ก
กรอบเช็ดหน้า, วงกบ คือวงกบของประตูหรือหน้าต่างเช่นทีป่ ราสาท แบบเขมร สลักจากหินทราย หน้ากรอบตกแต่งแนว เป็นคิว้ เล็กๆ เรียงขนานกัน คือตัวอย่างความงาม ที่ ช ่ า งเขมรโบราณให้ ค วามส� ำ คั ญ ไม่ น ้ อ ยไปกว่ า ส่วนอื่นของงานประดับ ความเป็นมาของศัพท์ กรอบเช็ดหน้า สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวดั ติวงศ์ทรงเข้าใจว่าเกิด จากที่มีการผูกผ้าขาวเท่าผืนผ้าเช็ดหน้าไว้ที่กรอบ วงกบประตู เพือ่ เป็นทีห่ มายหรือเพือ่ เป็นการท�ำขวัญ เมื่อยกขึ้นตั้ง๑ อนึ่ง การประกอบท่อนไม้สี่ท่อน แต่ละท่อนบากปลายให้เป็นรูปลิม่ คล้ายปากของกบ ประกบกันเป็นกรอบสีเ่ หลีย่ ม คือทีม่ าของชือ่ วงกบ
กรอบเช็ดหน้าของประตูทางเข้าบริเวณศาสนสถาน ปราสาทเมืองต�่ำ บุรีรัมย์ ศิลปะแบบเขมร ครึ่งหลังของ พุทธศตวรรษที่ ๑๖๒ คิ้วเล็กๆ ยาวขนานกันไปตามความยาวของหน้า กรอบ คืองานประดับทีเ่ พิม่ ความงาม และดูเหมือนว่าช่วยให้เกิดบรรยากาศเมือ่ ผ่านเข้าสูบ่ ริเวณอันศักดิส์ ทิ ธิข์ อง ศาสนสถาน นอกจากนี้หน้าที่ส�ำคัญยิ่งของกรอบเช็ดหน้า คือรองรับน�้ำหนักกดของทับหลัง๓
๒๖๖.
๑ บันทึกเรื่องความรู้ต่างๆ ๒ สุภัทรดิศ
เล่มที่ ๓, พิมพ์ครั้งที่ ๒ (บริษัทสำ�นักพิมพ์ ไทยวัฒนาพานิช จำ�กัด, ๒๕๒๑), น.
ดิศกุล, ม.จ. ศิลปะในประเทศไทย. พิมพ์ครั้งที่ ๑๐ (โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ๒๕๓๘), น. ๒๐. ข้อสังเกตว่า มีศิลปะเขมรแบบคลังที่เก่าก่อนผสมผสานอยู่ด้วย ดู รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง. ปราสาทขอมใน ดินแดนไทย : ความเป็นมาและข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ. (ศิลปวัฒนธรรม ฉบับพิเศษ, ๒๕๔๘), น. ๑๐๗ ภาพ ใน น. ๑๑๐. ๓ ดู ศัพท์ ทับหลัง น. ๑๐๓
4 งานช่าง ค�ำช่างโบราณ