َيزةكان‪:‬‬ ‫‪ 1‬رواه البخاري‪.4439 :‬‬ ‫‪ 2‬رواه مسلم‪.5862 :‬‬ ‫‪ 3‬ثيَغةمبةر (‪ )h‬ر َ​َيطريي لةو نوشتانة كردبوو كة‬ ‫هاوبةشثةيداكردنيان تيَدابوو َبو خوا‪ ،‬ياخود سيحرو جادوو‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫‪ 4‬رواه مسلم‪.5859 :‬‬ ‫‪ 5‬اآلداب للبيهقي‪.271 :‬‬ ‫‪ 6‬رواه اإلمام مالك فى املوطأ‪.2739 :‬‬ ‫‪ 7‬رواه إبن حبان يف صحيحه‪ ،6098 :‬قال شعيب‬ ‫األرناؤوط‪ :‬رجاله ثقات رجال الشيخني‪.‬‬ ‫‪ 8‬صحيح إبن حبان بأحكام األرناؤوط‪.149 /13 :‬‬ ‫‪ 9‬رواه مسلم‪.5853 :‬‬ ‫‪ 10‬رواه اإلمام أمحد فى مسنده‪ ،6696 :‬والرتمذي فى‬ ‫سننه‪ ،3528 :‬وأبوداود‪ ،3893 :‬وإبن أبي شيبة‪.23537 :‬‬ ‫‪ 11‬تفسري القرطيب‪.232 /10 /5 :‬‬ ‫‪ 12‬تفسري القرطيب‪.233 /10 /5 :‬‬ ‫‪ 13‬تفسري القرطيب‪ 231 /10 /5 :‬ـ ‪.233‬‬ ‫‪ 14‬رواه إبن أبي شيبة يف املصنف‪.23533 :‬‬ ‫‪ 15‬رواه إبن أبي شيبة‪.23535 :‬‬ ‫‪ 16‬ئايةتةكانى (تةعويز) ئةو ئايةتانةن كة ثةناطرتنى‬ ‫مرؤظيان تيَداية بةخواى ثةروةردطار لةشةيتانى نةفرةتليَكراو‪،‬‬ ‫وةك سورةتةكانى (الفلق‪ ،‬الناس)و سةرجةم ئةو ئايةتانةى كة‬ ‫ثةناطرتنيان تيَداية‪.‬‬ ‫‪ 17‬رواه إبن أبي شيبة‪.23541 :‬‬ ‫‪ 18‬رواه إبن أبي شيبة‪.23540 :‬‬ ‫‪ 19‬رواه إبن أبي شيبة‪.23537 :‬‬ ‫‪ 20‬رواه إبن أبي شيبة‪.2342 :‬‬ ‫‪ 21‬رواه إبن أبي شيبة‪ ،23974 :‬واهلندي يف كنز‬ ‫العمال‪.620 :‬‬

‫‪ 22‬تفسري القرطيب‪.231 /10 /5 :‬‬ ‫‪ 23‬البدعة يف مفهومها اإلسالمي الدقيق‪.160 :‬‬ ‫‪ 24‬الفتاوى الكربى‪ :‬أمحد بن عبد احلليم بن تيمية‬ ‫احلراني‪.74 /5 :‬‬ ‫‪ 25‬مغين احملتاج‪ :‬للخطيب الشربيين‪ 119/3 :‬ـ ‪.120‬‬ ‫سي مةرجةى سةرةوة هةموو زانايان يةكدةنطن‬ ‫‪ 26‬ئةم َ‬ ‫لةسةرى‪ ،‬كة هةر نوشتةيةك ئةم مةرجانةى تيَدابوون‪ ،‬ئةوا‬ ‫نوشتةيةكى شةرعىء دروستة‪ .‬ب ِروانة‪ :‬املفصل يف أحكام‬ ‫املرأة والبيت املسلم‪ :‬د‪ .‬عبدالكريم زيدان‪.115/3 :‬‬ ‫‪ 27‬بؤ مةرجةكانى (‪ )5 ، 4‬ب ِروانة‪ :‬البدعة يف مفهومها‬ ‫اإلسالمي الدقيق‪ 162 :‬ـ ‪.163‬‬ ‫‪28‬بؤ ئ��ةم مةرجانةى س���ةرةوة‪ ،‬سةيرى ثيَطةى‬ ‫(نفساني) بكة‪http://www.nafsany.cc/vb/ :‬‬ ‫‪showthread.php?t=51758‬‬ ‫‪ 29‬بؤ ئ��ةم مةرجانةى س���ةرةوة‪ ،‬سةيرى ثيَطةى‬ ‫(نفساني) بكة‪http://www.nafsany.cc/vb/ :‬‬ ‫‪51758=showthread.php?t‬‬ ‫‪ 30‬رواه الطرباني يف املعجم الكيرب‪ ،20670 :‬قال‬ ‫اهليثمي ورجاله ثقات‪ ،‬جممع الزوائد‪.99 /5 :‬‬ ‫‪ 31‬بؤ ئةم دوو مةرجةى كؤتايي‪ ،‬سةريرى (موقع أبواب‬ ‫القران الكريم) بكة‪http://www.qurandoors. :‬‬ ‫‪2319=com/vb/showthread.php?t‬‬ ‫‪ 32‬فقه السرية النبوية‪.340 :‬‬ ‫‪ 33‬املغين‪ :‬عبد اهلل بن أمحد بن قدامة املقدسي‪/6 :‬‬ ‫‪.143‬‬ ‫‪ 34‬رواه مسلم ‪.5863 :‬‬ ‫‪ 35‬رواه البخاري‪.5737 :‬‬ ‫‪ 36‬رواه البخاري‪ ،6541 :‬ومسلم‪ ،546 :‬واللفظ له‪.‬‬ ‫‪ 37‬رواه البيهقي يف السنن الكربى‪ ،20090 :‬واحلاكم فى‬ ‫املستدرك‪ ،7501 :‬والطرباني يف املعجم الكبري‪.14508 :‬‬ ‫‪ 38‬رواه البيهقي يف السنن الكربى‪ ،20097 :‬واحلاكم‬ ‫فى املستدرك‪.7503 :‬‬ ‫‪ 39‬السنن الكربى ويف ذيله اجلوهر النقي‪ :‬عالء الدين‬ ‫علي بن عثمان املارديين الشهري بإبن الرتكماني‪.350 /9 :‬‬ ‫‪ 40‬التمهيد ملا يف املوطأ من املعاني واألسانيد‪ /‬أبو‬ ‫عمر يوسف بن عبد اهلل بن حممد بن عبد الرب بن عاصم‬ ‫النمري القرطيب‪.162 /17 :‬‬ ‫‪ 41‬التيسري بشرح اجلامع الصغري‪ /‬اإلمام احلافظ زين‬ ‫الدين عبد الرؤوف املناوي‪.795 /2 :‬‬ ‫‪ 42‬عون املعبود شرح سنن أبي داود‪ /‬حممد مشس‬ ‫احلق العظيم آبادي أبو الطيب‪.250 /10 :‬‬ ‫‪ 43‬غاية املأمول شرح التاج اجلامع لألصول‪ /‬الشيخ‬ ‫منصور علي الناصف‪.214 _ 213 /3 :‬‬ ‫‪ 44‬رواه البيهقي يف السنن الكربى‪.16274 :‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪91‬‬


‫سةرةتاي بانطةوازي ث َيغةمبةر (‪)h‬ء‬ ‫دامةزراندني ئيدارةو ر َيكخسنت‬ ‫ن‪ :‬ماكوان كةريم‬

‫بةشي ضوارةم‬

‫ل���ةدواي ئ���ةوةي ك��ة ثَيغةمبةر (‪ )h‬زان��ي وةح��ي بؤ‬ ‫هاتووةء لةاليةن خواي طةورةوة َ‬ ‫هةلبذَيرراوةء ئيرت خواي‬ ‫طةورة ئاِراستةيدةكاتء بانطةوازةكةي بؤ هةموو َ‬ ‫خةلكييةو‬ ‫دةبَيت بيطةيةنَيت‪ ،‬ئةميش ثَيويستيي بةنوخبةيةك هةية‬ ‫كة ئ��ةم بانطةوازة بطةيةنَيت‪ ،‬دةب�َي��ت ل��ةس��ةرةت��اوة ضؤن‬ ‫بانطةواز بكاتء ئ��ةم نوخبةية دروستبكات تا بتوانَيت‬ ‫لةداهاتوويةكي نزيكدا ك� َ‬ ‫�ؤلء ئةركي بانطةوازةكة خباتة‬ ‫سةرشاني ئ��ةوان��ي��شء ه��اوك��اري�بن ل��ةب��ان��ط��ةوازةك��ةي��دا تا‬ ‫لةدواي بانطةواز بتوانن ئةم بريوباوةِرة بكةنة ئايدؤلؤذياو‬ ‫شؤِرشء بزاوتَيكي طةورةي ثَيدروستبكةن‪ ،‬ئةم شؤِرشء‬ ‫خةباتء طؤِرانكاريية ثَيويستيي بةبةرنامةو نوخبةو َ‬ ‫خةلك‬ ‫سي ثَيكهاتةية دةبنة ئايدؤلؤذياو طؤِرانكاريء‬ ‫هةية‪ ،‬ئةم َ‬ ‫خةباتةكةي ثَيدةسازَينرَيت‪ ،‬ئةمةيش ئاِراستةي خواي‬ ‫طةورة بوو بؤ سةروةرمان (‪ ،)h‬ئينجا تَيطةيشتين باشي‬ ‫هاوةلاَ كاني ثَيغةمبةر (‪ )h‬بوو‪ ،‬رةزامةنديي خوا لةوانيش‬ ‫بَيت‪.‬‬ ‫ثَيشئةوةي دةستبكةم بةباسي ذياننامةي سةروةرمان‪،‬‬ ‫دةمةوَيت وشةي ئايدؤلؤذياو ثَيكهاتةكةي روونبكةمةوة‪:‬‬ ‫ ‪-‬ئايدؤلؤذياي ئيسالم ضيية؟‬ ‫س��ةرةت��ا ب��ؤئ��ةوةي سةلةفييةكاني دةقء مةدخةليي‬ ‫ل��ةق لَيماننةكةن ب��ةه��ؤس��ة‪ ،‬ومت���ان ئيسالم دي��ن��ة‪ ،‬ب��ةلاَ م‬ ‫«ب�يروب��اوةِرو بانطةوازو َ‬ ‫خةلكةكةي دةبنة ئايدؤلؤذيا»‪..‬‬ ‫ئةمانةي بامسانكرد لةدينةوة سةرضاوةيانطرتووة كة‬ ‫ئاييين ثريؤزي ئيسالمة‪.‬‬ ‫بريوباوةِرةكانيرت لةسةر بنةماي فةلسةفة ئايدؤلؤذيا‬ ‫دروستدةكةنء دةيكةنة رَيباز‪ ،‬ضونكة فةلسةفة بالاَ ي بةرزترة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫لةزانست ‪ ..‬بةوثَييةي زانست بؤخؤي دي��ارةو‬ ‫لاَ‬ ‫هاوكَيشةو بريدؤز ئةجنامَيكي زانستيت ثَيدةخبشن‪ ،‬بة م‬ ‫فةلسةفة طةِرانة ب��ةدواي ونبووةكاني ذيانداء هةموو ئةو‬ ‫شتانةي زانست نةيسةملاندوونء وةلاَ مينةداوةتةوة‪ ،‬ئةو‬ ‫لةناو خؤيدا جَيطةي بؤ كردوونةتةوة‪ .‬ئايني لةهةموويان‬ ‫ط���ةردن ب��ةرزت��رة‪ ،‬ضونكة وةلاَ م���ي فةلسةفةي داوةت���ةوة‪،‬‬ ‫لةئةجنامي ئايينةكان فةيلةسوف دروستبووة‪ ،‬ئةستيرَ ةي‬ ‫ئيسالم لةئامساندا بةدرةوشاوةيي ماوةتةوةو هةمووياني‬ ‫بةجيهَيشتء وةلاَ مي هةموو ثرسيارةكاني شوَينكةوتوواني‬ ‫‪92‬‬

‫ئةداتةوة‪ ،‬كؤتايي جيهاني دياريكردووة‪ ،‬داهاتووي مرؤظي‬ ‫روونكردؤتةوة‪ ،‬ئيسالم وةلاَ م��ي هةموو ئةو ثرسيارانةي‬ ‫داوت��ةوة كة باس لة‪ :‬بوون‪ ،‬ط��ةردوون‪ ،‬ذيان‪ ،‬دةس��ةلاَ تء‬ ‫مرؤظ دةكةن‪.‬‬ ‫لاَ‬ ‫ك���ةوات���ة رؤذئ�������اواو رؤذه��������ة تء ه��ةم��و ب�ي�روب���اوةرة‬ ‫م��رؤظ��ك��ردةك��ان ل��ةوة دةت��رس��ن ك��ة ئيسالم بةئايدؤلؤذيا‬ ‫رووبةِروويانبَيتةوة‪ ،‬وة ئةو كاتة ئةوان دةبَيت بةرانبةرةكةيان‬ ‫كة ئيسالمة‪ -‬خةولَيبخةن‪ ،‬يان سةرخؤشيبكةن‪ ،‬وةك بؤ‬‫م��اوةي دوو س��ةدة دةِروات ئةو كارةيان ك��ردووةء نةيان‬ ‫توانيويانة رووبةِرووي ئايدؤلؤذياكةي ببنةوة‪.‬‬ ‫ئايدؤلؤذياي ئيسالمي ثَيكهاتووة َ‬ ‫سي‬ ‫لةبالةخانةيةكي َ‬ ‫نهؤمي‪ ،‬لةناو هةر نهؤمَيكدا ضةند ثايةيةكي تَيداية‪:‬‬ ‫نهؤمي يةكةم‪ /‬مةنهةج‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلسازي‪.‬‬ ‫نهؤمي دووةم‪/‬‬ ‫نهؤمي سَييةم‪ /‬بزاوت‪.‬‬ ‫نهؤمي ي��ةك��ةم‪ /‬مةنهةج دةط��رَي��ت��ةوة‪ :‬مةنهةج رؤح��ي‬ ‫ئايدؤلؤذيايةو بةماناي ئةو بةرنامة تؤكمةيةية كة ثايةكاني‬ ‫ئاييين ئيسالمي ثَيكهَيناوةء بريتني لةقورئانء سوننةت‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هاوةلاَ ن‪.-‬‬ ‫–واتة‪ :‬قورئانء سريةي ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫بؤئةوةي بنةماي ئايدؤلؤذياي ئيسالمي دامةزرَينني‪،‬‬ ‫ثَيويستيمان بةضةند ثايةيةكة لةم مةنهةجةدا‪:‬‬ ‫ثايةي يةكةم‪ /‬ديدي بريوباوةِر؛ واتة‪ :‬بنةماي بريوباوةِرت‬ ‫لةسةر ضي دادةمةزرَيت؟ سةلةف‪ ،‬موعتةزيلة‪ ،‬ماتؤريدي‪،‬‬ ‫ئةشعةري‪ ،‬مورجيئة‪...‬تاد‪ .‬وةهةروةها دةبَيت بريوباوةِري‬ ‫روونت هةبَيت‪ ،‬كة سوثاس بؤ خوا ئَيمةي ئةهلي سوننةتء‬ ‫جةماعةت بريوباوةِرمان روونء ئاشكراية‪.‬‬ ‫ثايةي دووةم‪ /‬ديدي هزرو جيهانبيين‪ :‬تَيطةيشتنت بؤ‬ ‫طةردوون‪ ،‬مرؤظ‪ ،‬دةسةلاَ تء ذيان‪...‬تاد‪ .‬واتة‪ :‬بؤضووني‬ ‫ديدو فيكري بؤ ئةم ذيانة دةطرَيتةوة‪.‬‬ ‫ثايةي سَييةم‪ /‬بةرنامةي سياسيء طوتاري سياسي‬ ‫ث��ةي �ِرةوو ثرؤطرامي ن��اوخ��ؤ‪-‬؛ ب��ةوات��اي ثاراستين مايف‬‫م���رؤظء ذينطة‪ ،‬ف��رةدي��دي ‪ ،‬ث���رؤذةي ئ��اب��ووري‪ ،‬ئ��ي��دارةي‬ ‫سياسي ك��ة ث�َي��ك��ه��ات��ووة ل��ة‪ :‬خ���اك‪ ،‬خ� َ‬ ‫�ةل��ك‪ ،‬دةس����ةلاَ تء‬ ‫سةربةخؤيي‪.‬‬ ‫ث��اي��ةي ض���وارةم‪ /‬مةنهةجي ث����ةروةردة (ق��ي��ي��ةم)‪ :‬ئةمة‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫سةرةتاي بانطةوازي ثيَغةمبةر (‪)h‬ء دامةزراندني ئيدارةو ريَكخسنت‬

‫سي بنةما‬ ‫ثَيكهاتةي رةوشت (سلوك)ةء لةبنةِرةتدا لةسةر َ‬ ‫ثالفتةي َ‬ ‫ثَيكدَيت كة ئةمانةن‪َ :‬‬ ‫دلء دةروون (تةزكييةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةو نةرييت‬ ‫نةفس)‪ ،‬رةفتارو رةوش��ت‪ ،‬ئادابي ناو‬ ‫رةسةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ ‪-‬كؤمةلسازي ضيية؟‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلسازي جةستةو ثةيكةري ئايدؤلؤذياية‪ ،‬بةو‬ ‫مانايةي كة ئايديؤلؤذياكة ب��ةط��ةِردةخ��اتء لةتيؤرييةوة‬ ‫َ‬ ‫دةجيولَينَيت‪.‬‬ ‫دةيكاتة هَيزَيكي ثراكتيكيء لةمةيداندا‬ ‫َ‬ ‫سي ثايةي تايبةتيي‬ ‫كؤمةلسازيي ئيسالمي‪ ،‬خاوةني َ‬ ‫بي يةكرتيش ناطوجنَيت‪.‬‬ ‫خؤيةتيء نة زياددةكات نة كةم‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫ثايةي يةكةم‪ /‬رةمز ‪-‬سةركردة يان رَيبةر يان كؤمةل‪:-‬‬ ‫ئ���ةوةي ك��ة ث��ي��ادةي ئ��اي��دي��ؤل��ؤذي��ةك��ة دةك����اتء ب��ةرن��ام��ةو‬ ‫ثالني بؤ دةكَيشَيت‪ ،‬دةستنيشاني تةوةرةكاني دةكاتء‬ ‫ئ��اِراس��ت��ةي نوخبة دةك���ات‪ ،‬وةك ل��ةم ب��اس��ةي ذياننامةي‬ ‫ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬زياتر بؤمان رووندةبَيتةوة‪.‬‬ ‫ثايةي دووةم‪ /‬نوخبةي َ‬ ‫هةلبذَيرراو يان بذاركراو‪ :‬ئةم‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة بةجوانيء بةضاكي لةبنةماكاني ئةم ئايدؤلؤذيا يان‬ ‫ئةم رَيبازة تَيطةيشتوونء لةنَيواني رَيبةرو جةماوةردان‪،‬‬ ‫ه��ةم��وو ج��ةم��اوةرةك��ة ث��ؤل�َي�نَ ء ث����ةروةردة دةك���ةن‪ ،‬تواناو‬ ‫وزةك��ان��ي��ان ب��ةط��ةِردةخ��ةنء كةسايةتييةكان دةن��اس��نء‬ ‫لةجَيطةي ش��ي��اودا بةكارياندةهَينن‪ ،‬وةك ه��اوةلاَ ك��ان��ي‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬كة هةريةكةيان كارَيكيان ثَيسثيرَ رابوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثَيغةمبةر (‪ )h‬كارياندةكرد‪.‬‬ ‫وةك يةك جةستة‬ ‫ثايةي سَييةم‪ /‬جةماوةر‪ :‬ئةو تواناو وزةيةن كة دةبنة‬ ‫هةوَيين شؤِرشء دامةزراندني سيستةم‪ ،‬دةسةلاَ ت‪ ،‬ذيار‪،‬‬ ‫شارستانييةت‪.‬‬ ‫ ‪-‬بزاوت ضيية؟‬ ‫ب��زاوت خؤراكي هةموو ئايدؤلؤذيايةكة ت��اكء كؤمةلَ‬ ‫ث��ةروةردةك��ات لةسةري بؤ بلاَ وكردنةوةي ئايدؤلؤذياكةو‬ ‫رَيكخسنتء ئيدارةو ضاودَيريء ثالندانان لةسةري‪.‬‬ ‫بزاوت خاوةني دوو ثايةي سةرةكيية‪:‬‬ ‫ثايةي يةكةم‪ /‬بانطةوازو َ‬ ‫هةلوَيست (بةالغء شاهيديدان)‪:‬‬ ‫هةلوَيستيش بةواتاي َ‬ ‫َ‬ ‫هةلوَيستمان لة‪ :‬فرةديدي‪ ،‬مايف مرؤظ‪،‬‬ ‫طوتاري سياسيي بةرانبةر لةهةموو رةهةندةكاني ذياندا‪.‬‬ ‫ثايةي دووةم‪ /‬سرتاتيذييةتء قؤناغكاري‪ :‬بةماناي‬ ‫دةستنيشانكردني ئامانج ب��ةط��وَي��رةي قؤناغةكاني ئةو‬ ‫زةمينةيةي ك��ة ئاماجني دارول��ئ��ي��س�لام��ةء ثَيكهاتةكةي‬ ‫بنةماي سيستةمء دةس��ةلاَ ت��ي ئيسالمييةء بريتيية لة‪:‬‬ ‫حاكمييةت‪ ،‬دادطةري‪ ،‬طوَيِر َ‬ ‫ايةلي‪ ،‬شورا‪.‬‬ ‫ئةوةي كة ئاماذةمثَيدا بريتيية لةئايدؤلؤذياي ئيسالمي‪.‬‬ ‫ضؤن بانطةواز دةستيثَيكرد؟‬ ‫كةواتة ثرسيار ئةوةية ضؤن ئةم ئيدارةو رَيكخستنة‬ ‫كي بانطهَيشتكراو ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫دروستكراو سةرةتا َ‬ ‫لةكَيوة دةستيثَيكرد؟‬

‫بانطةوازي ثَيغةمبةر (‪ )h‬هةروا بةهةِرةمةكي نةبوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو لةسةر بنةماي مةنهةجَيكي رَيكء تةندروست بوو‪،‬‬ ‫ثَيشئةوةي بَيمة س��ةر باسي مةنهةجي ب��ان��ط��ةوازةك��ةي‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬ثَيويستة بثرسني ئ��اي��ا م���رؤظ كاتَيك‬ ‫َ‬ ‫ئيماندةهَينَيت‪َ ،‬‬ ‫بةئةقلء ذيريي؟‬ ‫بةدل دةبَيتة باوةِردار يان‬ ‫يان دةبَيت ئةو كةسةي بانطةوازدةكات خؤشةويست بَيت‬ ‫بةلطةي َ‬ ‫خةلكيدا ئينجا دوايئةوة َ‬ ‫لةدلي َ‬ ‫َ‬ ‫ئةقلي خباتة بةردةم‬ ‫ئةو َ‬ ‫خةلكةي بانطةوازياندةكات؟‬ ‫ك��ةوات��ة لةدةستثَيكي هةموو ئ��ي��دارةو رَيكخستنَيكدا‬ ‫ثَيويستة ئةم دوو ضةمكة رةنطدانةوةيان لةبانطخوازةكةدا‬ ‫هةبَيت‪ ،‬ضونكة مةنهةجي ثَيغةمبةرة (‪)h‬و طرنطرتين‬ ‫شت بؤ بانطةواز خؤشةويسيتء َ‬ ‫بةلطةية‪ ،‬ضونكة زؤرجار‬ ‫ئةوكةسةي كة بانطةوازدةكات‪ ،‬ئةطةرضي خاوةني َ‬ ‫بةلطةي‬ ‫بةهَيزيش بَيت‪ ،‬بةلاَ م ئةطةر خؤشةويست نةبوو‪ ،‬ئةوا ئةو‬ ‫َ‬ ‫وةرناطريي‪ ،‬بةثَيضةوانةيشةوة ئةطةر‬ ‫بريوباوةِرة هةرطيز‬ ‫هاتء بريوباوةِرَيك بوو كةس لَيتَينةطاتء لةسةر بنةماي‬ ‫نازانسيت دامب��ةزرَي��ت‪ ،‬با بانطخوازةكةيش خؤشةويست‬ ‫بَيت‪ ،‬ب��ةلاَ م َ‬ ‫خةلكي هةميشة ب�يروب��اوةِري مةعقولء شيت‬ ‫لؤذيكي وةردةط���رَي���ت ك��ة طوناجوبَيت ل��ةط� َ‬ ‫�ةل سروشيت‬ ‫مرؤظء بريو َ‬ ‫دلء دةروونيدا‪.‬‬ ‫ئةم بريكردنةوةيةي سةروةرمان زؤر تةندروست بوو‪،‬‬ ‫ضونكة بؤ ماوةي (‪َ )600‬‬ ‫سال هيض ثَيغةمبةرَيك نة نيرَ رابوو‪.‬‬ ‫ل��ةو س��ةردةم��ةدا بانطةوازةكة الي َ‬ ‫خةلكي ش��ازو نامؤ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةكان‪ ،‬هةرضةندة لةهةموو سةردةمَيكدا‬ ‫ب��وو بؤ‬ ‫لاَ‬ ‫هةروابووة كة ذيري زوو لةبةردةميدا ضؤك دائةدات‪ ،‬بة م‬ ‫كَيشة لةشةهوةتبازةكانداية كة بؤيان َ‬ ‫قبولناكرَيت‪ ،‬ضونكة‬ ‫ئةو سةردةمة كة سةروةرمان بانطةوازي بؤ يةكخواثةرسيت‬ ‫دةكرد‪ ،‬الي ئةو َ‬ ‫خةلكة زؤر سةرسوِرهَينةربوو‪ ،‬ئايا واز لةو‬ ‫هةموو خواية بهَينن بؤ بانطةشةكةي موحةممةد (‪ )h‬كة‬ ‫بانطياندةكات بؤ يةكخواثةرسيت!‪.‬‬ ‫ياخود دةي��ان��وت‪ :‬ئايا دةشَيت م��رؤظ ثَيغةمبةر بَيت؟‬ ‫ياخود واز لةمةخيواردنةوةء داوينثيسي بهَينني؟!‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةلطةي ئةو سةردةمةو‬ ‫هةموو ئةمانة نامؤبوون‬ ‫ئةم سةردةمةيش‪ ،‬لةم سةردةمةيشدا ئةطةر بةئافرةتَيك‬ ‫َبلَييت‪ :‬بؤضي خؤت رووتكردؤتةوةء دةضيتة سةر شاشةي‬ ‫تةلةظزيؤنء خ��ؤت بائةدةيتء جةستةت ئةلةرزَينيت؟‪،‬‬ ‫بةاليةوة سةيرةو ثَي َ‬ ‫تدةلَيت‪ :‬ئةوة هونةرة!!‬ ‫ياخود بةكةسَيكيرت َ‬ ‫دةلَييت‪ :‬واز لةعةملانييةت بهَينةء‬ ‫ديين خواي طةورة ثيادةبكة‪ ،‬كةضي ئةو تؤ بةكؤنةثةرستء‬ ‫دواكةوتوو تةماشادةكات!‪.‬‬ ‫ب��ؤي��ة ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةف��ةرم��وَي��ت‪ :‬ئاييين ئيسالم‬ ‫ب��ةن��ام��ؤي��ي ه��ات��ووة‪ ،‬ه��ةر بةنامؤييش دةط��ةِرَي��ت��ةوة ناو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةكان‪ ،‬ئةوانةيشي بانطةوازي بؤ دةكةن‬ ‫خةلكيء‬ ‫��دَأ اِإل ْس� َ‬ ‫لا ُم‬ ‫بةنامؤ تةماشادةكرَين‪ ،‬وةك دةف��ةرم��وَي��ت‪َ« :‬ب َ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪93‬‬


‫سةرةتاي بانطةوازي ثيَغةمبةر (‪)h‬ء دامةزراندني ئيدارةو ريَكخسنت‬

‫َغِريبًا َو َسَيعُو ُد َغِريبًا‪َ ،‬ف ُطوَبىِل ْل ُغَرَب ِاء»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةو سةردةمة بانطةوازةكة بؤ قوِرةيشء هةموو خةلكي‬ ‫ب��ط��رة جيهانيش ب���وو‪ ،‬ب����ةلاَ م ث�َي��غ��ةم��ب��ةرم��ان (‪ )h‬ل��ةو‬ ‫كةسانةوة دةستيثَيكرد كة بةزوويي بريوباوةِر وةردةطرنء‬ ‫بةرثرسيارَييت دةخ��ةن��ة س��ةرش��ان��ي��ان‪ ،‬دةب �َي��ت ل��ةوان��ةوة‬ ‫دةستثَيبكات كة زؤر ثَيغةمبةريان (‪ )h‬خؤشدةوَيتء‬ ‫بةزوويي بريوباوةِرةكة وةردةطرن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةباسي ئيدارةو رَيكخستندا هةموو خةلكي سةرزةوي‬ ‫ئ��ةم مةنهةجة ث��ي��ادةدةك��ةن‪ ،‬ئَيمةيش ئ��ةم��ة وان��ةي��ةك��ةء‬ ‫ل��ةث �َي��غ��ةم��ب��ةري س���ةروةرم���ان���ةوة (‪ )h‬وةري���دةط���ري���نء‬ ‫بانطةوازةكةماني ثَيدةطةيةنني تا ئيدارةو رَيكخستنَيكي‬ ‫بةهَيز بؤ ئةم ئيسالمة دامبةزرَينني‪.‬‬ ‫كي بوون؟‬ ‫ ‪-‬رَيكخستنة سةرةتاييةكان َ‬ ‫ه���ةم���وو ك����ؤم� َ‬ ‫���ةلء دةس���ت���ةو ت��اق��م �َي��ك ب����ةم ش �َي��وةي��ة‬ ‫دةستيانثَيكردووة‪ ،‬ئيسالميش كة لةسةرةتاوة هاتووة‪،‬‬ ‫هةروا ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬فيرَ يكردووين‪ ،‬ضونكة مرؤظةكان‬ ‫ب��ةس��روش�تي خ��ؤي��ان ئ���ةو ش��ت��ان��ة دةك����ةن ك��ة ب��ةدةرن��ي��ي��ة‬ ‫لةدةروونء هةستء نةستء سؤزيان‪ ،‬بؤية سةييد قوتب‬ ‫لةطةل ناخي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكيء‬ ‫دةل�َي��ت‪« :‬ئ��ةم قورئانة قسةكردنة‬ ‫ثَيغةمبةريش (‪ )h‬كة هاتووة شتَيكي نةهَيناوة بةدةربَيت‬ ‫لةتواناي مرؤظةكان»‪.‬‬ ‫يرازي��ب�َي��ت) بؤ‬ ‫ بانطكردني خ��ات��و خ��ةدجي��ة (خ���وا ل�َي� ِ‬‫موسولمَ انبوون‪:‬‬ ‫ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬ط��ةِرا بةشوَيين ئةو كةسانةدا كة‬ ‫زؤر خؤشياندةويست‪ ،‬ئةويش ئ��ةوان��ي خؤشدةويست‪،‬‬ ‫يةكةجمار ضووة الي خَيزانة سةالرو سةنطينةكةي ‪-‬خاتو‬ ‫ريازيبَيت) طومانيشي تَيدانيية لةسةر‬ ‫خةدجية – (خوا لَي ِ‬ ‫ئةم هةسارةيةي ئَيمةدا يةكةم كةس كة ئيمانيهَيناوة خاتو‬ ‫خةدجية بوو‪ ،‬لةباساكاني ثَيشوودا زياتر روومنكردؤتةوة‬ ‫كة ضؤن بةشوَيين ثَيغةمبةرةوة (‪ )h‬بوو بؤ شيكاركردني‬ ‫رووداوةكانء زؤر بةوردي توَيذينةوةي دةكردو ئاطاداري‬ ‫سةرةتاي وةحي بوو كة هاتووة بؤ ثَيغةمبةرمان (‪ ،)h‬هةر‬ ‫ئةو بوو كة سةروةرماني بردة الي وةرةقةي كوِري نةوفةلء‬ ‫دةيزاني ئةوةي كة هاتووة بؤ الي سةروةرمان موحةممةد‬ ‫(‪ )h‬ئةوة جيربيلة (علية السالم)ء ئةو ئايةتةي بؤ هَيناوة‬ ‫كة خواي طةورة دةفةرموَيت‪ُ [ :‬ق ْم َفَأ ْنِذ ْر‪( ]...‬املدَّثر‪.)٢ :‬‬ ‫هةلسانء بَيداركردنةوةي َ‬ ‫ئيرت كاتي َ‬ ‫خةلكيية لةنةزانيء‬ ‫تاريكي‪.‬‬ ‫دةستبةجي خاتو خ��ةدجي��ة ب���ِرواي ب��ةب��ان��ط��ةوازةك��ةي‬ ‫َ‬ ‫موحةممةد (‪ )h‬هَيناو ش��ةرةيف ئ��ةوةي ثَيبةخشرا كة‬ ‫يةكةم ك��ةس بَيت لةسةر ئ��ةم زةوي��ي��ةدا موسولمَ ان بَيت‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةيشدا ئافرةتة‪ ،‬جَيطةي شانازيي ئَيمةية يةكةم‬ ‫كةس كة بِرواي بةم ئيسالمة هَيناوة لةتومخي مَييينةية‪،‬‬ ‫تةنانةت ئةتوامن َبلَيم‪ :‬ثَيشئةوةي سةروةرمان بانطيبكات‪،‬‬ ‫‪94‬‬

‫خاتو خةدجية موسولمَ ان ببوو‪ ،‬ئةوةبوو فةرمووي‪َ« :‬ك َّ‬ ‫ال‬ ‫َواللهَِّ َال خُ ْ‬ ‫يِز َ‬ ‫يك اللهَُّ َأَبدًا»‪ .‬واتة‪ :‬نا موحةممةد (‪ )h‬سوَيند‬ ‫بةخوا‪ ،‬خواي طةورة هةرطيز تؤ توشي ناِرةحةتي ناكات‪.‬‬ ‫خاتو خةدجية خؤشةويستييةكي زؤر بَيوَينةي هةبوو َ‬ ‫لةدلي‬ ‫ثَيغةمبةرماندا (‪ )h‬كة من ناتوامن بةهيض ثَيناسةو وةسفَيك‬ ‫بيهؤمنةوة ياخود كام تةعبري جوانرتة ئةوة بةكاربهَينم‪ ،‬خاتو‬ ‫َ‬ ‫خةيالي‬ ‫خةدجيةيش خؤشةويستيي بؤ سةروةرمان زؤر‬ ‫الرِحَم‪َ ،‬وحَ ْ‬ ‫تِم ُل‬ ‫بوو‪ ،‬ضونكة ئةوبوو فةرمووي‪ِ« :‬إ َّن َك َلَتِص ُل َّ‬ ‫ْدوَم‪َ ،‬وَت ْقِري َّ‬ ‫الضي َ‬ ‫ا ْلَك َّل‪َ ،‬وَت ْكِس ُب مَْ‬ ‫ْف‪َ ،‬و ُتِع ُ‬ ‫ني َعَلى َنَوِائِب‬ ‫الع ُ‬ ‫الحْ َ ِّق»‪ .‬واتة‪ :‬تؤ سيلةي رةحم بةجَيدةهَينيتء هةموو خزمء‬ ‫كةسوكارت بةسةردةكةيتةوةء هةسيت بةرثرسيارَيتيت‬ ‫لةسةرشانةء خؤشةويستيي بؤ ه��ةم��ووان دةردةب �ِري��ت‪،‬‬ ‫ئةوةي كة هةذارو بَيدةرةتانة تؤ دةستطريؤييدةكةيت‪ ،‬تؤ‬ ‫زؤر رَي��زي ميوان دةطريت‪ ،‬وة هةميشة ب��ةدواي راستيدا‬ ‫دةطةِرَييتء حةقت خؤشدةوَيت‪ .‬هةر ئةو خؤشةويستيية‬ ‫بوو وايلَيكرد بيباتة الي وةرةقةي ئامؤزايء دةيزاني ئةم‬ ‫سةروةرةمان هةرطيز درؤ لةدةمي دةرنايةت‪ ،‬لةتةواوي ئةو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثَيغةمبةردا (‪ )h‬بردوويةتيية سةر ثِربووة‬ ‫ذيانةي‬ ‫لةِرةوشيت جوانء خؤشةويسيتء رَيزو وةفا‪ ،‬بؤية هةر زوو‬ ‫بِروايثَيهَيناو دةيشيزاني ئةم وتانةي هاوسةرة بةِرَيزةكةي‬ ‫ك��ة ثَيغةمبةرة (‪ )h‬ه���ةروا وت��ةي ئاسايي ن�ين‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫دةيزاني ئةمة لةاليةن خواي طةورةوةية‪ ،‬كةواتة هةردوو‬ ‫هؤكارةكة بةكارهاتووة لةئيدارةو رَيكخستندا كة بريتني لة‪:‬‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫خؤشةويسيتء بةهَيزيي َ‬ ‫ئةقلي‬ ‫بةلطةو قسةكردن‬ ‫َ‬ ‫خةلكيدا‪.‬‬ ‫ليرَ ةدا طرنطة ئةوة بريي بانطخوازانء كادَيراني ناوةندي‬ ‫ئيسالمي حبةينةوة‪ ،‬تا بتوانن هاوسةرةكانيان ياخود‬ ‫كةسة نزيكةكانيان والَيبكةن وةك يةك بريبكةنةوة بؤئةوةي‬ ‫بتوانن ثةرةبدةن بةكارةكانيانء كةسة نزيكةكانيان بؤيان‬ ‫ببنة َ‬ ‫ثالثشت‪.‬‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫ ‪-‬بانطكردني ئةبوبةكري سديق (خوا لَي ِ‬ ‫بؤ موسولمَ انبوون‪:‬‬ ‫دواي خ��ات��و خ���ةدجي���ة‪ ،‬ث �َي��غ��ةم��ب��ةرم��ان (‪ )h‬ض��ووة‬ ‫الي ثياوَيك كة َ‬ ‫لةدليدا زؤر شريينء خؤشةويست بوو‪،‬‬ ‫بؤية ثرسياريان لةثَيغةمبةري س��ةروةرم��ان (‪ )h‬كرد‪،‬‬ ‫خؤشةويسترتين كةس لةثياوان َ‬ ‫لةدلي جةنابتاندا كَيية؟‬ ‫ف���ةرم���ووي‪« :‬ئ��ةب��وب��ةك��رة‪ ،‬ه��ةرط��ي��ز َ‬ ‫دل���ةِراوك���َي���ي ن��ةب��ووة‬ ‫َ‬ ‫دوودلنةبووة لةوةلاَ مدانةوةي‬ ‫لةبانطكردني بؤ ئةم دينةداء‬ ‫بؤ ئيسالم»‪ .‬وةك دةفةرموَيت‪َ« :‬ما َدَع ْو ُت َأ َحدًاِإلىَ اِإل ْس َ‬ ‫الِم‬ ‫ْو ٌة َوَتَر ُّد ٌد َوَن َظ ٌر‪ِ،‬إالَّ َأَبا َب ْك ٍر‪َ ،‬ما َع َّتَم ِح َ‬ ‫ني‬ ‫ِإالَّ َكاَن ْت َل ُه َع ْن ُه َكبَ‬ ‫يه»‪ .‬واتة‪ :‬هةركةسَيكم بانطكردبَيت‬ ‫َذَك ْر ُت ُه َل ُه وَما َتَر َّدَد ِف ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫�ي بووة‪،‬‬ ‫بؤ ئيسالم‪ ،‬تووشي دوودل��يء ثرسيارو دل��ةِراوك� َ‬ ‫بؤضوونء قسةي تايبةتي هةبووة‪ ،‬بةلاَ م تةنها ئةبوبةكر‬ ‫نةبَيت كة بانطمكرد بؤ ئيسالم‪ ،‬هيض ثرسيارو وةآلمَيكي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫سةرةتاي بانطةوازي ثيَغةمبةر (‪)h‬ء دامةزراندني ئيدارةو ريَكخسنت‬

‫َ‬ ‫دوودلي ئيسالمي وةرط��رت‪ .‬لةهاتنة ناو‬ ‫نةبوو‪ ،‬تةنها بَي‬ ‫ئيسالمةوة‪ ،‬هيض كةسَيكيرت وةك خاتو خةدجيةو ثَيشةوا‬ ‫ئةبوبةكر نةبووة (خوا لَييانِرازيبَيت)‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫لةِراستيدا ثَيويستة لَي َ‬ ‫كؤلينةوةبكرَيت لةموسو انبووني‬ ‫ئةبوبةكر ب��ةو خيرَ ايية‪ ،‬ئةبوبةكر نزيكرتين ك��ةس بووة‬ ‫لةثَيغةمبةرةوة (‪ )h‬لةِرووي رةوشتء قسةو طوفتارةوة‪،‬‬ ‫ضونكة دي���ارة ثَيغةمبةر (‪ )h‬ل��ةس��ةرةت��اوة ئ��ةوان��ةي‬ ‫بانطكردووة كة بؤضوونء ديدوِرَييان وةك يةك بووة‪.‬‬ ‫ل��ةِراس��ت��ي��دا رةوش��ت�ي ئ��ةب��وب��ةك��ر ه����ةروةك ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬ب����ووة‪ ،‬ل����ةدواي ث �َي��غ��ةم��ب��ةران (س��ةالم��ي خ��واي��ان‬ ‫لَيبَيت) ئةبوبةكر باشرتين ثياوي س��ةرِرووي زةويية (خوا‬ ‫ريازيبَيت)‪ ،‬ل��ةِرووي رةوش��ت��ةوة زؤر هاوبةشي هةبووة‬ ‫لَي ِ‬ ‫لةنَيواني ثَيغةمبةر (‪)h‬و ثَيشةوا ئةبوبةكري سديقدا‪ ،‬ئةو‬ ‫بةسديق ناسراوة‪ ،‬سةروةريشمان (‪ )h‬بةسادقولئةمني‬ ‫بانطكراوة‪ ،‬هةردووكيان بةِرَيزو هَيمنء داوَينثاك بوون‪،‬‬ ‫دوورب��وون لةجَيطةي خ��راثء مةخيواردنةوة‪ ،‬وةهةروةها‬ ‫خزمةتي َ‬ ‫خةلكيان ك����ردووةء ب���ةدةم ه���ةذاران���ةوة ب��وون‪،‬‬ ‫لةثَيش هاتين ئيسالميشدا خاوةني كةسايةتيي تايبةتي‬ ‫َ‬ ‫دوودلي خيرَ ا ئيسالمي وةرطرت‬ ‫بوون‪ ،‬هةربؤية ئةبوبةكر بَي‬ ‫ريازيبَيت)‪.-‬‬ ‫(خوا لَي ِ‬ ‫ ‪-‬ب��ان��ط��ك��ردن��ي زةي������دي ك������وِري ح��اري��س��ة (خ���وا‬ ‫ريازيبَيت) بؤ موسولمَ انبوون‪:‬‬ ‫لَي ِ‬ ‫لمَ‬ ‫ل����ةدواي م��وس��و ��ان��ب��وون��ي خ��ات��و خ��ةدجي��ةو ثَيشةوا‬ ‫ئةبوبةكر (خوا لَييانِرازيبَيت) ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةستيكرد‬ ‫بةبانطةوازي بةندةيةكيان بةناوي زةيدي كوِري حاريسةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هاوةلة بةِرَيزةي ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬خؤشةويستييةكي‬ ‫ئةم‬ ‫زؤري ه��ةب��وو ب��ؤ ثَيغةمبةر (‪ ،)h‬بةثَيضةوانةيشةوة‬ ‫س��ةروةرم��ان زؤر ئ��ةوي خؤشدةويست تا ئ��ةو رادةي��ةي‬ ‫ناونرا بةزةيدي كوِري موحةممةد (‪ ،)h‬واتة‪ :‬كرا بةكوِري‬ ‫–تةبةني‪ -‬ثَيغةمبةرمان (‪.)h‬‬ ‫َ‬ ‫هاوةلة بةِرَيزةي سةروةرمان ضريؤكَيكي زؤر‬ ‫ضريؤكي ئةم‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تراذيديية‪ ،‬ئةم مندالة لةبنةضةدا خةلكي سةبائن بوو لةو تي‬ ‫يةمةن‪ ،‬دايكي لةسةردةمي جاهيليدا بةميواني دةِروات بؤ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ناو هؤزيك بةناوي (معن)‪ ،‬ئةو هؤزة لةجةنطدابوون‬ ‫هؤزَيكيرت بةناوي (قينكوري جسر)‪ ،‬لةجةنطَيكدا زةيد‬ ‫دةكةوَيتة بةردةسيت هَيزي هؤزي بةرانبةرء لةتةمةني (‪)٨‬‬ ‫َ‬ ‫ساليدا لةبازاِري عوكازي مةككة دةفرؤشرَيت بةثياوَيك‬ ‫بةناوي حةكيمي ك��وِري ح��ازم‪ ،‬ئةويش ثَيشكةشيدةكات‬ ‫بةخاتو خةدجيةي كضة مامي‪ ،‬ئةويش ثَيشكةشيدةكات‬ ‫بةثَيغةمبةر (‪ ،)h‬بةلاَ م ئةم رووداوة ثَيش هاتين وةحي‬ ‫بووة بؤ ثَيغةمبةرمان (‪ ،)h‬سةروةريشمان كة لَييوةرطرت‪،‬‬ ‫دةستبةجي ئازاديكردو كرديية ك��وِري خؤي بةشَيوازي‬ ‫َ‬ ‫ناسا من‬ ‫(تةبةني)‪ .‬هةروةك لةم فةرموودةيةدا هاتووة‪« :‬إن ً‬ ‫كلب حجوا فرأوا زيدًا‪ ،‬فعرفهم وعرفوه‪ ،‬فانطلق الكلبيون‬

‫فأعلموا أباه ووصفوا له موضعه‪ ،‬وعند من هو‪ ،‬فخرج حارثة‬ ‫وأخوه كعب إبنا شراحيل لفدائه‪ ،‬فقدما مكة‪ ،‬فدخال على‬ ‫النيب (‪ ،)h‬فقاال‪ :‬يابن عبد املطلب‪ ،‬يابن هاشم‪ ،‬يابن‬ ‫سيد قومه‪ ،‬جئناك يف إبننا عندك فأمنن علينا‪ ،‬وأحسن إلينا‬ ‫ُو؟ قالوا‪ :‬زيد بن حارثة‪ .‬فقال رسول‬ ‫يف فدائه‪ .‬فقال‪َ :‬م ْن هَ‬ ‫اهلل (‪َ :)h‬فَهلاَّ َغيرَْ َذل َ‬ ‫ِك‪ .‬قالوا‪ :‬ما هو؟ قال‪ :‬أ ْدعُو ُه َو َخيرُِّ وهُ‪،‬‬ ‫للهَّ‬ ‫ُو َل ُك ْم‪َ ،‬وِإِن ْ‬ ‫َف�ِ�إِن ْ‬ ‫أخَتاَرِني َف� َ�وا ِ َما َأَنا ِبالَِّذي‬ ‫أخَتاَر ُك ْم َفهَ‬ ‫َأ ْخَتا ُر َعَلى َمِن ْ‬ ‫أخَتاَرِني َأ َحدًا‪ .‬قاال‪ :‬قد زدتنا على النصف‬ ‫وأحسنت‪ .‬فدعاه رسول اهلل (‪ )h‬فقال‪َ :‬ه ْل َتِع ْر ُف َه ُؤ َالِء؟‪.‬‬ ‫ْت‬ ‫قال‪ :‬نعم‪ ،‬هذا أبي وهذا عمي‪ .‬قال‪َ :‬أَنا َم ْن َق ْد َعَر ْف َت‪َ ،‬وَرَأي َ‬ ‫اخترَ ِْني َأِو ْ‬ ‫ص ْحَبتيِ َل َك‪َ ،‬ف ْ‬ ‫ُما‪ .‬قال‪ :‬ما أريدهما‪ ،‬وما أنا‬ ‫ُ‬ ‫أخترَ ْ هَ‬ ‫بالذي أختار عليك أح ًدا‪ ،‬أنت مين مكان األب والعم‪ .‬فقاال‪:‬‬ ‫وحيك يا زيد! أختتار العبودية على احلرية وعلى أبيك وأهل‬ ‫بيتك؟! قال‪ :‬نعم‪ ،‬قد رأيت من هذا الرجل شي ًئا‪ ،‬ما أنا بالذي‬ ‫أختار عليه أحدًا أبدًا‪ .‬فلما رأى رسول اهلل (‪ )h‬ذلك أخرجه‬ ‫ضَر‪ْ ،‬‬ ‫إىل احلجر‪ ،‬فقال‪َ :‬يا َم ْن َح َ‬ ‫أشَه ُدوا َأ َّن َز ْيدًا إبيِْن‪َ ،‬يِر ُثيِن‬ ‫َوَأِر ُثهُ‪ .‬فلما رأى ذلك أبوه وعمه‪ ،‬طابت نفوسهما وانصرفا»‪.‬‬ ‫واتة‪َ :‬‬ ‫خةلكانَيك –زةيديان‪ -‬ناسييةوةء زانييان ئةمة‬ ‫ئ��ةو ك��وِرةي��ة كة ل��ةو ك��ارةس��ات��ةدا لةكةسوكاري داب���ِراوة‪،‬‬ ‫ثاشان طةِرانةوة بؤ ناو هؤزةكةي كة ناوي هؤزي (كلب)‬ ‫بوو‪ ،‬بةكةسوكارةكةي‪ :‬باوك‪ ،‬برا‪ ،‬مامةكةي بةناوي كةعب‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةوالي جَيطةو‬ ‫زؤرَي��ك لةئامؤزاكاني لةكوِراني شراحيل‪،‬‬ ‫شوَيين زةيد‪-‬يان راطةياند‪ ،‬ئةوانيش كةوتنة ري بؤ ئةوةي‬ ‫ئازاديبكةنء بيطةِرَيننةوة‪ ،‬كةطةيشتنة ش��اري مةككةء‬ ‫َ‬ ‫هةوالي ئةويان زاني كة لةالي موحةممةدة (‪ )h‬ضوونة‬ ‫اليء ثَييانوت‪« :‬ئ��ةي ك��وِري عةبدوملوتةليب لةطةورةي‬ ‫هاشم‪ ،‬ط��ةورةي طةلء هؤزةكةي خؤي‪ ،‬كوِرَيكمان لةالتة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بتدةيين‪،‬‬ ‫بةلكو بؤمان بطةِرَينيتةوة‪ ،‬فيدييةكةي ضةندة تا‬ ‫سةروةرمان (‪ )h‬فةرمووي‪ :‬ئةو كةسة كَيية؟‬ ‫وت��ي��ان‪ :‬زةي��دي ك��وِري حاريسةية ‪ ..‬ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫فةرمووي‪ :‬دةي خاوةني كةسانَيكيرتيشة كة كةسوكاري‬ ‫ئ���ةون‪ .‬ئ��ةوان��ي��ش وت��ي��ان كَيية؟ س���ةروةرم���ان ف��ةرم��ووي‪:‬‬ ‫هةليبذَيرَيت‪ ،‬ئةطةر ئَيوةي َ‬ ‫وازيلَيبهَينن با خؤي َ‬ ‫هةلبذارد‬ ‫بةبي هيض فيديةيةك َ‬ ‫مندالي خؤتانة‪،‬‬ ‫ئةوا دةتوانن بيبةنةوة َ‬ ‫ئةطةر منيشي َ‬ ‫هةلبذارد‪ ،‬سوَيند بةخوا من كةسَيك نادةمةوة‬ ‫دةسيت كاسانَيكيرت كة خؤي نايةوَيتء من َ‬ ‫هةلدةبذَيرَيت‪.‬‬ ‫ئةوانيش وتيان‪ :‬قسةيةكي دادثةروةرانةيةو باشرتين‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��ب��ذاردن��ة‪ ..‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬ف��ةرم��ووي ب��ةزةي��د‪ :‬ئةم‬ ‫كةسانة دةناسيت؟ زةي��د ف��ةرم��ووي‪ :‬ب� َ‬ ‫�ي ئ��ةو باوكمة‪،‬‬ ‫�ةل� َ‬ ‫ئةويش ماممة‪ .‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرمووي‪ :‬منت ناسيوة‬ ‫رةفتارو ك��ردارم بةرانبةرت ضؤن ب��ووة‪ ،‬من َ‬ ‫هةلدةبذَيريت‬ ‫ياخود كةسوكارو باوكء مامةكةت‪ .‬زةيد فةرمووي‪ :‬من تؤ‬ ‫َ‬ ‫هةلدةبذَيرم‪ ،‬تؤ باوكء مامء هةموو كةسوكاري من بوويت‪،‬‬ ‫ئ��ةوا لةجةنابيشت زياتر‪ ،‬هيضكةس َ‬ ‫هةلنابذَيرم‪ .‬باوكء‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪95‬‬


‫سةرةتاي بانطةوازي ثيَغةمبةر (‪)h‬ء دامةزراندني ئيدارةو ريَكخسنت‬

‫مامةكةي وت��ي��ان‪ :‬ئ��ةي خ��اك ب��ةس��ةرت زةي���د‪ ،‬بةندايةتي‬ ‫َ‬ ‫هةلدةبذَيريتء ئ��ازادي وازلَيدةهَينيتء ناطةِرَييتةوة ناو‬ ‫َ‬ ‫مالي باوكء كةسوكارةكةت؟!‬ ‫بةل َي‪َ ،‬‬ ‫زةي��د ف��ةرم��ووي‪َ :‬‬ ‫بةدلنياييةوة هيض خراثةيةكم‬ ‫لةم ثياوة ‪-‬موحةممةد (‪ -)h‬نةبينيوة‪ ،‬ئيرت بؤ وةفاي‬ ‫ئةم ثياوة لةيادبكةم ئةو كاتةي كة من كؤيلةبووم كاتَيك‬ ‫بةخشرامة موحةممةد (‪ )h‬بةئاشكرا لةناو قوِرةيشدا‬ ‫بانطي َ‬ ‫خةلكي كردو فةرمووي زةيد لةمنةو منيش لةوم‪،‬‬ ‫ئةو ك��وِري منةو مريات لةمن دةطرَيتء منيش مريات لةو‬ ‫دةطرم‪ .‬ئيرت باوكء مامةكةي بةنائومَيدي طةِرانةوةء زانيان‬ ‫خؤشةويسيت بؤ ثَيغةمبةر (‪ )h‬بَيوَينةية‪.‬‬ ‫ئ��ةو ك��ات��ةي ك��ة س���رووش ب��ؤ ثَيغةمبةر (‪ )h‬ن�رَ​َي�را‪،‬‬ ‫ريازيبَيت) (‪)٣٠‬‬ ‫تةمةني زةي��دي ك��وِري حاريسة (خ��وا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫سال بوو‪ ،‬ئايا كة سةروةرمان بانطيبكات بؤ ئيسالم‪ ،‬ضؤن‬ ‫نايةتة ناو ئةم نوورو رووناكييةوة‪ ،‬لةكاتَيكدا ئةو هةموو‬ ‫خؤشةويستييةي هةبوو بؤ ثَيغةمبةر (‪ .)h‬ئيماني زةيدي‬ ‫ك��وِري حاريسة تةنها ل���ةِرووي دروش��مء خؤشةويسيتء‬ ‫هةستوسؤزةوة نةبوو‪َ ،‬‬ ‫بةلكو خاوةني هزرو تَيطةيشتنَيكي‬ ‫ورد ب��ووةء لةتةمةنَيكدابووة تواناي ئ��ةوةي هةبووة كة‬ ‫ض��اكء خ��راث لةيةكرتي جيابكاتةوة‪ ،‬ضونكة وازهَينان‬ ‫لةئاييين ب��اووب��اث�يرانء ض��وون بؤ ن��او ئايينَيكيرت ه��ةروا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ئاساننيية‪ .‬خؤ ئةطةر بَيتء تؤزيك بريبكةينةوة‬ ‫سةييدونا زةيدي كوِري حارسدا‪ ،‬لةماوةي ثَيكةوةذياني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثَيغةمبةرماندا (‪ )h‬درؤيةكي لَينةبينيوة‪ ،‬ئايا‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكيدا نةكردبَيت‬ ‫دةكرَيت كةسَيك لةذينيدا درؤي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خوادا بيكات؟ بَيطومان نةخيرَ ‪ .‬دةبينني ئةو هةموو‬ ‫تةمةني خؤي لةخزمةتي َ‬ ‫خةلكيدا دابةشكردبوو طةيشتبووة‬ ‫تةمةني (‪َ )٤٠‬‬ ‫سالي بةدواي بةرذةوةنديي كةسَيتيي خؤيدا‬ ‫نةدةطةِرا‪ .‬دةبينني لةتةمةني الوَيتيدا ثياوَيكي داوَينثاكء‬ ‫سةرِراستء راستطؤ بوو‪ ،‬كةواتة لةتةمةني (‪َ )٤٠‬‬ ‫ساليدا‬ ‫هةرطيز ياريناكات بةبريوباوةِري َ‬ ‫خةلكي‪.‬‬ ‫خ��ؤ ئ��ةط��ةر ثَيغةمبةر (‪ )h‬ب���ةدواي م� َ‬ ‫��الء س��ام��انء‬ ‫ثاشايةتيدا بطةِراية ‪ ..‬شاري مةككة َ‬ ‫خةلكَيكي دينداربوون‪،‬‬ ‫باشرتينء نزيكرتين رَي��ط��ة ب��ؤ ئ��ةو مةبةستة‪ ،‬دةيتواني‬ ‫لةِرَيطةي (التء عوزا)وة بانطةوازبكات‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫خةلكي ئةو‬ ‫جَيطةيانة زؤر رَيزي التء عوزايان دةط��رت‪ ،‬ئةويش زوو‬ ‫دةطةيشتة ئاماجني خؤي‪.‬‬ ‫طوماني تَيدانيية ئةم بريو تيرَِوانينانة بةزيهين سةييدونا‬ ‫زةيدي كوِري حارسدا هاتووة ئينجا ئةو ئيمانة طةورةيةي‬ ‫بؤ دروستبووة‪،‬‬ ‫ئةمةيش لةئةجنامي ئ��ةو ثرسيارانةي كة لةمَيشكي‬ ‫زةيدي كوِري حارسدا دروستبووةء لةِرَيطةي راستطؤيي‬ ‫س���ةروةرم���ان���ةوة ه��ةم��وو وةلاَ م��ةك��ان��ي ب��ؤ روون��ب��ؤت��ةوة‪،‬‬ ‫كةواتة ئيمانهَيناني زةيدي كوِري حارس‪ ،‬تةنها لةِرَيطةي‬ ‫‪96‬‬

‫بةلكو لةِرَيطةي َ‬ ‫خؤشةويستييةوة نةبووة َ‬ ‫عةقليشةوة بووة‪.‬‬ ‫ ‪-‬بانطةوازي نهَيينء رَيكخستين تؤكمة‪:‬‬ ‫ط��وم��ان ل��ةوةدان��ي��ي��ة ك��ة ث�َي��غ��ةم��ب��ةر (‪ )h‬دةي��وي��س��ت‬ ‫بانطةوازةكةي بطاتة هةموو مرؤظَيك لةشاري مةككةدا‪،‬‬ ‫ئةمةيش ه���ةروا شتَيكي ئاساننةبوو ك��ة لةجَيطةيةكي‬ ‫بةرزدا بوةستايةوةء بانطةوازيبكرداية بةئاشكراو باسي‬ ‫ئايينةكةي بكرداية‪ ،‬ضونكة ئ��ةم ب��ان��ط��ةوازة ثَيويستيي‬ ‫بةئامادةباشيء خؤثاراسنت هةية‪ ،‬لةبةرئةوةي سرووشيت‬ ‫مرؤظ واية ‪-‬ئةوةي كة بةسةدان َ‬ ‫سال لةباووباثريانةوة بؤيان‬ ‫بةجَيماوة‪ -‬كة وازهَينان لةئايني زؤر ئاساننييةء َ‬ ‫خةلكي‬ ‫لةضةند ساتَيكي كةمدا بةزوويي دةمييةوة ناضن‪.‬‬ ‫هةندَيكيش ثَييانواية ئةطةر ثَيغةمبةر (‪ )h‬لةسةرةتاوة‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي‬ ‫ب��ان��ط��ةوازةك��ةي ئاشكرابكرداية ئ���ةوا زؤرَي���ك‬ ‫شوَينيدةكةوتنء ثَيويستيي بةو هةموو َ‬ ‫سالة نةدةبوو كة‬ ‫َ‬ ‫هاوةلةكاني خؤي ثةروةردةدةكرد!‬ ‫بةنهَيين‬ ‫هؤكاري ئةجنامنةداني ئةم كارة ئةوةبوو ثَيغةمبةرمان‬ ‫(‪ )h‬دةيزاني كة َ‬ ‫خةلكي ه��ةروا بةئاساني ثةيامةكةي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫وةرن��اط��رن‪ ،‬ئةطةرضي ئاييين ئيسالم قسةكردنة‬ ‫ن��اخ��ي ه��ةم��وو ك��ةس �َي��ك��دا‪ ،‬ب����ةلاَ م خ����اوةن ب���ةرذةون���ديء‬ ‫دةس��ةلاَ ت��دارةك��ان رَيطريياندةكرد‪ ،‬نةيدةتواني َ‬ ‫خةلكي‬ ‫ثةروةردةبكات بؤ ئةم كارة طرنطة‪ ،‬نةك لةناو قوِرةيشدا‬ ‫دذي موسولمَ انان جةنط دةستيثَيدةكرد‪َ ،‬‬ ‫بةلكو لةهةموو‬ ‫جيهانةوة دذي موسولمَ انان دةوةستانةوة‪ ،‬ضونكة دوو‬ ‫بنةماي س��ةرةك��ي هةية ب��ؤ ب��ان��ط��ةوازي ئةوكةسانةي كة‬ ‫دينة ناو ئيسالمةوةء دةبنة نوخبة‪ ،‬ئةوانيش بريتني لة‪:‬‬ ‫رةوشتبةرزةكانء الوةكان‪.‬‬ ‫ئةوانةي خاوةني رةوش�تن كة بريتيية لة‪ :‬راستطؤيي‪،‬‬ ‫دةس��ت��ث��اك��ي‪ ،‬س��اغ��ي‪ ،‬ئ���ازاي���يء دادث����ةروةري‪...‬ه����ت����د‪.‬‬ ‫الوةك��ان��ي��ش خ��اوةن��ي‪ :‬ت��وان��او ه�َي��ز‪ ،‬طياني ط��ؤِران��ك��اري‪،‬‬ ‫تَي َ‬ ‫كةلنةبووني ب�يروب��اوةِري زش��تء خ���ورايفء بتثةرسيت‬ ‫بوون‪ ،‬ضونكة ئةوكةسانةي كة تةمةنيان (‪َ )٥٠‬‬ ‫سال بوو‪،‬‬ ‫ئةزمووني ثةرستين بتيان زؤرتربوو لةكةسَيك كة بةخورايف‬ ‫دةزانَيتء ئةو ثةرستنة بؤي نةبؤتة بريوباوةِر‪ ،‬هةروةها‬ ‫زووترء بةئاساني بريوباوةِري ئيسالم وةردةطرَيت ضونكة‬ ‫بؤي نةبووة بةسومعة‪.‬‬ ‫سي كةسةي كة بامسكردن ‪-‬خاتو خةدجية‪ ،‬ثَيشةوا‬ ‫ئةو َ‬ ‫ئةبوبةكر‪ ،‬سةييدونا زةيدي كوِري حاريسة‪ -‬تةنها لةِرؤذي‬ ‫يةكةمي بانطةوازي ئيسالميدا تةنزميكرانء هاتنة ناو‬ ‫ئاييين ئيسالمةوة‪ ،‬ب��ؤ رؤذي دووةم س��ةروةم��ان (‪)h‬‬ ‫دةستيكردةوة بةبانطةوازو رَيكخستين رَيكخستنةكاني‬ ‫ئيسالم‪ ،‬ئينجا دةستيكرد ب��ةوةي كة من��وون��ةو َ‬ ‫خةلكي‬ ‫ن� َ‬ ‫�وي بهَينَيتة ن��او ئيسالمةوةء تواناو هَيزي نوَيي تَيدا‬ ‫دةربكةوَيت‪.‬‬ ‫ئةبوبةكر هةسيت باشي هةبوو بؤ بانطةوازةكة بؤية‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫سةرةتاي بانطةوازي ثيَغةمبةر (‪)h‬ء دامةزراندني ئيدارةو ريَكخسنت‬

‫دلي ثِربوو لةئيمانء دةستيكرد بةكؤكردنةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي بؤ‬ ‫ئيسالمء رَيكخستين َ‬ ‫بالَيكيرت يان دةستةيةكي رَيكخستنيرت‪،‬‬ ‫بالء دةستةية ناوضةو َ‬ ‫بؤئةوةي بتوانن لةء َ‬ ‫مةلبةندَيكي‬ ‫ثَيزيادبكةن‪ ،‬بؤية ئةبوبةكر ه���ةروةك ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫ئةويش َ‬ ‫هةلساء دةستيكرد بةدامةزراندني رَيكخستنةكانء‬ ‫بانطةوازكردني َ‬ ‫خةلكي بؤ ئيسالم‪ ،‬ئةبوبةكر بةسروسيت‬ ‫لةدلي َ‬ ‫خؤي ثياوَيكي خؤشةويستء شريين بوو َ‬ ‫خةلكيدا‪،‬‬ ‫واجيهةيةكي زؤر باشبوو بؤ ب��ان��ط��ةوازة ث�يرؤزةك��ة‪ .‬ئةم‬ ‫باسةيشم بؤية كردؤتةوة بؤئةوةنيية وةك ضريؤك خوَينةران‬ ‫تةماشايبكةنء بيخوَيننةوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ئةوة واقيعةو دةمةوَيت‬ ‫خوَينةري موسولمَ ان بيكاتة مةنيفَيستَيكي تةفخيميء‬ ‫بتوانَيت طؤِرانكاري ثَيبكاتء دووربكةوَيتةوة لةِرَيكخستين‬ ‫رؤذئاوايي‪ ،‬ئَيمةيش ثَيويستة وردبينةوة لةذياني ئةم ثياوة‬ ‫بةِرَيزة كة دواي ثَيغةمبةران طةورةترين ثياوي سةرزةويية‪،‬‬ ‫ئينجا تةماشاي رةفتارةكاني سةروةرمان (‪ )h‬بكةين‪ ،‬كة‬ ‫ضؤن ئةو رَيكخستنةي دامةزراندووة؟‪.‬‬ ‫ئةوةيش طرنطة بزانني بةضي سةروةرمان ئاِراستةي ئةو‬ ‫رَيكخستنةي ك���ردووة‪ ،‬دواي��ي ض��ؤن ث��ةروةردةي��ك��ردوون‪،‬‬ ‫لةضي جَيطةيةكدا كؤيكردوونةتةوة‪ ،‬لةسةر بنةماي ض‬ ‫جؤرة رَيكخراوَيك رَيكيخستوون‪ ،‬لةهةر قؤناغَيكدا ضؤن‬ ‫ث��ةروةردةي دةستثَيكردووة‪ ،‬ضؤن دةسيت بةطؤِرانكاري‬ ‫ك��ردووة؟ وةآلمي ئةم ثرسيارانة ثَيويستيي بةشيكاريء‬ ‫لَيوردبوونةوة هةية‪ ،‬تا بزانني ضؤن طةيشتوونةتة قؤناغي‬ ‫ئةجنامداني نوَيذو رؤذوو بةخشيين م� َ‬ ‫�الء سامانء ئةو‬ ‫ثياوانةيان لَيدةرضووة كة خواي طةورة ثَيناسةياندةكات‬ ‫لةطةل ئةو ثةميانء َ‬ ‫َ‬ ‫بةلَينانةي كة‬ ‫بةثياوانَيكي راستطؤ‬ ‫دابوويان بةثَيغةمبةري سةروةرمان (‪.)h‬‬ ‫ ش��ي��ك��اري��ي��ةك ل���ةس���ةر رَي��ك��خ��س��ت��ن��ةك��انء ش �َي��وةي‬‫بانطةوازةكة‪:‬‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةيةوَيت بةبانطةوازةكةي بطاتة هةموو‬ ‫مرؤظَيك لةمةككةدا‪َ ،‬‬ ‫بةلكو هةموو مرؤظَيك لةسةر رووي‬ ‫زةوي���دا‪ ،‬س��ةرةت��اي ب��ان��ط��ةوازةك��ة بةنهَيين ب��وو‪ ،‬ه��ةروةك‬ ‫ثَيشرت ئ��ام��اذةم��ان��ث�َي��داوة‪ ،‬دةي��ت��وان��ي ك��ة ل��ةن��او كةعبةدا‬ ‫بةدةنطي بةرز بانطي َ‬ ‫خةلكةكةي بكردايةو ئيسالمةكةي‬ ‫بةلكو َ‬ ‫ئاشكرابكرداية‪ ،‬ب���ةلاَ م ئةمة رووي��ن��ةدا‪َ ،‬‬ ‫خةلكي‬ ‫بةطشيت ئاطاداري ئةم بانطةوازة نةبوون‪ ،‬تةنها ئةو كةسانة‬ ‫َ‬ ‫هةوالةكةيان لةِرَيطةي ثَيغةمبةر (‪ ،)h‬ياخود‬ ‫نةبَيت كة‬ ‫َ‬ ‫هاوةلةكانةوة ثَيبطةيشتاية‪ ،‬زؤر نهَيين كاريان دةكرد‪.‬‬ ‫ئةم بانطةوازة نهَينيية رؤذَيكء دوو رؤذ‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ضةندين‬ ‫سي َ‬ ‫مانط‪َ ،‬‬ ‫سال بةردةوامبوو‪.‬‬ ‫بةلكو نزيكةي َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكانَيك ثيانواية ئةو فةرمايشتةي ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫كة لةناو َ‬ ‫خةلكيدا زؤر بلاَ وة‪ ،‬كاتَيك لةسةر (سةفا) وةستاو‬ ‫يد َأ ْن‬ ‫ب ُت ُك ْم َأ َّن َخ ْيلاً ِبا ْلَوِادي ُتِر ُ‬ ‫فةرمووي‪َ« :‬أَرَأ ْي ُت ُك ْم َل ْو َأ ْخرَ ْ‬ ‫ري َعَلي ُ‬ ‫صدِ​ِّق َّي؟»‪.‬‬ ‫ْك ْم َأ ُك ْن ُت ْم ُم َ‬ ‫ُتِغ َ‬

‫وات���ة‪ :‬ئ��ةط��ةر ثَيتانِرابطةيةمن لةثشيت ئ��ةو ش��اخ��ةوة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك سوار دةيانةوَيت بدةن بةسةرتاندا بِروامثَيدةكةن؟‬ ‫َ‬ ‫خةلكانَيك وا ثةيدةبن ل��ةدواي هاتين وةحييةوة ئةم‬ ‫سي َ‬ ‫سال‬ ‫فةرمايشتةي فةرمووة‪ ،‬ب��ةلاَ م لةِراستيدا دواي َ‬ ‫لةهاتين سروش ئةم رووداوة رويداوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هاوةلة بةِرَيزة وةستاينء‬ ‫سي‬ ‫ثَيشرت لةسةر باسي ئةو َ‬ ‫كورتةيةكمان لةذيانيان باسكرد‪ ،‬ئَيستا ثَيويستة لةسةر‬ ‫ذي��ان��ي كةسَيكيرت ب��ووةس��ت�ين ئ��ةوي��ش ذي��ان��ي ثَيشةواي‬ ‫بةِرَيزمان عةليي كوِري ئةبوتاليبة‪.‬‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫ بانطةوازي عةليي كوِري ئةبوتاليب (خوا لَي ِ‬‫بؤ ئيسالم‪:‬‬ ‫ثَيويستة زياتر لةسةر ئةم وَيستطانة بووةستني‪ ،‬ضونكة‬ ‫طةجنَيكي تةمةن (‪ )10‬ساآلن موسولمَ ان دةبَيت‪ ،‬لةوثةِري‬ ‫سةرسوِرمانداية!‪.‬‬ ‫ليرَ ةدا بؤية بةسةرسامييةوة باسيدةكةم‪ ،‬ئةم الوة تةمةني‬ ‫َ‬ ‫لة(‪َ )10‬‬ ‫لةطةل ئةوةيشدا ثَيغةمبةرمان‬ ‫سال تَيثةِرينةدةكرد‪،‬‬ ‫(‪ )h‬بِرواي تةواوي ثَييهةبوو تا بتوانن ئةم َ‬ ‫كؤلة قورسة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوةلة‬ ‫لةطةل‬ ‫لةقؤناغي مةككةدا ‪-‬كة ئةوثةِري نهَيين بوو‪-‬‬ ‫بةِرَيزةكانيرتيدا َ‬ ‫هةلطرن‪ ،‬لةالي من لةوة سةرسوِرهَينةرتر‬ ‫َ‬ ‫مندالييةدا‪ ،‬نهَيين دةث��اراس��تء‬ ‫ئ��ةوةي��ة كة ل��ةو تةمةنة‬ ‫نةيدةهَيشت طةورة ثياواني قوِرةيش بةو نهَينيية بزانن‪.‬‬ ‫ئةم كارةي ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬بةرانبةر بةعةلي (خوا‬ ‫َ‬ ‫بةهةلوَيستة لةسةركردن هةية‪:‬‬ ‫ريازيبَيت) ثَيويستيي‬ ‫لَي ِ‬ ‫يةكةم‪ /‬لةِراستيدا عةليي كوِري ئةبوتاليب وةك كوِري‬ ‫َ‬ ‫لةماليدا بوو‪،‬‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬واب���وو‪ ،‬ضونكة هةميشة‬ ‫هةر َ‬ ‫لةمالي ئةودا طةورةبووة‪ ،‬بةهؤكاري ئةوةي ماوةيةك‬ ‫َ‬ ‫وشكةساليء‬ ‫ق��وِرةي��ش توشي كارةساتَيكي ناخؤسي‬ ‫لاَ‬ ‫ئ��اب��ووري هاتبوونء ئةزمةيةك رووي��ك��ردب��ووة ئ��ةو و ت��ة‪،‬‬ ‫ئ��ةب��وت��ال��ي��ب‪-‬ي��ش خ���اوةن���ي م��ن� َ‬ ‫�دال��ي زؤرب������وو‪ ،‬رؤذَي����ك‬ ‫ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬بةعةباسي مامي ف��ةرم��وو‪« :‬مامة‪،‬‬ ‫مندالي زؤري هةية‪ ،‬با هةريةك لةئَيمة َ‬ ‫ئةبوتاليب َ‬ ‫مندالَيكي‬ ‫بطرينة خؤمان تا ئةو ناِرةحةتيء ناهةموارييةي لةسةر‬ ‫كةمبَيتةوة»‪ .‬هةردووكيان ضوونة خزمةتي ئةبوتاليبء‬ ‫باسةكةيان بؤ كرد‪ ،‬ئةويش رةزامةنديي دةربِريء َ‬ ‫مندالَيكي‬ ‫دا بةعةباس بةناوي جةعفةر‪ ،‬عةليي بةخشي بةثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬ئةبوتاليب وتي‪ :‬تةنها عوقةيلم بؤ بةجَيبهَيَلن‪ .‬عةلي‬ ‫ريازيبَيت) ب���ةردةوام ل��ةالي ثَيغةمبةر م��اي��ةوة تا‬ ‫(خ��وا لَي ِ‬ ‫كاتي هاتين وةحي‪ ،‬دواي ئةوةيش هةر لةالي سةروةرمان‬ ‫(‪ )h‬م��اي��ةوةو شوَيين ثَيغةمبةر (‪ )h‬ك��ةوتء ب �ِرواي‬ ‫بةبانطةوازةكةي هَينا‪.‬‬ ‫ئيبنوئيسحاق دةفةرمويت‪« :‬يةكَيك لةو نيعمةتانةي كة‬ ‫بةسةر ثَيشةوا عةلييةوة بوو ئةوةبوو كة سةروةرمان خؤي‬ ‫ثةروةردةيكردووة»‪.‬‬ ‫عةلي زؤر طوَيطربوو‪ ،‬خؤشةويستيي بؤ س��ةروةرم��ان‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪97‬‬


‫سةرةتاي بانطةوازي ثيَغةمبةر (‪)h‬ء دامةزراندني ئيدارةو ريَكخسنت‬

‫دةردةبِري‪ ،‬هةميشة ضاوي لةدةمي سةروةرمان (‪ )h‬بوو‪،‬‬ ‫دةيزاني ئةوةي دةيفةرموَيت راستييةو دةبَيت بةهةستَيكي‬ ‫زيندووةوة طوَييان بؤ بطرَيت‪ ،‬لةبةرئةوة هةميشة مَيشكء‬ ‫ب�يري طؤشكرابوو ب��ةث��ةروةردةي موحةممةد (‪ .)h‬هةر‬ ‫َ‬ ‫لةمندالييةوة ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬لةسةر مةنهةجء رةوشيت‬ ‫خ��ؤي ث���ةروةردةي���ك���رد‪ ،‬وات���ة‪ :‬ث���ةروةردةك���ردن���ي لةسةر‬ ‫خؤشةويستيي ثَيغةمبةر (‪)h‬ء مةنهةجي بانطةوازةكةيء‬ ‫بنةماي َ‬ ‫بةلطة دامةزرابوو‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬هةستيدةكرد ك��ة عةلي‬ ‫َ‬ ‫كةسَيكي ه� َ‬ ‫مندالييةوة‬ ‫�ةل��ك��ةوت��ووة‪ ،‬ضونكة لةتةمةني‬ ‫ت��وان��اي��ةك��ي زؤرب��اش��ي ه��ةب��وو‪ ،‬ب��ؤي��ة ئ��اط��اداري��ك��ردؤت��ةوة‬ ‫لةباسوخواستةكاني بانطةوازو كاركردني لةناو ئيسالمدا‪،‬‬ ‫كة لةِراستيدا كارَيكي زؤر طرنطء ترسناك بوو‪ ،‬كةسيش‬ ‫نةيدةزاني هةتا كةي ئةم بانطةوازة نهَيين دةبَيت‪.‬‬ ‫خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ان�َي��ك ث�َي��ي��ان��واب��وو ك��ة زووب����وو ب��ؤئ��ةوةي عةلي‬ ‫ئاطاداربكرَيتةوة لةكاروباري بانطةوازةكة‪ ،‬ب��ةلاَ م دوايي‬ ‫بةطوَيرةي قؤناغةكاني بانطةوازي ئيسالم‪َ ،‬‬ ‫خةلكي راستيي‬ ‫ثَيغةمبةرَيتيي ثَيغةمبةريان (‪ )h‬بؤ دةركةوت‪ ،‬كة ثَيشةوا‬ ‫عةلي ضةندة بةتوانابووةء يةكَيكبوو لةزانا بةرزةكانء‬ ‫توانيويةتي حوكمةكان لةئيسالمء قورئان دةربهَينَيت‪،‬‬ ‫ج��ط��ةل��ةوةي ك��ة خ��اوةن��ي ف��ةراس��ةت�َي��ك��ي زؤر ط��ةورةب��وو‬ ‫زانستَيكي بَيشوماري هةبووة‪.‬‬ ‫سَييةم‪ /‬ش�َي��وةي ب��ان��ط��ةوازةك��ةي ثَيغةمبةرمان (‪)h‬‬ ‫ه��ةم��ةج��ؤرب��وو‪ ،‬ئ��ةم��ةي��ش ئ���ةوةم���ان ب��ؤ دةردةخ������ات كة‬ ‫لةئيسالمدا هةموو كةسَيك جَيطةيدةبَيتةوة‪ ،‬ئ��ةو ضوار‬ ‫ك��ةس��ةي ك��ة ل��ةس��ةرةت��ادا ب��ان��ط��ك��راب��وون ل��ةه��ةم��وو ضنيء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي ئةو سةردةمةو ئةم سةردةمةيشن‪،‬‬ ‫توَيذةكاني ناو‬ ‫وةك‪ :‬ئ��اف��رةت��ان‪ ،‬ث���ي���اوان‪ ،‬ه����ةذار‪ ،‬ب��ةن��دةو ك��ؤي��ل��ةك��ان‪،‬‬ ‫مندالاَ ن‪ ،‬ئةمةيش ئةوة دةردةخات لةبانطةوازي ئيسالمدا‬ ‫بانطكردني َ‬ ‫خةلكي بَيسنوورةو هةموو ضنيء توَيذةكاني‬ ‫وةك‪ :‬ثري‪ ،‬طةنج‪َ ،‬‬ ‫دةولةمةند‪ ،‬هةذارو‪...‬تاد‪ .‬لةخؤدةطريت‬ ‫بةبَيجياوازي‪.‬‬ ‫لاَ‬ ‫يةكةم رؤذي بانطةوازةكة بريتيبوون لةمندا ن‪ :‬عةليي‬ ‫ك��وِري ئةبوتاليب‪ ،‬ثاشان لةثياوان‪ :‬ئةبوبةكري سديق‪،‬‬ ‫لةئافرةتان‪ :‬خاتو خةدجية‪ ،‬لةكؤيلةكان‪ :‬زةي��دي ك��وِري‬ ‫حاريسة (خوا لَييانِرازيبَيت)‪.‬‬ ‫ث��اش��ان ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬كضة ب��ةِرَي��زةك��ان��ي خؤي‬ ‫بانطكرد بؤ ئيسالم‪ ،‬خاتو زةينةب تةمةني (‪َ )١٠‬‬ ‫سال بوو‪،‬‬ ‫ثاشان خاتو روقية تةمةني (‪َ )٧‬‬ ‫سال بوو‪ ،‬خاتو ئوم كةلسوم‬ ‫سال بوو‪ ،‬هةموويان هةر لةتةمةني َ‬ ‫تةمةني (‪َ )٦‬‬ ‫مندالييةوة‬ ‫َ‬ ‫مندال بوو‪،‬‬ ‫ئيسالميان وةرط��رت‪ ،‬خاتو فاتيمة ئةو كاتة‬ ‫تةمةني تةنها (‪َ )١‬‬ ‫سال بووة‪ ،‬لةو ئاستةدا نةبووة بزانَيت‬ ‫ئيسالم ضيية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةمة رةوشي مالي ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬بوو‪.‬‬ ‫‪98‬‬

‫�ي س� َ‬ ‫�ال��ي خ��اي��ان��دء ب��ةت��ةواوي‬ ‫ب��ان��ط��ةوازي ن��ه�َي�ني‪ ،‬س� َ‬ ‫لةسةر بنةماكاني‪ :‬ثةروةردة‪ ،‬ثاككردنةوةي َ‬ ‫دلء دةروون‪،‬‬ ‫خؤثَيطةياندن بنياتنرابوو‪.‬‬ ‫�ي س� َ‬ ‫��ال؟ ئايا‬ ‫بؤضي ئ��ةم ك��ارة بةنهَيين م��اي��ةوة ت��ا س� َ‬ ‫ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬لةقوِرةيش دةترسا؟‬ ‫لةِراستيدا ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬هةرطيز نةترساوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ئاِراستةدةكرا ب��ةوةح��ي‪ ،‬ئةوةيش حيكمةتي ئةو‬ ‫قؤناغة بووة بؤ بانطةوازةكةي سةروةرمان بؤية بةنهَيين‬ ‫كاريكردووة‪.‬‬ ‫ئةتوانني َبلَيني‪ :‬ئةم قؤناغة بةويسيت سةروةرمان (‪)h‬‬ ‫نةبووة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو فةرمانَيكي راستةخؤي ث��ةروةردط��ار بوو‪،‬‬ ‫ضونكة خواي ط��ةورة دةيةوَيت ئوممةتةكةي فيرَ بكات كة‬ ‫ضؤن طؤِرانطاريبكةنء رةوةند لةدواي رةوند ببَيتة مةنهجي‬ ‫ط��ؤِران��ك��اري ل���ةدواي نةماني ثَيغةمبةري خ���وادا (‪)h‬‬ ‫بؤئةوةي لةقؤناغَيكي هاوشَيوةدا بتوانن دووبارةيبكةنةوة‪.‬‬ ‫خ��واي ط���ةورة دةي��ت��وان��ي ثَيغةمبةرةكةي بثارَيزَيتء‬ ‫ب��ةي��ةك��ج��ار س��ةري��ب��خ��ات‪ ،‬ب����ةلاَ م ئ��ةم��ة س��ون��ن��ةت��ي خ��واي‬ ‫طةورةنيية‪ ،‬ضونكة رَيوشوَي َ‬ ‫نهةلطرتين ثَيغةمبةرمان (‪)h‬‬ ‫دةبَيتة هؤكاري طؤِرانكاري‪ ،‬ئةو لةمثةرانةي هاتوونةتة‬ ‫رَيي سةروةرمان (‪ )h‬ضؤن ضارسةريكردوون‪ ،‬ئَيمةيش‬ ‫لةئَيستادا دةتوانني ضاولةوبكةين‪.‬‬ ‫هةر لةبةر ئةو هؤكارانة بوو خواي طةورة ثَيغةمبةرةكةي‬ ‫ب���ةو ن��اِرةح��ةت��ي��ان��ةدا ب������ردووة‪ ،‬ب���ؤئ���ةوةي ل�������ةدواِرؤذدا‬ ‫ئوممةتةكةي ضاويلَيبكةن‪ ،‬هةروةك ضؤن ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كَيشةكاندا ك��ردووة‪،‬‬ ‫مامةلةي‬ ‫لةوكاتء ساتانةدا‬ ‫ئَيمةيش رةضاويانبكةين‪ ،‬هةروةها بؤئةوةي سةروةرمان‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكي طةياندووة‪ ،‬ئَيمةيش‬ ‫(‪ )h‬ضؤن بانطةوازةكةي‬ ‫بةهةمان شَيوة كاربكةين‪.‬‬ ‫بةم ثَيية سنووري مةنهةجء كاري موسولمَ انان ديارو‬ ‫رؤشنةء هيض ناديارييةكي تَيدا نةماوة‪.‬‬ ‫ه��ةروةك بانطةوازي نهَيين لةسةرةتاي هاتين ئاييين‬ ‫ئيسالمدا قؤناغَيك بوو بؤئةوةي موسولمَ انان ئةو شَيوازو‬ ‫جؤري كاركردنة لةذيانياندا ثيادةبكةن‪ ،‬دةشَيت لةقؤناغَيك‬ ‫لةقؤناغةكانيرتي ذياني ئةم ئوممةتةدا ئةوة دووبارةبَيتةوة‬ ‫ه����ةروةك ض��ؤن ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬ك��اري��ك��ردووة‪ -‬تا‬‫موسولمَ انان ضاويلَيبكةن‪ .‬بةثشتيوانيي خوا لةذمارةي‬ ‫داهاتوودا باسي كاري نهَيينء قؤناغي كاري نهَينيي (‪)٣‬‬ ‫َ‬ ‫سالةكةي مةككة دةكةين‪.‬‬

‫نسأل اهلل سبحانه وتعاىل أن جيعلنا من عباده األخيار‪،‬‬ ‫وجنده األبرار‪ ،‬ومن الذاكرين له آناء الليل وأطراف النهار‪،‬‬ ‫إنه هو الرحيم الغفار‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫د‪ .‬خاليد موحةممةد حَ‬ ‫صال‪:‬‬ ‫سةروةريي دةسةآلتي خوداو بةرنامةكةي‬ ‫َ‬ ‫لةسةر تاكء كؤمةلطةكان‪ ،‬يةكةم بنةماي‬ ‫َ‬ ‫باوة ِربوونء ضلةثؤثةي كاري سياسيية‬ ‫ئا‪ .‬ديدار‪ :‬بةهمةن ئيرباهيم‬ ‫س���ةب���ارةت ب�����ةوةي ئ��ي��س�لامء س��ي��اس��ةت ت���ا ض��ةن��د‬ ‫ثَيكةوة دةطوجنينَ ‪ ،‬زاراوةي ئيسالمي سياسي تا ضةند‬ ‫لةحةقيقةتةوة نزيكة‪ ،‬بنةماو رةط���ةزو رةهةندةكاني‬ ‫س��ي��اس��ةت��ي ش���ةرع���ي ض�ي�نء ل��ةض��ي��ي��ةوة وةرط���ي��راون‪،‬‬ ‫داب��ةش��ك��ردن��ي ئ��ي��س�لام ب��ةس��ةر ض��ةن��د ن��اوَي��ك��دا وةك‪:‬‬ ‫ئيسالمي ت��ون��دِرةو ي��ان ميانِرةو‪...‬هتد ضةندة شياوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةستدةكري سياسةتي شةرعي ثشتطويخَ راوة‪،‬‬ ‫بؤضي‬ ‫َ‬ ‫بزووتنةوة ئيسالمييةكان تاضةند هةولي ئ��ةوة ئ��ةدةن‬ ‫لةِرَيي سياسةتي شةرعييةوة بطةنة دةسةآلت‪ ،‬ضي بكرَيت‬ ‫بؤئةوةي كةسايةتيي سةركردة سياسيية ئيسالمييةكان‬ ‫ل��ةس��ةر ب��ن��ةم��اي س��ي��اس��ةت��ي ش��ةرع��ي داب���ِرَي���ذرَي���ت���ةوة‪،‬‬ ‫بضوككردنةوةو وَيناكردني ن��اِروون بؤ زاراوة شةرعيء‬ ‫ئيسالمييةكان‪ ،‬وةك وَيناكردني دميوكراسي بةشورا يان‬ ‫بضوككردنةوةي ثةرسنت تةنها بؤ نوَيذو رؤذوو‪ ...‬هتد!‬ ‫ضةندة لةِرووي شةرعييةوة دةطوجنَيت‪ ،‬ئةم فرةحزبيية‬ ‫ئيسالمييةي لةكوردستان هةية تا ضةند لةطةأل بنةماكاني‬ ‫سياسةتي ش��ةرع��ي دَي��ت��ةوة؟ وةآلم���ي ئ��ةم ثرسيارانةو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ضةندين ثرسياريرت لةم ديدارةدا دةخوَينيتةوة كة‬ ‫بةِرَيز دكتؤر خاليد موحةممةد صاحل‪ ،‬مامؤستاي زانكؤي‬ ‫سلَيمانيدا سازكراوة‪.‬‬ ‫رَيطاي ش��ةرع‪ :‬ئيسالمء سياسةت تا ضةند ثَيكةوة‬ ‫دةطوجنينَ ؟!‬ ‫لحَ‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد صا ‪ :‬بسم اهلل الرمحن الرحيم‪،‬‬ ‫احل��م��داهلل وال��ص�لاة وال��س�لام على رس��ول اهلل وعلى آله‬ ‫وصحبه ومن وااله‪.‬‬ ‫من هةستناكةم بةوةي كاتآ كة باسي ئيسالم ئةكرآ‬ ‫ش��ت�َي��ك ه��ةب�َي��ت ث�َي��ي��ب��ووت��رآ دوو ت�����ةوةرةي ئيسالمء‬ ‫س��ي��اس��ةت‪ ،‬ض��ون��ك��ة ئ��ي��س�لامء س��ي��اس��ةت ي���ةك ش�تنء‬ ‫جياكردنةوةيان َ‬ ‫هةلةيةكي كوشندةية‪.‬‬ ‫رَيطاي شةرع‪ :‬نوسةرانء رؤشنبرياني عةلةماني َ‬ ‫دةلينَ‬ ‫يان دةنووسن‪« :‬ئيسالم ثريؤزةو نابَيت دابةزَيتة ئاسيت‬

‫سياسةتء ملمالنَيكاني!» راي تؤ لةو بارةيةوة ضيية؟‬ ‫د‪ .‬خاليد م��وح��ةمم��ةد ص���الحَ ‪ :‬ئ��ةم��ة خ��ؤي داِرن��ي�ني‬ ‫ثريؤزييةكانة لةئيسالم‪ ،‬ضونكة س��ةروةري��ي دةسةآلتي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةكان يةكةم بنةماي‬ ‫خوداو بةرنامةكةي لةسةر تاكء‬ ‫باوةِربوونةو َ‬ ‫ضلةثؤثةي كاري سياسييشة‪ ،‬جا ضؤن ئةم‬ ‫دوو ضةمكة لَيكجيائةكةيتةوة؟! وة ئةطةر جياتكردةوة‪،‬‬ ‫ض واتايةك بؤ ثريؤزييةكاني ئيسالم ئةمَينَيتةوة؟! ئةمة‬ ‫ب���ةداخ���ةوة ه��ةم��ان ه� َ‬ ‫�ةل��وَي��س�تي ب �َي��ب��اوةِران��ي ق��وِرةي��ش��ة‬ ‫دةربارةي ثَيغةمبةر(‪)h‬و ثةيامةكةي‪ ،‬كاتَيك دةيانوت‪:‬‬ ‫«طوجناونيية خوايةك بةو طةورةييء دةسةآلتة رةهايةي‬ ‫كة هةيةتي‪ ،‬مرؤظَيك َ‬ ‫هةلبذَيرَيتء بيكاتة ثةيامبةري‬ ‫خؤيء ثةيامء وتةكاني خؤي بةودا رةوانةبكات»‪ ،‬خواي‬ ‫[وَما‬ ‫ثةروةردطار لةوةآلمي ئةو بيانووةياندا دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َقَد ُروا اللهََّ َح َّق َق ْدِرِهِإ ْذ َقالُوا َما َأ ْنَز َل اللهَُّ َعَلى َب َش ٍرِم ْن َش ْي ٍء]‬ ‫(األنعام‪ .)91 :‬ئةمةش هةمان َ‬ ‫هةلوَيستة تؤ لةذَير ثةردةي‬ ‫ثاراستين ثريؤزيي ئيسالمدا‪ ،‬بَييت حاكمييةت لةشةرع‬ ‫داِرنيء حوكمي خوا ثةكبخةيتء ئيسالم لةكاية سياسيء‬ ‫كؤمةآليةتييةكان دوورخةيتةوة بةبيانووي ثريؤزييةوة‪،‬‬ ‫نا بةثَيضةوانةوة ئةمة بيانووة بؤ َ‬ ‫خؤلكردنة ضاوي ئةو‬ ‫َ‬ ‫خةلكة ساويلكانةي بةم قسانة َ‬ ‫َ‬ ‫ئةخةلةتينَ ‪ ،‬ئامانج‬ ‫هةل‬ ‫لةثشت ئةم قسانةوة ثةكخستين حوكمة شةرعييةكانة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةكاندا‪ ،‬كابرا‬ ‫ثةراوَيزكردني ديين خواية لةذياني‬ ‫ثَييواية‪ :‬حوكمي خؤي لةحوكمي خوا باشرتو ناوازةترة‪،‬‬ ‫خؤ كاتي خؤي ملمالنَيي ثَيغةمبةران (عليهم السالم) و‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةكانيان هةر لةسةر ئةمة بوو‪.‬‬ ‫ملهوِراني‬ ‫رَي���ط���اي ش����ةرع‪ :‬زاراوةي ئ��ي��س�لام��ي س��ي��اس��ي‪ ،‬كة‬ ‫ئةوترَيتء ئةنوسرَيت تا ضةند لةحةقيقةتةوة نزيكة؟‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد ص��الحَ ‪ :‬ئةم زاراوةي��ة‪ ،‬زؤر كات‬ ‫نةياراني رةوت��ي ئيسالمي بةمةبةسيت لةكةداركردني‬ ‫كاري ئيسالميء ئيسالمييةكان بةكاريدةهَينن‪ ،‬تا ئةوة‬ ‫لةمَيشكي َ‬ ‫خةلكيدا جَيبكةنةوة كة ئيسالمء سياسةت‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪99‬‬


‫َ‬ ‫لةطةل د‪ .‬خاليد موحةممةد صال‬ ‫ديداريَك‬

‫دوو شيت لَيكجياوازن‪.‬‬ ‫رَي��ط��اي ش���ةرع‪ :‬ئ��اي��ا م��وم��ارةس��ةك��ردن��ي دي���ن‪ ،‬خؤي‬ ‫لةخؤيدا سياسةت نيية؟‬ ‫لحَ‬ ‫َ‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد ص��ا ‪ :‬بةدلنياييةوة‪ ،‬ضونكة‬ ‫كاتَيك تؤ َ‬ ‫ئةلَييت‪« :‬ال إل��ة إال اهلل» وات��اي سِرينةوةي‬ ‫هةرضي دةسةآلتَيك هةية غةيري دةسةآلتي خوا‪ ،‬ئةمةيش‬ ‫ئةوثةِري سياسةتة‪ ،‬من كة َ‬ ‫ئةلَيم‪« :‬ال إلة إال اهلل» واتة‪:‬‬

‫د‪ .‬خاليد موحةممةد صا َلح‪:‬‬ ‫طةورةترين َ‬ ‫هةلة كة‬ ‫ئيسالمييةكان َتييبكةون‬ ‫مةسةلةي ثةراوَيزخستني حوكمة‬ ‫شةرعييةكانة‪ ،‬يان وةالناني‬ ‫هيَلةثانةكاني شةريعةتة لةكاتي‬ ‫َ‬ ‫مومارةسةكردني كاري سياسيدا‪،‬‬ ‫واتة‪َ :‬ئيمة وةكو َ‬ ‫كيكي‬ ‫خةل َ‬ ‫ئيسالمي‪ ،‬ئامانج لةبوونمان‬ ‫خزمةتكردني ثةيامةكةي‬ ‫خواية‪ ،‬ناكرَيت ئةم ئامانجة‬ ‫لةدةستبدةين‪ ،‬ئةطةر لةدةستمان‬ ‫حزبيكي عةلةمانيدا‬ ‫دا ئيتر لةطةأل َ‬ ‫مانايةك بؤ جياوازبوونمان‬ ‫نامي َنيتةوة‬ ‫َ‬ ‫ل��ةغ��ةي��ري ح��وك��مء ث��ةي��ام��ةك��ةي خ���واو ث�َي��ش��ةواي��ةت��ي��ي‬ ‫ثَيغةمبةرةكةي‪ ،‬بةهيض حوكمَيكيرت رازينيم‪َ ،‬‬ ‫قبوليشناكةم‬ ‫بةناوي خواوة حوكممبكات‪ ،‬وة ملكةضيشي نامب‪ ،‬من نازامن‬ ‫ئةمة ئةلفوبَيي سياسةتة‪ ،‬دةي ئةلفوبَيي شةرعيشة‪ ،‬ئةمة‬ ‫كليلي هاتنةناو ئيسالمة‪ ،‬ئةم كليلة ئةمة واتاكةيةتي‪،‬‬ ‫ئيرت تؤ ضؤن ئةتوانيت ئيسالم لةسياسةت داِرنيت؟!‬ ‫‪100‬‬

‫رَيطاي شةرع‪ :‬بنةماو رةطةزو رةهةندةكاني سياسةتي‬ ‫شةرعي ضنيء لةضييةوة وةرطرياون؟‬ ‫د‪ .‬خاليد م��وح��ةمم��ةد ص���الحَ ‪ :‬رةه��ةن��دةك��ان��ي ك��اري‬ ‫سياسيي ئيسالمي‪ ،‬ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل�َي��ك رةه��ةن��دي دام����ةزراوو‬ ‫ضةسثاون‪ ،‬لةوانةيش‪:‬‬ ‫يةكةم‪ /‬ئاماجني سةرةكي لةئةجنامداني كاري ئيسالمي‬ ‫بةدةستهَيناني رةزامةنديي خواي ث��ةروةردط��ارة لةِرَيي‬ ‫طةياندني ثةيامةكانييةوة بةطوَيي بةندةكانيدا‪ :‬ثَيويستة‬ ‫سياسةتي كاري ئيسالمي خبرَيتة ئةم ثَيناوةوة‪ ،‬ئةمةيش‬ ‫بزوَينةرو َ‬ ‫هةلسوِرَينةري بَيت‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬بريتيية ل��ةدادث��ةروةرب��وون��ي ئةم سياسةتة‪:‬‬ ‫سياسةتي ئيسالمي سياسةتَيكي دادث���ةروةران���ةي���ة‪،‬‬ ‫جياوازي ناكات لةنَيوان هيض رةطةزو ضنيء نةتةوةيةكدا‪،‬‬ ‫ل���ةه���ةر ئ���اس���تء ث��ؤس��ت �ًَي��ك��دا ب���ن ئ��ي��س�لام ب��ةي��ةك��ض��او‬ ‫سةيرياندةكات‪.‬‬ ‫سَييةم‪ /‬بةِراوَيذ بةِرَيوةبردني كارةكان لةئيسالمدا‪:‬‬ ‫ئيسالم بةهيض شَيوةيةك ب���اوةِري بةحوكمي مشوليء‬ ‫خ��ؤس��ةث�َي�نَ ن��ي��ي��ة‪ ،‬ه���ةر دةس��ةآلت �َي��ك��ي��ش ك��ةس �َي��ك ي��ان‬ ‫�ال��ةي��ةك‪ ،‬ب��ي��ةوَي��ت ئ��ازادي��ي��ةك��ان��ي خ� َ‬ ‫ب��ن��ةم� َ‬ ‫�ةل��ك��ي ت�َي��دا‬ ‫زةوت��ب��ك��اتء مافةكانيان تَييدا ب��ؤ خ��ؤي قؤرخبكات‪،‬‬ ‫لةئيسالمدا جَيطةي نابَيتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك بنةماي س��ةرةك�ين‪ ،‬ك��ة سياسةتي‬ ‫ئةمانة‬ ‫ئ��ي��س�لام��ي ن��اك��رآ ل �َي��ي��ان الب�����داتء ب��ةه��ي��ض ث��اس��اوَي��ك‬ ‫فةرامؤشيان بكات‪.‬‬ ‫رَي��ط��اي ش���ةرع‪ :‬داب��ةش��ك��ردن��ي ئيسالم ب��ةس��ةر ضةند‬ ‫ناوَيكدا وةك‪ :‬ئيسالمي توندِرةو يان ميانِرةو‪...‬هتد‪ ،‬ئَيمة‬ ‫خؤمان ئةم ناوانةمان لَيناون يان دوذمناني ئيسالم؟‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد صالحَ ‪ :‬ئَيمة خؤمان بةشَيكي ئةو‬ ‫تاوانة دةطرينة ئةستؤ‪ ،‬بةوةي كة هةندَيكمان ئيسالممان‬ ‫بضوككردؤتةوة لةضوارضَيوةي حزبَيك‪ ،‬يان رَيكخراوَيك‪،‬‬ ‫يان درومشَيك‪ ،‬يان تةنانةت كةسَيكدا‪ ،‬ئةمة لةكاتَيكداية‬ ‫كة ئَيمة هةموومان موسولمَ اننيء بازنة طةورةكةي ئيسالم‬ ‫كؤماندةكاتةوة‪ ،‬بةدةر لةمة هةركةسَيكمان قةناعةمتان‬ ‫بةهةر شَيوازَيك هةية بؤ سةرخستين كاري ئيسالمي ئةوة‬ ‫بابةتَيكي الوةكييةء ناكرَيت بكرَيتة ئامانجء ناسنامة بؤ‬ ‫هيض اليةكمان‪.‬‬ ‫رَيطاي ش��ةرع‪ :‬ئةمِرؤ بةناوي بانطةوازو سياسةتء‬ ‫م��ام� َ‬ ‫�ةل��ةك��ردن ل��ةط��ةأل واق��ي��ع��دا‪ ،‬هةستدةكرآ سياسةتي‬ ‫هةلوَيستة تا ضةند َ‬ ‫شةرعي ثشتطويخَ راوة‪ ،‬ئةم َ‬ ‫هةلقوآلوي‬ ‫شةريعةتة؟‬ ‫لحَ‬ ‫َ‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد ص��ا ‪ :‬ئةمة يةكَيكة لةهةلةي‬ ‫َ‬ ‫خةلكانَيك كة لةبواري سياسةتي ئيسالمييدا كارئةكةن‪،‬‬ ‫طةورةترين َ‬ ‫هةلة كة ئيسالمييةكان تَييبكةون مةسةلةي‬ ‫ثةراوَيزخستين حوكمة شةرعييةكانة‪ ،‬ي��ان وةالن��ان��ي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫َ‬ ‫لةطةل د‪ .‬خاليد موحةممةد صال‬ ‫ضاوثيَكةوتن‬

‫هَيَلةثانةكاني شةريعةتة لةكاتي مومارةسةكردني كاري‬ ‫سياسيدا‪ ،‬واتة‪ :‬ئَيمة وةكو َ‬ ‫خةلكَيكي ئيسالمي‪ ،‬ئامانج‬ ‫ل��ةب��وومن��ان خزمةتكردني ثةيامةكةي خ��واي��ة‪ ،‬ناكرآ‬ ‫ئَيمة ئ��ةم ئاماجنة لةدةستبدةين‪ ،‬ئ��ةط��ةر ئ��ةم ئاماجنة‬ ‫لةدةستبدةين ئيرت ئَيمة لةطةأل حزبَيكي عةلةمانيدا مانايةك‬ ‫بؤ جياوازبوومنان نامَينَيتةوة‪ ،‬حزبة عةلةمانييةكان بةثَيي‬ ‫بةرذةوةندييةكاني خؤيان ك��ارئ��ةك��ةن‪ ،‬لةضوارضَيوةي‬ ‫بةرذةوةندييةكاني خؤياندا هةنطاوئةنينَ ‪ ،‬ب��ةآلم حزبة‬ ‫ئيسالمييةكان ثَيويستة ل��ةض��وارض�َي��وةي سنورةكاني‬ ‫شةرعء لةثَيناوي رةزامةنديي خوادا هةنطاوبنينَ ‪ ،‬هيض‬ ‫كاتَيك نابَيت بةرذةوةنديي تةسكي حزبَيك بؤ قؤناغَيك‬ ‫َ‬ ‫زالبكرآ بةسةر بنةمايةكي شةرعيي جَيطريدا‪ ،‬بةسةر‬ ‫دةقَيكي ق��ورئ��انء سوننةتدا‪ ،‬ثةيامي خ��وا ضؤنة ئَيمة‬ ‫لةطةأل ثةيامةكةي خوادا هةنطاوئةنَيني‪ ،‬ئيرت ئةطةر هاتء‬ ‫بةرذةوةنديي ئَيمة لةطةأل ثةيامةكةي خوا لةو قؤناغةدا‬ ‫يةكينةطرتةوة‪ ،‬ثَيويستة ئَيمة دةست لةبةرذةوةندييةكاني‬ ‫خؤمان َ‬ ‫هةلطرين‪ ،‬بؤ بةرجةستةكردني ثةيامةكةي خوا‪ ،‬تا‬ ‫سنورةكاني حةآلألء حةرام و شةرعي خواي ثةروةردطار‬ ‫خةلك وننةبنء تَي َ‬ ‫لةبةرضاوي َ‬ ‫كةلنةبن‪.‬‬ ‫رَي��ط��اي ش���ةرع‪ :‬ب��زووت��ن��ةوة ئيسالمييةكان‪ ،‬تاضةند‬ ‫َ‬ ‫هةولي ئةوة ئةدةن لةِرَيي سياسةتي شةرعييةوة بطةنة‬ ‫دةسةآلت؟‬ ‫لحَ‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد ص��ا ‪ :‬ثَيمواية تا ئاستَيكي‬ ‫باش لةو ه� َ‬ ‫�ةول��ةدان‪ ،‬ب��ةآلم كةموكووِريي زؤرة‪ ،‬زؤرج��ار‬ ‫ئيسالمييةكان لةقؤناغَيك لةقؤناغةكاندا سنورةكاني‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫ش��ةرع ئةبةزَينن بةمةبةسيت بةدةستهَيناني‬ ‫َ‬ ‫ئاماجني سياسي‪ ،‬ب��ةآلم من ه��ي��وادارم ئةمة هةلةيةكي‬ ‫تاكتيكي ب�َي��ت‪ ،‬ن��ةك سرتاتيذيةتي حزبَيكي ئيسالمي‬ ‫وابَيت كة لةهةموو قؤناغةكاندا ب��ةدواي بةرذةوةنديية‬ ‫حزبيية تةسكةكاندا بطةِرَيت‪ ،‬ثَيمواية َ‬ ‫خةلكي ئيسالمي‬ ‫خةلكَيكيرت ئ��ةط��ةري ثَيكانء َ‬ ‫وةك��و ه��ةر َ‬ ‫هةلةكردنيان‬ ‫هةية‪ ،‬ئةكرآ لةقؤناغَيك لةقؤناغةكاني كاري سياسيء‬ ‫بزووتنةوةي خؤياندا ئاماجنة شةرعييةكان نةثَيكن‪ ،‬بةآلم‬ ‫هةلوَيستء َ‬ ‫هيوادارم ئةمة تةنها َ‬ ‫هةلةي قؤناغَيك بَيت‪.‬‬ ‫رَي��ط��اي ش���ةرع‪ :‬ض��ي ب��ك��رَي��ت ب��ؤئ��ةوةي كةسايةتيي‬ ‫س���ةرك���ردة سياسيية ئيسالمييةكان ل��ةس��ةر بنةماي‬ ‫سياسةتي شةرعي دابِرَيذرَيتةوة؟‬ ‫َ‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد ص��الحَ ‪ :‬ئةمة ئةركي خةلكاني‬ ‫موسولمَ انة بةطشيتء اليةنة ئيسالمييةكانة بةتايبةتي‪،‬‬ ‫ضونكة ئةو َ‬ ‫خةلكانةي كةكاري ئيسالمي دةطرنةئةستؤ‬ ‫قال َ‬ ‫بةر لةهةموو شت ثَيويستة ئةم كةسانة َ‬ ‫وقوولببنةوة‬ ‫لةزانستة شةرعييةكاندا‪ ،‬بؤئةوةي دواتر بتوانن لةذياني‬ ‫خؤيانء َ‬ ‫خةلكيدا بةرجةستةيبكةن‪ ،‬ثةندَيكمان هةية‬ ‫لةعةرةبيدا‪َ ،‬‬ ‫دةلَيت‪« :‬فاقد الشيء اليعطيه»‪ .‬هةر بؤية‬

‫د‪.‬خاليد موحةمةد صال‬

‫ك��ةس�َي��ك ئ��ةط��ةر خ��ؤي لةئيسالم ش��ارةزان��ةب �َي��ت‪ ،‬ضؤن‬ ‫دةت��وان �َي��ت ئيسالم بكاتة ب��ةرن��ام��ةي خ� َ‬ ‫�ةل��ك‪ ،‬كةسَيك‬ ‫خؤي نةتوانَيت بؤ ذياني خؤي ئيسالم بكاتة بةرنامة‪،‬‬ ‫ب��ؤ ذي��ان��ي خ� َ‬ ‫�ةل��ك ض��ؤن ثَييئةكرآ؟! ل��ةب��ةرئ��ةوة طرنطة‬ ‫هةولبدةن َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكانَيكي ثسثؤِرو ش��ارةزا‬ ‫ئيسالمييةكان‬ ‫لةبوارة شةرعييةكاندا ثةروةردةبكةن‪ ،‬بؤئةوةي دواتر‬ ‫ئ��ةوان��ة بةرجةستةكردني ئ��ةم ئايينةيان ثَيبسثيرَ َ‬ ‫ري‪،‬‬ ‫ب��ةآلم بةِراسيت ئةمِرؤ زؤر كةس هةن دةم لةسياسةتي‬ ‫شةرعي وةرئ��ةدةنء بةناوي دينةوة قسةئةكةن‪ ،‬ئةمانة‬ ‫َ‬ ‫بووتري‪ ،‬لةوانةية‬ ‫لةوانةية رؤشنبريَيكي ئيسالمييان ثَي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك ضةمك لةئيسالم شارةزابن‪ ،‬بةآلم ئةمانة ضونكة‬ ‫لةناخء رؤح��ي ئيسالم ش��ارةزان�ينء َ‬ ‫هةلقولاَ وي حوكمة‬ ‫ش��ةرع��ي��ي��ةك��انء واق��ي��ع��ة ئيسالمييةكة ن�ين‪ ،‬ب��ةداخ��ةوة‬ ‫ئةبينني ل��ةه��ةن��دَي��ك ق��ؤن��اغ��دا الِرَي��ئ��ةك��ةون‪ ،‬ي��ان قسةي‬ ‫ب��ةرزون��زمء ن��ةخ��وازراو ئ��ةك��ةنء بؤضووني نةشياويان‬ ‫لةطةأل ئيسالم هةية؟! هؤكاري ئةمةيش تةنها نةزانينة‬ ‫يان رووكةشبينينة‪.‬‬ ‫رَيطاي شةرع‪ :‬ثريؤزِراطرتين سةركردة سياسييةكان‬ ‫ضؤن دةبينيت‪ ،‬هةندَيكجار رةخنةلَيطرتنيشيان لةاليةن‬ ‫ئةندامانيانةوة ياساغة‪ ،‬بؤضووني بةِرَيزت لةوبارةيةوة‬ ‫ضيية؟‬ ‫لحَ‬ ‫َ‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد صا ‪ :‬ئةم خالةش يةكَيكة لةو‬ ‫خالاَ نةي كة ثَيويستة زي��ادةِرؤي��ي تيانةكرآ‪ ،‬لةهةمان‬ ‫كاتدا ثةراوَيزيشنةخرَيت‪ ،‬نابَيت هةركةس َ‬ ‫هةلسآء‬ ‫تةشهري بةسةركردةيةك بكات‪ ،‬خ��ؤي تةشهري بةتاكَيك‬ ‫شةرعي نيية ض جاي سةركردةيةك‪ ،‬بةآلم ئةمةش ماناي‬ ‫ئةوة نيية سةركردة َ‬ ‫هةلةناكات‪ ،‬وة كةس نابَيت باسي‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��ةي س��ةرك��ردةك��ان ب��ك��ات‪ ،‬ن��ا س��ةرك��ردةش تاكَيكي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪101‬‬


‫َ‬ ‫لةطةل د‪ .‬خاليد موحةممةد صال‬ ‫ضاوثيَكةوتن‬

‫موسولمَ انةو ئ��ةط��ةري َ‬ ‫هةلةكردنيشي هةية‪ ،‬ب��ةآلم ئةو‬ ‫كةسانةي َ‬ ‫هةلةكان راستئةكةنةوة ثَيويستة‪:‬‬ ‫بةبةلطةي شةرعي َ‬ ‫يةكةم‪َ /‬‬ ‫هةلةكان راستبكةنةوة نةك‬ ‫بةئيجتيهادي شةخصي‪.‬‬ ‫دووم‪ /‬ثَيويستة بةشَيوازَيكي شةرعي بؤضوونةكان‬ ‫رب َ‬ ‫ري نةك بضَيتة خانةي تةشهريكردنء لةكةداركردني‬ ‫دةرب ِ‬ ‫هيض كةسايةتييةك‪.‬‬ ‫بؤية س��ةرك��ردة ئيسالمييةكانيش ثَيويستة وةك��و‬ ‫ئيمام عومةر فةرمووي‪« :‬الخري فيكم إن مل تقولوها وال‬ ‫خري فينا إن مل نقبلها»‪ .‬دةبَيت بةسنطي فراوانةوة رةخنة‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكي وةرطرنء بةسنطي فراوانيشةوة بةدواداضوون‬ ‫بؤ َ‬ ‫هةلةكاني خؤيان بكةن‪ ،‬ناكرَيت كةسَيكي سةركردة‬ ‫بر خ��ؤي بَيت لةحزبَيكدا‪ ،‬ش���وراو فتواو‬ ‫ئيرت ب��ك��وذو ب� ِ‬ ‫ب��ؤض��وون��ي س��ي��اس��يء م��ةرج��ةع��ي ف��ي��ك��ريء فيقهي ئةو‬ ‫كؤمةلة ئيسالميية هةر ئةو بَيت‪ ،‬ئيرت ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكانةيرت‬ ‫ك��ة ل���ةخ���وارةوةن ه��ةر ئ��ةش��ه��ةدوب��ي��ل�لاك�َي��ش�بنء دةس��ت‬ ‫لةسةر سنط بن بؤ سةركردةكان‪ ،‬نابَيت ئةم َ‬ ‫خةلكانة‬ ‫مةبدةئة ئيسالمييةكة ‪-‬كة ومتان سياسةتي ئيسالمي‬ ‫لةسةر بةرقةرارئةبَيت كة بريتيية لةشوراو ريسالةت‪-‬‬ ‫ف��ةرام��ؤش��ب��ك��ةن‪ ،‬ضونكة ئ��ةم��ان��ة ل��ةك��ؤت��اي��ي��دا م��رؤظ��نء‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكاني خوار خؤيان بطرن‪ ،‬ثَيغةمبةري‬ ‫ئةبَيت طوآ‬ ‫خوا (‪ )h‬لةهةندَيك شوَيندا كة زانيويةتي بؤضووني‬ ‫هاوةلةكاني سةدلةسةد َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةيشة‪ ،‬بةآلم بةطوَييكردوون!‬ ‫وةك رَيزَيك بؤ بؤضوونةكةيان‪ ،‬بؤمنونة‪:‬‬ ‫لةجةنطي ئ��وح��وددا ثَبغةمبةري خ��وا (‪ )h‬خةوي‬ ‫دي���ب���وو‪ ،‬ث �َي��ي��واب��وو دةرن��ةض��ن��ة دةرةوةي م��ةدي��ن��ة بؤ‬ ‫ج��ةن��ط��ك��ردن‪ ،‬ب���ةآلم ه����اوةآلن زؤري��ان��ل �َي��ك��رد ب��ؤئ��ةوةي‬ ‫ل��ةدةرةوةي مةدينة جةنطبكةن‪ ،‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬لةطةأل‬ ‫ئةوةي كة ئةيزاني سوور ئةمة دةرئةجنامي نةخوازراوي‬ ‫ب���ةدوادادَي���ت ضونكة خةويبينيبوو‪ ،‬ب���ةآلم ش��وراك��ةي‬ ‫ثَيطةورةترو باآلتربوو! وةك ل��ةوةي بؤضوونة تاكةكةي‬ ‫خ��ؤي س��ةرب��ط��رَي��ت! ب��ا ئ��ةم ئ��ومم��ةت��ة دةرس��وةرب��ط��رآ‪،‬‬ ‫ل��ةب��ةرئ��ةوة ثَيويستة ئ��ةو َ‬ ‫خةلكانةش حساب ب��ؤ راي‬ ‫َ‬ ‫خةلكي بكةن‪ ،‬ئةوةتا ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬لةطةأل ئةوةي‬ ‫وةحيي بؤ هاتووة حسابي بؤ شورا كردووة‪ ،‬لةكاتَيكدا‬ ‫زانيويةتي ئةم شوراية دةقاودةق حةقنيية‪ ،‬بةآلم بؤئةوةي‬ ‫َ‬ ‫خةلك تَيبطةيةنَيت وايكردووة‪ ،‬ئةم سةركردة بةِرَيزانةش‬ ‫َ‬ ‫ئةوخةلكانة‬ ‫كة وةحيان بؤ نايةت‪ ،‬طرنطة طوَيبيسيت‬ ‫ب��ن‪ ،‬كة ل��ةخ��وار خ��ؤي��ان��ةوةنء راوَيذيانثَيبكةن‪ ،‬طرنطة‬ ‫طوَييانلَيبطرن‪ ،‬ل��ةِرةئ��ي خؤيان ثاشطةزببنةوة ئةطةر‬ ‫بؤياندةركةوت َ‬ ‫هةلةيانكردووة‪.‬‬ ‫رَي��ط��اي ش��ةرع‪ :‬بضوككردنةوةو وَيناكردني ن��اِروون‬ ‫بؤ زاراوة شةرعيء ئيسالمييةكان ضؤن دةبينيت‪ ،‬وةك‬ ‫وَيناكردني دميوكراسي ب��ةش��ورا ي��ان بضوككردنةوةي‬ ‫‪102‬‬

‫ثةرسنت تةنها بؤ نوَيذو رؤذوو‪ ...‬هتد؟‬ ‫د‪ .‬خاليد م��وح��ةمم��ةد ص���الحَ ‪ :‬ئةمة يةكَيكيرتة لةو‬ ‫ب��ةرةي��ان��ةي كة ن��ةي��اران جةنطي َ‬ ‫خةلكاني موسولمَ اني‬ ‫لَيوةدةكةن بةوةي كة زاراوة ئيسالمييةكانيان لَيبشَيوَيننء‬ ‫ب��ي��ان��ط��ؤِرن‪ ،‬ئ��ةم��ةي��ش ب��ةم��ةب��ةس�تي ض��ةواش��ةك��ردن��ي��ان‬ ‫بةدوو ئاِراستةدا‪ :‬يةكةم‪ /‬ب��رةودان ب��ةزاراوة ناشةرعيء‬ ‫ذةهراوييةكاني خؤيان‪ ،‬بةوةي َ‬ ‫خةلكاني موسولمَ ان وا‬ ‫حاليبكةن كة ئةوانةي ئةوان َ‬ ‫َ‬ ‫دةيلينَ تةنها لةِرووي ناوةوة‬ ‫لةطةل ئةوةي ئَيمة َ‬ ‫َ‬ ‫دةيلَيني‪ ،‬ئةطةر نا‬ ‫جياوازييان هةية‬ ‫ناوةرؤكء مةبةسيت هةموويان يةكة‪ ،‬كة ئةمة زؤر دوورة‬ ‫لةِراستييةوة‪ ،‬وةكو زاراوةكاني شوراو دميوكراسييةت‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬يان لةهةندَيك كاتدا بةمةبةسيت كةمكردنةوةي‬ ‫بةهاي زاراوة ئيسالمييةكانء لةكةداركردنيان‪ ،‬وةكو‬ ‫زاراوةكاني جيهادو هيجرةتء ضةندين زاراوةيرت‪.‬‬ ‫بؤية ئَيمةي م��وس��ولمَ ��ان ثَيويستة ل��ةم��ان��اي زاراوة‬ ‫ئيسالمييةكان تَيبطةينء َ‬ ‫هةولي ثاراسنتء بةردةوامييان‬ ‫ب��دةي��ن‪ ،‬ضونكة ئةمة بةشَيكة لةِرةسةنايةتيي فيكرة‬ ‫ئيسالمييةكة‪ ،‬وة لةدةستدانيشي بةشَيكة لةلةدةستداني‬ ‫رةس��ةن��اي��ةت��ي��ي ف��ي��ك��رة ئيسالمييةكة‪ ،‬ب��ةت��اي��ب��ةت��ي كة‬ ‫هةموو ئةو زاراوان��ة لةدةقةكاني قورئانء سوننةتدا وا‬ ‫ناوزةدكراون‪ .‬هةر بؤية ئَيمة لةئيسالمدا شتَيك ناناسني‬ ‫ب��ةن��اوي دمي��وك��راس��ي��ي��ةوة! دمي��وك��راس��ي زادةي بريي‬ ‫َ‬ ‫خةلكانيرتة‪ ،‬ئ���ةوةي ئَيمة ئةيناسني‬ ‫شارستانييةتي‬ ‫شوراية‪ ،‬دادثةروةريية‪ ،‬ثةيامداريية‪.‬‬ ‫رَي����ط����اي ش������ةرع‪ :‬ئ����ةم ف��رةح��زب��ي��ي��ة ئ��ي��س�لام��ي��ي��ةي‬ ‫لةكوردستان هةية تا ضةند لةطةأل بنةماكاني سياسةتي‬ ‫شةرعي دَيتةوة؟‬ ‫لحَ‬ ‫د‪ .‬خاليد موحةممةد صا ‪ :‬وةكو ومت ئةطةر ئةم حزبة‬ ‫ئيسالمييانة نةكرَينة ئاماجني كارء تةنها ئاميرَ ي كاربن‪،‬‬ ‫هيض طرفتَيكمان نيية‪ ،‬ئةطةر َ‬ ‫خةلكي موسولمَ ان‪ ،‬ئةوانةي‬ ‫لةضوارضَيوةي ئ��ةم حزبانةدا كارئةكةن‪ ،‬واتَيبطةن كة‬ ‫ئةمانة ب��ؤ خ��وا ك��ارئ��ةك��ةنء ه��ةوأل ب��ؤ قيامةتي خؤيان‬ ‫ئةدةن‪ ،‬هةوأل بؤ ضةسثاندني حوكمي خوا ئةدةن‪ ،‬ئةمة‬ ‫طرفيت نيية لةضوارضَيوةي حزبدا كاربكةن‪ ،‬بةآلم ئةطةر‬ ‫هاتوو لةناخي ئ��ةوان��دا ئ��ةوة بضةسثَيت‪ ،‬كة لةثَيناوي‬ ‫سةرخستين حزبء سةركردةيةكء ثرؤذةيةك كارئةكةن‪،‬‬ ‫ئةوا ترسناكة! ضونكة ئةوة هةمان بريي عةملانييةكانة‪،‬‬ ‫ب��ةآلم ب��ةن��اوي ئيسالمييةوة! ك��ةوات��ة حزبي ئيسالمي‬ ‫هةرطيز نابَيت بكرَيتة ئاماجني ك��ار‪ ،‬حزبي ئيسالمي‬ ‫ئ��ام� رَ​َي�و ئ��ام��رازة‪ ،‬ب��ؤ ف��ةرم��ان��ك��ردن بةضاكةو رَيطةطرتن‬ ‫لةخراثة‪ ،‬ئةطةر َ‬ ‫خةلكي موسولمَ اني ئَيمة وا تَيبطةن‬ ‫لةكاري ئيسالمي‪ ،‬ئةوا هيض طرفتَيكمان نية‪ ،‬خؤ ئةطةر‬ ‫بةثَيضةوانةيشةوة بوو‪ ،‬ئةوا كارَيكي خراثةو ثَيويستيي‬ ‫بةبةخؤداضوونةوة هةية‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫روونكردنةوةي حوكمي‬ ‫طو َير َ‬ ‫ايةليكردني دةسةآلتداران‬ ‫ِ‬ ‫مَ‬ ‫لةوآلتة موسولاننشينةكاندا‬ ‫ئا‪ :‬بةه َيز ئةمحةد‬

‫(‪)2-1‬‬

‫ب��اش�ترواي��ة روون��ك��ردن��ةوةي ئ��ةم حوكمة دواخبةينة‬ ‫ب��ؤ دواي ض��ارةس��ةرك��ردن��ي ض��ةن��د خ� َ‬ ‫�ال�َي��ك��ي ط��رن��ط كة‬ ‫ثةيوةندييان بةطوَيِر َ‬ ‫ايةلييكردني دةس��ةآلت��دارةوة هةية‬ ‫وةك‪:‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكةم‪ /‬طويِرايةليي رةها تةنها بؤ خواو ثيغةمبةرةكةي‬ ‫(‪ )h‬دةكرَيت‪:‬‬ ‫* س� َ‬ ‫�ول��ت��ان��ي زان���اي���ان‪ ،‬ع��ي��ززي ك���وِري ع��ةب��دوس��ةالم‬ ‫ئ����ةوة روون���دةك���ات���ةوة ك��ة ب��ؤض��ي ط��وَي �ِراي� َ‬ ‫�ةل��ي��ي رةه��ا‬ ‫تةنها ب��ؤ خ��واي بَيهاوتا دةك��رَي��ت‪ ،‬وةك دةف��ةرم��وَي��ت‪:‬‬ ‫«ب��ةت��ةن��ه��ا ط��وَي �ِراي� َ‬ ‫�ةل��ي��ي��ك��ردن��ي ث���ةرس�ت�راو ب��ةه��ؤك��اري‬ ‫تايبةمتةندَيتييةوةيةتي بةنيعمةتةكاني بةديهَينانء‬ ‫مانةوةو رؤزي���دانء ضاكسازيكردني دي�نيء دونيايي‪،‬‬ ‫هيض شتَيك نيية لةضاكةكاري ئةو نةيهَينابَيت‪ ،‬وة هيض‬ ‫خراثةيةك نيية ئةو رَيطرييلَينةكردبَيت‪ ،‬نابَيت هةندَيك‬ ‫لةبةندةكان طوَيِر َ‬ ‫ايةليي كةسانَيكيرت ب��ك��ةن‪ ،‬ك��ة هيض‬ ‫كةسَيكيان ناتوانَيت شتَيك لةوانة دابينبكات كة لةباسي‬ ‫ثةرسرتاودا بامسانكردن‪ ،‬لةبةرئةوة حوكم بؤ هيض كةسَيك‬ ‫نيية جطة لةو‪ ،‬حوكمةكان لة‪ :‬قورئان‪ ،‬سوننةت‪ ،‬ئيجماع‪،‬‬ ‫قياسة راستةكان‪ ،‬هَ‬ ‫هةلَينجَينراوة متمانةثَيكراوةكان‬ ‫وةردةطريَين‪ ،‬بؤ هيض كةسَيك نيية بةرذةوةندييةكي طةيةنةر‬ ‫بةضاك بزانَيتء كاريثَيبكات‪ ،‬وة نابَيت السايي كةسَيك‬ ‫بكاتةوة كة فةرمان بةالساييكردنةوةي نةكرابَيت وةك‪:‬‬ ‫موجتةهيدَيك لةالساييكردنةوةي موجتةهيدَيكيرتدا يان‬ ‫َ‬ ‫هاوةلَيكدا‪ ،‬لةم مةسةالنةدا جياوازيي‬ ‫لةالساييكردنةوةي‬ ‫َ‬ ‫لةنَيوان زاناياندا هةية‪ ،‬وةآلم بؤ ئةوةي سةرثيضيي ئةمة‬ ‫دةكات‪ ،‬وتةي ثةروةردطارة كة دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إِن الحْ ُ ْك ُمِإلاَّ‬ ‫للِهَِّ َأَمَر َألاَّ َت ْع ُب ُدواِإلاَّ ِإيَّاهُ] (يوسف‪.)40:‬‬ ‫وات��ة‪ :‬بةِراسيت حوكمء فةرمانِرةوايي جطة لةخوا‬‫شايستةي كةسيرت نيية‪ ،‬فةرمانيشيداوة جطة لةخؤي‬ ‫كةسيرت نةثةرسنت‪ .-‬ئةوةي لةو طشتيية هةآلوَيردبَيت‪،‬‬ ‫ئةوةية وةزيفةيان الساييكردنةوةيةء دةستةوسانن بؤ‬ ‫طةيشنت بةمةعريفةي حوكمةكان بةئيجتيهاد بةجياوازيي‬

‫موجتةهيدةكة كة ئةو تواناي هةية لةسةر تيرَِوانينَيك‬ ‫كة دةبَيتة هؤي بةرثاكردني حوكمةكة»‪ .‬قواعد األحكام‬ ‫‪.158/2‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫* ئ���ةحل���اف���ز دةف����ةرم����وي����ت‪« :‬ت���ةي���ي�ب�ي دةل����ي����ت‪:‬‬ ‫دووب��ارةك��ردن��ةوةي فرمانةكة ل��ةوت��ةي ‪-‬ث��ةروةردط��ار‪-‬‬ ‫���ر ُس� َ‬ ‫���ول] (ال��ن��س��اء‪- .)59 :‬وات����ة‪:‬‬ ‫[وَأِط���ي��� ُع���وا ال� َّ‬ ‫دا َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وة ف��ةرم��ان��ب��ةرداريء ط��وي �ِراي��ةل��ي��ي ثيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫ب��ك��ةن‪ -‬ئ��ام��اذةي��ة ب��ؤ س��ةرب��ةخ��ؤي��ي ط��وَي�ِراي� َ‬ ‫�ةل��ي��ك��ردن��ي‬ ‫ثَيغةمبةر(‪ »)h‬الفتح ‪.112/13‬‬ ‫دووةم‪ /‬حةرامبووني طوَيِر َ‬ ‫ايةليي لةسةرثَيضيكردندا‪:‬‬ ‫ئ��ةوةي جياوازيي تَيدانيية لةنَيوان ئةهلي عيلمدا‪،‬‬ ‫ئ��ةوةي��ة كة طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردني ئيمام واجبة بةمةرجَيك‬ ‫ل��ةس��ن��ووري ش��ةرع��دا ب �َي��ت‪ ،‬وة ب��ةش �َي��وةي��ةك��ي ت���ةواو‬ ‫حةرامة‪ ،‬ئةطةر لةسةرثَيضيي شةرعي خواي بَيهاوتادا‬ ‫ب��وو‪ ،‬دةرض��ووب��وو لةحوكمةكاني شةريعةت يان ب�ِرواي‬ ‫ربوابوو بةهةندَيكيرتي‪ ،‬ثَيغةمبةر‬ ‫بةهةندَيكي هةبوو‪ ،‬بَي ِ‬ ‫(‪ )h‬دةفةرموَيت «السمع والطاعة على املرء املسلم فيما‬ ‫أحب وكره ما مل يؤمر مبعصية‪ ،‬فإذا أمر مبعصية فالمسع‬ ‫والطاعة» متفق عليه‪ .‬واتة‪ :‬بيسنتء طوَيِر َ‬ ‫ايةليي لةسةر‬ ‫مرؤظي موسولمَ انة ل��ةوةدا كة ثَييخؤشةو ثَييناخؤشة‪،‬‬ ‫هةتا فةرمانيثَينةكرَيت بةخراثة‪ ،‬ئةطةر فةرماني بةخراثة‬ ‫ثَيكرا ئةوا نة بيسنت دةبَيتء نة طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردن‪.‬‬ ‫هةروةها دةفةرموَيت‪« :‬ال طاعة ملخلوق يف معصية‬ ‫اخلالق» رواه أمحد واحلاكم وهو حديث صحيح ورواه‬ ‫البخاري ومسلم بلفظ « ال طاعة ألح��د يف‪ .»...‬وات��ة‪:‬‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةلي بؤ بةديهَينراوَيك ناكرَيت لةبَيفةرمانيكردني‬ ‫بةديهَينةردا‪ .‬لةدةربِرينَيكيرتدا بةم شَيوةية «طوَيِر َ‬ ‫ايةلي‬ ‫بؤ هيض كةسَيك ناكرَيت لة‪ »...‬هاتووة‪.‬‬ ‫* ئ��ي��ب��ن��وت��ةمي��ي��ي��ة دةف����ةرم����وَي����ت‪« :‬ط��وَي��ِر َ‬ ‫اي��ةل��ي��ي‬ ‫ل��ةب��َي��ف��ةرم��ان��ي��ك��ردن��ي خ�������واداو ط���وَي���ِراي� َ‬ ‫��ةل���ي���ك���ردن‬ ‫لةشوَينكةوتين جطة لةهيدايةتء ديين حةقدا يةكسانن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫قبولكردني ئةو زانستةي كة ثَيضةوانةي كتَييب خوابَيت‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪103‬‬


‫مَ‬ ‫موسولاننشينةكاندا‬ ‫روونكردنةوةي حوكمي طوَيِرايةلَيكردني دةسةآلتداران لةوآلتة‬

‫يان طوَيِر َ‬ ‫ايةليبَيت بؤ فةرماني كةسَيك كة ثَيضةوانةي‬ ‫فةرماني خوا بَيت‪ ،‬ئةوة تاغوتةِ» الفتاوى ‪.201 /28‬‬ ‫* تةبةري بةسةنةدَيك لةئيبنوجورةجيةوة دةيطيرََِيتةوة‬ ‫[ولاَ َي َّتِخَذ]‬ ‫لةوتةي ث��ةروةردط��ارةوة كة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫(آل عمران‪َ )64 :‬‬ ‫دةلَيت‪« :‬نابَيت هةندَيكمان طوَيِرايةلي‬ ‫هةندَيكيرت بني لةسةرثَيضيكردني فةرمانةكاني خوادا»‬ ‫ج‪.304 /3‬‬ ‫ْصيَن َك‬ ‫[ولاَ َيعِ‬ ‫* ئةلقامسي دةفةرموَيت‪« :‬لةوتةي َ‬ ‫وف] (املمتحنة‪ .)12 :‬وةردةطريَيت كة بةتةئكيد‬ ‫فيِ َم ْع ُر ٍ‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةليي بؤ هيض كةسَيك ناكرَيت جطة لةضاكةكاريدا‬ ‫نةبَيت» حماسن التأويل ‪ 137 /16‬نقال عن الكيا اهلراسي‪.‬‬ ‫هةروةها َ‬ ‫دةلَيت‪« :‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬جطة لةضاكةكاري‬ ‫ف��ةرم��ان��ي ب��ةه��ي��ض��ي�تر ن����ةك����ردووة‪ ،‬وة ت��ةن��ه��ا م��ةرج��ي‬ ‫لةطوَيِر َ‬ ‫ايةليدا ئةوة بووة هيضكةسَيك نزمي نةنوَينَيت‬ ‫لةطوَيِر َ‬ ‫ايةليكردني دةسةآلتداراندا»‪.‬‬ ‫* لةتةفسريي تةبةريدا‪ ،‬ئينوجةرير لةئينوزةيدةوة‬ ‫ْصيَن َك‬ ‫[ولاَ َيعِ‬ ‫بةسةندَيك ريوايةتيكردووة لةبارةي وتةي َ‬ ‫َ‬ ‫وف] (املمتحنة‪َ .)12 :‬‬ ‫دةل�َي��ت‪« :‬بةدلنياييةوة‬ ‫فيِ َم � ْع � ُر ٍ‬ ‫ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬شةريفء باآلبووة لةِرةوشتيدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫حةآللنةكراوة جطة لةوةي بةمةرج‬ ‫ثاشان هيض شتَيكي بؤ‬ ‫ْصيَن َك]ء وازيلَيبهَينَيت‪،‬‬ ‫نةبَيت‪ ،‬نةيفةرمووة َ‬ ‫[لاَ َيعِ‬ ‫وف]‪ ،‬ئيرت ضؤن بؤ كةسَيكيرت‬ ‫تا فةرموويةتي [فيِ َم ْع ُر ٍ‬ ‫دةشَيت طوَيِر َ‬ ‫ايةليبكات جطة لةضاكةكاريدا‪ ،‬كة خوا‬ ‫ئةوةي بةمةرجطرتووة لةسةر ثَيغةمبةرةكةي (‪.»)h‬‬ ‫* لة (املستدرك احلاكم)دا هاتووة‪« :‬ثياوَيك بانطي‬ ‫ئيبنومةسعودي كرد ‪-‬كاتَيك بةهَيواشي بؤ الي دةهاتء‪-‬‬ ‫وت���ي‪ :‬ئ���ةي ب��اوك��ي ع���ةب���دوِرةمح���ان‪ ،‬ك���ةي ط���وم���ِرادةمب‬ ‫ك��ة بيشيزامن؟ ئ��ةوي��ش وت��ي‪ :‬ئ��ةط��ةر فةرمانِرةوايانَيك‬ ‫دةسةآلتداربوون كة ئةطةر طوَيِر َ‬ ‫ايةلييانبكةيت دةختةنة‬ ‫ئاطرةوةو ئةطةر سةرثَيضييانبكةيت دةتكوذن»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫* ئيبنولقةييم دةفةرموَيت‪« :‬هةركةسَيك طوَيِرايةليي‬ ‫دةس��ةآلت��دارَي��ك بكات لةسةرثَيضيكردني خ���وادا‪ ،‬ئةوا‬ ‫سةرثَيضيكارةء بؤ ئةوةيش هيض بيانوويةكي نيية الي‬ ‫خوا‪َ ،‬‬ ‫بةلكو خراثةي ئةو سةرثَيضيكردنة دةيطرَيتةوة‪»...‬‬ ‫عون املعبود ‪.290/7‬‬ ‫* ئيبنوعابيدين دةف���ةرم���وَي���ت‪« :‬رَي��زط��رت�ني ئ��ةو‬ ‫ثَيشةوا‪ -‬لةسةرمان ثَيويستة‪ ،‬بةمةرجَيك لةفةرماني‬‫خوا دةرنةضَيت‪ ،‬طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردني ثَيويستة بةمةرجَيك‬ ‫فةرماننةكات بةبَيفةرمانيكردني خوا»‪.‬‬ ‫* ئةبوفارس دةفةرموَيت‪« :‬ثةروةردطاري باآلدةست‬ ‫سي مةرجي بؤ طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردني فةرمانِرةوا داناوة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -1‬دةبَيت جَيبةجَيكاري حوكمةكاني شةريعةت بن‪،‬‬ ‫ئةطةر جَيبةجَيياننةكرد نابَيت طوَيِر َ‬ ‫ايةلييانبكرَيت‪،‬‬ ‫بةلكو طوَيِر َ‬ ‫َ‬ ‫ايةليكردنيان حةرامة‪.‬‬ ‫‪104‬‬

‫‪2‬دةب���َي���ت ح��وك��م ب����ةدادط����ةري ب��ك��ةن ل��ةن�َي��وان��ي‬ ‫‪-2‬‬ ‫خةلكيدا‪ ،‬ئةطةر ئةوةيان نةكرد‪ ،‬طوَيِر َ‬ ‫َ‬ ‫ايةلييان بؤ ناكرَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكي بةسةرثَيضيكردن‪،‬‬ ‫‪3‬نابَيت فةرمانبكةن‬ ‫‪-3‬‬ ‫ئ��ةط��ةر ف��ةرم��ان��ي��ان بةسةرثَيضي ك���رد‪ ،‬ن��اب�َي��ت طوَييان‬ ‫لَيبطريَيتء طوَيِر َ‬ ‫ايةلييان بكرَيت‪ ”.‬النظام السياسي يف‬ ‫اإلسالم‪.‬‬ ‫سَييةم‪ /‬طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردني فةرمانِرةواكان ثةيوةستة‬ ‫بةشوَينكةوتين شةرعء بةجَيهَيناني مافةكانةوة‪:‬‬ ‫لةو وتارةي خةليفةي راشيدي يةكةم ثَيشكةشيكرد‪،‬‬ ‫م��ايف ئ��ومم��ةت��ي راط��ةي��ان��د ل��ةس��ةر ئ��ةو ف��ةرم��ان �ِرةواي��ةي‬ ‫سةرثةرشتيياندةكات‪ ،‬ئةوةيش بريتيية لةهاوكاريكردني‬ ‫ئةطةر ضاك بوو‪ ،‬وة راستكردنةوةي يان لَيثرسينةوةء‬ ‫رَينماييكردني ئةطةر طومِرابوو لةِرَيطاي راس��ت اليدا‪،‬‬ ‫ئوممةت ثابةندنابَيت بةطوَيِر َ‬ ‫ايةليكردني فةرمانِرةواوة‬ ‫م��ةط��ةر كاتَيك شوَينكةوتوو جَيبةجَيكاري ئةوةبَيت‬ ‫كة خ��واو ثَيغةمبةرةكةي (‪ )h‬فةرمانيانثَيكردووة‪،‬‬ ‫فةرمانِرةوا يان خةليفة دةسةآلتدارَيكي رةها نيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫ثةيوةستة بةشةريعةتي ئيسالمةوة‪ ،‬لةبةرئةوة ئيمام‬ ‫ماليك وةك��و روونكردنةوةيةك بؤ وتةكةي ئةبوبةكري‬ ‫س��ددي��ق –ئةطةر ضاكبووم هاوكارميبكةن‪ ،‬وة ئةطةر‬ ‫المدا راستمبكةنةوة‪ -‬دةفةرموَيت‪« :‬هيض كةسَيك نابَيتة‬ ‫ئيمام ئةطةر لةسةر ئةم مةرجة نةبَيت»‪ ،‬خواي بَيهاوتا‬ ‫اتِإلىَ َأ ْهِلَها‬ ‫دةفةرموَيت‪ِ[ :‬إ َّن اللهََّ َي ْأ ُم ُر ُك ْم َأ ْن ُتَؤ ُّدوا الأَْ​َماَن ِ‬ ‫اس َأ ْن حَ ْ‬ ‫َوِإَذا َحَك ْم ُت ْم َبينْ َ َّ‬ ‫ت ُك ُموا ِبا ْلَع ْدِل ِإ َّن اللهََّ ِنِع َّما‬ ‫الن ِ‬ ‫ريا (‪َ )58‬يا َأ ُّيَها الَِّذ َ‬ ‫َيِع ُظ ُك ْم ِبِه ِإ َّن اللهََّ َك َ‬ ‫ين‬ ‫ان سمَِ يعًا َبِص ً‬ ‫الر ُس َ‬ ‫ِي الأَْ ْمِر ِم ْن ُك ْم َفِإ ْن‬ ‫ول َوأُول‬ ‫َآَم ُنوا َأِطيعُوا اللهََّ َوَأِطيعُوا َّ‬ ‫ولِإ ْن ُك ْن ُت ْم ُت ْؤِم ُن َ‬ ‫ون‬ ‫الر ُس ِ‬ ‫َتَناَز ْع ُت ْم فيِ َش ْي ٍء َف ُر ُّدو ُهِإلىَ اللهَِّ َو َّ‬ ‫ِباللهَِّ َوا ْلَي ْوِم آَْ‬ ‫الِخِر َذل َ‬ ‫ِك َخيرٌْ َوَأ ْح َس ُن َت ْأِويلاً (‪( ])59‬النساء)‪.‬‬ ‫وات���ة‪ :‬بَيطومان خ��وا فةرمانتانثَيدةدات ك��ة هةموو‬ ‫س��ث��اردةك��ان بطةِرَيننةوة ب��ؤ دةس�تي خاوةنةكانيانء‬ ‫ه��ةرك��ات �َي��ك��ي��ش داوةري���ت���ان���ك���رد ل���ةن���َي���وان خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ي��دا‪،‬‬ ‫دادث���ةروةران���ة ف��ةرم��ان�ِرةواي��ي��ب��ك��ةن‪ ،‬ضونكة ب��ةِراس�تي‬ ‫خ����وا ب���ةج���وان���يء ض���اك���يء ت�������ةواوي ئ���ام���ؤذط���اريء‬ ‫ف��ةرم��ان��ت��ان��ث��َي��دةدات‪ ،‬ب���ةِراس�ت�ي خ���وا ب���ؤ ه��ةم��ي��ش��ةو‬ ‫بةردةوام بيسةرو بيناية‪ .‬ئةي ئةوانةي باوةِرتانهَيناوة‪،‬‬ ‫فةرمانبةردارييء طوَيِر َ‬ ‫ايةليي خواء فةرمانبةردارييء‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةليي ثَيغةمبةر (‪)h‬ء فةرمانِرةواكان بكةن كة‬ ‫لةخودي خؤتانن –لةبريوباوةِرو ثابةنديدا‪ -‬خؤ ئةطةر‬ ‫لةشتَيكدا بوو بةكَيشةتان دةربارةي حوكمي خوايي‪ ،‬ئةوا‬ ‫ئةو كَيشةية بطةِرَيننةوة بؤ الي خواو ثَيغةمبةرةكةي (‪)h‬‬ ‫–كة قورئانء سوننةت دةطةيةنَيت‪ -‬ئةطةر ئَيوة باوةِرتان‬ ‫بةخواو ب��ةِرؤذي قيامةت هةية‪- ،‬رةفتاركردنتات‪ -‬بةو‬ ‫شَيوةية ضاكرتينء جوانرتين سةرضاوةية بؤ ضارةسةري‬ ‫كَيشةكانتان‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫مَ‬ ‫موسولاننشينةكاندا‬ ‫روونكردنةوةي حوكمي طوَيِرايةلَيكردني دةسةآلتداران لةوآلتة‬

‫* ئيمام بةيزاوي لةتةفسريي ئةم ئايةتةدا دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫�ةل��ك��ي ب���ةط���وَي���ِراي� َ‬ ‫«ف���ةرم���ان���ك���راوة ب��ةخ� َ‬ ‫��ةل���ي���ك���ردن‪-‬ي‬ ‫ف����ةرم����ان����ِرةواك����ان‪-‬ي����ان ث���اش���ئ���ةوةي ف���ةرم���ان ب����ةوان‬ ‫ف����ةرم����ان����ِرةواك����ان‪ -‬ك�����راوة ك���ة دادط������ةر ب����ن‪ ،‬ئ��ةم��ة‬‫ئاطاداركردنةوةية لةسةرئةوةي كة طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردنيان‬ ‫ثَيويستة‪ ،‬هةتا ئةوان لةسةر حةق بةردةوامنب»‪.‬‬ ‫* زةمةخشةري لةتةفسريي ئةم ئايةتةدا دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫«كاتَيك فةرمانكراوة بةدةسةآلتداران بةبةجَيطةياندني‬ ‫ئةمانةتةكان بؤ خ��اوةن��ي خ��ؤي��انء فةرمانِرةواييكردن‬ ‫بةخةلكي كة طوَيِر َ‬ ‫َ‬ ‫ايةليان‬ ‫بةدادطةري‪ ،‬فةرمانيشكراوة‬ ‫بن‪ ،‬هةندَيك دابةزن لةداواكارييةكانيان»‪.‬‬ ‫* ه���ةروةه���ا ت��ةب��ةري دةف���ةرم���وَي���ت‪« :‬ف��ةرم��ان��ك��ردن‬ ‫بةوة لةكاتَيكداية كة طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردن بؤ خوا بَيتء بؤ‬ ‫موسولمَ انانيش بةرذةوةندي بَيت»‪.‬‬ ‫ريازيبَيت) دةفةرموَيت‪« :‬ئةركي‬ ‫* ئيمام عةلي (خوا لَي ِ‬ ‫ئيمام ئةوةية‪ :‬حكوم بةوة بكات كة خوا ناردوويةتيية‬ ‫خ������وارةوةء ئ��ةم��ان��ةت��ي��ش ب��ط��ةي��ةن �َي��ت‪ ،‬ك��ات �َي��ك ئ���ةوةي‬ ‫ك���رد‪ ،‬ئ��ةرك��ي ذَي��ردةس��ت��ةك��ان��ي ئ��ةوةي��ة ط��وَي�ِراي� َ‬ ‫�ةل��ي�بنء‬ ‫فةرمانبةردارييبكةن»‪.‬‬ ‫* رازي لةتةفسريةكةيدا دةفةرموَيت‪« :‬بزانة‪ ،‬كاتَيك‬ ‫كة خوا فةرمانيكردووة بةفةرمانِرةواو دةسةآلتداران كة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ذَيردةستةكانياندا‪ ،‬فةرمانيشيكردووة‬ ‫دادطةربن‬ ‫َ‬ ‫بةطوَيِرايةليكردني ذَيردةستةكان بؤ دةسةآلتدارانيان‪،‬‬ ‫َطيعُوا اللهََّ َوَأِطيعُوا‬ ‫هةروةك ثةروةردطار دةفةرموَيت‪[ :‬أِ‬ ‫الر ُس َ‬ ‫ول َوأُوِل��ي الأَْ ْم�ِ�ر ِم ْن ُك ْم] (النساء‪ .»)59 :‬ئةمةيش‬ ‫َّ‬ ‫ئاماذةية بؤ ئةو ئايةتةي لةثَيش ئةم ئايةتةوة هاتووة كة‬ ‫اتِإلىَ َأ ْهِلَها َوِإَذا‬ ‫ئةمةية‪ِ[ :‬إ َّن اللهََّ َي ْأ ُم ُر ُك ْم َأ ْن ُتَؤ ُّدوا الأَْ​َماَن ِ‬ ‫اس َأ ْن حَ ْ‬ ‫َحَك ْم ُت ْم َبينْ َ َّ‬ ‫ت ُك ُمواِبا ْلَع ْدِل] (النساء‪.)58 :‬‬ ‫الن ِ‬ ‫* ئ��ةحل��اف��ز دةف���ةرم���وَي���ت‪« :‬ت��ةي��ي�بي ف��ةرم��وي��ةت��ي‪:‬‬ ‫دووب��ارةب��وون��ةوةي ئ��ةو فرمانة ل��ةوت��ةي ث��ةروةردط��اردا‬ ‫��ر ُس� َ‬ ‫��ول] ئ��ام��اذةي��ة ب��ؤ سةربةخؤبووني‬ ‫[وَأِط��ي��عُ��وا ال� َّ‬ ‫َ‬ ‫�ةل��ي��ك��ردن��ي ثَيغةمبةر (‪ ،)h‬ئةمةيش لةطةلَ‬ ‫ط��وَي�ِراي� َ‬ ‫ئ��ول��ي��ل��ئ��ةم��ردا دووب���ارةن���ةب���ووةت���ةوة‪ ،‬وةك ئ��ام��اذةي��ةك‬ ‫ب��ؤئ��ةوةي ك��ة دةط��وجن�َي��ت طرفتَيك رووب���دات ك��ة نابَيت‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةليبكرَين‪ ،‬ئةمةيش رووندةكاتةوة كة دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫[َفِإ ْن َتَناَز ْع ُت ْم فيِ َش ْي ٍء]‪ ،‬وةكو ئةوة واية وترابَيت‪ :‬ئةطةر‬ ‫كاريان بةحةق نةكرد‪ ،‬طوَيِر َ‬ ‫ايةلييان مةكةنء ئةوةي كة‬ ‫جياوازيتان لةسةري هةية بيطيرَِنةوة بؤ حوكمي خواو‬ ‫ثَيغةمبةرةكةي (‪ .»)h‬الفتح‪.112 /13 :‬‬ ‫* ئةحلافر دةفةرموَيت‪« :‬لةداهَينراوي وةآلمي هةندَيك‬ ‫َ‬ ‫لةهةلكةوتووان بؤ هةندَيك لةئةمريةكاني بةنوئومةيية‪،‬‬ ‫كاتَيك ث�َي��ي��وت��ووة‪ :‬ئايا خ��وا فةرمانيثَينةكردوون كة‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫[وأُوِل����ي الأَْ ْم�ِ��ر‬ ‫ايةليمانبكةن‪ ،‬كة فةرموويةتي‪َ :‬‬ ‫ِم � ْن� ُ�ك � ْم]؟ ئ��ةوي��ش وت��وي��ةت��ي‪ :‬ئايا نابَيت لةفةرمانتان‬

‫الب��دةي��ن‪ ،‬وات��ة‪ :‬طوَيِر َ‬ ‫ايةليتان نةكةين‪ ،‬كاتَيك لةحةق‬ ‫التاندا؟ لةكاتَيكدا خوا دةفةرموَيت‪َ[ :‬ف�ِ�إ ْن َتَناَز ْع ُت ْم فيِ‬ ‫ولِإ ْن ُك ْن ُت ْم ُت ْؤِم ُن َ‬ ‫ونِباللهَِّ َوا ْلَي ْوِم‬ ‫الر ُس ِ‬ ‫َش ْي ٍء َف ُر ُّدو ُهِإلىَ اللهَِّ َو َّ‬ ‫آَْ‬ ‫الِخِر] (النساء‪.»)59 :‬‬ ‫َ‬ ‫* ئيمام غةزالي دةفةرموَيت‪« :‬طوَيِرايةليكردني ئيمام‬ ‫لةسةر َ‬ ‫خةلكي واجب نابَيت‪ ،‬تةنها مةطةر بانطيانبكات بؤ‬ ‫ثابةندبوون بةشةرعةوة»‪ .‬اإلحياء‪.112/2 :‬‬ ‫* ئ����ةل����ِرازي دةف����ةرم����وَي����ت‪« :‬ئ���ومم���ةت ك��ؤدةن��ط��ن‬ ‫ل���ةس���ةرئ���ةوةي ك��ة ئ��ةم�يرو دةس����ةآلت����داران ل��ةك��ات�َي��ك��دا‬ ‫ايةليكردنيان واجبدةبَيت كة َ‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫بةبةلطة زانرابَيت‪ ،‬ئةوة‬ ‫حةقةو ثَيكاويةتي»‪.‬‬ ‫ ئيبنوتةمييية دةفةرموَيت‪« :‬هةركةسَيك بةجائيزي‬‫زان���ي ش��وَي�ني رَي��ب��ازَي��ك��ي�تر ب��ك��ةوَي��ت ج��ط��ة ل��ةِرَي��ب��ازي‬ ‫ئ��ي��س�لام‪ ،‬ئ���ةوا ثَيويستة خةلعبكرَيت‪ ،‬بةيعةتةكةي‬ ‫هةلدةوةشَيتةوةء طوَيِر َ‬ ‫َ‬ ‫ايةليكردني حةرامدةبَيت‪ ،‬ضونكة‬ ‫لةو َ‬ ‫حالةتةدا وةسفي كوفر شايستةيةتي»‪.‬‬ ‫* ئيبنوحةزمي ئةندةلوسي دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬ئةطةر‬ ‫دةسةآلتداران‪ -‬سةركردايةتييمان بكةن بةكتَييب خواو‬‫سوننةتةكاني ثَيغةمبةري خوا (‪ ،)h‬طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردنيان‬ ‫واج��ب��دةب �َي��ت‪ ،‬ئ��ةط��ةر لةشتَيكدا ل��ةو دووان����ة الي��ان��دا‪،‬‬ ‫ئ��ةوا ق��ةدةغ��ةي ئ��ةوةي��ان ل�َي��دةك��رَي��تء ح��ةدي��ان لةسةر‬ ‫جَيبةجَيدةكرَيت‪ .‬لةِراستيدا ئةطةر َ‬ ‫دلنيانةبوون لةزيانيان‬ ‫تةنها بةخةلع نةبَيت‪ ،‬ثَيويستة خةلعبكرَينء كةسَيكيرت‬ ‫بكرَيتة سةرثةرشتيار‪ ،‬ئةطةر نةتوانرا خةلعبكرَين تةنها‬ ‫بةكوشنت نةبَيت‪ ،‬ثَيويستة بكوذرَين» الفصل‪.164/4 :‬‬ ‫* م�����اوةردي دةف���ةرم���وَي���ت‪« :‬ئ��ةط��ةر ئ��ي��م��ام َ‬ ‫هةلسا‬ ‫بةجَيبةجَيكردني ئةو مافانةي ئوممةت كة بامسانكردن‪،‬‬ ‫ئةوا َ‬ ‫بةدلنياييةوة مايف خواي جَيبةجَيكردووة لةوانةي‬ ‫كة هةيانةو ثَيويستة لةسةريان‪ ،‬وة دوو مايف لةسةريان‬ ‫ثَيويست دةبَيت كةطوَيِر َ‬ ‫ايةليكردنء سةرخستنيةتي‪،‬‬ ‫حالي نةطؤِرَيت‪ ،‬ئةو كةسةي َ‬ ‫ئةطةر َ‬ ‫حالي بةوة بطؤِرَيت‪،‬‬ ‫ب��ةدوو شت لةئيمامةت دةردةض�َي��ت‪ :‬يةكَيكيان تانةدان‬ ‫لةدادطةرييةكةي‪ ،‬ئةويرتيان ناتةواويي جةستةيةتي»‪.‬‬ ‫األحكام السلطانية ص‪.17‬‬ ‫َ‬ ‫* ئ��ةب��و ي��ةع�لا دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬ئ��ةط��ةر ئيمام هةلسا‬ ‫بةجَيبةجَيكردني مافةكاني ئوممةت‪ ،‬دوو مايف لةسةريان‬ ‫واج��ب��دةب�َي��ت ك��ة‪ :‬ط��وَي�ِراي� َ‬ ‫�ةل��ي��ك��ردنء سةرخستنيةتي‪،‬‬ ‫هةتا شتَيكي لَينةبينرَيت كة لةئيمامةت ثَييدةربضَيت»‪.‬‬ ‫األحكام السلطانية ‪.28‬‬ ‫لمَ‬ ‫ضوارةم‪ /‬زؤربةي دةسةآلتداراني وآلتاني موسو انان‬ ‫(أولي األمر)يان بةسةردا ناضةسثَيت‪:‬‬ ‫هةروةها طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردن ثةيوةستة بةوةي كة ليرَ ةدا‬ ‫ِي الأَْ ْمِر ِم ْن ُك ْم]‪.‬‬ ‫[وأُول‬ ‫ثةروةردطار دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫* ئةحلافز دةفةرموَيت‪« :‬ئيبنوعويةينة دةفةرموَيت‪:‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪105‬‬


‫مَ‬ ‫موسولاننشينةكاندا‬ ‫روونكردنةوةي حوكمي طوَيِرايةلَيكردني دةسةآلتداران لةوآلتة‬

‫ثرسيارم لةزةيدي كوِري ئةسلةم كرد لةو بارةيةوة ‪-‬واتة‪:‬‬ ‫دةرب��ارةي (أول��ي األم��ر)‪ -‬لةم ئايةتدا‪ ،‬لةمةدينةدا هيض‬ ‫كةسَيك نةبوو لةثاش موحةممةدي كوِري كةعب وةكو ئةم‬ ‫تةفسريي قورئان بكات‪ ،‬فةرمووي‪ :‬ثَيشةكةي خبوَينةرةوة‬ ‫ات‬ ‫دةزانيت‪ ،‬خوَيندمةوة‪ِ[ :‬إ َّن اللهََّ َي ْأ ُم ُر ُك ْم َأ ْن ُتَؤ ُّدوا الأَْ​َماَن ِ‬ ‫اس َأ ْن حَ ْ‬ ‫ِإلىَ َأ ْهِلَها َوِإَذا َحَك ْم ُت ْم َبينْ َ َّ‬ ‫ت ُك ُموا ِبا ْلَع ْدِل]‬ ‫الن ِ‬ ‫(النساء‪ )58 :‬ثاشان وت��ي‪ :‬ئةمة لةثَيشةوايةتيداية»‪.‬‬ ‫الفتح ‪.111/13‬‬ ‫* ش��ةوك��ان��ي دةف��ةرم��وَي��ت‪(« :‬وأول����ي األم���ر) ئ��ةوان��ة‬ ‫ئيمامةكانء دةسةآلتدارانء قازييةكانء هةموو ئةوانةن‬ ‫ك��ة وي�لاي��ةت�َي��ك��ي ش��ةرع��ي��ي��ان ه��ةي��ة ن���ةك وياليةتَيكي‬ ‫تاغوتي‪ ،‬مةبةست لةطوَيِر َ‬ ‫ايةليكردنيان ل��ةوةداي��ة كة‬ ‫فةرمانيثَيدةكةنء رَيطرييلَيدةكةن‪- ،‬بةمةرجَيك‪ -‬كة‬ ‫سةرثَيضيكردن نةبَيت»‪ .‬فتح القدير ج‪.481/1‬‬ ‫ئ���ةوةي ب��ةه��ؤي ه��َي��زةوة دةس����ةآلت ب��ط��رَي��ت��ةدةس��ت‪،‬‬ ‫ه���ةروةك���و ض���ؤن ل��ةوآلت��ان��ي موسولمَ اننشيندا ه��ةي��ة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةهةلبذاردني‬ ‫ناطوجنَيت بوترَيت‪ :‬ئةوة لةئَيمةية‪ ،‬ضونكة‬ ‫ئوممةت نةطةيشتؤتة حوكم‪ - .‬ئيبنوحةجةري هةيسةمي‬ ‫لة(الصواعق احملرقة)دا باسيكردووة‪“ :‬لةعومةري كوِري‬ ‫عةبدولعةزيزةوة ط�ِرَ​َي�راوةت��ةوة‪ ،‬كة ئةو فةرمانيكردووة‬ ‫بةلَيداني بيست قامضي لةو كةسةي كة ناوي يةزيدي كوِري‬ ‫موعاوية‪ ،‬بةئةمريوملوئمينني بهَينَيت” الصواعق احملرقة‬ ‫ص‪ .228‬واتة‪ :‬ئةو دانينةناوة بةئيمامةتييةكةيدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫* زةم��ةخ��ش��ةري دةف��ةرم��وَي��ت‪“ :‬ئ��ةوان��ة دام���ال���راون‬ ‫لةو سيفةتانةي كة ل��ةالي خ��واو ثَيغةمبةرةكةي (‪)h‬‬ ‫َ‬ ‫ناويانبنري‪ :‬دزة خؤسةثَينةرةكان»‬ ‫ئولولئةمربن‪ ،‬هةقواية‬ ‫الكشاف ‪.275/1‬‬ ‫* م���ةمح���ود ش��ةل��ت��وت دةف����ةرم����وَي����ت‪“ :‬م��ةب��ةس��ت‬ ‫ل���ةئ���ول���ي���ل���ئ���ةم���ر‪ ،‬ك����ؤم� َ‬ ‫���ةل����ي ئ���ةه���ل���ي ح���ةل���ول���ع���ةق���دن‬ ‫لةموسولمَ اناندا‪ ،‬ئةوانيش‪ :‬ئةمريةكانء فةرمانِرةوايانء‬ ‫زان��اي��انء س��ةرؤك��ي س��ةرب��ازانء ئ��ةو س��ةرك��ردان��ةي كة‬ ‫بؤيان دةط��ةِرَي��ن��ةوة لةثَيويستييةكانء بةرذةوةنديية‬ ‫طشتييةكاندا‪ ،‬دةطرَيتةوة‪ .‬ئةوانة ئةطةر يةكدةنطبوون‬ ‫لةسةر حوكم يان فةرمانَيك‪ ،‬ثَيويستة طوَيِر َ‬ ‫ايةلييان بكةن‬ ‫بةو َ‬ ‫رايةلةي كة ثَيكمانةوة دةبةستَيتةوة‪ ،‬كة سةرثَيضيي‬ ‫فةرمانةكاني خواو ئةو سوننةتانةي ثَيغةمبةري (‪)h‬‬ ‫تَيدانةكرَيت كة بةتةواتور زانراون‪ ،‬دةبَيت لةتوَيذينةوةو‬ ‫فةرمانكردنء رَيكةوتنيان لةسةر شتَيك َ‬ ‫هةلبذَيرين‪ ،‬وة‬ ‫ئةوةي لةسةري رَيكةوتوون لةبةرذةوةنديية طشتييةكاندا‬ ‫ك��ة ل��ةدةس��ةآلت��ي��ان��دا ب���ووة‪ ،‬دةب �َي��ت ج�َي��ط��ةي س��ةرن��جء‬ ‫ت��وَي��ذي��ن��ةوةب�َي��تء ل��ةب��واري ع��ةق��ي��دةو ثةرستشةكاندا‬ ‫نةبَيت»‪ .‬اإلسالم عقيدة وشريعة‪ .373 :‬بةمةيش كؤتايي‬ ‫بةم بةشة دةهَينني‪.‬‬

‫‪106‬‬

‫*دةسةآلتدارانَيك كة شةرعييةتيان نيية‪:‬‬ ‫بنةماكاني طرَيبةسيت ئيمامةت‪:‬‬ ‫َ‬ ‫خيالفةت يان ئيمامةت يان سةركردايةتيي دةول��ةت‬ ‫تةنها طرَيبةستَيكة لةطرَيبةستةكان‪ ،‬دروستة بةوةي كة‬ ‫طرَيبةستةكةي ثَيدروستدةبَيت‪َ ،‬‬ ‫بةتاليشدةبَيتةوة بةوةي‬ ‫كة طرَيبةستةكةي ثَي َ‬ ‫بةتالدةبَيتةوة‪ ،‬لةِرووي شةرعييةوة‬ ‫طرَيبةستةكة َ‬ ‫بةتالدةبَيتةوة ئةطةر طرفتَيك بكةوَيتة يةكَيك‬ ‫لةبنةماكانييةوة‪.‬‬ ‫ طرَيبةسيت ئيمامةت ثَيكدَيت لة‪:‬‬‫‪1‬طرَيبةستكار‪ :‬ئةمةيش ئةو ئوممةتةية كة هةموو‬ ‫‪-1‬‬ ‫َ‬ ‫سةروةرَيتييةكي لةهةلبذاردني حاكمدا هةية‪.‬‬ ‫‪2‬ط��رَي��ب��ةس��ت��ب��ؤك��راو‪ :‬ئ���ةو ف��ةرم��ان �ِرةواي��ةي��ة كة‬ ‫‪-2‬‬ ‫س��ث��اردةي حوكمي خ��راوةت��ة ئةستؤ‪ ،‬ئةويش كرَيكارة‬ ‫لةالي ئوممةت‪.‬‬ ‫‪3‬ط��رَي��ب��ةس��ت��ل��ةس��ةرك��راو‪ :‬ئ��ةم��ةي��ش بريتيية‬ ‫‪-3‬‬ ‫ل���ةث���ارَي���زط���اري���ك���ردن���ي دي�����نء س��ي��اس��ةت��ي دون���ي���او‬ ‫ئاوةدانكردنةوةي زةوي‪.‬‬ ‫ئ����ةم ط��رَي��ب��ةس��ت��ة ث���َي���ي���دةوت���رَي���ت‪ :‬ف���رؤش�ت�ن وةك‬ ‫ث�َي��وان��ةك��ردن�َي��ك ب��ؤ ئ���ةوةي ك��ة ط��رَي��ب��ةس�تي فرؤشتين‬ ‫ثَيتةواودةبَيت‪ ،‬مةترسيدارترين ثايةكاني طرَيبةستةكة‬ ‫سي َ‬ ‫خال روونبكةينةوة كة‬ ‫ئةوةي سَييةميانة‪ .‬دةتوانني َ‬ ‫ئةمانةن‪:‬‬ ‫يةكةم‪ /‬خيالفةت طرَيبةستة‪:‬‬ ‫* ئيبنوخةلدون دةف��ةرم��وَي��ت‪“ :‬ك��ات��ي خ��ؤي ئةطةر‬ ‫بةيعةتيانبداية بةئةمريء ثةميانةكةيان ببةستاية دةستيان‬ ‫دةخستة ناو دةسيت بؤ َ‬ ‫دلنياكردنةوةي لةطرَيبةستةكة‪،‬‬ ‫ئةوةيش وةكو كرداري فرؤشيارو كِريار وابوو ثَييدةوترا‪:‬‬ ‫بةيعةت‪ ،‬وةكو ئةوةي هةريةكةيان ضي لةالي خؤي هةبوو‬ ‫كة دةيفرؤشت تةواوي شتةكةء فةرمانةكةي لةناخةوة‬ ‫ثَيدةبةخشي” املقدمة ص‪.174‬‬ ‫* ماجيد حلو دةفةرموَيت‪“ :‬بةآلم بةيعةت دادةنرَيت‬ ‫بةطرَيبةستَيكي كؤتايي لةنَيوان َ‬ ‫ثالَيوراو بؤ خيالفةتء‬ ‫ئوممةتدا‪ ،‬يةكةميان تَييدا َ‬ ‫بةلَيندةدات بةضاودَيريكردني‬ ‫ب��ةرذةوةن��دي��ي��ةك��ان��ي ئ��ومم��ةت ب��ةرام��ب��ةر بةثةميانداني‬ ‫ئةويرتيان بةبيسنتء طوَيِر َ‬ ‫ايةلبوون لةسنووري شةريعةتي‬ ‫خوادا”‪ .‬اإلستفتاء الشعيب والشرعية اإلسالمية ص‪.148‬‬ ‫َ‬ ‫“بةدلنياييةوة مةبةست‬ ‫* د‪ .‬سةنهوري دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردني طرَيبةسيت حةقيقي ئةوةية كة وياليةتي‬ ‫طشيت بةخةليفةي َ‬ ‫هةلبذَيرراو ببةخشرَيت ‪ ...‬لةبةرئةوةي‬ ‫هةلبذَيرراو لةو َ‬ ‫خةليفةي َ‬ ‫هةلبذاردنةي كة طرَيبةستَيكي‬ ‫حةقيقيية لةنَيوان ئ��ةوو ئوممةتدا‪ ،‬سةرثةرشتياريي‬ ‫بةدةستهَيناوة‪ ،‬ئةوةيش وات��اي واية كة دةسةآلتةكةي‬ ‫لةئوممةتةوة سةرضاوةيطرتووة”‪ .‬فقه اخلالفة وتطورها‪.‬‬ ‫* د‪ .‬تةحاوي دةفةرموَيت‪“ :‬ك��ؤِرا لةسةر ئةوةية كة‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫مَ‬ ‫موسولاننشينةكاندا‬ ‫روونكردنةوةي حوكمي طوَيِرايةلَيكردني دةسةآلتداران لةوآلتة‬

‫خيالفةت واتاي حوكمي رةها ناطةيةنَيتء تَي َ‬ ‫كةلنابَيت‬ ‫بةمايف ئةو مةليكي خوايي‪-‬يةي كة دةدراية َ‬ ‫ثالي ثاشاكاني‬ ‫ئ��ةوروث��ا لةسةدةكاني ن��اوةِراس��ت��دا بؤ رووثؤشكردني‬ ‫دةس��ةآلت��ةك��ان��ي��ان‪ ،‬ب����ةآلم دةس�����ةآلت ثشتدةبةستَيت‬ ‫بةِرةزامةنديي موسولمَ انان كة بةرجةستةدةبَيت لةشَيوةي‬ ‫طرَيبةستَيكداء خةليفة دةسةآلتي جَيبةجَيدةكات لةذَير‬ ‫ضاودَيريي موسولمَ انانداء بؤيان هةية طؤشةطرييبكةن‬ ‫ئةطةر دةسةآلتي ثلةوثايةكةي لةدةستضوو بةهؤكارةكاني‬ ‫جةستةييء ذيرييةوة‪...‬تاد‪ ”.‬السلطات الثالث ‪.435‬‬ ‫دووةم‪ /‬روون����ك����ردن����ةوةي م�����ادةي ط��رَي��ب��ةس��ت��ةك��ة‬ ‫(طرَيبةستلةسةركراو)‪:‬‬ ‫ماددةي طرَيبةستةكة بريتيية لة‪ :‬بةرثاكردني دينء‬ ‫سياسةتي دونياء دةرنةضوون لةحوكمةكاني قورئانء‬ ‫سوننةت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫* لةعةبدولآلي كوِري دينارةوة دةطيرَِنةوة فةرموويةتي‪:‬‬ ‫“ك��ات �َي��ك خ� َ‬ ‫�ةل��ك��ي ب��ةي��ع��ةت��ي��ان��دا ب��ةع��ةب��دومل��ةل��ي��ك وةك��و‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآلي ك��وِري عومةر نامةيةكي‬ ‫ئةمريوملوئمينني‪،‬‬ ‫ب��ؤ ن��ووس��ي‪ :‬ب��ؤ عةبدوملةليكي ئةمريوملوئمينني‪ ،‬من‬ ‫رةزام���ةن���دم بةبيسنتء ط��وَي �ِراي� َ‬ ‫�ةل��ي ب��ؤ عةبدوملةليكي‬ ‫ئ��ةم�يرومل��وئ��م��ي��ن�ين‪ ،‬ل��ةس��ةر رَي���ب���ازي خ���واو سوننةتي‬ ‫ثَيغةمبةرةكةي (‪ )h‬بةطوَيرةي ئةوةي لةتوانامدا هةية»‬ ‫فتح الباري ‪.193/13‬‬ ‫* “وة كاتَيك حةسةن رَيكةوتين كردو ثاشةكشةيكرد‬ ‫لةخيالفةتء بةيعةتيدا بةموعاوية‪ ،‬لةسةر بةرثاكردني‬ ‫كتَييب خوا ‪-‬قورئان‪-‬ء سوننةتي ثَيغةمبةرةكةي (‪)h‬‬ ‫بةيعةتي ثَيدا»‪.‬‬ ‫* كاتَيك بةيعةتدرا بةعةليي ك��وِري ئةبوتاليب وةك‬ ‫خةليفة‪ ،‬مةرجي موسولمَ انان بريتيبوو لةثابةندبوون‬ ‫بةقورئانء سوننةتةوة‪ ،‬رةبيعةي ك��وِري ئةبوشةدادي‬ ‫خةسعةمي ه��ات ب��ؤ الي ئ��ةوي��ش ثَييوت‪“ :‬بةيعةتبدة‬ ‫لةسةر كتَييب خ��واو سوننةتي ثَيغةمبةرةكةي (‪.)h‬‬ ‫رةبيعة وتي‪ :‬لةسةر سوننةتي ئةبوبةكرو عومةر‪ .‬ثَييوت‪:‬‬ ‫وةيل بؤ تؤ ئةطةر ئةبوبةكرو عومةر كاريانبكرداية بةجطة‬ ‫لةكتَييب خواء سوننةتي ثَيغةمبةرةكةي (‪ )h‬لةسةر‬ ‫هيض حةقَيك نةدةبوون»‪.‬‬ ‫* م��وح��ةمم��ةد رةش��ي��د رةزا دةف��ةرم��وَي��ت‪“ :‬بنضينة‬ ‫ل��ةب��ةي��ع��ةت��دا ئ��ةوةي��ة ك��ة ل��ةس��ةر ق���ورئ���انء س��ون��ن��ةتء‬ ‫ب��ةرث��اك��ردن��ي دادط����ةري بَيت ل��ةالي��ةن ئ��ةم��ةءةو لةسةر‬ ‫بيسنتء طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردن بَيت لةضاكةكاريدا لةاليةني‬ ‫ئةوانةوة” اخلالفة ‪.32‬‬ ‫* بةدرةديين كوِري جةماعة دةفةرموَيت‪“ :‬وةسفكردني‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي‬ ‫دةقي ئةو طرَيبةستةي كة سةرثةرشتيكردني‬ ‫موسولمَ انان ل��ةدةس��ةآلت��دا ثَيويستدةكات‪ ،‬ب��ةوةي��ة كة‬ ‫دةوترَيت‪ :‬بةيعةمتانثَيدايتء رةزامةندين بةبةرثاكردني‬

‫دادطةريء َ‬ ‫هةلسان بةفةرزةكاني ئيمامةت لةسةر كتَييب‬ ‫خواو سوننةتي ثَيغةمبةري خوا (‪.»)h‬‬ ‫* ئةبويةعال دةفةرموَيت‪ “ :‬وةسفكردني طرَيبةست‬ ‫ئةوة بووة كة وتويانة‪ :‬بةيعةمتانثَيدايت لةسةر بةيعةتي‬ ‫رةزام��ةن��دي لةسةر بةرثاكردني دادط���ةريء ئينسافء‬ ‫َ‬ ‫هةلسان بةفةرزةكاني ئيمامةت” األحكام ص‪.25‬‬ ‫سَييةم‪ /‬ئةوةي طرَيبةستةكةي ثَي َ‬ ‫بةتالدةبَيتةوة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآلي كوِري عةباس دةفةرموَيت‪“ :‬ثابةنديي‬ ‫*‬ ‫بةثةمياني ستةمكارةوة نابَيت‪ ،‬ئةطةر طرَيبةستَيكت‬ ‫لةستةمدا لةسةركراوة َ‬ ‫هةليبووةشَينةرةوة”‪.‬‬ ‫* ئيبنوتةمييية دةف��ةرم��وَي��ت‪“ :‬ئ��ةط��ةر كةسَيك كرا‬ ‫بةسةرثةرشتيار لةسةرئةوةي كة حوكمبكات بةغةيري‬ ‫ئ���ةوةي ك��ة خ���واو ث�َي��غ��ةم��ب��ةرةك��ةي (‪ )h‬هَيناويانة‪،‬‬ ‫ي���ان س��وَي��ن��د خب���وات ب��ةغ��ةي��ري ئ���ةو دادط���ةري���ي���ةي كة‬ ‫خ��واو ثَيغةمبةرةكةي (‪ )h‬فةرمانيانثَيكردووة‪ ،‬ئةوا‬ ‫َ‬ ‫بةتالة‪ ،‬هةروةها‬ ‫بةيةكدةنطيي موسولمَ انان مةرجةكةي‬ ‫ئ��ةط��ةر دةي���زان���ي ئ���ةوة ث �َي��ض��ةوان��ةي ح��وك��م��ي خ��واي��ةء‬ ‫فةرمانثَيدةكرد» نظرية العقد ‪.17‬‬ ‫* زاف��ر قامسي دةفةرموَيت‪“ :‬ئ��ةم مةرجة –قورئانء‬ ‫سوننةت‪ -‬دةط��ةِرَي��ت��ةوة بؤ راشكاويي قورئاني ثريؤز‬ ‫كاتَيك كة يةك ئايةت لةسورةتَيكدا ضةندبارة دةبَيتةوةء‬ ‫طؤِرانكاريي تَيداناكرَيت تةنها لةيةك بةشيدا نةبَيت‪،‬‬ ‫ل حَي ُ‬ ‫[وَم ْن مَ ْ‬ ‫با َأ ْنَز َل اللهَُّ َف ُأوَلِئ َك ُه ُم ا ْلَك ِاف ُر َ‬ ‫ون] (املائدة‪:‬‬ ‫ْك ْممِ َ‬ ‫َ‬ ‫‪- .)44‬وات��ة‪ :‬جا ئ��ةوةي حوكمء داوةري بةو بةرنامةية‬ ‫نةكات كة خوا دايبةزاندووة‪ ،‬ئائةوانة بَيباوةِرن‪ -‬ئةطةر‬ ‫بةيعةتثَيدراو سةرثَيضيي ئةم مةرجةي كردء كارينةكرد‬ ‫ب���ةوةي ك��ة ل��ةق��ورئ��انء سوننةتدا ه��ات��ووة‪ ،‬ي��ان ك��اري‬ ‫بةوة كرد كة ثَيضةوانةي ئةمانة بوو‪ ،‬ئةوا بةيعةتةكةي‬ ‫َ‬ ‫هةلدةوةشَيتةوة‪ ،‬بةهؤي فةرموودةي ثَيغةمبةرةوة (‪)h‬‬ ‫كة دةف��ةرم��وَي��ت‪( :‬املسلمون على شروطهم)» ‪-‬وات��ة‪:‬‬ ‫موسولمَ انان لةسةر مةرجةكانياننء ثابةندن ثَييانةوة‪-‬‬ ‫نظام احلكم يف الشريعة والتأريخ اإلسالمي ‪.274‬‬ ‫* مةمحود شةلتوت دةفةرموَيت‪“ :‬ئيسالم وايدةبينَيت‬ ‫ئةو طرَيبةستةي كة شكاندني رَيزي كةسايةتيي ئيسالمي‬ ‫ل��ةوآلت��ي ئيسالمدا دةطرَيتة خ��ؤي –وةكو حوكمكردن‬ ‫ل���ةم� َ‬ ‫��الء س���ام���انء ن��ام��وس��دا‪ ،‬ب��ةغ��ةي��ري ئ����ةوةي خ��وا‬ ‫ناردوويةتيية خوارةوة‪ ،‬وةبةخشيين ئةوانةي موسولمَ ان‬ ‫ننيء لةوآلتاني ئيسالمدا رةوشيت موسولمَ انان تَيكدةدةن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة مافَيكن دةسةآلتدارةكانيان لةوآلتةكاني‬ ‫ئةوانة‬ ‫َ‬ ‫خؤياندا لةسةريان يةكدةنطنني‪ -‬طرَيبةستَيكي بةتالةو‬ ‫ثَيوةثابةندبووني حةرامةء ثَيويستة َ‬ ‫هةلبووةشَينرَيتةوة”‬ ‫تفسري القرآن الكريم ‪.283‬‬ ‫َ‬ ‫* ئ��ةم رووداوة ضةند ج��وانء رةنطينة كة بةلطةية‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستيكردن لةفةرمانِرةوا‬ ‫لةسةر مايف رةخنةطرتنء‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪107‬‬


‫مَ‬ ‫موسولاننشينةكاندا‬ ‫روونكردنةوةي حوكمي طوَيِرايةلَيكردني دةسةآلتداران لةوآلتة‬

‫ئةطةر لةمةرجةكاني طرَيبةستةكة اليدا‪:‬‬ ‫جاريةي كوِري قودامة ضوو بؤ الي موعاويةي كوِري‬ ‫ئةبوسوفيان‪ ،‬موعاوية ثَييوت‪“ :‬ئ��ةوةن��دة كةميت الي‬ ‫هؤزةكةت كةناويانناويت (جارية)‪ .‬جارية ثَييوت‪ :‬وة‬ ‫ت��ؤي��ش ئ��ةوةن��دة كةميت الي ه��ؤزةك��ةت ناويانناويت‬ ‫موعاوية –موعاوية واتاي مَييةي سةطةكان دةطةيةنَيت‪-‬‬ ‫موعاوية ثَييوت‪ :‬بَيدةنطبة‪ ،‬ن��ةخ�رَ​َي� داي��ك��ي ت��ؤ واي��ة‪.‬‬ ‫جارية وتي‪ :‬بةآلم دايكم مين بووة‪ ،‬ئةو دآلنةي كة ثَييان‬ ‫رقمانلَيتة لةناو ثةراسووةكامناندايةو ئةو مششيرَ انةي‬ ‫كة ثَيياندةجةنطني ل��ةدذي تؤ لةدةستةكامناندانء تؤ‬ ‫ناتوانيت ب����ةزؤرداري خ��ؤت بةسةرماندا بسةثَينيتء‬ ‫بةهَيز لةناومانببةيت‪ ،‬بةآلم ثةميانء َ‬ ‫بةلَينَيكت ثَيداوين‪،‬‬ ‫ثاشان ئَيمةيش بيسنتء طوَيِر َ‬ ‫ايةليمان ثَيبةخشيويت‪،‬‬ ‫دلسؤزبوويت بؤمان َ‬ ‫ئةطةر َ‬ ‫دلسؤزدةبني بؤت‪ ،‬ئةطةر بؤ‬ ‫شتَيكيرت جطة لةوة التدا‪ ،‬ئةوا لةثشتمانةوة ثياوانَيكي‬ ‫َ‬ ‫توندوتؤلء رمء مششيرَ انَيكي ئاسنني ئامادةن”‬ ‫بةهَيزو‬ ‫بِروانة‪( :‬النقد املباح‪ /‬د‪ .‬عماد عبداحلميد النجار)‪.‬‬ ‫ ‪-‬لةميانةي ئةوةدا كة ثَيشكةمشانكرد‪ ،‬دةتوانني‬ ‫كورتةي باسةكة بةم شَيوةية روونبكةينةوة‪:‬‬ ‫ل� رَ‬ ‫َي���ةوة ب���ؤم���ان���دةردةك���ةوَي���ت دةس���ةآلت���دارَي���ك نيية‬ ‫ل��ةوآلت��ان��ي ئيسالميدا ك��ة شايستةي وةس��ف��ك��ردن بَيت‬ ‫ب���ةف���ةرم���ان���ِرةواي ش��ةرع��ي‪ ،‬ئ��ةوان��ة ي���ان ثاشايانَيكن‬ ‫دةس��ةآلت��ي��ان زةوت��ك��ردووةء بةمرياتي بةجَييدةهَيَلنء‬ ‫َ‬ ‫دةولةتانيرت‬ ‫ش��ةرع��ي خ��واي��ان ثةكخستووة‪ ،‬دةت��رس�ين‬ ‫بةتايبةتي لةدواي جةنطي كةنداوةوة هاوثَيضبكةين‪ ،‬بةآلم‬ ‫ثاشا بةيعةتي شةرعيي بؤ نيية‪ ،‬ئةمةيش لةوةرطرتين‬ ‫فةرمانِرةواييدا سةرثَيضيية بؤ رذيمَ ��ي ئيسالمي‪ ،‬يان‬ ‫ئ��ةو كةسة سةربازييانةي كة بةئاسنء ئاطر ضوونةتة‬ ‫س��ةر دةس����ةآلتء ه����ةروةك ئ��اش��ك��راي��ة ه� َ‬ ‫�ةل��ب��ذاردن�َي��ك��ي‬ ‫ت��ةزوي��ر ئ��ةجن��ام��دةدةن‪ .‬ي��ان لةجةزائري ك��ارةك��ة روونء‬ ‫ئاشكراية لةدواي دوو جار سةركةوتين بةرةي ئيسالمي‬ ‫بةزؤرينة‪ ،‬لةشارةوانييةكانء وياليةتةكانء ئةجنومةني‬ ‫ط��ةل��دا‪ ،‬بةبةكارهَيناني هَيز ق��ةدةغ��ةك��ران‪ ،‬ثاشئةوةي‬ ‫زؤري��ن��ةي ئ��ومم��ةت حوكمي خ��واي��ان ه� َ‬ ‫بةبي‬ ‫�ةل��ب��ذارد َ‬ ‫ت��رس��ان��دنء زؤرل �َي��ك��ردن تةنها ب��ةِرةزام��ةن��دي��ي خؤيان‪،‬‬ ‫ئةمةيش ه��ةم��ووي بةبةخششي خ��واي بَيهاوتا ثاشان‬ ‫بةهؤي ه� َ‬ ‫��ةولء كؤششي بانطخوازاني رَي��ط��ةي خ��واوة‬ ‫بوو‪ ،‬هةروةها بةهؤي ضاكةي ضينةجياوازةكاني طةلةوة‬ ‫بوو‪ ،‬ئةوانةي بؤيان دةركةوتووة كة ئيسالم ضارةسةرة‪،‬‬ ‫خ��وا ثشتيوانبَيت‪ ،‬ثاشان بةيعةت‪ ،‬بةتَيطةيشتنَيكي‬ ‫شةرعيي راس��ت لةوآلتاني موسولمَ اناندا بووني نيية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةولبدةن بؤ هَينانةوةي‬ ‫لةسةر موسولمَ انان ثَيويستة‬ ‫ف��ةرم��ان�ِرةواي��ةك��ي شةرعي كة شةرعي خ��وا لةناوياندا‬ ‫ث��اي��ةدارب��ك��ات‪ ،‬ئةمةيش ل���ةالي خ��وا هيض ط���ران نيية‪.‬‬ ‫‪108‬‬

‫كورتةي وتةكةمان ئةوةية ئةم رذيمَ انةء ئةو دةسةآلتدارة‬ ‫تاغوتييانة‪ ،‬طوَيِر َ‬ ‫ايةلييان جائيزنيية‪ ،‬لةبةرئةوةي كة‬ ‫روومنانكردةوة‪.‬‬ ‫ ‪-‬هاوكاريكردني ئةو دةسةآلتدارو رذيمَ انةي كة‬ ‫شةرعي خوا جَيبةجَيناكةن حةرامة‪:‬‬ ‫هةروةكو ثَيشرت بةدةقي وتةي زانايان روومنانكردةوة‪،‬‬ ‫ط��وَي�ِراي� َ‬ ‫�ةل��ي��ك��ردن��ي ف��ةرم��ان��ةك��ان��ي ئ��ةو دةس��ةآلت��داران��ة‬ ‫جائيزنيية ل��ةب��ةرئ��ةوةي ث�َي��ض��ةوان��ةي ش��ةرع��ة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫ثَيضةوانةي ئ��ةو ياسايانةيشة كة خؤيان دايانناون‪.‬‬ ‫بةدلنياييةوة سةرخستين دةسةآلتدارو طوَيِر َ‬ ‫َ‬ ‫ايةليكردني‬ ‫واجبة ئةطةر حوكم بةقورئانء سوننةت بكاتء ديين خواي‬ ‫بَيهاوتا بةرثابكات‪ ،‬ب��ةآلم ئةطةر شةريعةت ثةكبخاتء‬ ‫خراثةكاري بآلوبكاتةوة لةناو ئةوانةي كة بِروايانهَيناوة‪،‬‬ ‫وة بةسياسةتَيكي خؤسةثَينةرانةء بةياسا دانراوةكاني‬ ‫دةس�تي م��رؤظ ذَيردةستةكاني ب��ةِرَي��وةب��ب��ات‪ ،‬ثَيويستة‬ ‫رَيطريبكرَيت ل��ةو ئيهانةو خ��راث��ةك��اري��ي��ةي دةي��ك��ات‪،‬‬ ‫ئةمةيش هيض جياوازييةكي لةسةرنيية لةنَيوان زاناياني‬ ‫ئوممةتدا لةكؤنء نوَيدا‪ ،‬جطة لةزاناياني ئةو كؤشكانةي‬ ‫ثَيويستييان بةكاتء شوَين نيية‪ ،‬ئةوانةي دينةكةيان‬ ‫فرؤشتووة لةثَيناوي بةدةستهَيناني ذياني دون��ي��ادا‪.‬‬ ‫بَيطومان ئيمام ئيبنوجةوزي لةكتَييب (تلبيس إبليس)‬ ‫دا فةزحيكردوون‪ ،‬جطة لةويش زاناياني ضاكةكاريرت‬ ‫َ‬ ‫بةفةزلي خواء سوثاس بؤ ئةو‪ ،‬كاتء شوَين‬ ‫ئةوانةي‬‫َ‬ ‫لَييان بةتالنيية‪ -‬بةهةمان شَيوة فةزحيانكردوون‪.‬‬ ‫لةو َ‬ ‫بةلطانةي كة هاوكاريكردني ئةو دةسةآلتدارانة‬ ‫حةرامدةكةن بةتايبةتيء هةموو ستةمكارَيكي تاغوت‬ ‫او ُنوا‬ ‫[وَتَع َ‬ ‫بةطشيت‪ ،‬ئةوةية كة ثةروةردطار دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َعَلى ا ْل�ِِّب�رِ َو َّ‬ ‫او ُنوا َعَلى الإِْ ْثِ��م َوا ْل � ُع� ْ�دَو ِان]‬ ‫الت ْقَوى َولاَ َتَع َ‬ ‫(املائدة‪ .)2 :‬وات��ة‪ :‬يارمةتيء كؤمةكيي يةكرتي بكةن‬ ‫لةسةر ضاكةو خواناسي‪ ،‬نةكةن يارمةتيء كؤمةكيي‬ ‫يةكرتي بكةن لةسةر طوناهو دةستدرَيذي‪ ،‬لةخوابرتسنء‬ ‫ث��ارَي��زك��ارب��ن‪ ،‬ض��ون��ك��ة ب���ةِراس�ت�ي خ���وا زؤر ب��ةت��ون��دي‬ ‫َ‬ ‫تؤلةدةسَينَيت‪.‬‬ ‫* وة ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬من أعان صاحب‬ ‫باطل ليدحض بباطله حقا برأت منه ذمة اهلل وذمة نبيه»‬ ‫رواه الطرباني‪ .‬وات��ة‪ :‬هةركةسَيك هاوكاريي خاوةني‬ ‫شتَيكي ب��ةت� َ‬ ‫�الء ث��وض بكات ب��ؤئ��ةوةي ب��ةو شتة ثوضة‬ ‫حةقَيك َ‬ ‫بةتالبكاتةوة‪ ،‬ئةوا لةئةماني خواو ثَيغةمبةرةكةي‬ ‫(‪ )h‬بَيبةشدةبَيت‪.‬‬ ‫ه��ةروةه��ا ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬إن الناس‬ ‫إذا رأوا الظامل فلم يأخذوا على يديه أوشك أن يعمهم اهلل‬ ‫بعقاب منه» رواه الرتمذي وأبوداود والنسائي وهو حديث‬ ‫صحيح‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬بةدلنياييةوة ئةطةر خةلكي ستةمكاريان بيينء‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫مَ‬ ‫موسولاننشينةكاندا‬ ‫روونكردنةوةي حوكمي طوَيِرايةلَيكردني دةسةآلتداران لةوآلتة‬

‫دةستياننةطرت –لةخراثة دوورياننةخستةوة‪ -‬نزيكة‬ ‫خوا هةموويان توشي سزابكات بةهؤي ئةوةوة‪.‬‬ ‫* هةروةها ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬إنه ستكون‬ ‫بعدي أم���راء م��ن صدقهم بكذبهم وأعانهم على ظلمهم‬ ‫فليس مين ولست منه وليس ب��وارد على احلوض ومن‬ ‫مل يصدقهم بكذبهم ومل يعنهم على ظلمهم فهو مين وأنا‬ ‫منه وه��و وارد على احل��وض» رواه الرتمذي والنسائي‬ ‫حتت الوعيد ملن أعان أمريا على الظامل‪ .‬واتة‪ :‬بةِراسيت‬ ‫لةدواي من دةسةآلتدارانَيك دَين‪ ،‬هةركةسَيك درؤكانيان‬ ‫بةِراست بزانَيتء يارمةتييانبدات لةسةر ستةمكردنيان‪،‬‬ ‫ئ��ةوا لةمن نييةو منيش لةو نيمء نايةتة سةر حةوزي‬ ‫كةوسةر‪ ،‬وة هةركةسَيك درؤكانيان بةِراست نةزانَيتء‬ ‫يارمةتييان نةدات لةسةر ستةمكردنيان‪ ،‬ئةوا ئةو لةمنةو‬ ‫منيش لةومء دَيتة سةر حةوزي كةوسةر‪.‬‬ ‫* هةروةها ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬يكون يف‬ ‫آخر الزمان أمراء ظلمة ووزراء فسقة وقضاة خونة وفقهاء‬ ‫كذبة فمن أدرك منكم ذلك فال يكونن هلم جابيا وال عريفا‬ ‫وال شرطيا» جممع الزوائد‪.‬‬ ‫وات��ة‪ :‬لةئاخرزةماندا دةس��ةآلت��دارة ستةمكارةكانء‬ ‫وةزيرة فاسقةكانء قازيية خائينةكانء زانا درؤزنةكان‬ ‫ثةيدادةبن‪ ،‬هةركةسَيك لةئَيوة ئةوانةي بيين با بؤيان‬ ‫نةبَيتة دةرطاوان و يارمةتيدةرو ثؤليس‪.‬‬ ‫* هةروةها ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬من أمركم‬ ‫من الوالة مبعصية فالتطيعوه» رواه إبن ماجة‪.‬‬ ‫واتة‪ :‬هةركةسَيك لةدةسةآلتدارةكان فةرمانيثَيكردن‬ ‫بةخراثةكاري‪ ،‬طوَيِر َ‬ ‫ايةليي مةكةن‪.‬‬ ‫فةرموودةي زؤر لةسةر حةرامبووني هاوكاريكردني‬ ‫ستةمكاران لةسةر ستةمكردنيان هةية‪ ،‬ئةمة ض جاي‬ ‫ئ���ةوةي ئ��ةو ستةمكارة ئ��ةو دةس���ةآلت���دارة زي��ادةِرؤي��ة‬ ‫بَيت كة لةشةريعةتي ئامسان دةرض���ووةو ديين خواي‬ ‫طؤِريوة! طوماني تَيدانيية سةرخسنتء هاوكاريكردني‬ ‫ئ��ةو من��وون��ان��ة ل��ةج��ؤرة ح��ةرام��ك��راوةك��ةي اليةنطرييء‬ ‫سةرخستنة ل���ةِرووي ش��ةرع��ةوة‪ ،‬ئةمةيش خاوةنةكةي‬ ‫دةطةيةنَيتة كوفر ثةنابةخوا‪.‬‬ ‫* م��وح��ةمم��ةدي ك���وِري ع��ةب��دول��وةه��اب دةف��ةرم��وَي��ت‪:‬‬ ‫��ةل���وةش���َي���ن���ةرةوةك���ان���ي ئ��ي��س�لام‪ ،‬ه� َ‬ ‫«ل���ةه� َ‬ ‫��اوةل���َي�ت�يء‬ ‫ه��اوك��اري��ك��ردنء س��ةرخ��س��ت�ني ه��اوب��ةش��ث��ةي��داك��ارانء‬ ‫يارمةتيدانيانة بؤ سةركةوتنيان بةسةر موسولمَ اناندا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةبةلطةي وت��ةي خ��واي ث��ةروةردط��ار ك��ة دةف��ةرم��وَي��ت‪:‬‬ ‫ُود َو َّ‬ ‫[َيا َأ ُّيَها الَِّذ َ‬ ‫صاَرى َأ ْوِلَياَء‬ ‫ين َآَم ُنوا لاَ َت َّتِخ ُذوا ا ْلَيه َ‬ ‫الن َ‬ ‫ْض ُه ْم َأ ْوِلَيا ُء َبعْض َوَم ْن َيَتَولهَُّ ْم ِم ْن ُك ْم َفِإ َّن ُه ِم ْن ُه ْم ِإ َّن اللهََّ‬ ‫َبع ُ‬ ‫ٍ‬ ‫لاَ َيهِْدي ا ْل�َق� ْ�وَم َّ‬ ‫ال َ‬ ‫ني] (املائدة‪ .»)51 :‬وات��ة‪ :‬ئةي‬ ‫الظ مِ​ِ‬ ‫ئ��ةوان��ةي باوةِرتانهَيناوة جولةكةو ط��اور مةكةنة يارو‬ ‫ياوةرو ثشتيواني خؤتان‪ ،‬ئةوانة هةندَيكيان ثشتيوانء‬

‫ثشتطريي يةكرتين‪ ،‬ئةو كةسةي ثشت بةوان ببةستَيت‪،‬‬ ‫ئةوا هةر لةوانةو –حسابي ئةواني بؤ دةكرَيت‪ -‬بةِراسيت‬ ‫خوا هيدايةتي قةومي ستةمكار نادات‪.‬‬ ‫* ئيبنوتةمييية دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬خ��وا دةف��ةرم��وَي��ت‪:‬‬ ‫رياِم ْن ُه ْم َيَتَولَّ ْوَن الَِّذ َ‬ ‫س َما َق َّدَم ْت لهَُ ْم‬ ‫[َتَرى َكِث ً‬ ‫ين َكَف ُروا َلِب ْئ َ‬ ‫للهَُّ‬ ‫ِد َ‬ ‫ون (‪)80‬‬ ‫اب ُه ْم َخال ُ‬ ‫َأ ْن ُف ُس ُه ْم َأ ْن َسِخ َط ا َعَليِْه ْم َوفيِ ا ْلَعَذ ِ‬ ‫ب َوَما أُ ْنِز َلِإَليِْه َما خَّ َ‬ ‫ونِباللهَِّ َو َّ‬ ‫َوَل ْو َكا ُنوا ُي ْؤِم ُن َ‬ ‫ات ُذو ُه ْم‬ ‫النيِ ِّ‬ ‫َأ ْوِل �َي��اَء َوَل�ِ�ك� َّ‬ ‫اس ُق َ‬ ‫ون (‪( ])81‬امل��ائ��دة)»‬ ‫يرا ِم ْن ُه ْم َف ِ‬ ‫�ن َك�ِ�ث� ً‬ ‫جمموعة التوحيد ‪- .259‬واتة‪ :‬زؤربةيان دةبينيت رازين‬ ‫بةخؤشةويسيتء ثشتيواني ئةوانةي كة بَيباوةِربوون‪،‬‬ ‫سوَيند بةخوا دةستثَيشخةرييةكي خراثيان بؤ خؤيان‬ ‫ئ��ةجن��ام��داوة ك��ة خ��واي��ان ل��ةخ��ؤي��ان ت���وِرةك���ردووة (ب��ةو‬ ‫كارةيان)‪( ،‬لةقيامةتيشدا) لةناو سزاي دؤزةخدا دةبَيت‬ ‫بؤ هةميشة مبَيننةوة‪ .‬خؤ ئةطةر ئةوانة باوةِريان بةخواو‬ ‫ب��ةم ثَيغةمبةرة (‪)h‬و ئ��ةو ق��ورئ��ان��ة ببواية ك��ة بؤي‬ ‫دابةزَينراوة‪ ،‬ئةوا ئةوانةيان نةدةكرد بةخؤشةويستء‬ ‫سةرثةرشتياري خ��ؤي��ان‪ ،‬ثشتيان ب���ةوان نةدةبةست‪،‬‬ ‫بةآلم زؤربةيان تاوانبارو الدةرو ياخني (ح��ةقء راسيت‬ ‫مةبةستيان نيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ب����ةردةوام دذاي��ةت��ي��ي ئاييين‬ ‫ئيسالم دةكةن)‪.-‬‬ ‫ئةم ئايةتانة روونكردنةوةن لةاليةن خواي ثاكء بةرزةوة‬ ‫كة بِرواهَينان ب��ةخ��واو ثَيغةمبةر (‪)h‬ء ئ��ةوةي بؤي‬ ‫دابةزَينراوة‪ ،‬داواك��ارن بؤ نةهَيشتين سةرثةرشتياريي‬ ‫ب�رواي���ان‪ ،‬ض��ةس��ث��ان��دن��ي الي��ةن��ط�يريء ق��ب� َ‬ ‫�ول��ك��ردن��ي‬ ‫ب���َي� ِ‬ ‫سةرثةرشتيارييان ن��ةب��وون��ي ئيمان ثَيويستدةكات‪،‬‬ ‫لةبةرئةوةي نةبووني الزم داواكاري نةبووني مةلزومة»‪.‬‬ ‫بةرطريكردن لةو دةس��ةآلت��دارو ستةمكارانةي حوكم‬ ‫بةغةيري بةرنامةكةي خ��وا دةك��ةنء يارمةتيياندةدةن‬ ‫َ‬ ‫بةمالء جةستةو بؤضوون‪ ،‬كوفرَيكي ئاشكرايةء هيض‬ ‫طوماني تَيدانيية‪.‬‬ ‫* ئةو دؤستايةتيء ثشتطرييكردنة ضةندين جؤرو‬ ‫ثلةي هةية‪:‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫‪1‬يةكِرابن لةطةلياندا بةِروالةتء لةدلةوة‪ ،‬ئةمةيش‬ ‫‪-1‬‬ ‫كوفرَيكي ئاشكراء روونةء لةميللةتي ئيسالم دةيانباتة‬ ‫دةرةوة‪ ،‬ثةنادةطرين بةخوا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةليانداء لةناخةوة خؤشيانبوَينء‬ ‫‪2‬يةكِرابن‬ ‫‪-2‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ث��ةس��ةن��دي��ان��ب��ك��ةن‪ ،‬ل���ةط���ةل ئ��ةوةي��ش��دا ك��ة ب���ةِروال���ةت‬ ‫سةرثَيضيياندةكةن‪ ،‬ئةمةيش هةروةها كوفرء نيفاقة‪.‬‬ ‫‪3‬لةناخةوة سةرثَيضييانبكةن ب��ةآلم ل��ةِر َ‬ ‫وال��ةت��دا‬ ‫‪-3‬‬ ‫َ‬ ‫هاوِرابن لةطةلياندا‪ ،‬ئةمةيش دوو جؤرن‪:‬‬ ‫أئةو كارة دةكات بةناضاري لةترسي ئةشكةجنةو‬ ‫ ‪-‬‬ ‫زيندانيكردن لةبةرئةوةي لةذَير دةسةآلتيانداية‪ ،‬ئةمةيش‬ ‫بةبيانووي ناضاري دادةنرَيت‪.‬‬ ‫ ‪ -‬بئ��ةو ك��ارة دةك��ات بؤ بةدةستهَيناني ثلةوثاية‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪109‬‬


‫مَ‬ ‫موسولاننشينةكاندا‬ ‫روونكردنةوةي حوكمي طوَيِرايةلَيكردني دةسةآلتداران لةوآلتة‬

‫يان ناوبانط‪ ،‬يان سةركردايةتي يان لةترسدا‪ ،‬ئةمةيش‬ ‫كوفرة ضونكة سينةي بةكوفر طوشادبووة‪.‬‬ ‫* ثرسياركرا لةئيبنوتةمييية لةبارةي هاوكاريكردني‬ ‫دوذم��ن��ان��ي خ����واوة‪ ،‬ف��ةرم��ووي‪“ :‬ح��وك��م��ةك��ةي حوكمي‬ ‫راس��ت��ةوخ��ؤي ه��ةي��ة‪ ،‬ئةبوحةنيفةو ماليكء ئةمحةد‪-‬‬ ‫يش هةمان بؤضوونيان هةية” ه��ةروةه��ا دةف��ةرم��وَي��ت‪:‬‬ ‫َ‬ ‫“بةدلنياييةوة موسولمَ انَيك نابينيت خؤشةويسيت‬ ‫بنوَينَيت بؤ ئ��ةوان��ةي دذايةتيي خ��واو ثَيغةمبةرةكةي‬ ‫(‪ )h‬دةك��ةن ئةطةرضي باوكانيان يان نةوةكانيان بن‪،‬‬ ‫هةركةسَيك خؤشةويستيي بؤ دةرب �ِري��ن‪ ،‬ئ��ةوا كافرةو‬ ‫ب��ةب �ِروادار دان��ان� َ‬ ‫�ري‪ ،‬لةبةرئةوةي خؤشةويستيي خواو‬ ‫َ‬ ‫خؤشةويستيي دوذم��ن��ةك��ةي دذب��ةك�تري��نء ل��ةي��ةك دل��دا‬ ‫كؤنابنةوة» جمموعة التوحيد ‪.288‬‬ ‫* ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرموويةتي‪« :‬ال تقولوا للمنافق‬ ‫سيدنا فإنه إن يك سيدكم فقد أسخطتم ربكم عز وجل»‪.‬‬ ‫رواه أمحد وأبو داود والنسائي وهو حديث صحيح‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫بةمونافيق َ‬ ‫مةلينَ طةورةماني‪ ،‬ضونكة ئةطةر ئةو طةورةتان‬ ‫بَيت ئةوا ثةروةردطارتان توِرةدةكةن‪.‬‬ ‫* موحةممةدي كوِري عةتيق دةفةرموَيت‪« :‬لةكتَييب‬ ‫خوادا لةثاش واجبووني يةكخواثةرسيتء حةرامكردني‬ ‫دذةك�����ةي‪ ،‬ه��ي��ض ح��وك��م�َي��ك نيية ل���ةوة زي��ات��ر ب� َ‬ ‫�ةل��ط��ةي‬ ‫لةسةربَيتء روونكرابَيتةوة –واتة‪ :‬حوكمي دؤستايةتيء‬ ‫دوذمنايةتي لةبةرخاتري خوا‪ « -‬النجاة والفكاك‪.‬‬ ‫* ق���ورت���وب���ي دةف����ةرم����وَي����ت‪« :‬ل��ةت��ةف��س�يري وت���ةي‬ ‫[وَم ْن َيَتَولهَُّ ْم ِم ْن ُك ْم َفِإ َّن ُه ِم ْن ُه ْم] (املائدة‪:‬‬ ‫ثةروةردطاردا َ‬ ‫‪ )51‬واتة‪ :‬ئةوةي لةئَيوة هاوكارييانبكاتء سةريانبخات‪،‬‬ ‫ئةوا حوكمي وةكو حوكمي ئةوان واية لةكوفرو ثاداشتدا‪،‬‬ ‫ئ��ةم��ةي��ش حوكمَيكي ب���ةردةوام���ةو ت��ا رؤذي قيامةت‬ ‫دةمَينَيتةوة كة بريتيية لةحوكمي دؤستايةتيي نَيوان‬ ‫ربوايان» أحكام القرآن ص‪/217‬ج‪.6‬‬ ‫موسولمَ انانء بَي ِ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫* ئ��ةوة مامي ثَيغةمبةري خ��وا (‪ )h‬ب��وو‬ ‫ئةوةيشدا كة ثَيغةمبةري (‪ )h‬بةدةستء م� َ‬ ‫�الء ضةك‬ ‫سةردةخست‪ ،‬كةضي رةتيكردةوة كة بِروايثَيبهَينَيت‬ ‫لةبةر كافرةكانء دةيوت‪:‬‬ ‫ولقد علمت بأن دين حممد‬ ‫من خري أديان الربية دينا‬ ‫لوال املالمة أو حذار مسبة‬ ‫لوجدتين مسحا بذاك مبينا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هةموو ئةمانةدا خ��واي بَيهاوتا دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ان ل َّ‬ ‫ين َآَم ُنوا َأ ْن َي ْسَت ْغِف ُروا ِل ْل ُم ْشِرِك َ‬ ‫ب َوالَِّذ َ‬ ‫[َما َك َ‬ ‫ني‬ ‫ِلنيِ ِّ‬ ‫اب‬ ‫َوَل ْو َكا ُنوا أُول‬ ‫ِي ُق ْرَبى ِم ْن َبعِْد َما َتَبينََّ لهَُ ْم َأ َّن ُه ْم َأ ْ‬ ‫ص َح ُ‬ ‫الجْ َ �ِ�ح��ي�ِ�م] (التوبة‪ .)113 :‬وات��ة‪ :‬بؤ ثَيغةمبةر (‪)h‬و‬ ‫ئةوانةي كة باوةِريانهَيناوة‪ ،‬رةوانيية دواي لَيخؤشبوون‬ ‫َ‬ ‫هاوةلطةران بكةن هةرضةندة ئةوانة خزمي نزيكيش‬ ‫بؤ‬ ‫‪110‬‬

‫ب��ن‪ ،‬دواي ئ��ةوةي كة بؤيان روون��ب��ؤت��ةوة كة بةِراسيت‬ ‫ئةوانة نيشتةجَيي دؤزةخ��ن ‪-‬بةهؤي بَيديينء تاوانء‬ ‫طوناهيانةوة‪.-‬‬ ‫لمَ‬ ‫م��ةس��ةل��ةي دؤستايةتي لةعةقيدةي موسو اناندا‬ ‫شتَيكي طةورةيةو بووةتة هؤكاري ثاراستين ق��ةوارةي‬ ‫َ‬ ‫لةهةلوَيستةكانء جياوازيي‬ ‫ئ��ومم��ةت ل��ةن��ةرم �ِرةوي��ي‬ ‫لةشوَيندا‪ .‬لةسةحيحي موسليمدا هاتووة كة ئةبوسوفيان‬ ‫–ثَيش م��وس��ولمَ ��ان��ب��وون��ي‪ -‬ض���ووةت���ة الي س��ةمل��انء‬ ‫سوهةيبء بيالل‪ ،‬ثَييانوتووة‪« :‬سوَيند بةخوا هَيشتا‬ ‫مش��ش� رَ​َي�ةك��ان ل��ةط��ةردن��ي دوذم��ن�ي خ���وا م���ايف خ��ؤي��ان‬ ‫ريازيبَيت)‬ ‫وةرنةطرتووةو تيرَ نةبوون‪ .‬ئةبوبةكر (خوا لَي ِ‬ ‫َ‬ ‫وت���ي‪ :‬ئ��اي��ا ئ���ةوة ب��ةش�َي��خء ط����ةورةي ق��وِرةي��ش دةل�َي�نَ ؟‬ ‫َ‬ ‫هةواليثَيدا‪ ،‬ثَيغةمبةريش‬ ‫ضووة الي ثَيغةمبةر (‪)h‬ء‬ ‫(‪ )h‬ف��ةرم��ووي‪ :‬ئ��ةي ئةبوبةكر ئايا ت��وِرةت��ك��ردوون‪،‬‬ ‫ئةطةر توِرةتكردبن‪ ،‬ئ��ةوا َ‬ ‫بةدلنياييةوة ث��ةروةردط��ارت‬ ‫توِرةكردووة‪ .‬ئةبوبةكر ضووة اليانء وتي‪ :‬ئةي برايامن‬ ‫ئايا ت��وِرةم��ك��ردوون؟ وتيان ن��ةخ�رَ​َي�‪ ،‬خ��وا لَيتخؤشبَيت‬ ‫براكةم»‪.‬‬ ‫ث���اكء ب �َي��ط��ةردي ب��ؤ خ���وا‪ ،‬ن��اش�َي��ت ت��ةن��ه��ا وش��ةي��ةك‬ ‫ربوايةكدا كة دوذم�ني خواو‬ ‫بوترَيت لةبةرذةوةنديي بَي ِ‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬بَيت‪ ،‬ضونكة ئ��ةوة طوناهَيكة كة خوا‬ ‫رقيلَييةتي‪ .‬ئةمة ئ��ةو عةقيدةيةية ل��ةوث��ةِري ثوخيتء‬ ‫ج���وان���يء ث��رش��ن��ط��داري��داي��ة‪ ،‬ب���ةوةي���ش م��وس��ولمَ ��ان��ان‬ ‫ب��ةع��ي��ززةت��ةوة ذي����اون‪ ،‬ل��ةم�ِرؤي��ش��دا ك��ة ئ��ةو عةقيدةية‬ ‫الوازب����ووةء ثرشنطي ل� َ‬ ‫�ةدل��ةك��ان��دا دام��رك��اوةت��ةوة‪ ،‬رؤذ‬ ‫لةدواي رؤذ زياتر لةبةرضاوي خوا دةكةوين‪ ،‬لةثَيناوي‬ ‫رازي��ك��ردن��ي ئ��ةو فاسقانةي ك��ة دينيان ثةكخستووةء‬ ‫لةثَيناوي دةستكةوتَيكي كةمي ذياني دونيادا‪ ،‬رقمان‬ ‫لةموسولمَ اناني بةندةي بؤ خوا حَ‬ ‫سولاوة‪.‬‬ ‫ئ��ةط��ةر ك��ةس �َي��ك م��وس��ولمَ ��ان�َي��ك��ي ي��ةك��خ��واث��ةرس��ت‪،‬‬ ‫لةثَيناوي رازيكردني سةركردةي تاقمَيك يان داواكردني‬ ‫دونياو َ‬ ‫مالةكةي بكوذَيت‪ ،‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةرب��ارةي‬ ‫دةفةرموَيت‪« :‬من أكل برجل مسلم أكلة فإن اهلل يطعمه‬ ‫مثلها يف جهنم وم��ن أكتسى برجل مسلم ثوبا ف��إن اهلل‬ ‫يكسوه مثله يف جهنم ومن قام برجل مسلم مقام مسعة فإن‬ ‫اهلل يقوم به مقام مسعة يوم القيامة»‪ .‬رواه أمحد وأبوداود‬ ‫واحلاكم وهو حديث صحيح‪ .‬وات��ة‪ :‬هةركةسَيك بةهؤي‬ ‫ثياوَيكي موسولمَ انةوة ‪-‬بةناِرةوا‪ -‬خواردنَيك خبوات‪،‬‬ ‫خواي طةورة هةمان شيت دةرخوارددةدات لةدؤزةخدا‪ ،‬وة‬ ‫هةركةسَيك بةثياوَيكي موسولمَ ان ثؤشاكَيك ‪-‬بةناِرةوا‪-‬‬ ‫بثؤشَيت‪ ،‬خ��واي ط��ةورة بةمنوونةي ئ��ةوة ل��ةدؤزةخ��دا‬ ‫دةيثؤشَيت‪ ،‬وة هةركةسَيك بةثياوَيكي موسولمَ ان ثلةيةك‬ ‫ب���ةن���اِرةوا‪ -‬بةدةستبهَينَيت‪ ،‬خ��واي ط���ةورة ل���ةِرؤذي‬‫قيامةتدا ثلةي ناوبانطدةركردني ثَيدةبةخشَيت‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫مَ‬ ‫موسولاننشينةكاندا‬ ‫روونكردنةوةي حوكمي طوَيِرايةلَيكردني دةسةآلتداران لةوآلتة‬

‫ئ��ةم ف��ةرم��وودةي��ة ه��ةِرةش��ةي��ةك��ي ت��ون��دو ترسَينةري‬ ‫تَيداية بؤ ئةوانةي لةسةر حسابء خوَيين موسولمَ انان‬ ‫دةذي��ن‪ ،‬ضةندين ك��ةس ثلةوثايةيان زياديكردو ضةند‬ ‫ق��ات ب��ووةت��ةوة لةبةرئةوةي بةخراثرتين شَيواز ئ��ازارء‬ ‫ئةشكةجنةي موسولمَ انانيان داوة‪ ،‬هةروةك بينيومانة ضؤن‬ ‫سةرؤكي حكومةتَيكي شكستخواردووي خةسارةمتةند‪،‬‬ ‫ب��ةرط��ري��دةك��ات ل��ةك��ةس�َي��ك��ي ه��ي��ض��وث��ووض ل��ةب��ةرئ��ةوةي‬ ‫بةوردترين شَيوة ه��ون��ةري ئ��ازاردان��ي بؤ موسولمَ انان‬ ‫بةكارهَيناوة بةمةبةسيت طةيشنت بةتاوانباركردنيان‬ ‫َ‬ ‫بةتال بؤ بةدةستهَيناني رةزامةنديي‬ ‫بةشتَيكي ث��وضء‬ ‫َ‬ ‫سةركردة تاغوتةكاني‪ .‬ئةوة هةرضي بلَيت ثلةوثايةي‬ ‫بةهَيزة‪ ،‬لةبةر هيض نا‪ ،‬تةنها لةبةرئةوةي لةدذايةتيكردني‬ ‫موسولمَ اناندا كؤنة!! وةهةروةها زؤرَيك لةخاوةني ئاواتة‬ ‫َ‬ ‫بةتالةكان ثَيشكةشيدةكةن بؤ طةورةكانيان‬ ‫ثِروثوضء‬ ‫لمَ‬ ‫بؤ شكستثَيهَيناني موسو انان‪ ،‬ئةويش هةرضةندة‬ ‫ب��ةردةوام��ب��َي��ت ل��ةت��ون��دوت��ي��ذيء ب��ةك��اره �َي��ن��ان��ي ه�َي��ز‪،‬‬ ‫بةثشتيوانيي خوا بةردةوام ئاسيت الوازدةبَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةكاتَيكدا كة ئ��ةب��وزةِري غيفاري لةنزمرتين دؤل��ي‬ ‫َ‬ ‫لةقافلةيةكي قوِرةيشء‬ ‫غةزالدا دةبَيت‪« ،‬رَيطةدةطرَيت‬ ‫دةستدةطرَيت بةسةريدا يان بةسةر بةشَيكيدا‪ ،‬ثاشان‬ ‫دةلَيت‪ :‬هيض شتَيكتان بؤ ناطةِرَينمةوة هةتا َ‬ ‫َ‬ ‫نةلينَ ‪( :‬أشهد‬ ‫أن ال إله إال اهلل وأن حممداً رسول اهلل) ئةطةر واتانكرد‬ ‫ئ��ةوةي لَيتانوةرطرياوة بؤتان دةطةِرَينمةوة»‪ .‬ئةمةيش‬ ‫جياوازييةكي ط���ةورةء ف���راوان‪ ،‬لةنَيواني بةندةكاني‬ ‫دون��ي��او ئ���ارةزووةك���انء خ��اوةن��ي ئ��وم�َي��دة ط��ةورةك��انء‬ ‫عةقيدة ثتةوةكان‪ ،‬دروستدةكات‪.‬‬ ‫ثَيويستة ل��ةس��ةر م��وس��ولمَ ��ان��ي راس���تء خواويست‬ ‫نةبَيتة ي��ارم��ةت��ي��دةري ك��ةس��ان��ي ت��اوان��ك��ار‪ ،‬ل��ةب��ةرئ��ةوة‬ ‫ه��ةن��دَي��ك لةثياوضاكي ثَيشني وت��وي��ان��ة‪« :‬هةركةسَيك‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ستةمكارَيكدا ثياسةبكات تاوانيكردووة»‪ .‬خواي‬ ‫باآلدةست بةثَيغةمبةري ثَيشةوامان (‪ )h‬دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫ريا ِل ْلَك ِافِر َ‬ ‫ين] (القصص‪ .)86 :‬واتة‪:‬‬ ‫[َف�َل�اَ َت ُكوَن َّن َظِه ً‬ ‫ك��ةواب��وو خ��ؤت مةكة بةثشتيوانء ه��اوك��اري بَيباوةِرو‬ ‫خوانةناسان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةوةي هةنطاوي هةلةي ناو بوو بةيارمةتيدةريان‪،‬‬ ‫ثاشان ويسيت بؤ رَيطةي راست بطةِرَيتةوة‪ ،‬ئةوا ثَيشةنطي‬ ‫جواني هةية‪ ،‬هةروةك لةو بارةيةوة ثةروةردطار ضريؤكي‬ ‫سةييدونا موسامان بؤ دةطيرََِيتةوةو دةفةرموَيت‪َ[ :‬ق َ‬ ‫ال‬ ‫َر ِّب ِإ ِّني َظَل ْم ُت َن ْفِسي َف ْ‬ ‫ُو ا ْلَغ ُفو ُر‬ ‫اغِف ْر ل‬ ‫ِي َفَغَفَر َل ُه ِإ َّن ُه هَ‬ ‫الرِحي ُم (‪َ )16‬ق َ‬ ‫با َأ ْنَع ْم َت َعَل َّي َفَل ْن َأ ُك� َ‬ ‫ريا‬ ‫�ون َظِه ً‬ ‫ال َر ِّب مِ َ‬ ‫َّ‬ ‫ِل ْل ُم ْجِرِم َ‬ ‫ني (‪( ])17‬القصص)‪ .‬واتة‪- :‬ئينجا دةستةكاني‬ ‫ب��ةرزك��ردةوةو‪ -‬وتي‪ :‬ثةروةردطارا من بةِراسيت ستةمم‬ ‫ل��ةخ��ؤم ك���رد ك��ات�َي��ك ل��ةدةس��ت��م��دةرض��وو ئ���ةو ك��اب��راي��ةم‬ ‫كوشت‪ ،‬لَيمببوورةو مببةخشة‪ ،‬جا خواي ميهرةبانيش‬

‫لَييخؤشبوو‪ ،‬بَيطومان ئةو زاتَيكي لَيخؤشبوو ميهرةبانة‪.‬‬ ‫موسا هةستيكرد ثةروةردطاري نزاي طرياكردووة بؤية‪-‬‬‫وتي‪ :‬ثةروةردطارا مادام ئاوا نازو نيعمةتي لَيخؤشبوونت‬ ‫ب��ةس��ةردا رذان���دم‪ ،‬من ئيرت هةرطيز نامبة ثشتيوان بؤ‬ ‫تاوانكاران‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫ئةوة تاوانَيكي طةورةية كة موسو ان رابووةستَيتء‬ ‫َ‬ ‫بةتالء كوفرو فيسق بكات لةثَيناوي‬ ‫بةرطري لةئةهلي‬ ‫بةدةستهَيناني شتَيكي كةمي ذياني دونيادا‪ ،‬ثةروةردطار‬ ‫[ولاَ َت ُك ْنِل ْل َخِائِن َ‬ ‫ني َخِصي ًما] (النساء‪.)105 :‬‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫واتة‪ :‬نةكةيت بةرطري لةناثاكان بكةيت‪ .‬هةروةكو ئةمِرؤ‬ ‫كةساني ئاسايشء ثؤليسء سوثاء خوارتر‪ ،‬هةروةها‬ ‫كةساني ب���واري دادوةري ب��ةو ش �َي��وةي��ةن‪ ،‬لةكاتَيكدا‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستيكردووة لةبةرطريء جةنطء‬ ‫خواي بَيهاوتا‬ ‫موناقةشةكردن لةثَيناوي خيانةتكاردا‪ ،‬ث��ةروةردط��ار‬ ‫ين خَ ْ‬ ‫[ولاَ جَُ‬ ‫يَتا ُن َ‬ ‫�اد ْل َعِن الَِّذ َ‬ ‫ون َأ ْن ُف َس ُه ْم‬ ‫ت� ِ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫ي ُّب َم ْن َك َ‬ ‫ان َخ َّوا ًنا َأِثي ًما] (النساء‪.)107 :‬‬ ‫ِإ َّن اللهََّ لاَ حُِ‬ ‫واتة‪ :‬بةرطري لةو كةسانةيش مةكة كة ناثاكنء خيانةت‬ ‫لةخؤيان دةك��ةن‪ ،‬ضونكة بةِراسيت خوا ئةو كةسانةي‬ ‫خؤشناوَيت كة هةميشة خيانةتكارو تاوانبارن‪.‬‬ ‫ه��ةرك��ةس�َي��ك بةرطرييانلَيبكات ل��ةذي��ان��ي دون��ي��اداو‬ ‫سةريانبخات ب��ةس��ةر خ���اوةن ح��ةق��دا‪ ،‬خ���واي بَيهاوتا‬ ‫لةدونياو دواِرؤذدا َ‬ ‫تؤلةي لَيدةكاتةوةء بريكاريي ئةوان‬ ‫ل��ةدون��ي��ادا س��ودي نابَيت كاتَيك رؤذي شاهيديدانة‪،‬‬ ‫اد ْل ُت ْم َع ْن ُه ْم‬ ‫[ها َأ ْن ُت ْم َه��ؤُلاَ ِء َج َ‬ ‫ثةروةردطار دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫للهَّ‬ ‫َ‬ ‫فيِ الحْ َ َي ِاة ُّ‬ ‫اد ُل ا َع ْن ُه ْم َي ْوَم ا ْلِقَياَمِة َأ ْم َم ْن‬ ‫يِ‬ ‫الد ْنَيا َفَم ْن جَُ‬ ‫َي ُك ُ‬ ‫ون َعَليِْه ْم َوِكيلاً ] (النساء‪ .)109 :‬واتة‪ :‬باشة ئةوةتا‬ ‫بةرطرييانلَيدةكةن لةذياني ئةم دونيايةدا‪ ،‬ئةي رؤذي‬ ‫كي‬ ‫كي بةرطرييانلَيدةكات؟ ياخود َ‬ ‫قيامةت‪ ،‬الي خوا َ‬ ‫ثشتيوانء ي��اري��دةدةري��ان دةبَيت ‪-‬ت��ا لةسزاي دؤزةخ‬ ‫رزطاريانبكات‪-‬؟‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫جائيزنيية دوذمنايةتيي موسو ان بكرَيت لةثَيناوي‬ ‫كافر يان فاسق يان َ‬ ‫هةلطةِراوةيةكدا جطة لةو كاتةي كة‬ ‫بزانرَيت ئةو لةسةر حةقة لةمةسةلةيةك لةمةسةلةكانداء‬ ‫َي�وان��ي�ني خ��ؤي ب��ةرط��ريء داك��ؤك��ي ل��ةو مةسةلةية‬ ‫ب��ةت�رَِ‬ ‫بكات لةبواي ئينسافدا‪ .‬بِروانة‪( :‬القرطيب أحكام القرآن‬ ‫‪.)442/5‬‬

‫سةرضاوةكان‪:‬‬ ‫لةكتيَيب‪( :‬فصل الكالم يف مواجهة ظلم احلكام‪/‬‬‫ ‬ ‫وةرطيراوة‪.‬‬ ‫الشيخ أبو عبدالفتاح علي بن حاج) بةدةستكارييةوة‬ ‫رَ ِ‬ ‫تةفسريي ئاسان‪ /‬بورهان موحةممةدئةمني‪.‬‬‫ ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪111‬‬


‫زؤربةي مامؤستاياني ئاييينء‬ ‫هةند َيك اليةني ئيسالمي‬ ‫لةسياسةتةكاني جولةكةء ئةمريكا ب َيئاطان!‬ ‫ن‪ :‬باوكي ئةمساء‬ ‫سةرةتا دةمةوَيت بةوتةي خواي طةورة دةستثَيبكةم كة‬ ‫صاَرى َحَّتى‬ ‫[وَل ْن َت ْر َضى َع ْن َك ا ْلَيهُو ُد َولاَ الَّن َ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫هّ‬ ‫ْت َأ ْهَواَء ُه ْم‬ ‫ُو الهُْ َدى َوَلِئِن اَّتَبع َ‬ ‫ُدى َِ‬ ‫َتَّتِبَع ِمَّلَت ُه ْم ُق ْلِإَّن هَ‬ ‫الل هَ‬ ‫هّ‬ ‫َ‬ ‫ِي َولاَ َنِص ٍري]‬ ‫ْد اَلِّذي َجاَء َك ِم َن ا ْلِع ْلِم َما َل َك ِم َن ِ‬ ‫َبعَ‬ ‫الل ِم ْن َول ٍّ‬ ‫(البقرة‪.)١٢٠ :‬‬ ‫وات���ة‪ :‬ه��ةت��ا نةضيتة س��ةر دي�ني م��وس��اي��يء عيسايي‪،‬‬ ‫ت�رازي���ن���اب���ن‪ ،‬ه��ةرط��ي��ز ئ����ةم ج���ول���ةك���ةو ط����اوران����ة ل��ةت��ؤ‬ ‫ل���َي� ِ‬ ‫خؤشيياننايةت ‪-‬ئةي موحةممةد (‪ !-)h‬هةتا ثةيِرةوي‬ ‫لةئاينيء بةرنامةيان دةكةيت‪ ،‬واتة‪ :‬هةتا نةضيتة سةر ديين‬ ‫ئةوان‪ ،‬هةرطيز بةتةماي رةزامةندييان مةبةو باوةِريشناهَيننء‬ ‫َي�يء فةسادو خراثةكاري وازناهَينن‪،‬‬ ‫لةثيالنء ئ��اذاوةط� رَِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةس���ا ئ��ةي ثةيامبةر (‪ !)h‬ثييانبل َي‪ :‬بيطومان ري��ي‬ ‫راستء دروست‪ ،‬هةر ئةم بةرنامةو رَيبازةي خواية‪ ،‬واتة‪:‬‬ ‫هةر قورئانء رَينماييةكاني ئةو‪ ،‬راستةِر َيء رَينيشاندةرن‪،‬‬ ‫ن��ةك رَي��ب��ازو ك��وَي��رة رَيطةكانيرت ك��ة ئ�َي��وةو هاوكارةكاني‬ ‫ئ��َي��وةي ل���ةس���ةرن‪ ،‬س��وَي��ن��دب�َي��ت ب��ةخ��وا ئ��ةط��ةر ث��ةي��ِرةوي‬ ‫ل��ةه��ةواو ئ���ارةزووي ئ��ةوان بكةيتء بضيتة س��ةر ك��ردةوةو‬ ‫وتةيان‪ ،‬دواي ئ��ةوةي كة زانستء زانياريت بؤ هاتووةء‬ ‫يةقينت هةية كة تةنها ق��ورئ��انء دي�ني (ئيسالم) راس��تء‬ ‫رةواي���ة‪ ،‬ئيرت ض��اك بزانة كة بَيطومان هيض سةرثةرشتء‬ ‫ض��اودَي��رو كؤمةككارَيكت ل��ةخ��واوة ب��ؤ ن��اب�َي��ت‪ .‬لةهةموو‬ ‫سةردةمَيكدا جولةكةو طاورةكان ‪-‬هةرضةندة ناوبةناو لةناو‬ ‫خؤيشياندا ناِرَيكبووبن ب��ةلاَ م‪ -‬بؤ ثَيشَيلكردني ئاييين‬ ‫ئيسالمء الوازكردني ثةيامةكةي خوا‪ ،‬يةكيانطرتووةو هةر‬ ‫َ‬ ‫لةهةولدابوون‪ ،‬ديارة هةرجارةيش بةشَيوازَيك خةريكبوون‪،‬‬ ‫بؤية خواي طةورة بةم ئايةتة ب��اوةِرداران ئاطاداردةكاتةوة‬ ‫َ‬ ‫نةتاخنةلةتَيننء نةضنة سةر ئايينةكةيانء ورياي‬ ‫كة ئةوانة‬ ‫ثيالنةكانيان بن‪( .‬تةفسريي رامان)‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةطةرضي مةرجنيية هةموو تاكَيكي كؤمةلطة لةسياسةت‬ ‫شارةزابَيت‪ ،‬بةلاَ م نةنطيء داماويية بؤ كةسَيك لةجَيطةي‬ ‫ثَيغةمبةري خواوة (‪ )h‬قسةبكاتء خؤي بةشوَينكةوتةي‬ ‫ئةو بزانَيتء بَيئاطابَيت لةسياسةتي رؤذطار‪ ،‬لةو داماوتر‬ ‫كؤمةلَيك َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي ب��ةدواوةب�َي��ت‪،‬‬ ‫اليةنَيكي ئيسالميية كة‬ ‫كةضي نيشانةي سةرؤكَيكي طاورو جولةكةي بَيباوةِر يان‬ ‫‪112‬‬

‫وتةيةكي سةرجنِراكَيشي لةسةر ثَيغةمبةري خوا (‪،)h‬‬ ‫ي���ان ئ��اي��ي�ني ث��ي�رؤزي ئ��ي��س�لام ‪-‬وةك خ� َ‬ ‫�ؤل��ك��ردن��ة ض��اوي‬ ‫موسولمَ انان‪ -‬بهَينَيتء بةبَيئاطا يان بةئاطا‪َ ،‬‬ ‫خؤلبكاتة ضاوي‬ ‫موسولمَ انانء سةرجنيان بةالي ئةوكةسةدا رابكَيشَيت!‪.‬‬ ‫بةِراسيت زؤر بةداخةوة َ‬ ‫دةلَيم‪ :‬زؤرَيك لةموسولمَ انان تا‬ ‫ئَيستايش بةسؤزو َ‬ ‫بةبي شارةزاييان‬ ‫دلسؤزييان بؤ دينةكةو َ‬ ‫لةسياسةت‪ ،‬دةك��ةون��ة زؤرَي���ك ه� َ‬ ‫�ةل��ةي زةقء ب��ةرض��اوةوة‬ ‫كةتةنها ب �َي��ب��اوةِران لَييسوودمةنددةبن‪ ،‬جا ئ��ةو َ‬ ‫هةلةية‬ ‫لةكةسَيكةوة بؤ كةسَيكيرت دةط��ؤِرَي��ت‪ ،‬بؤمنوونة‪ :‬ئةطةر‬ ‫مامؤستايةكي ئاييين ئيسالم ي��ان اليةنَيكي ئيسالمي‬ ‫َ‬ ‫بكةوَيتة َ‬ ‫لةهةلةي كةسَيك زؤر طةورةترة كة‬ ‫هةلةوة‪ ،‬ئةوا‬ ‫تةنها تاكَيكي ئاسايية لةنَيو اليةنة ئيسالمييةكة يان لةناو‬ ‫ئةو مزطةوتةي كة مامؤستايةك وتاري تَيدادةخوَينَيتةوة‪.‬‬ ‫ئةوةي كة من دةمةوَيت باسيبكةم‪ ،‬وتاري مامؤستايةكي‬ ‫ئاينيية‪ ،‬ه��ي��وادارم َ‬ ‫بةدلَيكي زؤر س��اف��ةوة ئ��ةم رةخنةيةم‬ ‫لَي َ‬ ‫قبولبكات‪ ،‬زؤر ب��ةداخ��ةوة بؤ ئ��ةو مامؤستاية كة ناوو‬ ‫ناوبانطَيكي زؤريشي هةية لةنَيو موسولمَ اناني كوردستاندا‪،‬‬ ‫كةضي نازامن بؤضي دةبَيت لةسياسةتدا َ‬ ‫كؤلةواربَيت؟ لةكاتي‬ ‫رووداوي بآلوكردنةوةي فيلمة بيرََِيزةكةي ئةمريكادا دذ‬ ‫بةثَيغةمبةري ئيسالم (‪ )h‬لةاليةن كةسَيكي ئيسرائيلييةوة‬ ‫هةلطرتبوو َ‬ ‫كة رةطةزنامةي ئةمريكاي َ‬ ‫بةثالثشيت ئةو وآلتة‬ ‫نزيكةي (‪ ٥‬مليار دؤالر)ي ب��ؤ ت��ةرخ��ان��ك��راو لةسةرجةم‬ ‫سينةماكاني ئةمريكادا‪ ،‬بةئاطادارييء رَيثَيداني وةزارةتي‬ ‫رؤشنبريي منايشكرا!‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫لةثاشاندا توِرةيي موسو انان زياديكردو لةضةندين‬ ‫وآلتي موسولمَ اننشيندا ثةالماري سةفارةتةكاني ئةمريكا‬ ‫درا‪ ،‬تا كوذراني َ‬ ‫بالوَيزي ئةمريكاي لةليبيا لَيكةوتةوة‪.‬‬ ‫ئ������ةوةي ج���َي���ي���داخ���ة ئ����ةو م��ام��ؤس��ت��اي��ة ب���ةب���َي���ئ���ةوةي‬ ‫ب��ةدواداض��وون�َي��ك��ي ت���ةواوي ل��ةس��ةر رووداوةك����ان هةبَيت‪،‬‬ ‫ثياهةلدان ب��ةش��انء ب� َ‬ ‫َ‬ ‫�ال��ي ئةمريكاداو ئةمريكاي‬ ‫ك��ةوت��ة‬ ‫لمَ‬ ‫َ‬ ‫لَيكردين بةو رزطاركةرةي كة موسو انان ضاوةِرييدةكةن‪،‬‬ ‫خوا ثةنامانبدات‪ ،‬زؤر بةنةزانيء بَيئاطاييةوة لةسياسةت‬ ‫دةي���وت‪« :‬ئ��ةم��ة دةس�تي جولةكةيةو ئةمريكا يارمةتيي‬ ‫موسولمَ اناني سوريا دةداتء جولةكةيش دةيةوَيت نَيواني‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫زؤربةي مامؤستاياني ئاييينء هةنديَك اليةني ئيسالمي لةسياسةتةكاني جولةكةء ئةمريكا بيَئاطان!‬

‫موسولمَ انانء ئةمريكا تَيكبدات!» يان دةيوت‪« :‬جائيزنيية‬ ‫لةئيسالمداو نابَيت دوعاي ئةوة بكرَيت لةئةمريكا كة َبلَييت‪:‬‬ ‫خوا لةناويببات! َ‬ ‫بةلكو لةئيسالمدا تةنها دةبَيت َبلَييت‪ :‬خوا‬ ‫هيدايةتيان بدات!»‪ .‬ئةمة جطة لةو هةموو هيرَ شكردنةي بؤ‬ ‫سةر ئةو موسولمَ انانةي كة خؤثيشاندانيان ئةجنامداوة‬ ‫لةولاَ تة موسولمَ اننشينةكانداء توندوتيذييان لَيكةوتؤتةوة‪.‬‬ ‫ك��ة ئةمة شتَيكي زؤر ئاسايية ب��ةالي م��ن��ةوة‪ ،‬ضونكة‬ ‫لةولاَ تَيكي وةك فةرةنسادا ثاشئةوةي ل��ةالي��ةن ثؤليسي‬ ‫ئ��ةو ولاَ ت����ةوة دوو ك��ةس��ي رةشثَيست ك����وذران‪ ،‬زي��ات��ر لة‬ ‫(‪ )٥٠٠٠‬ئؤتؤمبَيل س��وت�َي��ن��رانء زيانَيكي م��اددي��ي زؤر‬ ‫بةو ولاَ ت��ة طةيشت‪ ،‬يان كاتَيك لةولاَ تي يؤنان‪ ،‬ثؤليسَيك‬ ‫َ‬ ‫ثؤستالةكانييةوة ‪-‬بةوتةي‬ ‫قورئانَيكي دِراندو خستيية ذَير‬ ‫لمَ‬ ‫خؤي كة نةيزانيوة قورئانة!‪ -‬لةبةرامبةردا موسو اناني‬ ‫نيشتةجَيبووي ئةو ولاَ تة بةئةفغانيء ثاكستانيء عةرةبةوة‬ ‫رذان��ة س��ةر شةقامةكانء لةتوِرةيياندا ب��ةدةي��ان دوك��انء‬ ‫سةيارةيان سوتاند‪ ،‬دواتر حكومةتي يؤنانيان ناضاركرد كة‬ ‫داوايلَيبوردن بكاتء ثؤليسةكةيش دادطاييكراو سةرجةمي‬ ‫ئ��ةو خؤثيشاندةرانةي كة دةستطريكرابوون‪ ،‬ئ��ازادك��ران!‬ ‫بَيطومان هةركةسَيك دةستدرَيذيبكات‪ ،‬دةبَيت ضاوةِرواني‬ ‫باجدانيش بَيت!‪.‬‬ ‫وةك لةسةرةتادا ئاماذةمثَيدا‪ ،‬ئةطةر تاكَيكي ئاسايي‬ ‫ئةم وتانة َبلَيت‪ ،‬زؤر ئاسايية‪ ،‬بةلاَ م مامؤستايةكي ئاييين‬ ‫تا ئَيستا نةزانَيت كة جولةكة ئةمريكاي دروستكردووةو‬ ‫ل��ةب��ةرذةوةن��دي��ي س��ي��اس��ةت��ةك��ان��ي خ��ؤي��دا ب��ةب��ةردةوام��ي‬ ‫بةكاريدةهَينَيت‪ ،‬ب��ةِراس�تي ئةمة جَيطةي سةرسوِرمانء‬ ‫ثرسيارة! دواتر تا ئَيستا نة ئةمريكا نة هاوثةميانةكاني‬ ‫بضووكرتين يارمةتيي موسولمَ اناني سوريايان ن��ةداوة‪،‬‬ ‫ضونكة مانةوةي بةشاري خوَينِرَيذ لةبةرذةوةندييانداية‬ ‫نةك هاتنة سةر تةخيت شؤِرشطيرَِاني سوريا!‪ ،‬ئ��ةوةي كة‬ ‫بةشارو حافز رَيويي باوكي بؤ جولةكةيان كردووة‪ ،‬تا ئَيستا‬ ‫هيض كةسء اليةنَيك لةخؤرهةلاَ تي ناوةِراستدا بةو شَيوةية‬ ‫نةيانتوانيوة سنووري ئيسرائيل بثارَيزن‪ ،‬ئيرت ضؤن ئةمريكا‬ ‫ثشتطرييي دوذمين دؤسيت دةكات؟!‬ ‫بؤ مةسةلةي دوعاكردنيش؛ ثَيغةمبةري خوا (‪ )h‬يةك‬ ‫مانطي تةواو لةدوعاكاني قنوتدا‪ ،‬دوعاي لةو هؤزانة كرد‬ ‫هاوةلي حافزقورئانيان شةهيدكرد‪ ،‬جا َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيم‪ :‬ئايا‬ ‫كة (‪)٧٠‬‬ ‫ه��اوةلاَ ن ثلةو ثايةيان طةورةترة الي خوا يان ثَيغةمبةري‬ ‫ئيسالم (‪)h‬؟‪.‬‬ ‫ئاشكراية ئ��ةوة نيشانةي ن��ةش��ارةزاي��يء ساويلكةيي‬ ‫ئَيمةية كة تائَيستا لةثيالنة طلاَ وةكاني جولةكة شارةزانني‬ ‫ئةي مامؤستاي بةِرَيز!‪.‬‬ ‫بؤية بةِراسيت ثَيويستة هةموو بانطخوازَيكي ئةم دينة‬ ‫شارةزابَيت لةسياسةتداو بةوردبينييةكي زؤر ذيرانةوة باسي‬ ‫ئةو كارةساتء رووداوانة بكات كة بةردةوام روودةدةن‪ ،‬تا‬ ‫دواتر وتةكاني ثَيضةوانة دةرنةضنء خوانةخواستة لةثَيطةي‬

‫ئةو مامؤستا ئايينيية كةمبكةنةوة‪.‬‬ ‫هةر ثاش ضةند رؤذَيك‪ ،‬برايةك هات بؤ المء وتي‪«:‬مامؤستا‬ ‫فلاَ نكةس دةناسيت؟ ومت‪َ :‬‬ ‫بةل َي برا طيان‪ ،‬وت��ي‪ :‬وةلاَ ه��ي‬ ‫ئةمشةو لةخةومدا منء تؤ لةثشتييةوة بووينء وتاريدةدا‪،‬‬ ‫بةلاَ م بةمانتؤي ئافرةتانةوة وتاريدةدا خوا ثةنامانبدات‪،‬‬ ‫وة ئَيمة نوَيذمان لةثشتييةوة نةكرد»‪ .‬دواي ثرسياركردن‬ ‫لةمامؤستايةكي ش��ارةزا لةبواري خةوبينيندا‪ ،‬فةرمووي‪:‬‬ ‫«ئةوة نيشانةي بَيغريةتييةتي لةسةر ديين خوا»‪ .‬بؤ زياتر‬ ‫رتاستكردنةوةي ئةم وتةيةيش‪ ،‬برايةك كة‬ ‫بةهَيزييء ثش ِ‬ ‫رؤذنامةنووسةء ك��ار بؤ طؤظارَيك دةك��ات‪ ،‬بؤيطيرَِامةوةو‬ ‫وتي‪« :‬بةمامؤستايةكي بامشان دةزاني‪ ،‬كاتَيك ضووين بؤ‬ ‫الي كة فتوايةكمان بؤ َ‬ ‫نقلبكات لةسةر ئةوانةي بيرََِيزيدةكةن‬ ‫بةثةيامي خوا‪ ،‬هيضي بؤ نةنووسنيء لةوةلاَ مدا وتي‪ :‬ئةوانة‬ ‫بةهؤنراوةكاني حةساني كوِري سابت وةلاَ ميانبدةنةوة!»‪.‬‬ ‫ئ����ةو ب���راي���ةي���ش وت����ب����ووي‪« :‬ئ����ةي ب��ؤض��ي ب����ةك����ردةوةي‬ ‫موحةممةدي كوِري مةسلةمة وةلاَ مياننةدةينةوة؟ كة ئةمة‬ ‫َ‬ ‫ئةسلة لةشةرعدا‪ ،‬نةك هؤنراوة!»‪.‬‬ ‫هةر دواب��ةدواي ئةو رووداوةء لةو ماوةيةدا ثَيطةيةكي‬ ‫ئ��ةل��ي��ك�ترؤن��ي��ي الي��ةن �َي��ك��ي ئيسالميم ك�����ردةوة‪ ،‬لةبةشي‬ ‫سةرةوةيدا مانشَييت بابةتَيك نوسرابوو‪« :‬ئةنطوستيلةكةي‬ ‫ئؤباما لةسةري نووسراوة (ال إله إال اهلل)»‪ .‬ئةمة بةِراسيت‬ ‫َ‬ ‫زماحنالي‬ ‫جَيطةي ت�ِرَ​َي�ام��انء سةرسوِرمانة‪ ،‬ثَيطةيةك كة‬ ‫��ةوال���ة ط� َ‬ ‫الي��ةن�َي��ك��ي ئيسالمي ب �َي��تء ئ���ةم ه� َ‬ ‫�ال��ت��ةج��اِري��ي��ة‬ ‫ب�َل�اَ وب��ك��ات��ةوة‪ ،‬ط��رمي��ان واي��ش��ب��وو! ض خ�رَ​َي�َي��ك��ي ت�َي��داي��ة بؤ‬ ‫َ‬ ‫كةنالي(‪)CNN‬ي ئةمريكي‪،‬‬ ‫م��وس��ولمَ ��ان��ان‪ ،‬لةكاتَيكدا‬ ‫ثرسياردةكات لةئؤباما‪ ،‬كة دةنطؤيةك هةيةء َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪ :‬تؤ‬ ‫موسولمَ انيت ئ��اي��ا واي���ة؟ ئ��ةوي��ش زؤر ب��ةِراش��ك��اوي��ي��ةوة‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت‪“ :‬نةخيرَ من طاورمء موسولمَ اننيم!”‪ .‬يان ثَيشئةوةي‬ ‫ببَيتة سةرؤكي ئةمريكا‪ ،‬سةرداني ئيسرائيلي كردو وةك‬ ‫ثيشةي ه��ةر سةرؤكَيكي َ‬ ‫ئةلقةلةطوَيي ئيسرائيل ك�َل�اَ وي‬ ‫رةشي لةسةركرا‪ ،‬تا سةرئَيسقانيش بةرطريي لةمانةوةي‬ ‫ئيسرائيلء دذايةتيي نةياراني قةوارةي جولةكةيش دةكات‪،‬‬ ‫لةدواي َ‬ ‫هةلبذاردنيشي راشكاوانة وتي‪“ :‬ئَيمة لةزةمةنَيكداين‬ ‫كة ضاوةِرواني خوايةك دةكةين بةيةك ضاوةوة حوكمِرانيي‬ ‫سةرزةوي دةكات!”‪ .‬كة مةبةسيت دةجالي نةفرةتلَيكراوة!‪.‬‬ ‫نامةوَيت زياتر لةسةر بابةتةكة بِرؤم‪ ،‬بةلاَ م با ثَيكةوة وةك‬ ‫َ‬ ‫بةلطةيةك سةيري ئةم وت��ارة ظيديؤيية ضةند خولةكييةي‬ ‫ئؤباماي سةرؤكي ئةمريكا بكةين‪ ،‬كة ذَيرنووسي عةرةبيي‬ ‫بؤكراوة‪ ،‬با بزانني ئايا ئةمريكاو سةرؤكةكاني ‪-‬بةوتةي ئةو‬ ‫مامؤستاية‪ -‬بةرطريي لةموسولمَ انان دةكةن‪ ،‬يان دوذمنَيكي‬ ‫سةرسةخيت موسولمَ انانن؟!‬ ‫بؤ زانيين بةرطريكردني ئؤباما ل��ةق��ةوارةي جولةكةو‬ ‫دذايةتيكردني نةيارانيان بةهةموو شَيوةيةك‪ ،‬سةيري ئةم‬ ‫لينكة بكة‪:‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/watch?v=MB2oloRPqGU‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪113‬‬


‫مَ‬ ‫بؤ ب َيداركردنةوةي موسولانانء‬ ‫هؤشياركردنةوةي سةرطةردانان‬ ‫ث َيشةوا موحةممةد‬ ‫[َيا َأ ُّيَها الَِّذ َ‬ ‫ُون ُك ْم ال‬ ‫ين آَم ُنوا ال َت َّتِخ ُذوا ِب َطاَن ًة ِم ْن د ِ‬ ‫َي ْألُوَن ُك ْم َخَباالً َو ُّدوا َما َعِن ُّت ْم َق ْد َبَدِت ا ْلَب ْغ َ‬ ‫ضا ُءِم ْن َأ ْفَوِاهِه ْم‬ ‫َوَما خُ ْ‬ ‫ص ُدو ُر ُه ْم َأ ْكَب�رَ�ُ َق ْد َبي َّ‬ ‫�ات ِإ ْن ُك ْن ُت ْم‬ ‫َّنا َل ُك ُم آْالي� ِ‬ ‫تِفي ُ‬ ‫َتعِْق ُل َ‬ ‫ون] (آل عمران‪.)118 :‬‬ ‫وات��ة‪ :‬ئ��ةي ئ��ةوان��ةي باوةِرتانهَيناوة‪ ،‬بةكةسانيرت‬ ‫جطة لةخؤتان متمانة مةكةنء نهَينيي خؤتان اليان‬ ‫مةدركَينن‪ ،‬ضونكة ئ��ةوان َ‬ ‫كؤلنادةن لةدروستكردني‬ ‫تةنطانةو طريوطرفتء ناخؤشي بؤتان‪ ،‬ئاواتيان ئةوةية‬ ‫دووضاري ئازارو كَيشة بنب‪ ،‬بةئاشكرا رقوكينة لةدةمء‬ ‫دوياندا دي��ارة‪ ،‬ئ��ةوةي لةسينةياندا شاردوويانةتةوة‬ ‫زؤر طةورةترة ل��ةوةي كة دةري��دةخ��ةن‪ ،‬بَيطومان ئَيمة‬ ‫نيشانةو َ‬ ‫بةلطةمان بؤ دياريكردوون –تا دؤستء دوذمن‬ ‫جيابكةنةوة‪ -‬ئةطةر ذيريتان خبةنةكار‪.‬‬ ‫بةِرَيزان ئةوة ويسيت خوايةو سروشيت جواني نورو‬ ‫رووناكي ئيسالمة‪ ،‬تا شةوةزةنطيش تاريكرتبَيت‪ ،‬طزنطي‬ ‫تيشكي ن��وري خوايي جوانرت دةدرةوش �َي��ت��ةوةو َ‬ ‫دالن‬ ‫َ‬ ‫رادةمالَيت‪،‬‬ ‫لةتاريكيي نةزانيء نةفاميء سةرطةرداني‬ ‫للهَّ‬ ‫يد َ‬ ‫خواي بَيهاوتا دةفةرموَيت‪ُ [ :‬يِر ُ‬ ‫ون ِل ُي ْطِف ُئوا ُنوَر ا ِ‬ ‫ورِه َوَل ْو َكِرَه ا ْلَك ِاف ُر َ‬ ‫ون] (الصف‪:‬‬ ‫ِبَأ ْفَوِاهِه ْم َواللهَُّ ُمِت ُّم ُن ِ‬ ‫‪.)8‬‬ ‫َ‬ ‫واتة‪ :‬ئةوانة دةيانةوَيت بةفوو‪ ،‬بةقالةي دةم‪ ،‬نووري‬ ‫َ‬ ‫–خةياليان خاوة‪ -‬خوا نووري خؤي‪،‬‬ ‫خوا بكوذَيننةوة!!‬ ‫ئاييين خؤي‪ ،‬تةواودةكاتء دةيضةسثَينَيت هةرضةندة‬ ‫َ‬ ‫يسةغلةتنبء ثَييانناخؤشبَيت‪.‬‬ ‫ربواكان ثَي‬ ‫كافرو بَي ِ‬ ‫هةركاتَيك بيانةوَيت بةم دونيا ماددييةو هؤكارةكاني‬ ‫َ‬ ‫ب��ةخ��ةي��ال��ي خ���ؤي���ان رَي��ي��ل �َي��ب��ط��رنء ب��ةئ��اط��رو ئ��اس��ن‬ ‫َ‬ ‫لةهةركوي بَيتء‬ ‫ربكةن ئيرت‬ ‫شوَينكةوتووةكاني قِرو بن ِ‬ ‫ب��ةه��ةرض��ي ب�َي��ت طرنطنيية‪ ،‬ط��رن��ط ئ��ةوةي��ة زيرةكانة‬ ‫ش��وَي��ن��ةواري شوَينثَييةكانيشيان ل��ةس��ةر رووث���ةِري‬ ‫الث���ةِرةي رةش��ي م�َي��ذووي��ان ب��س�ِرن��ةوة ت��ا بةنةوةكاني‬ ‫دوات��ر َبلينَ ‪ :‬ئَيوة بَيباوك ب��وون‪ ،‬بَيذياربوون هةرهيض‬ ‫نةبوون‪ ،‬ئَيمةي فريادِرةسي دميوكراسي هاتني بطةين‬ ‫بةفرياتان‪ ،‬هةر (بةِرَيكةوت) ف�رَ​َي�ي زانستبووين‪ ،‬هةر‬

‫‪114‬‬

‫(ب��ةِرَي��ك��ةوت) جةهلي َ‬ ‫كلَيسا نةماو ه��ةر (بةِرَيكةوت)‬ ‫َ‬ ‫ماننالينَ كَيتان لةناوبرد؟‬ ‫هاتني بةبَيمةبةست‪ ،‬ئاخر ثَي‬ ‫سةدام حسَيين دؤستء ثةسةندديدةي ئةوكاتةي (سي‬ ‫ئاي ئ��ةي)ي ئةمريكيء مؤسادي ئيسرائيلتان كاتَيك‬ ‫�ي باشة‪،‬‬ ‫لةناوبرد كة قةثي بةقولي خؤتاندا ك��رد‪ ،‬ئ� َ‬ ‫ليرَ ةدا بةزةيي خواي ثةروةردطار بؤ طةلي ستةمديدةي‬ ‫بةناوئةنفالكراوي ك��ورد كةوتةكار‪ ،‬دؤس�تي بؤ كردن‬ ‫ب�����ةزؤردارء ث��ةالم��اري ن��ةخ��ش��ةي رةش���ي دات��اش��راوي‬ ‫ئيسرائيلي دا‪.‬‬ ‫ك��ةوات��ة ب��اش��ة ل�رَ​َي�ة ديكتاتؤرييةتتان رووخ��ان��د‪،‬‬ ‫ئ��ةي ل��ةت��ورك��ي��اي كةماليي دمي��وك��راس��ي��ي شينبووي‬ ‫دةستتان‪ ،‬ضييان بةكوردو كوردستان نةكرد؟! جةرطتان‬ ‫لةتلةتكردن‪ ،‬خاكتان ث��ارةث��ارةك��ردن‪ ،‬زمانةكةيشتان‬ ‫ثيرَِةوانةبينني كةدايكيان لةالنكدا فيرَ يدةكردن‪ ،‬ئةوة‬ ‫دينةكةيشمان ببووة َ‬ ‫ضقلي ض��اوت��ان‪ ،‬بانطةكةيشتان‬ ‫ثيرَِةوانةبينني‪ ،‬خةتء نووسينيشتان ثَيخواروخَيضكردن‪،‬‬ ‫ئةي ثارضةي كوردستاني رؤذئ��اوام بةدةسيت بةعسي‬ ‫ئيشرتاكيي كؤماريي عةملانيي دذي دين‪َ ،‬‬ ‫قةالضؤكةري‬ ‫ئيخوانوملوسليمني‪ ،‬هاتة سةر سنطي طةلي موسولمَ اني‬ ‫ه���ةذارء ك���وردة رةش��وِرووت��ةك��ةي ك��ردب��ووة ثةنابةر‪،‬‬ ‫ه��ةت��ا خ��اك��ةك��ةي��ش��ي ث �َي��ن��ام��ؤك��راب��وو‪ ،‬ث�َي��ي��ان��دةوت��ن‪:‬‬ ‫ض��ؤن��ة وةك ث��ةن��اب��ةر رةط��ةزن��ام��ةت��ان ث�َي��ب��دةي��ن؟! ئةي‬ ‫َ‬ ‫لةوالتي هيندستاني سايةي‬ ‫كشمريي موسولمَ اننشني‬ ‫دميوكراسيي طاثةرستاني بَيبةشء بَيخاككراو؟ ئةي‬ ‫فةلةستيين هةتككراوو خاكزةوتكراو كة موسولمَ اناني‬ ‫يان لةزيندانن يان ئاوارةي َ‬ ‫والتانن‪ ،‬ئةوة موسولمَ اناني‬ ‫بورماو قةساخبانةي دةسيت كؤمؤنيستيي توندِرةوي‬ ‫عةملاني كة ضيانثَيكراء ضيان بةسةردةهَينن‪ ،‬لةزؤر‬ ‫شوَينانيرتيش ئ��ةم��ة ح� َ‬ ‫�ال��ي ش��وَي��ن��ك��ةوت��ووان��ي ديين‬ ‫ت��ةوح��ي��دو يةكتاثةرستيية‪َ ،‬‬ ‫دل��ن��ي��اي��ش�ين زؤري�ترت��ان‬ ‫ل��ةدةس��ت��دَي��ت‪ ،‬دي����ارة ه���ةرئ���ةوةن���دة دةرف��ةت��ت��ان��ب��ووة‬ ‫ضونكة ب����ةردةوام ك��ردووت��ان��ةو دةيشيكةن‪ ،‬ظَيتنامء‬ ‫ن��اك��ازاك��يء ض��اخ��ي ت��اري��ك��ي ئ��ةوروث��ي‪ ،‬سةملَينةري‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫مَ‬ ‫موسولانانء هؤشياركردنةوةي سةرطةردانان‬ ‫بؤ بيَداركردنةوةي‬

‫فرمَيسكي تيمساحيتانة‪ ،‬ب� َ‬ ‫��ةالم بَيئاطا ل���ةوةي كة‬ ‫ئ���ةوة ق��ورئ��ان��ةو ن���وري خ��واي��ة ل���ةِرؤذه� َ‬ ‫��ةالت���ي دوورو‬ ‫نزيكء لةِرؤذئاواي تاكجةمسةرو ثاواخنواز‪ ،‬زاناياني‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي‬ ‫ثيشةنطء ثَيشكةوتووانيان‪ ،‬هاوكات‬ ‫ضاوبةستكراوو دةروون رووخاوو تةنياو قةتيسبوويان‪،‬‬ ‫رَي���ط���ةي���ان ب���ؤ رؤش���ن���دةك���اتء دةس��ت��ي��ان��دةط��رَي��تء‬ ‫لةسةرطةردانيي ماددةثةرستيي وشكء رةق‪ ،‬دةيانكاتة‬ ‫ثادشاي بةهةستء نةسيت دةروونء تَيياندةطةيةنَيت‬ ‫َ‬ ‫ئةسلي‬ ‫كة ل��ةودي��وي م��اددةي��ش��ةوة ذي��ان هةية‪ ،‬م��رؤظ‬ ‫مرؤظةو مةميوون نيية‪ ،‬ئيسالم ئيسالمةو حيكايةتي‬ ‫م��ةمي��وون��ةك��ةي داروي����ن نيية‪ ،‬دي��اري��ش��ة ئ��ةت��ان��ةوَي��ت‬ ‫َبلينَ ‪ :‬بةم حيكايةتانة فيرَ ي زاست بووين‪ ،‬جا بةِراست‬ ‫دةتانةوَيت ئةم نةوة نوَييةيش خؤشباوةِربن‪ ،‬يان ئَيوة‬ ‫بَيئاطاو لةطوَيي ط��ادا خةوتوون؟ نةخيرَ باش دةزان�ين‬ ‫ضؤنء ضي بوون‪ ،‬قوتابيي زانستطةي زادةي (إقرأ)ةكةي‬ ‫ويذداني ض‬ ‫بةغدادو ئةندةلوس ب��وون‪ ،‬ض روويةكة‪ ،‬ض‬ ‫َ‬ ‫وةفاية‪ ،‬ئةوسا باستان لةخَيوو جنؤكة بوو‪ ،‬دوذمنتان‬ ‫ث��ي��اوي زان��س��ت��خ��وازي وةك ط��ال��ي��ل��ؤو س����ةدان زان���اي‬ ‫بةتواناي دي بوو‪ ،‬ضاوتان بةرايينةدةهات زانستطةو‬ ‫ثَيشكةوتوويي زاستخوازيي ئةندةلوسةكةم ببينن‪،‬‬ ‫تراذيدياي ترسناكء قةساخبانةتان بؤ دروستكردن‪،‬‬ ‫ئةوة دياريي موسولمَ انانء ئةوةيش وةفاي ئَيوة بوو‪،‬‬ ‫ئَيستايش خ��وا كردوويةتي‪ ،‬هةموو زانسيت دونياو‬ ‫تةكنةلؤذيا الي ئَيوةية‪ ،‬كوردةوارميان وتويةتي‪ :‬ئةمِرؤ‬ ‫لةتؤو سبةينَييش لةمنة‪ ،‬بؤ هيضكةس نةبووة تاسةر‪،‬‬ ‫ئاخر َ‬ ‫مولك هيي خوايةو دواِرؤذي���ش بؤ ب���اوةِردارانء‬ ‫موتةقيينة‪.‬‬ ‫لمَ‬ ‫ب��ا ب �َي��ي��ن��ةوة س���ةر ب��اس��ي م��وس��و ��ان��ي ب �َي��ض��ارةي‬ ‫خ��وَي��ن��دةواري ن��ةخ��وَي��ن��دةوار‪ ،‬ث��ارةث��ةرس��ت‪ ،‬رةزي��لء‬ ‫��لء ت��ةم� َ‬ ‫زةل��ي��ل‪ ،‬زؤرَيكيشمان ط�َي��لء وَي� َ‬ ‫�ةلء سست‪،‬‬ ‫ب��ةدون��ي��اث��ةرس�تيء َ‬ ‫ب��ةدل��داض��وون��ةك��ةي م��ةزه��ةمب��ان‬ ‫جوولةكةية‪،‬‬ ‫ب��ؤش��ي��ان��دنء ت��ةن��ه��ا ب���ؤخ���ؤمء ل��ةب�يري خ��ؤم��مء بؤ‬ ‫ه��ةواوه��ةوةس ه��ةر لةسةر دي�ني مةسيحيء فةلةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫رةوش���ت‪ ،‬وةف��ا‪ ،‬ئةمانةتي َ‬ ‫دةس���ةالتء ئيمانء‬ ‫م��الء‬ ‫وي��ذدان��ي‪ ،‬جَيي َ‬ ‫طالتةو طةثي ب�َي��ب��اوةِران��ة‪ ،‬تةنها بؤ‬ ‫ثَيناسة لةبريي ماوة َبلَيت لةبريتانبَيت موسولمَ امن‪.‬‬ ‫تكاية با دةرةجنامي سووكايةتيي بةخواو ثَيغةمبةر‬ ‫(‪)h‬و دينمان‪َ ،‬‬ ‫خالي بةخؤداضوونةوة بَيتء بِرياري‬ ‫راستةقينةي شوَينكةوتين (أحد أحد)ي بيالل بدةينء‬ ‫َ‬ ‫دلسؤزييمان ب��ؤ خ��واو ثَيغةمبةر (‪)h‬و دي��ن بَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةعةقلء ئيمانء‬ ‫ئةمةيش تةنها بةعاتيفة ناكرَيت‪،‬‬

‫حيكمةتء بةثياوانء ئافرةتانَيكي بةهيممةت كة َ‬ ‫هةولي‬ ‫شةوو رؤذيان خبةنةطةِرء سنطي خؤيان بؤ ثارَيزطاريي‬ ‫َ‬ ‫بةقةلغان بةوَينةي‬ ‫لةخواو ثَيغةمبةر (‪)h‬و دين‪ ،‬بكةن‬ ‫ئةبوبةكر لةئةشكةوتي س��ةورو سنطي باوكي تةحلة‬ ‫ل���ةغ���ةزاي ئ���وح���وددا ك��ة خ���ؤي داب����وو ب��ةس��ةر ثشيت‬ ‫ثَيغةمبةردا (‪ )h‬بؤئةوةي َ‬ ‫قةلغان بَيت سنطي بؤ تريو‬ ‫ش�ير‪ ،‬ب��ا شةقارشةقاربَيت جةستةي ب��ؤ ثارَيزطاريي‬ ‫لةحةبييب ئةكبةر‪ ،‬ت��ا بيسةملَينَيت خؤشةويستيي‬ ‫راس��ت��ةق��ي��ن��ة ه���ةر ب���ةزم���انء خ��ؤه� خَ‬ ‫�ةل��ةت��ان��دن��ي َ‬ ‫�ةل� َ‬ ‫دل‬ ‫َ‬ ‫بةهةلضوونء داضووني ناخء رووك��ةشء قسةو‬ ‫نيية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫رةوشت نيية‪ ،‬ئةوكةسةي بلَيت خؤمشدةوَييت دةبَيت‬ ‫تةنطانةي خؤشةويستيي ل��ةب��ةرض��اوب�َي��ت‪ ،‬باشرتين‬ ‫سولتاني َ‬ ‫وةف��او خؤشةويستيش بؤ ئةو َ‬ ‫دلء ساالري‬ ‫مةدينة‪ ،‬زيندووكردنةوةي ذيانء سوننةتي سةرداري‬ ‫مورسةلينة‪ ،‬خواي ط��ةورة دةفةرموَيت‪ُ [ :‬ق ْل ِإ ْن ُك ْن ُت ْم‬ ‫ْك ُم اللهَُّ َوَي ْغِف ْر َل ُك ْم ُذ ُنوَب ُك ْم َواللهَُّ‬ ‫يِبب ُ‬ ‫ُّون اللهََّ َف َّ‬ ‫تب َ‬ ‫حُِ‬ ‫اتِبع ِ‬ ‫ُوني حُ ْ‬ ‫َغ ُفو ٌر َرِحي ٌم] (آل عمران‪ .)31 :‬واتة‪- :‬ئةي ثَيغةمبةر‬ ‫�ي‪ :‬ئ��ةط��ةر ئ �َي��وة خ��وات��ان‬ ‫(‪ )h‬ب��ةم��وس��ولمَ ��ان��ان‪ -‬ب�َ�ل� َ‬ ‫خ��ؤش��دةوَي��ت‪ ،‬دة شوَيين من بكةونء لةفةرماني من‬ ‫دةرم��ةض��ن‪ ،‬ئ��ةوك��ات��ة خ��واي��ش ئ �َي��وةي خ��ؤش��دةوَي��تء‬ ‫لةطوناهـء َ‬ ‫هةلةكانيشتان خ��ؤش��دةب�َي��ت‪ ،‬ئ��ةو خواية‬ ‫لَيخؤشبوو ميهرةبانة‪.‬‬ ‫وة خ��واي ط���ةورة دةف��ةرم��وَي��ت‪َ[ :‬ل �َق� ْ�د َك� َ‬ ‫��ان َل� ُ�ك� ْم فيِ‬ ‫ول اللهَِّ أُ ْسَو ٌة َح َسَن ٌة مِ َ‬ ‫ل ْن َك َ‬ ‫ان َي ْر ُجو اللهََّ َوا ْلَي ْوَم آْالِخَر‬ ‫َر ُس ِ‬ ‫للهَّ‬ ‫َ‬ ‫َوَذَك�َ�ر ا َكِثرياً] (األح��زاب‪ .)21 :‬واتة‪ :‬سوَيند بةخوا‬ ‫بةِراسيت لةثَيغةمبةري خوادا (‪ )h‬ضاكرتين منوونةي‬ ‫تةواوو رَيكوثَيك هةية تا ضاويلَيبكةنء شوَينيبكةون‪،‬‬ ‫ب��ةت��اي��ب��ةت ب��ؤ ئ���ةو ك��ةس��ان��ةي رةزام���ةن���دي���ي خ��واي��ان‬ ‫مةبةستة‪ ،‬سةرافرازيي قيامةت ئاواتيانة‪ ،‬هةميشةو‬ ‫ب��ةردةوام يادي خوا بةزؤريي ئةجنامدةدةنء زمانيان‬ ‫ثاراوة بةيادي ئةو‪.‬‬ ‫ئةم هؤنراوةيش ثَيشكةشة بةو كةسانةي دةيانةوَيت‬ ‫بؤ دواِرؤذيان بِرياربدةن‪:‬‬ ‫دونياتان دزيء قِركردو ثِركرد لةقني‬ ‫دذ بةقورئانء ئيسالمء سةرداري ئةمني‬ ‫واسةيرمان مةكةن‪ ،‬كة ئَيمة ثةرتء الوازين‬ ‫خوا خاوةني موحةممةدو دينةو ثَييشييةوة دةنازين‬ ‫نيشانةي سةركةوتنمان بريي يةكطرتنمانة‬ ‫رؤذي ئيسالممان‪ ،‬تارَينةري شةوةزةنطتانة‬ ‫لةبريتانضوو (إقرأ)ي ئَيمة‪ ،‬دايكي ثَيشكةوتنتانة‬ ‫َ‬ ‫دلنيابن‪ ،‬دةس�تي ستةمتان ضةند درَي��ذب �َي��ت‪ ،‬هةر‬ ‫ربين‪.‬‬ ‫دةي ِ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪115‬‬


‫َ‬ ‫هةلسةنطاندني ثرؤذة ياساي‬ ‫ثاراستين ثريؤزيية ئايينييةكان‬ ‫ئا‪.‬ديدار‪ :‬جيهاد ئيرباهيم‬ ‫ثَيشكةشكردني ث���رؤذة ي��اس��اي ث��اراس��ت�ني ثريؤزيية‬ ‫ئايينييةكان بؤ ثةرلةماني هةريمَ ي كوردستان‪ ،‬مشتومِرَيكي‬ ‫زؤري لةناوةندة ئيسالمييء عةلةمانييةكاندا دروستكرد‪،‬‬ ‫ن��اوةن��دة ئيسالمييةكان راي جياوازيان ل��ةس��ةري هةيةو‬ ‫هةندَيكيان رةتيدةكةنةوة‪ ،‬بةبيانووي ئةوةي ناوةرؤكةكةي‬ ‫كةموكورتيي زؤري ت �َي��داي��ة‪ ،‬هةندَيكيرتيان ثَييانواية‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ضةندين طؤِرانكاريي لةناوةرؤكةكةيدا‬ ‫ثَيويستة‬ ‫ث��ش��ت��ط�يري��ي��ب��ك� َ‬ ‫�ري ت��ا ث��ةس��ةن��دب��ك��رَي��تء رَي��ط��رب �َي��ت ل��ةو‬ ‫بيرََِيزييانةي بةرانبةر بةخواي بَيهاوتاو ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫ء قورئاني ثريؤز‪...‬هتد‪ .‬لةهةريمَ ي كوردستاندا دةكرَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستييةكي‬ ‫لةاليةكيرتةوة ن��اوةن��دة عةلةمانييةكان‬ ‫كوَيرانةي ئ��ةم ث��رؤذة ياساية دةك��ةنء ثَييانواية دةبَيتة‬ ‫ه��ؤك��اري ب��ةرت��ةس��ك��ك��ردن��ةوةي ئ��ازادي��ي��ةك��ان ل��ةه��ةريمَ ��ي‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬بؤ روونكردنةوةي ئةم بابةتة رَيطاي شةرع‬ ‫ضةند ثرسيارَيكي ئاِراستةي هةريةكة لةبةِرَيزان‪ :‬مامؤستا‬ ‫سةرباز موحةممةد حةسةن؛ بانطخوازء شارةزا لةشةريعةتي‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل؛‬ ‫ئيسالمء مامؤستا شَيخ ئيرباهيم حةمةسةعيد‬ ‫َ‬ ‫لةهةلةجبة‪،‬‬ ‫ثَيشنوَيذو وتارخوَيين مزطةوتي كوردستان‬ ‫ك�����ردووة‪ ،‬ئ���ةم ب��ةِرَي��زان��ةي��ش ب���ةم ش���َي���وازةي خ����وارةوة‪،‬‬ ‫وةآلميانداينةوة‪.‬‬ ‫رَيطاي شةرع‪ :‬وروذاندني ئةم ثرؤذة ياساية لةم كاتةدا‬ ‫بؤضي دةطةِرَينيتةوة؟‬ ‫م‪ .‬سةرباز موحةممةد حةسةن‪ :‬احلمد هلل وكفى والصالة‬ ‫وال��س�لام ع��ل��ى نبيه امل��ص��ط��ف��ى‪ ،‬س��ةرةت��ا دةستخؤشي‬ ‫َي�َي��زي��ي‬ ‫ل��ةه��ةم��وو ه��ةن��ط��اوَي��ك دةك��ةي��ن ب��ؤ ب��ةرط��رت��ن ل��ةب� رَِ‬ ‫بةرامبةر بةئيسالم‪ ،‬بَيطومان ئةوة كارَيكي ثريؤزةو ئةوةي‬ ‫ثَي َ‬ ‫يهةلدةسَيت دةبَيت جَيي دوع��اي خةيري موسولمَ انان‬ ‫بَيت‪ ،‬لَيوردبوونةوة لةثرؤذة ياساي ثاراستين ثريؤزيية‬ ‫َ‬ ‫سةيربكري كة طواية‬ ‫ئاينييةكان‪ ،‬نابَيت ل��ةِرووي ئ��ةوةوة‬ ‫موزايةدةيةكي سياسيية لةنَيوان دةسةآلتء ئؤثؤزسيؤندا‪،‬‬ ‫لةبةرئةوةي ثَيمانواية مةفهومي ئؤثؤزسيؤنبوون تةواو مايف‬ ‫‪116‬‬

‫خؤي ثَينةدراوةو دةتوانني َبلَيني‪ :‬تةحالوفاتي سياسي‬ ‫لةئاراداية نةك موعارةزةبوون‪ ،‬ئةوِرؤ زؤر بةِرووني ديارة‬ ‫ئؤثؤزسيؤن‪ ،‬عةملاني بَيت يان ئيسالمي زؤرج��ار خؤيان‬ ‫دؤزي���وةت���ةوة ل��ةض��وارض �َي��وةي��ةك‪ ،‬ض��وارض �َي��وةي طةييشنت‬ ‫بةدابينكردني زؤرتريين بةرذةوةندييةكانة‪.‬‬ ‫كةوابوو‪ ،‬دةبَيت وةكو خودي ياسايةكة سةرجنيبدرَي َ‬ ‫يتء‬ ‫َ‬ ‫لةسةربكري‪ ،‬زؤرجار ضةمكَيك دةهَينرَيتة ثَيشةوة‪،‬‬ ‫قسةي‬ ‫ئ���ةو م��ان��اي��ةي ل��ةخ��ؤي��ط��رت��ووة زؤر ف���راوان�ت�رة ل��ةخ��ودي‬ ‫ضةمكةكةء ئةطةري ضوون بةرةو ضةند ئاقارَيكي جياوازي‬ ‫لةخؤطرتووة‪ ،‬هةر بؤمنوونة‪ :‬ضةمكي (جَيندةر)‪ ،‬بؤضي‬ ‫بةياني ئ��ةركء مايف ئافرةتء ثياو نةهَينراوةتة ثَيشةوة؟‬ ‫بؤضي ثاراستين مايف ئافرةتيش نةهَينراوةتة ثَيشةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو بؤ ثشتئةستوركردني ئةو دةنطة هاتؤتة ثَيش كة‬ ‫داواي البردني جياوازييةكاني ئافرةت وةك ئافرةتء ثياو‬ ‫وةك ثياو دةك��ات‪ ،‬بؤية هةر لةسةر بنضينةو بنةماي ئةو‬ ‫ياساية دةشَيت ئافرةتَيك ئافرةتَيك خب� َ‬ ‫�وازي‪ ،‬لةبةرئةوةي‬ ‫َ‬ ‫تايبةتبكري‪ ،‬هةروةكو‬ ‫شوكردن نابَيت تةنها ئافرةتي ثَي‬ ‫ذنهَينانيش ن��اك� َ‬ ‫�ري تةنها ب��ؤ ثياو ب�َي��ت‪ ،‬منوونةيةكيرت‬ ‫لةسةر ئةو ضةمكانةي كة هَينراونةتة ثَيشء زؤر ماناو‬ ‫مةبةستيرتيان لةخؤطرتووة‪ :‬مرؤظي سةرةتايي يان َ‬ ‫عةقلي‬ ‫سةرةتايي يان رةوشيت سةرةتايي‪ ،‬هةموو ئةو ضةمكانة‬ ‫ئةو بريدؤزانةي ثَيوةلكَينراوة كة باسي دروستبووني مرؤظ‬ ‫لةمةميونةوةو وةحشييةتي مرؤظي سةرةتايي دةكات‪ ،‬كة‬ ‫ئةوةيش بَيطومان ثَيضةوانةي دةقي قورئاني ثريؤزة‪.‬‬ ‫مامةلةكردن ل��ةط� َ‬ ‫َ‬ ‫بؤية َ‬ ‫�ةل ئ��ةو ضةمكء ث��رؤذة‬ ‫دةل�َي�ين‬ ‫ياسايانةدا ثَيويست بةوردبوونةوةيةكي زؤر دةكات‪.‬‬ ‫ لةوةآلمي هةمان ثرسياردا بةِرَيز م‪ .‬شَيخ ئيرباهيم‬‫وت���ي‪“ :‬وروذان����دن����ي ي��اس��اي��ةك ب��ؤ ث��اراس��ت�ني ث�يرؤزي��ي��ة‬ ‫ئاينييةكان‪ ،‬بةتايبةتي لةم ه��ةريمَ ��ةدا‪ ،‬لةكاتي هةبووني‬ ‫ضةندين سوكايةتيء بيرََِيزي بةرامبةر بةخواو ثَيغةمبةر ()و‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك مةبةسيت لةثشتةوةية‪ ،‬لةاليةن حزبةكاني‬ ‫قورئان‪،‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫هةلَسةنطاندني ثرؤذة ياساي ثاراستين ثريؤزيية ئايينييةكان‬

‫م‪ .‬شيَخ ئيرباهيم‬

‫م‪ .‬سةرباز موحةممةد حةسةن‬

‫دةس���ةآلت���ةوة! بةتايبةتي ب��ؤ ش���اردن���ةوةو كثكردنةوةي‬ ‫ط �ِرو بوركاني ناخي ج��ةم��اوةرة‪ ،‬بؤ داثؤشيين ضةندين‬ ‫كَيشةي سياسيء كؤمةآليةتيء ئابووريء كَيشةكانيرتي‬ ‫ئ���ةم ه��ةريمَ ��ةي��ة‪ ،‬ل���ةوان���ة‪ :‬دوو ئ��ي��دارةي��يء ط��ةن� َ‬ ‫�دةل��يء‬ ‫ب��ؤ بَيدةنطكردني هَيزةكاني ئؤثؤزسيؤنة‪ ،‬بةتايبةتي‬ ‫ئيسالمييةكان!‪”.‬‬ ‫رَيطاي شةرع‪ :‬رةخنةو ثَيشنيازت بؤ ئةم ثرؤذة ياساية‬ ‫ضيية؟‬ ‫م‪ .‬سةرباز موحةممةد حةسةن‪ :‬سةرةتا دةبَيت ئةوة‬ ‫بزانني طةورةيي ئةم ئيسالمة لةدةقةكاني قورئاني ثريؤزو‬ ‫ف��ةرم��وودةك��ان��ي ثَيغةمبةري خؤشةويست (‪ )h‬داي��ة‪،‬‬ ‫بؤية طرنطة ماناي ئ��ةو دةقانة بةوشَيوةية بطةيةنني كة‬ ‫ثَيمانطةيشتووةء دةبَيت نةهَيَلني واقيع دةستكاريي ماناي‬ ‫دةقةكان بكات‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫دةستكارييبكري بؤ‬ ‫بةلكو دةبَيت واقيعةكة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ماناي دةقةكان بطوجنَي َ‬ ‫نري‪.‬‬ ‫ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫كةوابوو دةلَيني‪:‬‬ ‫يةكةم‪ /‬شاراوةنيية‪ ،‬ئةو هيرَ شانةي دةكرَينة سةر ئايني‪،‬‬ ‫ئاييين ئيسالمي ثَيمةبةستة نةك ئايينيرت‪ ،‬ئةوانةي كة‬ ‫هيرَ شدةكةنة سةر ئايني زؤربةيان َ‬ ‫هةلطري بريَيكي نامؤو‬ ‫رسكاوي دةستَيكي ناحةزن بةئيسالم‪ ،‬ئةوان لةبةر خؤرئاوا‬ ‫جورئةتناكةن هيرَ شبكةنة س��ةر نةصرانييةت ي��ان سةر‬ ‫جولةكةكان‪َ ،‬‬ ‫بةلكو هيرَ شدةكةنة سةر ئيسالم‪ ،‬بؤية دةبَيت‬ ‫زؤر راشكاوانة ب�َ�ل�َي�نَ ‪ :‬طةلي ك��ورد طةلَيكي موسولمَ انةو‬ ‫رَينادةين هيرَ شبكرَيتة سةر ئيسالم‪ ،‬واتة‪ :‬ئةو ثرؤذة ياساية‬

‫َ‬ ‫هةر لةسةرةتاوة هةندَيك َ‬ ‫بةهةندهةلطرتووة لةبةر ئةو‬ ‫خالي‬ ‫خاآلنة بنضينةو بنةما سةرةكييةكان ثشتطويخَ راون‪ ،‬بةِرةواي‬ ‫نازامن ئةو هيرَ شانةي دةكرَينة سةر ئيسالمء ئةو هيرَ شانةي‬ ‫دةكرَينة سةر ئايينةكانيرت وةكويةك سةيربكرَينء خبرَينة‬ ‫َ‬ ‫دةكري‪ .‬بةراوردي‬ ‫تاي يةك تةرازوو‪ ،‬ئةوة زولمَ ة لةئيسالم‬ ‫نَيوان ئةو هيرَ شانة ناكرَيت كة دةكرَينة سةر ئيسالم كة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل جارجار قسةطوتن‬ ‫رقَيكي زؤر ئةستوور بةرثايدةكات‬ ‫بةئايينةكانيرت‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬ثاراستين ثريؤزيية ئايينييةكان‪ ،‬بةثَيي ئةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو مامؤستاية‬ ‫دةتوانري لَيثَيضينةوة‬ ‫ضةمكة بَيت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بكري كة ئةم ئايةتة دةخوَينَيتةوة‪َ[ :‬لَق ْد َكَفَر الَِّذ َ‬ ‫ين َقالُواِإ َّن‬ ‫اللهََّ َثال ُ‬ ‫ِث َثلاَ َث ٍة] (املائدة‪.)73 :‬‬ ‫��ي ئ���ةو ك���ات دةت����وان� َ‬ ‫���ري ب��ةث �َي��ي ئ���ةو ي��اس��اي��ة ئ��ةو‬ ‫ئ� َ‬ ‫مامؤستاية س��زاب� َ‬ ‫�دري ل��ةب��ةرئ��ةوةي هيرَ شيكردؤتة سةر‬ ‫ثريؤزيية ئايينييةكان َ‬ ‫[ثال ُ‬ ‫ِث َثلاَ َث ٍة] الي نةصرانييةكان‬ ‫َ‬ ‫دةتوانري‬ ‫ثريؤزةو الي موسولمَ انان شريكء كوفرة‪ ،‬ئينجا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بكري كة رةخنة‬ ‫لةطةل ئ��ةو بانطخوازةيش‬ ‫لَيثَيضينةوة‬ ‫لةبتء ئاطرثةرسيت بطرَيت‪ ،‬لةبةرئةوةي هيرَ شيكردؤتة‬ ‫سةر ثريؤزيية ئايينييةكان‪.‬‬ ‫ هةر لةوةآلمي ئةم ثرسيارةدا بةِرَيز مامؤستا شَيخ‬‫ئيرباهيم وتي‪ :‬هةبووني ثرؤذة ياسايةك بةثَيويست دةزامنء‬ ‫ثَيمباشة‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةم سةرجنانةم لةسةر ثرؤذة ئامادةكراوةكة‬ ‫هةية‪:‬‬ ‫‪ -1‬ب��ا بةتةنها ب��ؤ ث��اراس��ت�ني ث�يرؤزي��ي��ةك��ان��ي ئيسالم‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪117‬‬


‫هةلَسةنطاندني ثرؤذة ياساي ثاراستين ثريؤزيية ئايينييةكان‬

‫ب���َي���ت‪ ،‬ض��ون��ك��ة ت��ةن��ه��ا ئ��ي��س�لام ل���ةالي���ةن ه���ةم���ووان���ةوة‬ ‫هيرَ شدةكرَيتةسةري‪ ،‬ضونكة ل��ةم ه��ةريمَ ��ةدا م��ايف زؤرينة‬ ‫َ‬ ‫لئةكري بؤ كةمينةو كةمايةتييةكان‪.‬‬ ‫ثَيشَي‬ ‫‪ -2‬بةندي حةوتةمي ثرؤذة ياساكة خراث دةشكَيتةوة‬ ‫بةسةر بانطخوازانء وتاربَيذانداء بَيدةنطياندةكات لةفةرمان‬ ‫بةضاكةو رَيطريكردن لةخراثة! بؤمنوونة‪ :‬نابَيت َبلَيني‪:‬‬ ‫(أعوذ باهلل من الشيطان الرجيم)! هةروةك ضؤن وانةي‪( :‬هؤ‬

‫م‪ .‬سةرباز موحةممةد حةسةن‪:‬‬ ‫دةبيت ئةوة بزانين طةورةيي‬ ‫َ‬ ‫ئةم ئيسالمة لةدةقةكاني‬ ‫قورئاني ثيرؤزو فةرموودةكاني‬ ‫َثيغةمبةري خؤشةويستداية‬ ‫(‪ ،)h‬بؤية طرنطة ماناي ئةو‬ ‫بةوشيوةية بطةيةنين كة‬ ‫دةقانة َ‬ ‫نةهيَلين‬ ‫دةبيت َ‬ ‫َثيمانطةيشتووةء َ‬ ‫واقيع دةستكاريي ماناي‬ ‫دةقةكان بكات‪َ ،‬‬ ‫دةبيت‬ ‫بةلكو َ‬ ‫َ‬ ‫دةستكارييبكري‬ ‫واقيعةكة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ماناي دةقةكان‬ ‫بؤئةوةي‬ ‫بطونجي َ‬ ‫نري‬ ‫َ‬

‫رَيوي رَيوي) بِرطةي (شةريكي شةيتان)ةكةي لَيالبرا!‬ ‫بؤية با ثرؤذةكة لةم هةريمَ ةدا بؤ خزمةتي زؤرينةبَيت!‬ ‫كة موسولمَ انةو بؤ خزمةتي ئاييين زؤرينةي َ‬ ‫دةولةت بَيت‬ ‫كة ئيسالمة‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئةم ثرؤذة ياساية كاتَيك لةبةرذةوةنديي ئيسالمء‬ ‫‪118‬‬

‫موسولمَ انداية كة سزا شةرعييةكاني قورئانء سوننةتي‬ ‫بةيانكريء كار بؤ جَيبةجَيكردنيان َ‬ ‫َ‬ ‫بكري‪.‬‬ ‫تَيدا‬ ‫وات��ة‪ :‬جطة لةسزاي م��اددي‪ ،‬دي��ارة دةس��ةآلت��داران هةم‬ ‫خاوةني دؤالرو هةم خاوةني ياسايشن! بةدةسيت خؤيانة‬ ‫كة كةسآ سزابدةن يان نا! بؤية نابَيت دةسيت نوسةران‬ ‫سنورداربكري‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةلكو رَيطة‬ ‫كؤتبكريء وتةي وتاربَيذان‬ ‫بةخؤثيشاندني جةماوةري دذي سوكايةتييةكان ب� َ‬ ‫�دري!‬ ‫ئةوكاتة ثرؤذة ياسكة لةخزمةتي ئيسالمء موسولمَ انانداية‪.‬‬ ‫ْخ ُسوا َّ‬ ‫[ولاَ َتب َ‬ ‫اس‬ ‫‪ -4‬خ��واي بَيهاوتا دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫الن َ‬ ‫َأ ْش���َي���اَء ُه��� ْم] (ال��ش��ع��راء‪ .)183 :‬ه���ةوألء م��ان��دووب��وون��ي‬ ‫خةخمؤراني راستةقينةي ئيسالم دةنرخَينمء ه��اودةمء‬ ‫هاودةستيامن‪.‬‬ ‫ب���ةآلم ل��ةي��ادم��ان��ن��ةض�َي��ت ك��ة ف��ةرم��ان ب��ةض��اك��ة دةب�َي��ت‬ ‫ل��ةط��ةورةت��ري��ن ض��اك��ةوة دةستثَيبكةين‪ ،‬ك��ة حاكمييةتي‬ ‫شةريعةتي خواية‪ ،‬وة رَيطريي لةخراثةيش لةطةورةترين‬ ‫خراثةوة دةستثَيبكةين‪ ،‬كة حوكمء دةسةآلتي ثةرلةمانة‪،‬‬ ‫كة لةبري قورئانء سوننةت كاريثَيدةكرآ‪.‬‬ ‫‪ -5‬كوا كةي لةكوآ؟! سوكايةتي لةاليةن موسولمَ انةوة‬ ‫ك��راوة بةرامبةر بةثةرستطةي هيض ك��ةس؟ بؤضي دةبَيت‬ ‫بةرطريي بَيجآء ن���اِرةوا بكرآ؟! بؤضي دةبَيت مَيذووي‬ ‫ثرشنطدارمان لةبريبكةين؟‬ ‫هةموو كاتَيك كةمايةتييةكان لةذَير سايةي خيالفةتي‬ ‫ئيسالمييدا حةساونةتةوة‪.‬‬ ‫‪ -6‬ن���اب���َي���ت ل��ةك��ات��َي��ك��دا ك���ة ي���اس���ا ش��ةرع��ي��ي��ةك��ان‬ ‫كاريانثَي َ‬ ‫ناكري‪ ،‬زةمينة لةبارنيية بؤ جَيبةجَيكردني حوكمة‬ ‫شةرعييةكان‪ ،‬ب��ةس��ةر ئ��ةو ك��ةسء ط��روث��ان��ةي ك��ة جوَين‬ ‫بةخواو ثَيغةمبةر (‪)h‬و قورئان ئةدةن‪ ،‬كةضي بةياساي‬ ‫ماددي سزابدرَين! ضونكة ئَيمة نابَيت لةكارخسنت (تعطيل)‬ ‫و طؤِرين (تبديل)ي حوكمة شةرعييةكان بكةين‪.‬‬ ‫هيوادارم خاوةناني ثرؤذة ياساكة‪ ،‬بةوردي بيخوَيننةوةو‬ ‫ثيايبضنةوة تا بةدةسيت خؤمان‪ ،‬خؤمان نةبةستينةوة‪.‬‬ ‫لةكؤتاييدا لةوةآلمي ئةو ثرسيارةي كة‪ :‬ئايا ئةم ثرؤذة‬ ‫ياساية تا ضةند لةبةرذةوةنديي موسولمَ انانداية؟‬ ‫م‪ .‬سةرباز موحةممةد حةسةن وت��ي‪“ :‬ثَيمواية ئةطةر‬ ‫بَيتء ئةو تَيبينييانة بةهةندوةرنةطريَين ئةو ثرؤذة دةبَيتة‬ ‫ضةكَيكي دووِروو‪ ،‬ب�ِري سودةكةي ضةندة بؤ موسولمَ ان‬ ‫ئةوةندةيش زياني تَيداية‪ ،‬بؤية ئةو ثرؤذة ياساية زياتر‬ ‫ثَيويستيي بةوردكردنةوة هةية”‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫خَ‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي كؤمةلوازي؛‬ ‫خَ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذين‬ ‫م‪ .‬موسليمي رزطاري‬ ‫دان��ث��ي��ان��ان �َي��ك��ي روون ب���ؤ س���روش�ت�ي م�����رؤظ‪ :‬م���رؤظ‬ ‫سروشتَيكي واي هةية كة الوازو بَيهَيزة‪ ،‬هةندَيكجار‬ ‫لةبةرامبةر زؤر كاري بضوكيشدا دةكةوَيتة زةمحةتييةوة‪،‬‬ ‫ب��ؤي��ة ئ��ادةم��ي��زاد ب��ؤئ��ةوةي ب��ةردةوام��ب �َي��تء خَ‬ ‫دل��ؤش��ي‬ ‫ميواني بَيت لةبةرهةمةكانيدا‪ ،‬ثَيويستة تَيكؤشانةكاني‬ ‫َ‬ ‫بةثالثشتيي ه��اوب�يران��ي خ��ؤي ئ���اودِري‬ ‫ك��ؤب��ك��ات��ةوةء‬ ‫سودبةخش بَينَيتة كايةوةو خؤشئاكاري رةنطدانةوةي‬ ‫ئةم جةمبوونة بَيت‪.‬‬ ‫ب��ن��ةض��ةي ئ��ةم��ةي��ش شَيخولئيسالم ئيبنوتةمييية‬ ‫دانيثياناوة‪ ،‬هةروةك دةفةرموَيت‪« :‬إن اهلل ورسوله أمرا‬ ‫باجلماعة واإلئتالف ونهيا عن التفرقة واإلختالف وأمرا‬ ‫بالتعاون على الرب والتقوى ونهيا عن التعاون على اإلثم‬ ‫والعدوان»‪.‬‬ ‫ه���اوك���اري وةك سوننةتَيكي خ��واي��ي ل��ةن �َي��و طشت‬ ‫َ‬ ‫ك��ؤم��ةل��ك��اري تةنيا‬ ‫دروس���ت���ك���راوةك���ان���ي‪ :‬س��ون��ن��ةت��ي‬ ‫َ‬ ‫لةبوونةوةرَيكي هؤمشةندي وةكو مرؤظ بووني نيية‪ ،‬بةلكو‬ ‫لةزيندةوةرة بضوكةكانيش بةِرووني بةدياردةكةوَيت وةك‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةلكاري كاردةكةنء ئازوخةي ساآلنة‬ ‫ميرَ وولة‪ ،‬كة‬ ‫بؤ نَيو َ‬ ‫مالة بضوكةكانيان لةناو زةوي دةبةن‪ ،‬مَيشهةنط‬ ‫كة وَينةي كةمة لةزيرةكيء ثاكذيء ل��ةِروو وةستاني‬ ‫ه��ةر ن��اح��ةزَي��ك ك��ة ب��ي��ةوآ ب��ةره��ةم��ةك��ةي لَيثيسبكات‪.‬‬ ‫هةنطوين بةرهةمدةهَينن كة هاوشَيوةي كةمة لةسوودي‬ ‫بؤ مرؤظ ‪ ...‬مَيشهةنط زؤر بةتواناو شارةزاية لةضووني‬ ‫بؤ ناوضة زؤر دوورةكان بةبَيئةوةي رَيطةي َ‬ ‫مالي خؤيان‬ ‫ونبكةن‪ ،‬بةِراسيت خؤبةختكارَيكي زؤر ماندوويينةناسء‬ ‫ثَيشةنطةء دةريايةكة لةفيرَ كردني مرؤظي موسولمَ ان‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلكاريي دروس���تء ئاسةواربِريين‬ ‫لةتَيطةيشنت‬ ‫ثةرتةوازةيي‪.‬‬ ‫ثَيناسةي زم��ان��ةوان��ي ب��ؤ (األل��ف��ة) و (إت��ف��اق اآلراء)‪:‬‬ ‫ئةجلورجاني دةفةرموَيت‪( :‬األلفة) بريتيية لة‪« :‬يف املعاونة‬ ‫على تدبري املعاش»‪ .‬واتة‪ :‬هاوكاريكردن لةبةِرَيوةبردني‬ ‫ذيان‪ .‬وة (إتفاق اآلراء) ثَيناسةدةكرآ بة‪« :‬وما توحي به‬ ‫من وحدة اهلدف‪ ،‬وإجتماع القلوب على بلوغه»‪ .‬واتة‪ :‬يةك‬ ‫ئةجناميء كؤكردنةوةي دأل بةرةو طةيشنت بةو ئاماجنة‪.‬‬ ‫دةب���َي���ت ئ��ةوةي��ش��م��ان ل��ةب�يرن��ةض �َي��ت‪ ،‬تَيطةيشتين‬

‫زمانةوانييش تفاقي سةرةتاية بؤ تةالرَيكي رةسةن‪.‬‬ ‫ وتة مةنهةجييةكةي شَيخولئيسالم‪ :‬شَيخولئيسالم‬‫زةخريةخستين ه��اوك��اري��ي ض��وارض �َي��وة نةخشدةكات‪،‬‬ ‫ه��اوك��اري��ي ي��ةك�ترك��ردن ل��ةج��ي��ه��ادو ج�َي��ب��ةج�َي��ك��ردن��ي‬ ‫َي���ان������ةوةي م���اف���ةك���انء ب��ةخ��ش��ي�ني‬ ‫ح�����ةددةك�����انء ط �� رَِ‬ ‫ب��ةخ��اوةن م��اف��ةك��ان‪ ،‬ئ��ةم��ةي��ش خ���واو ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫فةرمانيانثَيكردووة‪..‬‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ه���ةروةك دةف��ةرم��وَي��ت‪َ« :‬ت �َع��ا ُو ٌن َعَلى ال�ِب�رِ ِّ َوال��ت�ق�َ�وى‪:‬‬ ‫ـاء‬ ‫اد َوِإَق��اَم�ِ�ة الحْ ُ ُ‬ ‫وق َوِإ ْع َط ِ‬ ‫إسِتيَف ِ‬ ‫��د ِ‬ ‫ِم ْن الجِْ َه ِ‬ ‫ود َو ْ‬ ‫اء الحْ ُ ُق ِ‬ ‫ني؛ َفَه َ‬ ‫مْ ُ‬ ‫ال ْسَت َح ِّق َ‬ ‫مــا َأ َم��ر اللهَُّ ِبِه َوَر ُسولُهُ» الفتاوى‪:‬‬ ‫ــذا مِ َّ‬ ‫(‪.)376/6‬‬ ‫ي��ان دةف��ةرم��وَي��ت‪ :‬ضاكةو سوننةت كؤماندةكاتةوة‪،‬‬ ‫سةرثَيضيكردني خواو بيدعة لةيةكرتي جياماندةكاتةوة‪،‬‬ ‫ب َو َّ‬ ‫هةروةك دةفةرموَيت‪َّ :‬‬ ‫بي ُ‬ ‫ْث‬ ‫«التَعا ُو ُن َعَلى ا ْلرِ ِّ‬ ‫الت ْقَوى‪ ،‬حِ َ‬ ‫جَ ْ‬ ‫ْصَي ُة اللهَِّ‪َ ،‬كَما َي ُقولُ َ‬ ‫ون‪:‬‬ ‫ُما َمعِ‬ ‫ُما َط َ‬ ‫اع ُة اللهَِّ‪َ ،‬و ُتَف ِّر ُق َب ْيَنهَ‬ ‫تَم ُعهَ‬ ‫جَ ْ‬ ‫الس َّن ُة‪َ ،‬و ُتَف ِّر ُقَنا ا ْلِب ْدَع ُة»‪ .‬الفتاوى‪.)211/9( :‬‬ ‫تَم ُعَنا ُّ‬ ‫َ‬ ‫بةجؤشخواردني رازيكردني خواو َ‬ ‫كؤمةلكاري‬ ‫خةلك‪،‬‬ ‫ماناي راستةقينةي خؤي دةثارَيزَيت‪ :‬هةندَيك لةزانايامنان‬ ‫دةف��ةرم��وون‪ :‬هةموو (ِب ِّر)َيك (تقوى)يةو بةثَيضةوانةوة‪،‬‬ ‫��ر) بريتيية لةئةجنامداني‬ ‫هةندَيكيش دةف��ةرم��وون‪ِ( :‬ب� ِّ‬ ‫واجبء سوننةت‪( ،‬تقوي)يش بريتيية لةضاودَيريكردني‪،‬‬ ‫خ���وا ه��اري��ك��اري��ك��ردن��ي ض��اك��ةي ب��ةس��ون��ن��ةت دان����اوة‪،‬‬ ‫ه��ةرب��ؤي��ةش ث �َي��ك��ةوة ه��ات��وون ض��ون��ك��ة ت��ةق��وا بريتيية‬ ‫لةِرازيكردني خواء (ِب� ِّ�ر) بريتيية لةِرازيكردني َ‬ ‫خةلك‪..‬‬ ‫هةردووكيشان بةيةكةوة نيعةمةتةكان ت��ةواودةك��ةنء‬ ‫َ‬ ‫خةيالئاسودةيي بؤ مرؤظ‪.‬‬ ‫دةبنة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاري بؤ لَيكطرَيداني ضاكسازي دونياو دوارؤذ‪:‬‬ ‫(ِب ِّر) واتة َ‬ ‫هةولةكان بؤ ضاكسازيي دونياداري‪ ،‬تةقوايش‬ ‫بريتيية لةضاكسازيكردني ذياني دواِرؤذ‪ ..‬كة هةردووكيان‬ ‫تةواوكاري يةكرتنء ثَيويستييان بةيةكرتة‪ ،‬بةواتايةكيرت‬ ‫َ‬ ‫ئؤقرةهةلطرتين دونياو دواِرؤذن‪.‬‬ ‫البةري حةمجني بِرينء‬ ‫َ‬ ‫ با لةكةمينة ببينة زؤرينة‪ :‬ثةندَيك هةية دةلَيت‪:‬‬‫«امل��رء قليل بنفسه‪ ،‬كثري بإخوانه»‪ .‬واتة ثياو بةتةنيا‬ ‫كةمة‪ ،‬بةآلم بةبراكانييةوة زؤرة‪.‬‬ ‫ه��ان��دانء من��وون��ةك��ان��ي ثَيغةمبةر (‪ )h‬زؤر وردو‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪119‬‬


‫خَ‬ ‫خَ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذيَن‬ ‫كؤمةلوازي؛‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي‬

‫جَيطةي ت�ِرَ​َي�ام��ان��ن‪ ،‬وةك دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬املؤمن للمؤمن‬ ‫بعضه ً‬ ‫كالبنيان يشد ُ‬ ‫بعضا»‪ .‬متفق عليه‪ .‬ب��ةِراس�تي‬ ‫وَيكضوواندني كؤمةكي نَيوان ئيمانداران بةديوار‪ ،‬زؤر‬ ‫وردة كة ضؤن خشتةكان يةكرتي ت��ةواودةك��ةنء ثشيت‬ ‫يةكرتي دةطرن‪ ،‬ثاشان دةبنة قةآل‪ .‬يان دةفةرموَيت‪« :‬مثل‬ ‫املؤمنني يف توادهم وترامحهم وتعاطفهم مثل اجلسد‪،‬‬ ‫إذا اشتكى منه عضو‪ ،‬تداعى له سائر اجلسد بالسهر‬ ‫واحل��م��ى»‪ .‬رواه مسلم‪ .‬ئ��ةوة نةهجي خؤشةويسيتء‬ ‫بةزةييبةيةكرتدا هاتنةوةو هاوسؤزيء يةكجةستةبوونة‬ ‫كة يةكة بةيةكةي ئةنداماني ئوممةتي ئيسالم لةثَيناوي‬ ‫يةكرتي شةوخنونيء ئازار دةضَيذنء ثشوودرَيذتردةبنء‬ ‫دةبنة شارةزا لةجومطةكاني ذيانء دةسةآلت‪.‬‬ ‫ لةذَير ساباتي يةكدةستيي ثاداشتَيكي طةورة هةية‪:‬‬‫تةنها لةِرَيطةي يةكِريزيء تةبايي ئوممةتي ئيسالم‪،‬‬ ‫ث��اداش��ت��ةك��ان ط��ةورةت��ردةب��ن‪ ،‬ضونكة ه���ةروةك وت���راوة‪:‬‬ ‫«ثاداشت بةئةندازةي ئ��ازارو ماندووبوونة»‪ .‬ثاداشيت‬ ‫طةورةتريش بؤ ئةو ئيماندارةية كة تَي َ‬ ‫كةلي غةمء ئازاري‬ ‫ئيمانداران دةبَيتء تووشي قةدةري خؤطري دةبَيت كة‬ ‫ثِربةهاترين قةدةرة‪ ،‬بؤية ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرموويةتي‪:‬‬ ‫«املؤمن الذي خيالط الناس ويصرب على أذاهم أعظم أج ًرا‬ ‫من ال��ذي ال خيالط الناس وال يصرب على أذاه��م»‪ .‬رواه‬ ‫الرتمذي‪.‬‬ ‫ئ������ةم ث�����ةي�����ِرةوةي�����ش ل����ةئ����ام����اجن����خ����وازي زي���ات���ر‬ ‫نزيكماندةخاتةوة‪.‬‬ ‫هاوكاري كةوتؤتة ناو ضوارضَيوةو بازنةي «اجلزاء من‬ ‫جنس العمل»‪ :‬ثَيغةمبةر (‪َ )h‬‬ ‫بةلَيين ثاداشيت ضاكة‬ ‫دةدات بةهاوشَيوةي زاتي كردةوةكة بؤ دونياو دواِرؤذ‪،‬‬ ‫وةك لةصةحيحي موسليم هاتوو‪ ،‬ئةويش فةرموودةكةي‬ ‫ئةبوهورةيرةية كة ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬من‬ ‫نفس عن مؤمن كربة من كرب الدنيا َّ‬ ‫َّ‬ ‫نفس اهلل عنه كرب ًة‬ ‫يسر اهلل عليه‬ ‫يسر على‬ ‫معسر َّ‬ ‫من كرب يوم القيامة‪ ،‬ومن َّ‬ ‫ٍ‬ ‫يف الدنيا واآلخ��رة‪ ،‬ومن سرت مسل ًما سرته اهلل يف الدنيا‬ ‫واآلخرة‪ ،‬واهلل يف عون العبد ما كان العبد يف عون أخيه»‪.‬‬ ‫البردني ناخؤشيء زةمح��ةت��يء داثؤشيين ناتةواويي‬ ‫ئيماندارو ثشتطرتين ئيماندار بؤ ثاداشيت هاوشَيوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكارميان دةبات‪ ،‬بةجؤرَيك‬ ‫بةرةو هانداني زياتري‬ ‫دأل بةرةو فِرين دةضَيت بةرةو بةرزايي‪.‬‬ ‫ ثاكء بَيطةردي بؤ خوا شتة زؤر بضوكء وردةكانيش‬‫لةبريناكرَين‪ :‬ئةم تَيطةيشتنة َ‬ ‫لةدلساردي رزطارماندةكات‬ ‫بةرةو َ‬ ‫دلطةرمي‪ ،‬البردني ناخؤشيء ئةزيةت لةسةر رَيطة‬ ‫لةضاكةو سةبةرزييةء ضوونة ب��ةرةو رةزامةنديي خوا‪،‬‬ ‫خؤلَيبَيدةنطكردن ‪-‬وة قسةي هةقم بةسةرييةوة نيية!‪-‬‬ ‫َ‬ ‫لةبةلغةمَيك لةمزطةوتدا ك��ة ثاكذنةكرابَيتةوة مايةي‬ ‫سزايةو تاي ت��ةرازووي خراثة قورسدةكات بةئةندازةي‬ ‫‪120‬‬

‫خؤي‪ ،‬وةك خؤشةويستمان دةفةرموَيت‪« :‬عُرضت على‬ ‫أعمال أميت حسنها وسيئها‪ ،‬فوجدت يف حماسن أعماهلا‬ ‫األذى يمُ ��اط عن الطريق‪ ،‬ووج��دت يف مساويء أعماهلا‬ ‫النخامة تكون يف املسجد ال ُتدفن»‪ .‬رواه مسلم‪.‬‬ ‫ وَي��ن��ةي��ةك ل��ةه��اوك��اري ب��ؤ خ��َي��زان ل��ةم��ةن��ه��ةج��دا‪:‬‬‫س���ةرك���ردةي ئ��ي��س�لامء ث��َي��ش��ةوام��ان‪ ،‬ب��زان��ة ض ج��ؤرة‬ ‫روحييةتَيكي هاوكاري هةبوو َ‬ ‫لةمالةوةو هةرطيز نةبووةتة‬ ‫ئةرك بةسةر كةسةوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو هةر ئةو خةخمؤرو ئةركي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةكؤلي خؤي ناوة‪ ،‬هةروةك لةفةرموودةي‬ ‫خةلكيرتيشي‬ ‫صةحيحدا هاتووة دةفةرموَيت‪« :‬كان يف حرفة أهله‪ ،‬وكان‬ ‫خيصف نعله‪ ،‬وخييط ثوبه‪ ،‬وحيلب شاته‪ ،‬ويقم البيت»‪.‬‬ ‫ئةوة ئةو ثياوةية دةيةوآ بةكردار هةموو ئةوانةي دواي‬ ‫خؤي فيرَ داري ذيانَيكي خَيزانداريي ئاوةدانء سةركةوتوو‬ ‫بكات ‪ ..‬ستةمَيكي ط��ةورةي��ة بةبةرنامةي بَيطانة هيض‬ ‫جؤرة سةرسامييةكمان بؤ دروستبَيت‪ ،‬وة هةرطيز نابَيت‬ ‫رةسةنَييتء نةجيبيي خؤمان بضوكبكةينةوة‪.‬‬ ‫ ئةطةر بةثَيوانةي دةقي فةرموودةو سروشي خوايي‬‫بريبكةينةوة‪ :‬دةبَيت لةمةودوا طؤِرانكاريي زؤر طةورة‬ ‫بةرثابكةين‪ ،‬ضونكة فةرموودةي وا بةرضاومان دةوَيت‬ ‫لةتاي ت��ةرازووي كؤمةكيء هاوكاريء جَيبةجَيكردني‬ ‫ك���اري ب���راي ئ��ي��م��ان��دارم��ان ك��ة بةئَيمة ئ��ةجن��ام��دةدرآ‪،‬‬ ‫ل��ةم ساتانةدا ضةندة ت��ام��ةزرؤي طةشتَيكي ئيمانني بؤ‬ ‫مزطةوتةكةي ثَيغةمبةر (‪ )h‬لةوَيدا بةثَيي ثةتي ئيمام‬ ‫ئةمحةدي حةنبةل ئاسا رَيبكةين بةرةو مزطةوتي ثَيشةوا‬ ‫سا َ‬ ‫بةلكو لةوَيدا دوو ركات نوَيذ ل��ةرةوزةي ثِربةرةكةت‬ ‫بكةين ‪-‬س��وذدة بةرين بؤ بةديهَينةري بةسؤزو طةورة‬ ‫لةسةر باخضةي بةهةشت!‪ -‬ض جاي باشرتبَيت لةئيعتيكاف‬ ‫بؤ ماوةي مانطَيك يان دوو مانط لةمزطةوتي ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ ،)h‬دةبا ئَيستا بريَيكي قوأل بكةينةوة لةفةرموودةي‬ ‫خؤشةويستء ضاوساغمان كة دةفةرموَيت‪« :‬من مشي يف‬ ‫حاجة أخيه ُقضيت أو مل ُت َ‬ ‫ريا له من اعتكاف‬ ‫قض كان خ ً‬ ‫شهر ‪-‬ويف رواية شهرين‪ -‬يف مسجدي هذا»‪ .‬رواه الطرباني‬ ‫يف الكبري‪ ،‬واحلديث يف صحيح اجلامع‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ ضوارضَيوة فراوانةكةي كردةوةي ضاكء كؤمةلكاري‪:‬‬‫ئ��ةوي��ش ف��ةرم��وودةك��ةي ئ��ةب��وم��وس��اي ئ��ةش��ع��ةري��ي��ة كة‬ ‫شةخيةين ريوايةتيانكردووة‪ ،‬خيرَ كردن بةدةسيت خؤتء‬ ‫يارمةتيداني كةسي بَيضارةو فةرمانكردن بةضاكةو خيرَ‬ ‫يان دةستطرتنةوة لةشةِرو خراثة‪ ..‬هةروةك دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫«على كل مسلم صدقة‪ .‬ق��ال‪ :‬أرأي��ت إن مل جي��د؟ قال‪:‬‬ ‫يعمل بيديه فينفع نفسه ويتصدق‪ .‬ق��ال‪ :‬أرأي��ت إن مل‬ ‫يستطع؟ قال‪ :‬يعني ذا احلاجة امللهوف‪ .‬قال‪ :‬أرأيت إن‬ ‫مل يستطع؟ ق��ال‪ :‬يأمر باملعروف أو اخل�ير‪ .‬ق��ال‪ :‬أرأيت‬ ‫إن مل يفعل؟ ق��ال‪ :‬ميسك عن الشر فإنها صدقة»‪ .‬ئةم‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريي زؤري لةخؤطرتووة ‪..‬‬ ‫فةرموودةية كايةي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫خَ‬ ‫خَ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذيَن‬ ‫كؤمةلوازي؛‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي‬

‫كة وازهَينانء دةستبةرداربوون لةطشتطرييء تَيطةيشنت‬ ‫لةدين نزيكماندةخاتةوة‪.‬‬ ‫ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل��ك��اري لةبةئةجنامطةياندني ثةرستشةكان‪:‬‬ ‫م��رؤظ سروشتَيكي راهاتين هةية لةسةر ك��ارةك��ان‪ ،‬لةم‬ ‫سؤنطةيةوة خ��واي ث���ةروةردط���ار ب��ةرن��ام��ةو ك��اري واي‬ ‫رةخ��س��ان��دووة بؤ راهاتنيان لةسةر ك��اري بةكؤمةأل ‪..‬‬ ‫ئ��ةجن��ام��دان��ي ن��وَي��ذةك��ان ب��ةك��ؤم��ةأل رؤذان����ة ثَينج ج��ار‪،‬‬ ‫هةفتانة كؤبوونةوةو نوَيذكردن لةِرؤذي جومعةدا‪ ،‬ساآلنة‬ ‫دووج��ار لةجةذنةكانء َ‬ ‫سالَيك طشت موسولمَ انة زمانء‬ ‫كةلتور جياوازةكان لةحةجي َ‬ ‫مالي خوا لةكةعبةو لةكَيوي‬ ‫عةرةفةو رةمجي شةيتان لةمينا‪ ،‬جطة لةوانةيش نوَيذي‬ ‫داواكردني بارانبارينء مردوو خؤرطريانء مانططريانء‬ ‫ضةندين ثةرستشيرت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةثرؤسةي كاري بةكؤمةلدا‪ ،‬خةمي كؤمةأل لةئةستؤ‬ ‫َ‬ ‫ه��ةل��دةط�يرآ‪ :‬ئ��ةم��ةي��ش ل��ةث �َي��ن��اوي ئ����ةوةي ه��ةم��ووي��ان‬ ‫ت��ي��ان��ةض��ن ب��ةه��ؤي خ��راث��ي��ي ه��ةن��دَي��ك��ي��ان��ةوة‪ ..‬ب� َ‬ ‫�ةل��ك��و‬ ‫هةموويان رزطاريانبَيت بةيةكةوة ‪ ..‬واتة‪ :‬با هةموومان‬ ‫َ‬ ‫توندوتؤلة لةبةرثاكردني‬ ‫قازاجنبكةبن‪ ،‬ئةم ضةمكة زؤر‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةدا‪ ..‬بةتةنيايش ئةجنامداني زؤر‬ ‫ئيسالم لةنَيو‬ ‫ئةستةمة‪ ،‬هةروةك سةروةرمان دةفةرموَيت‪« :‬مثل القائم‬ ‫على حدود اهلل والواقع فيها كمثل قوم استهموا على سفينة‬ ‫فأصاب قوم أعالها وقوم أسفلها‪ ،‬فكان الذين يف أسفلها إذا‬ ‫أرادوا أن يستقوا من املاء‪ ،‬مروا على من فوقهم ‪ ..‬فقالوا‪:‬‬ ‫لو أنا نقبنا يف مكاننا نقبا فال نؤذي من فوقنا ‪ ..‬فلو أنهم‬ ‫تركوهم وما أرادوا‪ ،‬هللكوا مجيعا‪ ،‬ولو أخذوا على أيديهم‬ ‫لنجوا وجنوا مجيعا»‪ .‬البخاري‪.‬‬ ‫ل��ةث��رؤس��ةي ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل��ك��اري��ي��ةوة ب��ةش��داري��ي��ةك��ي ك��ارا‪،‬‬ ‫ب��ؤ ض��اك��س��ازيء ط��ؤِراخن��وازي ب���ةرةو ض��اك�ترو باشرتين‪:‬‬ ‫خؤدزينةوةي هةر يةكَيك لةضاكسازيء بآلوكردنةوةي‬ ‫خ�َي�و خ��ؤش��ي ل��ةن��او ك��ؤم� َ‬ ‫رَ‬ ‫�ةل��ط��ة‪ ،‬ت���اوان���ة ‪ ..‬ئ��ةوةي��ش‬ ‫لَييثةشيمان نيية س��زاي بؤ هةية‪ ،‬ئةوةيشي عةزميةت‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��دةب��ذَي��رَي��ت ث��اداش�تي تايبةتي ه��ةي��ةو ث���ارَي���زراوة‬ ‫َ‬ ‫لةخةجالةتي‪ ،‬ه��ةروةك لةفةرموودةكةي ئةبو سةعيدي‬ ‫خ��ودري هاتووة كة ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬من‬ ‫رأى منكم منك ًرا فليغريه بيده‪ ،‬فإن مل يستطع فبلسانه‪،‬‬ ‫فإن مل يستطع فبقلبه‪ ،‬وذلك أضعف اإلميان»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريي دارايي كة هاوشَيوةي نيية‪ :‬هةروةك‬ ‫‬‫لةفيقهي ئيسالمي ج�َي��ط�يرب��ووة‪ ،‬هةركةسَيك لةسةري‬ ‫بَيت كة هةقي خوَين بدات بةكةسوكاري كوذراوَيك‪ ،‬ئةو‬ ‫كةسةيش لةتوانايدا نةبَيت‪ ،‬ئةوا (بيت املال) لةجياتيي‬ ‫ئ��ةو هةقي ك��وذراوةك��ة دةدات بةكةسوكاريان ‪ ..‬ئةطةر‬ ‫بةيتوملال لةتوانايدانةبَيت‪ ،‬ئةوا تَيكِراي موسولمَ انان‬ ‫بةيةكةوة هةقي خوَينةكة دةدةنة كةسوكاري كوذراوةكة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫خةجالةت نابن‪ ،‬كاتَيك دةي��ان��ةوَي��ت تانة‬ ‫دوذم��ن ض��ؤن‬

‫لةسيستةمي ئيسالمي بدةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاري ثاش مردني ئةندامَيكي ئوممةت‪ :‬تا‬ ‫‬‫ئيماندار زيندووة‪ ،‬مايف زؤري هةية ‪ ..‬بةآلم ثاش مردنيشي‬ ‫خ��اوةن مايف ترة! كاتَيك كةسَيكي موسولمَ ان دةمرَيت‪،‬‬ ‫�ةل�َي��ك م��وس��ولمَ ��ان ه� َ‬ ‫بَيطومان ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل��دةس��ن بةشوشنت‪،‬‬ ‫كفنكردني‪ ،‬نوَيذكردن لةسةريء داواي لَيخؤشبوون بؤ‬ ‫كردني‪ ،‬ثاشان شاردنةوةي لةطؤِرستانَيكي موسولمَ انان‪.‬‬ ‫ضةمكي ث �ِرك��ردن��ةوةي درزو ك��ةل�َي�نَ ل��ةذي��ان��ي ئيماندار‬ ‫لةهةموو ساتَيكدا ضاالكء كاريطةرة‪.‬‬ ‫ ك��ؤم� َ‬‫�ةل��ك��اري ل���ةخ���ووِرةوش���تء ئ����ةدةبء ئ��اك��اري‬ ‫ن��اخ‪ :‬يةكجةستةبووني ئوممةتي ئيسالمي كاآليةكي‬ ‫كلداري بَيناوةرؤك نيية‪َ ،‬‬ ‫توَي َ‬ ‫بةلكو هةستء ويذدانةكاني‬ ‫ناوةوةيش دةخاتة خرؤش لةسةر بنةماي راستطؤييء‬ ‫دوورك���ةوت���ن���ةوة لةبانطةشةيةكي رووت ‪ ..‬ئ��ةوةي��ش‬ ‫ف��ةرم��وودةك��ةي ثَيغةمبةر ك��ة دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬ال يؤمن‬ ‫أحدكم حتى حيب ألخيه ما حيب لنفسه»‪ .‬هةروةك ضؤن‬ ‫ثاآلوةذي سةر قةآلكان سنوري دةسةآلتء شوَيين حوكمي‬ ‫موسولمَ انانيان دةثاراستء دياريدةكرد‪ ،‬ئاوايش بةها‬ ‫خووِرةوشتييةكان دةبَيت ناخء دأل لةثيسيء بؤطةنبوون‬ ‫بثارَيزن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ كؤمةلكاري بؤ دروستكردني ذيارَيكي جياوازي‬‫س���ةرب���ةخ���ؤ‪ :‬ل���ةب���ةرةب���ةرو س���ةروب���ةن���دي ه� َ‬ ‫���ةول����دان بؤ‬ ‫داض��ةق��ان��دن��ي شارستانييةتي رؤذئ����اوا ل��ةن��اوج��ةرط��ةي‬ ‫موسولمَ انان بةدةسيت الدينة َ‬ ‫دل ِرةشء تاريكةكان ‪..‬‬ ‫ئةوةيش بانطةوازَيكي روونء ئاشكراية بؤ َ‬ ‫هةلسانةوةي‬ ‫ئوممةتء دروستكردني شارستانييةكي طةورة كة زؤر‬ ‫جياوازبَيت ب��ةآلم ث��اك‪ ،‬خ��اوةن ه�َي��زو س��ام ب�َي��ت‪ ،‬ب��ةآلم‬ ‫دادث���ةروةرو دوور لةستةم‪ ،‬ك��رداري بَيت دوور لةتةنها‬ ‫َ‬ ‫مةشخةلَيكي بريسكةداربَيت‬ ‫ب��ةرزك��ردن��ةوةي دروش��م‪،‬‬ ‫دوور لةتاريكستاني‪ ..‬وتةي خواي بةرزي بَيكؤتا هةروةك‬ ‫ب َو َّ‬ ‫او ُنوا‬ ‫او ُنوا َعَلى ا ْلرِ ِّ‬ ‫الت ْقَوى َولاَ َتَع َ‬ ‫[وَتَع َ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َعَلى الإِْ ْثِم َوا ْلع ْ‬ ‫ُدَو ِان] (املائدة‪.)2 :‬‬ ‫ئ��ةوةي ثَيويستة لةبرينةكرَيت‪ :‬كاتَيك ب��اس لةمرؤظ‬ ‫َ‬ ‫لةثالثشتيي برايةكي خؤي‬ ‫دةك��رَي��ت كة ثَيويستة بري‬ ‫َ‬ ‫ب��ك��ات��ةوة‪ ،‬زؤر ث�َي��ش ئ���ةوة ثَيويستة ب�ير لةثالثشتيي‬ ‫خوايي بكاتةوة‪ ،‬ضونكة ئةوة ئةو َ‬ ‫ثالثشتييةية طرةنيت‬ ‫سةركةوتنمان دةس��ت��دةخ��ات‪ ،‬ئ��ةوي��ش ب��ةك �ِروزان��ةوةي‬ ‫بةردةوامء ملكةضبوون بةتةواوي لةفةرمانء نةهييةكانيء‬ ‫دةستطرتن بةقورئانء سوننةتةوة بةتَيطةيشتين سةلةيف‬ ‫صاحل‪ .‬لةم هةنطاوةدا مرؤظ دةبَيتة سةروةشينَ ء َ‬ ‫قةلبةزة‪.‬‬ ‫ ل��ةث��رؤس��ةي ه��اوك��اري��دا ه��ةرط��ي��ز ن��اب�َي��ت بنةماي‬‫راستةقينة فةرامؤشبكرَيت‪ :‬بنةماو بنضينةي رةس��ةن‬ ‫بريتيية لةزانياريي بةسروشيت رَيطةو نةهجي دروست‬ ‫‪ ..‬ئ��ةو زانستانةيش ثؤلَيندةكرَين‪ ،‬ذياني راستةقينة‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪121‬‬


‫خَ‬ ‫خَ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذيَن‬ ‫كؤمةلوازي؛‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي‬

‫بؤ ئةنداماني رابووني ئيسالمي لةو يةكخواثةرستيية‬ ‫خؤي دةبينَيتةوة كة لةماناو ناوةرؤك وةكو خؤي بَيت‪،‬‬ ‫خؤراكي ب���ةردةوام بريتيية ل��ةوردب��وون��ةوةي ض��اوي دأل‬ ‫لةواتاكاني قورئانء سوننةت ‪ ..‬دةرمانةكةيشي بريتيية‬ ‫ل��ةخ��ؤِرزط��ارك��ردن ل��ةن��ةزان��ي‪ ،‬ضؤنيةتيي خواثةرسيتء‬ ‫�ةل��س��وك��ةوت��ك��ردن ل���ةط���ةأل واق��ي��ع��ي ك��ؤم� َ‬ ‫ه� َ‬ ‫�ةل��ط��ةو خؤ‬ ‫دوورةثةرَيزنةطرتن لةحوكمء سياسةتي شةرعيي َ‬ ‫ثالفتة‪.‬‬ ‫هةموو ئةوانةيش كاتَيك ئةجنامدةدرَين كة ئيماندار ببَيتة‬ ‫كارناس لةبوارةكانء بتوَيتةوة لةناويان‪.‬‬ ‫ ل��ةث��رؤس��ةي ه��اوك��اري��ي‪ ،‬زان��س��ت��ة وَي��ران��ك��ةرةك��ان‬‫ثَيويستة بسِرَينةوة‪ :‬خؤثاراسنتء ناسنيء ناساندني‬ ‫زان��س��ت��ة ن��اِرةس��ةن��ةك��ان ئ��ةرك��ي ك��ؤن ب���ووةء ئةركَيكي‬ ‫ضِري نةوةي تازةيشة‪ ،‬ئةويش داهَينراوةكانن لةدين كة‬ ‫رةوشَيكي تةمومذاويي زؤري دروستكردووةو بةرهةمي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كزؤلكردووة‪ ،‬لةسةرووي هةموويشيانةوة‬ ‫هةولةكاني‬ ‫َ‬ ‫لةثالثشتيي‬ ‫داب �ِران �َي��ك��ي ت��رس��ن��اك��ي دروس���ت���ك���ردووة‬ ‫َ‬ ‫خ��واي��ي‪ .‬ئ��ةوةي��ش ل��ةث �ِرداه��ات�تري�ني م��ام��ةل��ةك��ان زؤر‬ ‫دوورماندةخاتةوة‪.‬‬ ‫ ناساندني سةرلَيشَيواوان بةزمانَيكي زانسيتء‬‫ث��ةروةردةي��ي‪ :‬زؤربووني دةستةطومِراكان ثَيويستييان‬ ‫بةناساندن هةية بؤ ثارَيزطاريكردن لةضوارضَيوة ثاكةكةي‬ ‫ئ��ي��س�لامء ك��ةل��ةث��وري زان��اي��ان��ي س��ةل��ةفء ه� َ‬ ‫�ةل��ط��ران��ي‬ ‫تاكو ئَيستا‪ ،‬لةكاتي ب��ةرث��ةرض��دان��ةوةي ب�يرة نامؤكان‪،‬‬ ‫ثَيويستة زماني زانست بةكاربهَي َ‬ ‫نريء خؤبةدووربطريآ‬ ‫َ‬ ‫ل��ةن��اوزِران��دن��ي شةخصيء سةرخستين نةفس‪ ،‬بةلكو‬ ‫ئةركي بانطخواز بريتيية لةدةرخسنتء روونكردنةوةي‬ ‫حةقء بةرطريكردن لةحةقخوازان بؤئةوةي سةربكةون بؤ‬ ‫ئاوداشنتء شةودَيري َ‬ ‫دلةكان‪.‬‬ ‫ ض��اوث��ؤش��ي��ن��ةك��ردن ل��ةه��اوك��اري��ي��ة داه���َي���ن���راوة‬‫رووخَينةرةكان‪ :‬داهَينةرة رووخَينةرةكان لةهاوكاري‬ ‫لةكاري خراثةي بةناو ضاكةية! كة َ‬ ‫ثالثشيت لةكارَيك‬ ‫ب��ك��رَي��ت ل���ةزات���ي خ���ؤي رةت���ك���راوةي���ة‪ ،‬وةك ف �ِروف �َي�َ�ل��ي‬ ‫ج���ادووط���ةرانء ف� َ‬ ‫�ال��ط��رةوةو ئ��ةوان��ةي��ش ك��ة بانطةشةي‬ ‫زانيين شيت ثةنهان دةك��ةن‪ ،‬ي��ان بةبؤضووني بؤطةني‬ ‫خؤيان مناأل بؤ َ‬ ‫خةلك دةخ��ةن��ةوة ‪ ..‬هةموو ئةوانةيش‬ ‫ل��ةذَي��ر ناوونيشاني شَيخء مةشايخء دي��ن! كة هةموو‬ ‫ئةوانة دين بةرةو داخوران دةبةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ ثةكخسنتء وةستاندني َ‬‫هةولي كؤمةلكاريي بيدعةيي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ل��ةدي��ن‪ :‬هيض ج��ؤرة ئ��اط��رب�ِرو ئاطربةندَيك نيية‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك كةس لةثةناي دين دةيانةوَيت‬ ‫ئةهلي بيدةع‪،‬‬ ‫خؤ َ‬ ‫دةولةمةندبكةن يان لةثَيناوي بةدةستكةوتين ناوو‬ ‫ريؤداني م� َ‬ ‫�الء سامانَيكي‬ ‫شؤرةتَيك كاردةكةن وةك بةف ِ‬ ‫زؤر بةوتةي خؤيان لةمةولودو قورئاخنوَيندني ثرسة!‬ ‫لةوةيش سةيرتر بةناو مةالذنَيك دةهَينن‪ ،‬كامة خورافةو‬ ‫‪122‬‬

‫مةسةلةي بَيسةروبنة دةضرثَينَيتة طوَيي خوشكانء‬ ‫َ‬ ‫بةدلي تيرَ اوي خؤيان تا ماندوودةبن دةفدةكوتنء دةنطي‬ ‫خؤيان بةرزدةكةنةوة بةمايك كة بؤتة بيدعةيةكي زؤر‬ ‫سةيروسةمةرة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريي زان��اي��ان لةئةركي ب��ةرث��ةرض��دان��ةوةء‬ ‫‬‫ن�����ةش�����اردن�����ةوةي زان����س����ت‪ :‬زان����اي����ان����ي ك�����ؤن خ����ودا‬ ‫ثاداشتيانبداتةوة زؤر َ‬ ‫دلبةخةمبوون بؤ ئةم ئيسالمة‪،‬‬ ‫ئةوةيشي لةدةستيانهات بؤ بةرزيء طةورةيي ئةم دينة‬ ‫ثاكء بةرزة ئةجنامياندا‪ ،‬زانايانء بانطخوازاني ئَيستايش‬ ‫نابَيت درَيغيبكةن ‪ ..‬يان خؤفرؤشيبكةن بةثارةو َ‬ ‫مالي‬ ‫رببكرَين بةزيندانء‬ ‫دةسةآلتداران يان ضاوشكينَ ء دةنط ِ‬ ‫مش��ش�رَ​َي�ي س��ت��ةخم��وازان‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ل��ةس��ةرةت��او كؤتاييء‬ ‫بةثةنهانء ئاشكرايشء لةشيت طةورةو بضوك بةئةركي‬ ‫راستةقينةي خؤيان َ‬ ‫هةلسنء هةقبَيذو هةقخوازبن‪ ،‬بةآلم‬ ‫لةهةمان كاتدا ئؤقرةيان هةبَيت ل��ةب��واري ش��اردن��ةوةي‬ ‫زانسيت راستء دروست سزاي زؤر قورس ئامادةسازة‪،‬‬ ‫هةروةك ثَيغةمبةر(‪)h‬ي خؤشةويستمان دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫علم يعلمه فكتمه أجلم يوم القيامة بلجام من‬ ‫«من ُسئل عن ٍ‬ ‫نار»‪ .‬رواه إبن ماجة وصححه األلباني‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاري لةثاراسنتء بةريطريكردن لةِرَيطةي‬ ‫‬‫طؤِرةثاني جةنط‪ :‬ئةمةيش زؤر طرنطة لةشارستانييةتي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاري‬ ‫ئيسالمي كة خةباتي كوشتاري بةشَيوةي‬ ‫بةبةردةوامي ثَيويستبووة بؤ ثساندني كؤتء ثَيوةندي‬ ‫ضةوساوانء هةذاران‪ ،‬نةوةك هةنطاوَيك بؤ ستةخموازي‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةل��ك��و راط���رت���نء ب��ةرل�َي��ط��رت�ني س��ت��ةم‪ ،‬ئ��ةم��ةي��ش تاكو‬ ‫رؤذي دوايي بةردةواميي هةية‪ ،‬هةروةك خواي بَيهاوتا‬ ‫اه ُدوا ِبَأ ْمَوال ُ‬ ‫ِك ْم‬ ‫[انف ُروا ِخَفا ًفا َوِثَقالاً َو َج ِ‬ ‫دةفةرموَيت‪ِ :‬‬ ‫للهَّ‬ ‫يل ا ِ َذل ُ‬ ‫ِك ْم َخيرٌْ َل ُك ْم ِإ ْن ُكن ُت ْم َت ْعَل ُم َ‬ ‫ون]‬ ‫َوَأن ُفِس ُك ْم فيِ َسِب ِ‬ ‫(التوبة‪ .)41 :‬ئ��ةم كوشتارة بؤ ب��ةرزك��ردن��ةوةي وشةي‬ ‫يةكخواثةرسيتء بةرنامةي خوا بؤ ئيمانداران ضاكةو‬ ‫خؤشييةو سةرشؤِركاريشة بؤ بَيباوةِران‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاري بؤ بةرنامةي خ��وا لةثَيشرتة‪ :‬ئةطةر‬ ‫‬‫ب����ةِرَي����وةض����وونء س���ةرك���ةوت���ووي���ي ك���ارةك���ان ل��ةدون��ي��ا‬ ‫ب���ةه���ةرةوةزيء ه��اوك��اري��ي يةكرت ئةجنامبدرَيت‪ ،‬ئ��ةوة‬ ‫بريكردنةوة لةهةر كارَيك بؤ بةرنامةي خوا‪ ،‬ثَيويستيي‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةلكاريء هاوكاريي يةكرت هةية‪ ،‬ئةطةر‬ ‫زياترو زياتر‬ ‫َ‬ ‫جوتيارَيك زةوي بكَيلَيت‪ ،‬ئاودانبكات‪ ،‬دروَينةبكات‪،‬‬ ‫بةرهةمةكاني ببات بؤ ب���ازاِرء بيانفرؤشَيت بَيطومان‬ ‫بةتةنيا ن��ات��وان�َي��ت‪ .‬وت��ةك��ةي شَيخمان ئيبنوتةمييية‬ ‫لة(التسعينية)دا دةفةرموَيت‪« :‬حياة بين آدم وعيشهم يف‬ ‫الدنيا ال يتم إال مبعاونة بعضهم لبعض يف األقوال‪ ،‬أخبارها‬ ‫وغري أخبارها‪ ،‬ويف األعمال أيضا‪ .»..‬بؤية ئيماندار دةبَيت‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكيرت‪.‬‬ ‫فرزو ضاالكرتبَيت‬ ‫ن��ةه��ج��ي ث �َي��غ��ةم��ب��ةران ل��ةي��ةك��ج��ةس��ت��ةب��وون ل��ةط��ةأل‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫خَ‬ ‫خَ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذيَن‬ ‫كؤمةلوازي؛‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي‬

‫شوَينكةوتووان‪ :‬هةموو ثَيغةمبةران بؤ كاري بانطةواز‬ ‫َ‬ ‫هاوةلطةري‬ ‫بؤ يةكخواثةرسيتء شكستثَيهَيناني شريكء‬ ‫بؤ خواي تاكء تةنيا‪ ،‬لةتَيكؤشانء مةيداني كوشتاري‬ ‫َ‬ ‫بَيباوةِرانء َ‬ ‫بةكؤمةلكاري هةبووة‪،‬‬ ‫هةلطةِراوان ثَيويستييان‬ ‫هةروةها فيرَ كردني زانسيت بةسوودو ضاودَيريكردنء‬ ‫هاريكاريكردني ه��ةذارانء بَيوةذنء هةتيوان دةكةوَيتة‬ ‫[وَك�َ�أ ِّي� ْ�ن ِم ْن‬ ‫هةمان ب��ازن��ةوة‪ .‬وت��ةي خ��واي ث��ةروةردط��ار َ‬ ‫ري َفَما َوَه ُنوامِ َ‬ ‫ب َقاَت َل َمَع ُه ِربِّي َ‬ ‫يل‬ ‫َنيِ ٍّ‬ ‫ُّون َكِث ٌ‬ ‫صاَب ُه ْم فيِ َسِب ِ‬ ‫لا َأ َ‬ ‫للهَُّ‬ ‫اللهَِّ َوَما َ‬ ‫الصاِبِر َ‬ ‫ين] (آل‬ ‫ي ُّب َّ‬ ‫ض ُع ُفوا َوَما ْ‬ ‫اسَتَكا ُنوا َوا حُِ‬ ‫عمران‪ .)146 :‬وة لةصةحيحي موسليمدا ه��ات��ووة كة‬ ‫َ‬ ‫ريازيبَيت) دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫عةبدولآلي كوِري مةسعود (خوا لَي ِ‬ ‫ب َبَعَث ُه اللهَُّ فيِ أُ َّم ٍة‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬فةرمويةتي‪َ« :‬ما ِم ْن َنيِ ّ‬ ‫اب؛ َي ْأ ُخ ُذ َ‬ ‫ان َل ُه ِم ْن أُ َّمِتِه َحَوِاري َ‬ ‫َقبِْلي ِإلاَّ َك َ‬ ‫ون‬ ‫ص َح ٌ‬ ‫ُّون َوَأ ْ‬ ‫ِب ُس َّنِتِه َوَي ْقَت ُد َ‬ ‫ونِبَأ ْمِرِه»‪.‬‬ ‫نهَينيي سةركةوتين كؤضي ثَيغةمبةري خؤشةويستمان‬ ‫(‪ ،)h‬سةرةتايةك بوو بؤ دروستكردني ذيارَيكي نوآ‬ ‫لةمَيذووي مرؤظايةتي كة ثشيت قوِرةيشيية بَيباوةِرةكاني‬ ‫شكاندو هةموو ثيالنةكاني كردنةوة بةخةونَيكي زؤر‬ ‫ناخؤشء واقيعَيكي سةرشؤِركةر بؤيان‪ ،‬ثاش َ‬ ‫ثالثشتيي‬ ‫خ��واي��ي‪ ،‬بريتيبوو ل��ةث��رؤس��ةي ه��اوك��اريء ب �ِرواب��وون‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاري‪ ،‬باسي مةنهةج باسي توندخوويي‬ ‫بةكاري‬ ‫َ‬ ‫نيية‪ ،‬بةلكو باسي داِرشتين ثالني بةهَيزة‪.‬‬ ‫ ثالنة وردةكةي ثَيشةوامان بؤ كار بةشَيوةي كؤمةأل‪:‬‬‫�اوةل��ي س��ةف��ةر‪ ،‬ه� َ‬ ‫ئيمام ئةبوبةكر وةك��و ه� َ‬ ‫�اوةل��ي بةِرَيز‬ ‫ئيمام عةلي لةشوَيين ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬نوست بؤ‬ ‫خَ‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآلي كوِري ئورةيقةت‬ ‫هاوةلوازان‪،‬‬ ‫ضةواشةكردني‬ ‫شارةزا لةِرَيطةء ئةمنيء نهَيين ثارَيزبوو‪ ،‬ئةمسائي كضي‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآلي‬ ‫ئةبوبةكر خواردني بؤ دةبردنة ئةشكةوت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةوالي قوِرةيشيية دلِرةقةكاني‬ ‫كوِري ئةبوبةكر بةشةو‬ ‫دةطةياندة ثَيشةوامان‪ ،‬عامري كوِري فةهرية خزمةتكاري‬ ‫ئيمام ئةبوبةكر بوو كة مةِروماآلتي دةلةوةِراند‪ ،‬شوَينثَيي‬ ‫ثَيغةمبةر (‪)h‬و ط��ةورةم��ان ئةبوبةكري دةس�ِري��ي��ةوة‬ ‫بةمةِروماآلتةكةي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫منونةي يةكِريزيء كؤمةلكاري لةجةنطي خةندةق‪:‬‬ ‫جةنطي ئةحزاب وَينةيةكي زؤر بةرزة لةسريةي ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬بؤ ضاولَيكردن‪ ،‬لةكاتَيكدا ط��ةورةم��ان سةملاني‬ ‫ف��ارس��ي ئ��ةزم��وون��ي س���ةرك���ةوت���ووي وآلت���ي خ��ؤي��ان بؤ‬ ‫ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬باسدةكات‪ ،‬ثَيغةمبةريش (‪)h‬‬ ‫كة سةركردةية قةناعةتي دَيتء راكةي ثةسةنددةكاتء‬ ‫بةكؤمةلكاري خةندةقَيك َ‬ ‫َ‬ ‫هةلدةكةنن بؤ هةموو حزبة‬ ‫بَيباوةِرةكاني دوورطةي عةرةبي‪ ،‬س��ةرةِراي ثيالنطيرَِيي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريي ياوةراني‬ ‫جولةكةكاني مةدينةيش بةهؤي‬ ‫بةِرَيزةوة‪ ،‬ثَيغةمبةريش (‪ )h‬وةك ثَيشةواو سةركردةي‬ ‫ه��ةم��ووان ب��ةش��داردةب�َي��ت تا ت��ةواوب��وون��ي خةندةقةكةء‬

‫بةهؤي َ‬ ‫ثالثشتيي خواييش سةركةوتنَيكي مَيذوويي‬ ‫ناوازة تؤماردةكةن‪ ،‬ئةمةيش ثشتَينةي زانيارييء ذيارو‬ ‫شارستانيي ئيسالمة كة لةهةموو طؤشةو كايةيةكي‬ ‫خؤشيء بةآل هةر سةري رمنء بةوَينةي لوتكةي شاخيش‬ ‫بةرزو بةدرومشي يةك جةستةييش يةكجار قامين‪.‬‬ ‫ هاوكاري لةذياني ثَيغةمبةران‪ :‬ثَيغةمبةر ئيرباهيم‪،‬‬‫كاتَيك دي���واري َ‬ ‫مالي خ��واي ب��ةرزك��ردةوةو بينايةكةي‬ ‫ن��وَي��ك��ردةوة بةيارمةتي ثَيغةمبةر ئيسماعيلي ك��وِري‬ ‫(سةالمي خوايان لَيبَيت) ب��وو‪ ،‬ثَيغةمبةر موسا لةطةأل‬ ‫ه��ارون��ي ب��راي��دا ب���وو ك��ات�َي��ك ض��وون��ة الي ف�يرع��ةون بؤ‬ ‫بانطكردنء لةِروو وةستانةوةي‪ .‬دروستكردني مزطةوت‬ ‫لةمةدينة بةيارمةتيي ثَيغةمبةر (‪)h‬و هاوةآلن بوو‪ ،‬بؤية‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريي راستةقينةي‬ ‫ئةهلي كوفر زؤر لةئاطرثذَيين‬ ‫ئةهلي ئيمان دةترسن‪ ،‬ضونكة بةتةواوي كاريطةرة‪.‬‬ ‫وَي��ن��ةي هاوكارييرت لةقورئاني ب��ةرزو بةثَيز‪ :‬خواي‬ ‫�ول��كء َ‬ ‫ث���ةروةردط���ار م� َ‬ ‫مالَيكي زؤرو ط���ةورةي بةخشي‬ ‫بةزولقةرنةين‪ ،‬ثاشان زولقةرنةين ط��ةِرا بةناو هةموو‬ ‫زةوي����داء رؤذه����ةآلت رؤذئ����اواي ك���رد‪ ،‬ث��اش��ئ��ةوةي خوا‬ ‫جَيطرييكرد بةدةسةآلتء تواناو هَيز‪ ،‬ئةويش حوكمي‬ ‫بةفةرماني خوا كرد بةدادطةري‪ ،‬بةآلم لةمالوة يةئجوجء‬ ‫مةئجوج طةلَيكي خ��راث��ةك��ارب��وون ب��ةج��ؤرَي��ك ث��ةالم��اري‬ ‫ستةمديدةو بَيدةسةآلتةكانيان دةداو ستةمي زؤري��ان‬ ‫لَيدةكردنء ماألء سامانيان بةتاآلندةبردن‪ ،‬لةو كاتةدا‬ ‫ستةمديدةو بَيدةسةآلتةكان هانايان برد بؤ زولقةرنةين‪،‬‬ ‫ئةويش بةهانايانةوة ضوو‪.‬‬ ‫ داواكاريي ستةمديدةو بَيدةسةآلتةكان‪ :‬داوايانكرد‬‫ك��ة ي��ارم��ةت��ي��ي��ان��ب��داتء بيانكاتة ي��ةك��دةس��ت ب��ؤئ��ةوةي‬ ‫سةدَيكي طةورة دروستبكةنء ببَيتة بةربةست لةنَيوان‬ ‫ئةوانء يةئجوجء مةئجوجء ضيرت نةتوانن دةسيت ناهةقي‬ ‫بؤ بَيدةسةآلتةكان درَيذبكةنء َ‬ ‫مالوسامانيان بةتاآلنببةن‪،‬‬ ‫ب���ؤئ���ةوةي ل��ةه��ةم��وو ج��ؤرةك��ان��ي س��ت��ةمء ث���ةالم���اردان‬ ‫ثارَيزراوبن‪ ،‬ثاكء بةرزي بؤ خوا لةورديي ئةم قورئانة‪،‬‬ ‫ئ��ةم�ِرؤي��ش م �َي��ذوو رَيضكةي ب���ةرةو دووب��ارةب��وون��ةوةي‬ ‫طرتووة وا بةهةردوو ضاوي سةر دةبينني ضةندين طةلي‬ ‫موسولمَ ان ثَيويستييان بةدةسةآلتء هَيزي زولقةرنةينَيك‬ ‫هةية ك��ة ل��ةس��ةر بنةماي دادط��ةري��ي ئيسالم ئؤخةيةك‬ ‫َ‬ ‫بةدلياندابَيت‪ .‬وة ئ��ةو ط��ةالن��ةي رؤذئ��اواي��ش بؤئةوةي‬ ‫لةستةمء نادادطةريي بةرنامةي دةستكردي خؤيان لةو‬ ‫ذانة دةروونيء جةستةييانة بةيةكجاري رزطاريان بَيتء‬ ‫دووربن لةهةموو زيانَيك‪.‬‬ ‫ شَيوازي هاوكاريي زولقةرنةين‪ :‬قورئاني بةثَيزو‬‫رَيز ضؤنيةتيي ئةم هاريكارييةمان بؤ وَينادةكات كة لةم‬ ‫هاوكاريية ضارةسةري ريشةييء يةكجاري زؤر بةِرووني‬ ‫َ‬ ‫دةبينريء هةستيثَيدةكرآ ‪ ..‬لةبةرئةوةي دروستكردني‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪123‬‬


‫خَ‬ ‫خَ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذيَن‬ ‫كؤمةلوازي؛‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي‬

‫سةد ثَيويسيت بةماندووبوونَيكي زؤر طةورة هةية‪ ،‬بؤية‬ ‫زولقةرنةين داوايلَيكردن كة لةناو بيابانء شاخةكان‬ ‫بطةِرَين بؤ دؤزينةوةي ئاسن‪ ،‬ثاشئةوةي ئاسنَيكي زؤريان‬ ‫كؤكردةوة كة ئةندازةكةي طةيشتة بةرزايي يةك شاخ‪،‬‬ ‫ئةويش ئاسنةكةي توواندةوة‪ ،‬دواجار تواني ضةوساوان‬ ‫بةرةو كةناري هَيمنء ئاسايش بةرآء لةدةسيت َ‬ ‫دلِرةقء‬ ‫دةستسوورةكان بيانثارَيزَيتء لةمةودوا َ‬ ‫دلنياو بَيخةم‬ ‫بن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ ه���اوك���اريء ك��ؤم��ةل��ك��اري ل��ةذَي��ر ض��ةت��ري ضةمكي‬‫ضاكةو ترسي خوايي‪ :‬وةسيةتي خواي ثةروةردطارة كة‬ ‫ب َو َّ‬ ‫او ُنوا‬ ‫او ُنوا َعَلى ا ْلرِ ِّ‬ ‫الت ْقَوى َولاَ َتَع َ‬ ‫[وَتَع َ‬ ‫دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫للهَّ‬ ‫للهَّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫اب]‬ ‫َعَلى الإِْ ْث�ِ�م َوا ْل � ُع� ْ�دَو ِان َو َّات ُقوا ا ِإ َّن ا َشِد ُ‬ ‫يد ا ْلِعَق ِ‬ ‫(املائدة‪.)2 :‬‬ ‫ئةو دوو ضةمكة زؤر ف��راوان��نء ك��ؤك��ةرةوةي هةموو‬ ‫ئاكارو كردةوةيةكي ضاكء حوكمء بريوباوةِري دروسنت‪.‬‬ ‫دةتوانني ثَيناسةي ضاكة بكةين بةقورئاني بةثَيزو خاوةن‬ ‫ب َأ ْن ُتَولُّوا‬ ‫ْس ا ْلرِ َّ‬ ‫رَيز‪ ،‬وةك خواي طةورة دةفةرموَيت‪َ[ :‬لي َ‬ ‫للهَّ‬ ‫ال ْشِرِق َو مَْ‬ ‫وه ُك ْم ِقَب َل مَْ‬ ‫ُو ُج َ‬ ‫ب َم ْن َآَم َن ِبا ِ‬ ‫ال ْغِرِب َوَلِك َّن ا ْلرِ َّ‬ ‫َوا ْلَي ْوِم آَْ‬ ‫اب َو َّ‬ ‫ني َوَآَت��ى مَْ‬ ‫ال َ‬ ‫النِب ِّي َ‬ ‫ال‬ ‫الِخ�ِ�ر َو مْالَلاَ ِئَكِة َوا ْلِكَت ِ‬ ‫َعَلى ُحبِ​ِّه َذِوي ا ْل ُق ْرَبى َوا ْلَيَتاَمى َو مَْ‬ ‫اك َ‬ ‫ني َواب َ‬ ‫يل‬ ‫ال َس ِ‬ ‫السِب ِ‬ ‫ْن َّ‬ ‫الصلاَ َة َوَآَتى َّ‬ ‫الزَكاَة َو مْ ُ‬ ‫السِائِل َ‬ ‫الو ُف َ‬ ‫ون‬ ‫اب َوَأَقاَم َّ‬ ‫َو َّ‬ ‫ني َوفيِ ِّ‬ ‫الرَق ِ‬ ‫اء َو َّ‬ ‫الض َّرِاء َوِح َ‬ ‫الصاِبِر َ‬ ‫ني‬ ‫ِبَعهِْدِه ْمِإَذا َع َ‬ ‫ين فيِ ا ْلَب ْأ َس ِ‬ ‫اه ُدوا َو َّ‬ ‫صَد ُقوا َوأُوَلِئ َك ُه ُم مْ ُ‬ ‫ال َّت ُق َ‬ ‫ا ْلَب ْأ ِس أُوَلِئ َك الَِّذ َ‬ ‫ون] (البقرة‪:‬‬ ‫ين َ‬ ‫‪ .)177‬ل��ةم ئ��اي��ةت��ةدا راس��ت��ك��ردن��ةوةي ب�يروب��ؤض��وون��ي‬ ‫َ‬ ‫خةلكي تَيداية‪ ،‬ثاشانيش ثَيناسةي ضاكة وةكو خؤي كة‬ ‫بِرواهَينانة بة‪ :‬خواي طةورة‪ ،‬رؤذي دوايي‪ ،‬مةالئيكةت‪،‬‬ ‫ثةرتوكة ئامسانييةكان‪ ،‬ثَيغةمبةران‪ ،‬يارمةتيداني‪:‬‬ ‫خزم‪ ،‬هةتيو‪ ،‬هةذار‪ ،‬رَيبوار‪ ،‬نوَيذبةرثاكردنء زةكاتدان‪،‬‬ ‫ثةمياننةشكاندن‪ ،‬خؤِراطري لةناخؤشيء خؤشي‪ ،‬هةموو‬ ‫ئةوانة خواي طةورة بةِراستطؤيي لةطةأل ئةو َ‬ ‫لةقةلةميداون‪.‬‬ ‫ ضةند وَينةيةكيرت لةيةكجةستةبوونء يةكهَيزي‪:‬‬‫رَي��ك��خ��س��ت�ني ب���ةرذةوةن���دي���ي���ةك���ان‪ ،‬ي��ةك��خ��س��ت�ني وت��ةو‬ ‫ك����ردار‪ ،‬ترسخستنة ن� َ‬ ‫�اودل��ي ب��َي��ب��اوةِران‪ ،‬ه��اوس��ؤزي‪،‬‬ ‫ئ��ام��ؤذط��اري��ي��ك��ردن‪ ،‬دةس��ت��ط��رت��ن ب��ةه��ةقء ئ��ارام��ط��رت��ن‬ ‫ل��ةس��ةري‪ ،‬بةجَيطةياندني دي�ني ئيسالمء ض��ارةس��ةري‬ ‫كَيشة جؤراوجؤرةكان‪ ،‬يةكخستين ريزةكان‪ ،‬يةكخستين‬ ‫وت��ةك��ان��ي��ان ل����ةدذي دوذم��ن��ان��ي ئ��ي��س�لام‪ ،‬ث��ش�تي يةكرت‬ ‫ب���ةرن���ةدانء ي��ةك�ترس��ةرخ��س�تن ل��ةه��ةق��دا‪ ،‬ف��ةرم��ان��ك��ردن‬ ‫بةضاكةء رَيطريكردن لةخراثةو ت��اوان‪َ ،‬‬ ‫دلنيابن دوذمن‬ ‫لةيةكة بةيةكةي ئةوانة َ‬ ‫قةلسن‪.‬‬ ‫ هةماهةنطي لةكاري بانطةوازدا َ‬‫بةجلةوي شةرعي‪:‬‬ ‫بَي َ‬ ‫جلةوي ش���ةرع‪ ،‬ك��اري ب��ان��ط��ةواز ثِرتيننابَيت‪ ،‬بؤية‬ ‫ثَيويستة هةماهةنطييةكي زؤر ثتةو هةبَيت لةنَيوان‬ ‫هةموو هؤكارةكاني راطةياندني ئيسالمي لةنوسراو‪،‬‬ ‫‪124‬‬

‫بينراو‪ ،‬بيسرتاو‪ ،‬وة هةموو ثَيطةكاني ئينتةرنَيت بؤ‬ ‫خزمةتي ئيسالم‪ ،‬دوورك��ةوت��ن��ةوة لةهةموو هؤكارَيكي‬ ‫تاوان بؤ طةياندني ديين خوا‪ ،‬وةك‪ :‬هَيناني ئافرةت بؤ‬ ‫سةر شاشةكان لةثَيشكةشكردني بةرنامة‪ ،‬خوَيندنةوةي‬ ‫ه��ةواأل‪ ،‬بةكارهَيناني مؤسيقاو دةف بةبيانووي بَيجآ‪،‬‬ ‫زَي��دةِرةوي��ك��ردن لةبةناو س��رودي ئيسالمي‪ ،‬نيشانداني‬ ‫فيلمي ئيرَ انيء توركي كة ثِرن لةئافرةتي سةرجنِراكَيش‬ ‫َ‬ ‫هةندي جار بريي‬ ‫تا ثلةي عةشقبازيي حةرامء بؤطةنء‬ ‫شريكء كوفري تَيداية‪.‬‬ ‫ه���ةم���اه���ةن���ط���ي ل���ةح���وك���مء س���ي���اس���ةت���ي ش���ةرع���ي‪:‬‬ ‫ب �َي��ش��ةرم��ك��ردنء ث��ةن��اوث �َي��ض��ك��ردن ل��ةئ��اش��ك��راك��ردن��ي‬ ‫مةبةسيت رَيكخراوو حزبة ئيسالمييةكان بؤ هةنطاونان‬ ‫�ي‬ ‫َي���ان�����ةوةي ح��وك��م��ي خ���واي���ي‪ ،‬وةك����و خ����ؤي ب� َ‬ ‫ب���ؤ ط � رَِ‬ ‫بي شلِرةويء سنوربةزاندن كة تيايدا‬ ‫زي��اديء كةمي‪َ ،‬‬ ‫ستةملَيكراوان بةرطرييان ل�َي��دةك��رَي��تء هةقي خؤيان‬ ‫وةردةط�����رن‪ ،‬س��ت��ةخم��وازان دةس��ت��ي��ان��دةط�يرَي��تء ت� َ‬ ‫�ؤل��ةي‬ ‫خؤيان وةردةطرن لةسةر ستةمكارييان‪ ،‬جَيبةجَيكردني‬ ‫ح��وك��مء ح��ةدةك��ان��ي خ���واو ئ��اس��اي��ش‪ ،‬ل��ةذَي��ر ض��ةت��ري‬ ‫ياساكاني ثِر لةميهري خوايي‪ ،‬وة دابينكردني طشت‬ ‫خزمةتطوزارييةكاني هاووآلتيان‪ .‬هةموو ئةوانة طةندو‬ ‫ط��ةوةألء طةندو مارةكاني ئاِراستةي بةرامبةر‪ ،‬ب��ةرةو‬ ‫َ‬ ‫زبلخانةي مَيذوو دةبات‪ .‬لةبةرثرسياربوون كة سياسةت‬ ‫طرنطرتينيانة كةس قوتاري نابَيت‪ ،‬ه��ةروةك ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬دةف���ةرم���وَي���ت‪« :‬ك��ل��ك��م راع وك��ل��ك��م م��س��ئ��ول عن‬ ‫رعيته‪ »..‬رواه البخاري‪ .‬يان دةفةرموَيت‪« :‬املسلمون‬ ‫تتكافأ دماؤهم ويسعى بذمتهم أدناهم وهم يد على من‬ ‫سواهم»‪ .‬أبو داود وصححه األلباني‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلكاريدا تةنازول لةسةر حسابي دين بووني‬ ‫‬‫نيية‪ :‬تةوذمة نامؤكاني ناو ئوممةتي ئيسالمي ضةندين‬ ‫تةنازولدةكةن بةهَيزة ئيسالمييةكان بةهؤي يةكنةبوونء‬ ‫ناتةباييان‪ ،‬ل� رَ​َي�ةدا طرنطة بةبةرطريكردن لةيةكرتيء‬ ‫َ‬ ‫فشؤلبكرَين‬ ‫ثشيت يةكرت بةرنةدان‪ ،‬هةموو ئةو هةوآلنة‬ ‫لةسةر ئاسيت سةركردايةتيء رآ لةئةنداماني تةوذمة‬ ‫ئيسالمييةكان بطريَيت تا لةسةر يةكرت نةخوَيننء خؤيان‬ ‫بَيهَيزنةكةن لةبةرضاوي هَيزة كوفرييةكان‪ ،‬بؤئةوةي ضيرت‬ ‫بةرثرسة عةملانييةكان لةهةوربِرةكان ذيان نةطوزةرَينن‪،‬‬ ‫لةواليشةوة موسولمَ انانيش موو لةضاوي يةكرت بكةنة‬ ‫طامَيشء هةذارانيش لةم نَيوةندةدا تيابضن‪.‬‬ ‫ وازهَيناني يةكجاري لةدووفاقيء دوو جةمسةري‪:‬‬‫لةاليةك بانطخوازَيك باسي ضاوداطرتنء داوَينثاكيء‬ ‫ي��ةك��خ��واث��ةرس�تي دةك������ات‪ ،‬ل���ةس���ةر ه���ةم���ان دةزط����اي‬ ‫راطةياندن ثَيضةوانةكةي ثةخشبكرَيت‪ ،‬دوو جةمسةريء‬ ‫ئيزديواجييةت دروستدةكاتء دواج��ار هيض ئاكامَيكي‬ ‫خَ‬ ‫دلؤشكةري نابَيت‪ ،‬بؤية ت��اوةك��و دةزط���اء رَيكخراوو‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫خَ‬ ‫خَ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذيَن‬ ‫كؤمةلوازي؛‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي‬

‫حزبة ئيسالمييةكان دةستبةرداري هةموو ئةو هؤكارة‬ ‫ياساغانةنةبن لةكاري بانطةوازدا‪ ،‬بَيطومان شةوو رؤذ‬ ‫دلسؤزيء داوَينثاكيي بؤ َ‬ ‫باسي يةكخواثةرسيتء َ‬ ‫خةلكي‬ ‫بكةن لةطوَييةكيانةوة دةضَيتة ذوورةوةو لةوةيرتيانةوة‬ ‫دَيتة دةرةوة‪ ،‬ل��ةس��ةرووي هةموويشيانةوة بةرةكةتي‬ ‫خوايي نامَينَيتء مايةي سةرشؤِريي دواِرؤذيشة‪.‬‬ ‫ دةزطاكان ثاكبكةنةوة لةهؤكارة بةدِرةوشتييةكان‪:‬‬‫داي��كء ب��اوك ثاشان ب��راو م� رَ​َي�د دوات��ر بةرثرسي حزبء‬ ‫رَيكخراوو دةزطاكان بةرثرسن ‪-‬دةبَيت بةو كارة َ‬ ‫هةلسن‪-‬‬ ‫لةالبردني ئافرةتء مؤسيقا لةدةزطاي راطةياندني بينراو‬ ‫يان ثَيشكةشكردني بةرنامةي راديؤيي يان تةلةفزيؤني‬ ‫لةنَيوان خوشكَيكي طةنجء برايةكي نامةحرةم بةيةكةوة‪..‬‬ ‫ئاطاداربة لةنةزةر‪ ..‬ئاطاداربة لةكاري بؤطةن‪ .‬ئاطاداري‬ ‫ئةو َ‬ ‫دلة بة وا بةرةو فةوتانء مردوويي هةنطاودةنَيت‪.‬‬ ‫ه��ةم��ووي��ان ث��ش��كء ثريشكي ت��اوان��ي��ان ب��ةردةك��ةوَي��ت‬ ‫بةئةندازةي خؤيان بةبَيئةوةي لةتاواني هيض يةكَيكيان‬ ‫كةمبكات‪ ..‬واتة‪ :‬لةسوضباري هةموويان بةشدارن‪.‬‬ ‫ طةشةسةندن لةكاري خيرَ خوازي‪ :‬ئةمةيش زؤر طرنطة‪،‬‬‫ضونكة ل��ةم كاية كؤمةآليةتيية ه���ةذارو كةمدةستةكان‬ ‫دةبوذَينةوةو طةشةدةكةنء بواري ذَيردةستةبوونيان بؤ‬ ‫تةوذمة عةملانييةكان تةسكدةبَيتةوة كة بيانكةنة بةندةو‬ ‫ذَيردةستةو خزمةتكار‪ ،‬وة بنب بةبةشَيك لةسيستةمي‬ ‫ديكتاتؤريء هةموو سيستةمة دةستكردةكانيرت‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫خؤيان لةطةأل هةموو َ‬ ‫تةلةكانيان دةخزَينة بنبةستييةوة‪.‬‬ ‫ليرَ ةيشدا طرنطة ئ��ام��اذة بةوتةكةي دايكي ئيمانداران‬ ‫(خةدجية) بكةين كاتَيك َ‬ ‫دلي ثَيغةمبةري (‪ )h‬دايةوةء‬ ‫فةرمووي‪« :‬كال واهلل ما خيزيك اهلل أب ًدا‪ ،‬إنك لتصل الرحم‪،‬‬ ‫وتصدق احلديث‪ ،‬وحتمل الكل (الثقل) وتكسب املعدوم‬ ‫(الفقري)‪ ،‬وتعني على نوائب احل��ق»‪ .‬هةموو ئةوانةيش‬ ‫فريادِرةسن‪.‬‬ ‫تةرازوو بؤ راطةياندني ئيسالميء عةملانيء وتةيةك‪:‬‬ ‫راطةياندني ئيسالمي زؤرجار توِرةيي خؤي نيشاندةدات‬ ‫بةرامبةر راطةياندني عةملاني‪ ،‬ئةوة هةقةو ثَيويستة‪ ،‬بةآلم‬ ‫ثَيشرت ثَيويستة راطةياندني ئيسالمي ل��ةِرووي جؤريء‬ ‫ن��اوةرؤك��ةوة طؤِرانكاريي تَيدابكرَيتء ثَيداضوونةوةي‬ ‫وردي بؤ بكرَيت‪ ،‬ضونكة باسي ئَيمة هاوكاريي لةنَيوان‬ ‫ئاِراستة ئيسالمييةكانة‪ .‬راطةياندني عةملانييش ثَيويستة‬ ‫خؤي يةكالييبكاتةوةو لةدوِروويي بضَيتة دةرةوةء ضيرت‬ ‫خؤي بةبةشَيك لةميللةت نةزانَيتء لةذَير ناوونيشاني‬ ‫داكؤكيكردن لةمايف هاوآلتييانء ئازاديي رادةربِ��ري��نء‬ ‫دميوكراسي ياريي بةدينء خ��ووِرةوش�تي موسولمَ انان‬ ‫نةكات‪ ،‬بةكورتي نةبنة ئاوري ذَير كا‪ ..‬زؤر بةِروونييش‬ ‫َ‬ ‫دةل �َي��م‪ :‬ل��ةذَي��ر ئ��ةم ن��اوو ث��ةردان��ةي بامسانكردن دينء‬ ‫خ��ووِرةوش��تء م��األء ساماني ئ��ةم وآلت��ةي��ان وَيرانكرد‪،‬‬

‫خواي ثةروةردطار َ‬ ‫تؤلةي ئامسانء زةوي خباتة قوِرطي‬ ‫قني لةدآلني ئوممةتي ئيسالم‪ ،‬تاآلوي سةرشؤِري ببينن‬ ‫لةدونيا ثَيش دواِرؤذ‪.‬‬ ‫ نةثساندني ثةتي يةكطرتوويي ب��ةدرؤي دوذم��نء‬‫قسةو َ‬ ‫قسةلؤك‪ :‬ماوةيةك راطةياندني ئيسالمي بةقؤناغَيكي‬ ‫زؤر هةستيارو دذواردا رؤيشت ئةويش بةبآلوكردنةوةي‬ ‫ئةوةي دةبيسرتآ لةفاسقء عةملانييةكان «ب��ةوةي ئةو‬ ‫قسة ب��ةو َ‬ ‫دةل �َي��تء ئ��ةوي��ش رةدي���دةدات���ةوة‪ ..‬ب��ةِراس�تي‬ ‫ئةوة هةمووي خؤخؤريية»‪ ..‬بةداخةوة دواجار بَيدينء‬ ‫الدينةكان لَييسوودمةندبوون‪ ..‬ئةوةيش هةنطاوةكاني‬ ‫خ��ؤش��ةوي��س�تيء ت��ةب��اي��ي بةضةندين ثلة ب���ةرةو دواوة‬ ‫برد‪ ،‬ه��ةروةك زانايامنان دةفةرموون‪« :‬درؤ سيفةتَيكي‬ ‫كةشفكةرة ك��ة ئ��ةو كةسة دةردةخ����اتء رةش��ي دةك��ات‬ ‫لةبةرامبةر كةسي بةرامبةري‪ ،‬وة رَيطرَيكي سةرةكيي‬ ‫ه��ي��داي��ةت��ةدان��ة»‪ .‬بؤية ض��ارةس��ةري��ش ه��ةر الي دكتؤرو‬ ‫مامؤستاكةي خؤمانة‪ ،‬هةروةك دةفةرموَيت‪« :‬كفى باملرء‬ ‫كذبا أن حيدث بكل ما مسع»‪ .‬رواه مسلم‪.‬‬ ‫َ‬ ‫رقهةلطرتنء ناتةبايي‪ ،‬جةهالةتي ثَيش ئيسالمة‪:‬‬ ‫‬‫ثَيش ئيسالم ناكؤكيء ناِرَيكي ئَيجطار زؤرب��وو‪ ،‬بةآلم‬ ‫كة ئيسالم هات ئةوةي كردة بوخضةيةكء خستيية ذَير‬ ‫خ��اك��ةوة‪ ،‬لةجياتيي ئ��ةوة ثرياسكةي خؤشةويسيتء‬ ‫تةباييء يةكِريزيي كردة كاآليةكء بةباآلي ئيماندارانيدا‬ ‫ك��رد‪ ،‬كةواتة دووب��ةرةك��ي طةِرانةوةيةكي زؤر توندترة‪،‬‬ ‫ضونكة ثَيشرت َ‬ ‫خةلك خاوةني قورئانء ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫و ثةيامَيك نةبوو‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريي ناو خَيزانء خزمء كةسوكاري نزيك‪:‬‬ ‫‬‫ئ��ةوةي��ش ل��ةض��اك��ةك��ردن ل��ةط��ةأل داي���كء ب���اوكء ثَيداني‬ ‫مافيان ب��ةم��ان��اي وش���ة‪ ،‬دروس��ت��ك��ردن��ي ث��ردَي��ك��ي ثتةو‬ ‫لةطةأل خزمء كةسوكارء بةجَيطةياندني صيلةي رةحم‪،‬‬ ‫بةشداريكردنيان لةخؤشيء ناخؤشي‪ ،‬يارمةتيدانيان‬ ‫لةكاتي ثَيويست‪ ،‬بةهاناوةضوونيان لةكاتي تةنطانة‪،‬‬ ‫بؤئةوةي هيضيرت خَيزانة موسولمَ انةكان شثِرَيوو ثةشَيو‬ ‫نةبن‪.‬‬ ‫خَ‬ ‫َ‬ ‫ك��ؤم��ةل��وازيء بةرهةمَيكي ن��ةث��س��اوة‪ :‬كؤمةلكاري‬ ‫ماناي يةكِريزيء برايةتيية‪ ،‬بةرثاكردني خؤشةويستيية‬ ‫ل��ةن�َي��و ئ��ي��م��ان��داران‪ ،‬س��ةرف��ك��ردن��ي ك��ةم�تري��ن تَيكؤشان‬ ‫لةكةمرتين ك��اتء زياترين ب��ةره��ةم‪ ،‬ثيشانداني هَيزو‬ ‫سامي ئيمانداران بةيةكةوةو وةستان بةيةك دةستةء‬ ‫ريز بةرامبةر خيانةتكارو دوذمناني ئيسالم‪ ،‬لةسةرووي‬ ‫هةموويشيانةوة رازيبووني خواو سةربةرزيي لةدواِرؤذ‪،‬‬ ‫ثشت بةخوا دواض��ؤِري هةموو ئارةقةو ماندووبوونةكان‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةدا‬ ‫دةبنة ب��ؤنء عةترَيكي زؤر خ��ؤشء بةسةر‬ ‫دةيثرذَينني‪.‬‬ ‫‪ -‬ئةوةي دةيةوآ هةموو كارةكان بةتةنيا ئةجنامبدات‪:‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪125‬‬


‫خَ‬ ‫خَ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذيَن‬ ‫كؤمةلوازي؛‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي‬

‫بَيطومان كةسَيكي لةخؤباييء مةغرورة‪ ،‬بةجؤرَيك تةنها‬ ‫خؤي دةبينَيت‪ ،‬ئةوة شكستدةهَينآء تةنيا بانطةشةيةكة‬ ‫بؤ خؤي دةيكات‪ ،‬ضونكة م��ادام ثَيغةمبةران (سةالمي‬ ‫خوا لَييانبَيت) بةم كارة َ‬ ‫هةلساونء بةردةواميش بوونة‪،‬‬ ‫وازهَيناني بيدعةيةكي تازةية‪ ،‬ثَيويستة موسولمَ انان‬ ‫لةم جؤرة بريكردنةوانة ئاطاداربن‪ ،‬ئةوة بةبةشَيك لةالدان‬ ‫خَ‬ ‫دةذم��َي� َ‬ ‫رَ‬ ‫لةكؤلستين هةموو‬ ‫ري‪ .‬ب��ةِراس�تي‬ ‫لةمةنهةج‬ ‫غ��ةمء ئ��ازارو ماندووبوونء ئارةقِرشنت‪ ،‬بةتةنيا بةرةو‬ ‫ثشتئَيشةو ثشتشكانء داِرمامنان دةبات‪.‬‬ ‫ل��ةك��ؤم� َ‬ ‫�ةل��ك��اري��دا ن��اب�َي��ت ش��ان��ازي ب���ةك���ردةوةي ضاك‬ ‫ب��ك��رآ‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةل��ك��و تةنها ئومَيدَيكة ب��ؤ دواِرؤذ‪ :‬ش��ان��ازي‬ ‫بةكردةوة ضاكةكان لةنَيو َ‬ ‫خةلكداو باسكردنيء بةطةورة‬ ‫زانيين‪ ،‬رَيطةي ترسناك بةِرووي ئيمانداراندا دةكاتةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو دةبَيت ئيماندار لةناو هزري خؤي بيكاتة ئومَيد‬ ‫ب��ؤ دواِرؤذو ث��اداش�تي خ��واي��ي‪ ،‬ب��ؤي��ة ه��ةرط��ي��ز نابَيت‬ ‫باسيبكاتء خؤي ثَيوةبابدات‪ ،‬بةداخةوة ئةمة خةريكة‬ ‫ببَيتة دي��اردة كة خ�رَ​َي�َي��كء ضاكةيةك بكرَيت لةسايتء‬ ‫رؤذنامةو تةلةفزيؤنء راديؤ باسدةكرآ‪ ،‬خؤشةويستان‬ ‫دةبَيت رَيطري لةوة بكرآ لةثَيناوي ثاراستين بةهايةكي‬ ‫زؤر ب��ةرزو ث��اك‪ ،‬ئةويش َ‬ ‫دلسؤزيية‪ ..‬ئةطةرنا ئومَيدي‬ ‫لةسةرضلةوة دةخزَيتة َ‬ ‫َ‬ ‫ضالةوة‪.‬‬ ‫ثاداشت‬ ‫َ‬ ‫ب���ِرط���ةي دووةم������ي ف��ي��ق��ه��ي ك���ؤم���ةل���ك���اري‪ :‬بريتيية‬ ‫لةهاريكاريي ناثةسةندو رةت��ك��راوة‪ ،‬ئةويش بريتيية‬ ‫لةهاريكاريكردني ئيماندار لةسةر خراثة‪ ،‬ئةويش خؤي‬ ‫لةسةر دوو َ‬ ‫كؤلةطةي بنةِرةتي بنياتدةنآ‪ ،‬واتة‪ :‬لةسةر‬ ‫دوو بنجي نابووت شيندةبَيتء طةشةءمنا دةكات ئةويش‬ ‫نةزاننيء شوَيين هةواو ئارةزووكةوتنن كة دةريايةكة‬‫نة بين هةيةو نة كةنار‪ -‬دةرماني نةزانني زانستة‪ ،‬بؤ‬ ‫شوَيين هةواو ئارةزوو كةوتنيش‪َ ،‬‬ ‫جلةوي ترسان لةخوا‬ ‫تةنيا ضارةسةرة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ ضةند منوونةيةك لةفيقهي كؤمةلكاريي ناثةسةند‪:‬‬‫َ‬ ‫بةخةلكي ئيماندار‪ ،‬ذيان لةذَير‬ ‫نةناساندني نةهجي الرولَيأل‬ ‫ساباتي «كآلوي خؤت بطرةو با نةيبات»و حةسانةوةي‬ ‫زؤر لةنَيو ثَيخةيف ط���ةرمء ن��ةرم بةتايبةتي لةتةمةني‬ ‫طةجني‪ ،‬دووركةوتنةوةو وازهَينان لةفةرمانكردن بةضاكةو‬ ‫رَي��ط��ري��ك��ردن ل��ةخ��راث��ة‪ ،‬وازه �َي��ن��ان لةئامؤذطاريكردنء‬ ‫ثَيكةنني بةو ئيماندارةي كة تاوان ئةجنامدةدات‪ ،‬ضونكة‬ ‫هةموو ئةوانة بريتني لةيارمةتيداني شةيتان ‪-‬لةجياتيي‬ ‫دوذمنايةتيكردني‪ -‬نةوةك يارمةتيداني براي خؤت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلكاري‪ ،‬بةلكو‬ ‫دةردي كوشندة برييت نيية‬ ‫دةمارطرييي حيزبايةتي‪ :‬كة ئةوةيش بةهيض شَيوةيةك‬ ‫رَي��ط��ةث �َي��دراون��ي��ي��ة م��رؤظ��ي ئ��ي��م��ان��دار ل���ةه���ةقء ن��اه��ةق‬ ‫ح��ي��زب��ةك��ةي س���ةرخب���اتء ب��ةرط��ري��ي��ل�َي��ب��ك��اتء ب��ةرط��ري‬ ‫َ‬ ‫رقهةلطرتن‪،‬‬ ‫ل��ةزات��ي كةسةكان بكات‪ ،‬خؤشةويسيتء‬ ‫‪126‬‬

‫ثشتيوانيء ثشتتَيكردنء دوذم��ن��اي��ةت��ي��ك��ردن لةسةر‬ ‫بنضينةي حيزبايةتي ن���ةوةك ل��ةب��ةر خ��وا ب �َي��ت‪ ،‬ئ��ةوة‬ ‫بةوتةي خؤشةويستمان بؤطةنيية‪ ،‬ه��ةروةك سةبارةت‬ ‫بةدةمارطرييي دةفةرموَيت‪« :‬دعوها فإنها منتنة»‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫وازيلَيبهَينن ضونكة لةِراستيدا بؤطةنيية‪.‬‬ ‫بةكورتي؛ تَي َ‬ ‫كةلكردني مةسةلةكان زؤر ترسناكة‪،‬‬ ‫شتَيك لةسايتء رؤذنامةكةي بآلوناكاتةوة كة ثَيضةوانةي‬ ‫ثرؤطرامي حيزبةكةي بَيت‪ ،‬لةهةمان كاتدا وتةيةكي‬ ‫هةقةو َ‬ ‫دلسؤزييةو ئامؤذطاريكردنة‪ ،‬خ��ةخم��واردن��ة بؤ‬ ‫راب��وون��ي ئيسالمي كة ل��ةم رؤذط���ارةدا بؤتة كاروانَيكي‬ ‫بَيسةرؤك َ‬ ‫قافلة‪.‬‬ ‫قسةكةر طوَييلَيدةطريآ ئةطةر لةتةمةنيشدا بضوكبَيتء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاري بؤئةوةي بةواتاي‬ ‫ئةزمووني كةمرتيش بَيت‪:‬‬ ‫وشة كاري بةكؤمةأل بَيت‪ ،‬ثَيويستة كةسة بةتواناكاني‬ ‫رابووني ئيسالمي َ‬ ‫هةولي خؤيان خبةنةكار بؤ طوَيطرتن‬ ‫لةهةمووان‪ ،‬ضونكة دةطوجنَيت هةندَيكجار بنةضةي زؤر‬ ‫قايمء بةهَيز هةبَيت بؤئةوةي سوود لةهةمووان وةربطريآء‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةمنةدرَيت‪ ،‬ه��ةروةك منونةي بةرضاو‬ ‫كةس بةزياد‬ ‫دةبينرآ لةسريةي ثَيغةمبةر (‪ ،)h‬هةروةك سةروةرمان‬ ‫ئوسامةي كردة سةرلةشكري سوثا لةكاتَيكدا تةمةنَيكي‬ ‫بضوكي هةبوو‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلكاريدا بةربةسيت بَيدةنطبوون دةشكَينرَيت‪:‬‬ ‫‬‫ه� َ‬ ‫�ةل��ب��ةت��ة ب �َي��دةن��ط��ب��وون ل���ةت���اوانء الدان ل��ةم��ةن��ه��ةجء‬ ‫ستةخموازيي ستةمكارانء ئةو حاكمةيش كة حوكم بةوة‬ ‫ناكات كة خوا دايبةزاندووةء تةنها بةوة رازيية‪.‬‬ ‫بةهاري ئيسالميي ئةم َ‬ ‫ساليش شنةبايةكي سةرةتابوو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةولَيك بؤ ئينكار‬ ‫مةشخةلي بَيدةنطنةبوونء وةكو‬ ‫بؤ‬ ‫بةشَيوةي كؤمةأل ‪ ..‬ئةوانةيش كة بَيدةنطبوون لةوآلتة‬ ‫زهلَيزةكان‪ ،‬لةسوكايةتيي ب��ةس��ةروةري مرؤظايةتي كة‬ ‫ئةمةريكا بةلوتبةرزييةكي زؤرةوة َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬ئَيمة ناتوانني‬ ‫رآ ل��ةئ��ازاديء بآلوكردنةوةي ئةم فيلمانة بطرين!! وة‬ ‫كاتَيك كؤنطرَيسء كؤشكي رةشء ئةجنومةني ثريان‬ ‫الق دةخةنة سةر القء خةريكي ثَيكةنينن لةديار دميةنة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةليان راطةياند‪..‬‬ ‫دلتةزينةكاني سوريا كة كوشتين‬ ‫دوور لةتواناو دةسةآلتء هَيزي مرؤظةكان‪ ،‬خواي زةويء‬ ‫ئامسانةكان زات��ي خؤي بةآل رةوان��ةي ساندي دةك��اتء‬ ‫وَيرانء خاثوري دةكات‪ ،‬ئةوةيش ئةوةمان بريدةخاتةوة‬ ‫كة خواي طةورة دةيةوَيت بةواقيعيء كرداري ثَي َ‬ ‫يانبلَيت‬ ‫تةنها «ئ��ةي دةس��ةآلت��داران��ي لةخؤباييبووي كؤشكي‬ ‫بةلكو‪ -‬يةك َ‬ ‫تاريك!» ئةوة ‪-‬زؤر نا َ‬ ‫بةلطةية ئةطةر عاقألء‬ ‫هؤمشةنديان تيابَيت‪ِ...[ :‬إ َّن فيِ َذل َ‬ ‫ِك آَ​َلَي ًة ِلَق ْو ٍم َيعِْق ُل َ‬ ‫ون]‬ ‫(النحل‪.)67 :‬‬ ‫َ‬ ‫ هؤكاري لَيكهةلوةشاني تاكء كؤمةأل بةتاواني طةورة‬‫ناوزةدكراوة‪ :‬وازهَينان لةطشت هؤكارة نةخوازراوةكان‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫خَ‬ ‫خَ‬ ‫كؤمةلوازي وةك ئاطرثرذيَن‬ ‫كؤمةلوازي؛‬ ‫تةرازوو بؤ تةوذمي‬

‫كة دةبَيتة هؤي لَيكرتازاني ئوممةت‪ ،‬وةك‪ :‬غةيبةت‪ ،‬قسة‬ ‫هَينانء بردن‪ ،‬طرنطرتين رَيطةن بؤ ضوونة ناو طؤِرةثاني‬ ‫َ‬ ‫يةكدلي‪ ،‬وة بةثَيضةوانةوة تةنها‬ ‫يةكِريزيء يةكثارضةييء‬ ‫سةرخستين نةفسي ناثاكة كة زؤرج��ار وةك تاغوتَيك‬ ‫خؤي دةنوَي َ‬ ‫ينء برينةكان طةورةتردةكاتء ضارةسةرء‬ ‫ضاكبوونةوةيش دوادةخات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةكؤمةلكارييش ضوار كؤلةطةكة‪ :‬بريتني لةبِرواهَينان‪،‬‬ ‫كارثَيكردن‪ ،‬بانطةوازبؤكردنء ئارامطرتن‪.‬‬ ‫ئيمام شافيعي‪-‬يش لةبارةي ماناي سورةتي (العصر)‬ ‫ةوة دةف��ةرم��وَي��ت‪« :‬إن ال��ن��اس أو أكثرهم يف غفلة عن‬ ‫تدبر هذه السورة»‪ .‬وات��ة‪َ :‬‬ ‫خةلك يان زؤربةيان بَيئاطان‬ ‫لةوردبوونةوة لةم سورةتة‪.‬‬ ‫ثاش بنةماي زاننيء كارثَيكردن‪ ،‬بنةماي ضؤنيةتيي‬ ‫بانطةواز زؤر طرنطة‪ ،‬ضونكة طةياندني بةشَيوةيةكي‬ ‫هةِرةمةكي‪ ،‬زياني زؤر بةدواي خؤيدا دةهَينَيتء دةضَيتة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلكاريي رَي��ث�َي��ن��ةدراو‪ ..‬بةواتايةكيرت‬ ‫ض��وارض�َي��وةي‬ ‫لةجياتيي ضارةسةر‪ ،‬دةبَيتة كَيشةء لةجياتيي خؤشيء‬ ‫ه��ةرزان��ي دةبَيتة زةمح���ةتء ط��ران��ي‪ ،‬لةجياتيي بةهار‬ ‫دةبَيتة ثايز‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ ئ��ومم��ةت��ي ئ��ي��س�لام دةن���ال���َي���ت ل���ةذَي���ر ض��ةث��ؤك��ي‬‫ثةرتةوازةيي‪َ :‬‬ ‫دلةكان ثَيويستييان بةلةيةكرت نزيكبوونةوة‬ ‫هةية‪ ،‬دةستةكان بةرةو يةكطرتن‪ ،‬يةكخستين َ‬ ‫هةولةكان‪،‬‬ ‫ئوممةتي ئيسالمي ئَيستا بةناو تةنطذةو كَيشةي زؤر‬ ‫ناخؤشدا دةِروات‪ ،‬ثَيويستيي بةدووبارة تةبايي هةية‪،‬‬ ‫ب��ةآلم لةسةر بناغةي ق��ورئ��انء سوننةت بةتَيطةيشتين‬ ‫سةلةيف ئوممةت‪ ،‬ضونكة بارطرذييةكاني ئةم بارودؤخة‬ ‫بةرةو هَيوربوونةوة ن��اِروات تاوةكو نةضينةوة سةرةتاو‬ ‫[ولاَ َت ُكو ُنوا َكالَِّذ َ‬ ‫ين‬ ‫بنضينةي مةنهةج‪ .‬خوا دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫َتَف َّر ُقوا َو ْ‬ ‫اخَتَل ُفوا ِم ْن َبعِْد َما َجاَء ُه ُم ا ْلَب ِّيَن ُ‬ ‫ات َوأُوَلِئ َك لهَُ ْم‬ ‫اب َعِظي ٌم] (آل عمران‪ .)105 :‬ثَيغةمبةريش (‪)h‬‬ ‫َع� َ�ذ ٌ‬ ‫دةف��ةرم��وَي��ت‪َ« :‬ألاَ أَُن ِّب ُئ ُك ْم ِب�َ�أ ْف� َ‬ ‫�ص�َل�اَ ِة‬ ‫�ض� َ�ل ِم� ْ�ن َدَر َج�ِ��ة ال� َّ‬ ‫وف َو َّ‬ ‫ْي َع ْن مْ ُ‬ ‫الصَدَقِة َوالأَْ ْمِر ِب مَْ‬ ‫ال ْنَكِر؟‬ ‫ال ْع ُر ِ‬ ‫الصَي ِام َو َّ‬ ‫َو ِّ‬ ‫النهِ‬ ‫للهَّ‬ ‫ول ا ِ‪َ ،‬ق َ‬ ‫َقالُوا‪َ :‬بَلى َيا َر ُس َ‬ ‫اد‬ ‫ات ا ْلَبينِْ َفِإ َّن َف َس َ‬ ‫صلاَ ُح َذ ِ‬ ‫ال‪َ :‬‬ ‫تِل ُق َّ‬ ‫ْر‪َ ،‬وَلِك ْن حَ ْ‬ ‫ول حَ ْ‬ ‫ات ا ْلَبينِْ ِه َي الحْ َ اِلَق ُة لاَ َأ ُق ُ‬ ‫تِل ُق‬ ‫َذ ِ‬ ‫الشعَ‬ ‫الد َ‬ ‫ِّ‬ ‫ين»‪ .‬جامع الرتمذي‪.‬‬ ‫ دوورك����ةوت����ن����ةوة ل���ةق���س���ةي زب�����رو دةس��ت��ط��رت��ن‬‫ب��ةن��ةرم��ون��ي��ان��ي ل���ةب���ان���ط���ةوازدا‪ :‬ب �َي��ط��وم��ان ئ��ةم��ةي��ش‬ ‫بنضينةيةكي زؤر طرنطة‪ ،‬ضونكة بةقسةي رةقء زبر‬ ‫م��وس��ولمَ ��ان��ان ل��ةي��ةك�تري دووردةك���ةون���ةوةو َ‬ ‫دلةكانيان‬ ‫دةط��وش��رَي��تء دوات��ري��ش ط���ورط دةي��اخن��وات بةتةنيا‪،‬‬ ‫هةروةك لةئيبنوعومةر طيرَِراوةتةوة كة ثَيغةمبةر (‪)h‬‬ ‫دةفةرموَيت‪« :‬فإمنا يأكل الذئب من الغنم القاصية»‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫ئةو مةِرةي لةمَيطةلةكةي جيابَيتةوة‪ ،‬طورط دةخيوات‪.‬‬ ‫جيابوونةوةي م��ةِر لةمَيطةلةكةي خ��ودي وازهَينانة‬

‫َ‬ ‫لةكؤمةلكاري‪.‬‬ ‫لةكؤمةلكاري دةدوَيت‪ :‬دةبَيت َ‬ ‫َ‬ ‫دلنيابني‬ ‫ مَيذوو خؤي‬‫كة ئيسالم ضارةسةرة‪ ،‬بةآلم ئةوة ئَيمةين كة ميكانيزمي‬ ‫رؤذئ����اواو بَيطانةمان ك��ردؤت��ة س��وارض��اك��ي بةرلةشكرو‬ ‫خ��ةون��ةك��امن��ان‪ ..‬ب��ةج��ؤرَي��ك زؤر ثَييانسةرسامبووين‬ ‫لةكاتَيكدا زات��ي دوورك��ةوت��ن��ةوة ل��ةق��ورئ��انء سوننةت‪،‬‬ ‫كهةلوةشاندنةوةي َ‬ ‫بريتيية لةلَي َ‬ ‫كؤلةطةكانء لَيكرتازانء‬ ‫ناكؤكيء لَيكدابِران‪ .‬مَيذوويش بةكؤنء تازةيةوة ئةوةي‬ ‫سةملاندووة تاوةكو بةو شَيوةيةبني هةر لةئاستَيكي نزمء‬ ‫هةردةم ذَيردةستةو ثاشكؤ دةبني‪ .‬بَيطومان دوذمنانيشمان‬ ‫هةردةم كةللةشةقء ئاشيت َ‬ ‫هةلنةطربوونة‪.‬‬ ‫هةلبةتة َ‬ ‫ئةوة مشتَيك بوو لةخةرمانَيك‪َ :‬‬ ‫هةلدانةوةي‬ ‫الثةِرةكاني مَيذوو‪ ،‬كؤكردنةوةي ئةزموونةكان لةسةر ئةم‬ ‫باسة ثَيويستييان بةباسوخواسي زؤر هةية ‪-‬زؤر منونةو‬ ‫باسيرت هةبوو‍!‪ -‬بةآلم ئةوة َ‬ ‫هةولَيكي زؤر كورتء ثوخت‬ ‫بوو‪ ،‬ئةوةي راستء ثاك بووبَيت ئةوا لةتةوفيقي خواي‬ ‫طةورة بووة‪ ،‬ئةوةيشي نادروست بووبَيت‪ ،‬ئةوا لةنةفسي‬ ‫بؤطةنء شةيتانةوة ب��ووةء لةدونياو لةثاش مردنيش‬ ‫لَييثةشيمامن‪ .‬خواي ثةروةردطار لةكةسةرو ثةتاي دونياو‬ ‫دواِرؤذ ثارَيزراومانبكات‪.‬‬ ‫سةرضاوةكان‪:‬‬ ‫‪ -1‬التعاون سر النجاح‪ /‬موقع إسالم ويب‪.‬‬ ‫‪ -2‬مبدأ التضامن ومفهوم التعاون يف اإلسالم‪.‬‬ ‫‪ -3‬حكم التعاون بني املسلمني‪ ،‬وأوجه ذلك‪ ،‬وكيف يتحقق‬ ‫ذلك التعاون‪ /‬موقع اإلسالم واجلواب‪ /‬حممد صاحل املنجد‪.‬‬ ‫‪ -4‬التعاون والوحدة اإلسالمية وأهل احلق‪ /‬موقع أهل السنة‬ ‫واجلماعة‪.‬‬ ‫‪ -5‬التعاون على الرب والتقوى‪ /‬موقع أهل السنة واجلماعة‪.‬‬ ‫‪ -6‬التعاون يف اإلسالم ‪ ..‬منهاج حياة‪ /‬شبكة ينابيع الرتبوية‪.‬‬ ‫‪ -7‬األخالق املسلم‪ ،‬التعاون‪ /‬موسوعة األسرة املسلمة‪.‬‬ ‫‪ -8‬التعاون شعار املؤمنني‪ /‬د‪ .‬سعيد عبدالعظيم‪ /‬إسالم‬ ‫ويب‪ :‬مقاالت‪.‬‬ ‫‪ -9‬وجوب التعاون على الرب والتقوى‪ /‬موقع الرمسي‪:‬‬ ‫عبدالعزيز بن عبداهلل بن باز‪.‬‬ ‫‪ -10‬أهمية التعاون على الرب والتقوى وصوره يف اجملتمع‪/‬‬ ‫أبو معاذ ‪ ..‬اجلماعة اإلسالمية يف مصر‪.‬‬ ‫‪ -11‬التعاون على الرب والتقوى والنصيحة واألمر باملعروف‬ ‫والنهي عن املنكر‪ /‬منتديات ماجدة‪.‬‬ ‫‪ -12‬كونوا على اخلري أعوانا‪ /‬منتديات ماجدة‪.‬‬ ‫‪ -13‬التعاون على الرب والتقوى‪ /‬شبكة النور‪ ،‬املختار‬ ‫اإلسالمي‪.‬‬ ‫‪-14‬التعاون على الرب والتقوى‪ /‬حممد راتب النابلسي‪/‬‬ ‫موسوعة النابلسي للعلوم اإلسالمية‪.‬‬ ‫‪ -15‬هةند َيك سةرضاوةيرت‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪127‬‬


‫ث َيطةي زانسيت بةراوردكردني ئايينةكان‬ ‫لةن َيوةندي زانستةكاني سةردةمدا‬ ‫ن‪ :‬راو َيذكار‪ /‬حممد عزت الطهطاوي‬

‫و‪ .‬بةدةستكارييةوة‪ :‬شريوان شارةزوري‬

‫جَيي سةرساميية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو جَيي داخة كة مذدةدةرانء‬ ‫بانطخوازاني ط��اوران هةموو جَييةكي ئاوةداني ئةم‬ ‫زةمينةيان طرتؤتةوة‪ ،‬بةمةيشةوة نةوةستاون بطرة‬ ‫خؤيان خزاندؤتة َ‬ ‫دةولةتة موسولمَ اننشينةكانةوة‪ ،‬ئةو‬ ‫َ‬ ‫دةولةتانةي كة ضةندين سةدةية قةآلي ئيسالمةتني‪،‬‬ ‫وةك وآلتي (ئةندةنوسيا)(‪ )1‬كة دةيانةوَيت مليؤنةها‬ ‫مرؤظي موسولمَ ان بةرةو مةسيحيةت ثةلكَيشبكةن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةولةتاني ئةفريقا كة زؤرَي��ك لةدانيشتوواني‬ ‫وةك‬ ‫كة بتثةرستبوون‪ ،‬بةهؤي فريودانء ناضاركردنةوة‬ ‫زؤرَيكيان بوونة َ‬ ‫فةلة‪ ،‬ئةم بةمةسيحيكردنة يا ئةم‬ ‫ث��رؤس��ةو شةثؤلي ب��ةط��اورك��ردن��ة(‪ )2‬تةنها ل���ةِرووي‬ ‫ئايينييةوة زياني نيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو مةترسي هةية لةِرووي‬ ‫سياسيء ئابوريشةوة‪ ،‬ضونكة ئ��ةو ط��اوران��ة نايةن‬ ‫ئاييين ثاكي مةسيحييةت بآلوبكةنةوة كة لةاليةن‬ ‫ثَيغةمبةر عيسا (سآلوي خواي لَيبَيت) هاتووة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫ئةو مةسيحييةتي سياسيية (املسيحية السياسية)‬ ‫ب�لآودةك��ةن��ةوة كة ك��اردةك��ات بؤ طرَيداني ه��ةر دوو‬ ‫ك��ي��ش��وةري ئ��اس��ي��او ئةفريقا ب��ةب��ارو ح� َ‬ ‫�ال��ي ذي��اري‬ ‫رؤذئ��اوةوة‪ ،‬ئةمةيش لةِرَيي ئاييين مةسيحييةتةوة‪،‬‬ ‫وة هةروةها كاردةكات بؤ دروستكردنء ضةسثاندني‬ ‫ك��ؤم� َ‬ ‫�ةل��ة ب�يروب��اوةِرَي��ك��ي مةسيحييةتي الدراو كة‬ ‫ببَيتة بةربةستء لةنطةر ل��ةب��ةردةم موسولمَ انانء‬ ‫ب�ي�روِراي ئيسالم لةبوارةكاني سياسةتء ئابوريء‬ ‫َ‬ ‫دةولةتداريدا‪.‬‬ ‫ئةطةر داطريكةران لةنَيو َ‬ ‫دةولةتاني موسولمَ انء‬ ‫رؤذه���ةآلت���دا ك��ؤت��اي��ي��ان ه��ات��ب�َي��ت‪ ،‬ئ���ةوا جارَيكيدي‬ ‫دةي���ان���ةوَي���ت ل���ةِرَي���ي ب��ان��ط��خ��وازان��ي مةسيحييةوة‬ ‫ثةلبكَيشنةوة بةسةر َ‬ ‫خةلكء خاكي ئةو ناوضةيةدا‪.‬‬ ‫مذدةدةراني طاور دةزان��ن ئيسالم راو َ‬ ‫بةلطةي‬ ‫بةهَيزي ثَيية ل��ةب��ةران��ب��ةر ب�يروب��اوةِرةك��ان��ي هةموو‬ ‫ئ��اي��ي��ن��ةك��ان ب��ةط��ش�تيء ب��ةت��اي��ب��ةت ب�ي�ري ض��ةوت��ي‬ ‫مةسيحييةتي الدةر‪.‬‬ ‫ق��ورئ��ان مشتومِري ب�يروب��اوةِرةك��ان��ي��ان دةك��اتء‬ ‫‪128‬‬

‫دةريدةخات كة ضةندة ثوضء نادروستء ناِراسنت‪،‬‬ ‫وة لةِروانطةي ئيسالمةوة هةركةسَيك َ‬ ‫هةلطري ئةو‬ ‫عةقيدةو راوبؤضوونانة بَيت‪ ،‬بَيطومان بةبَيباوةِرو كافر‬ ‫دةذميرَ َ‬ ‫ري‪ ،‬لةم بارةوة خواي طةورة دةفةرموَيت‪َ[ :‬لَق ْد‬ ‫للهَّ‬ ‫َ‬ ‫ين َقالُواِإ َّن ا ُهَو مَْ‬ ‫يح اب ُ‬ ‫َكَفَر الَِّذ َ‬ ‫ْن َم ْرَيَم] (املائدة‪:‬‬ ‫الِس ُ‬ ‫‪ .)72‬وات���ة‪َ :‬‬ ‫بةدلنياييةوة ب �َي��ب��اوةِرب��وون ئ��ةوان��ةي‬ ‫وتيان بةِراسيت مةسيحي كوِري مةريةم خوداية(‪.)3‬‬ ‫وةه��ةروةه��ا دةفةرموَيت‪َ[ :‬لَق ْد َكَفَر الَِّذ َ‬ ‫ين َقالُوا ِإ َّن‬ ‫ِث َثلاَ َث ٍة] (املائدة‪ .)73 :‬واتة‪َ :‬‬ ‫اللهََّ َثال ُ‬ ‫بةدلنياييةوة‬ ‫بَيباوةِربوون ئةوانةي وتيان بةِراسيت خودا سَييةمي‬ ‫ئةو سيانةية(‪ ،)4‬وة دةفةرموَيت‪ُ [ :‬ق ْل ُهَو اللهَُّ َأ َح ٌد (‪)1‬‬ ‫ل ُيوَل ْد (‪َ )3‬ومَ ْ‬ ‫ل َيِل ْد َومَ ْ‬ ‫الصَم ُد (‪ )2‬مَ ْ‬ ‫ل َي ُك ْن َل ُه ُك ُف ًوا َأ َح ٌد‬ ‫اللهَُّ َّ‬ ‫(‪( ])4‬اإلخ�لاص)‪ .‬واتة‪ :‬ئةي ثَيغةمبةر (‪َ )h‬‬ ‫بل َي‪:‬‬ ‫خودا تاكء تةنهاية‪ ،‬هةر ئةوة بةدةسةآلتء توانايةء‬ ‫َ‬ ‫ئةنري لةهةموو كاتَيكدا‪،‬‬ ‫بَينيازو جَينيازة‪ ،‬روويلَي‬ ‫خودا َ‬ ‫بةبي‬ ‫منالي نةبووةو لةهيض كةسيش نةبووة‪ ،‬وة َ‬ ‫داي��كء ب��اوك لةئةزةلةوة هةرهةبووة‪ ،‬وة خ��ودا هيض‬ ‫وَينةو هةمبةرييةكي نيية‪ ،‬وة هيض هاوشَيوةيةكي لةم‬ ‫بوونةوةرةدا نيية(‪.)5‬‬ ‫هةر بؤية م��ذدةدةران��ي ط��اوري رقن‪ ،‬قني َ‬ ‫لةدلن‬ ‫بةرامبةر بةئيسالم‪ ،‬كتَيبء نامة دةنوسن‪ ،‬دةيهؤننةوة‬ ‫ل��ةدذي ئاييين ث�يرؤزي ئيسالم‪ ،‬هيرَ شدةكةنة سةر‬ ‫قورئانء ثَيغةمبةري ئيسالم موحةممةد (‪.)h‬‬ ‫جا خوَينةري ئازيز‪ :‬لَي َ‬ ‫كؤلينةوة لةنَيو زانسيت‬ ‫بةراوردكردني ئايينةكان‪ ،‬بؤتدةردةخات كة ضةندة‬ ‫دذواريء ثوضي لةئايينةكاني جولةكةو طاوردا هةنء‬ ‫زؤرن‪ ،‬وة ضةندة بةِرووني باوةِري راستةقينةو تةواو‬ ‫دةبينيتةوة‪ ،‬كة ثةسةندكراوي ثةروةردطارةء خؤي‬ ‫دةنوَينَيت لةئاييين ثاكي ئيسالمدا‪ ،‬كة دةشَيتء‬ ‫ش��ي��اوة ببَيتة ك� َ‬ ‫�ؤل��ةك��ةي س��ةرةك��ي��ي دروستكردني‬ ‫َ‬ ‫دةولةتَيكي بةهَيزو ببَيتة بةرنامةي ذي��ان لةهةموو‬ ‫بوارةكاني رؤحيء َ‬ ‫عةقليء كؤمةآليةتيء سياسيدا‪.‬‬ ‫ما‬ ‫خوداي طةورة دةفةرموَيت‪َ[ :‬فِإ ْن ُك ْن َت فيِ َش ٍّك مِ َّ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫ثيَطةي زانسيت بةراوردكردني ئايينةكان لةنيَوةندي زانستةكاني سةردةمدا‬

‫َأ ْنَز ْلَناِإَلي َ‬ ‫ين َي ْقَر ُء َ‬ ‫اسَأِل الَِّذ َ‬ ‫اب ِم ْن َقبِْل َك َلَق ْد‬ ‫ون ا ْلِكَت َ‬ ‫ْك َف ْ‬ ‫ِّك َفلاَ َت ُكوَن َّنِم َن مْ ُ‬ ‫َجاَء َك الحْ َ ُّقِم ْن َرب َ‬ ‫ال ْمترَِ َ‬ ‫ين] (يونس‪:‬‬ ‫‪ .)94‬واتة‪ :‬خؤ ئةطةر تؤ لةطوماندابيت لةوةي بؤمان‬ ‫دابةزاندوويت ‪-‬لةسةر ئةوةي بؤمان باسكردوويت‬ ‫لةهةلوَيسيت ط���ةالن ل��ةط� َ‬ ‫َ‬ ‫�ةل ثَيغةمبةرةكانياندا‪-‬‬ ‫دةي بثرسة ل��ةوان��ةي ثَيش تؤ كتَيبيان دةخوَيند‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةدلنياييةوة حةقء راستيت لةاليةن ثةروةردطارتةوة‬ ‫بؤ هاتووة‪ ،‬ئيدي تؤ لةِريزي دوودآلن مةبة(‪.)6‬‬ ‫ئ���ةم ئ��اي��ةت��ة ث��ي��رؤزة ب��ةئ��اش��ك��را ئ���ام���اذةدةك���ات‬ ‫ب���ةب���ةراوردك���ردن���ي ئ��ي��س�لام ب��ةئ��اي��ي��ن��ةك��ان��ي ديكة‬ ‫بةتايبةت ئةوانةي كة خاوةني كتَينب‪ ،‬ضونكة توَيذةر‬ ‫لةو َ‬ ‫هةلسةنطاندنء بةراوردكردنةدا ئةو راستييةي‬ ‫ئيسالمي بؤ دةردةك��ةوَي��تء بؤي رووندةبَيتةوة كة‬ ‫جيايدةكاتةوة لةهةموو ئايينةكانيرت‪.‬‬ ‫ئيدي ل� رَ​َي�ةوة ب��ؤم��ان��دةردةك��ةوَي��ت ك��ة زانسيت‬ ‫بةراوردكردني ئايينةكان‪ ،‬زانستَيكي ئةم ئيسالمةية‪،‬‬ ‫ك���ة دةب���َي���ت زان���اي���ان���ي ئ��ي��س�لام ط��رن��ط��ي��ي��ث�َي��ب��دةنء‬ ‫ث��ش��ت��ط��وَي��ي��ن��ةخ��ةن ل��ةل��َي َ‬ ‫��ك��ؤل��ي��ن��ةوةو‬ ‫توَيذينةوةو كتَيبةكانياندا‪ ،‬تا بةئاشكرا‬ ‫راس��ت��ي��ي��ةك��ان دةرك����ةون ب��ؤ خ��وَي��ن��ةر كة‬ ‫ئاييين ئيسالم خاوةني َ‬ ‫بةلطةي تةواوو‬ ‫راستء بةهَيزة لةبةرامبةر دوذمناني‪.‬‬ ‫ئ��ةوةي جَيي سةرجنة‪ ،‬ئةم زانستة‬ ‫ب��ةن��دةرو سةنطةرَيكي ئ��ةم ئيسالمةية‪،‬‬ ‫ثَيويستة لةسةر موسولمَ انان بةطشيتء‬ ‫ثَيشةواياني بةتايبةتي‪َ ،‬‬ ‫هةلوَيستةبكةن‬ ‫لةبةرامبةريدا‪ ،‬طرنطيي تةواوي ثَيبدةن‪،‬‬ ‫لةزانكؤو ثةميانطةكاندا وةك بابةتَيكي‬ ‫سةربةخؤ خبوَي َ‬ ‫نريء توَيذينةوةي لةسةر‬ ‫ب��ك��رَي��ت‪ ،‬ضونكة هيض ك��ةس ل��ةزان��اي��ان‪،‬‬ ‫لةِرؤذهةآلتناسان‪ ،‬لةثريو بريمةندي طاورو‬ ‫جووةكان‪ ،‬ئةم ئيسالمةيان وةرنةطرتووة‬ ‫ث�َي��ش��ئ��ةوةي ئ��ةم رَي��ي��ةي��ان نةطرتبَيتء‬ ‫لَي َ‬ ‫كؤلينةوةيان لةم زانستةدا نةكردبَيت‪،‬‬ ‫ب��ا دوو من��وون��ة ل��ةم ب���ارةوة بهَينينةوة‪:‬‬ ‫يةكيان لةِرؤذهةآلت‪ ،‬ئةويدي لةِرؤذئاوا‪:‬‬ ‫َ‬ ‫((‪(1‬منونةي يةكةم َ‬ ‫رؤذهةالتة‪،‬‬ ‫خةلكي‬ ‫ك���ة دواي م��وس��ولمَ ��ان��ب��وون��ي ب��ةن��اوي‬ ‫(موحةممةد فوئاد هامشي) دةرك��ةوتء‬ ‫ن��اس��را‪ ،‬ي��ةك�َي��ك ب��وو ل��ةث��ي��اوان��ي ئاييين‬ ‫مةسيحييةت‪ ،‬س���ةب���ارةت ب��ةوةرط��رت�ني‬ ‫ئاييين ئيسالم ب��ةم شَيوةية دةدوَي���ت‪:‬‬

‫«كاتَيك خوَيندني الهوتيم ت��ةواوك��رد‪ ،‬دةستمكردة‬ ‫لَي َ‬ ‫كؤلينةوة لةسةر ئاييين ئيسالم‪ ،‬مةبةستم ئةوةنةبوو‬ ‫بةلكو دةمويست َ‬ ‫لةئاييين ئيسالم تَيبطةم‪َ ،‬‬ ‫هةلةو‬ ‫كةمكووِرييةكاني وةدةرخ���ةم‪ ،‬وة يان ئةو خاآلنةي‬ ‫كة ثَيضةوانةي سرووشء ثةيامي طاورانء ماملةكان‬ ‫(الكهنة)ن دةستنيشانيبكةم‪ ،‬ئيدي ل��ةوَي��وةوة دام‬ ‫ل��ةدةرط��اي َ‬ ‫هةلسةنطاندنء ب��ةراوردك��ردن��ي ئاييين‬ ‫ئيسالمء ئايينةكاني ثَيش ئةو‪ ،‬دةرةجنام سيحري ئةو‬ ‫راستييانةو ئةو بنةما روونء جوانانةو ئةو فةرمانء‬ ‫َ‬ ‫عةقلء‬ ‫رَيسايانةي ئيسالم ثةليكَيشا بةسةر ب�يرو‬ ‫هؤمشدا‪ ،‬بةشَيوةيةك هيض ثَيضوثةنايةكم نةديتةوة‪،‬‬ ‫ت �َي��ي��دا دةس���ةآلت���ي م���املء س��ةرك�َي��ش��ي��ي ق��ةش��ةك��امن‬ ‫نةدي‪َ ،‬‬ ‫بةلكو بؤ هةموو ثرسيارَيك وةآلمَيكي تةواوو‬ ‫ثِراوثِرم دةبينييةوة‪ ،‬قسةي تةواوو بِراوةم دةبيستء‬ ‫دةخم��وَي��ن��دةوة ك��ة هيض ئايينَيك باسينةكردووةو‬ ‫وةآلمي شوَينكةوتووةكاني نةداوةتةوة‪ .‬دةمدي ئةو‬ ‫بوختانانةي كة بؤ ئيسالميان دةكرد كة وةك َ‬ ‫هةلةو‬

‫َليرةوة ب‬ ‫ؤمان دةردةكةوَيت‬ ‫زانستي‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫را‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ك‬ ‫ر‬ ‫دن‬ ‫ي‬ ‫ئ‬ ‫اي‬ ‫ينةكان‪،‬‬ ‫زانس َتيكي ئة‬ ‫م‬ ‫ئي‬ ‫س‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ةي‬ ‫ة‬ ‫ء‬ ‫د‬ ‫ة‬ ‫َبيت‬ ‫زانايان‬ ‫ي‬ ‫ئي‬ ‫س‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ط‬ ‫رن‬ ‫ط‬ ‫يي‬ ‫َثيبدةنء‬ ‫ثشتطوَيينةخةن لة َليك َ‬ ‫ؤل‬ ‫ين‬ ‫ة‬ ‫وةو‬ ‫توَيذينةو‬ ‫ةو ك َتيبةكانياندا‪ ،‬تا‬ ‫بةئاشكرا‬ ‫را‬ ‫ست‬ ‫يي‬ ‫ة‬ ‫كا‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ة‬ ‫ون بؤ‬ ‫خوَين‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ة‬ ‫ئ‬ ‫اي‬ ‫ين‬ ‫ي‬ ‫ئي‬ ‫س‬ ‫الم خاوةني‬ ‫بَ‬ ‫ةل‬ ‫ط‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫ةواوو راستء بة َ‬ ‫هيزة‬ ‫ل‬ ‫ةبةرامبةر دوذمنانيدا‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪129‬‬


‫ثيَطةي زانسيت بةراوردكردني ئايينةكان لةنيَوةندي زانستةكاني سةردةمدا‬

‫ك��ةم��وك��ووِري دةري��ان��دةخ��س��ت‪ ،‬هيضي راستنةبوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ضاكةي ثِرو تةواوم لةجَييان دةبينييةوة‪ ،‬ئةوةي‬ ‫دةيانطوت‪ :‬دذواريء ن��ةس��ازة‪ ،‬وةه��ا نةبوو‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫لوتكةي زانستء دانايي بوو بؤ هةموو هؤمشةندان‪،‬‬ ‫وة ئةوةي دةيانوت‪ :‬عةيبء عاري ئيسالمة‪ ،‬دةمدي‬ ‫ضارةسةرة بؤ هةموو مرؤظايةتي‪ ،‬ئيدي ئيسالم لةنَيو‬ ‫شةوةزةنطي تاردا دةريهَينامء خستمية نَيو نَيوةندي‬ ‫رَي��ط��ةي راس����تء روون‪ ،‬ئ���ةو رَي��ط��ةي��ةي ك��ة خ��ودا‬ ‫بةخشيوية بةثَيغةمبةرانء راستطؤيانء شةهيدانء‬ ‫ث��ي��اوض��اك��ان‪ ،‬ب����ةدوور ل���ةوان���ةي ك��ة ك��ةوت��ون��ة ذَي��ر‬ ‫توِرةيي خواوةند‪ ،‬وة ئةوانةي طومِرابوونء َ‬ ‫خةلكي‬ ‫ط��وم�ِرادةك��ةنء دةيانكةنة ب�َي��ب��اوةِرو هاوبةشيدةرء‬ ‫الدةر”‪.)7(.‬‬ ‫((‪(2‬منونةي دووةم كةسَيكي دي��اري رؤذئاواية‬ ‫بةنَيوي (فةيدور ئيظان جةفرنور) َ‬ ‫هةلطري ناسنامةي‬ ‫فةنزويليية‪ ،‬بةآلم لةدايكبووي شاري (كاراكاس)ة كة‬ ‫كةوتؤتة ئةمريكاي ب��اش��وورةوة‪ ،‬سةبارةت بةخؤي‬ ‫َ‬ ‫دةل �َي��ت‪“ :‬م��ن كةسَيكي ط��اورب��ووم ل��ةس��ةر ئاينزاي‬ ‫كاسؤليك بووم‪ ،‬لةخوَيندنطةكاني كاسؤليكي شاري‬ ‫(ن��ي��وي��ؤرك) دةخم��وَي��ن��د‪ ،‬ل��ةو دةم����ةدا َ‬ ‫دلتةنطييةك‬ ‫رووي��ت �َي��ك��ردم‪ ،‬ب��ؤي��ة ك��ةومت��ة ل�َي��ك� َ‬ ‫�ؤل��ي��ن��ةوة ل��ةس��ةر‬ ‫ئاييين ب����وزي(‪)8‬و ه��ي��ن��دؤس��ي(‪)9‬و هةندَيك لةئايينة‬ ‫بتثةرستةكانيرت‪ ،‬ك��ةض��ي ه��ةر ئ��ارام��ي��م ن��ةدي��ي��ةوة‪،‬‬ ‫روومناية ئيسالم تا لَي َ‬ ‫كؤلينةوةي لةسةربكةم ‪..‬‬ ‫لةسةرةتادا كار هَيندة ئاسان نةبوو‪ ،‬ضونكة دةزطاكاني‬ ‫جولةكة لةنَيو ئةمريكادا َ‬ ‫باليانكَيشابوو بةسةر هةموو‬ ‫دامةزراوةكاني راطةياندنء رؤذنامةطةريء سينةماو‬ ‫شانؤ‪ ،‬هةموو ئةوانةي لةئيسالمت نزيكدةكةنةوة‪،‬‬ ‫ئ��ةوان دورياندةخستنةوة‪ ،‬بةتايبةتي ئ��ةو كاتةي‬ ‫دةستمكردة لَي َ‬ ‫كؤلينةوة دةربارةي ئيسالم ‪ ..‬وة كاتَيك‬ ‫روانيمة ئ��ةو ن��وس��راوان��ةي كة بةمتمانةو بابةتيانة‬ ‫رََِي�راوَي��ك��ي‬ ‫لةسةر ئيسالم دةدوان‪ ،‬وة كاتَيك وةرط�‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫راسيت قورئامن خوَيندةوة‪ ،‬ديتم واتايةك كة‬ ‫س��روش�تي م��رؤظ��اي��ةت��ي دةط���وجن���ا‪ ،‬ئ��ي��دي ل��ةوَي��دا‬ ‫ثَيداويستيية رؤحييةكامن بينييةوة‪ ،‬بؤية بِريارمدا‬ ‫ببمة موسولمَ انء ن��اوي خؤم بطؤِرمة (ف��رض رمحة‬ ‫اهلل)(‪.)10‬‬ ‫ئ����ةوةي ج �َي��ي س��ةرس��ام��ي��ي��ة ل��ةن �َي��و وآلت��ان��ي‬ ‫ئ��ي��س�لام��ي��دا‪ ،‬ك��ة ئ��ةط��ةر ه��ات��وو ك��ةس�َي��ك��ي ثسثؤِر‬ ‫لَي َ‬ ‫كؤلينةوةيةك بكات‪ ،‬يان كتَيبَيك بنوسَيت لةسةر‬ ‫ب���ةراوردك���ردن���ي ئ��اي��ي��ن��ةك��ان‪ ،‬دةب��ي��ن�ين ب��ةرث��رس��ان‬ ‫ل��ةوةزارةت��ي رؤشنبريي ب��ةِروي��دا رادةوس�ت�نء دةبنة‬ ‫‪130‬‬

‫رَيطر لةبةردةم ضاثء بآلوكردنةوةيدا بةو بيانووةي‪:‬‬ ‫با يةكِريزيي وآلت تَيكنةضَيتء َ‬ ‫هةلنةوةشَيت‪ ،‬بطرة‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬نةهَيشتين لةضاثداني ئةم بابةتانة‪ ،‬هؤكارَيكن‬ ‫ب��ؤ ئ���ارام���ي ‪ ..‬ئ��اش��ك��راي��ة ئ��ةم��ة ه��ي��ض راستنييةء‬ ‫بيانوويةكي ث��وضء ب��ةت� َ‬ ‫�ال��ة‪ ،‬ضونكة خ���وداي ط��ةورة‬ ‫لةكتَيبة ثريؤزةكةيدا بؤمان دةدوَي��تء دةفةرموَيت‪:‬‬ ‫��د اللهَُّ الَّ�ِ�ذي� َ‬ ‫ات‬ ‫الصالحِ َ ِ‬ ‫[وَع� َ‬ ‫�ن َآَم � ُن��وا ِم ْن ُك ْم َوَع�ِ�م� ُل��وا َّ‬ ‫َ‬ ‫لأْ‬ ‫َ‬ ‫اسَت ْخَل َ‬ ‫ف الَِّذ َ‬ ‫ين ِم ْن َقبِْلِه ْم‬ ‫ض َكَما ْ‬ ‫َلَي ْسَت ْخِلَف َّن ُه ْم فيِ ا ْر ِ‬ ‫َوَل ُيَم ِّكَن َّن لهَُ ْم ِديَن ُه ُم الَِّذي ا ْرَت َ‬ ‫ضى لهَُ ْم َوَل ُيَب ِّدَل َّن ُه ْم ِم ْن‬ ‫ْد َخ ْوِفِه ْم َأ ْم ًنا َي ْع ُب ُدوَنيِن لاَ ُي ْشِر ُك َ‬ ‫ونِبي َش ْي ًئا َوَم ْن‬ ‫َبعِ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫اسق َ‬ ‫ون] (النور‪ .)55 :‬واتة‪:‬‬ ‫ْد ذل‬ ‫ِك فأولِئك ُه ُم الف ِ‬ ‫َكَفَر َبعَ‬ ‫خودا َ‬ ‫بةلَينيداوة بةوانةتان كة ب�ِروادارةو كاري ضاك‬ ‫دةكةن كة بيانكاتة جَينشنيء مرياتطر لةسةرزةوي‪،‬‬ ‫هةروةك ضؤن ثَيشيين خواناس جَينشيين زةوييان‬ ‫بةدةستكةوتووة‪ ،‬وة َ‬ ‫دلنيابن ئةو ئايينةي كة جَيي‬ ‫رةزام��ةن��دي��ي ث���ةروةردط���ارة ك��ة بريتيية لةئيسالم‬ ‫ض��ةس��ث��اوي دةك���ةم ل��ةس��ةرزةوي��دا‪ ،‬وة ئ��ةو ترسةي‬ ‫كةهةيانة بيكةمة ئاراميء ئاسايش‪ ،‬وة ئةوانةي ئةم‬ ‫َ‬ ‫بةلَينة دةيانطرَيتةوة ئةوانةن كة بةندايةتيي بؤ خودا‬ ‫َ‬ ‫هاوةلي بؤ بِريارنادةن‪ ،‬ثاش ئةمة هةركةس‬ ‫دةكةنء‬ ‫لةِرَيي راست البداتء ببَيتة بَيباوةِر ئةوا ئةو كةسانة‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةمدةدرَين(‪.)11‬‬ ‫بةفاسقء الدةر‬ ‫َ‬ ‫بةوثةِري دلنياييةوة جَيطريبوون لةسةرزةويء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ه���ةولء م��ان��دووب��وون‬ ‫�ي‬ ‫دةول����ةت دروس��ت��ك��ردن ب��ةب� َ‬ ‫بةبي بآلوكردنةوةي بانطةوازي راستةقينةي‬ ‫نابَيت‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةقةلةم‪،‬‬ ‫نايةتةجي‪ ،‬جا بةزبان بَيت يان‬ ‫ئةم ئيسالمة‬ ‫َ‬ ‫لَي َ‬ ‫كؤلينةوة بَيت يا داهَينانء نوسينةوة‪ ،‬لةنَيوياندا‬ ‫توَيذينةوةية لةزانسيت بةراوردكردني ئايينةكان‪ ..‬ئةم‬ ‫كارة نةك تةنها ئةركَيكي شةرعيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو رَيطةيةكة‬ ‫بؤ سةروةرييء ئارامي َ‬ ‫دةولةتي موسولمَ انان‪.‬‬

‫ثةراو َيزةكان‪:‬‬ ‫‪-1‬وآلتي ئةندةنوسيا دةكةو َيتة باشوري رؤذهةآلتي ئاسيا‪،‬‬ ‫ثيَكد َيت لة(‪ )17000‬دورطة‪ ،‬ثايتةخةتةكةي بريتيية لةجاكارتا‪،‬‬ ‫بةثيَي َ‬ ‫بةلطة ميَذووييةكان ئيسالم لةضةرخي يةكةميدا لةو‬ ‫َ‬ ‫سالي‬ ‫وآلتةدا بآلوبؤتةوة‪ ،‬ثرؤسةي بةطاوركردن لةدواي‬ ‫(‪1945‬ز)ةوة ثةرةيسةندووةء ضةندين دامةزراوةي مةسيحي‬ ‫كاري بآلوكردنةوةي تيَدا ئةجنامدةدةن‪ ،‬لةوانة‪( :‬دامةزراوةي‬ ‫دؤلؤسي جيهاني‪ ،‬نور احملبة‪ ،‬الرمحة والشتات) وة بةهؤي‬ ‫خراثيي باري ئابووريء كؤمةآليةتييةوة رؤذبة ِرؤذ ئةوانةي دةبنة‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫ثيَطةي زانسيت بةراوردكردني ئايينةكان لةنيَوةندي زانستةكاني سةردةمدا‬

‫لةسةرذميي َ‬ ‫سالي (‪1960‬ز)دا‬ ‫طاور ذمارةيان زياددةكات‪،‬‬ ‫رَ‬ ‫مَ‬ ‫لةسةرذميي‬ ‫موسولانان بريتيبووة لة(‪ )%95‬بةآلم‬ ‫ر َيذةي‬ ‫رَ‬ ‫َ‬ ‫سالي (‪2000‬ز)دا ر َيذةكة بؤتة (‪ ،)%85‬وة ئةم ر َيذةية‬ ‫لةدابةزينداية‪ ،‬وة زياتر ئةو كةسانةي كة َ‬ ‫منالنء لةخيَزانيَكي‬ ‫هةذارن دةبنة طاور‪ .‬ب ِروانة‪ :‬ثيَطةي (شبكة األولوية) لةسةر‬ ‫(وةرطي)‪.‬‬ ‫تؤ ِري ئينتةرنيَت‪.‬‬ ‫رَ ِ‬ ‫‪- 2‬لةدواي تيَكشكاني طاورةكان لةجةنطي خاضثةرستاندا‬ ‫بزووتنةوةيةكي سياسيي ئايينيي طاورانة درووستبوو بةناوي‬ ‫(احلركة التنصريية) بةمةبةسيت بآلوكردنةوةي بريي‬ ‫مَ‬ ‫موسولانانء وآلتة‬ ‫ضةوتء الدةري مةسيحييةت لةوآلتاني‬ ‫دواكةوتووةكاني جيهان‪ ،‬بؤ ئةم مةبةستةيش ساآلنة مليؤنةها‬ ‫دؤالر خةرجدةكةن لة ِر َيي ئةو ناوةندو ر َيكخراوانةي كة‬ ‫دروستكراون لةوثيَناوةدا‪ ،‬كة تا ئةم ساآلنةي دوايي بريتيبوون‬ ‫ل��ة(‪ )24580‬ر َيكخراو لةجيهاندا‪ ،‬وةهةروةها لة ِر َيي ئةو‬ ‫ثةميانطةو بنكانةوة كة دروستكراون كة بريتيني لة(‪)9872‬‬ ‫رباو كاري‬ ‫ثةميانطة‪ ،‬زياتر ل��ة(‪ )273770‬بانطخوازي ل َي ِ‬ ‫بانطخوازي دةكةن‪ ،‬وة زياتر لة(‪ )22100‬كتيَبء ناميلكةي‬ ‫بريوباوة ِري ئةم بزوتنةوة بآلودةكر َيتةوة‪ ،‬وة زياتر لة(‪)2270‬‬ ‫رؤذنامةو طؤظار دةردةك� َ‬ ‫��ري لةجيهاندا‪ ،‬وةئةمانةيش‬ ‫بةضةندين زماني جياواز ئةجنامدةدر َيت‪ ،‬وة لة ِر َيي خو َيندنء‬ ‫خزمةتطوزارييء ثزيشكيء كردنةوةي يانةو كتيَبخانة كارو‬ ‫ضاالكيي خؤيان دةطةيةنن‪ .‬ب ِروانة‪( :‬املوسوعة امليسرة‪:‬‬ ‫وةرطي‪.‬‬ ‫‪ ،665/2‬التنصري مفهومه وأهدافه‪ :‬ص‪.)7‬‬ ‫رَ ِ‬ ‫‪- 3‬ب ِروانة‪ :‬تةفسريي َ‬ ‫طولشةن‪ ،300/1 :‬قورئاني ثريؤز‪ ،‬و‪.‬‬ ‫هةذار‪ :‬ل‪.120‬‬ ‫‪-4‬ب ِروانة‪ :‬تةفسريي َ‬ ‫طولشةن‪ ،300/1 :‬قورئاني ثريؤز‪ ،‬و‪.‬‬ ‫هةذار‪ :‬ل‪.120‬‬ ‫َ‬ ‫‪-5‬ب ِروانة‪ :‬تةفسريي طولشةن‪ ،1662/1 :‬قورئاني ثريؤز‪ ،‬و‪.‬‬ ‫هةذار‪ :‬ل‪.406‬‬ ‫‪-6‬ب ِروانة‪ :‬تةفسريي َ‬ ‫طولشةن‪ ،541/1 :‬قورئاني ثريؤز‪ ،‬و‪.‬‬ ‫هةذار‪ :‬ل‪.219‬‬ ‫‪- 7‬ب ِروانة‪( :‬كتاب‪ :‬األديان يف كفة امليزان‪ :‬حممد‬ ‫فؤد اهلامشي)‪ ،‬كة يةكيَكبوو لةماملة طاورةكان لةميسر‪،‬‬ ‫مَ‬ ‫موسولان‪.‬‬ ‫ثيَشئةوةي ببيَتة‬ ‫‪-8‬ب��وزي‪ :‬فةلسةفةيةكي دان��راوةء لةشيَوةي ئايني‬ ‫دةركةوتووة‪ ،‬لةضاخي ثيَنجةمي ثيَش زايني‪ ،‬دامةزر َينراوة‬ ‫لةاليةن (سدهارتا جوتاما) بةناوبانطبووة بة(بوزا) كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(نيثال)ة‪ ،‬وشةي بوزا بةماناي (زانا) د َيت‪ ،‬ئةم ئايينة‬ ‫خةلكي‬ ‫لةسةرةتادا بانطةشةي بؤ صؤفيطةريء كاري ضاكة دةكرد‪،‬‬ ‫بةآلم ثاش مردني دامةزر َينةرةكةي شيَوةيةكي بتثةرسيت‬ ‫وةرطرت‪ ،‬وة شو َينكةوتوواني كؤبوونةوةو بريوباوة ِري بوزايان‬ ‫نوسييةوة‪ ،‬لةوانة دةلَينَ ‪« :‬بوزا كو ِري خواية‪ ،‬رؤحي خوداي تيَدا‬

‫تواوةتةوة‪ ،‬وة بةرزكراوةتةوة بؤ ئامسانء جار َيكي دي د َيتةوة‬ ‫سةرزةوي»‪ .‬وة بوزييةكان رؤذانة نو َيذو ك ِرنوش بؤ بوزا دةبةن‬ ‫بةو مةبةستةي بياخناتة بةهةشتةوة‪ ،‬بوزييةكان دوو بةشن‪:‬‬ ‫يةكةم‪ /‬بوزيية ئايندارةكان‪ :‬كةزؤر توندن لةجيَبةجيَكردني‬ ‫ر َيو ِرةمسي ئاييين بوزي‪ .‬دووةم‪ /‬بوزيية شارستانييةكان‪:‬‬ ‫كة تةنها هةند َيك لةئامؤذكارييةكاني بوزا جيَبةجيَدةكةنء‬ ‫هيض كتيَبيَكي ئامسانييان نيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو تةنها ئةو نوسراوانةيان‬ ‫لةسي بةش‬ ‫دةيطينةوة بؤ بوزا خؤي‪ ،‬كة‬ ‫لةال ثريؤزة كة‬ ‫َ‬ ‫رَ ِ‬ ‫ثيَكهاتوون‪ :‬يةكةم‪ /‬ياساو بنةماكاني بوزي‪ .‬دووةم‪ /‬وتارو‬ ‫ئامؤذكارييةكاني بوزا‪ .‬سيَيةم‪ /‬بريوباوة ِري بوزي‪ .‬ئةم ئايينة‬ ‫لةنيَو طةالني ئاسيادا بةربآلوةو نزيكةي (‪600‬مليؤن) كةس‬ ‫ئةم دينةيان َ‬ ‫هةلطرتووةو لةوآلتاني ضني‪ ،‬يابان‪ ،‬هيندستان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نيثال‪ ،‬ظيَتنام‪ ،‬كةمبؤدياء بؤرما بآلوبوونةتةوة‪ .‬ب ِروانة‪:‬‬ ‫(وةرطي)‪.‬‬ ‫املوسوعة امليسرة‪.758/2 :‬‬ ‫رَ ِ‬ ‫َ‬ ‫‪-9‬هيندؤسي‪ :‬ئايينيَكي دروستكراوو تيَكةلكراوة لةفةلسةفةو‬ ‫هةردوو ئاييين جولةكةو مةسيحي‪ ،‬رةطو ِريشةي دةطة ِر َيتةوة‬ ‫بؤ (‪ )15‬سةدة ثيَش زايني‪ ،‬دامةزر َينةر َيكي دياريكراوي نيية‪،‬‬ ‫ضةندين كتيَيب ثريؤزيان هةية لةوانة‪( :‬ظيدا) واتة‪ :‬دانايي‬ ‫كة لةضوار بةش ثيَكد َيت‪ )1 :‬رج ظيد‪ :‬كة باس لةخواوةند‬ ‫دةكات‪ )2 .‬جيور ظيدا‪ :‬ثياواني ثةرستطاكان دةخيو َينن‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة سرود َيكن كةدةخو َينر َيت لةنو َيذو‬ ‫‪ )3.‬سم ظيدا‪:‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة نوشتةو نزايةكن‬ ‫كاتي ثا ِرانةوةدا‪ )4 .‬ئةسروظيدا‪:‬‬ ‫بؤ خؤثارسنت لةسيحرو شةيتانةكان بةكارياندةهيَنن‪ .‬دووةم‬ ‫كتيَيب ثريؤزيان ناوي (قوانني منو)ة كة باس لةياساو‬ ‫ر َيساي ئةو دينة دةكات‪ .‬باوة ِريان بةتواندنةوةو يةكطرتين‬ ‫رؤحةكان هةيةو باوة ِريان بةسيَيةتي خودا هةية‪ ،‬كة بريتيية‬ ‫لة‪ )1 :‬براهما‪ :‬خواي بونةوةر‪ )2 .‬فشنو‪ :‬خواي ثار َيزطاري‪)3 .‬‬ ‫سيفا‪ :‬خواي لةناوبةر‪ .‬وة باوة ِريان بةزيندوبوونةوةو بةهةشتء‬ ‫جةهةنةم هةيةء باوة ِريان بةسوتاندني جةستة هةية لةدواي‬ ‫مردن‪ ،‬بؤئةوةي رؤح زوو بطات بةخوداو بةتةواوي لةلةش‬ ‫سي جيهان هةية‪:‬‬ ‫رزطاريببيَت‪ .‬وة ب ِروايانواية دواي مردنيش َ‬ ‫جيهاني فريشتة‪ ،‬جيهاني ئادةميزاد كة ئةمةيش بةتواندنةوةي‬ ‫رؤحةكان دةبيَت‪ .‬جيهاني دؤزةخ بؤ ئةوانةي تاوانبارن‪ ،‬وة‬ ‫ثيَيانواية ضةندين جةهةمن هةية‪ .‬وة مانطاو مارو مةميون‬ ‫زؤر لةاليان ثريؤزة‪ ،‬بطرة لةالي هةند َيكيان وةك خواوةند‬ ‫دةثةرسرت َين‪ .‬وة ثيَيانواية ئةم بريوباوة ِرانة بةشيَوةي وةحي‬ ‫دابةزيون بؤيان‪ .‬ئةم بريوباوة ِرة لةهيندستان بةربآلوة‪ .‬بؤ‬ ‫(وةرطي)‪.‬‬ ‫زانياريي زياتر ب ِروانة‪ :‬املوسوعة امليسرة‪.724/2:‬‬ ‫رَ ِ‬ ‫‪- 10‬ب ِروانة كتيَيب‪( :‬يف الدعوة إىل اإلسالم بني غري‬ ‫املسلمني‪ /‬حممد عزت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪- 11‬ب ِروانة‪ :‬تةفسريي طولشةن‪ ،909/2 :‬قورئاني ثريؤز‪ ،‬و‪.‬‬ ‫هةذار‪ :‬ل‪.357‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪131‬‬


‫ئيعجازي زانسيت لةنةخشةسازيي‬ ‫سرتاتيذيء ئامادةكردني بودجةدا‬ ‫ئا‪ :‬نوور ‪ -‬سويد‬ ‫فيكري ئيسالمي ثَيناسةي نةخشةسازيي بودجةي‪،‬‬ ‫بةهةندكردني ثَيويستييةكانء داه��ات��ي ثَيويست بؤ‬ ‫داثؤشيين طشت اليةنةكان كردووة‪ ،‬هةروةكو لةسورةتي‬ ‫ان َي ْأ ُك ُله َّ‬ ‫ُن‬ ‫يوسفدا هاتووة‪ِ[ :‬إ ِّني َأَرى َسبَ‬ ‫ْع َبَقَر ٍ‬ ‫ات سمِ َ ٍ‬ ‫َس ْب ٌع ِع� َ�ج� ٌ‬ ‫�اف َو َس� ْب�َ�ع ُس ْن ُبلاَ ٍت ُخ ْ‬ ‫ات]‬ ‫��ر َياِب َس ٍ‬ ‫ض ٍر َوأُ َخ� َ‬ ‫(يوسف‪.)43 :‬‬

‫ئ���ةوةب���وو ك��ة ي��وس��ف ن��ةخ��ش��ةس��ازي��ي ب��ودج��ةي بؤ‬ ‫ش���اي م��ي��س��ر ض��ةس��ث��ان��د ك��ة ط��ش��ت ب��ن��اغ��ة زان��س�تيء‬ ‫كردارييةكاني ت�َي��داب��وو لةهاوسةنطكردني بةرهةمي‬ ‫َ‬ ‫كشتوكال –داهاتةكان‪-‬و خةرجكراوةكاني بةكاربراو‬

‫ب��ؤ رووب����ةِرووب����وون����ةوةي م��ةت��رس��ي��ي ئ���ةو برسَيتيية‬ ‫ضاوةِروانكراوة‪ ،‬لةبةرئةوة ثَييوتن‪« :‬حةوت َ‬ ‫طولةطةمن‬ ‫َ‬ ‫لةطولةكةيدا‬ ‫بةسةوزي دةضَينن ئ��ةوةي كة ضنيتانةوة‬ ‫بيهَيَلنةوة»‪ ،‬كة ئةوة جوانرتين شَيوةي نةخشةسازيي‬ ‫َ‬ ‫كشتوكالي‬‫سرتاتيذيية ك��ة دةت��وان �َي��ت داه��ات��ةك��ان‬ ‫بةرهةمهاتوو‪ -‬بثارَيزَيت دوور لةكارتَيكةرة دةرةكييةكان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وشكةساليدا بؤ‬ ‫لةسالةكاني‬ ‫ثاشان بةكاربهَينرَيتةوة‬

‫تَيثةِربوون لةنةبوونيء برسَييت‪.‬‬ ‫ل��ةذَي��ر رؤش��ن��اي��ي ئ��ةو ب��ارودؤخ��ةي ه��ةب��وو‪ ،‬يوسف‬

‫(سةالمي خواي لَيبَيت) ياسايةكي دامةزراند كة (‪)15‬‬ ‫س� َ‬ ‫��ال ب��ةردةوام��ب��وو لةجَيبةجَيكردنيدا ك��ة ل��ةوت��ةي‬ ‫ثةروةردطاردا دةيبينني‪َ[ :‬ق َ‬ ‫ْع ِسِن َ‬ ‫ال َت ْزَرع َ‬ ‫ني َدَأبًا‬ ‫ُون َسبَ‬ ‫ما َت ْأ ُك ُل َ‬ ‫ون (‪)47‬‬ ‫ص ْدتمُ ْ َفَذ ُرو ُه فيِ ُس ْن ُبِلِهِإلاَّ َقِليلاً مِ َّ‬ ‫َفَما َح َ‬

‫ِك َس ْب ٌع ِشَدا ٌد َي ْأ ُك ْل َن َما َق َّد ْم ُت ْم لهَُ َّنِإلاَّ‬ ‫ْد َذل َ‬ ‫ُث َّم َي ْأِتي ِم ْن َبعِ‬ ‫ما حُ ْ‬ ‫ْد َذل َ‬ ‫ت ِص ُن َ‬ ‫يه‬ ‫ون (‪ُ )48‬ث َّم َي ْأِتي ِم ْن َبعِ‬ ‫ِك َعا ٌم ِف ِ‬ ‫َقِليلاً مِ َّ‬ ‫ُيَغ ُ‬ ‫اث َّ‬ ‫ْص ُر َ‬ ‫ون (‪ ])49‬يوسف‪.‬‬ ‫يه َيعِ‬ ‫اس َوِف ِ‬ ‫الن ُ‬ ‫لةسي‬ ‫لةم ئايةتة ثريؤزانةدا ثرؤذةيةك بةديدةكةين‬ ‫َ‬ ‫قؤناغدا‪:‬‬

‫‪132‬‬

‫قؤناغي يةكةم‪ /‬حةوت َ‬ ‫سال بةردةوامدةبَيت‪ ،‬كة يوسف‬ ‫(سةالمي خواي لةسةربَيت) بارودؤخةكةي دياريكرد‪:‬‬ ‫ثالني بةرهةمهَينان‪ :‬ضاندن‪.‬‬‫ كاتي بةرهةمهَينان‪ :‬حةوت َ‬‫سال‪.‬‬ ‫[دَأبً�����ا]‪ :‬ب��ةردةوام��ي��ي‬ ‫‪ -‬ئ��اس�تي ب��ةره��ةم��ه�َي��ن��ان‪َ :‬‬

‫كاركردني بَيوضان‪.‬‬

‫ زؤركردني َ‬‫ص ْدتمُ ْ‬ ‫هةلطرياوو طةجنينةكان‪َ[ :‬فَما َح َ‬ ‫َفَذ ُرو ُه فيِ ُس ْن ُبِلِه]‪.‬‬ ‫ما َت ْأ ُك ُل َ‬ ‫ون]‪.‬‬ ‫‪ -‬دياريكردني بةكارهَينان‪ِ[ :‬إلاَّ َقِليلاً مِ َّ‬

‫ق��ؤن��اغ��ي دووةم‪ /‬ك��ة ح����ةوت س� َ‬ ‫���ال دةخ��اي��ةن �َي��تء‬

‫دؤخةكةي وةكو خوارةوة دياريكرابوو‪:‬‬ ‫ دياريكردنء رَيكخستين بةكارهَينان‪ُ :‬‬‫[ث َّم َي ْأِتيِم ْن‬ ‫ْد َذل َ‬ ‫ِك َعا ٌم‪.]...‬‬ ‫َبعِ‬

‫ ئامادةكردن بؤ ديسان ئاوةدانكردنةوة‪ِ[ :‬إلاَّ َقِليلاً‬‫ما حُ ْ‬ ‫ت ِص ُن َ‬ ‫ون‪ ]...‬واتة‪ :‬ئةوة ئةو تؤوانةية كة ثَيويستة‬ ‫مِ َّ‬ ‫بيثارَيزن‪.‬‬ ‫قؤناغي سَييةم‪ُ /‬‬ ‫ْد َذل َ‬ ‫ِ��ك َع���ا ٌم‪]...‬‬ ‫[ث� َّ�م َي� ْ�أِت��ي ِم� ْ�ن َبعِ‬ ‫وات��ة‪ :‬ئ��ةو ت��ؤوةي كة لةناو سونبولةكةيدا بؤ م��اوةي‬ ‫��ال ‌ه� َ‬ ‫ح���ةوت س� َ‬ ‫�ةل��ط�يراب��وو‪ ،‬دةي��ض �َي��ن��ن‪ ،‬ئينجا كاتَيك‬ ‫رووةك��ةك��ة ب���ةرزب���ووةوةو رووي خاكةكةي داث��ؤش��يء‬ ‫ناوكةكةي ثَيطةييشت‪ ،‬ئةوسا كؤيكةنةوةو َ‬ ‫ثالفتةيكةنء‬ ‫بةرهةمةكةي دةستبخةن‪.‬‬ ‫ليرَ ةوة بؤماندةردةكةوَيت كة يوسف (سةالمي خواي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةكة بووة [َت� ْ�زَر ُع� َ‬ ‫�ون]‬ ‫لَيبَيت) مةبةسيت طشت‬

‫و وي��س��ت��ة دان��اي��ي��ةك��ةي ب���ةئ���اِراس���ت���ةي دؤزي���ن���ةوةي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةدا كة بتوانَيت ئاماجني‬ ‫سيفةتَيك بووة لةو‬ ‫نةخشَينراوي بةدةستبخاتء هةر بةربةستَيك لةِرَيِرةوي‬ ‫طةشةثَيداندابَيت بنةبِريبكات‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫ئيعجازي زانسيت لةنةخشةسازيي سرتاتيذيء ئامادةكردني بودجةدا‬

‫لةوانةيش‪:‬‬

‫زيادكردني كاذَيرةكاني ك��ارك��ردنء بةطةِرخستين‬ ‫وزةي بةرهةمهَيين ئوممةتةكة بةهةموويان لةقؤناغي‬ ‫ي��ةك��ةم��دا‪ ،‬ك��ة ئ��ةوةي��ش ل��ةوت��ةي ث���ةروةردط���اردا بؤمان‬ ‫ْع ِسِن َ‬ ‫دةردةكةوَيت كة دةفةرموَيت‪َ[ :‬ت ْزَرع َ‬ ‫ني َدَأبًا]‬ ‫ُون َسبَ‬

‫لةزمانةوانيدا (دأب) واتة‪ :‬خووثَيوةطرتنء بةردةوامي‪،‬‬ ‫كة ئةوةيش ثَيويستيي بةبةرةنطاربوونةوةي بَيكاري‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بَيكاريي رووداثؤشراودا‬ ‫بةطشت شَيوازةكانييةوة‬

‫َ‬ ‫كؤمةلطة بةوَينةي راستةقينةي خؤي دةرناخاتء‬ ‫كة‬‫َ‬ ‫روال��ةت��ةك��ةي ميهرةبانييةو ن��اوةرؤك��ي ئةشكةجنةية‪-‬‬ ‫هةية‪.‬‬

‫ط��ةش��ةث�َي��دان��ي ه��ةس�تي ط��ةجن��ي��ن��ةك��ردن‪ ،‬ه��ةروةك��و‬ ‫ثةروةردطار بؤمانِرووندةكاتةوة‪َ[ :‬فَما َح َ‬ ‫ص ْدتمُ ْ َفَذ ُرو ُه فيِ‬ ‫ما َت ْأ ُك ُل َ‬ ‫ون]‪.‬‬ ‫ُس ْن ُبِلِهِإلاَّ َقِليلاً مِ َّ‬ ‫ئةمةيش ثَيويستيي بةبةرةنطاربوونةوةي دي��اردةي‬ ‫بةكاربردن هةبوو كة لةنَيو ميسرييةكاندا لةسةردةمي‬ ‫يوسفدا (سةالمي خواي لَيبَيت) بةربلاَ وبوو‪ ،‬كة هةندَيك‬

‫ل��ةس��ةرض��اوةك��ان ب��اس��ي��ان��ك��ردووة‪ ،‬دؤزي���ن���ةوةي ئ��ةو‬ ‫سيفةتة باشانةو بةرةنطاربوونةوةي سيفةتة خراثةكان‬ ‫ئ����ةوة ب��ةئ��ةجن��ام��دةط��ةي��ةن �َي��ت ك��ة ي��وس��ف دةي��وي��س��ت‬ ‫لةبةرزكردنةوةي ئاسيت بةرهةمهَينانء هاوسةنطيكردن‬ ‫لةنَيوان ثَيداويستييةكاني بةرهةمهَينانء ئاماركردنء‬ ‫بةكارهَينان‪ ،‬بةكاريبهَينَيت‪.‬‬

‫تةواوكاريي ئةو هاوسةنطييةم بةئةجنامطةياند كة‬ ‫يوسف (س��ةالم��ي خ��واي لةسةربَيت) دامي��ةزران��دب��وو‪،‬‬ ‫ئةمةيش لةِرَيساكاني بنةماي نةخشةسازيي سرتاتيذيية‪،‬‬ ‫روون���ك���ردن���ةوةي ئ��ةوةي��ش مةفهومي نةخشةسازيي‬

‫س�ترات��ي��ذي��ي��ة ك���ة ل���ةس���ةر ب��ي�رؤك����ةي ه��اوس��ةن��ط��يء‬ ‫هاوسةنطبوون دادةمةزرَيت‪ ،‬كة يوسف (سةالمي خواي‬ ‫لةسةربَيت) َ‬ ‫هةلساوة بةهاوسةنطيكردن لةنَيوان داهاتي‬ ‫َ‬ ‫كشتوكاليء بةكارهَيناندا‪ ،‬لةبةر رؤشنايي ئةو‬ ‫بةرهةمي‬

‫ب��ارودؤخ��ةي هةبوو‪ ،‬ئةوةيش بةمةبةسيت رزط��ارب��وون‬ ‫َ‬ ‫لةوشكةساليء برسَييت بوو‪.‬‬ ‫تَيبيين‪ /‬ئةم بابةتة (د‪ .‬خلف عبداهلل ال��وردات‪ /‬خبري‬

‫شو َيين كؤطاكاني يوسف ثيَغةمبةر (سةالمي خواي ليَبيَت) لةميسر‬ ‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪133‬‬


‫ث َيضانةوةى ئامسانء زةوى‬ ‫ئا‪ :‬ذيان حةيدةر موحةممةد‬

‫ك‪ .‬ثةروةردة‪ /‬كةالر‬

‫خواى بَيهاوتا لةقورئاني ثريؤزدا دةفةرموَيت‪َ[ :‬ي ْوَم‬ ‫السِج ِّلِل ْل ُك ُتِب َكَما َبَدأَْنا َأ َّو َل َخ ْل ٍق‬ ‫السَماَء َك َط ِّي ِّ‬ ‫َن ْطِوي َّ‬ ‫اعِل َ‬ ‫ني] (األنبياء‪.)104 :‬‬ ‫ُنِع ُ‬ ‫يد ُه َو ْع� ً�دا َعَل ْيَنا ِإ َّنا ُك َّنا َف ِ‬ ‫واتة‪ :‬رؤذَيك دَيت ئَيمة ئامسان دةثَيضينةوة‪ ،‬وةك ضؤن‬ ‫كتَيبى كراوة دةثَيضرَيتةوة‪ ،‬هةروةك ضؤن لةسةرةتاوة‬ ‫بةدميانهَيناوة وةك ئةو كاتةى لَيدةكةينةوة‪ ،‬ئةوة َ‬ ‫بةلينَ ء‬ ‫ثةميامنانة‪ ،‬بَيطومان ئَيمة ئةو كارة ئةجنامدةدةين‪.‬‬ ‫ئ���ةم ئ��اي��ةت��ة ث��ي��رؤزة ب��اس��ي ط��رن��ط��ي��ي س���ةرةت���اى‬ ‫بةديهَينانء كؤتاييهاتنى دةك��اتء دةي��دات بةطوَيى‬ ‫م��رؤظ��دا‪ ،‬ك��ة ئ��ةم��ة رووداوَي���ك���ى بةبايةخة ب��ؤ بوونى‬ ‫مرؤظء سةرجةم طةردوون‪ ،‬ليرَ ةدا مةبةست لةسةرةتاي‬ ‫دةس��ت��ث�َي��ك��ردن��ى ب����وون‪ ،‬س���ةرةت���اى دةس��ت��ث�َي��ك��ردن��ى‬ ‫طةردوونة بةهةموو ئةو شتانةى كة تَييداية‪ ،‬ئةوانةى‬ ‫كة بةضاوى ئاسايى دةبينرَينء ئةوانةيش كة ناتوانني‬ ‫تةنانةت بةتةلةسكؤبء مايكرؤسكؤبةكانيش بيانبينني‬ ‫وة دةطوجنَيت لةداهاتوويشدا نةبينرَين‪ ،‬هةروةها ئةو‬ ‫شتانةيش كة بةزانستى كةمي خؤمان دةيانزاننيء‬ ‫نهَينييةكن لةنهَينييةكانى بوونء بةديهَينان‪ ،‬ئةوةيش‬ ‫ك��ة ل��ةئ��اي��ةت��ة ث�ي�رؤزةك���ةوة ت �َي��دةط��ةي��ن ئ���ةوةي���ة ك��ة‪:‬‬ ‫دوورييةكانى ئةم طةردوونة بةزياتر لة(‪ 20‬مليؤن ىَ‬ ‫سال‬ ‫رووناكى) مةزةندةدةكرَيت‪ ،‬بارستاييةكةيشى بة (‪)10‬‬ ‫َ‬ ‫دةخةملَينرَيت‪،‬‬ ‫و لةبةردةميدا (‪ )55‬سفر كيلؤطرام‬ ‫ئةوةيش لةبةردةستى توانايى خوادا وةك ثةِرةكانى‬ ‫كتَيبَيكة ل��ةب��ةردةم خوَينةرةكةيدا‪ ،‬ئ��ةم لَيكضوونةى‬ ‫ط���ةردوون بةثةِرةكانى كتَيبَيك لَيكضوونَيكى طةلَيك‬ ‫ج���وانء وردةو ثَيويستة م��رؤظ َ‬ ‫هةلوَيستةى لةسةر‬ ‫بكاتء برييلَيبكــاتةوة‪.‬‬ ‫ لةئايةتة ثريؤزةكةوة ضةند َ‬‫خالَيكمان بؤ دةردةكةوَيت‪:‬‬ ‫ي����ةك����ةم‪ /‬ه���ةرض���ةن���دة ط��������ةردوون ف���راوان���ب���َي���تء‬ ‫ناوةرؤكةكةى زيادبَيتء كَيشةكةى قورسرتبَيت‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫هةرطيز لةبةديهَينةرةكةى ياخينابَيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو زؤر‬ ‫ب��ةس��ادةي��ىء ئاسانى دةيثَيضَيتةوة‪ .‬خ��واى ط��ةورةو‬ ‫بةتواناو خاوةن دةس� َ‬ ‫�ةالت لةئايةتَيكيرتدا جةخت لةم‬ ‫ْدأُ‬ ‫ُو الَِّذي َيبَ‬ ‫[وهَ‬ ‫راستيية دةكاتةوة‪ ،‬وةك دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫‪134‬‬

‫خْ َ‬ ‫ُو َأ ْهَو ُن َعَليِْه َوَل ُه مَْ‬ ‫ال ْل َق ُث َّم ُيِع ُ‬ ‫يد ُه َوهَ‬ ‫الَث ُل الأَْ ْعَلى فيِ‬ ‫ُو ا ْلَعِزي ُز الحْ َِكي ُم] (الروم‪.)27 :‬‬ ‫او ِ‬ ‫َّ‬ ‫ض َوهَ‬ ‫السَم َ‬ ‫ات َوالأَْ ْر ِ‬ ‫وات���ة‪ :‬ه��ةر ئ��ةو زات��ة ل��ةس��ةرةت��اوة بةديهَينراوةكانى‬ ‫بةديهَيناوة ثاشان بةجؤرَيكيرت دروستياندةكاتةوة‪،‬‬ ‫بَيطومان ئ��ةو ك���ارة ل��ةدروس��ت��ك��ردن��ى س��ةرةت��ا ل��ةالى‬ ‫ئاسانرتة‪ ،‬منوونةى بةرزو وةسفى َبلند هةر شايستةى‬ ‫ئةو زاتةية لةئامسانةكانء زةويدا‪ ،‬بةِراستى زاتَيكى‬ ‫َ‬ ‫بةدةسةالتء داناية‪.‬‬ ‫زؤر‬ ‫دووةم‪ /‬ئ��اي��ةت��ةك��ة‪ ،‬ط����ةردوون ب���ةث���ةِرةى ئاسؤيى‬ ‫تةخت دةضوَينَيت‪ ،‬دةطوجنَيت بةِراستييش طةردوون‬ ‫تةختبَيت وةك دؤخَيك لةنَيوان ط��ةردوون��ى داخ��راوو‬ ‫كراوةدا‪ ،‬ئةمةيش كاتَيكة كة ضِريى طةردوون يةكسان‬ ‫دةبَيت بةضِريى مؤلةقة ‪-‬زؤرَيك لةزانايان ئةم بؤضوونة‬ ‫ث��ةس��ةن��ددةك��ةن‪ -‬ب��ةه��ؤى زؤر ط��ةورةي��ىء ف��راوان��ي��ى‬ ‫طةردوونةوة ‪-‬بةراورد بةئَيمة‪ -‬وةك رووتةختَيك واية‪،‬‬ ‫ئةطةر لةِراستيدا بةو جؤرةيش نةبَيت‪ ،‬هةروةك ضؤن‬ ‫لةسةرةتادا زةوى بةِروويةكى ئاسؤيى تةخت دادةنرا‬ ‫لةاليةن دانيشتووانةوة‪ ،‬تاوةكو ئ��ةوة دؤزراي���ةوة كة‬ ‫زةوي طؤيية‪ ،‬بؤية لَيكضوواندنى زةوى بةثةِرةكانى‬ ‫تؤمارَيك نزيكة لةواقيعةوة بةهؤى ئ��ةوةي كة ئَيمةى‬ ‫مرؤظ لةهةموو اليةكةوة ط��ةردوون بةِروويةكى تةخت‬ ‫دةبينني‪ ،‬لةِراستيدا هةتا وادَيتة بريمان كة طةردوون‬ ‫شَيوةكةى تةختة ‪-‬زؤر دةطوجنَيت شَيوةكةي وابَيت‪-‬‬ ‫وةك تةختيى ثةِرةكانى ثةرتووكَيك‪.‬‬ ‫سَييةم‪ /‬ئايةتةكة بريى مرؤظ بةرةو كشانى زةوىء‬ ‫ط����ةردوون ث��اش��ان ه��ات��ن��ةوة ي���ةكء داِرم���ان���ى دةب���ات‪،‬‬ ‫وَيكضوواندنى ثَيضانةوةى ط���ةردوون بةثَيضانةوةى‬ ‫ثةِرةكانى ثةرتوكَيك‪ ،‬وَيكضوواندنى ئَيجطار جوانء‬ ‫ب��ةرزت��رة ل��ةه��ةر وةسفَيك ك��ة ب��ؤ ئ��ةو َ‬ ‫حالتة بكرَيت‪،‬‬ ‫بةشَيوةيةكة تةنها دةبَيت ئةم وةسفة لةاليةن خوايةكى‬ ‫كاربةجآو دان��اوة دةرضووبَيت‪ ،‬كة بةديهَينةرى ئةم‬ ‫ط��ةردوون��ةي��ة‪ ،‬دواى كشانء فراوانبوونى ط��ةردوون‬ ‫تا ئ��ةم َ‬ ‫حالةتةى ئَيستاى ‪-‬ي��ان ئ��ةوةى لةداهاتوودا‬ ‫ثَييدةطات‪ -‬خواى بةديهَينةري بَيهاوتا ئةم طةردوونةء‬ ‫هةموو ئ��ةوةى تَييداية دةيثَيضَيتةوة‪ ،‬وة دواى ئةم‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫ثيَضانةوةى ئامسانء زةوى‬

‫زؤر فراوانبوونء طةورةبوونة دةيطيرََِيتةوة بؤ دؤخى‬ ‫سةرةتاى بةديهَينانى‪ ،‬بةتةواوى وةك ئ��ةوةى ئَيستا‬ ‫فيلمَيكى ثَيضةوانة بؤ كشانى طةردوون ببينني‪ ،‬بؤمان‬ ‫دةردةك��ةوَي��ت ئةستيرَ ةكان لةلَيكنزيكبوونةوةيةكى‬ ‫ي��ةك��ب��ي��ن��ةدانء ط��ةل��ةئ��ةس��ت� رَ​َي�ةك��ان��ي��ش دَي��ن��ةوةي��ةكء‬ ‫ق���ةب���ارةي���ان ب��ض��ووك��دةب �َي��ت��ةوة‪ ،‬ب��ةط��ش��ت��ى ط����ةردوون‬ ‫دةي��ةوَي��ت ب��ةرةو ب��ارى س��ةرةت��اى بطةِرَيتةوة‪ ،‬ثاشان‬ ‫ئايةتةكة َ‬ ‫دلنيايى ئةوة دةدات كة بةم شَيوةية طةردوون‬ ‫دةستيثَيكردووةو كؤتاييدَيت‪ ،‬بؤ ئةو وَينةيةى كة‬ ‫لةسةرةتاوة هةيبوو‪َ :‬‬ ‫يد ُه َو ْع ًدا‬ ‫[كَما َبَدأَْنا َأ َّو َل َخ ْل ٍق ُنِع ُ‬ ‫اعِل َ‬ ‫ني] (األنبياء‪.)104 :‬‬ ‫َعَل ْيَناِإ َّنا ُك َّنا َف ِ‬ ‫ئةمة بِريارَيكى بةديهَينةرة ثَيش درووستبوونى‬ ‫ط����ةردوون‪ ،‬رؤذَي����ك ل����ةِرؤذان ط����ةردوون دةط��ةِرَي��ت��ةوة‬ ‫ب��ؤ ش �َي��وةى س��ةرةت��اي‪ ،‬ب��ؤ خ� َ‬ ‫�ال�َي��ك ك��ة ض���ِرىء ثلةى‬ ‫طةرمييةكى ناكؤتايى هةية‪ ،‬يان بؤ شَيوةيةكيرت كة‬ ‫تةنها لةزانستى خوادا هةية‪.‬‬ ‫كردارى كشانى ط��ةردوونء داِرمانى لةسةر خؤى‪،‬‬ ‫ئةو داِرمانة زؤر مةزنةى دةيطيرََِيتةوة ىَ‬ ‫خال سةرةتاي‬ ‫بةديهَينان‪ ،‬نزيكرتين راظةية كة زانست لة ئَيستادا‬ ‫ب��ت��وان �َي��ت‪ ،‬س���ةب���ارةت ب��ةث �َي��ض��ان��ةوةى ط����ةردوون ي��ان‬ ‫ثَيضانةوةى ئامسان وةك شَيوةى سةرةتاى بةديهَينان‪،‬‬ ‫ثَيشكةشيبكات‪.‬‬ ‫ليرَ ةدا ثَيويستة ضةند َ‬ ‫خالَيك لةبةرضاوبطريَين‪:‬‬ ‫‪1‬دةستةواذةى زانستى يان مرؤيى‪ ،‬بؤ كردارى‬ ‫‪-1‬‬ ‫ك��ش��انء ف��راوان��ب��وون��ى ط���ةردوون ك��ة داِرم��ان�َي��ك��ى زؤر‬ ‫طةورةي بةدوادادَيت‪ ،‬ثَيضةوانةكةرةوةى ئةو توندىء‬ ‫مةزنييةية كة لةسةرووي وزةو تواناوةيةتى‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫لةسةرووي ىَ‬ ‫خال بةديهَينراوَيكي سةر ئةم هةسارةيةية‪،‬‬ ‫ىَ‬ ‫َ‬ ‫خةيال مرؤظيشةوةية بؤ وةسفى‬ ‫بةلكو ل��ةس��ةرووي‬ ‫ك��ؤت��اي��ى ط������ةردوونء ئ����ةوةى ت �َي��ي��داي��ة ‪-‬م����رؤظ وةك‬ ‫بةديهَينراوَيك ل��ةس��ةر ه��ةس��ارةي زةوى ك��ة يةكَيكة‬ ‫ل��ةه��ةس��ارة ثاشكؤكانى خ��ؤر‪ ،‬خ��ؤري��ش يةكَيكة لةو‬ ‫ضةندين بليؤن ئةستيرَ ةيةى طةلةئةستيرَ ة ثَيكدةهَينن‪،‬‬ ‫بليؤنةها طةلةئةستيرَ ةيش طةردوون ثَيكدةهَينن‪.-‬‬ ‫ل��ةالي��ةك��ي�ترةوة ل���ةدةس���ت���ةواذة ق��ورئ��ان��ي��ي��ةك��ةدا بؤ‬ ‫ثَيضانةوةى ئامسان يان طةردوون هَيمنييةك دةبينني‪،‬‬ ‫ئةوةيش تواناو دةس� َ‬ ‫�ةالت��ى خ��واى م��ةزنء بةديهَينةر‬ ‫دةنوَينَيت ئ��ةم وت��ةي��ةى ف��ةرم��ووة ك��ة‪ :‬كؤتاييهَينان‬ ‫بةهةموو طةردوون بةالى بةديهَينةرةكةيةوة كارَيكى زؤر‬ ‫سانايةو ئاسانرتة لةوةى ئَيمة رؤذانة ئةجناميدةدةين‪،‬‬ ‫ئةويش ثَيضانةوةى ضةند ث��ةِرةى ثةرتوكَيكة‪ ،‬واتة‪:‬‬ ‫ثَيضانةوةى ط��ةردوون هيض قورسييةكى تَيدانيية بؤ‬

‫خ��واى بةديهَينةر‪ ،‬ه��ةروةك ضؤن ثَيضانةوةى ث��ةِرةى‬ ‫ثةرتوكَيك بؤ ئَيمةى مرؤظ كارَيكى طران نيية‪.‬‬ ‫‪2‬ئ��ةط��ةر كؤتاييهاتنى ط����ةردوون ب��ةث�َي��ى راظ��ة‬ ‫‪-2‬‬ ‫زانستييةكان‪ ،‬بةكشانء ثاشان هاتنةوةيةكء داِرمانى‪،‬‬ ‫ي��ارم��ةت��ي��م��ان��ب��دات لةتَيطةيشتنى ئ��اي��ةت��ة ث�يرؤزةك��ة‬ ‫لةِراظةى ثَيضانةوةى ئامسانء طيرَِانةوةى بؤ شَيوازى‬ ‫سةرةتاى بةديهَينان‪ ،‬ئ��ةوا زي��اد ل��ةوة وردةكارييرتي‬ ‫ت�َي��دا دةب��ي��ن��رَي��ت‪ ،‬ضونكة ئةمة تاكة راظ��ة نابَيت بؤ‬ ‫ئايةتةكةو ثَيضانةوةى خوايي بؤ طةردوون‪ ،‬دةطوجنَيت‬ ‫ب��ةش��َي��وةى ك��ش��انء داِرم�����ان ب��َي��ت‪ ،‬دةي��ش��ط��وجن�َي��ت‬ ‫بةهةر شَيوةيةكيرتبَيت كة ل��ةداه��ات��وودا بيزانني يان‬ ‫نةيزانني‪ .‬دةطوجنَيت ئةو كاتةى كردارى ثَيضانةوةكة‬ ‫دةخيايةنَيت هةمان ئ��ةو كاتة بَيت ك���ردارى كشانء‬ ‫داِرمانةكة خاياندوويةتىء هةمان ئةو كاتةيش بَيت‬ ‫لةفراوانبوونء كشاندا خاياندوويةتى‪ ،‬واتة‪ :‬نزيكةي‬ ‫(‪15‬مليؤن ساأل)‪ ،‬دةطوجنَيت لةو كاتة زياتر يان كةمرت‬ ‫ياخود لةضاوتروكاندنَيكدا رووبدات‪.‬‬ ‫صِع َق‬ ‫ُّ‬ ‫ور َف َ‬ ‫الص ِ‬ ‫خواى طةورة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫[و ُنِف َخ فيِ‬ ‫ضِإلاَّ َم ْن َشاَء اللهَُّ ُث َّم ُنِف َخ‬ ‫او ِ‬ ‫َم ْن فيِ َّ‬ ‫السَم َ‬ ‫ات َوَم ْن فيِ الأَْ ْر ِ‬ ‫َ‬ ‫يه أُ ْخَرى َفِإذا ُه ْم ِقَيا ٌم َي ْن ُظ ُر َ‬ ‫ون] (الزمر‪ .)68 :‬واتة‪:‬‬ ‫ِف ِ‬ ‫رؤذَيك دَيت دةبَيت بِرياري خواى طةورة ئةجنامبدرَيت‬ ‫بةكؤتاييهَينان بةذيانى دونياو بةرثاكردنى قيامةت‪،‬‬ ‫ئيرت فودةكرَيت بةكةِرةناداو هةركةس لةئامسانةكانء‬ ‫زةويدا مابَيت دةستبةجآ دةمرَيت‪ ،‬مةطةر كةسَيك خوا‬ ‫ويستى لَيينةبَيت‪ ،‬لةوةودوا فويةكيرتى ثيادةكرَيتةوة‬ ‫��ةل���ك���ى ه� َ‬ ‫ه���ةره���ةم���وو خ� َ‬ ‫��يء‬ ‫��ةل���س���اون���ةت���ةوة س���ةرث� َ‬ ‫َي�نء ت��ةم��اش��اى يةكرتيء‬ ‫بةسةرسامييةوة ض���اودةط�رَِ‬ ‫دةوروبةر دةكةن‪.‬‬ ‫بؤية طةردوون دةكرَيت ناوبنرَيت (بؤشايىء كــات)‬ ‫كة دوو بةديهَينراون لةبةديهَينراوةكانى خواي بَيهاوتاو‬ ‫هيضيان سةرثَيضيناكةن لةبةجَيهَينانى مةراسيمى‬ ‫ط��وَي �ِراي� ىَ‬ ‫�ةلء وةالئ���ى ت���ةواو ب��ؤ بةديهَينةرةكةيان كة‬ ‫ئ��ةو خوايةية ئامسانةكاني بةديهَيناوةء بةتواناية‬ ‫َي�ان��ةوةى ب��ةدي��ه�َي��ن��راوةك��ان��ي‪ ،‬ي��ان بةديهَيناني‬ ‫ل��ةط� رَِ‬ ‫من��وون��ةى ئ��ةوان��ة‪ ،‬ب��ةه��ةم��ان ش �َي��واز ي��ان شَيوازَيكى‬ ‫جياوازتر‪ ،‬لةهةمان كاتدا يان لةهةر كاتَيكيرتدا‪.‬‬ ‫��ذي َخَل َق‬ ‫ْ��س الَّ�ِ‬ ‫خ��واى ط��ةورة دةف��ةرم��وَي��ت‪َ[ :‬أَوَل��ي َ‬ ‫اد ٍر َعَلى َأ ْن خَ ْ‬ ‫ات َوالأَْ ْر َ‬ ‫ُو‬ ‫ضِبَق ِ‬ ‫او ِ‬ ‫َّ‬ ‫ي ُل َق ِم ْثَل ُه ْم َبَلى َوهَ‬ ‫السَم َ‬ ‫خْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ال�َّل�اَّ ق الَعِلي ُم] (ي��س‪ .)81 :‬وات��ة‪ :‬ئايا ئةو كةسةى‬ ‫ئامسانةكانء زةوي��ي بةديهَيناوة‪ ،‬ناتوانَيت دووب��ارة‬ ‫بةدييانبهَينَيتةوة؟ ب���ةلآَ زؤرض���اك دةت��وان �َي��تء ئةو‬ ‫لةبةديهَينانء داهَيناندا زؤر بةتواناو زاناية‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪135‬‬


‫وةآلم َيك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي‬ ‫زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬ ‫ن‪ :‬د‪ .‬كاوة فةرةج سةعدون‪ /‬ثزيشكي ثسثؤ ِري هةناويء سنط‬ ‫(‪)2-2‬‬

‫وةآلم بؤ طومانةكانى سةروةر ثَينجوَينى دةربارةى ماناى‬ ‫زاراوةى (علقة) لةقورئاندا‪:‬‬ ‫لةكؤتاييدا ثَيماخنؤشة ئةو طفتوطؤية بآلوبكةينةوة كة‬ ‫دةربارةى ئةم بابةتة لةسةر تؤِرى كؤمةآليةتيى (فةيسبووك)‬ ‫ئةجنامماندابوو‪ ،‬كة وةآلمى ضِروثِرى تَيداية بؤ طومانةكانى‬ ‫س��ةروةر ثَينجوَينى دةرب��ارةى ئيعجازى زانستيى قورئان‬ ‫لةهَينانى زاراوةى (علقة)و لَيكدانةوةى ماناكةى لةِرووى‬ ‫زانستى كؤرثةلةزانييةوة‪:‬‬ ‫ئةو وَينةيةى كة باسى لَيكضوونى قؤناغَيكى كؤرثةلةو‬ ‫زةروو دةك���ات ك��ة لةكتَيبى (ئ��ام��اذةك��ان��ى ك��ؤرث��ةل��ةزان��ى‬ ‫لةقورئانء سوننةتدا)ى د‪ .‬كاوة فةرةج سةعدون وةرطرياوة‪،‬‬ ‫كة كتَيبَيكي (‪ )730‬الثةِرةييةو بةدرَيذيء بةهؤي سةدان‬ ‫وَي��ن��ةى رةن��ط��اوِرةن��ط��ةوة‪ ،‬ئيعجازى ك��ؤرث��ةل��ةزان��ى تَيدا‬ ‫خراوةتةِروو‪ .‬سةيري (وَينةى ‪ )1‬بكة‪.‬‬ ‫ئةم لَيكضوونةي نَيوان كؤرثةلةو زةروو لَيكدانةوةى ضةند‬ ‫زانايةكى ئيسالميي هاوضةرخةو ضةند زانايةكى ثزيشكيي‬ ‫ن���اودارى جيهانيي زانستى كؤرثةلة كة موسولمَ ان نني‪،‬‬

‫ئةندازيار خاليد بةرزجني‬ ‫دانيان ثَيداناوة‪ ،‬هةيانة لَي َ‬ ‫كؤلينةوةى لةسةر ك��ردووةو‬ ‫ط��وت��اري��ش��ى ل��ةس��ةر داوة‪ ،‬ب� َ‬ ‫��ةالم ث�َي��ش��ئ��ةوةى بضينة ناو‬ ‫بابةتةكةوة‪ ،‬دةمانةوَيت ئةوة َبلَيني‪ :‬لةبنةِرةتدا وتووَيذى‬ ‫ئَيمةو ئَيوة لةسةر خ��ودي ئةم شتة نيية كة ئةو زانايانة‬ ‫بةموسولمَ انء ناموسولمَ انيانةوة باسيانكردووةو الى ئَيمة‬ ‫لَيكدانةوةيةكى راس��ت��ة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو وت��ووَي��ذى بناغةيي ئَيمة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئَيوةدا ئةوةية‪ :‬كة ئَيوة ‪-‬ب��ةِراي ئَيمة‪ -‬باوةِرتان‬ ‫ب��ةخ��وداى ط���ةورة‪ ،‬وةك بةديهَينةر نييةو ل��ةزؤر شوَيندا‬ ‫بةهؤكارو بَيهؤكار ئةو نييةتةتان ئاشكراكردووةو دةيكةن‪،‬‬ ‫واتة‪ :‬دذايةتيي ئَيوة بؤ ئيعجازي زانسيت نيية‪ ،‬هَيندةي‬ ‫ئةوةي دذايةتيتان بؤ خودي دينء زاتي خوداو كةسايةتيي‬ ‫ثَيغةمبةرة (‪.)h‬‬ ‫بَيطومان ئاماجني سةرةكيي باسكردني قؤناغةكاني‬ ‫كؤرثةلة لةقورئانى ثريؤزدا‪ ،‬تيرَِامانء لَيوردبوونةوةية لةو‬ ‫دروستكراوة مةزنة‪ ،‬هةروا لةِرَييةوة ثةيربدنة بةبةديهَينةرو‬ ‫نةخشَينةرَيكي بَيهاوتا‪ ،‬دانا‪ ،‬زانا‪ ،‬توانا‪ ،‬شارةزا‪ ،‬ذَينةر‪،‬‬ ‫رؤزيدةرو بينا (البصري)‪...‬تاد‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ض��ون��ك��ة ه���ةر خ��ان��ةي��ةك‪ ،‬ب��ةش �ي��ك‪ ،‬ئ��ةن��دام �ي��كء ه��ةر‬ ‫كؤئةندامَيك كة َ‬ ‫لةدلؤثَيكء لةوشوَينةدا دروستدةكرَيت‬

‫(و َينةى ذمارة ‪1‬‬ ‫‪136‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫َ‬ ‫ماندةلَيت‪ :‬ئةمة ك��اري خالقَيكى بةتواناية‪ ،‬هةروةها‬ ‫ثَي‬ ‫دانانى هةر خانةيةكء هةر ئةندامَيك لةشوَينى دروسيت‬ ‫َ‬ ‫ماندةلَيت‪ :‬ئةمة كارى كارزانَيكي زؤر داناية‪،‬‬ ‫خؤيدا‪ ،‬ثَي‬ ‫دواتر دوايئةوةى ضةندين قؤناغ تَيدةثةِرَينَيت‪ ،‬بةخشينى‬ ‫وَينةيةكى جوان بةو بارستةية دووبارة شاهيديدةري ئةو‬ ‫كارلةجي‬ ‫راستييةية كة ئةو كارة تةنها لةبةديهَينةرَيكي‬ ‫َ‬ ‫دةوةشَيتةوة‪َ ،‬‬ ‫ثالداني بؤ هةركةسَيك يا شتَيكي دي‪ ،‬وةك‬ ‫َ‬ ‫وةث� َ‬ ‫مندالَيكي‬ ‫�ال��دان��ي درووستكردني خ��ؤرو زةوي��ي��ة ب��ؤ‬ ‫س���اوا!! كة ئةطةر مةمةيةكي شري لةتةنيشت سةرييةوة‬ ‫دابنَييت‪ ،‬خؤي تواناي خواردني شريةكةي نييةء لةبرساندا‬ ‫دةمرَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ضونكة وةك ئاشكراية سةرةتا هَيلكةى ثيتَينراو دلؤثَيكةو‬ ‫ش�َي��وةك��ةى طؤيية‪ ،‬قورئانى ث�يرؤز ل� رَ​َي�ةدا وش��ةى (نطفة‬ ‫َ‬ ‫لةمندالداندا قؤناغَيك‬ ‫أمشاج)ى بؤ بةكارهَيناوةو دوات��ر‬ ‫دةضَيتة ثَيشةوةو شَيوة خِرييةكةى بؤ شَيوةيةكي درَيذكؤلة‬ ‫دةط��ؤِرَي��تء شَيوةي زةروو وةردةط��رَي��ت‪ ،‬وةك لةوَينةكةدا‬ ‫دي�����ارة‪ .‬دوات���ري���ش ش �َي��وة الك �َي��ش��ةي��ي��ةك��ةى ون���دةك���اتء‬ ‫دةضةمَيتةوةو شَيوةيةكى ناِرَيكوثَيك وةردةطرَيتء ضةندين‬ ‫َ‬ ‫ضال ىَ‬ ‫هةالوسانء َ‬ ‫وضؤل لةسةر دةردةكةوَيت‪ ،‬لةم قؤناغةدا‬ ‫جطة لةشتَيكي جوراو‪ ،‬لةهيض شتَيكى دياريكراو ناضَيت‪،‬‬ ‫ه����ةروةك ق��ورئ��ان ب��ؤ ئ��ةو ق��ؤن��اغ��ةي��ش وش���ةى (املضغة)‬ ‫ى ب��ةك��ارب��ردووة‪ ،‬لةكؤتاييدا ل����ةدواى ئ���ةوةى كؤرثةلة‬ ‫ب��ةو ش�َي��وان��ةدا دةِروات‪ ،‬بةهؤى دةرك��ةوت�ني كؤئةندامى‬ ‫ئَيسكةثةيكةرو ثاشان بةماسولكة داثؤشراني‪ ،‬جوانرتين‬ ‫وَي���ن���ةو ش���َي���وةى ث �َي��دةب��ةخ��ش��رَي��ت‪ ،‬ب��ؤي��ة دووب�����ارة ئ��ةم‬ ‫وَينةثَيدانء نةخشاندنة‪ ،‬تةنها دةبَيت كارى وَينةبةخشء‬ ‫جوانكار (املصور والبديع) بَيت‪ ،‬ئةطةر وايشنيية‪ ،‬ئايا‬ ‫دةك��رَي��ت زان��اي��ي ي��ان ش��ارةزاي��ي ل��ةن��ةزانء ن��ةش��ارةزاوة‬ ‫سةرضاوةبطرَيت؟! ئايا دةكرَيت ئةو ئاميرَ ة ئةندازياريية‬ ‫ث �َي��ش��ك��ةوت��ووان��ةى رؤذان����ة ب��ةك��اري��ان��دةه�َي��ن�ين كةسَيكى‬ ‫نةزانء نةشارةزا دروستيكردبن؟! ئايا دةكرَيت ئةو سَيتة‬ ‫ثَيشكةوتووانة لةيةكَيكةوة بَيت‪ ،‬هيض زانيارييةكى لةسةر‬ ‫ئةندازةو ديزاين نةبَيت؟‬ ‫َ‬ ‫ه��ةرب��ؤي��ة ج��ارَي��ك��ى دي��ك��ة دةل����َي��ي�ن‪ :‬ك �َي��ش��ةى ئ �َي��وة‬ ‫باوةِرنةبوونة ‪-‬خؤ طةلَيكمان ثَيخؤشة لةم بؤضوونةماندا‬ ‫َ‬ ‫بةهةلةداضووبني‪ -‬ئَيوة دان بةم راستييانةدا نانينَ ‪ ،‬رؤذانة‬ ‫ئةو هةموو رَيكوثَيكيء ئةندازةطرييية لةدروستكراوةكاندا‬ ‫دةبينن‪َ ،‬‬ ‫بةالم نايطةِرَيننةوة بؤ خاوةني راستةقينةي خؤيء‬ ‫تةنها بؤ ئ��ةوةي دان بةخوايةتيي خ��وادا ن��ةن�َي�نَ ‪ ،‬خؤتان‬ ‫لةو هةموو ناوازةييء رَيكيء بَي َ‬ ‫هةلةييةي كة بةئاشكراو‬ ‫بَيخؤماندووكردن لةدرووستكراوةكاندا هةستثَيدةكرَين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫طَيلدةكةنء وةث� َ‬ ‫خةيالكرد يا‬ ‫��ال خوايةكي درؤيينة ي��ا‬ ‫هيض لةبارانةبوويان دةدةن‪ ،‬دي��ارة هيض َ‬ ‫وةالمَيكي شياوو‬ ‫زانستييشتان ثَينيية كة ضؤن دةبَيت لةثشت ئةم سيستةمة‬

‫وردو تؤكمةو ئةندازةييء بَيوَينةيةى ط��ةردوونء خودى‬ ‫مرؤظ خؤيدا‪ ،‬زاتَيكي كارزانء بةتواناو زانا نةبَيت؟‬ ‫ض��ؤن دةك��رَي��ت زاتَيكي عةليم لةثشت درووستكردني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةم هةموو ثَيشكةوتنء‬ ‫مَيشكي مرؤظةوة نةبَيت‪ ،‬كة‬ ‫زانينةدا تائَيستا كةمرت لة (‪)%25‬ي فرماني بةشةكاني‬ ‫زانراوة؟ ض ئاوةزَيك ئةوة بةِراست دةزانَيت كة مرؤظ تةنها‬ ‫بؤئةوةي تاكة يةك هةناسة ب��دات س��ةدانء بطرة ه��ةزاران‬ ‫هؤكارو ثَيداويسيت بؤ رامء ف��ةراه��ةم ك��راون‪ ،‬ئ��ةدي ئةو‬ ‫هةموو ضاالكيء كارانةي بةشة جياوازةكاني لةشي مرؤظء‬ ‫طشت ب���وون���ةوةرو ه��ةم��وو ط����ةردوون ت�َي��ك�ِرا‪ ،‬دةطوجنَيت‬ ‫لةخؤوة لةخودايةكي درؤيينةي بةستةزماني بَيدةسةآلتةوة‬ ‫رَيكخرابنء درووستكرابن؟ ئ��ةوة ض ذيرييةكة جياوازيي‬ ‫لةنَيوان هؤكارو خ��وداي فةراهةمهَيين هؤكاردا نةكةيت‪،‬‬ ‫هؤكارانَيك كة خ��ودا بؤ م��ةي رام��ك��ردوون تا بذين‪ ،‬لَيت‬ ‫لي‬ ‫ببنة خوداو خوداي رةخسَينةري هؤكاران نةبينيت؟! َ‬ ‫ئَيمة ليرَ ةدا دةثرسني‪ :‬ئايا لةم طةردوونةدا دروستكراوَيك‬ ‫هةية لةبضوكرتين تا طةورةترين‪ ،‬لةزةِرةيةك تا مةجةِرةيةك‬ ‫دروستكةرةكةييت ‪-‬كة خوداي كارلةجَيية‪ -‬ثَينةناسَينَيت؟‬ ‫بَيطومان بةكةمرتين بريكردنةوة‪ ،‬مرؤظ دةطاتة دةرةجنامي‬ ‫بووني خالقَيكي دانا‪ ،‬زانا‪ ،‬بَيخةوش‪ ،‬بةِرَيوةبةري هةموو‬ ‫ط��ةردوون بةمرؤظء طشت دروستكراوةكاني تريشةوة‪ ،‬كة‬ ‫ويستى هةية لةِرَيكخستنى كارةكانيداو ب��ةردةوام ئاطاى‬ ‫ات َوالأَْ ْر َ‬ ‫ض َأ ْن َت ُزول َوَلِئ ْن‬ ‫لَييانة‪ِ[ :‬إ َّن اللهََّ يمُ ِ‬ ‫او ِ‬ ‫ْس ُك َّ‬ ‫السَم َ‬ ‫ُما ِم ْن َأ َح ٍد ِم ْن َبعِْدِهِإ َّن ُه َك َ‬ ‫ان َحِلي ًما َغ ُفو ًرا]‬ ‫َزاَلَتاِإ ْن َأ ْم َسَكهَ‬ ‫(فاطر‪.)41 :‬‬ ‫بؤية ه��ي��واداري��ن ل��ةو كةسانة نةبني ك��ة خ��واى ط��ةورة‬ ‫ات‬ ‫او ِ‬ ‫[وَك�َأ ِّي� ْ�ن ِم ْن َآَي� ٍ�ة ف َّ‬ ‫لةبارةيانةوة دةفةرموَيت‪َ :‬‬ ‫السَم َ‬ ‫ون َعَل ْيَها َو ُه ْم َع ْنَها ُمعِْر ُ‬ ‫ض َ‬ ‫ض يمَ ُ ُّر َ‬ ‫ون] (يوسف‪.)105 :‬‬ ‫َوالأَْ ْر ِ‬ ‫ب��ةِرَي��زان وت��ووَي��ذى س��ةرةك��ي��ى ئَيمة ل��ةط� َ‬ ‫�ةل ئ�َي��وة ئةم‬ ‫باسةية‪ ،‬لةدواى ئةوة كة لةم َ‬ ‫خالةدا طةييشتينة ئةجنام‪ ،‬ئةو‬ ‫كات دةبَيت دةستبكةين بةوتووَيذ لةسةر ثَيغةمبةرَيتيى‬ ‫موحةممةد (‪)h‬و َ‬ ‫بةلطة رؤشنةكةى كة قورئانى ثريؤزة‪،‬‬ ‫ئ��ةو كتَيبةى ك��ة راستَيتيى ثَيغةمبةر ئ��اش��ك��رادةك��اتء‬ ‫اد ًة‬ ‫ب َشَه َ‬ ‫طةورةترين شايةتى بؤ دةدات‪ُ [ :‬ق ْل َأ ُّي َش ْي ٍء َأ ْكرَُ‬ ‫وح َيِإَل َّي َهَذا ا ْل ُق ْرَآ ُن لأِ ُ ْنِذَر ُك ْمِبِه‬ ‫ُقِل اللهَُّ َشِهي ٌد َبيْن َوَب ْيَن ُك ْم َوأُ ِ‬ ‫َوَم ْن َبَلَغ] (األنعام‪.)19 :‬‬ ‫ب�َي��ط��وم��ان ئ���ةو شاهيدييةيش ب��ةه��ؤى ئ���ةوةوةي���ة كة‬ ‫ئايةتةكانى قورئان زانياريى خوداييان لةخؤطرتووة‪َ[ :‬لِكِن‬ ‫با َأ ْنَزَلِإَلي َ‬ ‫ْك َأ ْنَزَل ُهِبِع ْلِمِه] (النساء‪.)166 :‬‬ ‫اللهَُّ َي ْشَه ُدمِ َ‬ ‫باسكردني كؤرثةلةو قؤناغةكانى لةقورئاندا‪ ،‬جطةلةوةي‬ ‫َ‬ ‫بةلطةية بؤ ناسيين بةديهَينةرةكةي‪ ،‬باسكردني خةلقة تا‬ ‫لةِرَييةوة خالق بناسرَيت‪ ،‬بريخستنةوةي رؤذي دواييشة‪،‬‬ ‫وةثَيشضاوخستين ساتي وةرطرتين ثاداشيت ضاكةو سزاي‬ ‫ْس ُب الإِْ ْن َس ُ‬ ‫ان َأ ْن‬ ‫خراثةية‪ ،‬خواى طةورة دةفةرموَيت‪َ[ :‬أحَي َ‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪137‬‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫ُيترَْ َك ُسدًى (‪َ )36‬أمَ ْ‬ ‫ل َي ُك ُن ْطَف ًة ِم ْن َميِ ّ‬ ‫ن يمُ ْ َنى (‪ُ )37‬ث َّم َك َ‬ ‫ان‬ ‫ٍ‬ ‫الز ْو َجينِْ َّ‬ ‫َعَلَق ًة َف َخَل َق َف َس َّوى (‪َ )38‬ف َجَع َل ِم ْن ُه َّ‬ ‫الذَكَر َوالأُْ ْنَثى‬ ‫ِكِبَق ِادٍر َعَلى َأ ْن حُيِْي َي مَْ‬ ‫ْس َذل َ‬ ‫ال ْوَتى (‪( ])40‬القيامة‪:‬‬ ‫(‪َ )39‬أَلي َ‬ ‫‪.)40-36‬‬ ‫َ‬ ‫ضونكة ئَيمة هةميشة ئةوة دةلَيينةوة كة‪ :‬قورئان كتَييب‬ ‫هيدايةتة‪ ،‬ثةرتووكي ناساندني خوداو كَيشاني نةخشةي‬ ‫فيكرو ئاكاري مرؤظة‪ ،‬نيشانداني ئةو دوو رَيطةيةية كة‬ ‫يةكيان مرؤظ بؤ سةر دؤزةخء ئةويرتيشيان بؤ ناو بةهةشيت‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةيشدا هةندَيك لةئايةتةكاني هةندَيك‬ ‫دةبات‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئاماذةي زانستييان تَيدان‪ ،‬تا لةاليةكةوة شاهيدبن لةسةر‬ ‫راستَيتيي ثَيغةمبةر (‪)h‬ء لةاليةكيرتيشةوة ب��اوةِري‬ ‫ب��اوةِره�َي�نَ بةهَيزتركةنء ملهوِرانيش ثَييان زياتر لةدين‬ ‫دةرضن‪ ،‬كة ديارة يةكَيك لةهؤي بةموعجيزة مانةوةي قورئان‬ ‫ئةو ئاماذة زانستييانةن ‪-‬كة ئَيوة نايانسةملَينن‪ -‬كة تا‬ ‫رؤذي هةستانةوة بةردةوام دةزانرَينء دةردةكةون‪.‬‬ ‫ان َأ ْن ُيترَْ َك ُسدًى (‪َ )36‬أمَ ْ‬ ‫ْس ُب الإِْ ْن َس ُ‬ ‫ل َي ُك ُن ْطَف ًة ِم ْن‬ ‫[َأحَي َ‬ ‫َميِ ّ‬ ‫ن يمُ ْ َنى (‪ُ )37‬ث َّم َك َ‬ ‫ان َعَلَق ًة َف َخَل َق َف َس َّوى (‪َ )38‬ف َجَع َلِم ْن ُه‬ ‫ٍ‬ ‫الز ْو َجينِْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْس َذل َ‬ ‫ِكِبَق ِادٍر َعَلى َأ ْن حُيِْي َي‬ ‫الذَكَر َوالأُْ ْنَثى (‪َ )39‬أَلي َ‬ ‫مَْ‬ ‫ال ْوَتى (‪( ])40‬القيامة‪.)40-36 :‬‬ ‫ليرَ ةدا ثةروةردطار دةفةرموَيت‪ :‬ئايا مرؤظ الي واية هةروا‬ ‫وَيَليدةكةين؟ ئينجا ئةوة دةسةملَينَيت كة طومانَيكي وا طةلةك‬ ‫ثوضةو راستيي تَيدانيية‪ ،‬دةفةرموَيت‪ :‬ئاخؤ ئةو َ‬ ‫دلؤثَيك‬ ‫نةبوو‪ ،‬ثاشان بوو بةعةلةقةء دروستيكردو بةئَيسكةثةيكةر‬ ‫راستيكردةوة‪ ،‬ه��ةر ل��ةو َ‬ ‫دل��ؤث��ة ن� رَ​َي�و مَيي ضَيكرد‪ ،‬ئاخؤ‬ ‫بةديهَينةرَيكي وا ناتوانَيت مردوو زيندووبكاتةوة؟!‬ ‫وةك ل��ةئ��اي��ةت��ة ث�يرؤزةك��ان��ةوة ئ��اش��ك��را دةردةك���ةوَي���ت‬ ‫ئامانج لةهَينانء ريزبةندكردني قؤناغةكاني كؤرثةلة‪،‬‬ ‫ري��زب��ةن��دك��ردن�َي��ك��ي ك��ؤرث��ةل��ةزان��ي��ي��ان��ةو ت��ؤم��ارك��ردن�َي��ك��ي‬ ‫رؤذبةِرؤذي طةشةو طؤِرانطارييةكاني كؤرثةلة نيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫ئاطاداركردنةوةي مرؤظة لةضةند راستييةك‪:‬‬ ‫يةكةم‪ /‬وَيَلنةكردني مرؤظة لةهةمبةر هةر كارَيك‪ ،‬ض باش‬ ‫ض خراث‪ ،‬كة لةدنيادا دةيكات‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬نيشانداني الوازيي مرؤظء بريهَينانةوةيةتي كة‬ ‫ئةو تةنها َ‬ ‫دلؤثَيك بوو‪ ،‬خودا سازيكردو بةمرؤظي ضَيكرد‪.‬‬ ‫سَييةم‪ /‬نيشانداني ئةوةية كة ئةو خودايةي مرؤيةكي‬ ‫سازو تةواوي َ‬ ‫لةدلؤثَيك ضَيكرد‪ ،‬دةتوانَيت مردووان زيندوو‬ ‫طؤِربةدةر بكاتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل هةموو ئةمانةيشداو هةر بؤ هةمان مةبةست‬ ‫بةآلم‬ ‫ك��ة م���رؤظ خ���ودا ب��ةخ��ودا بناسَيتء ب�ير ل��ةالوازي��ي خؤي‬ ‫بكاتةوةو نة خؤييء نة هيض درووستكراوَيكيرتي لَينةبَيتة‬ ‫خودا‪ ،‬خؤ بةثَيضةوانةوة نةك خؤي خودا نيية َ‬ ‫بةلكو هةر‬ ‫كارَيكيش كة دةيكات لةسةري حسابة‪ ،‬جا ثاداشت بؤ‬ ‫ضاكةكانء سزايش لةسةر خراثةكان وةردةط��رَي��ت‪َ .‬‬ ‫بةل َي‬ ‫ل��ةط� َ‬ ‫�ةل ئةمانةيشداو ب��ؤ ه��ةم��ان م��ةب��ةس��ت‪ ،‬هيض لةنطيي‬ ‫‪138‬‬

‫تَيدانيية ض��ةن��د ئ��ام��اذةي��ةك��ي ت���ةواوو دروس�ت�ي زانسيت‬ ‫لةِريزبةندكردني قؤناغةكاني كؤرثةلةدا هةبن‪ ،‬كة زانست‬ ‫رؤذ دواي رؤذ ئةوة زياتر دةسةملَينَيت كة ريزبةندييةكة‬ ‫تةواو وةك ئةوة واية كة كؤرثةلة ثَييدا تَيدةثةِرَيتء هيض‬ ‫جؤرة ناتةباييةك لةقؤناغةكانء ريزبةنديية قورئانييةكةدا‬ ‫نيية‪ ،‬دي��ارة هةردةبَيت وابَيت‪ ،‬ئايا خ��وداي بةديهَينةري‬ ‫كؤرثةلةو خوداي نيرَ ةري قورئان هةر يةك نيية؟‬ ‫�َي�ةدا ئ���ةوة َ‬ ‫ب��ؤي��ة ل� رَ‬ ‫دةل���َي�ي�ن‪ :‬ب�����رادةران ئ�َي��م��ة دةزان�ي�ن‬ ‫قورئانةكةمان ضي تَيدايةو باسي ضي دةك��ات‪ ،‬زؤرب��اش‬ ‫دةزان�ي�ن ض��ي ل�َي��م��ان��دةوَي��تء ضيمان ث���َي���دةدات‪ ،‬دةزان�ي�ن‬ ‫سةرةكيرتين ك��اري‪ ،‬رَينوَينيي مرؤظة بؤ ناسيين خوداو‬ ‫نيشانداني ئ��ةو رَي��ط��ةي��ةي��ة ك��ة دةي��ب��ات��ة ن�َي��و بةهةشتء‬ ‫ئاطاداركردنةوةيشييةتي ل��ةوةي��ان ك��ة ب��ؤ نَيو دؤزةخ��ي‬ ‫دةب���ات‪ ،‬ئَيمة ن��ةم��ان��وت��ووة ق��ورئ��ان��ةك��ةم��ان ثةرتووكَيكي‬ ‫كؤرثةلةزانييةو س��ات دواي س��ات ه��ةم��وو ط��ؤِران��ك��اريء‬ ‫رووداوةك���ان���ي ك��ؤرث��ةل��ةي ه��ةر لةئاني يةكطرتين ت��ؤو و‬ ‫هَيلكةوة هةتا لةدايكبوون تَيداية‪ ،‬ئاشكرايشة ناكرَيت‬ ‫ئةوة لةثةرتووكَيكي ئامساني ضاوةِروانبكرَيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ئَيمة‬ ‫َ‬ ‫دةلَيني‪ :‬وَي �ِراي روونكردنةوةي ئاماجنةكاني بةديهَيناني‬ ‫بةديهَينراوان ل��ةالي��ةن خ���وداي ب��اآلدةس��ت��ةوةو ب��ؤ هةمان‬ ‫م��ةب��ةس��ت ق��ورئ��ان ض��ةن��دي��ن ئ���ام���اذةو ئ��ي��ع��ج��ازي زان��س�تي‬ ‫لةخؤطرتووةو بةتَيثةِريين كات ئةو ئيعجازة زانستييانة زؤرتر‬ ‫ئاشكرادةبنء زياتر دةدرةوش�َي��ن��ةوة‪ ،‬ئةمةيش اليةنَيكي‬ ‫تةواوكاريي اليةنةكانيرتي ئيعجازو تةحةديي قورئانة‪ ،‬كة‬ ‫بةرانبةر هةردوو بنيادةمء جنؤكان رايطةياندووة‪ ،‬كةئةوان‬ ‫ئةطةر ه��ةردوو يةكبطرنء زانستء رةوانبَيذيء هةرضيي‬ ‫دي ك��ة دةي��زان��ن ل��ةس��ةري��ةك��ي ك� َ‬ ‫�ةل��ةك��ةب��ك��ةن ه��ةت��ا رؤذي‬ ‫دوواي��ي‪ ،‬ناتوانن بةوَينةي يةك سورةتيشي بَينن‪ ،‬واتة‪:‬‬ ‫بةالي ئَيمةوة ئيعجازي زانسيت بةشَيكي ‪-‬هةرضةندبَيت‪-‬‬ ‫ل��ةو تةحةداية تَيداية‪ ،‬كة قورئان رايطةياندووة‪ ،‬ئةوجا‬ ‫ئةطةر ئَيوة باوةِردارن بةقورئان بةآلم لةئيعجازي زانستيدا‬ ‫لةطةلمَ ان يةكنايةنةوةو راتان لةئيعجازي زانسيت نيية‪ ،‬ئةوا‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بابةتي‬ ‫وةك هةندَيك لةموسولمَ انان كة ئةوانيش زؤر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئَيمةدا تةبانني‪ ،‬براماننء رَيزي بؤضوونةكةتان‬ ‫ئيعجاز‬ ‫لةبان سةرو ضاو دادةنَينيء ئةو جياوازيية لةبؤضووندا جطة‬ ‫لةِرَيز هيض بؤ نَيوامنان زيادناكات‪.‬‬ ‫بةآلم ئةطةر خوانةخواستة ئَيوة هةر باوةِرتان بةخوداو‬ ‫ق��ورئ��انء ثَيغةمبةرةكةيشمان ن��ةب�َي��ت‪ ،‬ب��ةِراس�تي ئةمة‬ ‫ك��ارةس��ات��ةو لةثَيشدا داواي خ� رَ​َي�ت��ان ل��ةخ��وداي دل��ؤظ��ان‬ ‫بؤدةكةينء َ‬ ‫دةل �َي�ين‪ :‬خ��وداي ط��ةورة لةسةر ئ��ةو رَييةتان‬ ‫الدات كة بؤ ناوةِراسيت ئاطري دؤزةختان دةبات‪ ،‬خؤ ئةطةر‬ ‫بَيدينيي خؤتان ئاشكراكردو بةردةواميشبوون لةسةري‪،‬‬ ‫�يء ب��اوةِرب��وون��ي‬ ‫ئ��ةوا بةثشتئةستوور ب��ةخ��وداي ك��ارل��ةج� َ‬ ‫ت��ةواو بةِراستَيتيي قورئانةكةمان‪ ،‬يةكيةك طومانةكانتان‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫ثووضدةكةينةوةو ئةو ريسة َ‬ ‫ضلكنةي بؤ طرتين بةري خؤري‬ ‫راسيتء ضاوي ساويلكانتان رستووة‪ ،‬بؤتان دةكةينةوة بةو‬ ‫خورييةي كة وةك َ‬ ‫دلي كافرانء كاري دووِرووان قةترانيية‪:‬‬ ‫ُو َزِاه ٌق َوَل ُك ُم‬ ‫[َب ْل َن ْقِذ ُف ِبالحْ َ ِّق َعَلى ا ْلَب ِ‬ ‫اطِل َفَي ْدَم ُغ ُه َفِإَذا هَ‬ ‫م��ا َتِص ُف َ‬ ‫ون] (األنبياء‪ .)18 :‬ه��ةروةه��ا ئةوةتان‬ ‫ا ْل� َ�و ْي� ُ�ل مِ َّ‬ ‫بؤ دةسةملَينني كة ئ��ةوان��ةي بةنيازي بةدرؤخستنةوةي‬ ‫قورئان هاتوونة مةيدان‪ ،‬ئةوا يا لةكؤتاييدا راستييان بؤ‬ ‫دةردةكةوَيتء خؤيان دةبنة ثارَيزةرو خزمةتكاري قورئان‬ ‫كة ئَيمة ثِر َ‬‫بةدل ئةمةيان بؤ دةخوازين‪ -‬يان الني كةم بؤيان‬ ‫ئاشكرادةبَيت كة ض خودكوذييةكيان كردووة‪ ،‬بةطريكردني‬ ‫قؤضي رزيوو شكاوي خؤيان لةضياي ثتةوي راستييةكاني‬ ‫َ‬ ‫ثاشقافلةي ئ��ةو ك��اروان��ةي كة‬ ‫ق��ورئ��انء ض��ؤن ب��وون��ةت��ة‬ ‫َ‬ ‫سةرقافلةيةتيء بةضاوساغيي شةيتان بةرةو‬ ‫ئةبوجةهل‬ ‫شيوةكاني دؤزةخ شؤِردةبَيتةوةء جطة لةمايةثووضي هيض‬ ‫بؤ سةر باريان زيادناكةن‪ ،‬خودا ثةنامانبدات‪ ،‬كة ئَيمة ئةمة‬ ‫بؤ كةس ناخوازين‪.‬‬ ‫وةآلمء تَيبينييةكانى ئةندازيار خاليد بةرزجنى لةسةر‬ ‫بابةتةكة‪:‬‬ ‫س��ةرةت��ا دةستخؤشيي ل��ةدك��ت��ؤر ك���اوة دةك���ةم ب��ؤ ئةو‬ ‫زانياريية ب��ةس��وودان��ة‪ ،‬ه��ي��وادارم من��وون��ةي زؤرب �َي��ت‪ ،‬من‬ ‫لةنزيكةوة دك��ت��ؤر دةن��اس��م ك��ة كةسَيكي بةتواناية هةم‬ ‫لةزانستة شةرعييةكان هةم لةبواري ثزيشكيدا‪ ،‬ئةوةندةي‬ ‫ئاطادارمب زانستةكاني مةاليةتي الي مةال فةرةجي باوكي‬ ‫ك��ة زان��اي��ةك��ي ب��ةت��وان��اب��ووة خ��وَي��ن��دووة‪ ،‬ث��اش��ان زانسيت‬ ‫ثزيشكيشي تةواوكردووة‪ ،‬بةثَيضةوانةي سةروةر ثَينجوَيين‬ ‫كة نةك زانسيت ثزيشكي نةخوَيندووة‪ ،‬شةهادةي ديراسة‬ ‫ئيسالمييةكةيشي ن��ات��ةواوة‪ ،‬ه��ةر لةوكاتةي بةبَيئةوةي‬ ‫ئامادةييء شةش خبوَينَيت يةكسةر لةفةقَييةتييةوة خراية‬ ‫زانكؤيةكي سةير لةبةغداد بؤ قؤناغي ض��وارةم بَيئةوةي‬ ‫قؤناغةكاني ثَيشووتريش خبوَينَيت‪ ،‬ئينجا ثَي َ‬ ‫مبلينَ ‪ :‬ض‬ ‫زانكؤيةك لةجيهاندا هةية كةسَيك بةتةعديل شةهادة‪،‬‬ ‫بَيئةوةي ئامادةيي خبوَينَيت خبرَيتة ضواري كؤلَيذ؟ بؤية‬ ‫كةسَيك نيية خوَيندبَييت بةشَيوةيةكي دروستء بَيطومان‬ ‫خوَيندني ئ��ام��ادةي��يء زان��ك��ؤي��ش ه��ؤك��اري ثَيطةيشتين‬ ‫مرؤظة كة ئةم نةيديوة‪ ،‬بؤية كاتَيك نوسينةكاني دةبينيت‪،‬‬ ‫هةستدةكةيت اليةني هزريي الوازةو َ‬ ‫بةلطةكاني الوازن‪،‬‬ ‫تةنيا ئةوةندةية زؤر دةنوسَيت بةهؤي ئةو تةفروغةية كة‬ ‫بةبي كاسبييرت‪ ،‬خةريكي كؤكردنةوةو‬ ‫ثَييكراوةء شةوو رؤذ َ‌‬ ‫لَيكدانيانة‪ ،‬بَيئةوةي بريبكاتةوة ئةم هةموو نوسينانةي تا‬ ‫بةلطةي بةهَيزيان َ‬ ‫ضةندَيك َ‬ ‫لةطةلة‪ ،‬ئةو وائةزانَيت هةتا زؤر‬ ‫بنووسَيت ئيرت َ‬ ‫بةلطةي بةهَيزة‪.‬‬ ‫لةسةر ئةمة تةنها ي��ةك منوونة دةهَينمةوة‪ :‬س��ةروةر‬ ‫ثَينجوَيين ئ� َ‬ ‫�ةل �َي��ت‪“ :‬ل��ةق��ورئ��انء ت��ةف��س�يردا ش����ارةزام”‪.‬‬

‫ج��ارَي��ك لةكؤمَينتَيكدا ك��ة ل��ةالم��ة‪ ،‬ل��ةب��ارةي سولةميان‬ ‫ثَيغةمبةرةوة ‪-‬كاتَيك لةشكرةكةي دةطاتة شارة ميرَ وولةكةو‬ ‫ميرَ وولةيةك قسة بؤ ميرَ وولةكانيرت دةكات‪ ،‬كة بضنة شارة‬ ‫ميرَ وولةكةيانةوة تا سولةميانء لةشكرةكة ثَييانثيانةنينَ ‪،‬‬ ‫لةبةرئةوةي ثَيغةمبةر سولةميان زماني ميرَ وولةي دةزاني‪،‬‬ ‫طوَييلَيبوو ثَيكةني‪ ،‬ئةم بةسةرهاتة سةقافةتَيكي بةربلاَ وي‬ ‫م��وس��ولمَ ��ان��ان��ة‪ ،‬ن��ةك ط���ةورة‪ ،‬مندالاَ نيش زؤرب��ةي��ان ئةمة‬ ‫دةزان��ن‪ -‬س��ةروةر؛ ش��ارةزاك��ةي قورئانء تةفسريو زماني‬ ‫عةرةبي!! نوسيبووي‪“ :‬ياني بةِراسيت قورئان باسي شيت‬ ‫واي كردووة؟ ئةويش لةضريؤكَيكي خورافيا؟‬ ‫ئةزاني ئةو ضريؤكة َ‬ ‫ئةل َي ضي؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ميرَ وولة كردووة؟‬ ‫ئةل َي‪ :‬سولةميان قسةي‬ ‫ناشي َبلينَ ئةمةش زانستية؟‬ ‫ئةم حيكايةتة ضيية؟ َ‬ ‫نةخيرَ ئةوة فؤلكلؤرة‪ ‌،‬جا فؤلكلؤرو موعجيزةي زانسيت‬ ‫كؤئةبنةوة؟‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫شاللاَ قورئان هيض موعجيزةي زانستيي نةبواية بة م‬ ‫َ‬ ‫غةلةتي زانستيي نةبواية‪..‬‬ ‫سولةميان هةر لة مَيذوا ديار نية و َ‬ ‫بةلطة لةسةر بووني‬ ‫َ‬ ‫كردبي‪.”!!! ..‬‬ ‫لةطةل ميرَ وولة‬ ‫نية‪ ..‬ض جاي ئةوةي قسةي‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةم نووسينة َ‬ ‫بةلطةيةكي روون���ة س���ةروةر ن��ة ئاطاي‬ ‫لةقورئانة‪ ،‬نة تةفسري‪ ،‬نة عةرةبييةكةيشى تةواوة‪ ،‬ئةطينا‬ ‫َ‬ ‫هةلةي وا زةقي نةدةكرد كة هةموو كةسَيك هةتا مندالاَ نيش‬ ‫دةزانن لةئايةتةكةدا دةفةرموَيت‪َ[ :‬قاَل ْت مَ ْ‬ ‫نَل ٌة َيا َأ ُّيَها َّ‬ ‫الن ْم ُل]‬ ‫(النمل‪ .)18 :‬واتة‪ :‬ميرَ وولةكة بةميرَ وولةكانيرتي وت‪ ،‬نةك‬ ‫وةك س��ةروةر وا لةئايةتةكة تَيطةيشتووة كة سولةميان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مريوولةكة كردووة!!‬ ‫قسةي‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫هةرضةندة كاتي خؤي كاك (فازل قةرةداغى) وة مَيكي‬ ‫ثِربةثَيسيت داي���ةوةو بلاَ ويشيكردةوة‪ ،‬ئةمة وةلاَ م��ةك��ةي‬ ‫بوو‪(( :‬ئةم كوِرة رؤذب��ةِرؤذ ئةيسةملَينَيت كة نازانَيت نةك‬ ‫تةنها بنووسَيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو نايشزانَيت شت خبوَينَيتةوة‪َ .‬‬ ‫جاري‬ ‫طالتة بةقورئانء َ‬ ‫ئ��ةو ب��ةئ��ارةزووي خ��ؤي َ‬ ‫خةلكي ديندار‬ ‫ئةكات‪ ،‬كةضي داوائةكات كة موناقةشةيبكةن زانستييانة‬ ‫قسةبكرَيت‌و َ‬ ‫طالتةيثَينةكرَيت‪ .‬دوات���ر ب���زامن ض��ؤن ئةو‬ ‫َ‬ ‫ضريؤكةي خوَيندؤتةوة‪َ .‬‬ ‫لةطةل‬ ‫ئةليت‪« :‬سولةميان قسةي‬ ‫ميرَ وولة ك��ردوة”‪ .‬لةضريؤكةكة بةهيض شَيوةيةك سولةميان‬ ‫�ةل م�يروول��ةك��ة ن���ةك���ردووة‪ .‬ئ��ةو ك���وِرة َ‬ ‫ق��س��ةي ل��ةط� َ‬ ‫طالتة‬ ‫َ‬ ‫بة(عةبدوِرةمحان بةدةوي) ئةكاتء َ‬ ‫“لةمندالييةوة‬ ‫ئةلَيت‪:‬‬ ‫ل��ة ق��ورئ��ان رائةمَينم” كةضي ئايةتةكة لةبةردةستَييتء‬ ‫َ‬ ‫هَيشتا ئ� َ‬ ‫ل��ةط��ةل م�يروول��ةدا‬ ‫�ةل �َي��ت‪“ :‬س��ول��ةمي��ان ق��س��ةي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كردووة”‪ .‬ئةوةي باسي قسةية‪ ،‬قسةي ميرَ وولةكةية‬ ‫ميرَ وولةكانيرت كة بضنة َ‬ ‫مالةكانيان‪ ،‬نةوةكو سولةميانء‬ ‫سةربازةكاني تَيكيانبشكَينن بَيئةوةي ئاطايانلَيبَيت‪.‬‬ ‫سةبارةت بةقسةكردني ميرَ وولةكةيش‪ ،‬مةرجنيية وشةي‬ ‫(ق���ال) ل��ةع��ةرةب��ي��دا ب��ةزم��ان ب�َي��ت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ه��ةر ئ��ام��اذةي��ةك‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪139‬‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫بةئةندامي لةش كة مةبةستَيكي هةبَيت قةولة‪ ،‬بؤمنوونة‪:‬‬ ‫ل��ةو ف��ةرم��وودةي��ةي ك��ة ب��اس��ي سةعاتَيكي رؤذي هةيين‬ ‫دةكات‪ .‬راوييةكة َ‬ ‫دةلَيت‪“ :‬ثَيغةمبةر (‪ )h‬بةدةسيت وتي‪:‬‬ ‫بضووكيدةكاتةوة”‪ ،‬واتة‪ :‬ئاماذةيةكي بةدةستيكرد كة ئةو‬ ‫سةعاتة ماوةيةكي ك��ورت دةخايةنَيت‪ .‬منوونة ل��ةوةش‬ ‫زؤرة‪ ،‬ب��ةلاَ م ئةو ك��وِرة كة خؤي َ‬ ‫هةلدةكَيشَيت كة نةحوو‬ ‫صةرف دةزانَيتء عةرةبييةكةي بةهَيزة ئةم شتانة نازانَيت‪،‬‬ ‫ضونكة وادةزانَيت ئةوةندة بةسة رَيزمان بزانرَيت‪ ،‬ئةوةش‬ ‫ئةطةر بيزانَيت‪ ،‬ضونكة كةسَيك خؤي لةشتَيكدا َ‬ ‫هةلكَيشا‬ ‫لةهةموو شتَيكدا وادةك���ات‪ .‬كةواتة‪ :‬ميرَ وولةكة كارَيكي‬ ‫ك��رد ك��ة بةعةرةبيي زةم��ان��ي ثَيغةمبةر (‪ )h‬ه��ةروةك��و‬ ‫قسةكردن وشةي (وتي)ي بؤ بةكاردَيت كة ديارة بةئةندامة‬ ‫هةستيارةكاني بووة‪ ،‬وةك ضؤن دةبينني ميرَ وولة زانياريي‬ ‫ل��ةب��ارةي خ���واردن‌و شوَينةكةي بة(مستشعرات)ي سةري‬ ‫بةميرَ وولةكانيرت َ‬ ‫دةلَيت‪ ،‬كاتَيكيش باسي سولةميان دةكات‪،‬‬ ‫ئةوة قورئان ئةو تةعبرية بةكاردةهَينَيت‪ ،‬ئةطينا خؤي ضيي‬ ‫(وت��ووة) ئةوةيان نازانني‪ ،‬رةنطة تةنها زانياريي هةبووني‬ ‫مةترسيي داب �َي �ت‌و ل��ةوان��ةش��ة ج��ؤري مةترسيي داب�َي��ت‪.‬‬ ‫بةهةرحال ئةو ميرَ وولةية لةو كوِرة زؤر َ‬ ‫َ‬ ‫عاقلرتة‪ .‬بِروابكةن‬ ‫ئةطةر ئةو بوواية دةضووة ذَير مسي ئةسثةكةي سولةميان‪،‬‬ ‫بةلاَ م خوا رةمحي بةميرَ وولةكان ك��ردووة‪ ))...‬ئينجا ئةطةر‬ ‫بَييتء َ‬ ‫هةلةكانيرتي باسبكةيت لَينابيتةوة‪ ،‬سةرةجنام‬ ‫ئةوةت بؤ دةردةكةوَيت ئةم كابراية بةحوكمي تةفةروغةكةي‬ ‫نةك َ‬ ‫بةلطةي بةهَيز‪ ،‬بةنووسينة زؤرةكاني سةرجني هةندَيك‬ ‫ساويلكةي بؤ خؤي راكَيشاوة‪.‬‬ ‫ل��ةب��ةرئ��ةوةي ل�رَ​َي�ةدا طفتوطؤكة ل��ةس��ةر ئ��ةو وَينةيةية‪،‬‬ ‫ك تَيبيين دةخ��ةم��ةِروو سةبارةت بةو طومانةي كة‬ ‫هةندَي ‌‬ ‫َ‬ ‫دةلينَ ‪ :‬قورئان نةيفةرمووة‪( :‬شي‌ء مثل علقة)‪.‬‬ ‫ل���ةوةلاَ م���دا َ‬ ‫دةل��َي��م‪ :‬ق��ورئ��ان كتَييب رَينماييةو كتَييب‬ ‫زانستيي رووت نيية باس لةهةموو زانستةكان بةدرَيذي‬ ‫بكات‪ ،‬ئةو ئاماذة زانستيانةيش كة لةقورئاندا هةن‪ ،‬يةكَيك‬ ‫لةئاماجنةكاني ئةوةية كة بزانرَيت ئةم زانيارييانة خوداينيء‬ ‫دواتر كة َ‬ ‫دلنيابوون ئةم كتَيبة بةنيطا هاتووة‪ ،‬فةرمانبةردارو‬ ‫طوَيِر َ‬ ‫ايةلي وتةكاني بن كة سةرةجنام بةختةوةري دونياو‬ ‫سةرفرازيي دواِرؤذ بةدواي خؤيدا دةهَينَيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫قورئاني ثريؤز نةك لةباسة زانستييةكاندا بةلكو لةهةموو‬ ‫داِرشتنةكانيدا بةشايةتيي هةموو شارةزايان لةبةرزترين‬ ‫ئاسيت رةوانبَيذيداية‪ ،‬رووي��ةك��ي رةوانبَيذييش ئةوةية‬ ‫لةكةمرتين وشةدا جوانرتينء دروسترتين واتا ببةخشَيت‪،‬‬ ‫ثَيغةمبةر (‪ )h‬دةفةرموَيت‪« :‬أوتيت جوامع الكلم”‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫كؤكراوةي وشةكامن ثَيدراوة‪ ،‬زانايان لةبارةي واتاي ئةم‬ ‫فةرموودةيةوة َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪« :‬يعين القرآ‌ن‪ ،‬بقرينة قوله‪ :‬بعثت‪،‬‬ ‫والقرآ‌ن هو الغاية يف إجياز اللفظ‪ ،‬وإتساع املعاني”‪ .‬واتة‪:‬‬ ‫قورئاني ثَيدراوة كة لةوثةِري كورتيي دةربِرينء فراوانيي‬ ‫‪140‬‬

‫واتاداية‪.‬‬ ‫لةمةوة رووندةبَيتةوة كة دةربِرينةكاني قورئان كورتن‪،‬‬ ‫ب��ةلاَ م زؤرترينء راسترتين وات��ا دةبةخشن‪ ،‬هةر بؤية زؤر‬ ‫ئاسايية وش��ةي��ةك ل��ةق��ورئ��ان��دا ه��ةب�َي��تء ض��ةن��د وات��اي��ةك‬ ‫ببةخشَيتء هةموويشيان راستنب‪ ،‬كة منوونةكان زؤرن‪،‬‬ ‫ل��ةس��ةر ئ��ةم��ة‪ ،‬ي���ةك من��وون��ة دةه �َي��ن��م��ةوة‪ ،‬خ���واي ط���ةورة‬ ‫ري َس َحابًا] (الروم‪:‬‬ ‫اح َف ُتِث ُ‬ ‫الرَي َ‬ ‫دةفةرموَيت‪[ :‬اللهَُّ الَِّذي ُي ْرِس ُل ِّ‬ ‫‪ .)48‬ليرَ ةدا ثةيوةنديي با و هةور خواي طةورة بةوشةيةك‬ ‫بةيةكيان دةبةستَيتةوة كة (تثري) ة‪ ،‬وشةي (تثري) لةزماني‬ ‫عةرةبيدا بة دوو واتا هاتووة‪( -1 :‬اإلظهار)‪ :‬دةرخسنت‪-2 .‬‬ ‫(التهييج)‪ :‬جولاَ ندنء وروذاندن‪.‬‬ ‫زانايان َ‬ ‫دةلي‪ :‬با‪ ،‬هةم هؤكاري ورووذاندني هةورةكانةو‬ ‫هةم هؤكاري دةرخستنيانة‪ ،‬ئةطةر بوترَيت‪( :‬الرياح تهيج‬ ‫السحاب) يان بوترَيت‪( :‬الرياح تظهر السحاب) هةردووكيان‬ ‫راس�تن‪ ،‬ب��ةلاَ م تةنيا اليةنَيكي ثةيوةندييةكة دةبةخشَيت‪،‬‬ ‫ل��ةب��ةرئ��ةوة هةتا وات��اي زياتر ببةخشَيت‪ ،‬دةب�َي��ت َبلَيني‪:‬‬ ‫“الرياح تهيج السحاب وتظهره”‪ .‬لةم كاتةيشدا دةربِرينةكة‬ ‫درَيذدةبَيتةوة‪ ،‬بؤية راسترتين دةربِرين وشةكةي قورئانة كة‬ ‫(تثري)ة‪ .‬ليرَ ةدا دةثرسني؟ كاتَيك تةفسريزاناني ثَيشني ئةم‬ ‫وشةيةي قورئان لَيكدةدةنةوة‪ ،‬دةبَيت كام واتايان َ‬ ‫هةلبذَيرن؟‬ ‫بَيطومان واتاي جولاَ ندن َ‬ ‫هةلدةبذَيرن‪ ،‬هؤيةكةيشي ئاسانةء‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةي زماني خؤيان بووةو زانيويانة ئةم‬ ‫ئةوةية كة‬ ‫لاَ‬ ‫وشةية دوو وات��ا دةطةيةنَيت‪ ،‬ب��ة م وات��اي دةرخستنيان‬ ‫باسنةكردووة‪ ،‬ضونكة زانسيت ئةو كاتة نةطةيشتبووة ئةو‬ ‫راستييةي كة باكان دةبنة هؤي دةركةوتين هةورةكان‪.‬‬ ‫ئينجا لةباسكردني قؤناغةكاني كؤرثةلةدا قورئاني ثريؤز‬ ‫نوي بةكاردةهَينَيت كة لةكةمرتين‬ ‫ضةندين زاراوةو دةربِريين َ‌‬ ‫وشةو دةربِريندا زؤرترينء راسترتين واتا ببةخشن‪ ،‬با ليرَ ةدا‬ ‫وشةي (علقة) وةربطرين‪ ،‬كة لةزماني عةرةبيدا بةضةندين‬ ‫واتا هاتووة‪ ،‬لةوانة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -1‬ثَيوةنووسانء هةلواسني بةشتَيكةوة‪.‬‬ ‫‪ -2‬خوَيين وةستاو‪.‬‬ ‫‪ -3‬خوَيين تةِر‪.‬‬ ‫‪ -4‬كرمي زةروو‪.‬‬ ‫ل��ةم ق��ؤن��اغ��ةدا ك��ؤرث��ةل��ة دي��ارت��ري��ن رووداو ك��ة تيايدا‬ ‫روودةدات دةتوانني َبلَيني واتاي وشةكاني (علقة)ية‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫مندالدانةوة دةنووسَيت‪ ،‬هةروةها سوِري خوَين‬ ‫بةديواري‬ ‫دروستدةبَيت‪ ،‬ب��ةلاَ م نةكةوتؤتة َ‬ ‫جولةو وةس��ت��اوة لةطةلَ‬ ‫ئةوةي خوَينةكة تةِرة‪ ،‬ثاشان شَيوةي كؤرثةكة لة (نطفة)وة‬ ‫كة خِرو طؤيية درَيذو الكَيشةيي دةبَيتةوة تا شَيوةي زةروو‬ ‫وةردةطرَيت‪.‬‬ ‫لةكتَييب (جواهر البالغة‪ /‬سيد أمحد اهلامشي‪ ،‬طبعة‬ ‫دار الفكر‪ ،‬سنة‪ ،1994 :‬ص‪ 234:‬و‪) 240‬دا َ‬ ‫دةل �َي��ت‪:‬‬ ‫“بةهَيزترينء رةوانبَيذيرتين ب���ةراوردك���ردنء وَيضواندن‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫(ت��ةش��ب��ي��ه) ئ���ةوةي���ة ك��ة ئ���ام���رازي ت��ةش��ب��ي��ه��ةك��ةو رووي‬ ‫شوبهاندنةكة (وج��ه الشبه) البرابَيت‪ ،‬بؤمنوونة‪ ،‬ئةطةر‬ ‫َبلَيني‪( :‬علي كاألسد ‪-‬أو مثل أسد‪ -‬يف الشجاعة)‪ ،‬ئةطةر‬ ‫ئامرازي شوبهاندنةكة (كاف‪ ،‬مثل) الببةينء َبلَيني‪( :‬علي‬ ‫أس ٌد يف الشجاعة)‪ .‬ئةوا رةوانبَيذتردةبَيت‪ ،‬خؤ ئةطةر رووي‬ ‫شوبهاندنةكةيش البربَيت‪ ،‬رةوانبَيذييةكةي زياتردةبَيت‪،‬‬ ‫واتة َبلَيني‪( :‬علي أسدٌ)‪ .‬لةبةرئةوة كة بةراوردَيك كراو ئامرازو‬ ‫رووي شوبهاندنةكة البرابوو‪ ،‬ئةوةناطةيةنَيت وةسفكراوةكة‬ ‫خؤي ئةو شتةية‪ ،‬بؤمنوونة َبلَيني‪( :‬علي أسدٌ)‪ .‬واتة‪ :‬عةلي‬ ‫خ��ؤي ئ� َ‬ ‫�اذةل��ي ش�رَ​َي�ة!! ه��ةرواي��ش كة دةوت��رَي��ت‪ :‬كؤرثةلة‬ ‫بةراوردكراوة بة(علقة) واتاي وانيية كؤرثةلةكة زةرووة‪.‬‬ ‫ئينجا شتَيكيرتي طرنط كة ثَيويستة باسبكرَيت‪ ،‬ئةوةية‬ ‫كاتَيك طومانكاران َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪ :‬نابَيت وش��ةي (علقة) بةواتاي‬ ‫زةروو لَيكبدرَيتةوة ضونكة بةِراي ئةوان ئةطةر والَيكدرايةوة‬ ‫ئ��ةوا وات��اك��ةي دةبَيتة ئ��ةوةي كؤرثةلةكة زةرووة‪ ،‬دي��ارة‬ ‫ئةوةيش َ‬ ‫هةلةية خؤ كؤرثةلة زةروونيية‪ ،‬وةلاَ مي ئةمةيش‪،‬‬ ‫وةك بةشَيكي ل��ةس��ةرةوة دراي���ةوة‪ ،‬بةشَيكيرتي ئةوةية‪:‬‬ ‫كة زانايان لةداناني وشةيةك (زاراوةي���ةك) بؤ قؤناغَيكي‬ ‫كؤرثةلة‪ ،‬ياساي تايبةتيان هةية‪ ،‬هةتا زاراوةيةكي طوجناو‬ ‫بؤ هةر قؤناغَيكي كؤرثةلة دابنينَ ‪ ،‬بةجؤرَيك لةقؤناغي ثَيش‬ ‫خؤيء دواي خؤي بةئاساني جيايبكاتةوةو دووريبخاتةوة‬ ‫لةبةيةكداضوون‪ ،‬ئةو ياسايانةيش ئةمانةية‪:‬‬ ‫‪ -1‬دةبَيت وةسفي رووكةشةكةي بكات‪.‬‬ ‫‪ -2‬دةبَيت ئةو كردارانةي لةهةر قؤناغَيكدا رودةدةن‪،‬‬ ‫تَييدا رةنطبدةنةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -3‬دةب �َي��ت دوورب �َي��ت ل��ةب��ةي��ةك��داض��وونء تَيكةلكردن‬ ‫لةسةرةتاو كؤتاييةكةيدا‪.‬‬ ‫وةرط�يراوة لةلَي َ‬‫كؤلينةوةي هاوبةشي (ثرؤفسؤر كيث‬ ‫م��ؤر‪ ،‬عةبدوملةجيد زيندانيء د‪ .‬موستةفا ئةمحةد) كة‬ ‫لةكؤنطرةي ئيعجازي زانستيدا ثَيشكةشيانكردووة‪.-‬‬ ‫بةثَيي ئ��ةو َ‬ ‫ئالؤزيية زؤرةي لةقؤناغةكاني كؤرثةلةي‬ ‫مرؤظدا هةية‪ ،‬كة لةماوةي طةشةكردنةكةيدا طؤِرانكاريي‬ ‫ب��ةردةوام��ي بةسةردادَيت‪ ،‬زانايان لةِرَيكخستين طةشةي‬ ‫كؤرثةلةدا بؤ ضةند قؤناغَيك بةرةو رووي دذوارييء طرفت‬ ‫بوونةوة‪ ،‬هةربؤية ئةم ياسايانةيان دانا تا لةجياكردنةوةي‬ ‫قؤناغةكاندا سةركةوتووبن‪.‬‬ ‫منونةيةك لةسةر ئةوة‪ :‬لةقؤناغي سةرةتاي كؤرثةلةدا‬ ‫دواي ثيتاندني هَيلكة‪ ،‬زانايان زاراوةي (‪)Morula‬يان بؤ‬ ‫دانا‪ ،‬كة واتاي (توو) دةطةيةنَيت‪ ،‬ئةويش لةبةرئةوةية كة‬ ‫لةو قؤناغةدا كؤرثةلة كةمَيك شَيوةي توو وةردةطرَيت‪ ،‬ئايا‬ ‫دةكرَيت َبلَيني ضؤن كؤرثةلة بةتوو ناودةبرَيت‪ ،‬ئايا كؤرثةلة‬ ‫تووة؟!‬ ‫لاَ‬ ‫َ‬ ‫ئايا دةبَيت بلَيني ئةم قؤناغة شلة‪ ،‬بة م توو شل نيية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةهةلةداضوون‪ ،‬يان رةنطي توو‬ ‫لةبةرئةوة زانايان‬ ‫لةطةل‬

‫رةنطي ئ��ةم قؤناغةدا ج��ي��اوازة‪ ،‬بَيطومان زان��اي��ان ئةطةر‬ ‫وشةيةكي ديكةيان بدؤزيايةتةوة كة هةم شَيوةي دةرةوةو‬ ‫كرداري ناوةوةو بةجؤرَيك لَيكضووني زياتري هةبوواية بةو‬ ‫قؤناغة‪ ،‬بَيطومان ئةو وشةيةيان دادةن��ا‪ ،‬بةلاَ م كاتَيك ئةو‬ ‫ياسايانةيان دانا بؤ ناوناني هةر قؤناغَيك‪ ،‬ئايا بؤ هةموو‬ ‫قؤناغَيك زاراوةي وا دةدؤزرَيتةوة هةموو ياساكةي بةسةردا‬ ‫جَيبةجَيببَيت؟ بَيطومان نةخيرَ ‪ ،‬بةلاَ م َ‬ ‫هةولدةدةن زاراوةيك‬ ‫بَيت باشرتين بَيت‪ ،‬ه��ةروا زاراوةي ت��ؤو )‪ (Sperm‬يان‬ ‫هَيلكة )‪...(Ovum‬تاد‪ .‬ئايا ئةو زاراوانة َ‬ ‫هةلةن لةبةرئةوةي‬ ‫ضوَينراون بةو شتانة؟!‬ ‫َ‬ ‫ كاتَيك يةكَيكي وةك ثرؤفيسؤر م��ارش��ال جؤنسن‪،‬‬‫ك��ة زان��اي��ةك��ي جيهانييةو س��ةرؤك��ي ب��ةش��ي ت��وَي��ك��اريء‬ ‫ب��ةِرَي��وةب��ةري ثةميانطةي (دان��ي��ال)ة ل��ةزان��ك��ؤي (تؤماس‬ ‫جيفرسؤن) لةفالدلفياي وياليةتة يةكطرتووةكاني ئةمريكا‪،‬‬ ‫ثاش ئ��ةوةى زاراوة قورئانييةكاني بؤ باسكرا‪ ،‬لةبةردةم‬ ‫هةلساو لَي َ‬ ‫زاناكانيرتدا َ‬ ‫كؤلينةوةكةي لةسةر ئيعجازي زاراوة‬ ‫قورئانييةكان ثَيشكةشكرد‪ ،‬كة لةيةكَيك لةوتةكانيدا وتي‪:‬‬ ‫‪[Summary]: “The Quran describes not‬‬ ‫‪only the development of external form,‬‬ ‫‪but emphasizes also the internal stages, the‬‬ ‫‪stages inside the embryo, of its creation and‬‬ ‫‪development, emphasizing major events‬‬ ‫‪recognized by contemporary science”.‬‬ ‫وات���ة‪ :‬ل��ةِراس��ت��ي��دا جطة ل���ةوةي ق��ورئ��ان راظ���ةي قؤناغة‬ ‫دةرةكييةكاني ك��ردووة‪ ،‬جةخيت لةسةر ئةو قؤناغانةيش‬ ‫ك��ردؤت��ةوة كة لةكاتي دروستبوونء طةشةكردندا بةسةر‬ ‫ن���اوةوةي كؤرثةلةدا دَي��ن‪ ،‬ئةمةيش بؤ جةختكردنةوةية‬ ‫لةسةر ئةو رووداوة سةرةكييانةي زاناكاني ئةمِرؤ شارةزاي‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ئةمةيش لينكي وتةكةيةتي بةظيديؤ‪:‬‬ ‫‪http://www.youtube.‬‬ ‫_‪com/watch?feature=player‬‬ ‫!‪embedded&v=oVAF1y-nvCM#‬‬ ‫ يةكَيكي دي��ك��ة لةبةناوبانطرتين زان��اك��ان��ي جيهان‬‫ل��ةك��ؤرث��ةل��ةزان��ي��دا (ثرفيسؤر كيث م��ؤر) ل��ةب��ارةي زاراوة‬ ‫قورئانييةكانةوة ب��ؤ قؤناغةكاني ك��ؤرث��ةل��ة‪ ،‬لةبةرضاوي‬ ‫سةدان زاناي جيهاني وتي‪:‬‬ ‫‪- “Because the staging of human embryos‬‬ ‫‪is complex, owing to the continuous‬‬ ‫‪process of change during development, it is‬‬ ‫‪proposed that a new system of classification‬‬ ‫‪could be developed using the terms‬‬ ‫‪mentioned in the Quran and Sunnah. The‬‬ ‫‪proposed system is simple, comprehensive,‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪141‬‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫‪and conforms with present embryological‬‬ ‫‪knowledge”.‬‬ ‫واتة‪ :‬بةهؤي ئةو طؤِرانة بةردةوامانةي بةسةر كؤرثةلةدا‪،‬‬ ‫كؤلينةوةي‌قؤناغةكاني طةشةكردني كؤرثةلة َ‬ ‫دَين لَي َ‬ ‫ئالؤزة‪،‬‬ ‫�وي بؤ جياكردنةوةي‬ ‫لةبةرئةوة دةك��رَي��ت سيستمَيكي ن� َ‌‬ ‫قؤناغةكان بنياتبنرَيت‪ ،‬ئةويش بةبةكارهَيناني ئةو زاراوةو‬ ‫ضةمكانةي كة لةقورئانء سوننةتدا باسيانكراوة‪ .‬بَيطومان‬ ‫ئ��ةم سيستمة نوَييةيش بةئاسانيي تَيطةيشنتء وردي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل زانسيت كؤرثةلةزانيي‬ ‫جيادةكرَيتةوة‪ .‬زياد لةوةيش‬ ‫ئةمِرؤدا رَيكدةكةوَيت‪.‬‬ ‫‪“The intensive studies of the Quran and‬‬ ‫‪Hadith in the last four years have revealed a‬‬ ‫‪system of classifying human embryos that is‬‬ ‫‪amazing since it was recorded in the seventh‬‬ ‫‪century A.D… the descriptions in the Quran‬‬ ‫‪cannot be based on scientific knowledge in‬‬ ‫…”‪the seventh century‬‬ ‫كؤلينةوة ضِروثِرةكاني ئةم ضوار َ‬ ‫واتة‪ :‬لَي َ‬ ‫سالةي دوايي‬ ‫دةرياخنست كة قورئانء فةرموودة ئاميرَ ي ثؤلَينكردني‬ ‫قؤناغةكاني كؤرثةلةي مرؤظايةتني‪ .‬كة ئةوةيش جَيطةي‬ ‫سةرسامية‪ ،‬ضونكة ئةو زانيارييانة لةسةدةي حةوتةمدا‬ ‫تؤماركراون‪ ..‬ئةمةيش ئةوة دةطةيةنَيت كة وةسفكردني‬ ‫كؤرثةلةي مرؤظايةتي لةقورئاني ثريؤزدا ناطوجنَيت لةسةر‬ ‫مةعريفةي زانستيي سةدةي حةوتةم بنياتنرابَيت‪.‬‬ ‫ئةمةيش لينكي وتةكاني ئةو ثرؤفيسؤرةية بةظيديؤ‪:‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/‬‬ ‫‪watch?feature=player_embedded&v=ywfB‬‬‫�‪OqBRww‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/‬‬ ‫�‪watch?v=PJefjhpR1Ds‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/watch?v=upa4BSH‬‬ ‫‪7ua4&feature=related‬‬ ‫ ه��ةن��دَي��ك ل��ةط��وم��ان��ك��اران َ‬‫دةل �َي��نَ ‪ :‬ئ���ةم ث��رؤف��ي��س��ؤرة‬ ‫ه� خَ‬ ‫�ةل��ةت��اوة‪ ،‬ل��ةوةلاَ م��دا َ‬ ‫�ةل� َ‬ ‫دةل �َي��م‪ :‬ئايا ض ه��ؤك��ارَي��ك هةية‬ ‫لةثشت ثَيويستبووني خَ‬ ‫هةل َ‬ ‫ةلةتاندني ئ��ةو ثزيشكةوة‬ ‫لةكاتَيكدا ئةو خؤي كةسَيكى ناسراوي بواري ثزيشكييةو‬ ‫مامؤستاي زانكؤيةو دانةري كتَييب )طةشةكردني مرؤظة)‬ ‫كة بؤ ضةندين زمان وةرط�ِرَ​َي�راوة؟ ديارة كةسَيكي ناسراوو‬ ‫مامؤستاي زانكؤ كة هةزاران دانة لةكتَيبةكةي فرؤشرابَيت‬ ‫ثَيويستيشي بةثارة نيية ئةمة لةكاتَيكدا كة ئ��ةو ثياوة‬ ‫تةمةني نزيكةي (‪َ )60‬‬ ‫سالةو بابايةكي رؤذئاواييةو زياتر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوة دةِروات ثَيويستيي بةدةركةوتن نةبَيت ‪-‬كة‬ ‫خؤي ثَيشرت دةركةوتووة‪ -‬وةك ضؤن هةندَيكي الي خؤمان‬ ‫ديارننيء بةئةجنامداني كاري نةشياوو ناقؤل طةرةكيانة‬ ‫‪142‬‬

‫دةربكةونء بناسرَين‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪) :‬كيث م� َ�ور) ش��ارةزاي زماني عةرةبي نيية بؤية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ياخنةلةتاندووة‪ .‬ئةم قسةية كاتَيك راستة كة بؤ واتاي‬ ‫هةل‬ ‫َي�ان���ي ن��اِراس�تي ب��ؤ ك��راب�َي��تء‬ ‫وش��ة قورئانييةكان وةرط� رَِ‬ ‫ثَييوترابَيت واتاي ئةم وشةية ئةوة دةطةيةنَيت‪ ،‬بؤمنوونة‬ ‫ثَي َ‬ ‫يبلينَ ‪( :‬نطفة أم��ش��اج) وات��اي (ت���ووة)‪ ،‬ئةويش هَيندة‬ ‫خ��ؤش��ب��اوةِرب �َي��ت خ�رَ​َي�ا ئ��ةو قسةية بةجيهان بطةيةنَيت‬ ‫ل��ةك��ؤن��ط��رةك��ان��داء ل���ةب���ةردةم زان����ا ب��ةن��اوب��ان��ط��ةك��ان��ي�تري‬ ‫كؤرثةلةزانيدا ئاشكرايبكات! لةبةرئةوة ئةم طومانة جطة‬ ‫لةقسةيةكي بَيبنةما هيضيرت نيية‪.‬‬ ‫بؤمنوونة لةواتاي وشةي (علقة)دا كاتَيك واتاكاني وشةي‬ ‫(علقة)ي ثيشاندرا‪ ،‬واتايةكي بةدرؤ ثَيوترابَيت كة لةزماني‬ ‫عةرةبيداو لة (لسان العرب) و (معجم)ةكاندا نةهاتبَيت‪،‬‬ ‫بَيطومان نةخي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ثاشان (كيث مؤر) مرؤظَيكي لَيكؤلةرة ئةطةر عةرةبييش‬ ‫ن��ةزان �َي��ت‪ ،‬ت��وان��اي ط��ةِران��ي دوو ف��ةره��ةن��طء س��ةرض��اوةى‬ ‫زم��ان��ةوان��ي��ي ه��ةي��ة ت��ا ب��زان �َي��ت وات����اي ئ���ةو وش��ان��ةي كة‬ ‫ثَييوتراوة ضيية‪( ،‬كيث مؤر) كاتَيك ب��ةراوردي كؤرثةلةي‬ ‫بة زةروو كرد‪ ،‬لةضةندين كؤنطرةدا لةبةردةم دةيان زاناي‬ ‫ئةو ب��وارةدا باسيدةكرد‪ ،‬باشة ئةطةر ئةو خَ‬ ‫هةل َ‬ ‫ةلةتابوو‪،‬‬ ‫ب��ؤض��ي ك��ةس��ي��ان ه� َ‬ ‫�ةل��ن��ةس��اي��ةوةء ب�َ�ل �َي��ت‪ :‬ئ��ةم��ان��ةي تؤ‬ ‫َ‬ ‫دةيلَييت راستنني؟‪ ،‬بةثَيضةوانةوة ئةو توانيويةتي ضوار‬ ‫لةثرؤفيسؤرة جيهانييةكانيرتي ئةو بوارة‪ ،‬قةناعةتثَيبكاتء‬ ‫ئةوانيش بةشداريي لةنيشانداني ئيعجازةكاني قورئانء‬ ‫سوننةت لةكؤرثةلةدا بكةنء لةكؤنطرةكاندا بةبةرضاوي‬ ‫زانايانةوة طةورةيي قورئان لةو بوارةدا باسبكةنء دواتريش‬ ‫لَي َ‬ ‫كؤلينةوةكانيان بكرَيتة كتَيبء بلاَ وببَيتةوة‪ .‬سةيري ئةم‬ ‫لينكانة بكة‪:‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/watch?v=zj96vV‬‬ ‫�‪TBU9o&feature=relmfu‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/watch?v=RU3MHt‬‬ ‫‪lEkeA&feature=relmfu‬‬ ‫ل��ةدوو توَيي كتَييب ن��او ئ��ةم لينكةدا لَي َ‬ ‫كؤلينةوةكان‬ ‫باسكراون‪:‬‬ ‫‪http://www.islamhouse.com/p/339047‬‬ ‫ ‪-‬ئايا ئ��ةو زانايانةيش ه� خَ‬ ‫�ةل� َ‬ ‫�ةل��ةت�َي��ن��راون؟! ئايا هيض‬ ‫كةسيان ‪-‬ك��ة ثَيشةنطن ل��ةو ب����وارةدا‪ -‬ن��ةي��ان��دةزان��ي كة‬ ‫كؤرثةلة ل��ةزةروو ناضَيت‪ ،‬يان لةشتَيكي ج��وراو ناضَيت‪،‬‬ ‫ي���ان ئ���ةو ه��ةم��وو وةس��ف��ان��ةي ق���ورئ���انء س��ون��ن��ةت ك��ة بؤ‬ ‫كؤرثةلةي كردووةو دةيان زانياري دةبَيت‪ ،‬بؤضي يةكَيكيان‬ ‫ل��ةك��ؤن��ط��رةك��ان��دا ه� َ‬ ‫�ةل��ن��ةس��اي��ةوة ي���ان دواي ك��ؤن��ط��رةك��ان‬ ‫َ‬ ‫ئاشكرايبكات ئةو زانيارييانة َ‬ ‫كؤمةلي كةم‬ ‫هةلةن؟ ئايا‬ ‫زان��س�تي ع���ةرةب‪ ،‬ك��ة لةشةبةكةي موحليديين ع���ةرةبء‬ ‫شةبةكة موحليدةكانيرتدا ه��ةن‪ ،‬زاناترن لةم ثسثؤِرانةي‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫و َينةى ذمارة ‪2‬‬

‫بواري كؤرثةلة؟ تا ئةم طومانانة بآلوبكةنةوةو كةساني الي‬ ‫خؤيشمان قسةكانيان َبلَينةوةو بؤيان وةربطيرَِن‪.‬‬ ‫ئ��ةم لينكةى خ����وارةوة ل�َي��ك� َ‬ ‫�ؤل��ي��ن��ةوةك��ةي (ك��ي��ث م� َ�ور)‬ ‫ة‪ ،‬كة بةتةنيا ثَيينةوتراوة (علقة) وات��اي زةرووة‪ ،‬هةموو‬ ‫واتاكانيرتيش خؤي باسيدةكات‪ ،‬خؤت سةيري ظيديؤكان‬ ‫بكة‪:‬‬ ‫‪http://haiv.org/test/?p=2633%D8%A6%DB‬‬ ‫‪%95%D9%85%DB%95‬‬ ‫ ئةمةيش لينكي لَي َ‬‫َ‬ ‫(مارشال جؤنسن)ة‪:‬‬ ‫كؤلينةوةكةي‬ ‫‪http://haiv.org/test/?p=2164‬‬ ‫ ئينجا ئةوان باوكي ئةم زانستةن‪ ،‬ئةطةر ئَيوة خؤتان‬‫لةمانة بةشارةزاتر دةزان��ن ئةوة قسةمان نيية‪ ،‬بؤ داناني‬ ‫زاراوةيةك زاناكاني كؤرثةلة دةطةِرَين بؤ ناوَيك تا زؤرترين‬ ‫ياسا بيطرَيتة خؤي‪ ،‬وةك ثَيشرت باسي ياساكامن كرد‪ ،‬ئينجا‬ ‫ئ��ةو ثرؤفيسؤرانة ئيشي خؤيانةء باشرت دةزان���ن كاتَيك‬ ‫َ‬ ‫لةطةل واتاكاني هةر وشةيةكدا‬ ‫وشةكاني قورئانيان ثَيوتن‬ ‫زانييان ئةو زاراوانةي قورئان وردترين وةسفي قؤناغةكةن‪،‬‬ ‫ه��ةر بؤية توشي س��ةرس��وِرم��ان ب��وون ل��ةو ئاستة ب��ةرزةي‬ ‫خؤيانداو دةستيانكردة وت��اردان لةسةر وشةكاني قورئان‬ ‫دةربارةي كؤرثةلة‪.‬‬ ‫وةآلمى دكتؤر كاوة بؤ طومانةكانى سةروةر ثَينجوَينى‪:‬‬ ‫س���ةرةت���ا دووب������ارة ن��ةزان��ي��ي خ���ؤت دووث���ات���ك���ردةوة‪،‬‬ ‫كاتَيك لةمةبةستى وَينة هَيَلكارييةكة تَينةطةيشتوويت‪،‬‬ ‫كة نة ل��ةدوورو نة لةنزيك ثسؤِرييت‪-‬ضونكة لةزانستدا‬ ‫تَييدانيية‪ -‬وَينةى هَيَلكاري‪ ،‬روونكردنةوةى وَينةو دياردة‬

‫راستةقينةكانة كة لةوانةية لةالى كةسانى ناثسثؤِر وَينةى‬ ‫راستةقينة ئاشكرانةبَيتء لةوردةكارييةكانى تَينةطةن‪،‬‬ ‫س��ةب��ارةت ب��ةو وَينةيةى كة دام��ب��ةزان��دووة هَيَلكارييةكى‬ ‫روون��ك��ةرةوةى َ‬ ‫شكلى دةرةوةى كؤرثةلةية ‪-‬وردت��ر َبلَيني‬ ‫لةسةرةوة طرياوة نةك لةالوة‪ -‬وةك ثرؤفيسؤر (كيث مؤر)‬ ‫‪(Diagrammatic‬دا َ‬ ‫دةلَيت‪The Developing :‬لةكتَييب‬ ‫‪Sketches of dorsal‬‬ ‫‪views of the embryonic disc showing how‬‬ ‫‪it lengthens and changes shape during the‬‬ ‫)‪third week ... chapter 4-page 57‬‬ ‫وات���ة‪ :‬وَي��ن��ةي��ةك��ى ه�َي�َ�ل��ك��اري��ي رووى ثشيت خةثلةى‬ ‫ك��ؤرث��ةل��ةي��ة ك��ة ثيشانى دةدات ض���ؤن ش��ك�َ�ل��ى ك��ؤرث��ةل��ة‬ ‫درَي��ذدةب �َي��تء دةط��ؤِرَي��ت لةهةفتةى سَييةميدا‪ ،‬كة ئةمة‬ ‫روخ���س���ارى دةرةوةي������ة ن���ةك وةك ت���ؤى (ث���س���ث���ؤِر!!!) كة‬ ‫لةثرؤفيسؤر م��ؤر زياتر لَييتَيطةيشتوويت!!! َ‬ ‫دةلَييت‪:‬‬ ‫ثَيكهاتةى ن��اوةوةي��ة‪ .‬ب��ةِرَي��زم كؤرثةلة ل��ةم س��ةرةت��اي��ةدا‬ ‫ن����اوةوةى تةنها ضينَيك خ��ان��ةى ت���رةو طؤِرانكارييةكان‬ ‫لةدةرةوة بؤ ناوةوة دةستثَيدةكةن‪ .‬سةيري (وَينةى ‪ )2‬بكة‪.‬‬ ‫ث��اش��ان ك��اك��ة س���ةروةر خ��ؤى ل�َي��ك��ردووي��ن بةثسثؤِرى‬ ‫ك��ؤرث��ةل��ةزان��ى!و وردةك��اري��ي��ةك��ان��ى ط��ؤِران��ك��اري��ي لةشي‬ ‫كؤرثةلةمان بؤ باسدةكات‪ ،‬جطةلةوةى ه� َ‬ ‫�ةل��ةى ط��ةورةى‬ ‫كردووةء تةنها وةك رؤذنامة ئةم بابةتةى لةشوَينء سايتى‬ ‫تر َ‬ ‫نةقلكردووة‪ ،‬بَيئةوةى لةماناكةيشي تَيبطات‪ ،‬كة دةبوواية‬ ‫رووى نةهاتاية باسي وابكات كة ئةو لةبوارةكةى خؤيشيدا‬ ‫هةلدةكَيشَيت ‪-‬توَيذةر لةبواري لَي َ‬ ‫كة خؤي ثَيوة َ‬ ‫كؤلينةوةى‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪143‬‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫ئاييين‪ /‬ئيسالمي‪ -‬بةحاأل شارةزاييةكى رووكةشيي هةيةو‬ ‫كةوتووةتة َ‬ ‫هةلةى زؤر ط��ةورةوة كة ناتوانَيت ثاساويشي‬ ‫ب��ؤ ب��ه�َي��ن�َي��ت��ةوة‪ ،‬ك��ة وةآلم���ةك���ةى ك���اك ف��ازي��ل ق��ةرةداغ��ى‬ ‫دةكةينة منوونة‪“ :‬س��ةروةر ثَينجوَيين وةك نووسةرَيكي‬ ‫ب���ازاِري باسي ثَيغةمبةر (‪)h‬و ئةشكةجنةدان دةك��ات”‬ ‫كة تَييدا هاتووة‪“ :‬ئةم بابةتةي سةروةريش كة خوَينةرة‬ ‫داماوةكاني وادةزان��ن لَي َ‬ ‫كؤلينةوةي خؤيةتي‪ ،‬لةضةندين‬ ‫شوَين َ‬ ‫بالوبؤتةوةو س��ةروةر باسةكاني َ‬ ‫نةقلكردووةو بةو‬ ‫َ‬ ‫نةقلةو بةقسةكاني سةملاندوويةتي ضةند نةشارةزايةو‬ ‫تةنانةت ناوي سةرضاوةي نووسيوة كة سةملاندوويةتي‬ ‫نةخيوَيندوونةتةوةو نووسينةوةيان تةنها بؤ سةرسامكردني‬ ‫ئةو خوَينةرة داماوانةية ‪ ...‬نيشانةيةكيرتي نةزانييةكةي‬ ‫ئ��ةوةي��ة ه��ةر لةكؤمَينت َ‬ ‫دةل �َي��ت‪ :‬ت��ةب��ةريء ئيبنوكةسريو‬ ‫بةغةوي ‪ ...‬تاد‪ .‬ئةوةيان ط�ِرَ​َي�اوةت��ةوة‪ ،‬كة وةك لةسةرةوة‬ ‫ومت زؤربووني ريوايةتةكان راويية الوازةكة بةهَيز ناكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو س��ةروةر ل� رَ​َي�ة نةزانييةكيرت دةسةملَينَيت‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫نالَيت ريوايةتيرت بةسةنةديرت ه��ةن‪َ ،‬‬ ‫ئ��ةو َ‬ ‫ناشلَيت‬ ‫بةلكو‬ ‫ريوايةتيرت بةهةمان سةنةد هةن‪ ،‬ئةو َ‬ ‫دةلَيت لةكتَيبيرت هةن‪،‬‬ ‫هاتين ريوايةتَيكيش لةكتَيبَيكيرت شتَيكي جياوازة لةهاتين‬ ‫بةسةنةدَيكيرت‪ ،‬ضونكة ئةميان وات��ة َ‬ ‫خةلكيرت ئ��ةوةي��ان‬ ‫ط�ِرَ​َي�اوةت��ةوة‪ ،‬بةالي كةمةوة كةسَيك لةو سةنةدة جياوازة‪،‬‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةالم هاتين لةكتَيبةكة ئ��ةو وات��اي��ةش ه��ةروا دةطرَيتةوة‬ ‫ك��ة ن��ووس��ةري ئ��ةو كتَيبة تةنها باسةكةي َ‬ ‫نةقلكردووة‪.‬‬ ‫كةسَيك شتَيك بزانَيت لةزانسيت فةرموودةو ريوايةت قةت‬ ‫بؤ بةهَيزكردني بؤضوونةكةي َ‬ ‫نالَيت ((لةكتَيبيرت هاتووة))‬ ‫ضونكة ئةمة قسةي بازاِريية‪ ،‬ئينجا بزانة ضي َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬هيض‬ ‫يةكَيك لةمانة وةكو فةرموودةيةكي موسنةد نةيهَيناوة‪..‬‬ ‫يةعين ضي؟ يةعين كةسيان سةنةدي نةنووسيوة‪ ..‬ئةمةيش‬ ‫نةزانييةكةي قةباحةترت دةكات كة دةزانَيت نةك تةنها هةمان‬ ‫باس بةهةمان سةنةد هاتبَيت‪َ ،‬‬ ‫بةبي سةنةد هاتووة‪.‬‬ ‫بةلكو َ‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةالم س��ةروةر نةزانيي زياتري ثَيية ثيشامنانيبدات‪،‬‬ ‫ضونكة بؤ منوونة ئيبنوكةسري سةنةدي هَيناوة‪ .‬ئيبنو‬ ‫كةسري لة (البداية والنهاية) ريوايةتَيكي لةحافيزي بةيهةقيي‬ ‫وةرط��رت��ووة ب��ةس��ةن��ةدةوةو ئ��ةو قسةيةي ئيبنوكةسري كة‬ ‫بَيسةنةد وتوويةتي ثَيشةكي بوو بؤ ئةو ريوايةتةي بةيهةقي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةكوي وةرطرتووةو‬ ‫ئيرت خوا دةزانَيت سةروةر ئةو قسةيةى‬ ‫وةكو لَي َ‬ ‫كؤلةرةوةيةكي زانستثةروةري ئةمانةتثارَيز ناوي‬ ‫كتَيبةكةي ئينوكةسريي وةكو سةرضاوةيةك نووسيوة طواية‬ ‫بينيويةتي‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةطةر بةِراسيت ئةو كتَيبةي ئيبنوكةسريي‬ ‫ببينيياية َ‬ ‫هةلةي واي نةدةكرد»‪.‬‬ ‫بةِرَيزان دةتوانن درَيذةى ئةم بابةتة لةثةجيى كاك فازيل‬ ‫قةرةداغى خبوَيننةوة‪ ،‬ئةمةيش لينكةكةيةتي‪:‬‬ ‫‪http://www.facebook.com/photo.php?fbi‬‬ ‫‪d=451509578202619&set=a.1593849407484‬‬ ‫‪144‬‬

‫‪19.29453.159383787415201&type=1&theat‬‬ ‫‪er#!/fqaradaghi‬‬ ‫ضونكة كاكة س��ةروةر لةبةرئةوةى هيضى لةباردانييةو‬ ‫وةآلمى ثَينادرَيتةوة لةثةجيةكةى خؤيدا سِريوَيتييةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةنةقلكردن لةسةرضاوةكانء‬ ‫جا كةسَيك ح��ال وابَيت‬ ‫شانازييكردنى ب��ةم ك��ارةي��ةوة‪ ،‬ض��ؤن متمانةيثَيدةكرَيت‬ ‫لةباسَيكى وردو طرنطى وةك كؤرثةلةزانيدا ‪-‬كة هيض دةربارةى‬ ‫نازانَيت‪ -‬بؤية ئامؤذطاريتدةكةم جارَيكيرت دةم لةبابةتى وا‬ ‫مةدةو تةنها دةتوانيت لةِرووى زمانةوانيء تةفسريةوة قسة‬ ‫لةم بابةتانة بكةيت ‪-‬كة كؤمَينتء بابةتةكانت لةم بوارةيشدا‬ ‫ثِرن َ‬ ‫لةهةلةو كةموكورتي‪ ،‬كة ديارة بؤ مةبةستى دل خؤتء‬ ‫ئةوانةى ثشتت بةم كارانة َ‬ ‫هةلدةستيت‪ -‬و توخنى اليةنة‬ ‫زانستييةكةى م��ةك��ةوة ك��ة هيضى لَي َ‬ ‫حالينةبوويت‪ ،‬ئةم‬ ‫وتةيةيشت‪“ :‬كةواتة ئةم هَيَلكاريية باسي ثَيكهاتةيةكي‬ ‫ناوةكي دةكات نةك دميةنَيكي دةرةكي‪...‬و تةنها بةشَيكي‬ ‫ثَيكهاتةي كؤرثةلة دةطرَيتةوة نةك هةموي!”‪َ .‬‬ ‫هةلة دةرضوو‬ ‫بةثَيى روونكردنةوةكةى ثرؤفيسؤر (مؤر) كة وَينةكة بةشي‬ ‫ثشتةوةى خةثلةى كؤرثةلةكة هةموويةتى‪ ،‬نةك ن��اوةوةو‬ ‫نةك بةشَيكى ثَيكهاتةى كؤرثةلةكة!‬ ‫ئةو وَينة هَيَلكاريية دةق��اودةق لةوَينةى راستةقينةوة‬ ‫وةرط�ي�راوةو روون��ك��ةرةوةى راستةقينةى َ‬ ‫شكلى دةرةوةى‬ ‫كؤرثةلةية لةو قؤناغةدا‪ ،‬ئةو قسةيةيشت كة َ‬ ‫دةلَييت‪“ :‬ئةو‬ ‫وَينة هَيَلكاريانة زياتر بؤ تَيطةياندنن‪ ،‬ئةطةرنا شتةكة‬ ‫خؤي لة واقيعدا مةرج نية بةو شَيوةية دةربكةوَيت”‪ .‬ئةوة‬ ‫دةطةيةنَيت كة ئةو كةسةى هَيَلكارييةكةى دروستكردووة‬ ‫س��اخ��ت��ةي��ك��ردووةو دةق�������اودةق وَي���ن���ة راس��ت��ةق��ي��ن��ةك��ةى‬ ‫دةرن���ةخ���س���ت���ووة‪ ،‬ك��ة ئ��ةم��ة زي��ات��ر ل��ةك��ةس��ان��ى وةك تؤ‬ ‫دةوةشَيتةوة نةك ئةو زانا ناسراوة جيهانييةى كؤرثةلةزانى‬ ‫كة ئةطةر ئةم قسةيةى تؤي ببيستاية َ‬ ‫هةلوَيستى دةبوو‬ ‫بةرامبةرت‪..‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئَيمة لةم وَينةيةدا باسي لَيكضوون لةشكل (شكلى دةرةوة)‬ ‫و كرداردا دةكةين‪ ،‬لةنَيوان كؤرثةلةى سةرةتاييء زةروودا‬ ‫نةك لةثَيكهاتةى لةشياندا كة تؤ والَييتَيطةيشتوويت‪ -‬كة‬‫ئاشكراية كرمى زةروو كؤرثةلة زؤر جياوازن لةثَيكهاتةى‬ ‫لةشياندا ‪-‬كة ئةمة هةموو كةسَيكى سادةيش دةيبينَيت‪،-‬‬ ‫بةآلم لةشَيوةدا لةم قؤناغةدا كة وَينةى كؤرثةلة دةبينني‬ ‫َ‬ ‫جا راستةقينةبَيت يان هَيَلكاريي‪ -‬و بةراورديبكةين‬‫لةطةل‬ ‫كرمى زةروودا‪ ،‬لَيكضوونَيكى تةواو دةبينني ‪-‬هةردووكيان‬ ‫سةرَيكى ط���ةورة‪ ،‬لةشَيكى ثارضةثارضة ي��ان بةشبةش‪،‬‬ ‫كلكَيكى باريكرتيان هةيةو هةردووكيشيان بةخوَينمذين‬ ‫لةقوِرط يان ثَيست لةاليةن زةرووةوة‪ ،‬كؤرثةلةيش بةمذينى‬ ‫ثَيويستييةكانى لةخوَينى دايكييةوة دةذي���ن‪ .-‬سةيري‬ ‫(وَينةى ‪ )3‬بكة‪.‬‬ ‫ئةو زانيارييانةى تريش كة ريزتكردوونء تةنها كارى‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫تؤ وةرطيرَِانى بووة‪ ،‬ثةيوةنديى بةناوةرؤكى ئةم بابةتةوة‬ ‫نيية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو بؤ الث��ةِرة رةشكردنةوة هَيناوتن بؤئةوةى بؤ‬ ‫َ‬ ‫خةلكى ساويلكةى بسةملَينيت كة خاوةنى زنيارييتء‬ ‫وةآلمت ثَيية‪ ،‬ئةطينا ئةطةر بَيتة سةرئةوة منيش دةتوامن‬ ‫زانياريي زؤر لةوة وردترو زانستيرتت بؤ بهَينم كة هيضي‬ ‫حالينابيت‪ ،‬كة ئةمة سةملَينةرى َ‬ ‫لَي َ‬ ‫شلةذانء تَيكضوونتة بةم‬ ‫وةآلمانة‪.‬‬ ‫دةستخؤشي لةكاك (خاليد)يش دةك��ةم كة وةآلمَيكى‬ ‫ج��وان��ى داون��ةت��ةوة ب��ؤ بابةتى زاراوة قورئانييةكان‪ ،‬كة‬ ‫بةشايةتيى ثَينج زاناى ناسراوى ثزيشكيء كؤرثةلةزانيى‬ ‫رؤذئاوا‪ ،‬باشرتين زاراوةن بؤ وةسفي كؤرثةلة لةو قؤناغانةدا‪،‬‬ ‫ب����ةآلم ئ��ةم��ة ث�َي��وي��س��ت��ى ب��ةك��ؤن��ط��رةى ج��ي��ه��ان��ى ه��ةي��ة بؤ‬ ‫جَيطريكردنى ئةم زاراوانةو طؤِرينى زاراوة كؤنةكان ‪-‬لةطةأل‬ ‫بوونى ئينصافء دووركةوتنةوة لةدةمارطرييي ئاييينء‬ ‫نةتةوةيي‪ -‬كة ضةند َ‬ ‫هةولَيكى سةرةتايي لةوبوارةدا نراوة‬ ‫ب��ةآلم ك��ارى زي��ات��رى دةوَي���ت‪ ،‬هةربؤية لةسةرضاوةكانى‬ ‫كؤرثةلةزانيدا جارآ باسي زاراوة قورئانييةكان نةكراوة بؤ‬ ‫وةسفى قؤناغةكانى طةشةكردنى كؤرثةلة‪ ،‬هةركةسَيك كة‬ ‫خاوةنى سةرضاوةيةكى باوةِرثَيكراوى زانستى بَيت نايةت‬ ‫لةخؤيةوة زاراوةك��ان بطؤِرَيتء زاراوةى نوآ جَيطريبكات‬ ‫تاوةكو كؤدةنطيى لةسةرنةبَيت‪.‬‬ ‫لةطةأل ئةمةيشدا ئ��ةو وةسفةى بؤ كؤرثةلة ك��راوة لةم‬ ‫قؤناغةى طةشةكرنيدا لةهةموو سةرضاوةكانى كؤرثةلةزانيدا‬ ‫َ‬ ‫لةشكلى دةرةوةو كردارييدا‬ ‫لةطةأل وَينةكانيدا بةتةواوى‬ ‫لةكرمى زةروو دةضَيت‪ ،‬هةرئةوةندة هةية كة ناويناهَينن‬ ‫بةو شَيوةية‪ ،‬ثاشان وةآلمةكةى من سووكايةتى تَيدانييةو‬ ‫تةنها دةرخستنى راستييةكانة‪ ،‬ئةوة تؤيت بةهةموو شتَيك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئوصولء‬ ‫هةلدةضيتء قسةى رةقء بَيتام دةكةيت كةلةطةأل‬ ‫ئوسلوبي طفتوطؤدا ناطوجنَيت‪ ،‬بؤية ثَيويستة سةرةتا ئةوة‬ ‫فيرَ بيت ثاشان طفتوطؤبكةيت‪.‬‬ ‫خؤيشت لَيكردووين بةعةلالمةى زةمانء دةم لةهةموو‬ ‫بابةتَيك وةردةدةيتء دةتةوَيت وةآلمى هةموو كةسَيكيش‬ ‫بدةيتةوة‪ ،‬طرنط الى تؤ خؤدةرخسنتء وةآلمدانةوةية نةك‬ ‫طةيشتنة راس�تي‪ ،‬ضونكة هيض كاتَيك نةمانبينيوة دان‬ ‫بةِراسيتء ضاكةى كةسدا بنَييتء تةنها خؤت بةِراستء‬ ‫ع���ةودال راستيي دةزان��ي��تء ثَيتواية دةبَيت سةرلةبةرى‬ ‫َ‬ ‫خةلكانيرت طوآ بؤ تؤ بطرنء دةستخؤشيت لَيبكةن‪.‬‬ ‫سةبارةت بةقسةكةي ئيبنوكةسري‪-‬يش‪“ :‬فصارت علقة‬ ‫محراء على شكل العلقة مستطيلة”‪ .‬كةسَيكى سادةيش كة‬ ‫زانيارييةكى كةمى لةزمانى عةرةبيدا هةبَيت لَييتَيدةطات‪،‬‬ ‫ك��ة َ‬ ‫دةل �َي��ت‪ :‬دةبَيتة عةلةقةيةكى س��وور ل��ةس��ةر شَيوةى‬ ‫عةلةقةيةكي درَيذكؤلة‪ .‬كة ئةم عةلةقةى دووةميان بَيطومان‬ ‫مةبةستى ثَيى كرمى زةرووة‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫دةلَيت‪( :‬مستطيلة)‬ ‫َ‬ ‫وات��ة درَيذكؤلةية‪ ،‬ئايا َ‬ ‫شكلَيكى دياريكراوو‬ ‫كلؤخوَين‬

‫(و َينةى ذمارة ‪3‬‬

‫درَيذى هةية يان ناِرَيكةو هةموو َ‬ ‫شكلَيك وةردةطرَيت؟ ليرَ ةدا‬ ‫دةثرسم كاكة سةروةر لةوانةية َ‬ ‫كلؤخوَينيشي نةبينيبَيت‬ ‫كة ئاوا بةرطرييلَيدةكاتء َ‬ ‫شكلى نازانَيتء وادةزانَيت تةنها‬ ‫درَيذكؤلةية؟‬ ‫ه���ةروةه���ا ل��ةق��س��ةك��ةى ئ��ي��ب��ن��وع��اش��ور‪-‬ي��ش��دا ب� َ‬ ‫�ةل��ط��ةى‬ ‫ت�َي��داي��ة ل��ةس��ةر ئ���ةوةى ك��ؤرث��ةل��ة ل����ةزةروو دةض �َي��ت‪- :‬كة‬ ‫(ع��ل��ق) ك�َ�ل��ؤخ��وَي��ن��ى س����وورة وةك����و س���ووري���ي زةروو‪،-‬‬ ‫ك���ةوات���ة م��وف��ةس�يرةك��ان زاراوةى زةرووي������ان ه �َي��ن��اوةو‬ ‫كؤرثةلةيشيان ثَيشوبهاندووة كة ثَيشرت ‪-‬ثَيش ‪1000‬‬ ‫ساأل‪ -‬هةرئةوةندةيان زانيوة كة كؤرثةلة وةك كرمى زةروو‬ ‫رةنطى سوورةو وردةكارييرتيان نةزانيوة‪ ،‬بةآلم كة زانستى‬ ‫كؤرثةلةزانى ثَيشكةوت‪ ،‬ئينجا وردةكارييةكانيرتى َ‬ ‫شكلى‬ ‫دةرةوةو كردارى كؤرثةلةيان لةو قؤناغةدا بؤ باسكردين كة‬ ‫دةقاودةق لةزةروو دةضَيت‪ ،‬تةنانةت لةِرةنطيشدا‪.‬‬ ‫ن���ازامن ض��ؤن ئ��ةم��ةت ب��ةس��ةردات �َي��ث��ةِري��وةو َ‬ ‫بةلطةيةكت‬ ‫هَيناوةتةوة كة لةسةرتة نةك بؤت حيساببكرَيت‪ ،‬ديارة ئةمة‬ ‫ئيشى ثةلةثةلييء وردنةبوونةوةو ريزكردنى وشةو بابةت‬ ‫درَيذكردنةوةية‪.‬‬ ‫ثاشان عةلالمةى زةمان! وادةزانَيت دةبَيت تةنها خؤى‬ ‫لةو دةق��ة شةرعييانة بزانَيتء راظةيان بكات بةهةوةسي‬ ‫خؤي‪ ،‬بؤ كةسيرت نيية َ‬ ‫هةلةكانى بؤ راستبكاتةوة‪ ،‬كة طواية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلياندا دةذيء لَييانِرادةمَينَيت‪،‬‬ ‫لةمندالييةوة‬ ‫ئةم هةر‬ ‫ك��ة ه��ي��ض س���وودي���ان ب��ةخ��ؤى ن��ةط��ةي��ان��دووة‪ ،‬ب��ط��رة هيض‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪145‬‬


‫وةآلميَك بؤ رةخنةطراني ئيعجازي زانستيي قؤناغي (العلقة) لةقورئاندا‬

‫دةستكةوتَيكى دياريشي لةم ب��وارةدا نيية ‪-‬نة ئيجازةى‬ ‫عيلميء ن��ة شةهادةيةكى دان��ث�َي��دان��راوى زان��ك��ؤي��ي‪ -‬جا‬ ‫ئَيستا بابزانني كاممان زانستة ئيسالمييةكانى خوَيندووةو‬ ‫خ��ؤى ث�َي��وةم��ان��دووك��ردووةو س��وودى فيكريء مةعنةوى‬ ‫لَيوةرطرتووةو ذيانى لةسةر دامةزراندووة‪.‬‬ ‫س��ةب��ارةت بةمةنهةجى راغييب ئةصفةهانى لةكتَييب‬ ‫(مفردات ألفاظ القرآن)دا‪ ،‬من وا طوماندةبةم كة تؤ ئةو كتَيبةت‬ ‫نةبينيبَيتء تةنها بةئارةزووى خؤت مةنهةجى بؤ دادةنَييت‪،‬‬ ‫ث��اش��ان ب��ؤئ��ةوةى ك��ة ن��اوت��ن��اوة مةنهةجى ئةصفةهانى‬ ‫لةكتَيبةكةيدا بةبآ س��ةرض��اوة هَيناوتةو ئاشكراية كة‬ ‫راى خؤتة ‪-‬ك��ة تةنها ل��ةن��اوى كتَيبةكةوة وةرتطرتووةو‬ ‫وادةزانيت تةنها قاموسَيكى زاراوة قورئانييةكانة!‪ ،-‬ضونكة‬ ‫ئةطةر بطةِرَييتةوة بؤ كةسَيكى ش��ارةزاو زانا بةمةنهةجى‬ ‫ئةصفةهانى ‪-‬كة كةسَيكى ثسثؤِرة لةم بوارةدا!‪ -‬ئةويش‬ ‫(صفوان عدنان داودي)ي موحةقيقي كتَيبةكةيةتي ‪-‬كة‬ ‫ئَيستا كتَيبةكةم لةبةردةستداية‪ ،-‬سةرةتا ئةصفةهانى‬ ‫موفةسريَيكى طةورةى قورئان بووة ثَيشئةوةى زمانزان بَيت‪،‬‬ ‫خاوةنى ئةم تةفسريانةية‪({ :‬جامع التفسري) كة درَيذةكةى‬ ‫‪ 10‬بةرطةو كورتكراوةكةى ‪ 1‬بةرطة‪( ،‬تفسري متشابهات‬ ‫القرآن‪ ،‬حتقيق البيان يف تأويل القرآن)‪ ،‬لةكتَييب (مفردات‬ ‫ألفاظ القرآن)يشدا مةنهةجى بريتيية لةتةفسريكردنى زاراوة‬ ‫قورئانييةكانء لَيكدانةوةى ماناكانيانء بةستنةوةى مانا‬ ‫زمانةوانييةكانيان بةلَيكدانةوة تةفسريييةكان‪ ،‬كة سةرةتا‬ ‫ب���ةزاراوة قورئانييةكانيرت (تفسري القرآن بالقرآن) ثاشان‬ ‫بةفةرموودةكانء وتةكانى هاوةآلنء تابيعييةكان‪ ،‬كةواتة‬ ‫مةنهةجةكةى مةنهةجَيكى تةفسرييية نةك زمانةوانى بةتةنها‬ ‫(بِروانة ثَيشةكيى موحةقيقي كتَيبةكة‪ ،‬ل‪.})30-7‬‬ ‫ثاشان ئَيمة رةتى ماناى َ‬ ‫(كلؤخوَين)مان نةكردؤتةوة‪،‬‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةل��ك��و ع��ةل��ةق��ة ب���ةه���ةر ث �َي��ن��ج م��ان��ا زم��ان��ةوان��ي��ي��ةك��ةى‬ ‫لَيكدةدةينةوةو بةِراستى دةزان�ي�نء موعجيزةى قورئان‬ ‫ل����ةوةدا دةب��ي��ن�ين‪ ،‬ب���ةآلم ث�َي��ش�تر ه�����اوةآلنء م��وف��ةس�يران��ى‬ ‫قورئان ئ��ةم مانايانةى عةلةقةيان دةزان���ىء وتوويانة كة‬ ‫ئةم مانايانةى هةية‪ ،‬بةآلم لةسةردةمى ئةواندا تةنها ضةند‬ ‫لَيكدانةوةيةكيان دةزانىء بةتَيثةِربوونى كاتء ثَيشكةوتنى‬ ‫زانست ماناكانيرتى دةركةوتنء موعجيزةى طةورةى قورئان‬ ‫ليرَ ةداو لةدةيانء سةدان ئاماذةثَيدانيرتدا دةركةوتن‪ ،‬كةواتة‬ ‫َ‬ ‫ثوضةلبووةوة كة طواية‪ :‬هيض موفةسريَيكى قورئان‬ ‫قسةكةت‬ ‫عةلةقةى بةزةروو لَيكنةداوةتةوة‪.‬‬ ‫ئ��ي�تر ئ����ةو ق��س��ان��ةي�ترت ت��ةن��ه��ا ري���زك���ردن���ى وش��ةي��ةو‬ ‫درَيذةثَيدانَيكى بَيسوودى بابةتةكةيةو لَيكدانةوةى زاراوة‬ ‫ئينطليزييةكان بةزمانى ك���وردى كارَيكى ئ��اس��ان نييةو‬ ‫تؤ لةخؤتةوة ناتوانيت وشةى كوردى بؤ داتاشيت‪ ،‬ئةوة‬ ‫ثَيويستيى بةليذنةيةكى ثسثؤِرى زانسيتء زمانةوانى هةية‬ ‫تا زاراوة كوردييةكانى بةرامبةر ئةو وشانة دياريبكةن‪،‬‬ ‫‪146‬‬

‫طرنط ئةوةية كة مرؤظ كاتَيك زاراوةيةكى زانستى دةهَينَيت‬ ‫لةثاأل لَيكدانةوةو تةرجومة كوردييةكةى‪ ،‬دةبَيت زاراوةكة‬ ‫وةك خؤى بنووسَيتةوة بؤ ئةمانةتى زانستى‪.‬‬ ‫سةبارةت بةضاثى سَييةمى كتَييب (‪The Developing‬‬ ‫‪ )Human‬ضاثةكانى ه��ةرض��ؤن�َي��ك ب��ن‪ ،‬ئ���ةوا ه��ةر ن��اوى‬ ‫(ثرؤفيسؤر مؤر)ى لةسةرةو رةزامةندبووة بةم ضاثكردنةو‬ ‫هيض كاتَيك َ‬ ‫نكوليى ل��ةوة ن��ةك��ردووةو نةيوتووة كة ئةمة‬ ‫كتَييب من نييةو تةزويرةو بةبيرَِةزامةنديي من ضاثكراوة‪،‬‬ ‫تةحةددايشت دةكةم كة قسةيةكى لةو جؤرةى (ثرؤفيسؤر‬ ‫مؤر) بهَينيت لةو بارةيةوة‪.‬‬ ‫سةبارةت بةجياوازيى ضاثةكةى رؤذئاوايش كة ئةطةر‬ ‫واب �َي��ت‪ ،‬ئ��ةوا ديسان نةزانيي خ��ؤت ل��ةب��وارى زانستييدا‬ ‫دةرخ��س��ت‪ ،‬ضونكة ئ��ةو كتَيبة زانستيية مةنهةجييانة‬ ‫لةذَيرناوى كؤمثانيايةكى ثةخشدا ضاثء بآلودةكرَينةوةو‬ ‫دةستكارييكردنى لةذَيرناوى ئةوانداء دةبَيت بةِرةزامةنديى‬ ‫ئةوان بَيت‪.‬‬ ‫سةبارةت بةناوةرؤكى كتَيبةكةيش لةضاثي سَييةمةوة‬ ‫لةثَيشةكيى كتَيبةكةيداء لةكورتة مَيذووييةكةيدا ئاماذةى‬ ‫ب����ةزاراوة قورئانييةكان داوة دةرب����ارةى ك��ؤرث��ةل��ةزان��يء‬ ‫بةشتَيكى تازةو دةستثَيشخةرييةكى قورئاني َ‬ ‫لةقةلةمداوة‬ ‫ك��ة ث�َي��ش�تر زان��س��ت ب���ةو ش �َي��وةي��ة ب��اس��ي ك��ؤرث��ةل��ةزان��ى‬ ‫نةكردووة‪ ،‬بةآلم جَيطريكردنى زاراوة قورئانييةكان لةناو‬ ‫كتَيبَيكى مةنهةجيي ك��ؤرث��ةل��ةزان��ي��دا ك��ارَي��ك��ى وائ��اس��ان‬ ‫نيية كة س��ةروةر لَييتَيطةيشتووة‪ ،‬وةك ومتان ثَيويستيى‬ ‫بةكؤنطرةى جيهانيي هةية بؤ طؤِرينى زاراوةكان‪َ ،‬‬ ‫دلنيايشم‬ ‫رباوو‬ ‫كة سةرةجنام روودةدات‪ ،‬بةآلم ثَيويستيي بةكةساني لَي ِ‬ ‫بةتوانا هةية كة كارةكة بطةيةننة ئةجنام‪.‬‬ ‫سةبارةت بةئاشنانةبوونى زان��اي��انء ثسثؤِرانى بوارة‬ ‫زانستيية ج��ؤراوج��ؤرةك��ان‪ ،‬ب��ةئ��ام��اذةو زاراوة زانستيية‬ ‫قورئانييةكان‪ ،‬ئةمةيان خةتاى خؤمانة كة نةهاتووين ئةم‬ ‫زانستة بةوان بطةيةنني‪ ،‬كة َ‬ ‫دلنيام زاناى زؤر بةئينصاف‬ ‫هةن كةكاتَيك هةقيقةت دةبينن‪ ،‬دانيثَيدادةنينَ ء شايةتيى‬ ‫ب��ؤ دةدةن‪ ،‬وةك ض��ؤن تةنها ي��ةك ك��ةس ك��ة ثرؤفيسؤر‬ ‫(عةبدوملةجيد زينداني)ية توانى قةناعةت ب��ة(‪ )14‬زاناى‬ ‫زانستة جؤراوجؤرةكان بكات كة شايةتى بؤ راستَييتء‬ ‫دةستثَيشخةريي قورئان بدةن‪ ،‬كة ثَينجيان لةطةورة زانايانى‬ ‫ثزيشكيء كؤرثةلةزانني‪.‬‬ ‫ه��ةرئ��ةم��ةن��دة بةثَيويست دةزامنء ك��امت ه��ةرئ��ةوةن��دة‬ ‫مةجاىل وةآلمدانةوةم دةدات‪ ،‬ئةطينا تَيبينييرتم زؤر هةيةو‬ ‫منيش لةو كةسة بَيئيشانة نيم كة كارو كاسثييان تةنها‬ ‫َ‬ ‫ثووضةلكردنى بريوبؤضوونء‬ ‫لةِرةخنةطرتنداية لةكةسانيرتو‬ ‫بةسووكسةيركردنى ع��ةق�لأء تَيطةيشتنيان‪ ،‬ك��ة دي��ارة‬ ‫كاسثييةكى بةقازاجنة بؤيانء بؤ ئةو مةبةستة‪ ،‬تةفةروغيان‬ ‫ثَيكراوة‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫بيست طوم ِراكةرترين فةتوا‬ ‫لةم َيذووى هاوضةرخدا‬ ‫َ‬ ‫عةبدولآل عةلي‬ ‫ن‪ :‬ش َيخ حاميد‬

‫َ‬ ‫عةبدولآل‬ ‫و‪ :‬ث َيشةنط‬

‫يةكةم‪ /‬فةتواى لةكارخستنى جيهاد لةم سةردةمةدا‪،‬‬ ‫بةبيانووى بَيهَيزيى ئوممةت‪ :‬ئةم فةتوايةيش بةردةوام‬ ‫َ‬ ‫لةطةل داطريكاريى بيانى دةردةضَيت‪ ،‬بؤئةوةى خزمةتي‬ ‫ث���رؤذةى داط�يرك��ةر ب��ك��ات‪ ،‬ي��ةك��ةم ج��ار ل��ةس��ةر زمانى‬ ‫(قاديانى) بةدةركةوت لةكاتى داطريكردنى هيندستان‬ ‫ل��ةالي��ةن بةريتانياوة‪ ،‬زاناكانى ئيسالم فةتواكةيان‬ ‫ث��وض� َ‬ ‫�ةل��ك��ردةوةو مةترسييةكاني فةتواكةيان لةسةر‬ ‫ئوممةت روونكردةوة‪.‬‬ ‫دووةم‪ /‬فةتواى شةرعييةتدان بةبنكة سةربازيية‬ ‫بيانييةكان لةولاَ تانى ئيسالميدا‪ ،‬بةبيانووى ئةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوةى ئيسالم ضةكى بيانى‬ ‫ئةوان هاوثةميانن!‪:‬‬ ‫قةدةغةكردووة لةخاكى ئيسالمدا‪ ،‬ضجاى بنياتنانى‬ ‫ئةو بنكانة كة خزمةتى ث��رؤذةى ثاواخنوازيى دةكةن‬ ‫َ‬ ‫ئةسلةن ئةمة‬ ‫بؤ لةناوبردنى هةموو بةهاكانى ئوممةت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةهةلوةشَينةرةوةكانى ئيمانة!‪.‬‬ ‫سَييةم‪ /‬فةتواي رَيطةدان بةضوونة ناو سوثاى هَيزة‬ ‫داطريكةرةكانةوة بةمةرجى بةشدارينةكردن لةكردة‬ ‫سةربازييةكاندا‪ :‬بةمانايةكيرت هيضى تَيدانيية ئةطةر‬ ‫خزمةتيانبكات‪ ،‬يان وةرطيرَِانيان بؤ بكات‪ ،‬بؤئةوةى‬ ‫موسولمَ انان بكوذنء زةوييةكانيان داطريبكةن!‪.‬‬ ‫ض������وارةم‪ /‬ئ���ةو ف��ةت��واي��ةى ل��ةك��ات��ى داط�يرك��ردن��ى‬ ‫ئةفغانستان ل��ةالي��ةن ئةمةريكاوة ل��ةس� ىَ‬ ‫�ال (‪ ٢٠٠١‬ز)‬ ‫دةرض��وو‪ ،‬كة َ‬ ‫دةلَيت‪ :‬جيهاد دذي هَيزة داطريكةرةكان‬ ‫لةئةفغانستان جةنطَيكى فيتنةيةو جيهادنيية‪ ،‬وة‬ ‫هةمان فةتوا لةكاتى داطريكردنى عيرَ اقدا!‪.‬‬ ‫ثَينجةم‪ /‬فةتواى رَيثَيدان بةضوونة ناو وةزارةت��ى‬ ‫ىَ‬ ‫لةسال (‪ ٢٠٠٣‬ز)‪ ،‬يان هةر‬ ‫داطريكةرى ئةمريكى لةعيرَ اق‬ ‫حكومةتَيكى هاوشَيوةى ئةو‪ ،‬لةمة طةمذاويرت فةتوادان‬ ‫بةوةى‪ :‬ئةو كةسةى داطريكةرى كافر بةسةرؤكى داناوة‪،‬‬ ‫وةىل ئةمرى شةرعييةو طوَيِر َ‬ ‫ايةليكردنى واجبة!‪.‬‬ ‫ش��ةش��ةم‪ /‬ف��ةت��واى ب��ةدروس��تء ت��ةواودان��ان��ى هةر‬ ‫َ‬ ‫حَ‬ ‫لةطةل سةهيؤنييةكان‪ ،‬كة تةنازولكردن لةهةر‬ ‫سولَيك‬ ‫َ‬ ‫لةخؤدةطري!‪.‬‬ ‫مافَيكى ئيسالمى لةخاكى فةلةستني‬ ‫حةوتةم‪ /‬فةتواى رَيثَيدان بةبةشداريكردن لةوةى كة‬ ‫ناونراوة بة(طفتوطؤى دينةكان) بةو وَينةيةي كة ئَيستا‬

‫هةيةتى! فةتواى بنياتنراو لةسةر مةبدةئى نيشتمانى‬ ‫بةتَيطةيشتنة رؤذئاواييةكةىء لةسةر ئ��ةو سنوورة‬ ‫سياسييانةى كة داطريكةر كَيشاويةتى!‪.‬‬ ‫لاَ‬ ‫هةشتةم‪ /‬فةتواى حةرامكردنى رةخنةطرتن لةدةسة ت‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستيكردنى‬ ‫بةئاشكرايىء فةتواى ئ��ةوةى كة‬ ‫حكومةت بةِرةهايى دةرض���وون (خ��روج)ـ��ةو‪ ،‬فةتواى‬ ‫ئ��ةوةى وةىل ئةمر ب��ؤى هةية ئيجتيهادبكات ل��ةوةى‬ ‫بةبي هيض ضاودَيرىء‬ ‫كة بةرذةوةنديى تَيدادةبينَيت َ‬ ‫لَيثَيضينةوةيةك لةاليةن ئوممةتةوة! جا ئةطةر بؤمان‬ ‫دةرك��ةوت كة وةىل ئةمر َ‬ ‫طالتةى بةهةموو تواناكانى‬ ‫ئوممةت كردووة‪ ،‬ئةوا بَيدةنطى واجبء حيكمةتة!‪.‬‬ ‫ن���ؤي���ةم‪ /‬ف���ةت���واى ش��ةرع��ي��ي��ةت��دان ب��ةب �ِري��ارةك��ان��ى‬ ‫ب����ةن����اون����ةت����ةوة ي���ةك���ط���رت���ووةك���ان‪ ،‬ك����ة ب��������ةردةوام‬ ‫لةموئامةرةطيرَِانداية لةسةر ثرسةكانى موسولمَ انان‪،‬‬ ‫ي��ان بةناوئةجنومةنى ئاسايش‪ ،‬بةبيانووى ئ��ةوةى‬ ‫ثةميانى ثةيوةستكةر (ملزم)ن لةشةرعدا!‪.‬‬ ‫دةيةم‪ /‬فةتوادان بةوةى ئةو كةسةى كوفرى طةورةى‬ ‫ئاشكرا ئةجنامبدات‪ ،‬دروستنيية حوكمى َ‬ ‫هةلطةِرانةوةى‬ ‫بةسةردا بدرَيت هةتا ئةطةر بةئاشكرايش كوفربكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نكوليكةر‬ ‫تةنها م��ةط��ةر ب��ةزم��ان��ى خ��ؤى ب�َ�ل�َي��ت‪ :‬م��ن‬ ‫(جاحد)و بةدرؤخةرةوة (مكذب)م‪ ،‬ئةطةرضى شةرعيش‬ ‫ب��ط��ؤِرَي��تء دؤستايةتيى دوذم��ن��ان��ى دينيش بكاتء‬ ‫ك�ِرن��ووش بؤ خ��اض بباتء ق��ورئ��ان لةتوثةرت بكاتء‬ ‫دذايةتيى بانطةوازى ئيسالمى بكاتء دام���ةزراوةى‬ ‫بَيدينى دروستبكات لةفيرَ كارييةوة تا دادوةرى…‬ ‫هتد!‪.‬‬ ‫ىَ‬ ‫ئةم فةتواية ثَيضانةوةى بةرمال هةموو عةقيدةى‬ ‫َ‬ ‫بةتالكردنةوةى هةموو ئيسالمةو تةنها‬ ‫ئيسالمييةو‬ ‫َ‬ ‫رَي���ب���ازى م��ورج��ي��ئ��ة ك��ؤن��ةك��ان ن��ي��ي��ة‪ ،‬ب��ةل��ك��و رَي��ب��ازى‬ ‫مورجيئةى سةردةمة كة توندِرةوانى مورجيئة كؤنةكان‬ ‫بةرائةت لةِرَيبازيان دةكةن‪.‬‬ ‫يازدةيةم‪ /‬فةتواى بةكافردانةنانى بةدرؤخةرةوةى‬ ‫ثَيغةمبةرايةتيى موحةممةد (‪ )h‬يان بةكافردانةنانى‬ ‫ئ��ةو ك��ةس��ةى طومانى هةية لةِراستطؤيى ثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬كة كؤتاى ثَيغةمبةرانة (عليهم الصالة والسالم)‪،‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪147‬‬


‫بيست طومِراكةرترين فةتوا لةميَذووى هاوضةرخدا‬

‫‪148‬‬

‫حةمة تةنتاوي داهيَنةري فةتواي سةيروسةمةرة‪ ،‬تامةزرؤية بؤ بينيين شةمعؤن رَثي َيزي وةليئةمري‬

‫تةنطةتاوبووني حةمة تةنتاوي بةهؤي بينيين رَفيخواز َيكي ثةضةثؤشةوة‬

‫بةبيانووى ئ��ةوةى ئةم بةدرؤخةرةوانة ئةهلى كتَيبى‬ ‫ثَيشرتن!‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةم فةتوايةيش لةثَيشء لةطةل بةناو طفتوطؤى‬ ‫دينةكان ب�َل�اَ وب��ووي��ةوة‪ ،‬ئ��ةم فةتواية َ‬ ‫هةلطةِرانةوةية‬ ‫لةدين بةئيجماعى زان��اك��ان‪ ،‬ضونكة بةدروستدانانى‬ ‫ئيمانى ب���ةدرؤخ���ةرةوةى ثةيامى موحةممةد (‪)h‬‬ ‫لةخؤدةطرَيت‪ ،‬زاناكان كؤِران لةسةرئةوةى يةهووديء‬ ‫نةصرانييةكان‪ ،‬دوو جار كافربوون‪ ،‬كوفرى طؤِرينى‬ ‫دي��ن��ى ث�َي��غ��ةم��ب��ةران��ي��انء ك��وف��رى ب��ةدرؤخ��س��ت��ن��ةوةى‬ ‫ثَيغةمبةرايةتيى موحةممةد (‪ ،)h‬ئةمةيش دواى‬ ‫رةوانةكردنى ثَيغةمبةرمان (‪ )h‬بؤ طشت َ‬ ‫خةلكى‪،‬‬ ‫ب��ةلاَ م ثَيش هاتين ثةيامى ئ��ةو هةركةسَيك شوَيين‬ ‫ثَيغةمبةرى زةمانى خؤى كةوتبَيت ئةوا موسولمَ انة‪،‬‬ ‫ضونكة ئيسالم دينى طشت ثَيغةمبةرانة (عليهم الصالة‬ ‫والسالم)‪.‬‬ ‫دوازدةي������ةم‪ /‬ف��ةت��واى رَي��ث��َي��دان بةئيقناعكردنى‬ ‫ئ��اف��رةت��ى ن��ةس��ران��ى ئ��ةط��ةر م��وس��ولمَ ��ان ب���وو ب���ةوةى‬ ‫ببَيتةوة بةنةسرانى‪ ،‬ئةمةيش َ‬ ‫هةلطةِرانةوةية لةئيسالم‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلة طومِراكانيش!‪،‬‬ ‫بةئيتتيفاقى موسولمَ انان هةتا‬ ‫وة ئةطةر ئافرةتةكة ئةو كارةى كرد َ‬ ‫هةلدةطةِرَيتةوة‪،‬‬ ‫ضجاى ئةو كةسةى فةتواكة دةدات!‪.‬‬ ‫س��ي��ان��زةي��ةم‪ /‬ف��ةت��واى قياسكردنى يارمةتيدانى‬ ‫ثرؤذةكانى داطريكاريى كافران لةولاَ تى موسولمَ اناندا‬ ‫بةهةموو واتاكانى ثرؤذةكة‪ :‬لةداطريكردنى سةربازىء‬ ‫م��وئ��ام��ةرةى رؤش��ن��ب�يرىء س��ي��اس��ىء ئ���اب���وورى‪ ،‬بؤ‬ ‫لةناوبردنى ئيسالم‪ ،‬قياسكردنى ئ��ةم يارمةتيدانة‬ ‫ىَ‬ ‫هاوةل بةِرَيز حاتةبي كوِري ئةبي بةلتةعة‬ ‫بةضريؤكى‬ ‫ريازيبَيت)‪ ،‬طةمذةيى ئةم فةتواية لةمَيذووى‬ ‫(خ��وا لَي ِ‬ ‫موسولمَ اناندا وَينةى نةبووة‪.‬‬ ‫ض����واردةي����ةم‪ /‬ف��ةت��واى رَي��ث��َي��دان ب��ةي��ارم��ةت��ي��دان��ى‬ ‫ك��اف��ران ل��ةس��ةر داط�يرك��ردن��ى ولاَ ت��ان��ى موسولمَ انانء‬

‫ه��اري��ك��اري��ك��ردن��ي��ان ل��ةب��ةدي��ه �َي��ن��ان��ى ث�لان��ةك��ان��ي��ان‬ ‫ك����ة ئ���ام���اجن���ي���ان ل���ك���ان���دن���ى ئ���ومم���ةت���ى ئ��ي��س�لام��ة‬ ‫بةسةهيؤسةليبييةتى جيهانى‪ ،‬بةبيانووى ئةوةى ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كؤمةلَيك لةموسولمَ انان لةثةميانبةسنت بوون‬ ‫كافران‪ ،‬دروستة بؤ موسولمَ انان لةسةر ثةميانةكةيان‬ ‫مبَيننةوةو دروستة يارمةتيى كافران َ‬ ‫بدري لةدذى ئةو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو كافرانةدا!‪.‬‬ ‫موسولمَ انانةى كة ثةميانيان نيية‬ ‫ث��ان��زةي��ةم‪ /‬ف���ةت���وادان ب���ةوةى ئ��ةو موجاهيدانةى‬ ‫بةرطريى لةدينء ئوممةت دةكةن‪ ،‬ترسناكرتن لةدوذمنى‬ ‫سةليبىء سةهيؤنى‪ ،‬بةبيانووى ئ���ةوةى خ��ةواري��ج‬ ‫ترسناكرتن لةوان!‪.‬‬ ‫َ‬ ‫شانزةيةم‪ /‬فةتواى حةآللكردنى بانكة سووخؤرييةكان‬ ‫(البنوك الربوية)!‪.‬‬ ‫فةتواى حةظدةيةم‪ /‬ئةو فةتوايةى ناسراوة بةفةتواى‬ ‫شريدان بةطةورة!‪.‬‬ ‫هةذدةيةم‪ /‬فةتوادان بةوةى نيقاب بيدعةية!‪.‬‬ ‫نؤزدةيةم‪ /‬فةتواى دانثَينان بةدينى رافيزة كةدينى‬ ‫َ‬ ‫راف��ي��زة ل� َ‬ ‫لةدؤلَيكيرتة‪،‬‬ ‫�ةدؤل�َي��ك��ةو دينى ئيسالميش‬ ‫ف��ةت��وادان ب��ةوةى دروستة بةندايةتى بةدينى رافيزة‬ ‫بكرَيت‪ ،‬ب���ةلاَ م كاتَيك ج��ي��اوازي��ى سياسى ثةيدابوو‬ ‫فةتواكة سةراوذَير بوو!‪.‬‬ ‫بيستةم‪ /‬فةتواى حةرامكردنى ئةو نوسينانةى كة‬ ‫موسولمَ انان بةرضاوِرووندةكةن بةعيززةتى ئيسالم‪،‬‬ ‫فةتوا طوماناوييةكانيرت كة خزمةتى دوذمنانى دين‬ ‫دةكةنء َ‬ ‫خةلكى دةترسَينن لةبانطخوازةكانء بزوتنةوة‬ ‫ئيسالمييء جيهادييةكان‪.‬‬ ‫داوا ل���ةخ���وا دةك���ةي���ن ب���ةرةك���ةت���داري���ان ب��ك��اتء‬ ‫بةكاريانبهَينَيت لةضاكسازيكردنى ئ��ومم��ةت‪ ،‬داوا‬ ‫لةخوا دةكةين ئوممةتةكةمان رزطاربكات لةتَيكدةرانء‬ ‫خراثةكارانء بةزيوانء ئةوانةى موسولمَ انان لةجيهاد‬ ‫سارددةكةنةوةو رةخنة لةجيهاد دةطرن‪ ..‬ئامني‪.‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


‫شو َينكةوتنى كام لةم سيانة ر َيبازى‬ ‫مَ‬ ‫موسولانة‪ :‬كةسةكان‪ ،‬شتةكان‪ ،‬بريوباوة ِر؟‬ ‫مةال ئةمحةدي قاميشي‬ ‫‪ )1‬كةسةكان (األش��خ��اص)‪ :‬ب��ةداخ��ةوة وةك جؤرَيك‬ ‫لةكؤياليةتيي سةردةم هةندَيك لةمرؤظةكان بوونةتة بةندةى‬ ‫بةندةكانء بةضاكء خ��راث بةحةقء ناحةق لةخزمةتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاغابةلَيييان بؤ دةكةن! تةنانةت هةندَيك‬ ‫فالنء فيسارنء‬ ‫لةموسولمَ انانيش دوضارى ئةم دةردة بوونةتةوة! تةنها‬ ‫قسةى شَيخةكةي يان بةرثرسةكةى بةِراستدةزانَيت! وةك‬ ‫جؤرَيك لةشةخصثةرستىء ثةِرؤثةرستى ثريؤزكراون‬ ‫بةناوى دينةوة! ئةطةرضي لةِراستيدا جطة لةثَيغةمبةر‬ ‫(‪ )h‬هيضكةسيرت مةعصومنيية‪.‬‬ ‫‪ )2‬شتةكان (األش��ي��اء)‪ :‬شتة دونياييةكان لةماددةو‬ ‫َ‬ ‫ثولء ثارة‪ ،‬بةهؤى الوازيى ئيمانء ضاولَيكةريى كوَيرانةوة‬ ‫َ‬ ‫لةخةلكى كةوتوونةتة شوَيين دونياثةرستىء‬ ‫زؤرَي��ك‬ ‫ب��ةج��ؤرَي��ك س��ةرق� َ‬ ‫�ال��ي��ك��ردوون ك��ة خ��ةري��ك��ة دواِرؤذي�����ان‬ ‫لةبريبباتةوةو بوونةتة بةندةى‪ :‬هةواو ئ��ارةزوو‪ ،‬دينارو‬ ‫دؤالر‪ ،‬كؤشكء تةالر! بَيطومان هةتا بةرةو دونيا بِرؤين‬ ‫لةقيامةت دووردةكةوينةوة‪ ،‬ضارةسةريش قةناعةتكردنء‬ ‫دونيابةكةمطرتن (الزهد)و ناسينى شتةكانة وةك خؤيان‪،‬‬ ‫دونيا وةك زؤثاى زستانة‪ ،‬ئةطةر لَييدووربيت سةرمات‬ ‫دةب �َي��تء رةق��دةب��ةي��ت��ةوة‪ ،‬ئةطةر لةنزيكييةوة بيت يان‬ ‫لةباوةشى بطريت دةتسوتَينَيت‪ ،‬بؤية دةبَيت بةرانبةري‬ ‫مامناوةندبيت‪ ،‬دونيا شوَينى تاقيكرانةوةية‪ ،‬ئةوةتا‬ ‫َ‬ ‫بةئالتون‬ ‫ثياو ب��ةئ��اف��رةت تاقيدةكرَيتةوة‪ ,‬ئافرةتيش‬ ‫تاقيدةكرَيتةوة‪َ ،‬‬ ‫ئالتونيش بةئاطر‪ ،‬كة لةبةرانبةر يةكرتيدا‬ ‫الوازنء خؤيان ناطرن!‪.‬‬ ‫‪ )3‬ب�يروب��اوةِر (األف��ك��ار)‪ :‬فيكر (ئايديا) َ‬ ‫هةلبذاردنى‬ ‫ئ���ةم���ةي���ان راس����ت����ةو ئ��ي��س�لام��ي��ش داوام���ان���ل���َي���دةك���ات‬ ‫ك��ةش��وَي��ن��ك��ةوت��ةى ئ��ةو ب�ي�روب���اوةِرة ب�ين ك��ة ل��ةق��ورئ��انء‬ ‫س��ون��ن��ةت��داي��ة‪ ،‬ن���ةك ش��وَي��ن��ك��ةوت��ن��ى ك��ةس��ةك��انء ث� َ‬ ‫��ولء‬ ‫َ‬ ‫ماندةلينَ ‪:‬‬ ‫ثارة‪ .‬لةقورئاندا منوونةى زؤرمان هةية كة ثَي‬ ‫مةبدةئينب‪ ،‬شوَينكةوتةى بريوباوةِربن‪ .‬لةجةنطى ئوحوددا‬ ‫دةنطؤى ئةوة بالَوبووةوة كة ثيَغةمبةر (‪ )h‬شةهيدكراوة‪،‬‬

‫كؤمةلَيك ل��ةه� َ‬ ‫َ‬ ‫�اوةالن س��اردب��وون��ةوة لةجةنطء توانايان‬ ‫نةما‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةالم هةندَيكيرتيان ئاطاداريانكردنةوةء وتيان‪:‬‬ ‫ئةطةر ثَيغةمبةريش (‪ )h‬شةهيدكرابَيت وةك زةكةرياو‬ ‫يةحيا يان وةفاتيكردبَيت وةك موساو عيسا‪ ،‬ئايا ئَيوة‬ ‫ثاشطةزدةبنةوة لةدين؟! خؤ بريوباوةِرةكةى ماوة‪ ،‬دةى‬ ‫ئَيوةيش لةسةر ئةو عةقيدةو بريوباوةِرة جبةنطن كة ئةو‬ ‫[وَما محُ َ َّم ٌد ِإلاَّ َر ُس ٌ‬ ‫ول َق ْد َخَل ْت ِم ْن َقبِْلِه‬ ‫لةسةرى بووة‪َ ،‬‬ ‫الر ُس ُل َأَفِإ ْن َم َ‬ ‫ات َأ ْو ُقِت َل ا ْنَقَل ْب ُت ْم َعَلى َأ ْعَقاِب ُك ْم َوَم ْن َي ْنَقِل ْب‬ ‫ُّ‬ ‫ض َّر اللهََّ َش ْي ًئا َو َسَي ْجِزي اللهَُّ َّ‬ ‫َعَلى َعِقَبيِْه َفَل ْن َي ُ‬ ‫اكِر َ‬ ‫ين]‬ ‫الش ِ‬ ‫(آل عمران‪ .)144 :‬واتة‪ :‬موحةممةد (‪ )h‬ثَيغةمبةرَيكة‬ ‫وةك ثةيامبةرانيرت‪ ،‬ه��ات��وونء رؤي��ش��ت��وونء م���ردوون‪،‬‬ ‫دينةكةيشيان دواى خ��ؤي��ان م���اوةت���ةوة‪ ،‬ئةميش وةك‬ ‫ئةوانة‪ ،‬ئايا ئةطةر مرد يان كوذرا ئَيوة ثاشطةزدةكاتةوة؟!‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫لةطةل فيكردابَيت نةك‬ ‫مامةلةمان‬ ‫بؤية دةبَيت‬ ‫ش��ةخ��ص��دا‪ .‬راب����ةرو ث �َي��ش��ةواى م��وس��ولمَ ��ان��ي ن��اس��راوى‬ ‫ك���ورد (س��ةع��ي��د ن��ورس��ى) ك��ات�َي��ك بينى قوتابييةكانى‬ ‫زياد لةثَيويسيت خؤي رَيزيدةطرنء بةثريؤزى دةزان��ن‪،‬‬ ‫ث�َي��ي��ف��ةرم��وون‪« :‬ئ��اط��ادارت��ان��دةك��ةم��ةوة ك��ة ئ��ةو حةقةى‬ ‫م��ن ئ �َي��وةى ب��ؤ بانطدةكةم مةيبةستنةوة بةكةسَيتيى‬ ‫فانىء لةناوضووى منى طوناهبارةوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو لةسةرتانة‬ ‫واب��ةس��ت��ةب��ن ب���ةس���ةرض���اوةى ث��ي��رؤزةوة ك��ةك��ت�َي��ب��ةك��ةى‬ ‫خ����واو س��ون��ن��ةت��ةك��ان��ى ث �َي��غ��ةم��ب��ةرةك��ةي��ةت��ى (‪.»)h‬‬ ‫ئ��ةوةت��ا ئيمام ماليك جارَيكيان كةضووةتة س��ةر ط��ؤِرى‬ ‫ثيَغةمبةر (‪ )h‬فةرموويةتى‪« :‬هةموو كةسَيك لةئَيمة‬ ‫قسةى دةدرَي��ت��ةدواوة تةنها خاوةنى ئةم ط��ؤِرة نةبَيت”‪.‬‬ ‫ئ��ام��اذةي��ك��ردووة ب��ؤ ط���ؤِرى ث�ًَي��غ��ةم��ب��ةر (‪ -)h‬بؤية‬‫َ‬ ‫بةهةلبذاردنء ثوختةكردنء‬ ‫ثَيويستة زياتر طرنطيبدرَيت‬ ‫ثَيطةياندنى ب�يروه��ؤش‪ ،‬ضونكة م��رؤظ هةرضى دةيكات‬ ‫لةذيانى رؤذانةيدا رةنطدانةوةى بريوباوةِريةتى‪“ ،‬طؤزة‬ ‫ضى تَيدابَيت ئةوةى لَيدةِرذَيت”‪ .‬بريكردنةوةى الروخوارو‬ ‫خراث مرؤظى الروخوار بةرهةمدةهَينَيت‪ ،‬جوانيان وتووة‪:‬‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬

‫‪149‬‬


‫مَ‬ ‫موسولانة‪ :‬كةسةكان‪ ،‬شتةكان‪ ،‬بريوباوةِر؟‬ ‫شويَنكةوتنى كام لةم سيانة ريَبازى‬

‫“تَيطةيشنت م��ةرج��ة ن��ةك ثَيطةيشنت”‪ .‬ئ��ةط��ةر سةرجنى‬ ‫قورئانى ثريؤز بدةين دةبينني لة (‪ )1300‬ئايةتدا وشةى‬ ‫(َتَف ُكر) بةهةموو ثَيكهَينةرةكانييةوة هاتووة‪ ،‬كة مةبةست‬ ‫لَييان بريكردنةوةو سةرجندانء تيرَِامانة‪ ،‬بةداخةوة كة‬ ‫ئَيمة ئ��ةو طرنطييةى ثَينادةين‪َ ،‬‬ ‫بةلكو هةندَيك كةس‬ ‫لةجياتيى ه��ؤش��ي��ارى‪ ،‬خ��ؤي��ان بَيهؤشدةكةن ب��ةم��اددة‬ ‫َ‬ ‫ئاذةالنةوة!‪.‬‬ ‫هؤشبةرةكان‪ ،‬بةوةيش خؤيان دةخةنة ريزى‬ ‫وة لةبةرانبةردا تةنها لةيةك ئايةتدا باسى دةستنوَيذ‬ ‫كراوة كة بةردةوام ثَيويستمانة‪ ،‬بؤمنوونة‪ :‬خواي بَيهاوتا‬ ‫كة لةقورئاندا باسى بةديهَيناني ئامسانةكانء زةوى‬ ‫لقوم‬ ‫دةكات‪ ،‬لةكؤتايي ئايةتةكاندا دةفةرموَيت‪[ :‬لاَ يات ِ‬ ‫بةلطةو نيشانةن بؤ َ‬ ‫َيَتفكرون]‪ .‬واتة‪ :‬ئةوانة َ‬ ‫خةلكانَيك كة‬ ‫بريبكةنةوةء سةرجنبدةن لةطةورةيى خوا‪ .‬بؤية حةسةنى‬ ‫يام اليَلة”‪.‬‬ ‫بةصرى فةرموويةتى‪َ“ :‬تَفكر َ‬ ‫ساعة َخ ُ‬ ‫ري ِمن ِق ِ‬ ‫واتة‪ :‬ساتَيك بريكردنةوة ضاكرتة لةشةونوَيذى شةوَيك‪،‬‬ ‫لةكاتَيكدا هةموومان دةزانني كة شةونوَيذ ضةندة ئةركى‬ ‫زؤرة بؤية ئةوةندة خيرَ يشى زؤرة‪َ ،‬‬ ‫بةالم ساتَيك بريكردنةوة‬ ‫لةوة بةطرنطرت دانراوة‪ ،‬ضونكة بةهؤى بريكردنةوةوة رَيطةى‬ ‫راس��ت ئ��ةدؤزي��ت��ةوةو بةخؤتدا ئةضيتةوة ك��ة‪ :‬لةكوَيوة‬ ‫هاتووين‪ ،‬بؤ َ‬ ‫كوى دةضني‪ ،‬ئَيمة ضنيء دةبَيت ضؤن بني‪،‬‬ ‫ضى بكةين‪ ،‬ضيمان راستةو ضيمان َ‬ ‫هةلةية؟ ضونكة مةوداى‬ ‫ب�يرك��ردن��ةوة دونيايةكى ف��راوان��ةو س��ةرةجن��ام ئةتكاتة‬ ‫كةسَيكى مةبدةئىء خاوةن َ‬ ‫هةلوَيستء رزطارتدةكات لة‪:‬‬ ‫ضاولَيكردنء شوَينكةوتنى كوَيرانة‪ ،‬رؤتنيء رووكةشيى‬ ‫بةندايةتيى زةمانة‪ ،‬بةتايبةتي بةندايةتيى ئارةزووةكان‪،‬‬ ‫نابةجى بةرةو لةناوبردنت دةبات‪ ،‬وةك‬ ‫ضونكة ئارةزووى‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةو دةنكة طةمنة واي��ة كة لةسةر فاقةو َ‬ ‫تةلة دان��راوةو‬ ‫َ‬ ‫بالندةيةك ثةالماريدةداتء ملى ثَيوةئةبَيتء تيائةضَيت‪،‬‬ ‫بةبي بريكردنةوةى راستء‬ ‫شوَينكةوتنى ئارةزووةكانيش َ‬ ‫دروستء شةرعى‪ ،‬خاوةنةكةى وةك ئةو َ‬ ‫بالندةية دوضارى‬ ‫لةناوبردنء سةربِرين ئةكات‪ .‬ثَيويستة بزانيت دانيشنتء‬ ‫ب�يرك��ردن��ةوةو ب��ةخ��ؤداض��وون��ةوة ل��ةس��ةرق��ةب��رانء ل��ةث� َ‬ ‫�ال‬ ‫طؤِرى خؤشةويستَيكت ضؤن َ‬ ‫حالت دةطؤِرَيت‪ ،‬ئةوانةى‬ ‫بريدةكةنةوة لةلَيثرسينةوةى دواِرؤذو ناوطؤِر ناتوانن‬ ‫مالء ناموسء خوَينى َ‬ ‫دةستيان خبةنة ناو َ‬ ‫خةلكييةوة‬ ‫ىَ‬ ‫طةندةل ذيانيان‬ ‫بةناِرةوا‪ ،‬ئةوانةى كة بةدرؤو دووِروويىء‬ ‫لَيكردووين ب���ةذان‪ ،‬ل��ةو دةس��ت��ةو تاقمانةن كة ب�ِرواي��ان‬ ‫بةلَيثرسينةوةى دواِرؤذ نيية‪ ،‬بؤية شةرمناكةنء َ‬ ‫دةلينَ ‪:‬‬ ‫“هيى خ��ؤم ب��ؤ خ��ؤم‪ ،‬هيى تؤيش دةخ���ؤم” ي��ان َ‬ ‫دةل�َي�نَ ‪:‬‬ ‫‪150‬‬

‫“حازر بةقةرز نادةين!”‪ .‬كة لةِراستيدا ذيانى مسؤطةرو‬ ‫نةبِراوةيان طؤِريوةتةوة بةخؤشييةكى كةمى دونيا‪.‬‬ ‫بَيطومان شَيوازى بريكردنةوة كاريطةريى راستةوخؤى‬ ‫هةية لةسةر سةالمةتيى جةستة‪ ،‬وت��راوة‪“ :‬بريكردنةوة‬ ‫لةترسء بيمء خراثة‪ ،‬خيرَ اتر لةخيرَ ايى طولة خاوةنةكةى‬ ‫دةك��وذَي��ت”‪ .‬ضونكة ضؤن بريبكةيتةوةو لةضى برتسيت‬ ‫دوضاريدةبيت‪َ ،‬‬ ‫�يء نيطةرانيى زؤر لةشى مرؤظ‬ ‫دل��ةِراوك� َ‬ ‫سستء الوازء دوض���ارى نةخؤشى دةك���ات‪ ،‬ه��ةروةه��ا‬ ‫ب��ةخ�رَ​َي�اي��ى دةت��وان �َي��ت سيستمى ع��ةق� َ�لء ب�يرك��ردن��ةوةى‬ ‫م��رؤظ تَيكبشكَينَيت‪ ،‬وةب��ةث�َي��ض��ةوان��ةوة ب�يرك��ردن��ةوةى‪:‬‬ ‫راس��ت‪ ،‬دروس��ت‪ ،‬ت��ةواو‪ ،‬ش��ادء بةهَيز لةشَيكى بةهَيزو‬ ‫خؤِراطرو جوان دةسازَينن‪ ،‬ئةطةر دةتانةوَيت لةشَيكى‬ ‫ساغء تةندروستتان هةبَيت‪ ،‬ئاطادارى بريو زةينتان بنء‬ ‫جوان رايبطرن‪ ،‬ئةندَيشةى‪ :‬بةد‪ ،‬رذد‪ ،‬حةسودى‪ ،‬طوناهـ‪،‬‬ ‫نائومَيدى‪ ،‬خ��ةم‪ ،‬طرفتارى‪َ ،‬‬ ‫دل��ةِراوك��ة‪ ،‬زي��ان بةجةستة‬ ‫دةط��ةي��ةن��ن‪ .‬زان��اي��ةك��ى راستةقينةم بينى لةنةخؤشيى‬ ‫س��ةرةم��ةرط��دا ث�يردي��ارن��ةب��وو‪ ،‬ب� َ‬ ‫��ةالم ب��ةت��ةم��ةن ب��وو! هةر‬ ‫بةوشَيوةى كة ل��ةِرؤذان��ى تةمةنيدا بةسةرى دةب��رد هةر‬ ‫ئ��اواي��ش ق��ؤن��اغ��ى م��ةرط��ى ت��َي��دةث��ةِران��د‪ ،‬ب��ؤ دةرم��ان��ى‬ ‫نةخؤشييةكانى جةستة هيض ثزيشكَيك باشرتنيية‬ ‫ل���ةب�ي�رك���ردن���ةوةى راس����تء دروس�����ت‪ ،‬ب��ؤ ل��ةن��اوب��ردن��ى‬ ‫سَيبةرةكانيان هيض شتَيك لةضاكةخوازى باشرتنيية‪،‬‬ ‫ذيانَيك بةبةردةوامى لةسةر بنةماى دذايةتىء بةدطومانىء‬ ‫خراثةو باسكردني ثاشةملة بنيادنرابَيت‪ ،‬وةكو ئةوة واية‬ ‫ضال ئاطرةوة‪َ ،‬‬ ‫خؤى خستبَيتة ىَ‬ ‫بةالم دةبَيت بريكردنةوةى‬ ‫ئيجابيمان ه��ةب�َي��تء ب��زان�ينء َ‬ ‫دلنيابني ك��ة ضاكةكارى‬ ‫لةبريكردنةوةى راستء دروستداية‪.‬‬ ‫ئةطةر لةقورئاندا سةرجنبدةين لةم وشانة‪( :‬التقنطوا‪،‬‬ ‫الحت��زن��وا‪ ،‬الت��ي��أس��وا‪ )...‬داوامانلَيدةكةن طةشبني بنيء‬ ‫نائومَيدو رةشبني نةبني‪ ،‬تا زيان بةفيكرمان نةطات‪.‬‬ ‫كورتةى ئةم باسةيش لةثةيامى ئيسالمدا بةدوو وشة‬ ‫وحسن‬ ‫(حسن ِ‬ ‫النية ُ‬ ‫بِراوةتةوة كة فةرمانى ثَيكردووين بة‪ُ :‬‬ ‫ال� َ‬ ‫�ظ��ن)‪ .‬وات��ة‪ :‬نييةتى ض��اكء طومانى ض��اك و ثاكة‪ ،‬كة‬ ‫سةرضاوةيان بريى يةكخواثةرستيية‪ ،‬با ضيرت رَيطةنةدةين‬ ‫سةركردةو حزبء خَي َل لةبرى ئَيمة بريبكةنةوة‪“ ،‬نيطةران‬ ‫مةبة بةوةى كةدةمريت ضونكة بةدةسيت خؤت نيية‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫نيطةرانبة كة ضؤن بذيت‪ ،‬ضونكة بةدةسيت خؤتة”‪ .‬ئايا‬ ‫جارَيك بريتنةكردةوة! لةم ياسايـة لةم طةردوونـة لةم ذينء‬ ‫مردنء بوونـة؟!‬

‫ذمارة (‪ - )7‬ثايزي ‪1434‬ي كؤضي‪2012-‬ي زايني‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.