Markant Magazine mei 2021 nr 2 by Vrouwennet-vzw

markant MARKANTE CIJFERS 86 procent geniet van de kleine dingen DOSSIER LOKALE LANDBOUW ‘We begonnen met aardbeien te verkopen vanuit onze garage’ MODE Kleurrijk naar het strand! LEVENSVERHAAL Van kinderarbeidster tot vakbondsvrouw

Gerontologe Christel Geerts

‘We moeten niet in termen van leeftijd denken’

HET BLAD VAN MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG

MAGAZINE · NR.2 2021

‘Gaat wat ik nalaat aan een goed doel ook echt voor 100 % naar dat goede doel?’ Vanaf 1 juli 2021 wel. Vraag nu onze gratis gids aan! Vanaf 1 juli 2021 is in Vlaanderen de erfbelasting voor een goed doel 0 %. Uw legaat gaat dus belastingvrij naar ons. Daardoor kunnen we met uw bijdrage nóg meer doen om kanker uit de wereld te helpen. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten, testament en schenken. Inclusief de laatste wijzigingen in kader van de hervormingen van de schenken erfbelasting.

✁ Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament. Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

De heer Voornaam

Mevrouw Naam

Straat Postcode

Nummer

Bus

Gemeente

Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

MA_2_21

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel.

VOORWOORD

Tussen wens en realiteit

‘Het leven is een aaneenschakeling van momenten. Niet meer dan dat. Maar ook niet minder’

at was dat een heerlijke droom. Op de markante “explo” stond iedereen heel dicht bij elkaar, lachend bij een hapje en een drankje. Ongedwongen en luidruchtig. Geen mondmaskers. Geen handgel. Geen afstandsregels of vermijdingsangst. Heerlijk natuurlijk en blijmakend. Het gelukzalige gevoel deemsterde weg bij het ontwaken. Het besef dat de vrijheid met “wegen van geleidelijkheid” zal komen, bleef hangen. Het maatschappelijke draagvlak vertoont zijn eerste barsten. Het leven in kleine “bubbels” en de beperking van onze sociale vrijheid weegt zichtbaar meer en meer door. De experts bieden schoorvoetend een beetje perspectief onder druk van de achterban. Niemand kan immers vrolijk heen om de moeilijk dalende curve en het spook van de mutaties. Open terrassen en openluchtactiviteiten halen wat druk van de ketel, maar een coronaadaptieplan blijft nog uit. Als je vanop een afstand kijkt, zie je dat het leven een aaneenschakeling van momenten is. Niet meer dan dat. Maar ook niet minder. “Het boek van de gebeurtenissen ligt altijd open in het midden”, wist de Poolse dichteres Wisława Szymborska: we moeten dus in en met déze realiteit leven, hoezeer we ook hunkeren en snakken naar het “goede leven”. We missen natuurlijk het sociale leven en cultuur, want cultuur biedt houvast door zoekend mee te denken. Het lijkt alsof het leven nu vertraagt en stilstaat, maar de wereld blijft toch nog altijd om de zon draaien. Trager, maar toch nog steeds aan een snelheid die niemand kan stoppen. Leef dus nu! De vakantie komt er dadelijk weer aan. We zouden graag onze vleugels uitslaan en dromen openlijk van verre oorden, maar vakantie is vooral “beleven, ontdekken en genieten”. Als corona ons iets positiefs geleerd heeft, dan is het wel ons eigen land als “vakantieland” te ontdekken. Om te onthaasten moet je geen honderden kilometers ver sjezen, maar wel het alledaagse ritme kunnen loslaten en trager en bewuster gaan leven.

Want “op geen enkele plaats is meer hemel dan op enige andere”, wist diezelfde Poolse dichteres zo treffend te verwoorden. Zoek en vind jullie vakantiehemel, dat is mijn wens. Tot Markant!

Gudrun Verschuere Algemeen Voorzitter Markant vzw www.markantvzw.be Volg ons op

Inhoud JUNI 2021

4 GESPOT Nieuws van Markant, Artemis en Best Pittig

6 MARKANTE CIJFERS die ertoe doen

8 CHRISTEL GEERTS over ouder worden anno 2021

Dossier lokale landbouw

16 DOE HET ZELF Maak eens een fietsreis

19 MARKANTE ZAAK Barbara Roelants heeft een Plan B

20 ZAKENDOEN Podcasts maken voor beginners

24 DOSSIER De toekomst van de lokale landbouw

30 DURF TE VRAGEN Illustrator en onderneemster Christina De Witte aka Chrostin

32 LEVENSVERHAAL Kalpona Akter: van kinderarbeidster tot vakbondsactivist

36 IN ONZE TIJD Vakantiekiekjes

37 COLUMN Lut Geypens

38 UIT DE COMFORTZONE De menstruatieslip

Christina De Witte: ‘Ik begon in volle coronacrisis mijn eigen winkel’

40 KOKEN Het recept van Louise De Brabandere

44 MODE Strandpret

Deze zomer eten we taart met lente-ui

47 MODE-INTERVIEW Elisabeth Leenknegt ontwerpt juwelen

48 BOEK Eline Delrue gooide al haar vooroordelen over abortus overboord

52 CULTUUR Gaea Schoeters over haar corona jaar als auteur

55 CULTUURMIX 56 FILM All The Pretty Little Horses

57 TOERIST IN EIGEN LAND De grotten van Han

58 COLUMN Ann-Marie Cordia

62 MARKANTE MIDWEKEN 63 DE NATIONALE CULTUURDAG 64 COLOFON

Elisa Lee: juweeltjes van juwelen

GESPOT

NIEUWS VAN MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS Dubbele winst voor beleggers van Markant De Oost-Vlaamse beleggingsclub Ladies Ganda van Marie Christine Braet en co. mocht uitleg geven bij hun portefeuille in een artikel in De Tijd. Daarin deden ze hun beleggingsfilosofie uit de doeken. “Onderzoek is cruciaal”, stellen ze. “Beleg nooit in aandelen die je niet begrijpt. Volg webinars, koop een lidkaart van de beleggersvereniging VFB, volg de actualiteit en neem vooral je tijd.” Ook de West-Vlaamse beleggingsclub Remarkable was het onderwerp van een heel leuk artikel in De Gids voor de Beste Belegger. Zij startten ook pas een tweetal jaar geleden hun clubwerking, laat regiomanager Ieper-Roeselaere Sofie Lybaert weten. “Zonder enige voorkennis, maar met heel veel veel zin om bij te te leren. Ik ben trots op deze dames!” In het artikel delen ze hun visie op beleggen met de lezers. “Ethische principes vinden we wel belangrijk”, vertelt Sabine Ally, “We mijden bijvoorbeeld mijnaandelen, omdat in sommige mijnen sprake is van kinderarbeid. We beleggen ook niet in Amazon. Een aantal van onze leden hebben een eigen winkel. We kunnen toch niet investeren in de concurrentie?” Bedankt, daarvoor!

En, wat vinden jullie?

SORRY! Op p. 33 van ons vorige nummer is er een foutje geslopen. In de rubriek In onze tijd stond dat Hilde Waterschoot haar eerste communie deed in 1966. Dat was fout. In 1966 deed ze haar plechtige communie. En ze is lid van Markant Vrasene en niet van Markant Bonheiden. Mea culpa.

Vier nummers hebben we nu gemaakt, van het vernieuwde Markant Magzine. Af en toe krijgen we een bericht in onze mailbox, met een complimentje of een suggestie van hoe het beter kan. Wat vinden jullie van het vernieuwde blad? Vul de enquête in op www.markantvzw.be/ markant/magazine/bevraging en maak kans op een Markante Zaken-bon ter waarde van 10 euro.

GESPOT

Kaarsjes branden overal te lande

Het afgelopen jaar werden we allemaal geconfronteerd met verlies. Sommigen moesten afscheid nemen van een geliefde. Maar er verloren ook mensen hun job, hun sociaal leven of hun wereldbeeld. Daarom plaatsten we tussen vrijdag 30 april en zondagavond 2 mei een kaarsje: zo stonden we even stil bij ons verlies, terwijl we tegelijkertijd een hoopvolle boodschap uitdroegen voor de toekomst. Je bent niet alleen. Deze actie kaderde in Heel het land. Tijdens deze tiendaagse, van 30 april tot 9 mei 2021, organiseerden heel veel verenigingen, waaronder Markant, en individuen allerlei troostende initiatieven en activiteiten. Tien dagen tijd en ruimte voor troost en hoop, voor iedereen. Meer info vind je op www.heelhetland.be.

WIJ WILLEN JOU IN ONS MAGAZINE! Heb je ook nieuws uit jouw afdeling dat je in het volgende Markant Magazine wil? Mail dan alle informatie en foto’s voor 19 juli naar redactie@markantvzw.be. ■

MARKANTE CIJFERS

Zorgen we goed voor onszelf? Markant zocht het uit! In een peiling vroeg Markant haar leden hoe het écht met hen ging in tijden van corona. Hoe zat het met ons fysiek welzijn? Hoe hoog stond zelfzorg op de prioriteitenlijst? Hielden we ons hoofd boven water? Markant ontving tussen december 2020 en januari 2021 1.977 ingevulde enquêtes. Dit zijn de opvallendste resultaten. Tekst SarahVandoorne

Blij met onszelf

Laten we beginnen met het goede nieuws uit deze enquête: drie op de vier bevraagde leden waren blij met zichzelf. Wat zelfbeeld betreft, zaten de leden van Markant dus vrij goed in hun vel. En toch. Hadden we het gevoel nergens goed voor te zijn? 69 procent zei resoluut neen, maar ruim een kwart gaf toe daar soms wel aan te twijfelen. Drie op de tien bevraagde leden hadden geen moeite om hulp te vragen. 42 procent ervaarde dat soms als moeilijk, 28 procent vond dat zelfs zeer moeilijk.

Dat heet dan gelukkig zijn (ondanks eenzaamheid) Door corona hadden we vaker het gevoel alleen te zijn dan anders: twee derde van de bevraagde leden voelde zich eenzamer, bijna drie vierde ervaarde negatieve gevoelens. Hielp het om gelukkig te zijn met de kleine dingen? 86 procent van onze leden fo-

custe op de zaken die wel nog mogen, ondanks de pandemie. De helft van de bevraagde leden voelde zich (bijna) elke dag tevreden. Ook op vlak van dankbaarheid scoor den de bevraagde dames hoog: 56 procent stond zo goed als elke dag stil bij de mooie dingen in het leven. Maakte dat ons ook gelukkig? Dat was helaas een stukje minder: zowat een derde (36 procent) voelde zich elke dag gelukkig. 13 procent van de bevraagde leden ervaarde helaas zelden of nooit een geluksgevoel. Ongeveer de helft van de leden (46 procent) maakte geen langetermijnplannen. Dat gebrek aan toekomstperspectief maakte ons somber. Vier op de tien leden voelden zich in de maand voorafgaand aan de peiling zelden of nooit deel van een gemeenschap (zoals een buurtwerking) en hadden evenmin het gevoel dat ze iets bijdroegen aan de samenleving. Een op de vijf respondenten zei zelden of nooit warme contacten gehad te hebben met anderen. Betrokkenheid kan ons geluksgevoel nochtans sterk beïnvloeden, blijkt uit onderzoek van het Vlaams Instituut Gezond Leven.

86%

Slaap lekker: hoe dan? Zonder stress onder de wol kruipen was niet voor iedereen evident. De helft van de bevraagde leden werd vaak wakker ’s nachts, een derde had vaak tot heel vaak moeite om in slaap te vallen. Wel positief: zowat de helft zei meestal te genieten van voldoende nachtrust. Al blijft 13 procent het gevoel hebben nooit voldoende uitgerust te zijn. 41 procent van onze leden gaf aan te piekeren. Net voor het slapengaan dronken de meeste leden (72 procent) nog snel een glas water of, beter nog, een kalmerend kopje kruidenthee. Een op de vijf leden koos echter voor een glas alcohol en een kleine minderheid zelfs voor koffie (3 procent) en frisdrank (6,5 procent), wat onze slaap echt niet ten goede komt.

MARKANTE CIJFERS

Illustraties: icon 54, Gregor Cresnar, Jessica Lock CA, Luan Campos BR, Vector Points PK, Humantech ID via The Noun Project

Nog een glaasje

1 10

Over alcohol ge sproken. Een op de tien leden gaf aan vaker een glaasje te drinken in tijden van corona. Bijna een op de vijf (18 procent) dronk zelfs dagelijks alcohol. Volgens de voedingsrichtlijnen van het Vlaams Instituut Gezond Leven is dat geen goed idee. Zij raden aan om het liefst zo weinig mogelijk en maximaal 10 glazen per week te consumeren. De helft van de bevraagde leden dronk in de maand voorafgaand aan de enquête een tot vier glazen per week. Een op de vijf raakte nooit een glas aan.

Waar gaat de wereld heen na corona? Dat de coronapandemie ons geen goed gevoel gaf, is duidelijk. Dat veroorzaakte een pessimistische kijk op de samenleving. Bijna driekwart (70 procent) van de bevraagde leven had zelden of nooit het gevoel dat de samenleving beter werd. Een kwart vond bovendien zelden of nooit dat mensen principieel goed zijn. Een derde had soms een positief toekomstbeeld. 64 procent bleef evenwel niet bij de pakken zitten en zei wel een positief toekomstbeeld te hebben. Hopelijk stijgt dat aantal straks in postcoronatijden alleen maar. ■

70%

Een gezonde geest met een gezond menu In de enquête peilde Markant niet enkel naar onze alcoholinname, maar ook naar andere (gezonde) voedingsgewoonten. Het goede nieuws is dat 95 procent geen sigaret aanraakte en 57 procent nooit frisdrank of fruitsap dronk. Een ding misten we op het menu: peulvruchten. 85 procent van onze leden gaf aan dat ze deze minder dan een keer per week aten. Volgens de voedseldriehoek zouden we juist minstens een keer per week kik kererwten, linzen, rode bonen of andere peulvruchten moeten smik kelen – en het liefst zelfs meerdere keren per week. 14 procent had drie of meer keer per week peulvruchten op het menu, die volgens diëtisten goede vleesvervangers zijn.

BEL NU OM UW TESTRIT TE RESERVEREN: 050 31 79 19

GENIET VAN JE VRIJHEID DOOR HERWONNEN MOBILITEIT MOBILE biedt het ruimste aanbod van electrische scooters, zowel voor thuis-, stads –als off-road gebruik, als compacte plooibare modellen met uitneembare lithium batterij.

14%

Ruime toonzaal Eigen atelier snelle service 20 jaar ervaring

info@mobilescooter.be • Brugge - Waregem • www.mobilescooter.be

Ouder worden, zonder het te zijn. Is dat niet wat we allemaal zo graag willen? Of onze wens realistisch is? We stelden de vraag aan Christel Geerts, professor gerontologie en auteur van Meisjes van 50 en meer, over wifty’s en granny’s. Tekst Nathalie Dirix | Foto’s Ellen Goegebuer | Make-upVanessa Bossuyt

COVERINTERVIEW

‘Bij ouderen vallen veel franjes weg’

ls professor gerontologie bestudeer je al vele jaren het verouderingsproces van de mens. Vanwaar die uitgesproken interesse in dit onderwerp?

Kunnen we even stilstaan bij wat het verouderingsproces met ons lichaam doet?

“Onze lichaamscellen vernieuwen zich voortdurend. Met ouder worden treden er in dat biologische proces echter foutjes op. Dat is het primaire verouderingsproces waar niemand onderuit kan. Maar er is ook nog zoiets als secundaire veroudering. Die hangt samen met je manier van leven. Het goede nieuws is dat je met een gezonde en actieve levensstijl dat proces kan milderen. Stopzetten lukt niet, vertragen wel. Die positieve boodschap zouden we wat meer in de verf mogen zetten. Ik stel vast dat een flink aantal woon-zorgcentra al erg inzetten op activering. Dat doen ze door ouderen in beweging te houden of hen te betrekken bij het bereiden van een maaltijd. Dat is the way to go. Je wil mensen zo lang mogelijk laten participeren in onze samenleving. Zowel omwille van humane als economische redenen.”

“Het is een domein waar ik ingerold ben. Misschien komt dat wel omdat er lange tijd in de ontwikkelingspsychologie in België nauwelijks aandacht voor mensen boven de dertig was. Gelukkig is dat vandaag anders, maar in het algemeen blijven ouderen toch nog steeds onderbelicht.” “Je stelt het ook tijdens de coronacrisis vast. Het beeld dat van ouderen en de ouderenzorg geschetst wordt, is vaak eenzijdig. Terwijl het net een heel genuanceerd verhaal is. Sommige senioren beleven op hun oude dag the time of their lives, terwijl anderen het maar niets vinden. Ook wanneer er over woon-zorgcentra gesproken wordt, mis ik nuance. Er zijn heel wat mensen in de ouderenzorg die het beste van zichzelf geven – wat niet wil zeggen dat er niet heel wat zaken beter kunnen. Maar de karikatuur die de media er vaak van maken, klopt niet met de realiteit.” “Onlangs benadrukte de Wereldgezondheidsorganisatie dat een positieve en realistische beeldvorming over oudere mensen een basisvoorwaarde voor healthy ageing vormt. Logisch. Hoe meer beelden je van actieve ouderen ziet, hoe meer je het stereotiepe beeld van de uitgebluste senior naast je neerlegt. Eigenlijk zouden we niet meer in termen van leeftijd mogen denken. De vragen waar het om gaat, zijn: wat willen en kunnen mensen, ongeacht de leeftijd? En hoe kunnen we hen daarbij ondersteunen?”

En wat doet ouder worden met onze psyche?

“De veranderingen zijn minder spectaculair dan je zou verwachten. Eigenlijk word je met ouder worden niet iemand anders. Je kern blijft. Stond je vroeger veerkrachtig in het leven, dan zal dat waarschijnlijk op latere leeftijd zo blijven. Reageerde je in je jonge jaren eerder gelaten en nam je weinig initiatief, dan is de kans heel groot dat je dat zal blijven doen.” “Met andere woorden, je copingstijl, de manier waarop je met stress omgaat, verandert in principe niet. Wat verandert, is de context. Met ouder worden komt de eindigheid van het leven

In je boek onderstreep je dat ouder worden iets zeer individueels is.

“Vandaag is dat zonder meer het geval. Twintig jaar geleden was de sociale context weliswaar helemaal anders. In de meeste gezinssituaties was het de man die met pensioen ging. Op dat overgangsmoment startte er zowel voor hem als zijn vrouw een nieuwe levensfase. Vaak werd die ingevuld door meer tijd aan de (klein-) kinderen te besteden. Dat was de algemene gang van zaken.” “Anno 2021 heb je veel meer opties. Sommige vijftigplussers kiezen voor arbeidsduurverkorting, anderen beginnen een nieuwe loopbaan of starten zelfs een nieuwe zaak. Dat maakt dat je de groep van vijftigplussers vandaag moeilijk in algemeenheden kan vatten. Diversiteit is troef.”

Wie is Christel Geerts? Geboren in 1959 in Sint-Niklaas Studeerde biomedische wetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel Professor in de gerontologie aan de VUB Politica voor Vooruit, ze was onder meer senator en enkele jaren burgemeester van Sint-Niklaas Moeder van Vooruit-voorzitter Conner Rousseau Auteur van o.m. Geheugensteuntjes: Tips en technieken tegen het alledaags vergeten ▲

INTERVIEW

steeds meer in zicht en krijg je meer te maken met verlies. Maar dat betekent niet dat je daardoor een andere persoon wordt. Het cijfer 70 of 80 dat je leeftijd bepaalt, zegt weinig over wie je echt bent.”

slechts tot veertien jaar naar school ging. Zoals veel leeftijdsgenoten huwde ze op jonge leeftijd en kreeg ze kinderen. Haar droom was een eigen zaak, maar omwille van de tijdsgeest kon ze die niet waarmaken. Maar wat zie je? Op oudere leeftijd start ze dan toch met haar eigen B&B. Je moet het maar doen. Echt een straffe madam.”

Er wordt weleens gezegd dat een mens met de jaren niet ouder, maar steeds meer zichzelf wordt.

“Dat klopt. In het boek noemen we dat fenomeen het BOOMprincipe. Het staat voor ‘becoming your own man or woman’. Dat is trouwens een van de voordelen van ouder worden. Jij gaat steeds meer bepalen wat jij zelf wil. Bij oudere mensen vallen er dan ook heel wat franjes weg. Wat overblijft, is hun essentie.”

Onze generatie zit vaak gesandwicht tussen de zorg voor onze ouders enerzijds en kinderen en kleinkinderen anderzijds. Was dat vroeger ook zo?

“In het verleden had je dat sandwich-effect evenzeer. Alleen waren er meer kinderen onder wie de zorg voor de ouders verdeeld kon worden. Mensen woonden ook dichter bij elkaar. Dat maakte het makkelijker om in te springen. En niet te vergeten, de kans dat je ouders en schoonouders heel oud zouden worden, was veel kleiner dan vandaag.” “Met de vergrijzing staan wij, vrouwen van vijftig en ouder, voor een uitdaging van formaat. We zijn niet alleen actief op de arbeidsmarkt, we worden ook aangesproken om deel te nemen aan allerlei recreatieve activiteiten of om op de kleinkinderen te passen. En dan is er nog de zorg voor onze ouders die stilaan hulpbehoevend worden. Als je het mij vraagt, zou toegankelijke ouderenzorg een topprioriteit voor de vrouwenbeweging moeten zijn.” “Onlangs las ik dat 60 procent van de mantelzorgers nog steeds professioneel actief is. Een cijfer om van te schrikken. Als samenleving moeten we onze verantwoordelijkheid in deze dan ook nemen. We moeten durven te stellen dat niet iedereen het aankan of uit het juiste hout gesneden is om als mantelzorger door het leven te gaan. Ik zie heel wat mensen rondom mij die op een prachtige manier voor anderen zorgen. Het vraagt respect, maar we mogen er niet vanuit gaan dat dit de norm is. Anders zet je te veel druk op mensen en dat kan in sommige gevallen nefast werken. Zowel voor de mantelzorger als de persoon die zorg nodig heeft.”

Maar is dat ook van toepassing op mensen met dementie?

“Voor buitenstaanders is het vaak moeilijk om hun gedrag te plaatsen. Toch zit er vaak meer logica in hun gedrag dan wij spontaan denken. Naomi Feil, een Amerikaanse psychiater, schreef een boek over deze Validation therapy. Ze heeft het bijvoorbeeld over mannen met dementie die in de hoek van een kamer plassen. Op het eerste gezicht shockerend, maar niet zo onlogisch als je weet dat sommige moeders hun zoontjes soms tegen een boom plaatsten om te plassen.” Zie je grote verschillen in hoe onze generatie en die van onze ouders en grootouders omgaan met ouder worden?

‘Je wordt met ouder worden niet iemand anders. Je kern blijft’

“Je kan er niet omheen dat de socio-economische context waarin onze ouders en grootouders leefden, totaal verschillend was van die van onze tijd. Wij worden echt aangepord om zo lang mogelijk actief te blijven. Onze moeders en grootmoeders kregen meestal niet eens de kans om een loopbaan uit te bouwen. Maar wie zegt dat zij dat niet gewild zouden hebben? Onze generatie heeft veel meer mogelijkheden gekregen. De keerzijde van de medaille is wel dat de lat voor ons heel wat hoger ligt. Er wordt niet alleen van ons verwacht dat we tot 67 jaar blijven werken, maar ook dat we een bepaalde jeugdigheid blijven uitstralen en op vele vlakken actief blijven.” “In het boek laten we vrouwen van verschillende generaties aan het woord. Hun verhalen illustreren hoeveel meer kansen onze generatie gekregen heeft. Maar ze onthullen ook de sterke karakters van vele van die oudere vrouwen. Zo is er een dame die

Voor de meeste vrouwen is ouder worden een moeilijk proces. Waarom slagen we er toch maar niet in om ook schoonheid in rijpere vrouwenlichamen te zien?

▲

“De menopauze associëren we vooral met het opgeven van onze vruchtbaarheid en jeugdigheid. Vaak denken we dat het beste

INTERVIEW

achter ons ligt. Wij zijn ook opgegroeid met de gedachte dat een vrouw er in de eerste plaats verzorgd en zo aantrekkelijk mogelijk moet uitzien. Dat brengt een bepaalde stress met zich mee. Gelukkig is er ook een groep vrouwen die op een bepaalde leeftijd dat schoonheidsideaal laat varen en zich daar heel goed bij voelt.” “Maar er is nog werk aan de winkel. De schoonheid van vrouwenlichamen die de vijftig gepasseerd zijn, zou meer mogen getoond worden. Een tijdje geleden maakte Lieve Blancquaert een reeks portretten van vrouwenlichamen die wat ouder waren. Prachtig. Michael Walker, een Amerikaanse fotograaf, deed iets gelijkaardigs. In zijn project Bodies Mapping Time toont hij welke schoonheid en kracht er kan uitgaan van rijpere vrouwenlichamen. Ze stralen een soort wijsheid en sereniteit uit. Precies wat ouder worden zo kostbaar maakt. In de vakliteratuur noemt men dat gerotranscendentie. Of de wijsheid die de leeftijd overstijgt.” In je boek haal je het voorbeeld aan van de walvissen. Bij deze diersoort zijn het de oudere vrouwen die de leiding nemen. Wat kunnen we van hen leren?

Met twee wordt het leven aangenamer en kan je de klappen die het leven uitdeelt, makkelijker aan.” Hoe staat het met onze eenzaamheid op oudere leeftijd?

“Het is een wetmatigheid dat je, naarmate je ouder wordt, meer geconfronteerd wordt met verlies. Dat brengt een gevoel van gemis en eenzaamheid met zich mee. Maar dat hoeft niet problematisch te zijn. Wanneer wordt het een issue? Wanneer dat gevoel een rem op je leven zet. We weten dat dit bij 10 procent van de oudere mensen het geval is.” “Als overheid kan je met je beleid mensen de mogelijkheid bieden om sociale contacten op te bouwen. Maar als mensen zich op emotioneel vlak helemaal alleen op de wereld voelen, dan ligt het heel wat moeilijker om dat op een adequate manier aan te pakken. Je merkt wel dat mensen die de kans grijpen om tot het verenigingsleven toe te treden, zich makkelijker verbonden en dus minder eenzaam voelen. Het is trouwens niet uitzonderlijk dat uit sociale contacten duurzame relaties groeien. Laat het voor middenveldorganisaties een signaal zijn dat zij een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het bestrijden van eenzaamheid.”

‘Toegankelijke ouderenzorg zou voor de vrouwenbeweging een topprioriteit moeten zijn’

“Eigenlijk zie je dat fenomeen ook bij de mens. Wie managet de uiteenlopende zorgvragen van de familie? Vaak zijn dat vrouwen ouder dan vijftig. Zij zien erop toe dat de ouders bij de specialist geraken, dat hun rekeningen op tijd en stond betaald worden, dat de kleinkinderen hun jaarlijkse beurt bij de tandarts niet overslaan.... Dat soort anticiperende zorg vraagt niet meteen een fysieke inspanning, maar dat neemt niet weg dat het heel wat van ons vraagt. Toch kunnen wij dat. Meer nog, we worden er vaak zelfs beter in met ouder worden.”

Hoe anders kijken we met ouder worden naar de liefde?

“De liefde die we op oudere leeftijd vinden, gaan we des te meer waarderen. Heel wat vijftigplussers hebben al een negatieve relationele ervaring achter de rug. Dat maakt dat ze bewuster en selectiever zijn bij het kiezen van een levenspartner. Het is trouwens een positieve evolutie dat koppels vrijer kiezen voor een samenlevingsvorm die bij hen past. Dat draagt er ongetwijfeld toe bij dat de meeste oudere koppels zich gelukkig voelen in hun relatie.”

Onderzoek leert dat mensen in een vaste relatie meer kans hebben om gezond oud te worden. Hoe komt dat?

In welke mate veranderen onze criteria wanneer we als vijftigplusser een partner kiezen?

“Inderdaad, mensen in een vaste relatie scoren op heel wat vlakken beter. Hoe komt dat? Een vaste relatie geeft je toegang tot een groter netwerk. Met twee ga je immers vlugger participeren in het gemeenschapsleven en op die manier langer actief blijven. Samenleven biedt daarenboven financiële voordelen. Het is dus niet verwonderlijk dat mensen verlangen naar een goede relatie.

“Onze partnerkeuze wordt minder gestuurd door onze hormonale processen. We willen vooral iemand bij wie we ons goed voelen. In onze jongere jaren zijn het vooral de verliefdheid en lichamelijke aantrekkingskracht die doorwegen. Op oudere leeftijd verlangen we vooral naar een compagnon de route. Naar iemand met wie we het hobbelige levenspad willen verderzetten.”

INTERVIEW

Wat met onze seksualiteit? Hoe evolueert die?

“Over het algemeen is men daar best tevreden over. Het seksuele leven verloopt dan misschien wat minder gesmeerd dan tijdens onze jonge jaren, maar daardoor kan het aan intensiteit winnen. Presteren is er niet meer bij. Dat brengt een bepaalde kwetsbaarheid en vaak ook grotere intimiteit met zich mee.” Hoe ervaar jij ouder worden?

“Ik realiseer me niet echt dat ik bijna zestig word. Misschien verdring ik het wel (lacht). Ik heb nog steeds veel plannen in mijn hoofd. Dat hoeven geen grootse dingen te zijn, maar ik blijf vooruitdenken. Weet je, eigenlijk vind ik dat we te veel aandacht aan onze leeftijd besteden. Mijn boodschap is vooral dat onze leeftijd ons niet mag determineren. Denk niet vanuit je leeftijd, maar vanuit je persoonlijkheid.” Wie inspireert jou om harmonieus oud te worden?

“Kamala Harris. Zij is een vrouw van vlees en bloed die er staat en het waagt om op 56 jaar een nieuwe stap in haar loopbaan te zetten, van senator naar vicepresident. We hadden het over gerotranscendentie. Paula Sémer heeft die op en top. Haar visie over het voltooid leven, ik zie daar veel schoonheid in.” “Maar er zijn ook minder bekende mensen die me inspireren. Gisteren sprak ik met een bedrijfsleider. Hij is 79 en gaat nog elke ochtend naar zijn zaak. Schitterend vind ik dat. Een tijdje geleden las ik een interview met een vrouw in de tachtig. In haar jonge jaren had ze een rijk leven geleid, maar op latere leeftijd was ze aan lager wal geraakt. Toch had het haar niet verbitterd. Integendeel, ze had ervoren gekozen om gelukkig te zijn. Haar woorden zijn blijven hangen. Niettegenstaande de tegenslagen die je op je levenspad tegenkomt, het leven toch blijven omarmen. Is dat niet dé houding waarmee we in schoonheid ouder kunnen worden?” ■

Meisjes van 50, over wifty’s en granny’s van Christel Geerts is uitgegeven bij ASP.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantmagazine.be.

AANGEBODEN DOOR INTERVIEW LIANTIS

Duurzaam telewerken Foto Bluewater Globe via Unsplash

Steeds meer ondernemingen geven aan ook in de toekomst te willen inzetten op telewerk. Een goed idee! Maar om van thuiswerk een duurzaam succes te maken, heb je een doordacht telewerkbeleid nodig. Liantis legt uit hoe je daar werk van maakt.

Waarom een telewerkbeleid? Telewerk zat al in de lift voor de corona crisis, maar was vaak beperkt tot een occasionele thuiswerkdag. Sinds telewerk een belangrijk wapen werd in de strijd tegen het coronavirus, overwegen veel werkgevers om er ook in de toekomst uitgebreider op in te zetten. Een goede zaak, want telewerk biedt veel opportuniteiten. Denk maar aan minder tijdverlies en meer flexibiliteit. Máár het brengt ook uitdagingen met zich mee. Werk en privé vloeien bijvoorbeeld meer in elkaar over. Met een doordacht telewerkbeleid kan je als werkgever beter op alle opportuniteiten en uitdagingen inspelen.

De drie pijlers van telewerk Liantis heeft veel ervaring met telewerk en identificeerde drie cruciale pijlers die een blijvend succes kunnen maken van telewerk:

1. ZORGELOOS TELEWERKEN Succesvol telewerken begint met goede afspraken. Zo vermijd je bijvoorbeeld dat er bij je medewerkers misverstanden ontstaan over hun bereikbaarheid of werk-

tijd. Maar er zijn ook heel wat wettelijke verplichtingen die je als werkgever moet nakomen. Gelukkig hoef je die niet allemaal zelf uit te zoeken: Liantis lijstte de voornaamste sociaaljuridische voorschriften en documenten op in een handige toolkit. Zo weet jij 100% zeker dat je in orde bent en kan je je medewerkers zorgeloos aan de slag laten gaan.

ten. Verlies ook bij thuiswerk een goede ergonomie dus niet uit het oog! Liantis legt graag uit hoe je dat kan aanpakken, afhankelijk van jouw budget. ■

2. MENTAAL STERK AAN HET WERK

…onderzoek heeft aangetoond dat medewerkers in organisaties die telewerk toelaten trouwer en productiever zijn? Om de beste talenten te behouden én aan te trekken, maak je als werkgever dus het best werk van een telewerkbeleid.

Bij doorgedreven telewerk vervaagt de grens tussen werk en privé makkelijk, en dat kan voor extra stress zorgen bij je medewerkers. En als werkgever wil je natuurlijk het beste voor hen. Om jou te ondersteunen, sloegen Liantis en Mindlab de handen in elkaar. Samen bieden ze online modules aan die je medewerkers trainen in omgaan met stress en die hun mentaal welzijn helpen verbeteren.

3. EEN COMFORTABELE WERKPLEK Op kantoor zijn alle benodigdheden om ergonomisch te werken meestal voorzien. Maar thuiswerkkantoren zijn vaak niet afgestemd op de ergonomische standaarden. Gevolg: allerlei lichamelijke klach-

WIST JE DAT…

Surf naar info.liantis.be/telewerk voor tal van handige tips en het volledige telewerk-aanbod van Liantis.

Ik ga met de fiets op reis en neem mee... De Nederlandse Irene Maaskant en Laura Maat zegden in april 2019 allebei hun fulltimebaan op om Europa te ontdekken op de fiets. In zeven maanden tijd trokken ze door dertien landen. Maar hoe begin je eraan, aan zo’n fietsreis? Dit zijn hun tips en tricks. Tekst Ann-Marie Cordia | Foto’s Onabike

DOE HET ZELF

BEGIN KLEIN, DROOM GROOT Irene: “Ga fietsen en zie waar je uitkomt, was ons motto. Je kan lang blijven piekeren of treuzelen over de vraag ‘Doen we het of doen we het niet?’, maar je kan ook gewoon gaan. Eten vind je onderweg wel. Wij zijn zonder plan begonnen, al snap ik dat dat niet voor iedereen is weggelegd.” Laura: “Je hoeft het vooral niet supergroots te plannen. Begin klein. Wij wilden bij onze eerste reis van een paar dagen gewoon kijken hoever we konden komen. Wij deden een tocht van vier dagen en dat vonden we geweldig. Daarna gingen we een week weg, toen twee weken… Uiteindelijk werd het een droomreis van zeven maanden.”

LESS IS MORE

LUISTER NAAR JE LICHAAM Irene: “Wie niet naar zijn of haar lichaam luistert, krijgt snel een blessure. We hadden nog nooit in de heuvels of de bergen gefietst, maar hebben dat allemaal op ons eigen tempo gedaan. En neem zeker genoeg rust.” Laura: “Denk er ook aan dat de een meer eten nodig heeft dan de ander. Daarom heeft Irene altijd meer snacks bij de hand dan ik.”

LEEF IN HET MOMENT Irene: “De eerste week van onze lange reis hielden we soms vast aan een bepaald aantal kilometers dat we moesten doen, of bepaalde trekpleisters die we absoluut wilden zien. Al snel ontdekten we dat we net de mooiste dingen tegenkwamen als we niet recht op ons einddoel afgingen. Dan kwamen we iemand tegen die ons naar de beste bakker van de streek wees, of ons een andere, feeërieke route aanraadde. Die vrijheid is geweldig op de fiets. Zagen we een meer, dan konden

we stoppen en erin springen. Je racet niet overal voorbij op de fiets, zoals in de trein of in een vliegtuig. Het is echt een andere manier van reizen, je begrijpt ook beter waarom het landschap verandert.” Laura: “Elke dag is spannend zonder gedetailleerd plan. Je wordt wakker en weet niet wat je ’s middags gaat eten, welke wegen je gaat nemen, welke mensen je zal ontmoeten of waar je gaat slapen. Dat is heel anders dan thuis, waar je altijd dezelfde weg neemt naar het werk en in dezelfde supermarkt winkelt.”

VERTROUW OP ANDEREN Laura: “De meeste mensen zijn heel gastvrij. Als je met je fiets ergens aankomt, met grote fietstassen, word je zelf een beetje een bezienswaardigheid. Contact leggen gaat heel gemakkelijk, mensen komen naar jou toe voor een praatje. We hebben heel veel hulp gekregen onderweg. Of het nu ging over een slaapplek vinden of een fietsenmaker die ons toonde hoe we onze ketting er weer konden opleggen.”

▲

Irene: “Tijdens onze eerste trip hadden we geen tent of slaapzakken bij ons. In onze rugzakken zaten enkel schone kleren en reservebinnenbanden. We hadden er niet eens bij stilgestaan dat je gereedschap nodig hebt om die binnenbanden eruit te halen (lacht). De rugzakken hebben we later ingeruild voor fietstassen.” Laura: “We hadden toen ook boeken bij ons! Die hebben we nadien nooit meer meegenomen (lacht).” Irene: “Het idee blijft wel altijd om zo weinig mogelijk mee te nemen. Voor onze reis van zeven maanden hadden we zelfs een Excel-document waarin we het gewicht van noteerden van alles wat we wilden meenemen. Is deze broek 100 gram lichter? Dan wordt het deze. Een goede fietsbroek is zeer welkom, al hebben we in het begin ook dagenlange trips gemaakt in een stugge spijkerbroek.” Laura: “Zo stap je gemakkelijk een museum binnen, of een kerkje. Want een fietsbroek is niet overal gepast. Regenpakken nemen we niet mee. Vaak word je daarin natter van het zweet dan van de regen. Als het echt te hard giet, stoppen we om ergens te schuilen.”

DOE HET ZELF

onszelf niet verloochenen. Maar je hebt ook niet altijd zin om allerlei vragen te beantwoorden, dus hielden we ons soms wel op de vlakte.” Laura: “Tijdens zo’n reis is het ook intere ssant om eens uit je bubbel te komen. We trokken met allerlei soorten mensen op, zelfs met klimaatontkenners (lacht).”

GENIET!

Irene: “Slapen deden we in hotelletjes, af en toe eens in een hostel, en we hebben veel gekampeerd. We hadden ons ook geregistreerd op WarmShowers.org. Dat is een soort couchsurfing voor fietsers. Dan mag je bij mensen blijven logeren of kamperen in de tuin.” “We voelen ons echt geen kwetsbare vrouwen, hoewel anderen ons soms wel zo zagen. Sommige mensen hebben een beschermende reflex voor vrouwen alleen op reis. Misschien zijn we daarom weleens positief gediscrimineerd, omdat we sneller uitgenodigd werden om thuis bij mensen te blijven logeren (lacht). Maar heel zeker weet ik dat niet.”

VERTROUW OP JEZELF Irene: “Hoe langer je fietst, hoe meer je aankan en hoe meer zelfvertrouwen je krijgt. Je weet dat je overal naartoe kan met je fiets, hoe lastig het terrein ook is. Als je dan in een situatie belandt die niet goed is, weet je dat je eruit kan komen – eigenlijk is dat voor mannen hetzelfde. Er was een keertje dat het echt niet veilig aanvoelde. We zouden logeren bij een Italiaan, maar er hing een slechte sfeer. Toen hij even wegging ‘om een vriend te gaan halen’, zijn we vertrokken. Dat was niet eens simpel, want hij had de poort op slot gedaan. We moesten over het hek klimmen. Toen kwamen we echt in een

adrenalinerush terecht, waarbij je niet meer nadenkt en alles aankan.” Laura: “De fietsen wegen al zo’n tien, vijf tien kilo en zijn onhandig om op te tillen. De volgende dag hadden we enorme spierpijn.” Irene: “Je mag trouwens best bang zijn, hé. Angst is een prima emotie, die houdt je alert. Je moet gewoon vertrouwen op jezelf, je intuïtie en je kunnen.”

Irene: “De mooiste plek waar we zijn blijven logeren, vond ik in Noord-Italië. We kwamen bij een herberg uit, maar wilden liever kamperen. Het mocht, op het mooiste plekje in de tuin, en zo werden we wakker in onze tent, met een geweldig uitzicht over de bergen. Zo idyllisch!” Laura: “Een keer kampeerden we ook in de tuin van een meisje waar we vanuit onze tent recht op de zee uitkeken. Prachtig. Dit soort plekken hadden we nooit vooraf gevonden. Ze staan niet in boekjes en je vindt ze niet online.” ■ Meer info: www.onabike.nl

OEFENING BAART KUNST Laura: “De eerste keer dat we een berg opfietsten – met bagage – zonder te moeten afstappen, was ontzettend leuk. Dat ging elke dag beter en na verloop van tijd haalden we groepjes wielrenners in op de bergen.” Irene: “We hebben een tijdje samen gefietst met een Zwitserse jongen, en die probeerde ons eerst nog bij te houden, maar na een paar dagen zei hij: ‘Gaan jullie maar, ik zie jullie boven!’. Hij was bijna verontwaardigd omdat we uit Nederland, zo’n plat land, kwamen. Hoe kon dat nu?”

WEES ALTIJD JEZELF Irene: “We hebben nooit gelogen over onze relatie. Als mensen het ons vroegen, dan vertelden we dat we een stel waren, zelfs als we dachten dat het beter was om het niet te zeggen, want we wilden

Ga op de fiets - 15 routes door Europa van Irene Maaskant en Laura Maat is uitgegeven bij Uitgeverij Fjord en staat boordevol praktische tips.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantmagazine.be.

MARKANTE ZAAKVOERDER

‘Ik leer mensen gezond eten’ Barbara Roelants, 50 jaar uit Leuven • Samen met Yves, mama van Nina (19) en Beau (21) en plusmama van Tim (21) en Pieter (23). • Zaakvoerder van Plan B

Tekst Geertrui Nees | Foto SarahVan Looy Hoe ben je met je zaak begonnen?

“Ik heb 22 jaar in een commercieel ondersteunende functie in de bank gewerkt en wilde een andere weg inslaan. Ik volgde eerst een opleiding tot patissier, maar dat was niet helemaal mijn ding. Ik had altijd al een interesse in gezonde voeding, en die suikeren boterbommen pasten daar niet in. Vorig jaar heb ik beslist voedingsdeskundige te worden om mensen aan te leren om zelf gezonder te gaan eten zonder dat ze van mij een lijstje krijgen van wat ze wel en niet mogen eten. De focus ligt op plantaardige en onbewerkte voeding, niet op hun gewicht.” Wat zijn de grootste uitdagingen voor jou?

“Ik ben pas gestart in januari 2020, dus voor ik goed en wel begonnen was, kwam de eerste lockdown en moest ik mijn aanbod al meteen aanpassen. Ik had live kookworkshops rond foodpreppen in mijn trajecten zitten, maar die kon ik bijna niet organiseren, ondanks dat ze zeer gesmaakt werden. Ik werk nu vooral online en dat lukt prima, maar ik mis het menselijk contact wel.” Wat is het leukste aan je job?

“Mensen informeren over gezonde voeding en ze zien evolueren. Ik laat hen op ontdekking gaan met recepten zodat ze vanuit die ervaringen een andere kijk op eten krijgen. Eten is vaak emotioneel geladen, dus ik werk hard op het mentale stuk om hen zo op een bewuste manier voor die gezonde optie te leren gaan: dat kan nog leuk zijn! Ze ondervinden dat gezond eten voor iedereen haalbaar is, zowel qua tijdsbesteding als budget.” Waarom ben je lid geworden van Markant?

“Ik was een tijdje lid van Artemis en heb daar interessante mensen leren kennen, maar vond meer aansluiting bij het activiteitenaanbod van Markant. Dankzij de wandelroutes die ze aanbieden, kom je bijvoorbeeld op plaatsen waar je anders niet zou komen. Ik mocht ook al een workshop geven over de mentale struikelblokken om met gezonde voeding te starten.” Vind je netwerken – zoals bij Markant – belangrijk?

“Helaas is het live netwerken door corona afgenomen, waardoor ik nog geen hechte band heb kunnen opbouwen met de andere leden. Maar menselijk contact blijft heel belangrijk.” ■ www.ikgavoorplanb.be

ZAKENDOEN

Podcasts maken voor beginners

Foto Istock

Het podcast-virus verspreidt zich razendsnel. Deze digitale luisterprogramma’s worden door steeds meer o rganisaties, bedrijven en individuen gesmaakt. Hoe weet je of een podcast iets is voor jou of je zaak? Tekst Micheline Peacock en Ann-Marie Cordia

ZAKENDOEN

nderdaad, de schrijvers van dit stuk hebben er geen. Wie zit er op onze podcast te wachten? Zouden we luisteraars krijgen? Trouwens, ons to-dolijstje staat al zo vol en wat moeten we met al die technische shizzle? Tegelijk willen we natuurlijk ook de podcast-trein niet missen. Help! Mirjam Hegger van de Podcast Masters Academy geeft raad. “Er zijn nog niet veel mensen die een podcast maken,” vertelt Mirjam, “maar wel al veel mensen die naar podcasts luisteren. Als je nu begint, neem je een voorsprong op je concurrenten. Je kan over allerlei onderwerpen en om verschillende redenen een podcast maken: je hobby of je bedrijf, om er geld mee te verdienen of om pakweg de vrouwenbeweging te steunen. Ben je zelfstandige, dan kan je er klanten mee werven en zorgen voor een fijne klantenbinding. Via je podcast leren mensen je kennen en komen ze sneller en makkelijker bij je terecht. Verhalen vertellen en beluisteren zit bij ons ingebakken, dat doen we al sinds de oertijd. Luisteren kan je ook combineren met een andere activiteit: je downloadt de podcast en zet hem op tijdens het autorijden, wandelen, sporten of afwassen. Dat is een extra troef. Je zit in iemands oren. De gemiddelde podcastluisteraars zijn bereid 45 minuten te luisteren. Ze beluisteren de hele opname – zonder swipen of scrollen – en komen terug voor de volgende afleveringen.”

STEM VAN VROEDVROUW

ze meer willen weten over bepaalde onderwerpen. Eentje wist niet wat een vroedvrouw deed, een ander wilde meer weten over hypnobirthing. Het blijft ontzettend leuk om te doen. Ik wil laten horen hoe vrouwen dingen beleven. Soms gaat het over verdrietige zaken, zoals een moeder die haar kindje verloren heeft. Dan leef je mee, maar zo’n ervaring kan je ook bang maken als toekomstige mama. Daarom vind ik het belangrijk om een professional het bredere plaatje te laten schetsen, die uitlegt dat zoiets heel zeldzaam is.”

VOLGERS LOKKEN In Psychopraat Podcast bespreekt psychologe Kim De Ridder thema’s rond werken als psycholoog. “Ik had al een blog met artikels. Het was niet per se de bedoeling meer volgers te lokken, maar ik wilde eens proberen om op een andere manier mijn ervaring te delen. Ik richtte me meer op collega-psychologen dan op cliënten. Ik heb er positieve reacties op gekregen: mensen vinden het soms gemakkelijker om te luisteren dan te lezen. Ik ben met alleen mijn iPhone aan de slag gegaan en heb een gratis account aangemaakt op Anchor, om de audio-opname te uploaden. Vandaaruit komt het terecht op onder meer Spotify. Dat ging, zonder voorkennis, best vlot.” “Intussen ben ik er wel mee gestopt. Podcasts maken vind ik moeilijker dan artikels schrijven. Bij mijn geschreven teksten was ik het gewend dat ik nog zaken kon aanpassen. Voor mijn podcasts had ik telkens wel een thema, maar dan begon ik gewoon te vertellen. Het afgewerkte product is iets chaotischer.” De actrices van de theatervoorstelling Dochters van ondernemers pakten het wat professioneler aan, vertelt Annelore Crollet. “Ons theaterstuk gaat over vijf dochters van ondernemers. Tijdens de voorbereiding hadden we in twee jaar tijd enorm veel materiaal verzameld, vooral interviews met familie. Die wilden we vanaf het begin al gebruiken voor een podcast. Dankzij corona – omdat we niet opnieuw op tournee mochten met onze voorstelling – is dat er wat sneller van gekomen. Het is een extraatje bovenop het theaterstuk. We werkten rond vijf thema’s binnen het ondernemerschap, bijvoorbeeld ‘BMW en btw’, over trots en schaamte binnen een familiebedrijf en hoe je nooit mag laten zien als het goed gaat, maar ook niet als het slechtgaat.

‘Verhalen vertellen en luisteren zit bij ons ingebakken, dat doen we al sinds de oertijd’

▲

Ateka Hamid deelt haar ervaringen als vroedvrouw in de podcast Pregopod. Die gaat over alles rond geboorte en bevallen, met onderwerpen als pijnstilling en mythes rond zwangerschap. “Ik ben in Zweden geboren”, vertelt ze. “Daar is podcasts maken al jaren een trend. Ik woon sinds tien jaar hier en zocht een podcast over zwangerschap en geboorte, maar vond er geen. Hoewel ik nog niet goed Nederlands sprak, ging ik er dan maar zelf eentje maken (lacht). De helft van de afleveringen heb ik in het Engels gedaan.” Ervaring had ze niet. “Ik heb twee weken research gedaan en mijn enige investering waren twee microfoons. Daarnaast heb ik software gedownload van Audacity. Je betaalt enkel als je special effects wil. Oh ja, en ik heb een muziekjingle gemaakt voor aan het begin van elke aflevering.” Ateka had nog geen nieuwe toekomstige moeders op bezoek dankzij de podcast. “Maar het is wel fijn dat ik vrouwen die bij mij komen, kan doorverwijzen als

INTERVIEW

bij honden, dat onder meer stelt dat je als baasje altijd eerst de deur uit moet gaan, kan ik gemakkelijk doorverwijzen naar de podcast: luister er eens naar, met een open blik, om zaken beter te begrijpen. Het leukste aan de podcasts vind ik misschien wel het contact met collega’s. En doordat zij de podcast delen met hun netwerk, vergroten wij het onze weer wat!” Pregopod, Psychopraat Podcast, Dochters van ondernemers en Recht voor de rAAP vind je op www.radioviainternet.be.

5 TIPS VAN MIRJAM HEGGER

Foto Istock

1. Wees jezelf, wees authentiek “Deel je verhaal of kennis op een natuurlijke manier. Een ervaringsdeskundige laten vertellen werkt inspirerend en maakt dat luisteraars terugkomen en blijven hangen. Er zijn zo veel coaches en hoveniers, maar niemand is zoals jij. Zet je visie, aanpak en boodschap uiteen. Toon jezelf zoals je bent: rustig of enthousiast. Humor werkt ook.”

‘Dat moeten de mensen toch niet weten’, is zowat de slagzin uit onze jeugd (lacht).” “Podcasts maken is een vak apart, hebben we ondervonden. We hadden iemand die ons coachte en raad gaf over de vorm: we kozen voor een ‘babbelpodcast’. De fragmenten uit interviews en gesprekken van ons onderling combineerden we met bijdragen van experts: Peter Heyrman van KADOC KU Leuven, die de geschiedenis van de kleine zelfstandige onderzoekt in Vlaanderen, en Veerle Wullaert, een therapeut – haar praktijk heet Family Dynamics in Business. Het was werk genoeg om te knippen en te plakken, want je moet de volgorde bepalen van de audiofragmenten en we hebben er ook muziek – speciaal gemaakt door Leen Diependaele – in gemonteerd. Onze coach Lucas Derycke heeft ons werk nog verfijnd.” “De lancering van de podcast was de vreemdste ‘première’ die we ooit hebben gehad, want we zijn het als actrices gewend om meteen te voelen hoe het publiek reageert. We zijn blij dat we mogelijk nieuwe mensen hebben kunnen bereiken, want onze podcast werd zelfs op de radio gespeeld, maar we snakken er allemaal naar om weer live te kunnen spelen.”

2. Bereid je voor “Gemiddeld stranden podcastmakers na zeven afleveringen. Begin met een plan en bepaal vooraf wat je gaat doen. Wie is je doelgroep? Wat is je doel? Welke onderwerpen breng je? Je kan solo vertellen of gasten interviewen. Volg deze vier stappen: bedenk, creëer, promoot en verdien.” 3. Maak plezier “Je podcast geeft eerst en vooral jezelf plezier: praat over iets dat je bezighoudt. Denk aan de Harry Potter-fan met een podcast over zijn hobby die 50 miljoen downloads haalt. Of wil je een beweging in gang zetten? Dat kan. Damn, honey heeft het over alle shit waar je als vrouw van deze tijd mee te maken hebt. Mijn podcast Hooked on business focust op meer gezonde bedrijven.” 4. Hou je missie in het oog “Je podcast kan je status als expert verhogen. Je luisteraars leren iets bij en het kan je klanten opleveren. Let er op dat je podcast bijdraagt aan je missie en je bedrijfsdoelstellingen. De podcast over boeken levert de bib bijvoorbeeld meer ontleningen op.”

NETWERKEN Ook Joke Decru van vzw AAP, die werkt rond de relatie tussen mens en dier, riep wat hulp in voor haar podcast Recht voor de rAAP. “Alle opnames doe ik zelf, maar voor de afwerking schakel ik een monteur in. Er is niets mis met dingen uitbesteden. Het verlaagt net de drempel als je niet alles zelf wil doen, want je kan je niet in alles bekwamen. We maken een podcast voor alle mensen met een huisdier: ons doel is om kennis te vergroten. Zo’n podcast is een laagdrempelige manier om juiste informatie mee te geven. Ik interview elke aflevering een andere expert, over dierengedrag en de mythes die daarover nog de ronde doen. Als klanten bijvoorbeeld nog geloven in dat dominantiemodel

5. Promoot je podcast “Je moet promotie maken via je netwerk en sociale media. Soms hebben ondernemers een podcast, maar is die zelfs niet op hun eigen website te vinden. Promoot hem dus. Zorg ervoor dat je bezoekers zich abonneren en de podcast delen.” ■ Meer info vind je op www.mirjamhegger.nl

Heeft lokale landbouw een toekomst? Groter is niet altijd beter, vinden deze drie vrouwen met een eigen landbouwbedrijf. Zij richten zich met hun boerderij, hoevewinkel en bloemenkwekerij op de korte keten. Maar kan je daarvan leven, anno 2021, als ondernemer? Op zoek naar een toekomst in lokale landbouw. Tekst Gillian Lowyck en BrigitteVermeulen| Illustratie Flore Deman

DOSSIER LOKALE LANDBOUW

DELFIEN VEREECKEN VAN DE SEIZOENSCHUUR

“Ik heb niet altijd geboerd. Mijn ouders waren wel witloofboeren, maar bij de opkomst van de hydrocultuur besloten zij het over een andere boeg te gooien en startten met een boomkwekerij. Ik ging studeren als bachelor in agro- en biotechnologie. Bij een cursus schapenhouderij in avondschool leerde ik mijn man Jeroen kennen. Hij kweekte wat aardbeien en hield toen schapen in de boerderij van zijn grootouders. De vonk sloeg over en we besloten om de aardbeien naar Schellebelle te brengen. Op dat moment hadden wij allebei een fulltime job, ik als praktijklector aan de Hogeschool Gent en Jeroen als zelfstandig tuinaannemer. We zijn gestart met het verkopen van onze aardbeien vanuit onze garage en van daaruit zijn we steeds gegroeid.” “Meest recent kwam er een eigen slagersatelier bij, waar we het vlees van onze dieren zelf verwerken. Het werd steeds drukker op de boerderij, maar pas na de geboorte van ons tweede kindje besloten we allebei voltijds voor De Seizoenschuur te gaan.” “Elke dag ziet er anders uit bij ons. We zaaien, planten, wieden en oogsten, maar dat is steeds verschillend door onze grote variëteit aan seizoensgroenten. Ook met onze dieren zijn geen twee dagen gelijk. Ons hoogseizoen loopt in het voorjaar: dan zijn er aardbeien, asperges en is het in onze stal superdruk met alle nieuwe lammetjes. Dat is keihard werken om elke dag weer een product te kunnen aanbieden aan ons publiek. Ik doe dat supergraag maar ik ben ook altijd blij als dat seizoen er weer op zit.” “We hebben de openingsuren van onze hoevewinkel mee laten evolueren met ons gezinsleven. Eerst was die zeven dagen op zeven open, tot ’s avonds laat. Maar nu, met twee kleuters in huis, krijg ik dat niet meer rond. Mijn kinderen komen altijd op de eerste plaats en daar pas ik graag onze planning voor aan.” “Weet je, boeren is geen job maar een manier van leven. Op vakantie gaan met zijn allen? We proberen elk jaar tien dagen naar de Ardennen te trekken, om eens weg te zijn van de boerderij. Want als we thuisblijven, heb je nooit vrijaf. De dieren moeten elke dag eten krijgen en de groenten groeien altijd verder. Je probeert het werk natuurlijk zo te plannen dat je oogst op punt is tegen een bepaalde datum, maar wij zijn afhankelijk van het weer, dus dat kan snel veranderen. Vorige zomer hadden de tomaten bijvoorbeeld wat vertraging. Omdat we toch niet ver weg konden, hebben we onze vakantie opgeschoven om onze rijpe tomaten alsnog te kunnen verkopen.”

‘We zijn gestart met aardbeien te verkopen vanuit onze garage’ “Onze ervaring leert dat de mensen wel bereid zijn om een correcte prijs te betalen zodat het voor ons economisch rendabel is. Negen jaar geleden, toen we startten met De Seizoenschuur, was dat een ander verhaal. Wij moesten de bank echt overtuigen om ons een lening toe te kennen. Ondertussen is er meer interesse om rechtstreeks bij de producent te kopen vanuit alle lagen van de bevolking. Wij gaan niet naar de veiling, al onze producten worden rechtstreeks verkocht aan de consument.” “Het nadeel van deze korte keten is natuurlijk wel dat je alles zelf moet doen: niet alleen planten en oogsten, maar ook alles verkopen. Ik lig er soms wakker van, want ik wil echt alles doen om een mooi product te kunnen presenteren aan onze klanten. En het werk is nooit gedaan. Toch zou ik het niet anders willen. Wij hebben een ongelooflijk charmant en trouw cliënteel.”

▲

Foto François van Heel

Delfien runt samen met haar echtgenoot Jeroen een eigen landbouw bedrijf, De Seizoenschuur, in de – hoe mooi kan het zijn – Eetgoedstraat in Schellebelle, Oost-Vlaanderen. Hun uitgangspunt? Zij kweken met de seizoenen en verkopen alles in hun hoevewinkel. De korte keten op zijn best.

DOSSIER LOKALE LANDBOUW

RUTH SELLESLAGHS VAN BLOOM IN ICHTEGEM Ruth Selleslaghs (37) is de boerin achter Bloom in Ichtegem. Op het veld teelt ze biologische snijbloemen volgens het ritme van de natuur. Ze is mama van twee dochters van 3 en 4,5 jaar. “Ik kom niet uit een landbouwersfamilie. Ik heb zelfs geen groene vingers meegekregen van thuis. Ik heb politieke en sociale wetenschappen gestudeerd en voor ik Bloom oprichtte, was ik aan de slag bij de Liga voor Mensenrechten. Op mijn dertigste besloot ik om het roer om te gooien, op zoek naar iets positiefs. Biovoeding interesseerde me altijd al en dus ging ik een opleiding biolandbouw volgen bij Landwijzer. In het buitenland kwam ik voor het eerst in aanraking met biobloemen, op een moment dat er hier in België nog amper sprake van was.” “In 2015 startte ik als bloemenboerin. Op dat moment had je wel wat boerderijen waar er een paar bedjes bloemen stonden om te plukken, maar ik was een van de eersten die voltijds bloemen teelde. Het moeilijkste aan mijn job vind ik – naast de fysieke arbeid – mensen overtuigen van mijn product. Ik geloof honderd procent in het verhaal van mijn bloemen, maar het is soms moeilijk om over te brengen. Waarom zijn mijn bloemen duur der? Waarom zou je biobloemen kopen als je ze niet eet? Wel, ze zijn gezonder, niet alleen voor ons, maar ook voor de bodem en de natuur. Het is een effect dat je op lange termijn voelt, maar dat is niet altijd even tastbaar.” “Ik hou het meeste van de afwisseling. De ene dag zit ik met mijn handen in de aarde te wroeten, de andere dag ben ik bezig met mijn website. Ook dat luik ondernemen vind ik erg boeiend. Elk jaar probeer ik nieuwe bloemen uit en ik heb heel wat vrijheid. Of dit mijn droombaan is? Ik heb me alleszins niet meer afgevraagd wat ik hierna ga doen (lacht). In mijn vorige jobs was ik altijd bezig met wat de toekomst nog zou brengen. Het is niet zo dat ik hier als kind van droomde, maar ik zie mezelf op geen andere plek meer. Ik ben niet meer bezig met mijn volgende baan, maar wel nog altijd met de toekomst: wanneer ik de tulpen oogst, ben ik al bollen aan het bestellen voor volgend jaar.” “Mijn gemiddelde dag is hectisch. Ik doe alles zelf, dus er komt heel wat bij kijken. Soms ben ik een hele dag bezig met oogsten, de volgende dag enkel met leveren. Geen enkele dag lijkt op de vorige. Bovendien ben ik mama: mijn werkdag start en eindigt met de school van mijn dochters. In de winter is er minder fysiek werk en zit ik meer achter de computer, tijdens de zomer vind je me meer op het veld. Het is hard werken. Ik voel dat ook echt met ouder worden.

Bovendien stopt het werk nooit: er is altijd wel iets, er kan altijd wel iets beter.” “Korte keten is voor mij belangrijk. Ik schat dat ik nu ongeveer 70 procent van mijn bloemen verkoop aan bloemisten en de resterende 30 aan particulieren. Dat aantal is nu wat minder, omdat er geen trouwfeesten zijn. Toch vinden mensen meer en meer de weg naar het veld, hoewel ik geen winkeltje heb. Voor mij is korte keten de enige manier om een faire prijs te krijgen. Je kan ook echt uitleggen aan mensen wat het verhaal achter jouw bloem is. Er is wel al interesse geweest van groothandels, maar die drukken dan echt op de prijs.” “Het is geen gemakkelijke job om te combineren met een gezinsleven. Maar aan de andere kant vind ik het erg belangrijk dat ik mij goed voel; dat ik mijn eigen baas ben. De mooiste dagen met kinderen zijn de dagen dat je zelf rustig en tevreden bent. Je eigen geluk is de basis, dat je iets doet dat je gráág doet, dat wil ik meegeven aan mijn kinderen.”

Foto The Untold Story

‘Voor mij is korte keten de enige manier om een faire prijs te krijgen voor mijn bloemen’

DOSSIER LOKALE LANDBOUW

FEMKE HERBOTS VAN BOERDERIJ VLEKKEN

“Ik heb helemaal geen achtergrond in de landbouw. Mijn ouders waren geen boeren. Als je enkele generaties zou teruggaan, zou je ongetwijfeld wel landbouwers vinden, maar dat is in iedere familie zo, zeker? (lacht) Ik heb kunstwetenschappen gestudeerd, iets helemaal anders dus. Mijn man en ik zijn al tien jaar samen en kennen elkaar al sinds de lagere school. Hij komt wel uit een landbouwersfamilie en ik heb altijd gezegd dat ik hem hierin zou steunen, maar het is pas sinds een klein jaartje dat ik actief meewerk in ons bedrijf.” “Dat kwam zo. Mijn schoonvader kwam iedere dag werken op de boerderij bij mijn man. ’s Avonds at hij altijd mee met ons en zo hoorde ik elke keer verhalen over wat er die dag allemaal gebeurd was op de boerderij. Op een bepaald moment begon het hard te kriebelen bij mij. Ik volgde een starterscursus landbouw, met de bedoeling om mee in het bedrijf te stappen. Vandaag werk ik nog 50 procent bij een vzw die zich inzet voor erfgoed. Een superleuke job, maar op termijn is het de bedoeling dat ik me voor honderd procent inzet op de boerderij.” “Onze boerderij is niet zo groot, zo’n vijftig hectare. We zijn een echt gemengd bedrijf. We hebben heel wat fruit – appels, peren en kersen in het seizoen – en doen daarnaast ook aan akkerbouw en we kweken aardappelen, suikeren voederbieten, tarwe, gerst en maïs. Tot slot hebben we koeien en schapen. Mijn man staat voornamelijk op het veld, terwijl ik me bezighoud met de hoevewinkel, de administratie en sociale media. Maar als het nodig is, spring ik bij, door bijvoorbeeld de beesten eten te geven.” “Onze hoevewinkel is heel basic: het is gewoon een schuur met aardappelen op een pallet en appels in een kist. Korte keten is voor ons niet alleen financieel interessant, maar sluit ook aan bij onze visie. Wij willen natuurinclusief werken door zo weinig mogelijk te spuiten, te zoeken naar natuurlijke oplossingen voor ziekten en plagen en door bijen aan te trekken... Door de coronacrisis kreeg onze hoevewinkel een enorme boost. Mensen hadden plots tijd om rechtstreeks van het veld te komen kopen. Tijdens de eerste lockdown verkochten we evenveel in een week als normaal in anderhalve maand. In de toekomst wil ik de hoevewinkel nog uitbreiden.” “Het moeilijkste aan boeren vind ik het feit dat het zoveel meer is dan gewoon een job. Er komt altijd wel iets bij kijken. Voor mij persoonlijk is het al een grote aanpassing geweest, want ik ben een extreme planner, terwijl er nu altijd wel iets onverwacht kan gebeuren. Aan de andere kant hou ik heel erg van samenwerken

‘Door de coronacrisis kreeg onze hoevewinkel een enorme boost’ met mijn man. Ook mijn kinderen worden bij de boerderij betrokken. Vroeger werkten we apart en nu samen voor hetzelfde doel. Het feit dat we iets maken vanuit het niets, dat geeft me heel veel voldoening. Ik vind het fantastisch als we een goed eindproduct kunnen afleveren, waar bovendien een heel verhaal achter zit.” “Mijn leven ziet er helemaal anders uit sinds ik op de boerderij werk. Eerst en vooral heb ik minder collega’s. Mijn dagen zijn veel minder voorspelbaar: mijn vriendinnen weten dat als we afspreken, ik soms wel eens durf af te zeggen omdat er iets dringends is op de boerderij. Ik kom van een bureaujob, dus de overgang naar een actiever leven was ook aanpassen. Vakantie nemen is moeilijk, maar ik sta er wel op dat we dat zeker één keer per jaar doen. We gaan dan vijf dagen weg in de zomer, met de kinderen. Altijd met de auto, want mocht er iets gebeuren, dan kunnen we snel terugkeren. Op vakantie hebben we de tijd om het over onze dromen te hebben, om te spreken over waar we naartoe willen met ons bedrijf. Het laat ons nooit los.”

▲

Foto Marco Mertens

Femke Herbots (32) is samen met haar man Hendrik Vlekken een van de drijvende krachten achter Boerderij Vlekken in Sint-Truiden. Samen hebben ze twee kinderen, Eleanor (7) en Colette (4).

DOSSIER LOKALE LANDBOUW

‘Het is alsof we vergeten dat we boeren nodig hebben’ Zit er vandaag toekomst in lokale landbouw, voor mens en milieu? Marjolein Visser, professor aan de ULB School of Bio-engineering, vakgroep Agro-ecologie, zoekt mee naar een antwoord. “We moeten meer respect hebben voor wie voedsel produceert.” Tekst BrigitteVermeulen

Hoe is het gesteld met de landbouw vandaag?

Is landbouw momenteel te veel op export gericht? Vroeger aten we toch meer van de lokale boer?

“In Europa, en zeker in Vlaanderen, zit de landbouw al tientallen jaren in een zware crisis. Eigenlijk is dit zo sinds men gekozen heeft voor industrialisatie en schaalvergroting. Vandaag is nog slechts een fractie van de boeren actief tegenover pakweg honderd jaar geleden en zelfs tegenover twintig jaar geleden. En die kaalslag is nog niet ten einde. Het is alsof we vergeten dat we de boeren nodig hebben. We moeten meer respect hebben voor de producent van ons voedsel. Tot nader order komt ons voedsel nog steeds van het land en niet uit een labo.”

“In de loop van de negentiende eeuw werden fossiele brandstoffen ingezet en werd transport op lange afstand mogelijk. Door die evolutie werd landbouw losgemaakt van zijn lokale context. Plots was er te veel graan en stuikten de graanprijzen in elkaar, omdat er goedkoper graan uit het buitenland hier op de markt kwam. Ineens was een hoofdgewas niet meer rendabel. Boeren gingen zich anders oriënteren, bijvoorbeeld op vlees en zuivel en specifieke stadsproducten, zoals asperges, witloof en druiven. Zo evolueerden we uiteindelijk naar die megastallen van vandaag: met zo weinig mogelijk land zoveel mogelijk beesten kweken. Nu zitten we met een chronische overproductie van vlees, groenten, aardappelen en andere producten. Bijgevolg zitten we met historisch lage voedselprijzen in verhouding tot ons huis houdbudget. De vraag is of we zowel onze laatste boeren als onze eigen omgeving kapot moeten maken om te kunnen blijven exporteren.” Voor welke landbouwer is er plaats, anno 2021? Is het een kwestie van te kiezen voor een grootschalig e xportgericht bedrijf of kiezen voor de korte keten?

“Boeren die in de schaalvergrotingswedloop zitten, voelen dat ze gedoemd zijn om die schaalvergroting te blijven volgen. Daarbij valt het familiale karakter helemaal weg. Boeren die gehecht zijn aan hun bedrijf, moeten het roer omgooien. Maar dat is niet altijd meer mogelijk. Denk aan melkveebedrijven met enkel stallen en geen eigen land meer om die dieren te laten grazen. Boeren moeten zich afvragen wat de meerwaarde is die zij zelf kunnen realiseren. Dat is vaak enkel mogelijk als boeren weer prijszetters worden.” Is het voor een landbouwer haalbaar om te leven van de korte keten?

“Dit kan enkel slagen als boeren zich kunnen losmaken van de industrie en zoveel mogelijk zelf overhouden van de prijs die

DOSSIER LOKALE LANDBOUW

Foto: Landbouwleven

de consument betaalt voor hun product. Landbouwers kunnen hiervoor best samenwerken met collega’s uit de regio en niet alles alleen willen doen. De supermarkten staan er tegenwoordig zeker voor open om allerlei lokale producten een plaats te geven in hun rekken. Maar om hier een correcte prijs te onderhandelen, kunnen boeren zich best groeperen.” “Ze moeten kennis inwinnen bij collega’s over hoe ze kosten kunnen reduceren. Landbouwers mogen zich niet in de schulden steken voor de nieuwste machines of zich afhankelijk maken van geconcentreerde voeders of meststoffen en moeten zich daar juist van kunnen loskoppelen. Eigenlijk moeten ze oude technieken gaan herontdekken en kennis terugvinden die bijna weg is. Het is echter niet zo dat het gaat om een terugkeer naar het verleden, zoals zo vaak beweerd wordt; wel dat er meer ecologie in het systeem gestoken wordt in de zoektocht naar meerwaarde realiseren op het bedrijf, in plaats van deze af te geven aan de verwerkingsindustrie ” “Boeren die bijvoorbeeld op zoek gaan naar een betere prijs voor hun tarwe, kunnen terechtkomen in een parallel circuit van huishoudens die op zoek zijn naar minder bewerkt brood, meestal vanuit gezondheidsklachten. Deze niche lijkt klein, maar groeit volop. En deze mensen zijn bereid een correcte prijs te betalen voor een hoogwaardig product. Opnieuw leren wat de oorsprong is van ons voedsel en daar plezier in vinden, daar draait het om. Een deel van de consumenten wil graag herontdekken wie de producent is en deze ook recht in de ogen kijken.”

‘Goedkoop eten zou eigenlijk verdacht moeten zijn’

waren consumenten dit ook weer snel vergeten en keerden ze terug naar het goedkoopste.” “Er is nood aan een grondige omslag in hoe we ons voeden. Mensen moeten zich losmaken van het idee dat voedsel goedkoop moet zijn. Goedkoop eten zou eigenlijk verdacht moeten zijn. We moeten stoppen met alles af te wentelen naar regio’s waar ze veel goedkoper produceren omdat er minder strenge regels gelden rond arbeid en pesticidengebruik. Voedsel blijft een basisbehoefte, dat mogen we nooit vergeten.” ■

Verandert de coronacrisis iets? In tijden van lockdown kenden lokale initiatieven zoals boerenmarkten en buurderijen hoogdagen omdat men de drukte van de supermarkt wilde mijden. Is dat een blijver?

“Ik hoop van wel, maar ik ben tegelijk realistisch. We hebben al verschillende crisissen gekend. Denk maar aan de dioxinecrisis en de gekkekoeienziekte. Telkens brachten deze slechts tijdelijk een ommekeer in het koopgedrag van mensen. Na elke crisis

DURF TE VRAGEN

‘Alles wat ik wil doen, doe ik gewoon’

DURF TE VRAGEN

Christina De Witte bracht haar eerste boek, The ultimate survival guide to being a girl, uit op haar 22ste in de Verenigde Staten. Ze was jarenlang huiscartoonist van Flair en inspireert ook vandaag nog duizenden jongeren via haar Instagram-pagina en alter ego Chrostin, rond onderwerpen als racisme, feminisme en mentaal welzijn. Tekst Jozefien Daelemans | Foto Hripsimè Arutunian

1. Christina/Chrostin in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?

12. Van welk muzieknummer krijg je kippenvel?

“Ik wil eigenlijk niet terug in de tijd! Tenzij het echt voor mijn bestaan mag, dan ga ik terug naar de jaren zestig. De muziek en kledingstijl sluiten volledig aan bij wie ik ben.”

“Free Bird van Lynyrd Skynyrd.”

mijn job als serveerster in de lokale kebabzaak zie ik pas echt als de studentenjob die mij vormde.”

13. Welk project doet je blinken van trots?

25. Zie je het glas eerder halfvol of halfleeg?

“Mijn Chrostinshop! Volledig zelf gemaakt!”

“Halfvol.”

2. Welk boek uit je kindertijd is je bijgebleven?

14. Welk dierbaar moment wil je maar al te graag nog eens herbeleven?

“Het uur nul van Dirk Bracke.”

“Toen mijn gezin nog een eenheid vormde.”

3. Ben je een goede verliezer?

15. Waarin vind je troost?

“Ik vind van wel. Ik ben best competitief tijdens het spelen en sporten, maar voel nooit wrok als ik verlies, zoals tijdens mijn deelname in De slimste mens ter wereld.”

“Illustreren en comics maken. Soms ook gewoon iets doelloos zoals willekeurige YouTube-video’s om me te doen lachen.”

4. Wat was tot nu toe de grootste uitdaging in je leven?

16. Naar wie kijk je op?

“Het openen van mijn eigen zaak midden in een coronapandemie. In volle coronacrisis begon ik mijn eigen winkel, Chrostinshop, met vintage speelgoed, geüpcycelde spellen en kawaii goodies.” 5. Wat is je laatst gegooglede term?

“Online betalen met ecocheques.” 6. Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper?

“Beeld zonder klank. Ik klap volledig dicht. Mijn gezicht spreekt wel boekdelen.” 7. Welke app doe je na een nachtje slapen het allereerste open?

“Ik denk Instagram of de weerapp. Zeker geen nieuws of Facebook.”

“Naar iedereen die onbeschaamd zichzelf is.” 17. Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt?

“Alles!” 18. Wie is je grootste voorbeeld?

“Mijn papa. Hij heeft twee kinderen in zijn eentje opgevoed en naar mijn mening: he did a good job.” 19. De natuur haar gang laten gaan of botoxinjecties?

“Beide moeten kunnen, vind ik.” 20. Is het leven een geschenk voor jou?

“Absoluut. Ik leef graag.”

“Iedereen die anderen niet tolereert wegens hun huidskleur, geaardheid of religie.”

“Zoals iedereen met ups en downs, denk ik. Hoewel er voor mij veel aan het veranderen is op een positieve manier.”

“Dat mijn familie sterft.” 10. In welke drie woorden kan je je relatie met je moeder samenvatten?

“Complex, gelaagd en ongewoon.” 11. Waarvoor ben je allergisch?

“Melk, pollen en onverdraagzame mensen.”

21. Hoe beleef je deze coronatijden?

22. Wat wens je jezelf het allermeest toe?

“Rust, geen angst en nog minder schrik om nee te zeggen.” 23. Wat was je allereerste studentenjob?

“Ik heb eerst bij de slager gewerkt, maar

“‘It’s all in the feels.’ Meer leven met buikgevoel, minder met het hoofd.” 27. Met welke woorden zouden je beste vrienden je omschrijven?

“Zorgzaam, humoristisch en het beste van allemaal: woke.”

‘Ik kijk op naar iedereen die onbeschaamd zichzelf is’

8. Naar wie of wat steek je je mentale middenvinger vol overgave op?

9. Wat is je grootste nachtmerrie?

26. Welk citaat is op je lijf geschreven?

28. Wat staat er op je bucketlist op nummer één?

“Ik heb geen bucketlist… Alles wat ik wil doen, doe ik gewoon.” 29. Waaruit bestond je laatste leugentje om bestwil?

“Waarschijnlijk iets over de afwas.” 30. Waaruit bestaat je avondritueel?

“Ofwel knutselen voor het slapengaan, een podcast beluisteren of YouTubevideo’s kijken. Soms TikTok.” 31. Geloof je in reïncarnatie?

“Ja.” Je vindt Chrostin op Instagram (@chrostin) of in haar Chrostinshop op de Leermarkt 50, Mechelen. ■

LEVENSVERHAAL

KALPONA AKTER: VAN KINDERARBEIDSTER TOT VAKBONDSVROUW

‘Ik werkte 400 uur per maand voor een loon van 5 euro’

LEVENSVERHAAL

Vakbondsactivist Kalpona Akter (45) neemt het vanuit Bangladesh op voor de mensen die wereldwijd onze kleding in elkaar stikken. Daarvoor ontving ze eerder een prestigieuze mensenrechtenprijs. Zelf begon ze haar carrière op dezelfde manier als de arbeiders die ze wil emanciperen: met een schaar in de hand. Tekst SarahVandoorne|Foto’s Lieve Blancquaert

et leven van Kalpona Akter is gewijd aan het helpen van arbeid(st)ers in de textielfabrieken. Ze werd geboren in Chandpur, Bangladesh, en moest al op een erg jonge leeftijd aan de slag voor haar familie. “Mijn vader kon niet meer werken door ziekte, en thuis waren we met zeven. We woonden in de drukke en voor ons heel dure hoofdstad van Bangladesh, Dhaka. Samen met mijn broertje van tien jaar stond ik, als oudste, in voor de broodwinning van ons gezin. Ik was twaalf jaar oud toen ik begon in de kledingfabriek. Het weinige geld dat we verdienden, ging vooral op aan eten. Aan het einde van de maand was er amper iets over voor mijn vaders medicatie.” “Ik werkte 400 uur per maand voor een loon van 5 euro. Het was zwaar. Neerzitten tijdens mijn shift zat er niet in: als stoffenknipster moest ik de hele dag rechtstaan. Een minuutje rusten op een stoel betekende dat ik geslagen of geschopt zou worden. Eigenlijk vond ik dat normaal. Ik kende mijn rechten niet, laat staan wat een minimumloon is en dat misbruik strafbaar was.” “Op een dag brak er een brand uit op de vijfde verdieping van het fabriekscomplex.

Zelf werkte ik op de derde verdieping, op de productievloer. Onze manager zei dat de brand niet zou afzakken tot daar. Hij sloot ons op en gebood ons verder te werken. Twee uur lang hebben we gejammerd, tot uiteindelijk de deuren geopend werden. Met slechts één trappenhal in het volledige gebouw, was het vechten om snel beneden te geraken. Velen geraakten gewond, gelukkig liet niemand het leven.”

ONTSNAPPEN “Na twee jaar werken op die productievloer brak er een staking uit. Het management kondigde aan dat we nog minder zouden verdienen voor overuren. We kregen nu al zo weinig. Daar kon-

‘Er ontstond brand in de fabriek, maar we moesten verder werken’

▲

den ze niet mee wegkomen, vonden we. Ik deed mee, als enige vrouw samen met 92 mannen. De aankondiging kwam net voor het suikerfeest en ik was van plan om met mijn extra geld nieuwe kleren te kopen voor mijn jongere broers en zussen. Ik was het aan hen verschuldigd om mee te staken.”

LEVENSVERHAAL

“De fabriekseigenaars reageerden repressief op de staking. De maand nadien kregen we minder betaald en de arbeiders die het voortouw hadden genomen, werden een voor een ontslagen. Een van mijn ontslagen collega’s ging op zoek naar een organisatie die hem kon helpen. Hij kwam terecht bij een soort van solidariteitscentrum, waar trainingen georganiseerd werden over de rechten van arbeiders en vakbonden. Daar leerde hij dat hij zijn voormalige bazen voor de rechtbank kon dagen. Hij raadde me aan om dezelfde cursus te doen. Vier uur training heb ik gevolgd, meer was er niet nodig om mijn hele leven te veranderen. Daags nadien begon ik mezelf en mijn collega’s te verenigen om een vakbond te vormen. Die aanvraag werd geweigerd en het management trad opnieuw hard op.” “Ik werd ontslagen en mijn naam kwam op een zwarte lijst terecht zodat ik niet gemakkelijk ander werk zou vinden. Een

andere vakbond heeft mij opgevist. Zij zagen iets in mij en ik werd onderwijzer in arbeidsrecht. Daar ben ik nooit echt mee gestopt. Mij ontslaan was de slechtste beslissing die die fabriekseigenaar ooit genomen heeft. Mocht ik gebleven zijn, had ik maximaal 1.500 mensen bijeen kunnen brengen in een vakbond. Nu verenig ik het hele land.”

WAARDIGHEID “Ik richtte een eigen organisatie op, het Bangladesh Centre for Worker Solidarity (BCWS). We werken met vakbonden en vechten samen voor arbeidersrechten. Ons doel is om meer waardige jobs te creëren. We leren arbeiders wat die waardigheid juist inhoudt, wat hun rechten zijn, hoe ze hun stem kunnen verheffen, bij welke vakbonden ze kunnen aankloppen. Internationaal voeren we campagne voor veiligheid op het werk, vakbonds vrijheid en leefbare lonen.”

“Ik ben jong getrouwd, maar mijn man stond niet achter mijn ambitie. Hij mishandelde me en ik ben uiteindelijk van hem gescheiden. Dat was een erg moei lijke periode, ik ben toen terug bij mijn ouders gaan wonen.” “Ik kon niet anders dan dit werk voor arbeiders te doen. Bij het BCWS spreek ik nog dagelijks met arbeiders en sta ik hen zoveel mogelijk bij. Wij onderrichten arbeiders die van niks weten, zoals ik in het begin, of geven hen raad als ze niet betaald worden of ontslagen worden. We hebben verschillende trainingsschema’s. Sommige trainingen zijn specifiek gericht op vrouwen, omdat zij het leeuwendeel van de industrie uitmaken en meer op de voorgrond zouden moeten komen. Ons doel is om meer dan de helft van de leidinggevende functies in de fabrieken door vrouwen te laten uitvoeren.” “Daarnaast geven we ook juridische bijstand. We proberen te bemiddelen.

LEVENSVERHAAL

Als dat niet werkt, stappen we naar de rechtbank. Maar rechtszaken zijn duur voor een organisatie als de onze. Het rechtssysteem werkt traag – in het arbeidshof zijn er meer dan duizend zaken hangende – en is bijzonder corrupt. De strafrechtbank is het duurst. Het geld dat je daar betaalt, is ‘onzichtbaar geld’: je moet dit of dat op tafel leggen als je iets gedaan wilt krijgen, maar daar krijg je nooit een kwitantie van.”

DURE RIJST “Arbeiders in de fabrieken krijgen dagelijks een target, een doelstelling om te behalen. Deze targets zijn de laatste jaren enkel maar gestegen. Fabrieksbazen verwachten tot 60 procent meer productie. Dat is gekkenwerk. Maar targets zijn targets. Als arbeiders die op het einde van de dag niet halen, moeten ze overuren kloppen. En overuren of niet: het blijft moeilijk om te overleven als kledingarbeider. Misschien is het vandaag zelfs moeilijker dan voor mijn gezin, destijds.” “Kledingarbeiders hebben een vol waardig leefloon nodig. In vergelijking met vijf jaar geleden is alles hier, van rijst tot riksjaritjes, 80 procent duurder geworden. Een derde van hun loon hebben arbeiders nodig om hun huur te betalen. Dan hebben ze nog niets gegeten. De voedselprijzen zijn de laatste drie jaar enorm gestegen. De prijs per kilogram rijst, de voornaamste voedingsbron van arbeiders, is nu 70 cent. Toen ik nog in de sector werkte, verdiende ik misschien maar 5 euro, maar een kilo rijst kostte toen slechts 5 eurocent. Hoe kunnen arbeiders overleven? Hoe kunnen fabriekseigenaars verwachten dat arbeiders de productie opdrijven als ze niet eens genoeg te eten hebben?” “Ik doe dit werk intussen al heel lang. Ik ben als kinderarbeider aan de slag gegaan toen ik twaalf was. Nu ben ik 45. Ik vecht

‘Mij ontslaan was de slechtste b eslissing die de eigenaar van de fabriek ooit genomen heeft’

al 33 jaar voor eerlijke lonen en gelijke rechten. Mijn boodschap aan westerse consumenten? Blijf kopen, onze kleding arbeidsters hebben jobs nodig. Alleen moeten die jobs waardig zijn. Consumenten kunnen daartoe bijdragen, bij voorbeeld door vragen te stellen in de winkels. Wie heeft dit kledingstuk gemaakt? Hoeveel kreeg de ar beidster daarvoor? Waar komt zij vandaan? Is de fabriek veiliger dan vijf jaar geleden?” “Begrijp me niet verkeerd: ik stel niet voor dat je massaal fast fashion begint in te slaan. Koop geen vijf T-shirts. Houd het op eentje dat je echt mooi vindt, van degelijke kwaliteit. En zodra het dan aan jou is aan de kassa, kan je je vragen stellen. Hoe meer vragen er komen, hoe meer die zullen doorsijpelen naar de hoofdkantoren van merken. Zo kan je als consument echt iets in gang zetten.” “Voel je als consument niet schuldig als je verhalen hoort over kledingarbeiders in Bangladesh. Het is niet jouw schuld. Enkel aan je bewustzijn kan je iets doen. Onthoud dat wij waardig werk nodig hebben. Die waardigheid komt er pas als jij iets doet. Bevraag merken, kom te weten of zij hun arbeiders leefbare lonen uitbetalen, of ze hen goed behandelen. Als arbeiders en consumenten samen hun stem verheffen, vormen we samen een soort van sandwich. Die sandwich is nodig om merken het juiste te laten doen. Voel je dus niet schuldig, maar voel je kwaad en gebruik je boosheid om iets aan de situatie te doen.”

Kalpona Akter won in 2016 de Alison Des Forges Mensenrechtenprijs voor buitengewoon activisme van Human Rights Watch. Ze is een graag geziene spreker op internationale evenementen over arbeidsrecht. Akter was van plan om vorig jaar af te zakken naar ons land voor een voordracht in het kader van het Fair Fashion Fest in Gent, maar door corona kon ze enkel digitaal inbellen. Het gesprek is te herbekijken via het YouTube-kanaal van de organisator Gent Fair Trade. ■

IN ONZE TIJD

Vakantie!

Hoe jonger je bent, hoe langer de zomers lijken te duren. We kijken met plezier terug naar vroeger.

Fijne heri nneringen aan de zo het stadsp mer, toen ark van Di we naar ksmuide Gudrun De Leyn, Mark gingen, in 1972. ant Besela re

Deze foto is genomen in 1966 in Duinbergen. Wij gingen niet op reis, onze vakantie bestond uit daguitstapjes. Hier ben ik met mijn broer en zus. Ik ben de middelste. Marianne De Bree, Markant Maldegem

Op 22 juli 1967 vertrokken mijn mama, mevr. M.J.Broeckaert-De Somer, stichtend voorzitster en erevoorzitster CMBV (19521978) en stichtend voorzitster Ter Helme (1973-1978) en ik met een CMBV-groep op reis naar Turkije. Aan die prachtige reis van meer van vijftig jaar geleden heb ik nog steeds een mooie herinnering. Leentje Luyten-Broeckaert, Markant Merksem

tweeling, In 1957 gingen wij, als met tante. , gge bru Zee in zee naar de khoutte, Eec Van e ett Yvonne en Col Markant Assebroek

Op de pony! Mieke Demey, Markant West rozebeke

OPROEP! Als het kriebelt, moet je sporten! Heb jij nog een foto van jezelf als kind, terwijl je aan het sporten bent? Tijdens de balletles, atletiek of bij het voetballen op straat? Stuur hem dan naar redactie@markantvzw.be. Vermeld je naam, tot welke afdeling je behoort van Markant, Best pittig of Artemis, het jaar waarin de foto werd genomen en hoe oud je toen was.

COLUMN

Normaal?

en dik jaar corona, een klein jaar pensioen. Twee fenomenen die in mijn geval zodanig vervlochten zijn dat ik niet weet wat waarvoor verantwoordelijk is. De onwezenlijke dagen, het gemis van een vroeger leven, tegelijk vervreemding van dat leven, het besef van kwetsbaarheid en naderende ouderdom. Maar ook: het stilstaan bij vroeger en later, het hopen op een mooie toekomst. Zoals velen heb ik de duur van de pandemie onderschat. Enkele maanden, dachten we, en dan back to normal. Gaandeweg verschoof de limiet naar anderhalf jaar, uiterlijk twee. Nu vrees ik voor een nieuw normaal, en dan bedoel ik niet een waarbij we van wandelen een religie hebben gemaakt, onze – uitsluitend essentiële – aankopen lokaal doen, drie keer nadenken voor we in het vliegtuig stappen en België uitroepen tot vakantieland. Kortom, wat minder decadent en vervuilend leven. Voor dat normaal teken ik. Maar dat zal het niet worden. Mensen kunnen niet wachten om te vliegen, restaurants zijn al volgeboekt voor ze heropenen en ondanks telewerk is het drukker dan ooit op de wegen. Het nieuwe normaal dat mij doet huiveren, is er een van maskers en testen en vaccinatiebewijzen bij elk evenement dat het leven kleurt, zou moeten kleuren. Los van het gedoe, vrees ik dat we ernstig opschuiven richting controlemaatschappij. En neen, ik geloof niet in complottheorieën die beweren dat de pandemie opgezet spel is om de wereld naar de hand van een groep slechtmenende belanghebbenden te zetten. Dat niet, maar de inzet van technologie moet uiterst omzichtig gebeuren. Nu al kunnen we haast geen aankoop meer doen of stap in de wereld zetten zonder digitale sporen na te laten, om van onze surfuitlaat nog maar te zwijgen. En niemand die weet waarvoor het allemaal gebruikt of misbruikt kan worden. Corona mag geen vrijgeleide zijn om deze evolutie onbesuisd te versnellen. We willen niet ontwaken als robotten in een Brave New World, weliswaar zonder pandemie, maar ook zonder vrijheid en privacy. Deze gedachte brengt me bij de kleinkinderen, met stip het grootste pijnpunt in mijn verstoorde coronawereld. De drie

Lut Geypens (62) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

meisjes van onze oudste zoon zie ik enkel voor een buitenwandeling. In zoverre je van wandelen kan spreken met een één-, drie- en vijfjarige, maar goed: beter dan niets, toch? De twee jongens van de andere zoon krijgen we nog weleens een halve dag toegewezen met de richtlijnen: zoveel mogelijk buiten doen en mondmasker aan bij nauw contact. Om onze zoveelste wandeling wat in te kleden, deden we afgelopen zondag een zoektocht naar gekke figuren op affiches. De oudste van vijf stapt en zoekt al flink, maar die van drie loopt meer achteruit dan vooruit en kan niet het minste obstakel op zijn weg – en ook uit zijn weg – ongemoeid laten. Vallen hoort er ook bij. Alleen op zijn mondje is hij nog nooit gevallen. “Dat is geen choco, dat is chocomelk”, zegt hij als we onderweg een drankje afhalen. Maar waar mijn mond echt van openvalt bij deze prille driejarige: “Dat is geen wiel, dat is een tandwiel” en “Dat is geen sleutel, dat is een moersleutel.” Waar haalt hij het? “Bij mijzellef ”, is het triomfantelijke antwoord. Je zou hem opeten, de guit, terwijl je hem in principe niet eens mag aanraken. En dat steekt. Maar we houden vol. Kleine moeite als je weet dat het allemaal weer goedkomt. Maar weten we dat wel? En wat is goed? Een bedwongen pandemie onder het oog van Big Brother? Ik mag er niet aan denken. Ik hoop vurig dat over pakweg vijftien jaar onze dan achttienjarige guit zijn jeugd mag vieren op een overlevend festival zonder test, vaccinatiepas of weet ik wat voor screening, maar simpelweg “met mijzellef ”. ■

Het nieuwe normaal dat mij doet huiveren, is er een van maskers, testen en vaccinatiebewijzen bij elk evenement

UIT DE COMFORTZONE

Vergeet tampons, hier is de menstruatieslip Elk nummer treedt een redactielid van Markant Magazine uit haar comfortzone. Deze keer waagt Geertrui Nees zich aan menstruatieondergoed.

enstrueren, het is me wat. Het is iets compleet natuurlijks en toch blijft het wat taboe. We hebben de neiging om het te verbergen en vinden het eigenlijk vooral veel gedoe en vaak ook vies. Ik zou hier maar al te graag een boompje opzetten over het normaliseren en respecteren van de vrouwelijke cyclus en het vrouw zijn in het algemeen, maar dat zou me te ver leiden. Maar of ik menstruatieondergoed wilde testen? Graag! Elke kans om menstrueren bespreekbaar te maken, grijp ik graag met beide handen aan. Ik ben van jongs af aan altijd een tampongebruiker geweest. Het gevoel van zo’n dikke lap maandverband in mijn onderbroek vond ik uiterst onaangenaam. Tot ik enkele jaren geleden een artikel las over hoe groot de ecologische voetafdruk van wegwerpmaandverbanden en tampons is en hoe je op die manier potentieel een hoop giftige stoffen in contact brengt met je meest intieme delen. Ik probeer zo bewust mogelijk met mijn lichaam en het milieu om te gaan, dus ging ik op zoek naar een alternatief. De menstruatiecup was toen minder ingeburgerd dan nu, dus startte ik in stilte mijn experimenteerfase. Ik gebruikte hem eerst enkel thuis, want ik had moeite met het inbrengen en vond niet dat hij altijd goed bleef zitten. Na een paar maanden had ik het beter onder de knie en ondertussen gebruik ik hem quasi overal. Mijn verbruik van wegwerp is dus al drastisch afgenomen. Ik zondig me enkel nog aan inlegkruisjes voor de laatste dagen van mijn maandstonden. Voor het menstruatieondergoed ga ik te rade bij Elizabeth De Vos van de webshop Tante Rosa. Ze legt me uit dat er twee soorten ondergoed bestaan: een onderbroek met een dikkere absorberende stof in die je kan gebruiken voor de zwaardere dagen

en een onderbroek met een dunner laagje stof die je perfect kan gebruiken ter vervanging van een inlegkruisje. Ik mag een van elk uitproberen.

‘S NACHTS TESTEN Ik ben het type van de rechttoe rechtaan zwarte slip: sober, comfortabel, niet te veel franjes. In de dunnere broekjes vond ik meteen mijn gading: de zwarte slip ziet er op foto uit als een gewone onderbroek. Die zou ik elke dag kunnen dragen, bedenk ik mij. En er blijken ook wel vrouwen dat te doen, vertelt Elizabeth me, want ze kunnen ook perfect dienen om witverlies op te vangen en zelfs licht urineverlies. De prints van het andere merk, de broekjes met de dikkere stof, vind ik iets te kinderlijk. Ik kies de beste eruit en zet me over mijn idee-fixe van een zwarte onderbroek. Enkele dagen later wordt mijn bestelling thuis geleverd. Nieuwsgierig haal ik mijn nieuwe aanwinsten uit hun verpakking. De zwarte slip valt meteen in de smaak en mijn eerder gevoel wordt bevestigd: deze zou ik echt elke dag kunnen dragen. De absorberende stof is dun en het model van de slip leunt

UIT DE COMFORTZONE

helemaal aan bij wat ik normaal aanheb. Bij het andere broekje moet ik even slikken: de kleuren zijn fel – maar dat wist ik al – en de absorberende laag van badstof is best dik. Het voelt een beetje als een pamper. Mijn afkeer voor maandverband komt weer opzetten. Ik neem me voor om deze onderbroek ’s nachts te testen. Dan weet ik of ze lekvrij is en ben ik me niet bewust van het dikke pak tussen mijn benen.

STEEKPROEF

had. Na het spoelen met koud water gaat deze met de andere slip de wasmachine in. Mijn eindoordeel over menstruatieondergoed? Ik kan me inbeelden dat het op verplaatsing niet altijd handig is… Maar het doet absoluut wat het belooft en is lekvrij, zit comfortabel en ruikt niet. Ik overweeg alleszins de aankoop van enkele dunne zwarte broekjes. ■

‘De zwarte slip ziet eruit als een gewone onderbroek: die zou ik elke dag kunnen dragen’

Ik doe diezelfde dag nog een kleine steekproef op Instagram: hoe ingeburgerd zijn die wasbare maandverbanden en cups bij mijn volgers? Een nipte meerderheid geeft aan te kiezen voor wegwerp en iets minder dan de helft gebruikt de herbruikbare variant. Wie kiest voor wasbaar, doet dat resoluut voor het milieu en om toxische stoffen te vermijden. Een veel voorkomende reden om geen wasbare maandverbanden (of menstruatieondergoed) te kiezen, is dat ze vinden dat het stinkt. Elizabeth verzekerde me echter dat het net de absorberende gel in de wegwerpmaandverbanden is die de onaangename geur veroorzaakt. Ik word instant gekatapulteerd naar de toiletten van mijn middelbare school en kan me die weeë geur van volle vuilbakjes nog levendig herinneren. Ik hoop echt dat de broekjes niet gaan stinken. De eerste nacht van mijn regels trek ik de dikste slip aan. Het broekje zit opvallend comfortabel, sluit goed aan en de badstof voelt zachter aan dan die plastiekachtige wegwerpmaandverbanden. Het blijft een dik pak in je kruis, maar dit kan ik aan! Ik kruip in bed en reis naar dromenland. De volgende ochtend sta ik op en kan enkel vaststellen dat de slip het prima gedaan heeft. Geen sporen van lekken en absoluut geen onaangename geur. Zoals aangegeven in de wasinstructies spoel ik het broekje meteen met koud water en schakel ik over naar mijn cup. Easy peasy. De dunnere zwarte slip draag ik op de voorlaatste dag van mijn menstruatie, want ik wil testen hoe handig dit is voor overdag. Ook dit broekje past goed en doordat het zwart is, vergeet ik bijna dat het een “speciaal” broekje is. Dit is voor mij dé perfecte vervanger van een inlegkruisje. Het zit comfortabel en je hebt niet door dat er een absorberende laag in zit. En nee, het gaat absoluut niet ruiken. Ook niet nadat ik het acht uur heb aange-

Meer info: www.tanterosa.be

Foto’s Hannes Vandenbroucke

KOKEN

Het recept van Louise De Brabandere Less is more, bij Louise De Brabandere, kok en auteur van Easy dinners. Geef haar zo min mogelijk ingrediënten en ze tovert iets heerlijks op tafel. “Hoe leger de koelkast, hoe creatiever ik word.” Tekst BrigitteVermeulen Deze hartige taart met lente-ui ziet er waanzinnig lekker uit. Wat is het verhaal achter dit recept?

Je breekt een lans voor ‘voorraadkastkoken’.

“Weet je, ik ben niet zo’n planner met een uitgekiend weekmenu en een uitgebreide boodschappenlijst. Ik maak graag iets met ogenschijnlijk niets. Zo waren we een paar jaar terug pas laat op de dag in ons vakantiehuisje in Portugal toegekomen. Onze zoon viel net in slaap, dus wilden we niet meer op restaurant vertrekken. Ik besloot dan maar wat kasten open te trekken en vond knoflook, een blikje sardienen en een half pak pasta. Op dat moment wist ik: dat komt hier helemaal goed. Hoe leger de koelkast, hoe creatiever ik word om met eenvoudige ingrediënten iets heel smaakvols op tafel te zetten.”

“Mijn inspiratie in de keuken komt van overal: op reis, op restaurant… Ik heb het geluk dat ik heel wat vrienden heb die ook graag koken en met eten bezig zijn. Zo mocht ik bij een bevriend koppel proeven van zo’n hartige taart, veel luchtiger dan de klassieke quiche. Voor mij is dit echt een voorbeeld van hoe ik graag kook: met slechts enkele ingrediënten en geen ingewikkelde bereidingen. Een pak bladerdeeg is een vast item in mijn diepvriezer, en ik had die dag enkele bosjes lente-ui over van een fotoshoot waar ik mee bezig was.” “Dit recept is slechts een leidraad, hoor. Ik daag de lezers graag uit om te koken met wat ze voorhanden hebben. Heb je op dit moment geen bosui in huis, dan betekent dat niet dat je dit recept niet kan maken. Wees creatief en vervang de lente-ui door wat kort aangebakken spinazie of schijfjes courgette. Maar het is wel een mooi recept om bosui echt de ster te laten zijn. Lente-ui is zo ondergewaardeerd, terwijl recepten zo vaak beginnen met ‘stoof een ui’. Een ui kan zoveel meer zijn. Door hem te roosteren, komt het zoete ervan naar boven. Een smaakbommetje!” Je boek staat voor snelle en smakelijke recepten voor gewone weekavonden. Hoe zit dat met jouw eigen ‘wat-gaan-weeten’-struggle?

Veel mensen zien er tegenop om vers te koken tijdens de week. Wat is jouw tegenargument?

“Ik snap dat, want het leven is druk en je bent te moe. Wij gaan in de week ook weleens frietjes halen omdat ik het niet meer zie zitten om nog te beginnen koken. Maar het is echt niet zo moeilijk om een goed evenwicht te vinden waarbij je wat vaker zelf kookt. Maak het vooral niet te gecompliceerd, want het moet natuurlijk leuk en haalbaar blijven. Je hebt ook helemaal geen dure keukenapparaten nodig om lekker te kunnen koken, een goed mes en een kookpot brengen je al een heel eind.” “Je kan heel wat gerechten bereiden met slechts enkele ingrediënten. Ik ben een enorme fan van ovenge rechten. In mijn boek heb ik er een aantal gebundeld waarbij je een paar ingrediënten enkel hoeft te versnijden en voor de rest de oven al het werk laat doen. Ondertussen heb je de keuken weer opgeruimd, gespeeld met de kinderen of jezelf een aperitiefje uitgeschonken. Stel jezelf de vraag: wacht je een uur tot Deliveroo je iets brengt, of laat je liever de oven 25 minuten zijn werk doen voor een verse maaltijd?”

‘Ik ben niet zo’n planner met een uitgekiend weekmenu. Ik maak graag iets met ‘niets’’

▲

“Sinds ik twee jaar geleden mama ben geworden, merk ik wel dat ik het iets georganiseerder moet aanpakken. Ik ben nog eenvoudiger beginnen te koken en heb werk gemaakt van een goed gestockeerde voorraadkast. Want snel en efficiënt iets op tafel zetten, betekent niet dat je aan smaak moet inboeten.”

KOKEN

HARTIGE TAART MET LENTE-UI VOOR 2-3 PERSONEN • 3 bosjes lente-ui, schoongemaakt • olijfolie • peper en zout • 200 g ricotta • 60 g parmezaankaas, geraspt • zeste van 1 citroen • snuf chiliflakes of chilipeper • 1 vel bladerdeeg • 2 el pijnboompitten • 1 ei, losgeklopt

ZO MAAK JE HET 1. Verwarm de oven voor op 200 °C. 2. Snijd de lente-uitjes zodat ze in je grootste pan passen. Verhit een scheutje olijfolie in de pan en bak op hoog vuur de lente-uitjes in verschillende porties. Kruid met peper en zout. 3. Meng de ricotta met de parmezaankaas, citroenzeste en chiliflakes. Proef en breng op smaak met peper en zout. 4. Rol het vel bladerdeeg samen met het bakpapier uit over een bakplaat. Prik de bodem met een vork in. Besmeer het vel met de ricotta en beleg vervolgens met de lente-uitjes, laat een beetje van de rand open. Bestrooi met pijnboompitten en vouw de randen over de groenten. 5. Kwast de randen in met het losgeklopte ei. Schuif de oven in en bak in ongeveer 30 minuten gaar. 6. Haal de hartige taart uit de oven en serveer met een frisse salade. ■

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren van Easy dinners weggeven. Stuur snel een mailtje naar redactie@markantvzw.be.

AANGEBODEN DOOR INTERVIEW TRIAS

‘De pandemie heeft een enorme impact’ Geen WOMED Award Zuid in 2021. Door de pandemie wordt de uitreiking van deze award met een jaar uitgesteld. Nog even wachten dus voor we weten welke Oegandese onderneemster zich tot winnares kroont. Maar hoe zou het nog zijn met de laureate van de vorige editie?

Tekst Marije De Decker Om de twee jaar reiken Markant en Trias de WOMED Award Zuid uit aan een straffe onderneemster uit een land waar Trias actief is. In 2018 kreeg Blanca del Carmen Perdomo de prijs, die ze in 2019 ook daadwerkelijk uit handen van Koningin Mathilde mocht ontvangen in Brussel. Deze selfmade onderneemster uit El Salvador staat aan het hoofd van een groenten- en fruitcoöperatie die 46 leden telt, van wie de helft vrouwen. Hoe gaat het nog met je?

Blanca del Carmen Perdomo: “Ik ga door een moeilijke periode. Het afgelopen jaar was echt zwaar: de pandemie schudde mijn leven en werk overhoop, wat natuurlijk voor veel stress en frustratie zorgde. Hierdoor hebben zowel ik als de andere vrouwen van mijn coöperatie het gevoel dat we helemaal opnieuw moeten beginnen. Bovendien werd ook mijn vader ziek, waarna hij overleed in juni.” Welke invloed heeft de pandemie gehad op jouw coöperatie?

Wie is Blanca? • Salvadoraanse onderneemster • Voorzitster van groenten-en fruitcoöperatie Las Bromas • Winnares WOMED Award Zuid 2018

“De pandemie heeft een enorme impact gehad op onze werking en verkoop. Tijdens de eerste maanden konden we eigenlijk enkel ons land bewerken en viel onze omzet bijna volledig terug omdat we ons niet mochten verplaatsen. Hierdoor konden we onze oogst enkel goedkoper slijten aan andere dorpsbewoners. Maar we bleven niet bij de pakken zitten en zochten naar andere mogelijkheden om onze producten op de markt te brengen.”

Wat doet Trias? Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneemster hun talent te ontplooien. Daar is Markant elke dag mee bezig. In Vlaanderen en de komende jaren ook in Oeganda, zij aan zij met Trias. Als internationale ontwikkelingsorganisatie geeft Trias wereldwijd de dromen van ondernemende mensen kansen. Trias versterkt ondernemers en onderneemsters wereldwijd aan de hand van microkredieten, opleidingen en het versterken van coöperaties.  Meer info over Trias vind je op www.trias.ngo ■ ■

Hoe kijk je terug op jouw reis naar België in 2019?

“Ik heb echt fijne herinneringen aan dat bezoek: we werden heel warm en gul ontvangen door de vrouwen van Markant en hun wil om vooruit te gaan heeft me echt geprikkeld. Ook de verschillende bedrijfsbezoeken waren ontzettend interessant, zeker dat aan een biologische boerderij. Bovendien deed ik in België inspiratie op om ooit een restaurant te koppelen aan onze coöperatie, waar we dan met verse groenten aan de slag gaan. Hopelijk kunnen we dat na de pandemie gewoon doen!” En wat brengt de toekomst?

“Ik droom ervan om ooit aromatische kruiden naar het buitenland te exporteren. Momenteel experimenteren we met ‘antieke’ specerijen uit onze streek en zoeken we uit hoe we onszelf kunnen bijscholen om te innoveren met producten als thee. Daarnaast hoop ik vooral dat we snel onze oude manier van werken kunnen hervatten.”

■

MODE

Kleurrijk en chic naar het strand De badmode surft mee op de golven van de algemene modetrends. Denk kleur en speelse tuttifruttistrepen, maar ook prints van bloemen en bladeren. Luxueuze stoffen en geraffineerde details stralen een en al het couturegevoel uit en doen dromen van prachtige cruises en luxeresorts. Tekst Lut Clincke DE BIKINI IN AL ZIJN VARIATIES

Sinds de bikini in 1946 gelanceerd werd door de Franse ingenieur Louis Réard, heeft hij al veel metamorfoses ondergaan. Trends met wisselend succes kwamen en gingen. Technische evoluties op het vlak van de materialen verhoogden het comfort en de creatieve mogelijkheden. Tegenwoordig kunnen we nog moeilijk van één bikinitrend spreken. Alle mogelijke modellen komen aan bod, van geklede versies met hogetailleslips tot ietsiepietsie driehoeksbikini’s. Effen en sober of met felle prints en rijke details, sexy of sportief, met of zonder schouderbandjes. Kortom, voor elk figuur en voor elke persoonlijkheid wat wils 1. Beugelbikini in een krachtig contrast van zonnegeel en felblauw, van Prima Donna. www.primadonna.com 2. Knipoog naar de sixties: lentefrisse groene bikini met witte stippen, afgewerkt met een sierlijke ceintuur, van Marie Jo. www.mariejo.com 3. Beugelbikini met bijhorende verstelbare slip in een exotische bladprint, van Rosa Faia. www.rosafaia.com 4. Effen driehoeksbikini met details van vlechtwerk, van Eres. www.eresparis.com

MODE

UIT ÉÉN STUK Het eendelige badpak is de laatste jaren sterk vertegenwoordigd in het aanbod. Veel heeft te maken met onze hang naar comfort. Voor veel vrouwen is het ook een “veilige keuze”: afhankelijk van het model en het materiaal ziet je figuur er “gestroomlijnder” uit dan het in werkelijkheid is. Dat de badmode tegenwoordig wat rijker van stof is, heeft misschien ook te maken met de huidige tijdsgeest die preutser is dan pakweg in de jaren zeventig en tachtig. Toch zien we ook bij de badpakken grote variaties, van hoog gesloten, eventueel zelfs met één of twee mouwen, tot deep plunge-modellen en sexy trikini’s, een hybride versie tussen bikini en badpak. Ideaal voor wie het beste van beide werelden wil. 5. Badpak met colourblock-motief, van Maison Lejaby. www.maisonlejaby.com 6. Badpak met cache-coeureffect in een combinatie van marinestreepjes en een gele reliëfstof voor de rug en de trompel’oeil ceintuur, van Marie Jo. www.mariejo.com 7. Badpak met haltersluiting en veelkleurig bloemmotief, van Chantelle. www.chantelle.com 8. Stijlvol badpak met print van geschilderde bloemen en bijhorende pareo, van Gottex. www.gottex-swimwear.com 9. Badpak met tie-dye-motief, van Lido. www.lido-lido.com

MODE VAN EN NAAR HET STRAND

De strandmode reikt verder dan badpakken en bikini’s. Heel wat collecties bieden ook hippe strandjurken die niet zouden misstaan op een zomers tuinfeest. Kaftans en kimono’s in lichte stoffen met etnische prints brengen ons in exotische sferen. Ook handig zijn de pareo’s: je kan ze dragen zoals je wilt: als halter- of bustierjurk, als lange rok of als hoofdband. En natuurlijk mogen slippers of degelijke strandsandalen niet ontbreken, net zomin als de ruime strandtas die na de vakantie een handige shopper wordt. 10. Knalgele slippers van Freedom Moses. Verkrijgbaar in alle kleuren van de regenboog, in effen versie of met motieven, voor mannen, vrouwen en kinderen. www.freedomoses.com 11. Strandtas van Vilebrequin. www.vilebrequin.com 12. Lange kaftan in een nostalgisch bloemmotief, van Maryan Mehlhorn. www.maryanmehlhorn.com 13. Strandjurk in een uitgepuurd etnisch motief, van Andrès Sarda. www.andressarda.com ■

#IKKOOPBELGISCH

Elisa Lee, van glas naar goud Elisabeth Leenknegt is de ondernemende vrouw achter de juwelencollectie Elisa Lee. Met een diploma archeologie leek ze niet meteen voorbestemd om ontwerpster te worden, maar haar artistieke roots beslisten er anders over. Tekst Lut Clincke

ijn grootvader was glaskunstenaar, net als mijn vader. Als kind liep ik voortdurend rond in het glasatelier van mijn vader. Die familietraditie bracht mij ertoe om voor mijn masterproef archeologie te werken rond glasjuwelen bij de Romeinen. Om mij helemaal te verdiepen in de materie ben ik toen begonnen met Romeinse glasjuwelen te reconstrueren, zo kreeg ik de microbe te pakken. Ook na mijn studies ben ik glasjuwelen blijven ontwerpen, naast mijn job als archeologe in het Huis van Alijn, het vroegere Museum voor Volkskunde in Gent.” “In het begin waren mijn creaties heel experimenteel en ondraagbaar, het waren meer kunstobjecten. Stilaan begon ik mijn werk tentoon te stellen. Toen ik zag dat er interesse was in mijn juwelen, heb ik mijn job vaarwel gezegd en heb ik een winkelpand in Gent gehuurd. Het was voor mij een belangrijke stap om de veiligheid van een vast inkomen op te zeggen. Vrij snel heb ik mijn eerste medewerkers aangeworven, iemand voor in de winkel en iemand in het atelier. Creëren en tegelijk een gezond bedrijf runnen, is een leerproces. Het is belangrijk om je te omringen met de juiste mensen. En ja, soms neem je de foute beslissingen. Ik wilde in het begin internationaal gaan omdat je toen als ontwerper pas au sérieux genomen werd wanneer je verkooppunten had in grote internationale luxeboetieks. Ik heb veel geld geïnvesteerd in beurzen, wat niet altijd rendabel was. Maar ik heb er veel uit geleerd.” “Op een gegeven moment heb ik die internationale ambitie losgelaten om mij te focussen op de Belgische markt. We hebben tien jaar lang met vier mensen gewerkt, onder wie ook een goudsmid, zodat het aanbod uitgebreider werd. Ondertussen werken we al met elf mensen, we vormen een sterk team. Jaren geleden heb ik het atelier verhuisd naar Ronse, naar de Oude Zeepfabriek, een karaktervol pand dat we omgetoverd hebben in een lichtrijke ruimte met veel groen. We zijn heel organisch gegroeid, met weinig businessplannen. Ik denk dat die intuïtieve aanpak heel vrouwelijk is, maar voor ons werkt deze prima. Iedereen werkt en denkt samen. Zo staan mensen uit de verkoop ook vaak in het atelier, waardoor ze onze creaties beter kunnen begrijpen.”

“Omdat we onze klanten die totaalbeleving willen meegeven, verkopen we enkel nog via onze eigen verkooppunten. De klanten zijn ook welkom in ons atelier, waar we een showroom hebben. Door de jaren heen is mijn stijl geëvolueerd. Mijn eerste ontwerpen waren organisch maar werden al snel strakker. De laatste tijd is mijn stijl opnieuw meer organisch geworden. Die grilligheid van mijn juwelen vertaalt de onzekere tijden waarin we nu leven, maar tegelijk ook de terugkeer naar de natuur, een gevoel dat sterk leeft.” “Ondanks de coronacrisis hebben we goed gewerkt tijdens het afgelopen jaar. We hebben ons enorm gesteund gevoeld door onze klanten, ze kochten zelfs de duurdere stukken online. En we hebben ook veel aanvragen gehad om juwelen te creëren met oud goud, wat een van onze sterke punten is. Net omdat veel mensen thuis zaten, zijn ze beginnen opruimen en hebben ze oude familiejuwelen herontdekt die ze een nieuwe bestemming wilden geven. Daar hangen vaak emotionele verhalen aan vast. Ik vind het fijn deze oude stukken om te vormen tot eigentijdse juwelen. Het past helemaal in onze filosofie van duurzaamheid. Door oud goud en oude diamanten te verwerken, vermijd je de ontginning van nieuwe grondstoffen, waardoor je de ecologische impact tot een minimum herleidt.” “Naast het creatieve aspect hou ik enorm van de menselijke factor in mijn job. Juwelen worden vaak gekocht voor bijzondere momenten in het leven: een geboorte, een huwelijk of een ander heuglijk moment, maar ook naar aanleiding van een verlies, als rouwjuweel. Al die verhalen en emoties houden het boeiend.” ■ www.elisa-lee.be

INTERVIEW

‘Hoog tijd voor een boek over abortus’ Waarom de moeder van alle taboes nog langer doodzwijgen? Die vraag stelde journaliste Eline Delrue zich, toen het cijfer ‘18.000 zwangerschapsafbrekingen per jaar in België’ tot haar doordrong. Haar antwoord werd het boek Onverwachting. Een confrontatie met de realiteit. En tegelijkertijd een oproep voor wat meer m enselijkheid in het abortusdebat. Tekst Nathalie Dirix

ONTBOEZEMING

Wat bracht je ertoe een boek over abortus te schrijven?

Praten kan de pijn verlichten. Alleen, openlijk over abortus praten ligt nog erg moeilijk.

“Het idee ontstond vorige zomer, toen de voorgestelde versoepelingen van de abortuswet een breekpunt werden in de regeringsonderhandelingen. Het viel me enorm op dat we haast alleen maar mannelijke politici over het thema bezig hoorden. Mijn verontwaardiging werd des te groter toen ik vernam dat een op de vijf vrouwen in ons land ooit een zwangerschapsonderbreking ondergaat. Ik viel haast van mijn stoel. Hoe komt het dat we hun stem nooit horen? Waarom worden hun verhalen onder de mat geveegd? Mij leek het alvast hoog tijd om een boek te schrijven waarin vrouwen – en koppels – over hun abortus praten.” “Fara, een vzw die zwangerschapskeuzes bespreekbaar maakt, heeft me geholpen om met vrouwen in contact te komen. Zelf vond ik, veel sneller dan verwacht, ook een aantal vrouwen in mijn omgeving. Eén ding werd me snel duidelijk: het zwart-wit denken in de politiek strookt niet met de werkelijkheid. Abortus beperkt zich niet tot één kamp. Het komt in alle lagen van de bevolking voor. Het taboe mag dan nog steeds torenhoog zijn, het is een zaak van alle tijden en van iedereen. Zelfs vrouwen die tegen abortus zijn, kiezen onder bepaalde omstandigheden voor abortus.”

“Er kleeft nog zo geweldig veel taboe aan. Velen schamen zich om erover te praten: omdat ze net wél hoogopgeleid zijn, omdat ze wél vlot toegang hebben tot anticonceptiemiddelen, omdat ze wél een kinderwens hebben. Kortom: omdat ze niet passen in dat kwalijke clichébeeld dat in onze samenleving over abortus leeft. Vaak zwijgen vrouwen uit angst, omdat ze niemand in hun omgeving voor het hoofd willen stoten. Denk aan vrouwen die moeilijk zwanger raken, of koppels die nog maar pas een kind verloren hebben. Ook dat maakt dat er maar weinig ruimte is om zich uit te spreken.” “Wat ook niet helpt: praat je er wel over met je omgeving, dan knalt dat bij sommige vrouwen nadien als een boemerang terug in hun gezicht. Denk aan vrienden of vertrouwelingen die het nieuws moedwillig verspreiden, waardoor je zelf geen vat meer hebt op jouw verhaal, en waardoor jij – voor je het weet – bekend staat als de ‘losbandige hoer’ van het dorp. Voor sommige vrouwen in dit boek was het zowat de eerste keer dat ze het over hun abortus hadden, of toch zo in detail. Belangrijk om weten: worstel je na je abortus met die schaamte, met dat schuldgevoel, dan kun je altijd terecht bij Fara, de vzw die ik eerder vermeldde.”

‘Velen schamen zich omdat ze net wél hoogopgeleid zijn en toegang tot anticonceptie hebben’

Wat is je het meest bijgebleven uit de gesprekken met de twaalf vrouwen die je hebt geïnterviewd?

Wat is de meest voorkomende reden voor een abortus?

“Ze gaan allemaal door een gelijkaardig proces. Plots stellen ze vast dat ze zwanger zijn. Het overvalt hen. Oei, wat gebeurt er nu? Waar kan ik terecht? Met die vragen trekken ze naar de abortuskliniek, waar het eerste gesprek plaatsvindt. Vervolgens moeten ze door een bedenktijd van zes dagen. Pas daarna kan de ingreep plaatsvinden.” “Maar ook al doorlopen ze allemaal een soortgelijk proces, hun beleving is heel verschillend. Sommigen voelen zich na die abortus verlost. Zij slagen er aardig in om de draad van hun leven opnieuw op te pakken. Anderen doen er dan weer lang over om het verlies een plaats te geven. Wat hen vooral moeilijk valt, is dat er geen ruimte is voor hun verlies. Ze voelen zich ook schuldig en hebben het gevoel dat ze geen recht hebben op hun verdriet. En dat maakt het dubbel zo zwaar om te dragen.”

“‘Niet nu.’ Zo zou je het kunnen samenvatten. De meeste vrouwen willen verantwoord ouderschap. Dat wil zeggen: met de juiste partner en in de juiste omstandigheden een kind op de wereld zetten, opvoeden en een toekomst geven.” “Maar ik heb geleerd dat de waarom-vraag niet de belangrijkste is. Die maakt de schaamte alleen maar groter en duwt vrouwen nog meer in het defensief. Alsof ze zich zouden moeten verantwoorden voor iets wat hun volste recht is. Bovendien krijgen sommigen het voor zichzelf niet helder uitgelegd waarom ze nu precies voor abortus hebben gekozen. Veel belangrijker dan die waarom, is de vraag: hoe beleef je dat hele proces?” Je sprak ook met drie mannen. Wat viel je op bij hen?

▲

“Hun rationele benadering. Dat geldt zowel voor de echtge-

COLUMN

noot, het ex-lief als de minnaar. Hoe verschillend hun achtergrond, leeftijd en situatie ook is, ze beleven de situatie op een heel gelijkaardige manier. Voor hen is het duidelijk dat abortus de enige oplossing is. Ze kunnen de ingreep dan ook makkelijk loskoppelen van hun gevoelswereld. We lossen dit probleem wel even op en daarna kunnen we weer verder, dat idee. Bij veel vrouwen ligt dat een pak moeilijker. Maar het omgekeerde komt evengoed voor: dat mannen net emotioneler reageren, dat ze het er moeilijk mee hebben, dat er relaties op sneuvelen. Welk scenario je je ook kan bedenken, het komt voor.” Waar kan je vandaag als vrouw naartoe als je je zwangerschap wil stopzetten?

waarbij mannen na de ingreep meteen een paar versnellingen hoger schakelen. Het ritme van hun verwerkingsproces is anders. Dat kan spanningen creëren. Op termijn kan het verlies dat een abortus met zich meebrengt, partners wel weer dichter bij elkaar brengen.” “Een politica vertelt daarover. Zij was zwanger van haar minnaar. Voor haar was de zwangerschapsverbreking een zwaar proces. Des te meer omdat ze zo tegen haar eigen normen en waarden – en die van haar partij – handelde. Toch slaagden zij en haar minnaar erin het verlies samen een plaats te geven. Hoe raar het ook klinkt, het is een verdriet dat hen op een bepaalde manier verbindt.”

‘Toen ik aan dit boek begon, heb ik alles moeten loslaten wat ik over abortus dacht te weten’

“Voor de ingreep zelf kan je in Vlaanderen terecht in onze abortuscentra van Luna. Of bij Dilemma, het abortuscentrum verbonden aan de VUB. Slechts een kleine minderheid van de vrouwen kan in een gewoon ziekenhuis terecht. Een aantal vrouwen die ik sprak, vonden een luisterend oor bij Fara. Zij hebben veel ervaring en staan niet met het vingertje te zwaaien. Een schril contrast met hoe sommige huisartsen, artsen en verpleegkundigen in onze ziekenhuizen reageren: ‘Sorry, mevrouw, maar ik kan u niet helpen, het hartje klopt nog.’ Het is niet ongewoon dat zorgverleners de vrouw die ongewenst zwanger is, aanmoedigen om zwanger te blijven. En laat één ding duidelijk zijn, een ongewenste zwangerschap is niet alleen nadelig voor de vrouw, maar evenzeer voor het kind.”

Je eindigt je boek met de vraag of abortus een kille daad of mild gebaar is. Tot welk inzicht ben jij gekomen?

“Toen ik aan dit boek begon, heb ik alles moeten loslaten wat ik over abortus dacht te weten. Ik meende dat ik er onbevangen aan begon, maar toch zit je onbewust met een aantal clichébeelden in je hoofd. Tot ik erachter kwam wat zich echt in de abortuscentra afspeelt. Die realitycheck deed me inzien dat een abortus veel te maken heeft met verantwoord ouderschap. Vaak is het niet zozeer een keuze tegen de zwangerschap, maar een keuze voor de kinderen die er al zijn. Of voor een leven waarin je draagkracht niet crasht. Wat meer mildheid voor wie voor abortus kiest, is op zijn plaats. Laten we niet vergeten dat een ongeplande – en misschien ook ongewenste – zwangerschap elke vruchtbare vrouw kan overkomen.” ■

Ben jij anders naar abortus gaan kijken?

“Ik ben gaan inzien dat abortus gewoon deel uitmaakt van ons vruchtbare leven. Net zoals bevallingen, miskramen, vruchtbaarheidsproblemen, doodgeboortes part of life zijn. De eerste keer toen een abortusarts mij dat vertelde, was dat schrikken. Maar hoe meer vrouwen ik sprak, hoe meer ik inzag: ongeplande zwangerschappen en abortus horen er gewoon bij. Want zelfs al slik je elke dag netjes de pil, er kan altijd nog iets gebeuren.”

Onverwachting van Eline Delrue is uitgegeven bij Borgerhoff en Lamberigts.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantmagazine.be.

Wat doet abortus met een relatie?

“Dat kan heel verschillend zijn. Erover praten helpt. Dan blijkt dat vrouwen en mannen vaak op een andere golflengte zitten,

Uitstapje ku(n)st? Beaufort 2021.

Beaufortarrangement vanaf

€98 per volwassene voor 1 nacht

Beaufort 2021, dé openluchttentoonstelling aan de Belgische kust, en Ter Helme doet mee! Wanneer? Van 27 mei tot 07 november Wat? Beaufort arrangement: 1 overnachting incl. diner en ontbijt. Je ontvangt bovendien een mapje met alle info over de kunstwerken en de locaties. Beleef dit uniek cultureel event vanuit Ter Helme.

Jouw domein in de duinen.

Kinderlaan 49-51 8670 Oostduinkerke België

T 058 23 45 02 terhelme@terhelme.be terhelme.be

AUTEUR GAEA SCHOETERS OVER CULTUUR NA EEN JAAR CORONA

‘Makers willen blijven maken’ Gaea Schoeters is een geëngageerd journalist, scenarist, librettist en auteur. Je kent haar van boeken als Meisjes, Moslims & Motoren, Zonder titel #1 en Trofee. Hoe slaat een van de meest ondernemende schrijvers van Vlaanderen zich door een periode die de cultuursector op zijn kop zette? Tekst Selma Franssen | Foto SébastienVan Malleghem

INTERVIEW

anneer we Gaea Schoeters bellen, heeft ze voor het eerst in anderhalf jaar een week vakantie gehad, hoewel dat een groot woord is: ‘een week niet gewerkt’ is een betere omschrijving. “Ik heb vakantie gevierd in de mate van het mogelijke en dus veel gefietst en boeken gelezen. Het heeft me goed gedaan, want ik heb vorig jaar de hele zomer doorgewerkt”, zegt Schoeters. In de afgelopen twaalf maanden bracht ze niet alleen de indringende en spannende roman Trofee uit, maar publiceerde ze ook het kinderboek Niets, met illustraties van Gerda Dendooven, en vertaalde ze samen met Johanna Pas de bundel Hold Your Own van Kae Tempest. En dan waren er nog de door Schoeters gecureerde en gepresenteerde Dead Ladies Show, waarin vergeten vrouwen op het podium tot leven gewekt worden, en de voorstellingen van kameropera Usher, een samenwerking met componist Annelies Van Parys, gebaseerd op Debussy’s schetsen voor La Chute de la maison Usher.

NIETS DOEN IS DODELIJK

een zaalvoorstelling en freelancers worden in elk geval betaald, terwijl ze bij een uitgestelde show lang op hun geld moeten wachten. Anderzijds halen makers energie en input uit de creatieve samenwerking met anderen en de interactie met publiek. In livestreams stop je energie

‘Ik merk om mij heen dat de sector in een soort collectieve burn-out zit. Mensen zijn moe’

zonder dat er iets terugkomt, zonder dat je samen met een publiek iets deelt.”

CULTUUR ALS TROOST Hebben we momenteel niet juist heel veel nood aan cultuur – om de veranderingen die we meemaken een plek te geven? “Vanuit het beleid is enorm onderschat hoe essentieel het collectief beleven van cultuur is, het samen kunnen kijken en luisteren. Zowel voor maker als publiek is het belangrijk om cultuur samen te kunnen ervaren; dan komt haar troostende, reflexieve waarde het beste tot zijn recht.” Met Adieu, een reeks poëzieconcerten op Gentse begraafplaatsen, slaagde Schoeters erin om met inachtneming van de coronamaatregelen toch zulke collectieve momenten te creëren. Voor deze reeks bracht ze telkens een dichter, een zanger(es) en een pianist samen om een soort publiek afscheidsmoment te verzor-

▲

“Het was een waanzinnig jaar”, vertelt Schoeters. “Dat zou altijd al het geval zijn geweest, maar door de coronacrisis begonnen plots allerlei projecten te schuiven, met veel extra werk tot gevolg. Aan podiumproducties werken vooral freelancers mee, die verbonden zijn aan meerdere projecten die ook weer stuk voor stuk verzet worden. Dat maakt het vastleggen van nieuwe speeldata tot een hele puzzel; ik ben de afgelopen maanden meer productieplanner geweest dan maker. Het is voor mij een opluchting dat ik momenteel niet hoef te schrijven, want dit is geen mentale omgeving waarin je aan een roman kan beginnen.” Het vele verzetten van culturele evenementen betekent ook dat makers lange

tijd moeten wachten voordat ze hun creaties met een publiek mogen delen. Hoe is het om zo lang op je ei te moeten zitten? “Als het eerste speelmoment heel lang na het maakmoment is, sta je verder van het idee af. Dat beïnvloedt ook je toekomstige werk”, zegt Schoeters. “De eerste keer dat je een boek voorstelt aan lezers, is bijvoorbeeld erg bepalend voor wat je daarna gaat schrijven. Die interactie ontbreekt nu, je moet als schrijver doorgroeien in een soort van vacuüm. Doordat hun meest recente werk niet in de wereld is, is het voor veel mensen moeilijk om aan iets nieuws te beginnen, hoor ik om me heen.” Schoeters wijst erop dat er een verschil is tussen de eerste en volgende lockdowns. Waar er aanvankelijk nog veel werd uitgesteld, schakelden cultuurhuizen naarmate de pandemie voortduurde over op livestreams. Haar roman Trofee, die werd genomineerd voor de literaire prijs van de onafhankelijke Confituur-boekhandels, zag eind 2020 het levenslicht zonder boekvoorstelling. Niets, een filosofisch en muzikaal verhaal voor jonge en minder jonge kinderen, werd in maart dit jaar gelanceerd via livestream. Gaea heeft een dubbele verhouding met het livestreamgegeven. “Lange tijd hebben we niets kunnen doen en dat is dodelijk: je moet kunnen spelen, maken, samen werken. Livestreams zijn wat dat betreft een uitkomst. Bovendien bereiken livestreams soms een groter publiek dan

INTERVIEW CULTUUR

gen als eerbetoon aan wie in deze periode overleed. Het idee voor Adieu ontstond toen Gaea tijdens de eerste lockdown een livestream zag van een koor dat met mondmaskers op samen zong. “Het was de eerste keer dat ik nog eens live gezongen muziek hoorde, dat raakte me enorm. Daarna overleed de vader van een vriendin aan corona. Op de doodsbrief stond geen begrafenismoment. Een gepast afscheid organiseren was op dat moment niet mogelijk. Ik besefte dat er veel mensen waren die na een overlijden tijdens een lockdown in limbo achterbleven. Het was de aanleiding om Adieu te maken. Bij de eerste voorstelling in juni 2020 waren er zo’n vijftig mensen, het maximaal toegestane publiek in buitenlucht. Het waren zorgmedewerkers, familieleden van mensen die aan corona gestorven waren… Iedereen was er uit emotionele betrokkenheid. De muziek en poëzie kregen een andere lading, spraken veel directer tot de mensen. Bij de tweede editie regende het dat het goot, maar iedereen bleef tot het einde zitten.” Adieu brengt niet alleen klassieke zangers en dichters samen, twee verschillende kunstvormen die elk een heel eigen publiek hebben, maar ook zware en speelse noten. “Afscheid nemen is rouwen, maar evengoed het vieren van een gedeeld leven. Ik wil daarom dat Adieu ook hoop en optimisme uitstraalt. Ik zou er graag mee naar begraafplaatsen in heel Vlaanderen trekken, maar we beperken ons tot Gent, omdat de mobiele piano’s van 123piano moeilijk op andere plekken kunnen komen. Het is heel boeiend om te zien hoe elke begraafplaats leeft; sommige mensen zijn er elke zondag om bloemen te leggen en kwamen per toeval bij onze concerten terecht. Dat leidde tot mooie gesprekken, zoals een man die kwam vertellen dat zijn moeder die dag precies tien jaar geleden begraven was – hij had het gevoel dat de muziek speciaal voor haar klonk.”

Hoewel projecten als Adieu nog maar eens tonen hoe kunst hoop en zingeving biedt, kreeg de cultuursector weinig perspectief tijdens de crisis. Terwijl kappers en tattoostudio’s hun deuren al openden, wisten theaters, cultuurhuizen en concertzalen nog steeds niet wanneer het hun beurt zou zijn. Waarom protesteerde de cultuursector niet luider? “Kunstenaars zijn zich bewust van hun maatschappelijke functie, van de nood die mensen hebben aan schoonheid en troost. We willen dat blijven brengen, het is haast een verplichting die we voelen ten opzichte van ons publiek. Iedere maker wil blijven maken. Je gaat niet voor zes maanden in urgentievakantie, zeker niet als er zoveel gebeurt in de wereld”, zegt Schoeters. “Ondertussen speelt de onzekerheid ons parten: duurt dit een maand, drie maanden, zes maanden? Er is nooit gezegd hoe lang de cultuursector de deuren zou moeten sluiten. En dus blijf je repeteren, maar moet je toch weer verzetten en dus ook weer opnieuw repeteren. De cultuursector zat al op zijn tandvlees door beperkte middelen en daarbovenop heeft corona tot een uitputtingsslag geleid. Ik merk om mij heen dat de sector in een soort collectieve burn-out zit. Mensen zijn moe. We zouden meer moeten zeggen: dit werkt niet voor ons. Niet dat ik me zelf overigens aan dit advies houd, want ik voel evengoed de drang om te blijven maken. “

geïnspireerd door de dichtbundel Bezette Stad van schrijver Paul van Ostaijen. Dat begon in de eerste lockdown in tekstvorm en groeide uit tot een muzikale versie, een performance en tot slot een film. Later zal er nog een muziektheatervoorstelling volgen. De pandemie leidt ook tot nieuwe vormen, denk bijvoorbeeld aan podcast opera (gratis online te beluisteren via www.car ryvanbruggen.nl, red.). Ik vind het spannend om te zien hoe vorm zich aanpast aan realiteit. Maar als ik mag kiezen, heb ik toch liever een zaal vol mensen”, besluit Schoeters. ■ Op 16/9 stelt Gaea Schoeters de Poëzie Divina-gedichten voor in Geel. Meer info via www.musica-divina.be/ poesia-divina Op 26/9 houdt ze een korte auteurslezing, met een live performance van het Goeyvaerts String Trio, muziek van componist Annelies Van Parys, live illustratie van Gerda Dendooven en tekst van de auteur. Meer info via www.ccdefactorij.be en www.gaeaschoeters.be

Trofee is uitgegeven bij Querido.

ZILVEREN RANDJE Als er ergens een zilveren randje zit aan werken in coronacontext, dan is het dat er ruimte is ontstaan voor wie ondernemend, creatief en snel is. Plots waren er middelen voor projecten die anders niet zouden kunnen, zegt Gaea. “Denk aan het project Besmette Stad van deBuren waar ik aan meewerk, waarin Vlaamse en Nederlandse kunstenaars een artistiek antwoord geven op de coronacrisis,

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantmagazine.be.

CULTUURTIPS

EXPO

een trashy antisprookje over gewelddadige meisjes in tijden van Tinder. De Mulder heeft het fenomeen meisjesbendes als Bambi bestudeerd en verzekert dat ze echt bestaan... Bambi lust je rauw van Caroline De Mulder is uitgegeven bij Horizon. BOEK

Isabel Allende openhartig

Sportieve mode Activewear, zo heet deze expo van Elodie Ouédraogo en Olivia Borlée in het Modemuseum van Hasselt. Deze gastcuratoren vertellen – via een audiotour – vanuit hun ervaring en achtergrond als atleet en modeactor. Sportreferenties die misschien niet meteen duidelijk zijn voor een ‘ongetraind’ oog, worden plots wel zichtbaar. In de sneakercorner kan je zien hoe samenwerkingen zoals Air Dior en Raf Simons x Adidas tot stand komen. Van 6 juni tot 30 december in het Mode Museum Hasselt. Voor iedereen die houdt van sport en mode. www.modemuseumhasselt.be THRILLER

Opgevreten door Bambi Bambi, bijna zestien, is vastbesloten om uit de ellende te ontsnappen. Ze leidt een gewelddadige jeugdbende en heeft een kleine goudmijn gevonden: zij en haar vriendinnen gaan online op zoek naar welgestelde sugardaddy’s die arme meisjes in bescherming willen nemen. En wat Bambi niet krijgt, neemt ze met harde hand. De auteur van deze roman, Caroline De Mulder, werd tweetalig in het Nederlands en Frans opgevoed en doctoreerde als romaniste aan de universiteit van Gent, waarna ze het tot professor Franse Letterkunde schopte aan universiteiten in Parijs en Namen. Voor haar romans won ze o.a. de Rosselprijs, de belangrijkste literatuurprijs in Wallonië. Haar boek Bambi lust je rauw is

In Wat wij willen vertelt Isabel Allende openhartig (en af en toe met heerlijke zelfspot) over haar leven, de liefde en haar rolmodellen. Het is een unieke inkijk in haar leven en een hartstochtelijk pleidooi voor feminisme. Ze roemt de vrouwen die haar leven richting hebben gegeven, zoals haar moeder Panchita, haar dochter Paula en haar literair agent Carmen Balcells. Maar ook schrijvers als Virginia Woolf en Margaret Atwood en vele anderen hebben haar geïnspireerd om zich in te zetten voor vrouwenrechten en om te strijden tegen achterstelling en discriminatie. Vandaar dat ze ook met grote betrokkenheid schrijft over actuele thema’s als de #MeToo-beweging en het leven in tijden van een wereldwijde pandemie. En dat alles doet Allende met die onmiskenbare passie voor het leven en de aanstekelijke overtuiging dat er ook op haar leeftijd alle tijd is voor de liefde. Wat wij willen van Isabel Allende is uitgegeven bij Wereldbibliotheek.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag telkens drie exemplaren weggeven van deze twee boeken. Stuur snel een mail naar redactie@markantvzw.be.

MUZIEK

Zomerse beiaardconcerten Elke maandagavond van 7 juni tot en met 13 september kan je in Mechelen genieten van beiaardconcerten. Op 14 juni spelen de Amerikaanse Simone Browne (hedendaagse vrouwelijke beiaardcomponisten) en Carson Landry (een romantisch programma), de week nadien is het de beurt aan de directeur van de Koninklijke Beiaardschool, Koen Cosaert, met werk van Philippus de Monte voor diens 500ste verjaardag. Op 28 juni brengt de stadsbeiaardier van Antwerpen Liesbeth Janssens werken van Bach en op 5 juli concerteren de Canadese Deborah Hennig en Elien Van den Broeck. Ideaal in combinatie met een terrasje in de stad, in de buurt van de Sint-Romboutstoren! Gratis toegang. Sint-Romboutstoren, Onder den Toren 12, 2800 Mechelen. Meer info via www.mechelen.be/beiaardconcerten-2021 FESTIVAL

Afropolitan is terug

Van 9 tot 11 juli vindt in Bozar het Afropolitan Festival plaats. De editie 2021 van het festival nodigt artiestes en onderneemsters uit om hun creaties en ervaringen, hun visie, strijd en hoop met het publiek te delen. Met events en optredens van kunstenaar Lisette Lombé, komiek Cécile Djunga, filmregisseur Marthe Djilo Kamga, auteur Guilaine Kinouani, historica Olivette Otele en vele anderen. ■ Meer info via www.bozar.be

ALLE EVENTS ZIJN ONDER VOORBEHOUD. CHECK ALTIJD EERST DE WEBSITE VOOR MEER INFO

FILM

Liegen om te leven Op het laatste grote filmfestival in ons land, in Gent, was de Griekse thriller All The Pretty Little Horses van Michalis Konstantatos te zien. Helaas kreeg deze prachtige Europese film net zoals vele andere p roducties geen bioscoopcarrière. De film is gelukkig wel te ontdekken op diverse platforms. Tekst Pierre Raemdonck

e beginsetting is een prachtige villa waarin Aliki en haar man Petros rustig hun leven leiden met hun vijfjarig zoontje. Helaas was de verhuis van Athena naar het Griekse platteland geen vrijwillige keuze. Van hun succesvolle leven in de Griekse hoofdstad met een drukke sociale agenda blijkt niks meer over. Zo is Aliki nu een halftijdse thuisverpleegster en tracht Petros aan de bak te komen als klusjesman. De villa waar ze zo graag zijn, blijkt niet van hen. Ze behoort toe aan een steenrijke vrouw, Anna, die haar prachtige woning met een uitgestrekte tuin weinig of niet bezoekt. In de beginperiode verloopt het leven voor het koppel zo goed als normaal, maar langzaamaan duiken de spanningen op. Zowel Aliki als Petros willen een leven leiden op een plek die niet van hen is. De realiteit dat ze omlaag zijn getuimeld van de sociale ladder, bestaat voor hen niet. Ook bij het ontvangen van vrienden blijven ze krampachtig vasthouden aan de leugens. Deze luchtbel wordt doorgeprikt als de eigenares van de villa plotseling opduikt.

All The Pretty Little Horses is hét bewijs hoe je met beperkte middelen en een onbekende cast een buitengewoon spannende film kan opbouwen zonder dat er amper één schot valt of er een snelle montage gebruikt wordt. Wat een verademing, deze stijlvolle mengeling tussen een relatiedrama en een thriller. Je wordt meegetrokken in het verhaal dankzij de beelden van de prachtige natuur, maar ook via de gelaatsuitdrukkingen van de cast waaruit, naarmate de film vordert, de stijgende spanning fysiek merkbaar wordt. Geen enkel ogenblik krijgt het koppel rust en toch blijf je als kijker hopen op hun geluk. Het leuke aan een kleine film zoals deze is dat je er nieuw acteertalent door kan ontdekken. In dit geval is de Griekse actrice Yota Argyropoulou de revelatie van de film. Ze brengt een vrouw tot leven die na een zware professionele fout op haar werk met veel moeite probeert om een nieuw leven op te bouwen. Hoewel ze nauwelijks enig filmwerk heeft gedaan, heeft Yota Argyropoulou wel een indrukwekkende carrière achter de rug in de theaterwereld. Deze ruime acteererva-

ring is voelbaar in haar totale beheersing van haar personage. Aan deze Griekse filmparel hangt ook een sterke Vlaamse inbreng vast. Zo is een van de producenten, namelijk Private View uit het Gentse, medeverantwoordelijk voor het tot stand komen van dit project. In het Vlaamse filmlandschap is het bedrijf bekend dankzij de films en reeksen als Aanrijding in Moskou of Amigo’s. De muzikale toon van deze sfeervolle thriller is in handen van de Vlaamse componiste Liesa Van der Aa. Een van haar recente projecten, de film Cargo, kreeg de Ensor-prijs voor de beste soundtrack. All The Pretty Little Horses is hét bewijs dat een kleine Europese film uiteindelijk heel groot kan zijn door de medewerking van onwaarschijnlijk talent. ■ Regie: Michalis Konstantatos. Cast: Yota Argyropoulou, Dimitris Lalos, Alexandros Karamouzis Componist: Liesa Van der Aa Trailer: www.youtube.com/ watch?v=xKGU6JIsEPo Beschikbaar op Proximus Pickx, Sooner, Cinemabijjethuis.be en Dalton – Zed vanuit je Zetel

TOERISMEKLASSIEKER

Wild van de grotten van Han

De grotten van Han waren een uitstap die de meeste scholen vroeger op het programma hadden. Maar wist je dat er ook een groot wildpark aan grenst? Tekst SofieVereyken

e voet of per safaricar verken je 250 hectare natuur en kan je een 650-tal dieren ontdekken. In het park kan je op zoek naar de Europese big five in hun natuurlijke habitat. Daar trek ik, samen met mijn gezinsbubbel, graag naartoe. De grote Europese vijf moesten we eerlijk gezegd even googelen. Het zijn de bizon, de wolf, de bruine beer, de lynx en de veelvraat. Dit is het enige park in België waar je deze dieren kan bewonderen. Daarnaast lopen onder meer de poolwolf, het edelhert, de wilde kat, de ree, het damhert en de moeflon hier vrij rond. Een prachtig wandelpad van een kleine zes kilometer leidt je door het park. Je kan er ook voor kiezen om na drie kilometer een pendeltreintje te nemen en de rest van het traject via de sporen af te leggen. Of je hopt meteen op de safaricar aan de ingang. Dan rij je in 1,5 uur door het park, met uitleg van een gids. Maar de mooiste manier om het park te ontdekken is al wandelend. Na een jaar corona is het niet altijd makkelijk (lees: ontzettend moeilijk) om onze kinderen te motiveren om nog maar eens te gaan wandelen. Gelukkig bleek dat in het wildpark geen pro-

bleem. Er werd gelopen, gehuppeld en enthousiast gesprongen. We genoten van de verbazingwekkende uitzichten, we wandelden over de bladerdakbrug met een prachtig weids uitzicht en lachten met de grappige alpenmarmotjes. We waren onder de indruk van de prachtige wolven. De bruine beren namen rustig een bad en lagen te luieren in de zon, op enkele meters van onze voeten. Het werd een heerlijke dag in de natuur, tussen de dieren. De kinderen vergaten zelfs te zeuren tijdens de tocht. Het ijsje en de rit in het treintje naar de startplaats aan het einde van de wandeling maakten de trip compleet. Evaluatie van onze trip: duim omhoog! In niet-coronatijden kan je het bezoek aan de grotten perfect combineren met een wandeling door een wildpark. ■ Meer info vind je op www.grotte-de-han.be/nl/wildpark

WIN WIN WIN Markant Magazine mag van het Domein van de grotten van Han 4 x PassHan familytickets (2 volwassenen + 2 kinderen) wegschenken. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be.

COLUMN

Wat grijs

at zie je er goed uit!” Ik kreeg het compliment enkele jaren geleden, op een feestje, van de vriendin van een vriend. “Ah, bedankt”, zei ik. Intussen dansten we verder, in zoverre dat mogelijk was op de ongelijk liggende kasseien – het minifestival was buiten te doen. Plots wees ze naar mijn slapen. “Oh, ik zie wat grijs, hier. Als je je haar zou kleuren, zou je er jonger uitzien.” Het was niet de eerste keer dat haar lieve woorden eindigden in een belediging. Ze had me al eens gewezen op de acne op mijn schouders – nadat ze me eerst had verteld hoe prachtig lang ze mijn haar vond. En ooit stelde ze goedbedoeld vast dat mijn lichaam er alweer zo goed uitzag na mijn bevalling, om vervolgens op te merken dat ik beter mijn wenkbrauwen zou epileren. Nee, we zullen nooit beste vriendinnen worden. Als ik eraan terugdenk, ben ik boos op mezelf omdat ik nooit iets heb teruggezegd, uit een soort misplaatste beleefdheid. Maar wat had ik moeten zeggen? Hoe jonger je eruitziet, hoe knapper je bent. Dat idee leeft al zo lang, vaak wordt er zelfs een evolutionair sausje overheen gegoten. Mannen vallen op jonge vrouwen omdat die het vruchtbaarst zijn, en blablabla. Waardoor we op zoek gaan naar manieren om er jeugdig uit te blijven zien en elkaar goedbedoelde ‘raad’ geven. Mijn moeder krijgt regelmatig complimenten over hoe goed ze eruitziet – “voor haar leeftijd”. Dat laatste is er voor haar altijd te veel aan, hoewel ze er stiekem ook een beetje trots op is. Wat is dat toch met die obsessie met jeugdigheid? Het is zoals gerontologe Christel Geerts zegt in dit nummer. We moeten niet meer denken in termen van leeftijd. Van mij mag je daaraan toevoegen: we zouden beter niet meer in termen van uiterlijk denken. Of alleszins minder. Misschien zeg ik dat vooral tegen mezelf. Hoe geëmancipeerd ik ook ben, hoezeer ik de bodypositivity- en bodyneutralitybeweging ook toejuich, ik kan de heersende schoonheidsidealen niet van me afschudden. Dat ik op mijn gewicht let, is niet alleen voor mijn gezondheid. Mijn grijze haren laat ik wel staan. Ik zie het niet zitten om, zoals mijn moeder al meer dan veertig jaar doet, elke zes weken mijn haren te kleuren. Daar ben ik te lui en te gierig voor. Ik ga nu al

Hoofdredacteur van Markant Magazine Ann-Marie Cordia (44) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen.

maar hooguit een keer per jaar naar de kapper. Als ik dan toch geld ga uitgeven aan mezelf, dan liever aan een massage. Op Facebook ben ik lid van de groep Growing Gray Gracefully Our Own Way. Het zijn vrouwen die ervoor kiezen grijs te worden, op hun manier. Ze delen er naast uitgroeifoto’s ook hun besognes, over hoe hun partners soms ongelukkig zijn met hun keuze, want, alweer, “je ziet er zoveel ouder uit”. Je moet altijd vrij kunnen kiezen. Maar feit is dat het gemakkelijker wordt om je haar niet te verven als er meer mensen zijn die het niet doen. Terzijde: is het je al opgevallen hoeveel mannen er – toch op tv – hun haar verven? Ik betreur die evolutie, al neigt die naar meer gendergelijkheid. Als het zelfs hen niet meer is gegund om grijs te worden... Ik droom van een wereld waarin we minder opscheppen over onze oma die zo’n “fiere” vrouw is “omdat ze elke week naar de kapper gaat en elke dag make-up op doet”. Ik snap dat het lief bedoeld is, maar ik zou liever willen dat we haar wat vaker bewieroken voor haar uitmuntende muzieksmaak, of omdat ze nog elk jaar meedoet aan de brievenactie van Amnesty International en de beste moppen vertelt. Het zal niet vanzelf komen, maar laten we er van jongsaf aan een gewoonte van maken. Alle kleine complimenten die niet over uiterlijk gaan, helpen. Over humor. Over kracht. Over empathie. Over moed. Ik hoop later oma te mogen worden. En als ik het ben, wil ik vooral complimenten krijgen over hoe ik nooit met mijn mond vol tanden sta – zeker niet als ik beledigd word. ■

Wat is dat toch met die obsessie met jeugdigheid?

INTERVIEW

EROPUIT MET MARKANT

Markante Midweken

Al veertig jaar kunnen Markant-dames en vriendinnen vanaf 55 jaar samen heel wat fijns ontdekken, beleven en genieten tijdens onze Markante Midweken. Dat wilden we niet ongemerkt voorbij laten gaan en daarom gingen we samen met onze werkgroep Markante Midweken aan de slag om twee feestelijke edities van ons befaamde concept uit te werken.

Foto Royal Museum Delft

Omwille van corona moesten we deze plannen het afgelopen jaar even on hold zetten, maar met heel veel goesting pikken we de draad nu weer op. Het is dan ook met dubbel zoveel genoegen dat we je uitnodigen om van de partij te zijn op onze feestelijke oktober-Midweek in Ter Helme en/of onze mei-Midweek in Nederland. Opgelet: het aantal beschikbare plaatsen is beperkt!

OP KONINKLIJKE TOUR NAAR NEDERLAND (18 - 20 MEI 2022) Onze driedaagse busreis i.s.m. De Buck Agency NV brengt ons naar twee koninklijke steden: Den Haag en Delft. Den Haag is niet de hoofdstad van Nederland, maar het land wordt er wel bestuurd – een unieke situatie. En de levendige en bruisende stad Delft, ook wel de Prinsenstad genoemd, speelde dan weer een belangrijke rol in de Nederlandse geschiedenis. Uitvalsbasis voor deze stadsbezoeken wordt de mondaine badplaats Scheveningen, waar het heerlijk vertoeven is op de boulevard of op het strand. Wat staat er zoal op het programma? Een bezoek aan het museum Escher in het Paleis, een stadswandeling door de Haagse binnenstad én een koninklijke stadswandeling langs de Koninklijke Stallen, de Paleistuin en Paleis Noordeinde, een boottocht op de Vliet naar domein Hofwijck, high tea aldaar in de oud-Hollandse keuken, een koninklijke stadswandeling in Delft in het teken van de Oranjes en een boottocht door de grachten van Delft. Kers op de taart wordt het bezoek aan porseleinatelier Royal Delft, de laatst overgebleven aardewerkfabriek die nog steeds Delfts Blauw volgens de eeuwenoude tradities maakt. Na een rondleiding kan je er tijdens een workshop zelf aan de slag, met als resultaat een eigen kunstwerk als blijvende herinnering. ■

TIJD VOOR FEEST! (19 - 22 OKTOBER 2021) Gevarieerd, hartverwarmend en vrolijk – dit zijn de kernwoorden van deze editie in onze vertrouwde stek, het duinen vakantiedomein Ter Helme (Oostduinkerke). Met een ‘vintage’-cabareteske voorstelling met Franse chansons door Tina Tyrant neemt de midweek een ondeugende start. Een belevenis voor en achter de schermen van Plopsaland zorgt dan weer voor een vleugje jeugd(ig)sentiment. Gewoontegetrouw steken we tijdens de volgende daguitstap de grens over. Ditmaal ontdekken we samen met enkele gidsen het Nederlandse schiereiland Walcheren: flaneren door Middelburg, een panoramische rondrit op het eiland, een terrasje doen in het mooie Zeeuwse stadje Veere… Ook deze dag zal voorbijvliegen. Tot slot eindigt de midweek zoals ze begon: met muzikale pareltjes die in het collectieve geheugen staan gegrift. Bart Verhelle en Arnold Sercu nemen ons mee op een gezellige wandeling doorheen Vlaamse en Nederlandse klassiekers. Orgelpunt van onze vierdaagse wordt een academische zitting met feestelijke receptie en lunch. MEER INFO & INSCHRIJVEN

MEER INFO & INSCHRIJVEN

Het volledige programma en inschrijvingsformulier kunnen opgevraagd worden bij Markant-nationaal: via info@markantvzw.be of 02 286 93 46.

EROPUIT MET MARKANT NATIONALE CULTUURDAG - 14.10.2021 (NIEUWE DATUM)

OP ROZEN AAN DE LEIE EEN MARKANTE BLOEM-LEZING Welke rol speelt de roos in Le Petit Prince? Waarom kreeg de Schone Slaapster de naam Doornroosje? En wie is Rosamunde uit het strijkkwartet van Schubert? Over de roos valt heel wat te vertellen. Voor onze Nationale Cultuurdag brengen Liesbeth Vereertbrugghen en haar ensemble Bread and Roses de mooiste verhalen uit haar boek Op rozen – Een bloem-lezing, vergezeld van een organische flow van klassieke en traditionele muziek en kunstzinnige beelden. Je mag zelfs rozengeuren verwachten. Met de roos en Rosa ver weg reizen in de tijd, de hele wereld rondtrekken om terug thuis te komen in ‘Rozenland’... Dit wordt ongetwijfeld een zinnenprikkelende ervaring. Liefhebbers op deze Nationale Cultuurdag krijgen in de voormiddag de unieke kans om expert Francis Maere aan het woord te horen over Belgische kunst uit de Leiestreek. Een rondleiding met gids doorheen mudel, het Museum Deinze en de Leiestreek, behoort ook tot de mogelijkheden. Wij hopen je op donderdag 14 oktober te mogen verwelkomen in Deinze!

PRAKTISCHE INFO • Leietheater, Brielstraat 8, 9800 Deinze • exclusief voor Markant-leden • max. 450 deelnemers • er is keuze tussen het volledig programma (incl. of excl. lunch) of enkel het namiddagprogramma • prijs: volledig programma incl. lunch: 47 euro volledig programma excl. lunch: 32 euro enkel namiddagprogramma excl. lunch: 25 euro Meer info & inchrijven: www.markantvzw.be/cultuur ■

Gerust in je vertrouwde omgeving. Met een traplift van Comfortlift geniet je nog jaren van je volledige woning en je vertrouwde omgeving. Op een veilige en comfortabele manier kan je elk moment samen koesteren. Comfortlift biedt je opnieuw toekomstperspectief en de zekerheid dat je nog een hele tijd in je huis kan blijven wonen.

Bel voor gratis prijsofferte

0800 20 950

comfortlift.be

COLOFON

Colofon

COVERFOTO Fotografie: Ellen Goegebeur Make-up: Vanessa Bossuyt OPLAGE 30.000 exemplaren

MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN MARKANT, BEST PITTIG EN ARTEMIS en verschijnt op 1 september, 1 december, 1 maart en 1 juni

RECLAMEREGIE Valentine Outters Publicarto NV Klapstraat 16 9831 Sint-Martens-Latem

ALGEMEEN VOORZITTER MARKANT VZW Gudrun Verschuere

Markant vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

V.U. Diane Devriendt

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be? Dit is het digitale broertje van het papieren Markant Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal magazine ook ontvangen? Inschrijven kan hier: www.markantvzw.be/markant/magazine

MARKANT-SECRETARIAAT Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 info@markantvzw.be www.markantvzw.be

Winnaars maartnummer

ABONNEMENTEN • 45 euro voor het sociaal-cultureel netwerk Markant en Best Pittig • 125 euro voor Artemis, het professionele netwerk Te storten op het rekeningnummer BE 76 4350 3286 5195

Over borsten van Leen Steyaert Lut Maes, Mieke Kindt, Sabine Dewitte Kamala’s pad van Dan Morain Maria Elisabeth Beerens, Ingrid Loos, Carla Luyten Red de wereld in 365 dagen van Elisabeth en Saartje Van Houtte Daniella Creve, Marleen Van Meeuwen, Liesbet Hoste

HOOFDREDACTIE Ann-Marie Cordia annmarie.cordia@markantvzw.be

Blauw dat wemelt van Inge Sierens Inge Kinds, Anita Kissen, Trees Logghe-Verhaeghe

ARTDIRECTION Bird’s Eye Design BVBA

Linzen! van Joke Boon Katrien Strubbe, Marleen Mortier, Agnes Tanet-Willems

REDACTIERAAD Isabelle Bral, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Brigitte Vermeulen en Lauren Van Zeebroeck

Markant is lid van

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Vanessa Bossuyt, Lut Clincke, Jael Cox, Jozefien Daelemans, Marije Dedecker voor Trias, Flore Deman, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Pierre Raemdonck, Rebecca Schoeters, Sarah Vandoorne, Sarah Van Looy, Sofie Vereyken, Brigitte Vermeulen en Gudrun Verschuere Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

NEEN, we zijn nog lang niet klaar … en we willen dat nu eens van de daken schreeuwen Al meer dan dertig jaar zorgen wij voor kinderen met kanker. Sommige van onze projecten lopen al bijna even lang en toch blijven ze nog altijd actueel en nodig, elke dag, in gans Vlaanderen. Maar er zijn ook nieuwe uitdagingen, gekoppeld aan nieuwe therapieën of aan onze leefwereld van vandaag, wij evolueren mee met de noden van onze kinderen en gezinnen en proberen die in te vullen. We beseffen echter wel dat we meer moeten vertellen over onszelf en niet discreet in de coulissen blijven, zoals we bijna altijd deden. We moeten jullie – onze enige bron van inkomsten – meer informeren over wat we doen met die centen. We organiseren immers geen grootscheepse crowdfunding of sms-acties, we komen liever niet met spectaculaire verhalen in de krant of op tv, we maken geen misbaar, we doen het gewoon… elke keer weer, in stilte. Daarom willen we toch nog even vertellen waar we voor staan en beginnen graag met de jongste projecten… SuperKrachtig-Lekker – enkele jaren geleden opgezet door een bezorgde mama is het nieuwste project onder de Kinderkankerfonds paraplu. Men beseft het misschien niet, maar chemo beïnvloedt ook bij kinderen de eetlust en smaak en dat leidt dikwijls tot ondervoeding bij onze patiëntjes. KKF wil dat probleem op een wetenschappelijke manier in kaart brengen en er tegelijkertijd wat aan doen. We organiseren kookmomenten met de kinderen waar lekkere voedzame dingen spelenderwijs worden klaargemaakt. We investeren in betere eet-beleving zodat onze kinderen weer “goesting” krijgen en naast hun therapie toch ook de nodige bouwstenen aangereikt krijgen. We willen daarom op de kinderkankerafdeling ook investeren in een gezellige ruimte met een leuke grote keuken waar

de ouders elkaar ook kunnen ontmoeten en waar vooral onze kinderen hun voedingspatroon kunnen bijtimmeren en er zich nog bij amuseren ook. Residentie Koester – is van start gegaan in november 2020 in de buurt van het Gentse UZ. We bieden er overnachtingsmogelijkheid in moderne, huiselijke appartementen aan families met een kind in ambulante behandeling die – om verschillende redenen – niet tussen twee behandelingen naar huis kunnen. Een warme, gezellige en comfortabele “thuis” dicht bij het ziekenhuis. Sinds november bijna doorlopend bezet. Studio Nona – ontstaan uit een idee van zeer betrokken ouders. Hoe houd je dat kind, dat maanden thuis is in behandeling of palliatief, nog bezig? Hoe zorgen we even voor afwisseling of een hoogtepunt? Wij zorgen met professionele mensen voor aangepaste ontspanning op maat van het kind, bij dat kind thuis… Zo hebben de ouders even vrij en doorbreken we de sleur. En dan zijn er nog al die andere acties en projecten, de thuiszorg en het extra personeel, het wetenschappelijk werk dat we sponsoren of de artsen in opleiding waarvoor we de kosten dragen. De Belgische of Europese onderzoeksprojecten waar we aan deelnemen… je kan het allemaal nalezen op onze website: www.kinderkankerfonds.be. Daarvoor hebben we jouw hulp nog altijd nodig! Meer info voor jou, je bedrijf of je organisatie via: www.kinderkankerfonds.be – 09.4300110 Wil je ons meteen helpen? BE31 2850 3053 8255 Giften vanaf € 40 zijn ﬁscaal aftrekbaar