Markant Magazine nr3 2022

HET BLAD VAN MARKANT, ARTEMIS EN BEST markantPITTIG MAGAZINE · NR.3 2022 UIT DE COMFORTZONE Wie durft er in een ijsbad van 4 graden? DUURZAME MODE gaat verder dan worden’graag‘IedereenEKATARINATHEATERMAKERdoorMetREIZENtotSomsDOSSIERbiokatoenROUWleidtverliesietsmooisdee-bikeZuid-TirolLEVENTALwilgezien Psychologe Sarah Bal ‘Wij kunnen ook leren van onze kinderen’

‘Wiepadenplatgetredendurft te verlaten, botst op onvermoederijkdom’

VOORWOORD

M et dit nummer nemen we weer afscheid van de zomer. De vakantiemaanden zijn net achter de rug. De dagen voelen al merkbaar korter en de avonden langer. Hopelijk ontdekten jullie ook dat de weg wijzer is dan de wegwijzers. Wie platgetreden paden durft te verlaten, botst op onvermoede rijkdom, krijgt extra tijd om te ervaren dat “niets bestaat dat niet iets anders aanraakt”. Eind augustus zat de brief om het lidmaatschap te vernieuwen in de bus. Als iedereen nu eens één iemand anders zou uitno digen om Markant-lid te worden, zouden we bijna de kaap van 40.000 leden bereiken. Lid mogen zijn van een “veelzijdige” familie, klinkt dat niet best pittig? Het nieuwe Markant-seizoen staat voor de deur en net zoals dit magazine zit het barstensvol nieuwe ideeën en nodigt het weer uit tot “ontdek, beleef, geniet”. Leven is een aaneenschakeling van cyclische fasen. Het voor bijglijden van een wolk. In november staan we nog meer dan anders stil bij onze geliefden waarvan we afscheid moesten ne men. Elke generatie gaat op haar eigen manier om met dood en rouw, maar blijft evenzeer worstelen met de impact van het eeuwig “afgesneden zijn”. Het “nooit meer”. In dit nummer geven we daar extra aandacht aan, net zoals aan het mentale welzijn van onze jongeren. Kinder- en jeugdpsychologe Sarah Bal geeft gouden tips over hoe we kunnen omgaan met de vaak onderhuidse signalen die jongeren uitzenden. “Warm Markant”, warme mensen voor koudere dagen. Wij hebben weer een actie uitgeloot om hier in de kijker te zetten. Vergeet niet jullie actie op onze site te plaatsen. Haal inspiratie uit onze website. En ten slotte wens ik “hoop”, nog bijna belangrijker dan lief de. Hoop dat virussen en ander onheil zich gedeisd houden. Laten wij nu vooral blijven zoeken naar nieuwe(re) vormen van solidariteit en verbinding in onze gepolariseerde samenleving in “de eeuw van het ego” .Met Markant proberen wij alvast tegengewicht te bieden. Gudrun Verschuere Algemeen voorzitter Markant www.markantvzw.bevzwVolgonsop

De vannoodzaakhoop

1

Inhoud SEPTEMBER 2022 Sarah Bal: ‘Laat je perfecthetdemisleidennietdoorgedachtedatleveneenplaatjeis’rouwDossier8 4 GESPOT Nieuws van Markant, Artemis en Best Pittig 7 WARM MARKANT Markant Lichtervelde ondersteunt Huize Tordale 8 SARAH BAL over het mentaal welzijn van onze jongeren 14 DOE HET ZELF Lui tuinieren: laat het gras maar groeien 18 MARKANTE ZAAK Ellen Verstrepen van Elni coacht vooral moeders 20 DOSSIER Soms leidt verlies tot iets moois 28 DURF TE VRAGEN Auteur Fleur van Groningen 30 COLUMN Lut Geypens 32 LEVENSVERHAAL Sophie Vangheel richtte ngo Cunina op 36 UIT DE COMFORTZONE Wie durft er in een ijsbad te gaan zitten? 38 MODE Duurzaam duurt het langst 41 MODE-INTERVIEW Veerle Baert-MoortgatmaaktFurore inom206dingentedoenOostende58 Ekatarina46 Levental speelt ‘De Grens’ DECOMBELNICK

42 HET RECEPT van Julie Van den Kerchove 46 EKATARINA LEVENTAL komt naar de Nationale Cultuurdag van Markant 50 FILM Ritueel 54 REIZEN Zuid-Tirol op de fiets 58 UITWAAIEN in Oostende 60 CULTUURTIPS62COLUMN Ann-Marie Cordia 64 COLOFON 36Uitgetest:de weldaad van het ijsbad3854 Ook van reststoffen maak je mooie mode EcotrippenZuid-Tirolin

MARKANT BORNEM ZIET TOEKOMST IN AFVAL

MortseltrektAntwerpenregioMarkantnaar

Vier dagen lang samen met duizenden fietsers tegen kanker: dat is de 1.000 km voor Kom op tegen Kanker. Afspraak is naar goede traditie tijdens het hemelvaartweekend, van 18 tot en met 21 mei. En samen met duizenden zielsverwanten trappen tegen kanker onder de Markant-vlag kan niet anders dan vleugels geven. Markant Pittem Egem doet met hun team Markant Pittegem Biking Ladies voor de derde keer mee aan dit hartverwarmende initiatief. In de maanden vooraf trainen ze gezamenlijk en wordt er geld ingezameld, dat integraal naar wetenschappelijk onderzoek gaat.

GESPOT NIEUWS VAN MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS

Vlaams-BrabantMarkant en Brussel gaat eco Markant Vlaams-Brabant en Brussel zette op 26 april de Eco Lifestyle Beurs op poten in Haacht. Twintig standhouders gaven hun tips en tricks voor een ecologisch(er) leven.

4

Hoe gaan andere landen om met afval en hoe ziet de toe komst eruit? Op 21 april 2022 had Markant Bornem Walter Laurent, projectmanager afvalpreventie en duurzaamheid bij Ivarem, te gast voor de workshop ‘Afval bestaat niet meer’. Hij vertelde over hoe onze levensstijl de klimaatverandering beïnvloedt en over de wereldwijde impact van zwerfvuil en de beruchte plasticsoep in de zee. Walter maakte er een virtuele reis rond de wereld van, en testte de deelnemers op hun kennis met een leuke Crap-quiz. Het werd een fijne en leerrijke avond.

Het TOP-overleg van Markant regio Antwerpen, op 2 juni werd dit jaar georganiseerd door de afdeling Markant Mortsel. Ze bezochten het kasteel Cantecroy in Mortsel met zijn roemrijke geschiedenis onder leiding van gids Kristel Van Doorslaer. Daarna werden de dames uitgenodigd voor een gezellig etentje in restaurant Cavalieri, gelegen in het kasteel.

MARKANT PITTEGEM BIKING LADIES VOOR KOM OP TEGEN KANKER

Voel jij het kriebelen om dit team te vervoegen? Zeker welkom! Ze rijden met maximaal acht dames. Meer kan niet, want ze fietsen 1.000 km gespreid over vier dagen, en leggen dus elk 125 km af. Heb je zin om deel te nemen of heb je extra informatie nodig? Ze horen het graag via info@jopaconsult.be, of 0474/870 689 (Pascale Van Damme).

Op 23 april organiseerde Markant BeverenRoeselare een lenteKUNSTmarkt. Zo te zien zitten er heel wat creatieve talenten onder de leden en hun vrienden, want wat een knappe en originele werken! Dat bracht liefst 1.000 euro op, die naar Oekraïne 12-12 ging. Markant Melle-Merelbeke De afdeling Markant MelleMerelbeke vierde op 23 juni hun 60-jarige bestaan. Proficiat!

KADANS...www.facebook.com/markantGrobben-donkBouwelenwww.instagram.com/markant_grobbendonk_bouwelENJEWEEKEND

Markante dame An Truyens van Markant Grobbendonk Bouwel zet al een tijdje plaatselijke Markante Zaken online in de kijker, op Facebook en Instagram. “Het zijn een voor een toppers met een prachtig verhaal”, zegt An. “Deze interviews bieden een platform aan hun organisatie of onder neming.” Markant Grobbendonk Bouwel hoopt op deze manier ook meer onderne mende vrouwen, samen met hun zussen, dochters en vriendinnen, aan te trekken.

KLINKT INEENS ANDERS!

LENTEKUNSTMARKT VAN BEVEREN-ROESELAREMARKANT

Zat 10/9/22, Knokke, De nieuwe Zwinvlakte over de grenzen heen. Wandelen tussen zee en hinterland. Zat - Zon 8-9/10/22, Lac de l’eau d’heure, Wandelen in een wereld van water en vuur. Tweedaagse rond de meren van l’Eau d’Heure en het bos van Cazier. Zon 30/10/22, Wevelgem, Be fit, be awesome. Workshop koken en etiketten lezen. Zon 20/11/22, Wetteren, Weg met de zondagsrijders. Hoe goed kennen we onze verkeersregels? Zat 10/12/22, BloemenweeldeWuustwezel,inWuustwezel en weldaad in Merksplas. Bezoek aan Amaryllis kwekerij Romberama en de landloperskolonie in Merksplas. Zon 15/1/23, Gent, Boekje open over wetenschap. Bezoek aan de boekentoren en op ontdekking in het GUM. Zat 11/2/23, Aarsele, Op de thee bij de notaris. Cursus erfenisrecht en theedegustatie. Zat 4/3/23 Stekene, Zeg het met een gebaar… Hoe communiceren met doven en slechthorenden? Initiatie gebarentaal. Zon 26/3/23 Brugge, Pikant Brugge. Themawandeling in Brugge en als hoofdactiviteit een pittige quiz. Zon 23/4/23 Dessel, Op ontdekkingstocht door een onzichtbare wereld. Tabloo, een bezoekers- en ontmoetingscentrum over radioactiviteit en radioactief afval in Dessel. Don 18/5/23- zon 21/5/23, Utrecht, Het onbekende hart van Nederland. Cultuur en natuur in Utrecht en wijde omgeving. Zat 24/6/23, Poperinge. Bachten de Kupe. Op verkenning in Poperinge langsheen oude volksspelen. Singles tussen de 45 en 62 jaar voelen zich hier thuis. Kom gerust eens kennismaken. Wil je meer informatie over onze werking, stuur dan een mailtje naar kadansinfo@gmail.com

OP MET KADANS

STAP

GESPOT

MARKANT GROBBENDONK BOUWEL ZET MARKANTE ZAKEN IN DE KIJKER

Ken je de afdeling Kadans van Markant al? Deze dyna mische vriendengroep van ondernemende singles (m/v/x) ziet elkaar ongeveer maandelijks terug. De sportieve en culturele activiteiten hebben steeds een ontspannen en ongedwongen karakter en worden zoveel mogelijk verspreid over de verschillende provincies. We beginnen ons werkjaar in september en sluiten af met een slotactiviteit in juni. Denk aan wandelingen, fietstochten, museumbezoeken of een ontspannend stadsbezoek, vaak in combinatie met een picknick of lekker etentje. In oktober is er een wandeltweedaagse en in het hemel vaartweekend gaan we op vierdaagse in het buitenland.

WELKOM BIJ OOST-VLAANDERENMARKANT

6 GESPOT

Nieuwe voorzitters voor Markant Heule Voorzitster Dina Moreels - Vanhecke van Markant Heule heeft de fakkel doorgegeven aan Sophie Roose en Sabine Desmet, die samen een voorzittersduo vormen. Dina was 30 jaar lang voorzitster van Markant Heule: dat werd feestelijk gevierd op 1 juni. ■ Markant Kruibeke Markant Kruibeke mocht in anderhalve maand drie leden feliciteren met hun huwelijk. Op 22 april trouwde Lesley met Dimitri, op 28 mei huwde Saskia met Stefaan en op 11 juni stapten Babs en Frederik in het huwelijks bootje. Bijzonder leuk is ook dat Babs samen met haar mama Annemieke en omi Magda voor een driegeslacht zorgt binnen de Markant-leden. Als de dochters van Babs ook nog aansluiten bij Markant, kunnen we spreken van een viergeslacht!

Van 17 tot en met 30 september 2022 kan je op allerlei manieren kennis mak en met Markant in de provincie OostVlaanderen. Het worden twee weken vol ontmoetingen en leuke activiteiten voor en met vrouwen. Onder het mot to ‘hoe meer zielen, hoe meer vreugd’ worden de evenementen opengesteld voor iedereen. In het straatbeeld zal deze campagne gesymboliseerd worden met de sanseveria. Deze plant, ook wel vrouwentongen genoemd, zal je tegenkomen op raamstickers, flyers, affiches en uitnodigingen.

Op 12 mei vond in Ter Helme de reünie van de bestuurders en de regiovoorzitters van de voorbije 20 jaar plaats. Het was voor velen een blij weerzien. Er werden herinneringen gedeeld en er werd heel wat bijgepraat. Algemeen directeur Diane vertelde over hoe het nu met de ver eniging gaat, en wat de plannen voor de toekomst zijn. Ze bedankte iedereen ook voor hun Markante inzet gedurende al die jaren!

REÜNIE IN TER HELME

En voor ik het vergeet: in augustus doen wij altijd een werking rond boekentassen en schoenen voor kansarme kinderen!

7 WARM MARKANT

Vanwaar de hulp van Markant Lichtervelde? In 2008 was er de oproep vanuit Huize Tordale ‘Beweeg met dat lijf’ om de fy sieke en mentale gezondheid van de be woners een boost te geven. Ze zochten een-op-eenvrijwilligers als wandelbuddy.

De Markante vrijwilligers engageerden zich toen om elke twee weken te wan delen met de bewoners en doen dat nog. Telkens stippelen ze een tocht van een uur uit, op het tempo van de bewoners. De ervaring leert dat de gasten graag nieuwigheden in de gemeente spotten. Welke impact heeft dit initiatief? Het verkleint de afstand tussen valide en mindervalide mensen en zorgt voor een meer inclusieve samenleving. Onbekend maakt vaak onbemind. Er wordt een praatje gemaakt, contact gelegd. Huize Tordale wil zoveel mogelijk naar buiten komen met de bewoners, ook met de wooneenheden waar intensievere zorg nodig is. En de Markante dames zijn het erover eens: vrijwilligerswerk maakt ge woon gelukkiger.

Elk jaar hebben Markanten Best Pittig-afdelingen over heel Vlaanderen aandacht voor mensen die nood hebben aan extra steun en zorg. In de rubriek Warm Markant zetten we deze activiteiten graag in de kijker. Markant Lichtervelde ondersteunt Huize Tordale door samen met de bewoners te gaan wandelen. Tekst Gudrun Verschuere

In een notendop Het team van Markant Lichter velde bestaat uit een achttal leden, Véronique Bruyneel en Bettina Maes delen het voorzit terschap. De lijfspreuk van de gemeente ‘Lichtervelde leeft’ trekt zich door naar Markant. Er zijn tal van creatieve dames – en soms heren – die Markant Lichtervelde betrekt in hun activiteiten, maar ook tal van toffe locaties waar ze deze laten plaatsvinden. De leden zijn een kruisbestui ving van jonge leeuwinnen en grijze panters en zorgen ervoor dat iedereen zich goed voelt in de vereniging. Wat ze vooral willen, is ‘genieten, beleven, bijleren’ en het liefst in deze volgorde. Het bestuur vindt het een must om tehetgeven in de programmatie. ■

Wat is Huize Tordale? Huize Tordale in Lichtervelde is een in clusieve woon- en werkvoorziening voor volwassenen met een mentale beperking. Sommige bewoners leven quasi zelfstan dig in studio’s, anderen in groepsver band. Ze vullen hun dag zinvol in naar gelang hun eigen kunnen. Dat gaat van ‘bandwerk’ in maatwerkbedrijven zoals OptimaT en het klaarzetten van ontbijt dienbladen in woon-zorgcentra tot het bijspringen in peuterklasjes. Een inwoner als Franky maakt dan weer kunst: er staat nu een levensgroot beeld van hem in de oude paardenposterij in Torhout. Sommige residenten gaan in het weekend naar huis, anderen verblijven hier perma nent. Deze verblijfseenheid behoort tot de groep Tordale in Torhout en is gehuisvest op een historische locatie met een oude za gerij en olieslagerij, de site Vancoillie.

‘Onbekend maakt vaak onbemind’

Met dank aan begeleider Katrien Celi van Tordale, een paar Markante da mes van het team Lichtervelde en een aantal bewoners van Tordale voor het beantwoorden van alle vragen.

Sarah Bal • Geboren in Gent op 30 september, 1968. • Klinisch psychologe •deheidsbeleid‘Nieuw•UGentprofessorsche•UZJeugdpsychiatrieopcognitief-gedragstherapeutendeafdelingKinder-,envanhetGentDoctorindePsychologiWetenschappen,gastverbondenaandeLidvandeexpertengroepgeestelijkegezondinBelgië’,vanFODVolksgezondheidTezieninhetprogramma Therapie op Canvas

Hebben jongeren niet veel meer vrijheid dan vroeger? “Jongeren hebben meer autonomie dan vroeger, maar voelen zich veel meer alleen. Wij verwachten heel snel van hen dat ze zelfstan dig zijn en alle kansen die hun geboden worden met beide han den grijpen. We vragen heel veel: we willen dat ze het goed doen op school, dat ze leuke hobby’s hebben, zich omringen met leuke vrienden, een toffe vakantiejob hebben, over veel zaken een eigen mening hebben... Dat alles creëert een enorme druk.”

COVERINTERVIEW ▲

‘Durf

“Ze hebben een grotere vrijheid, maar die vraagt ook een grote verantwoordelijkheid. Al die mogelijkheden brengen veel keuze stress met zich mee. Als volwassenen vergeten we nogal snel dat jongeren ook aandacht, geborgenheid en zorg nodig hebben. Niet dat we hen deze aandacht niet willen of kunnen geven, maar we ook je eigen fouten toe te geven als ouder’

“Vandaag kampt ongeveer een op de vijf jongeren met psychische problemen. Het gaat over milde, matige en zeer ernstige klachten. Een groot deel is te wijten aan de gevolgen van corona. De pandemie hakte stevig op de jongeren in. Velen voelden zich lange tijd heel eenzaam. Alsof ze helemaal afgesloten van de wereld waren. Sommige problemen waarmee ze worstelden, werden door hun isolatie nog geïntensifieerd. Niet meer kunnen afstemmen met andere jongeren, het gevoel hebben er niet meer bij te horen en de angst dat hun vrienden hen zouden laten vallen werd velen te veel. Het werd een cocktail die nu nog voor heel wat psychische stress zorgt. Dat zien we onder meer aan de grote toename van jongeren met eetproblemen.” Is dit het levende bewijs dat sociale contacten voor jon geren cruciaal zijn in hun ontwikkelingsfase? “Absoluut. Tijdens de adolescentiefase vind je het erg belangrijk een eigen identiteit te creëren. Je maakt je dan los van de kleine wereld – je gezin, de lagere school, je familie – waarin je je tot dan toe bewoog. Je gaat je verhouden tot de grotere wereld waarin jij je eigen plek wilt vinden.”

“Het is een grote ontdekkingstocht waarin je voortdurend leert, door af te stemmen met je peers, je eerste relatie(s) aan te gaan, je seksualiteit te beleven en jezelf te positioneren ten aanzien van een aantal maatschappelijke thema’s. Dat leerproces zette corona Waarom hebben veel jongeren het vandaag zo moeilijk? Zijn het de naweeën van de isolatie door de pandemie, of is er meer aan de hand? Psycholoog Sarah Bal werkt al vele jaren met jongeren en deelt haar inzichten.

9

H oe is het met de geestelijke gezondheid van onze jongeren gesteld?

Tekst Nathalie Dirix • Foto’s Ellen Goegebuer Assistentie fotografie Jessie Van Kerckhove • Make-up Yung Fierens bij jonge mensen als het ware twee jaar on hold. Bovendien zijn onze hersenen pas volgroeid als we 24-25 jaar zijn. Dan pas wordt ons hypothetisch en abstract denken ontwikkeld en kunnen we denken in termen van ‘Wat als?’ Dat maakt het moeilijk voor jon geren om te reflecteren over hun gedrag en zaken in perspectief te plaatsen. De gevoelens waarmee ze in het hier en nu te maken hebben, zijn allesoverheersend. Dat de pijn van een stukgelopen relatie voorbijgaat, kunnen ze moeilijk vatten. Voor hen lijkt het alsof het verdriet dat ze nu voelen, er voor altijd zal zijn. Beseffen dat dit niet zo is, leer je als jongere door in contact met anderen te treden en zo allerlei ervaringen op te doen. Dat sociale leren moesten ze de voorbije jaren missen. Ze hebben dus heel wat ach terstand in te halen.”

Dit inzien brengt veel bevrijding met zich mee.”

“De maatschappelijke druk zorgt voor heel wat mentale proble men. Het recordaantal burn-outs is geen toeval. De veeleisend heid van onze samenleving speelt daarin een doorslaggevende rol. Denk maar aan de sociale media die continu om je aandacht vragen. Het stopt nooit. In het geval van pestgedrag kan dit zorg wekkende proporties aannemen.”

“Dat is in de eerste plaats bedoeld als een socialevaardigheidstrai ning voor wie met jongeren werkt. Het is gebaseerd op gedrags therapeutische principes en houdt een groot pleidooi voor meer communicatie. Te vaak gaan we er in een relatie van uit dat de ander wel zal weten hoe ik me voel. Maar dat is een groot misver stand dat voor veel spanningen en frustraties zorgt. Daarom is het noodzakelijk sociale vaardigheden te ontwikkelen die ons helpen met elkaar in dialoog te gaan. Door zaken te benoemen maak je de weg naar oplossingen vrij.”

COVERINTERVIEW ▲

“Het lijkt wel alsof sociale media de illusie van een perfect maak bare wereld nog versterken. Ik stel vast dat er steeds meer op een technische manier naar seks wordt gekeken. Alsof het seksuele en relationele los van elkaar zouden staan. Terwijl je er toch mag van uitgaan dat de basis voor intiem contact een liefdevolle relatie is.”

Vandaag is zelfdoding de tweede grootste doodsoor zaak bij jongeren. Hoe verklaar je deze stijging?

“De voorbije jaren is de wanhoop en eenzaamheid bij jongeren erg toegenomen. Tijdens crisismomenten overwegen ze steeds vaker om uit het leven te stappen. De spoeddiensten van psychiatrische instellingen draaien op volle toeren. Veel heeft te maken met onze wereld die alsmaar sneller doordraait en steeds meer van ons verlangt. Ik zie deze zelfdodingspogingen als een kreet voor verandering. Als een roep voor een menselijkere samenleving. Voor een wereld waarin er als mens niet voortdurend van alles van je ver wacht wordt, maar waar je ook nog tot rust kunt komen. Waar de sociale media je niet constant overweldigen met allerlei ideaalbeelden van hoe je er moet uitzien of leven.”

Wat kan je als ouder doen om een crisis te voorkomen? “Samen dingen bespreken. Je kan er niet vroeg genoeg mee begin nen. Want hoe spontaner dit gebeurt, hoe minder groot de barriè re zal zijn om het ook tijdens crisismomenten over delicate onder werpen te hebben. Als ouder wil je aandachtig luisteren en er niet altijd van uitgaan dat jij het beter weet. Wij kunnen evengoed van onze kinderen leren. Durf je eigen fouten ook toe te geven. Het gaat niet over jouw gelijk of autoriteit, maar over samen tot oplos

kanbespreken:dingenjeernietvroeggenoegmeebeginnen’

Hoe zou je de impact van de verregaande individualise ring van onze samenleving op jongeren samenvatten?

“Dat hoeven geen wereldschokkende dingen te zijn. Ik nodig re gelmatig ouders uit van de jongeren die ik zie om met hun kind in dialoog te gaan. Er voor elkaar zijn, samen dingen doen, de an der laten weten dat je er voor hem of haar bent, elkaar aandacht geven... Daar hebben veel jongeren nood aan. Ze werken helend omdat ze je het gevoel geven dat je ertoe doet.”

“Mijn generatie groeide op in een heel andere tijd: als je wilde praten, had je een vaste telefoon of telefooncel nodig. Nu staan we permanent met elkaar in contact. Offline gaan ligt moeilijk, want je wordt verondersteld mee te zijn en te blijven. Veel jonge ren ervaren de extra druk van het in de gaten houden of er niets over hen gepost wordt. Heel vermoeiend en stresserend is dat. We hebben alleszins meer digitale opvoeding nodig. Zodat jongeren, maar ook onze generatie, al deze digitale tools gebruiken op een manier dat ze er beter van worden, en niet meer gestresseerd van raken. Maar sociale media zijn het venster op de wereld van jon geren en vallen niet meer weg te denken.” Beïnvloeden sociale media ook de manier waarop jongeren naar seks kijken?

10 staan zelf onder immens veel druk. Bovendien leven we in een tijd waar er snel aan parent blaming gedaan wordt. Als ouder word je verondersteld om alles pico bello onder controle te hebben.”

‘Samen

“Het is een van mijn stokpaardjes: we moeten onze zonen en dochters leren in een relatie liefdevol met de ander om te gaan. En op een constructieve manier met elkaar over gevoelens te praten. Gesprekken over moeilijke en intieme onderwerpen zijn essenti eel. Ze bieden het grote voordeel dat ze complexe zaken helder en daardoor meer beheersbaar maken.”

“Wat ik vaak meegeef, is dat je geen controle hebt over de ander. Je eigen gedrag en houding ten aanzien van de ander heb je wel in handen. Doet ie mand jou pijn, dan kan jij dat gedrag niet veranderen. Je hebt wel de keuze om te bepalen hoe je ermee omgaat. Als je dat beseft, dan hoef je niet meer te verlangen dat de ander verandert.

Was dat stokpaardje van jou ook niet de aanleiding voor je boek Sta sterker, dat je met Inge Antrop schreef?

“Deze evolutie moeten we alvast in de gaten houden. Ik sta volle dig achter de uitdrukking ‘It takes a village to raise a child’ en ben een grote voorstander van steunnetwerken rond het kind en de ouders. We zien dat jongeren in crisis vaak het meest gebaat zijn met soci ale steun en begrip van de mensen die het dichtst bij hen staan.”

Moeten jongeren niet meer leren om sociale media op tijd en stond naast zich neer te leggen?

Of zoals het spreekwoord zo mooi zegt: ‘Reiziger, er is geen weg. Gaandeweg wordt de weg getoond.’”

“Laten we al beginnen met aandachtiger naar hen te luisteren. Zodat we hun visie op de dingen beter begrijpen. Hoe ervaren zij bepaalde situaties? Wat zien zij als een oplossing? Als we daar achter komen, dan kunnen we de blik van jongeren mee integre ren in de beslissingen die we nemen. De coronapandemie maakte pijnlijk duidelijk dat we daar niet goed in zijn. De mening van jongvolwassenen kwam haast niet aan bod. Hen als volwaardige partner mee aan tafel uitnodigen, lijkt me een beginpunt.”

Ik zie hoe mensen, ook in de laatste fase van hun leven, nog al tijd bijleren, nieuwe vriendschappen en relaties aangaan en door het leven op een positieve manier verrast kunnen worden. Het leven blijft de moeite lonen om geleefd te worden. Het is nooit af.

Heb je vragen over zelfdoding? Bel de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 of surf naar www.zelfmoord lijn1813.be.

“Ik geloof er oprecht in dat na donkere episodes er weer een mo ment van licht in je leven komt. Er is altijd reden tot hoop. Om de hoek wacht er wellicht iets op jou dat je nu nog niet ziet, maar een nieuwe wending in je leven kan brengen. Zo probeer ik mensen naar het leven te doen kijken.” “Uiteraard luister ik naar hoe ze zich voelen en erken ik die gevoe lens. Maar ik reik ze ook een bril aan om op een andere manier naar hun problemen te kijken, al zal ik nooit iets opleggen. Ik ga aan de slag met wat ze me aanreiken. Ik ga mee in hun verhaal en samen kijken we dan hoe we de situatie waarin ze vastgelopen zijn, kunnen veranderen.” Wat kunnen wij als samenleving doen?

■

tebeginnenwemetaandachtigerluisterennaarjongeren’

13 singen komen. Het is niet altijd evident je met oprechte aandacht open te stellen voor sommige interesses van je kind. Zeker niet als die mijlenver verwijderd zijn van de jouwe. Toch wil je het doen. Zo creëer je een ruimte waar je elkaar kunt ontmoeten en samen kunt zijn. Laat dat nu net zijn waar het écht om gaat.” Maar als ouder wil je soms grenzen stellen, niet? “Natuurlijk. Maar je maakt dan duidelijk waarom dat voor jou een grens is. Als het uit bezorgdheid is, zeg dat dan. Wees niet bang om zaken te veranderen. Je relatie met je kind evolueert. Grenzen van gisteren hoeven niet per se die van morgen te zijn.” “Keer op keer stel ik vast dat die band zowel voor jongeren als ouders belangrijk is. Bij de mensen die ik in mijn praktijk zie, zit er vaak een angel in de relatie. Het komt er op aan die te verwij deren. Dat is wat we doen in therapie. Door de zaken bespreekbaar te maken en respectvol naar elkaar te luisteren, kun je het pad effenen om opnieuw sa men op weg te gaan.” Adviseer je soms een pauze in te lassen in de ouder-kindrelatie?

Hoe kijk je naar de door hun ouders bejubelde applaus generatie, die moeilijk met kritiek en tegenslag om kan? Is te veel positieve erkenning soms contraproductief?

“Dat kan, net zoals het in andere rela ties aangewezen kan zijn een tijd wat minder contact te hebben. Soms is dat nodig om tot rust te komen. Om elkaar de ruimte te geven om aan be paalde zaken te werken. Na een tijd kan je elkaar met nieuwe inzichten en energie vinden.” Wat drijft jou om jongeren met psychische problemen telkens opnieuw perspectief proberen te bieden?

“Je wilt je kinderen niet volledig behoeden voor zaken die frustra tie kunnen bezorgen: daar moeten ze mee leren omgaan. Maar de problemen moeten zoveel mogelijk op maat zijn van wat ze aankunnen. Ik vergelijk de rol van een ouder graag met een anker. Op tijd en stond moet je het anker loslaten en je kind autonomie geven, zodat het de zee kan gaan verkennen. Merk je dat de zee te woest is, dan kan je weer je anker uitgooien. Dat betekent niet dat de storm weggaat, maar je geeft je kind wel een veilige thuis haven waar het kan aanmeren tot de storm voorbij is. Anders gezegd: je wilt je kinderen aanmoedigen, vertrouwen geven dat ze het kunnen. Tegelijkertijd wil je hen laten weten dat je er onvoor waardelijk voor hen bent. Wat niet wil zeggen dat je met alles akkoord hoeft te gaan. Het is even belangrijk aan te geven welke gedragingen je niet oké vindt.” Welke belangrijke les kunnen we hen meegeven? “Laat je niet misleiden door de ge dachte dat het leven een perfect plaatje is, zoals ze je op social media voorspie gelen. Het leven is een aaneenrijging van geluk en ongeluk. Daar leren mee om te gaan, dat doe je je hele leven lang. Leren leven stopt nooit.

COVERINTERVIEW

‘Laten

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail redactie@markantvzw.be.naar

14 DOE HET ZELF

15 DOE HET ZELF

LATEN LIGGEN

NIET SPITTEN, WEL MULCHEN Ah, spitten: als je houdt van zwaar tuinwerk, dan moet je dat vooral doen. Vroeger was het haast niet denkbaar dat je zou moestuinieren zonder ieder jaar je grond stevig om te spitten en jezelf een driedubbele hernia aan te doen. Vandaag is dat gelukkig anders. Als je spit, ver stoor je het bodemleven en zorg je er ook nog eens voor dat sluimerende on kruidzaden kunnen ontkiemen. De Brit Charles Dowding is de pionier van het ‘no dig’-principe en doet ieder jaar tests. Daaruit komt elke keer weer naar voor dat je meer opbrengst hebt als je niet spit. Wat moet je dan wel doen? Mulchen. Een ▲ Het geheim voor een bloeiende, interessante en prachtige tuin vol leven? Een beetje lui zijn. Wij geven de beste tips voor een weelderige tuin zonder veel werk. Zet de fles rosé maar vast klaar! Tekst Gillian Lowyck dikke laag organisch materiaal zoals com post zorgt ervoor dat je bodem gevoed wordt en dat er minder onkruid groeit. Je hoeft ook veel minder water te geven als er een dikke mulchlaag ligt. Win-win!

ISTOCKFOTO:

LAAT HET GRAS GROEIEN De tijd van een strak gazon met een groot verhard terras en een paar buxus sen is stilaan voorbij. Deze zogenaamd ‘onderhoudsarme’ tuin vraagt trouwens meer onderhoud dan alles wat meer op zijn beloop te laten. Want een strak gazon zonder een sprietje onkruid, dat vergt werk. In een hete zomer – en die zullen er altijd maar meer en meer zijn – wordt het gras snel bruin en het on kruid doet wat het goed doet: razendsnel groeien. Hoe ‘netter’ je je tuin wilt, met enkel gekortwiekt gras, hoe harder je zal moeten werken. En je kan deze ge rust een ecologische woestijn noemen. Insecten en ander bodemleven hebben er niets te zoeken. Je gras wat minder maaien en langer laten groeien heeft enkel maar voordelen: er komen meer insecten naar je tuin, er zullen spontaan mooie bloemen groeien. Een tip: van een paardenbloem kan je lekkere confituur maken. Bovendien zal je gazon minder snel bruin worden in droge periodes. Intussen hoef jij minder de grasmaaier boven te halen en kan je wat meer achteroverleunen. Het succes van acties zoals Maai Mei Niet – een hele maand je gazon, of een deel ervan – niet afrijden bewijst het: we willen alle maal wat meer achteroverleunen en ge nieten van een zoemende tuin.

genietenmaaien,Mindermeer

Als je planten in de herfst afsterven, loont het om ze te laten staan. Veel zaadhoof den zijn voedsel voor vogels en in de holle stengels vinden insecten een warm plekje om te overwinteren. Bovendien zorgt het er ook voor dat er nog iets te zien is in de anders kale wintertuin. Vaste planten kan je dan knippen wanneer ze in het voor jaar weer beginnen uit te lopen. Laat de blaadjes die van de bomen vallen in de herfst liggen, ze zijn een ideale mulch en voeden je bodem. Heb je héél veel bladeren? Je kan er ook een deel van verzamelen en in een plastic zak steken. Prik er wat gaatjes in, zet de zak vervolgens weg in een hoekje in de schuur en vergeet het bestaan ervan voor het komende jaar of zelfs twee jaar. Na die periode heb je prachtige, kruimelige bladcompost. Ideale zaai- en stekgrond, perfecte mulch en fantastisch om je bo dem te verbeteren. Haag gesnoeid? Ga er eens over met de grasmachine. De fijnge malen blaadjes kan je ook laten liggen. Last van onkruid? Eet het op Veel onkruid dat in onze tuinen groeit, is eigenlijk eetbaar. Een fris lenteslaatje plukken uit de tuin zonder veel – of: geen – moeite te doen? Graag! Enkele voorbeelden van eetbaar ‘onkruid’: ganzenvoet.vogelmuur,zuring,zevenblad,paardenbloem,brandnetels,veldkers,hondsdraf,posteleinen

16 DOE HET

LEVEN EN LATEN LEVEN Groot is de verleiding om iets te doen wanneer je bladluizen ontdekt op je pas aangeplante roos, of een legertje rupsen die van je kolen eten. En dan hebben we slakken nog niet vernoemd. De luie tui nier probeert er zen bij te blijven – toege geven, makkelijker gezegd dan gedaan –en grijpt niet naar allerhande middeltjes. Het beste is om van je tuin een ecosys teem te maken: je lokt allerlei dieren die de bladluizen en rupsen opeten. En dat betekent weeral: niet te netjes zijn. Een rommelig hoekje waar takken mogen lig gen zorgt ervoor dat er misschien wel een egel naar je tuin komt die graag slakken lust. Hang nestkastjes op voor de vogels die het liefst van al rupsen eten. Het kan een tijdje duren voor de lokale dieren we ten dat jouw tuin dé nieuwe hotspot is, dus in tussentijd kan je een paar (ecolo gische) trucjes toepassen: met een stevige waterstraal krijg je de meeste bladluizen weg. Plet ze tussen je vingers. Ga met een zaklamp slakken rapen ’s avonds en zet ze elders – op een braakliggend ter rein verderop – weer uit. Bedek je kolen met gaas waardoor de rupsen geen kans krijgen. Zaai altijd meer planten dan je nodig hebt. Sneuvelt er eentje, dan is dat geen ramp. Tot slot: maak je niet druk over elk spriet je onkruid. Ga op het gras zitten, luister naar de vogels, observeer alles wat groeit en bloeit. Niets zaliger dan even helemaal niets doen in de tuin. ■

EN UITZAAIEN Koop een grote hoeveelheid bloembol len en kies voor soorten die verwilderen.

VERWILDERENZELF

Denk aan krokussen, narcissen en blau we druifjes… Dat betekent dat ze jaar na jaar zullen vermeerderen tot je elk voorjaar een prachtig bloementapijt hebt. Wil je graag je eigen groenten oogsten? Een moestuin is sowieso intensief. Plant daarom ook eens vaste groenten zoals kardoen, zeekool of rabarber. Deze kan je doorgaans niet in de winkel kopen en ze zijn bovendien ook nog eens decora tief. Kardoen heeft een prachtig zilveren blad dat in iedere siertuin past. Zet planten die zichzelf uitzaaien. Ze ko men tevoorschijn op verrassende plekken en geven je tuin zo een heel natuurlijke uitstraling. Hou in de gaten hoe de kiem ‘Veel zaadhoofden zijn voedsel voor vogels, in holle stengels kunnen insecten overwinteren’ plantjes eruitzien: als de plant toch op een ongewenste plek opduikt, trek je ze ge woon uit. Sommige planten doen het na verloop van tijd zelfs beter als ze kunnen ‘wandelen’: een akelei bijvoorbeeld. Deze bloemen kruisen erg gemakkelijk waar door je – als je verschillende exemplaren in je tuin hebt – telkens verrassende, nieu we kleurencombinaties krijgt.

■ INTERVIEW Met de extra diensten van KBC gaat je zaak écht vooruit. kbc.be/ondernemen/extradiensten Altijd binnenversterkinghandbereik!

“Voor ik mijn zaak in 2016 heb opgestart, werkte ik in loon dienst voor verschillende bedrijven. In die tijd pikte ik signalen op in mijn omgeving van vrouwen die zich niet zo goed in hun vel voelden. Door een gebrek aan zelfvertrouwen kwam hun volledige potentieel niet tot zijn recht. Ik volgde verschillende coachingopleidingen en richtte mijn eigen coachingspraktijk op. Mijn man Niels werkt mee achter de schermen.”

Lokale winkels zijn vaak origineler en net iets specialer.”

Waarom ben je lid geworden van Markant? “Ik vind het gevoel van verbondenheid met vrouwen onder el kaar wel belangrijk. Bij Markant vind ik een netwerk van vrou welijke ondernemers terug en ik hoop dat we zo van elkaar kun nen leren. Ik ben nog niet zo lang lid, dus ik kijk er naar uit om in het najaar eens naar een bijeenkomst te kunnen gaan.”

18 MARKANTE ZAAKVOERDER

Wat doe je precies?

“Ik ben (loopbaan)coach voor mama’s met jonge kinderen. Ik help hen op weg naar meer zelfvertrouwen, bij een betere work-life balans en bij meer energie op het werk en thuis. Ik bied coachingtrajecten aan rond meer zelfvertrouwen, zowel innerlijk als uiterlijk, en loopbaancoaching.”

Vind je lokaal winkelen belangrijk? “Zeker. Zo shop ik heel graag lokaal als ik cadeautjes nodig heb.

Vaak delen Markante zaken een voordeel uit. Jij ook? “Leden van Markant krijgen extra opvolging via mail tussen de sessies van de loopbaancoaching door.” www.elni.be ■ Ellen Verstrepen (35) van Elni in Herent · Gehuwd met Niels Beullens (34), mama van Lisa (2) Tekst Geertrui Nees • Foto Sarah Van Looy

Wat is het leukste aan je job? “Ik krijg vaak vrouwen bij mij die denken dat ze van job moeten veranderen. Door te werken rond een andere mindset, zoals het leren aangeven van grenzen, worden ze toch weer gelukkig in hun job en trappen ze niet meer in dezelfde valkuilen. Het geeft erg veel voldoening hen bij te staan. Alsof ik een stukje met hun leven meeloop, samen de groei meemaak en hen dan kan losla ten.” Wat is het grootste voordeel van het ondernemerschap? En wat is het grootste nadeel? “Ik heb de vrijheid om mijn ding te doen, maar een gezonde work-life balans blijft ook voor mij een uitdaging. Als werkende mama met een klein kindje houd je soms veel ballen tegelijk in de lucht. Het is vanuit die eigen ervaring dat ik ervoor gekozen heb om mij specifiek op jonge mama’s te richten.”

‘Ik help mama’s meer zelfvertrouwen te krijgen’

Tekst

WIE HEEFT RECHT OP GEBOORTEOF VADERSCHAPSVERLOF? Sinds 1 mei 2019 hebben zelfstandigen die vader of meeouder worden recht op va derschaps- of geboorteverlof. Voorwaarde hiervoor is dat hun sociale bijdragen voor de refertekwartalen – de twee kwartalen voorafgaand aan het kwartaal van de ge boorte – betaald zijn of vrijgesteld werden door het RSVZ. Dit recht is in principe beperkt tot zelfstandigen in hoofdberoep en meewerkende echtgenoten in het maxi statuut. Wil je meer te weten komen over je rechten als zelfstandige ouder? Surf dan naar www.liantis.be en ontdek op welke voordelen je als zelfstandige ouder aanspraak kan maken.

bijdrage verschuldigd. Tijdens dit vrijgestelde kwartaal behoud je alle sociale rechten. Het sociaal verzekeringsfonds van Liantis past deze vrijstelling automatisch toe, je hoeft hier dus geen specifieke aanvraag voor te doen.

HOGERE UITKERING TIJDENS EERSTE VIER WEKEN De uitkering voor die eerste weken bedraagt op dit moment 798,42 euro (bruto) per week in geval van voltijd se moederschapsrust en 399,21 euro (bruto) per week in geval van ‘halftijdse’ moederschapsrust. Vanaf de vijfde week moederschapsrust bedraagt de bruto weekuitkering 730,26 euro (en 365,13 euro in geval van halftijdse moeder schapsrust). De weekuitkeringen vraag je aan bij je ziekenfonds. Het ziekenfonds staat in voor de toekenning en de uitbe taling van de uitkeringen.

DIENSTENCHEQUES105MOEDERSCHAPSHULP:GRATIS

Bedrag voor de eerste vier weken stijgt Vrouwelijke zelfstandigen die een kindje verwachten, hebben recht op maximaal twaalf

moederschapsrust.deuitkeringwerdgeboortesmoederschapsrust.opgenomeneenvoldoet,jemoederschapsrust.wekenAlsaandevoorwaardenhebjerechtopuitkeringvoorelkeweekvanVoorvanaf2022hetbedragvandeverhoogdvooreerstevierwekenvan

Als je recht hebt op de moederschapsuit kering als zelfstandige, dan ben je voor het kwartaal na de bevalling geen sociale Tip! Wordt je kind geboren en ben je op dat moment nog maar net aangesloten als zelfstandige in hoofd beroep of echtgenootmeewerkende ? Dan kan je nog altijd recht hebben op het vaderschaps- en geboorteverlof als je tij dens de refertekwartalen gewerkt hebt als loontrek kende of ambtenaar.

ISTOCKFOTO:

Evelien Spitaels

VRIJSTELLING SOCIALE BIJDRAGEN NA BEVALLING

MOEDERSCHAPSUITKERING

AANGEBODEN DOOR LIANTIS

Als je recht hebt op de moederschapsuitke ring als zelfstandige, dan heb je – mits je aan een aantal bijkomende voorwaarden voldoet – ook recht op 105 gratis diensten cheques. Je kan ze gebruiken voor huis houdelijke hulp: schoonmaken, wassen en strijken, boodschappen doen en maaltijden bereiden. Een cheque komt overeen met een bedrag van 9 euro en is goed voor een uur hulp in huis. Je ontvangt alle info in verband met de voorwaarden en de aan vraagprocedure automatisch van je sociaal verzekeringsfonds.

JULIE DE KEERSMAECKER (42) VERLOOR HAAR DOCHTERTJE (3) IN 2012

21 DOSSIER ROUW

“Met mijn tekeningen maakte ik het boek Op pad met verdriet, een zacht zelfhulpboek als onder steuning in de verschillende fases van het rouwproces. Het is een verhaal over jezelf kwetsbaar durven opstellen en hoe dit kan lei den tot het herontdekken van jezelf.” “Na het overlijden van Marie wilden enkele vrienden iets doen, vanuit hun onmacht en verdriet. Zij bedachten het ‘We love Marie’-fonds en zo kwamen we in contact met Lilliputiens, een Belgische ontwerper van kwaliteitsvol stoffen speelgoed. Wat begon als een samenwerking rond onze jaarlijkse kerstmarkt in Mariaburg, Ekeren, evolueerde naar het samen ontwikkelen van knuffels. De Sterrenwachters zijn een volkje dat leeft in de wolken van waaruit zij constant speuren naar kindjes met verdriet. Zo kunnen ze een sterrenwachter naar de aarde sturen om kinderen te troosten en aan wie ze alles kunnen vertellen. Na de knuffels kwam er een boek tot stand, in samenwerking met kinderauteur Thaïs “RecentVanderheyden.”maaktenweeen luisterverhaal Het Wolkenpaleis, met de stemmen van onder meer Bruno Vanden Broecke, Michael Pas en Els Dottermans. Met het verhaal van de Sterrenwachters wil len we heel veel soorten verdriet bespreekbaar maken. Dat kan gaan over iemand missen, maar ook over gepest worden of bang zijn in het donker. Met het fonds schenken we knuffels en boeken aan alle univer sitaire ziekenhuizen in Vlaanderen en Brussel. Ook steeds meer scholen tonen interesse om zo verdriet bespreekbaar te maken. Het luisterver haal is gratis.” “Ik voel me nog altijd erg verbonden met Marie. Zij is er altijd bij. Er is uit deze situatie zoveel moois gegroeid en gebloeid, zoveel waardevolle contacten. Marie heeft me zoveel dingen laten zien. Natuurlijk mis ik Marie elke dag, maar ik zou niet meer de persoon willen zijn die ik er voor was.” Het Wolkenpaleis vind je via luisterverhaal.fonds.store/wat-we-doen/www.welovemarie

Een geliefde verliezen doet altijd pijn. Toch slagen sommige mensen erin om hun verdriet om te buigen naar iets moois. Julie De Keersmaecker, Tine Marie Van Damme, Annick Rogiers en Hilde Engels vertellen hoe zij van tranen parels konden maken. Tekst Nathalie Dirix en Brigitte Vermeulen • Illustratie Flore Deman

“We hebben haar hele ziekteproces aangevat onder het motto ‘Is er geen weg, dan maken we een weg.’ Het was geen optie in mijn hoofd dat ze zou sterven. Toen ik haar lichaam vasthield, voelde ik dat ik precies een leeg omhulsel vast had, Marie was weg. Ik ben eerst heel erg op zoek gegaan naar antwoorden. Hoe kan dit? Dit kan toch allemaal niet voor niets zijn? Hoe komt het dat wij dit meemaken? Ik wist niet wat ik met mijn verdriet moest doen. Het ver driet was zo groot dat ik er zelfs geen woorden voor vond. Kunst heeft mij veel gebracht in mijn rouwproces om mijn verdriet naar buiten te laten komen. Kunst laat je ruimte geven aan je gevoelens. Wat je maakt, is daarom niet altijd mooi, maar geeft wel een emotie weer. Voor mij was het zo bevrijdend om te schilderen wat ik voelde. Nadien kon ik mijn gevoelens onder woorden brengen door te praten over wat ik geschilderd had.”

Soms leidt verlies tot iets moois

▲

“Het was de zomer van 2011, en onze dochter Marie bleef ook in de vakantie na de eerste kleuterklas erg moe en hangerig. Nadat ze getest werd op klierkoorts, trok onze kinderarts meteen aan de alarmbel, want er klopte iets niet in haar bloedwaarden. Na een hele batterij onderzoeken kwam het gevreesde verdict: kanker. Vanaf dan zaten we zeven maanden lang in een rollercoaster. Er kwamen chemokuren voor Marie, we gingen op en af naar het UZ in Gent en het werd heel wat geregel om opvang te vinden voor onze oudste dochter… De chemo leek aan te slaan, we kre gen goed nieuws van de dokters dat Marie binnenkort terug naar school zou kunnen. Toch ging het mis: Marie kreeg erg zware hoofdpijnen die niet wilden minderen. Eerst dachten ze aan een hersenvliesontsteking, maar algauw bleek de kanker uitgezaaid. De dokters konden niets meer voor haar doen. Enkele dagen later is Marie in onze armen gestorven. Ze was 3 jaar.”

‘Het was bevrijdend om te schilderen wat ik voelde’

22 DOSSIER ROUW

“Een brief die me erg is bijgebleven, kwam van een spoedarts gericht aan een kindje dat zij niet heeft kunnen redden. We ontvangen ook verschillende brieven naar sterrenkindjes of mensen die door zelfdoding uit het leven zijn gestapt. Ook voor overleden huisdieren ontvan gen we regelmatig post en maken we een herteke ning. Ook ik schreef een brief aan mijn grootmoe der, om haar te vertellen dat ik het Postkantoor aan haar opdraag. We willen er troost mee bieden aan wie iemand verloren heeft, en dat verlies ook erkennen. De brieven be landen nadien niet bij het oud papier, ze worden allemaal zorgvuldig bewaard in een kluis. In de toekomst zullen de brieven gearchiveerd wor den in het Huis van Alijn.” “Ondertussen werd een com pilatie van de mooiste hertekeningen gebundeld in een boek on der de titel Troost. Voor deze uitgave verzamelde ik niet alleen enkele aangrijpende beelden, maar ook troostende teksten en gedichten over rouw en het verwerken van verlies. Omdat we vaak geen woorden vinden om troost te bieden bij een verlies, vormt dit boek een mooi object dat je bij wijze van troost cadeau kan geven.”

TINE MARIE VAN DAMME (43) VERLOOR HAAR OMA IN 2013 haal een citaat uit de brief die ik anoniem post op onze website, zo geef ik aan dat we de brief goed hebben ontvangen. Daarna maakt een illustrator een interpretatie van de brief in een pot loodtekening, een ‘hertekening’ noemen we dat. Een beeld staat altijd open voor interpretatie en is altijd juist. Het is belangrijk dat de briefschrijver iets terugkrijgt, ook al kan dat geen ant woord van de overledene zijn. Hij of zij ontvangt een afdruk van de hertekening en krijgt de mogelijkheid om de originele hertekening van de kunstenaar aan te kopen. De kunstenaars doen dit trouwens allemaal op vrijwillige basis, onze werkingskosten kunnen we dekken dankzij een pro jectsubsidie van Stad Gent.”

Ook een brief sturen naar een overle dene? Dat kan op het adres Postkantoor 00/00/00, Postkantoor voor brieven van en naar overleden mensen, Postbus 40, 9000 Gent-Centrum. Meer info via www.postkantoor.org. ‘Ik richtte

voorpostkantooreenopbrievennaaroverledenen’

“Mijn grootmoeder was als een moeder voor mij. Door de jaren heen is onze band zeer sterk gebleven. ‘Jij ligt in mijn bovenste schuif’, zei ze altijd. Ze was helemaal niet aanhankelijk, maar kon van mij goed verdragen dat ik haar kwam knuffelen, op haar schoot zat, iets wat ze met mijn moeder nooit gedaan had. Toen ze ziek werd – kanker – en duidelijk werd dat ze het niet meer zou halen, hadden we een laatste gesprek. Ik was toen 35 jaar en zij was op haar 87ste nog steeds helder, dat was echt een fijn moment. Ik vroeg haar of ze me een kaartje zou sturen van aan de overkant en zij haalde aan dat het dan toch wel heel erg lang onderweg zou zijn.” “Op dat moment besefte ik dat mijn brie venbus altijd leeg zou blijven, en dat vond ik zo aangrijpend dat ik besloot daar iets mee te doen, om mijn brievenbus te vullen met massa’s post. Zo kwam het idee van een postkantoor voor brieven naar overleden men sen. Iedereen kent het initiatief van Bpost waarbij kinderen een brief naar de Sint kunnen sturen en een antwoord krij gen. Maar er bestond nergens iets voor post naar overleden mensen, zelfs niet in het bui “Mettenland.”een klein hartje opende ik in januari 2017 een anonie me postbus waar mensen die een verlies ervaren een hand geschreven brief naar toe kunnen sturen. Rouw zet de klok stil, vandaar de naam Postkantoor 00/00/00. We ontvangen onge veer twee à drie brieven per week. Intussen kregen we er al zo’n duizend in totaal.” “Ik vind het telkens bijzonder om een brief te mogen ontvangen. Een handgeschreven brief, op zelfgekozen briefpapier, geeft ook tussen de regels zoveel meer mee. Mensen schrijven het verdriet van zich af. Vaak zie je dat de mensen beginnen te schrijven met hun mooiste handschrift, maar dat gaandeweg de emotie overneemt. Er wordt al eens iets geschrapt en herschreven, er valt een traan op het blad papier. Wij laten de brief door zo wei nig mogelijk mensen lezen, enkel de postbode – dat ben ik – en een van de elf illustratoren verbonden aan het project. Het lot bepaalt de kunstenaar aan wie de brief wordt toevertrouwd. Ik

23 DOSSIER ROUW

“Het is ondertussen zeven jaar geleden. Mijn partner Mario ver trok op 10 juli om zeven uur ’s ochtends met de motor naar zijn werk. Ik reed naar de bakker en vond het vreemd dat het ver keer in een straat die op twee kilometer afstand van onze woning lag, omgeleid werd. Intuïtief voelde ik dat er iets niet klopte. Ik besloot een kijkje te gaan nemen. Daar zag ik Mario op straat liggen. Buiten bewustzijn en naar adem snakkend. Het voelde alsof de tijd stilstond en de grond onder mijn voeten wegzakte. Allerlei ge voelens zoals doodsangst, woede en onmacht... overvielen me.” “Samen met de MUG zijn we dan naar het ziekenhuis gereden waar ze hem hebben pro beren te redden. Die dag staat op mijn netvlies gebrand. Drie dagen later kreeg ik te horen dat Mario hersendood verklaard was. Die gedachte kon ik niet verdragen. De pijn die ermee samenging, wilde ik niet voelen. Om te kunnen overleven werd ik een en al ratio. Jaren heeft het geduurd voor ik opnieuw contact kon maken met mijn “Ikemoties.”stortte me op mijn werk en stevende regelrecht af op een burn-out. Mijn arts zag dat ik ging crashen en nam het wijze besluit me een maand op non-actief te zetten. Zo kon het inderdaad niet ver der. Ik heb toen mijn ontslag ingediend en ben een opleiding ICF coaching gaan volgen. Die deed me inzien dat ik de gewa pende overval die ik dertig jaar geleden had meegemaakt, nog niet verwerkt had. Dat zette me ertoe aan om een maand naar Nieuw-Zeeland te trekken. Alleen op avontuur naar het verste punt van de wereld zou me helpen om mijn angsten te beheer sen. Het werd de mooiste ervaring van mijn leven. Ik kwam er mezelf eindelijk tegen.”

STROOBANTNATHALIEDEBRUYNE,DIETERFOTO’S:

VERLOOR HAAR PARTNER IN 2015

“Toch heeft het nog een hele tijd geduurd vooraleer ik mijn gevoelens in verband met het overlijden van Mario een plaats kon geven. Het was opnieuw mijn coach die me daar attent op maakte. Drie jaar na de feiten heb ik, samen met mijn coach, de feiten opnieuw beleefd. Zo kon ik emotionele blokkades in mezelf losmaken. Het heeft me geholpen het verlies van Mario recht in de ogen te kijken. De dag dat ik zijn as uitgestrooid heb, ROGIERS (53)

overlevenkunnenwerdikeenenalratio’

ANNICK

Annick Rogiers werkt als traumacoach en maakt deel uit van Zorgkrachtig, een team dat mensen begeleidt en ondersteunt bij het verwerken van traumatische gebeurtenissen. Meer info via www.zorgkrachtig.net en www.traumacoach-annickrogiers.be

▲

‘Om te heb ik dagen aan een stuk gehuild. De leegte die ik voelde, was enorm. Maar het was ook het begin van een nieuw hoofdstuk in mijn leven. Een waarin ik opnieuw contact met mezelf kreeg en de beslissing nam om traumacoach te worden. Vandaag zie ik dat als iets moois. Ik heb mijn verlies aanvaard en een plek gegeven. Ik kan weer verder met mijn leven. Dat ik nu mensen en organisaties die een existen tieel trauma hebben beleefd, op weg kan helpen om met nieuwe veerkracht in het leven te staan, geeft me een enorme voldoening. Het is mijn missie geworden. Ik prijs me gelukkig dat ik dit mag doen. Wie had enkele jaren geleden durven te denken dat ik de kracht zou vinden om mezelf en andere mensen in hun levenskracht te zetten?”

“Een trauma is een schok. Het schudt je helemaal door elkaar. Je verandert er ook door als mens. Het heeft mij doen inzien dat ik als mens breekbaar als glas ben en dat deze kwetsbaarheid oké is. De breuklijnen wil ik niet meer verbergen. Ik kies ervoor ze volgens de Japanse kintsugitechniek met gouden lijm te dichten en op die manier te accentueren. Zo kan ik verlies ombuigen naar iets moois. Iets helends. Dat ik vanuit mijn levenservaring mensen mag helpen om hun persoonlijke pad naar herstel te vinden, is het mooiste geschenk dat het leven me kon geven.”

‘Mensenvanhetmilderwordeninaanschijnheteinde’

“Of ik spijt heb dat er in mijn jonge jaren niet meer aandacht aan het verwoorden van mijn verlies besteed werd? Weet je, het leven gaat zoals het gaat. Ik denk dat de confrontatie met de dood op jonge leeftijd me geleerd heeft om met tegenslagen om te gaan en zaken in een bre der perspectief te plaatsen. Door de jaren heen ben ik al vast gaan beseffen hoe woor den je kunnen helpen om afscheid een plaats te geven. Vandaag kijk ik naar afscheid als een scharniermoment. Een soort van schakel binnen een grote keten die ons met elkaar over de eeuwen heen verbindt. Afscheid hoort dan ook bij het leven. En het leven is meer dan de moeite om geleefd te worden. Gracias a la vida!”

“Vier jaar was ik toen mijn vader stierf. Van zijn overlijden herinner ik me niets meer, al heb ik wel nog een paar her inneringen aan hem als persoon. Veel verder dan een paar flitsen gaan ze niet, maar toch heeft dat verlies de rest van mijn leven, tot op de dag van van daag, gekleurd. Je groeit op in een gezin waar het gemis altijd latent aanwezig is. Je ziet een vorm van leegte die afstraalt op je moeder en je zussen en broers. Iedereen draagt dat ver lies op zijn of haar manier. Mijn moeder sprak regelmatig over onze vader, maar over wat het verlies met ons deed, daarover hadden we het haast nooit.”

24 DOSSIER ROUW

“Zelf had ik de voorbije jaren de kans om zeventig mensen te (ze schreef er ook het boek Afscheid dat verbindt over, . Wat ik vooral uit de gesprekken leerde, is dat men sen in het aanschijn van het einde milder worden. Velen, zijn, ondanks de klappen die het leven hen uitdeelde, dankbaar. Ze willen hun dierbaren vooral laten weten dat ze hen graag zien. De liefde die ze voor hen voelen, is de belangrijk ste boodschap die ze willen meegeven.”

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be

VELDEVANDEFREDERIEKFOTO:

“De kracht van woorden: ook bij Amfora, de organisatie die ik coördineer, is dat de kern. Sinds 2015 bieden wij mensen wier leven op een einde loopt, de kans om via een interview hun ver haal te vertellen. We nodigen ze uit om terug te blikken op hun leven en vooruit te kijken naar het afscheid. We stellen vast dat het voor de meeste mensen bevrijdend werkt om daarover te kunnen praten. Vaak is het makkelijker om dat soort gesprek aan te gaan met een ‘veilige vreemde’ dan met een naaste. Ik verge lijk de rol van interviewer graag met die van ‘passeur de mots’.”

“In die tijd, begin jaren 70, was dat de gang van zaken. Psychologische opvang was er niet echt. Na de begrafenis zette je je leven gewoon verder. Dus deden we allemaal maar door, zonder tijd en ruimte te maken voor ons verdriet. Ik herinner me nog hoe ik er voor het eerst openlijk over durfde te praten op een bezinnings dag met onze klas. Ik was toen veertien. Veel verder dan een huilbui geraakte ik niet. Mijn verdriet zat vast. Het heeft nog een heel aantal jaren geduurd vooraleer ik over mijn verlieservaring kon praten. En kon ervaren hoe bevrijdend woorden bij het ver werken van een verlies kunnen zijn.”

“Deze eindelevensverhalen werken verbindend. Het verhaal HILDE ENGELS (54) VERLOOR HAAR VADER OP JONGE LEEFTIJD wordt niet alleen opgetekend, maar ook in een klein boekje uit gewerkt. Het wordt bewaard in een verbinddoos die na het over lijden aan de naaste(n) gegeven wordt. Zo krijgen ze iets kost baars dat ook na de dood een aanleiding vormt om in gesprek te gaan over de overledene. Voor veel mensen werkt dit helend. Het brengt de dode terug in het rijk der levenden, en geeft zo een spirituele dimensie aan de dood.”

Meer informatie over vzw Amfora via www.amfora.be.

Nuttige websites www.uusknops.be voorrouwen-na-zelfdoding•envoorwww.missingyou.bekinderen,jongerenjongvolwassenenwww.werkgroepverder.be/rouwennazelfdoding

· Allerlei emoties kunnen je over spoelen, soms ben je verdoofd. Misschien richt je je eerst liever ‘Er is geen stappenplan om te rouwen’

· Je schuldig voelen is niet het zelfde als schuldig zijn. De enige uitweg is de weg naar binnen. Naar je verdriet en andere gevoelens. Onderzoek ze. · Je lichaam is van streek. Pijn. Misselijkheid. Geheugenproblemen. Spierpijn. Zeg tegen je lichaam dat dit normaal is. Eet gezond, slaap voldoende, neem rust én beweeg. Je hebt meer dan ooit nood aan zelfzorg. Goed omgeven zijn door liefdevolle mensen is helend en hel pend. Rouwen kan niet zonder liefde van anderen. · Dagelijkse gewoontes kunnen houvast bieden. Een wandeling. Een kop thee in de ochtend in de buitenlucht. Het graf bezoeken.

Psychiater, auteur en rouwexpert Uus Knops verloor in 2005 haar broer Casper. Dat verlies zette haar aan om Casper, een rouwboek te schrijven, en nadien ook Op afstand nabij en Een klein afscheid. Ze bevatten beide wijze woorden over rouwen. Samenstelling Ann-Marie Cordia

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exempla ren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be

· Of je het nu klein wil houden of met grote emoties doet. Heb je anderen nodig, betrek ze erbij. Wil je wroeten, wroet. Wil je voortdoen, doe voort.

·

•

· Erken je verdriet. Deel het met anderen. Neem je tijd om de juiste woorden te vinden. Emotionele gebeurtenissen navertellen is nuttig om ze te verwerken.

· Kinderen hebben informatie nodig, anders beantwoorden ze hun vragen met hun magische fantasie. Geef toe wanneer je het niet weet ■ Tips voor wie wil troosten

· Na je verlies ben je voor altijd de na-versie van jezelf. Je kan jaren bewegen tussen rouwen en herstel.

op het praktische. Onderschat de symboliek van ‘de laatste woorden’ niet. Na de uitvaart komt de stilte na de storm. De rouwpijn zal zich meer laten gelden, ook als je terug moet naar je werk.

Rouw is een persoonlijk proces Hoe je rouwt, hangt o.m. af van je band met de overledene en hoe een dierbare moest vertrekken. Onver wacht of niet, helemaal voorbereid ben je nooit. Er is geen stappenplan.

Het is oké om boos te zijn. Zoek er een uitweg voor. Je kan kiezen deze boosheid achter je te laten, vroeg of laat. Je kan je schuldig voelen om dat jij nog leeft. Of opgelucht dat de ander er niet meer is. Allemaal oké.

· Wat is de dood? Vragen duiken vanzelf op. Soms vind je antwoor den. Bij hulpverleners, lotgenoten, jezelf, in een spirituele invulling. Soms vind je geen antwoorden. Probeer dat te aanvaarden en temper zo de drukte in je hoofd.

• Ga door het ongemak heen. • Online duimpjes en zwarte hartjes doen deugd, maar kunnen nooit de warmte en troost van echt contact vervangen.

· Emoties komen in alle soorten. Verdriet, angst, boosheid, frustratie.

· Soms onderhoudt de rouwstijl van de ene die van de andere, of versterkt die zelfs. Dat kan tot frustratie leiden. Je hoeft het niet eens te zijn met elkaars manier van rouwen, maar ga op zoek naar een gemeenschappelijke, verbindende taal. Soms leidt het verlies tot meer verlies, zoals het einde van een relatie. Soms volgen er ingrijpende levenskeuzes. Of niet.

• Kleine dingen maken een verschil. Maak die soep, help bij de admi nistratie als er behoefte aan is. • Iemand ‘Sterkte’ toewensen is be grijpelijk, maar kan het idee geven dat iemand zich sterk moet houden.

De dode sterft een tweede dood als hij of zij ook wordt doodgezwegen. Vraag wat de overledene heeft be tekend. Benoem het verdriet maar stop met praten als de rouwende dat wil. Samen zwijgen mag. Een film kijken ook. Je intentie is voel baar en doet ertoe.

25 DOSSIERINTERVIEWROUW

Probeer een alternatief: ‘Groet, houd moed’, ‘Ik rouw met jou’ of ‘Ik leef met je mee’. Druk je uit met een tekening, als je goed bent met beelden.

· Sorteer foto’s, maak een eervol altaar thuis. Ga op zoek naar herinneringen. Maak ze tastbaar.

•

Dinsdag 6 december 2022 is het weer zover. Het UNIZO Topseminar nodigt je uit in de Antwerpse Koningin Elisabethzaal waar tien topsprekers hun inzichten zullen delen over duur zaam investeren in deze moeilijke economische context. Op één dag worden jij en je onderneming klaargestoomd voor de grote uitdagingen van nu en de toekomst.

Hoe aantrekken?nieuwetalentnieuwénklanten

waarvan we het snelle tempo niet meer kunnen volgen. Dat geeft ongezonde stress, leidt tot uitputting, en soms zelfs burnout. Die breincrisis moeten we een halt toeroepen. We werken al jaren breinonvriendelijk en zo wordt burn-out de nieuwe epidemie.” Op het UNIZO Topseminar is haar uitgangspunt dat je mentale veerkracht en weerbaarheid een boost moet geven. Elke Geraerts gelooft dat hybride werken niet alleen productivi teit maar ook het welzijn van medewerkers kan optimaliseren.

Kmo’s staan voor belangrijke uitdagingen, zoals hoge transport- en energiekosten, bevoorradingsproblemen, maar ook het klimaatvraagstuk en de war for talent.

Stoom je onderneming klaar voor de uitdagingen van het moment

Hoe reageren je klanten? Welke troeven heeft je bedrijf om zich te onderschei den en hoe sterk staat je bedrijf in deze realiteit? Is diversiteit een deel van de oplossing om nieuw talent binnen te halen? In een korte uiteenzetting vol praktisch advies, zullen tien topauteurs, waaronder drie topvrouwen, je onmisbare informatie aanreiken.

Hoe kan jij zowel je omzet laten groeien als sterk inzetten op menselijk kapitaal? De vraag “Hoe trek ik nieuw talent én nieuwe klanten aan?” staat centraal op dit UNIZO Topseminar.

Een gezonder leven en werken Volgens Elke Geraerts is dit het uitgele zen moment voor een mentale reset. Het evenwicht tussen arbeid en gezondheid, tussen arbeid en efficiëntie, moet teruggevonden worden. Elke Geraerts: “We “We werken al hebbenElkenieuwezobreinonvriendelijkjarenenwordtburn-outdeepidemie!”Geraertseensysteemgecreëerd

TOPSEMINAR 2022 TIEN MANAGEMENTBOEKEN OP ÉÉN DAG 06.12

Het volledige Topseminar programma vind je op www.unizoTopseminar.be of via:

War for talent wordt war for people Hybride werk aanbieden kan volgens Eveline Schollaert een manier zijn om je als bedrijf te onderscheiden van anderen: “Als je als bedrijf bijkomend personeel zoekt en je jouw goede medewerkers wil behouden moet je je differentiëren. Dat doe je niet noodzakelijk met een opbod aan voordelen, maar door je sterktes uit te spelen.” Op het UNIZO Topseminar zal zij het hebben over de waarde van employer branding in de zoektocht naar talent en medewerkers. Al is Eveline Schollaert er ook van overtuigd dat je met employer branding soms meer kwaad dan goed kan doen. Als je bijvoorbeeld waarden uitstraalt die je in de praktijk niet waar kan maken, ben je binnen de kortste keren je nieuw aangeworven medewerkers kwijt.

Katlijn Voordeckers

Geniet nu van € 100 vroegboekkorting met de promocode TS2022ART.

“Je kan Evelinedansomsemployermetbrandingmeerkwaadgoeddoen!”Schollaert

Michael

Pieter

incl.boekenmanagement-tien(t.w.v.€350btw)samenmetdezetrolley gratis mee naar huis! * *Aangeboden door Uitgeverij Lannoo Campus en Attent.Gifts.

Een topmerk is meer dan een merk Naast employer branding is het voor merken ook belangrijk dat ze inzetten op merkbeleving. Katlijn Voordeckers zal op het UNIZO Topseminar ingaan op de klantreis en hoe hard deze de laatste tijd veranderd is: “Klanten zijn ineens fervente ‘globetrotters’ geworden. Bovendien gaan ze ook veel bewuster om met thema’s zoals duurzaamheid, maatschappelijke meerwaarde, welzijn en diversiteit. Je moet als merk ineens maar mee zijn, naar de orde van de dag.” Katlijn Voordeckers legt uit dat er in deze wereld extra’s nodig zijn naast jouw klantvriendelijkheid en tevredenheid van de klant om een match te creëren waar iedereen enthousiast van wordt.

Ben jij benieuwd naar de uiteenzetting van deze topvrouwen? Schrijf je dan in voor het UNIZO Topseminar.

Ben KatlijnStefaanRachidLukTiggelaarDewulfEt-TaïbiElkeGeraertsVandistVoordeckersEvelineSchollaert MET DEZE TIEN KLEPPERS WORDT JOUW ZAAK EEN BESTSELLER Neem

PARTNERS IN ONDERNEMEN Humblet De Grauwe Daelman de

“Vandaag hetzelfde doen voor je klant als drie jaar geleden, levert niet hetzelfde op.”

Paul

28 DURF TE VRAGEN ‘Ik sta dansterkernuooit’

“Dominantie, grensoverschrijdend gedrag en ongezond egoïsme.” De natuur haar gang laten gaan of botoxinjecties? “Nu zeg ik: de natuur. Maar je weet nooit. Rimpeltjes boven de mond, de ‘streepjescode’, vind ik niet zo’n leuk vooruitzicht. Maar naar verluidt kan botox in uitzonderlijke gevallen de herse nen bereiken. Dat is een enge gedachte.” Is het leven een geschenk? “Absoluut. Het is heel lang bijzonder moeilijk geweest. Daar ben ik eerlijk over. Ik heb echt een worsteling achter de rug. Maar daar heb ik veel uit geleerd en nu ben ik in een hele gelukkige, harmonieuze periode beland. Tijdens al die worstelingen was er ook veel schoon heid, die ben ik altijd blijven zien.”

“Een vindengaleriewaar ik mijn schilderijen kan exposeren.” Waarvoor ben je allergisch?

Wat is je laatst gegooglede term? “‘Het snot’! Ik heb een zieke haan en wilde weten hoe ik hem kan helpen. Op aanraden van dokter Google gaan we morgen naar de dierenarts.” Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper? “Ik maak zelden ruzie. Meestal bevries ik. Soms roep ik uit woede, maar alleen als de ander veel te ver gaat en me echt pijn doet. Onrechtvaardigheid kan ik moeilijk relativeren.” Welke app doe je na een nachtje slapen het eerst open?

“Instagram, maar ik probeer ermee te stoppen, want eigenlijk wil ik al die berichten niet al van ’s ochtends vroeg over me heen krijgen. Ik wil mijn geest juist rustig houden.”

Vijf jaar na haar bestseller Leven zonder filter, over hoogsensitiviteit, brengt Fleur van Groningen (40) een nieuw boek uit. Voelen zonder filter gaat over het verwerken van trauma’s. Tekst Isabelle Bral • Foto Kaat Pype WIN WIN WIN!

Wat verlang nog?professioneelje

Welk boek uit je kindertijd blijft je bij? “De gebroeders Leeuwenhart van Astrid Lindgren.” Ben je een goede verliezer? “Ik kan er best goed tegen mits ik af en toe ook eens win.” Wat was tot dusver de grootste uitdaging in je leven? “Leren omgaan met de traumatische gebeurtenissen uit mijn kindertijd. Rond mijn twintigste kampte ik met een zware depressie met suïcidale gedachten. Ik heb therapie gevolgd en aan mezelf gewerkt. Nu sta ik sterker dan ooit.”

Wat is je grootste nachtmerrie? “Die verwoord ik niet omdat ik die niet wil voeden met mijn aandacht.” Van welk liedje krijg je kippenvel? “Symmetry van SYML.” Welk project doet je blinken van trots?

Fleur in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom? “Ik wil niet terug naar het verleden. Dat is voorbij. Ik ben eerder nieuwsgierig naar de onbekende toekomst. Al zou ik graag nog even getuige willen zijn van de geboorte van mijn zoon in 2019.”

“Mijn nieuwe boek: nog nooit zo lang aan een boek gewerkt én zo diep gegaan. Ik heb álles gegeven! Naar aanleiding van mijn bestseller Leven zonder filter ontvang ik nog steeds veel brieven van lezers die schrijven hoe mijn boek hun leven veranderd heeft. Ik hoop dat Voelen zonder filter dat nog meer mag doen. Het is diepgaander en doorleefder.” Is je zoon een spiegel voor jou? “Mijn zoon dwingt me tot zelfzorg. Als ik te lang roofbouw op mezelf pleeg, kan ik minder goed voor hem zorgen. Een heel confronterende les, want ik ben een door zetter en ging vroeger altijd over mijn grenzen heen. Ik was bang dat zelfzorg egoïstisch was en incasseerde te veel. Dankzij hem leerde ik dat je aan jezelf moet geven om te kunnen blijven geven aan anderen.” Waarin vind je troost? “Alle vormen van schoonheid: de liefde, de natuur, dieren, kunst. Meditatie en introspectie brengen mij ook veel: inzicht, richtingaanwijzingen en rust.” Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt? “Mijn ze90verdraaideietsmijnpluktebrauwen.wenkIkzeopzestiendeteveel–diejaren–algroeiennuterug!”

‘Mijn zoon dwingt me tot zelfzorg’

Vraag Kadertekst Vet Brood Vraag Kadertekst Vet Brood Vraag Kadertekst Vet Brood Vraag Kadertekst Vet Brood · ID KIT NAAM · BEROEP · WAAR TE ZIEN · GRAPPIG DETAIL of aantal minuten waarin geantwoord 29 DURF TE VRAGEN “citaat”

B rood TUSSENTITEL 2 “citaat”30 COLUMNINTERVIEW

Staat dienstvan

k wist al lang dat ze in mijn nieuwe straat woonde, mijn klasgenote uit het middelbaar die het zover geschopt had, wellicht het verst van ons allemaal. Nochtans was ze des tijds niet de meest briljante studente, maar wel gedreven, sociaal en onstuitbaar enthousiast in alles wat ze onder nam. Op een vrijdagavond botste ik bijna letterlijk op Lidy, met haar man op weg naar een restaurantje in de stad. Ze zou over een maand met pensioen gaan, vertelde ze me. Vijfenzestig, niet waar? En dan moet je gaan. Bespeurde ik daar enige bitterheid? Ze veranderde snel van on derwerp: wist ik dat de lokale werking van Okra top was? Ze zou binnenkort eens langskomen om mij in te wijden. Enkele weken later vernam ik van een ge meenschappelijke kennis het pijnlijke relaas van haar beroepseinde. Haar topfunctie bestond al niet meer, de nieuwe – of toch die met de nieuwe naam – was al ingevuld door iemand met een ander ‘profiel’, zijzelf werd nog even Dergelijkegeduld.verhalen hoorde ik al veel te vaak. Mensen met een respectabe le staat van dienst die aan het einde van hun carrière in het beste geval worden ‘uitgezweet’ of ‘opzij gepro moveerd’ en in het ergste gewoon aan de deur gezet. Opties daartussen: ziek getreiterd, in burn-out gedreven. Oké, tijden veranderen, noden ver anderen en niet iedereen kan zich zelf vier decennia of langer blijven heruitvinden. Hier is een onmogelijke spreidstand ontstaan: mensen moeten almaar langer werken in een steeds sneller evoluerende werkom geving, terwijl ze steeds vroeger worden buitengekeken. De impact daarvan wordt zwaar onderschat. Wie zijn job ern stig nam, heeft daar veel in geïnvesteerd. Je ging hard, je bracht offers, je wilde het verschil maken, je tartte je stressniveau, mis schien je gezondheid en relaties. Zelfs de minst ijdele sterveling hoopt op een applaus en een flinke schouderklop op het einde van die lange rit. En toch is dit maar weinigen gegund. Het fameuze zwarte gat, dat is niet het gebrek aan bezigheden, maar wel de enorme leegte die overblijft na een slecht afgeronde loopbaan. Was het dit nu? Je inzet en overgave krijgt met terug werkende kracht iets extreem relatiefs, en dit verlamt toekom stige keuzes. Dát is de donkere wolk waar je doorheen moet. Als een elegant beroepseinde door omstandigheden moeilijk is, moet er gepraat worden en gekeken wat de mogelijkheden zijn. Want dat is het allerergste: dat men zelden de moed heeft om de situatie met de betrokke ne te bespreken, maar men hem met slinkse manoeuvres voor voldongen feiten plaatst. Toen ik zelf als prille dertiger in dienst kwam, moest ik het werkterrein delen met iemand die tot zijn zeventigste zelfstandig over ‘zijn’ bib had mogen heersen. Ik werd zijn baas zonder dat hij werd ingelicht, en moest het maar zelf met hem ‘uitvechten’ op de werkvloer. Vijf maanden later kreeg de man een fataal hartinfarct. Een goed gesprek vooraf had zowel voor hem als voor mij veel leed kunnen voorkomen. Hier ligt nog een gigantische uitdaging voor de maatschappij, met winst voor alle partijen. Een goede einde loopbaanbegeleiding leidt tot gelukki ge, actieve gepensioneerden, en die kan de samenleving maar al te best gebruiken. Objectief gezien heb ik zelf een oké afscheid gehad: ik heb mijn job kunnen uitdoen en werd – naar coronanormen – behoorlijk uitgezwaaid. En toch heb ik lang het gevoel gehad dat het niet genoeg was. Ik denk dat het nooit genoeg is. Pensioen is een gigantische les in relativiteit, zelfs voor wie waardig kan opstap Lut Geypens (64) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

I

INTERVIEW Kom in beweging! Neem deel aan de Race for the Cure® in Bellewaerde Park op vrijdag 30 september. www.raceforthecure.eu Zin in een nie normale uitstap met vrienden of familie? Kom op 1 en 2 oktober samen naar het feestweekend in Bellewaerde Park. www.bellewaerde.be en steun de strijd tegen borstkanker FEEST MEE MET THINK PINK & BELLEWAERDE PARK 15 JAAR

‘Ik

Sophie Vangheel in Peru in 2019. Boven: Sophie (l.) met haar zus Line in 1967, als studenten verpleegkunde. geloof in de maakbaarheidvanhetleven’

De organisatie Cunina zorgt er al meer dan 30 jaar voor dat kinderen uit het Zuiden naar school kunnen. Sophie Vangheel (75) is terecht trots op haar levenswerk. ‘Opgeven staat niet in mijn woordenboek.’

Tekst Brigitte Vermeulen

Intro Intro credit 32 LEVENSVERHAAL SOPHIE VANGHEEL IS OPRICHTER VAN NGO CUNINALinks:

“Een broer van mijn moeder was missi onaris in Congo, onze nonkel pater. Een brief van hem was telkens een hoog tepunt in onze familie, hij kon heerlijk verhalend schrijven en hij nam ons zo mee op avontuur. Om de 10 jaar kwam hij enkele maanden terug naar België. Mijn zussen en ik hingen aan zijn lippen en kregen geen genoeg van zijn verhalen. Ik wist als klein meisje al dat ik in zijn voetsporen wou treden om mensen te “Nahelpen.”mijn studies ontmoette ik mijn man Paul. Hij studeerde toen geschiedenis in Leuven, maar na het overlijden van zijn vader moest hij die stopzetten en de fami liezaak overnemen. Kort daarna zijn we getrouwd, ik was pas 22 jaar. Huwen was de enige manier om op eigen benen te staan, want niemand ging in die tijd zo maar alleen wonen. Een jaar later werd onze dochter Kathleen geboren, even la ter volgde een zoon, Pieter. Ik ben thuis gebleven voor de kinderen, maar zodra ze naar school gingen, wilde ik echt iets met mijn talent om te zorgen doen.”

“In 1990 heb ik mijn eigen organisatie opgericht. Cunina betekent ‘godin van de wieg’, want de plaats waar je wieg staat, is bepalend voor je toekomst. Die vicieuze cirkel wilde ik doorbreken. Alles begon met de peterschappen. Ik hield contact met een pater die ik had ont moet in Haïti en vroeg rond bij familie en vrienden om een Haïtiaans kind te sponsoren om naar school te laten gaan en een schooluniform te kopen. In een mum van tijd had ik heel wat peterschap wilde als klein meisje mijnhelpen,mensennetalsnonkelpater’

LEVENSVERHAAL

NOODHULP “De ontmoeting die mijn leven in 1980 een nieuwe wending zou geven, was die met de Canadese dok ter Marcel Roy. Ik was 33, mijn dochter 11 en mijn zoon 7. Met zijn organisatie Aide Médicale Internationale à l’En fance bood hij medische noodhulp aan Filipijnse kinderen en later ook in ande re landen. In België genoot zijn organi ▲ satie enige bekendheid aan Franstalige zijde en hij zocht iemand om dit ook in Vlaanderen te ondersteunen. Ik heb dit vrijwilligerswerk tien jaar met heel veel engagement gedaan. Eind 1989 ben ik met mijn zus naar Haïti gereisd, om zelf het werk te aanschouwen waarvoor ik me al die jaren op mijn kamertje als vrij williger had ingezet. Ik heb toen enkele projecten bezocht en was daar helemaal ondersteboven van: ik heb toen meer dan ooit beseft dat onderwijs het belang rijkste is om mee te geven aan kinderen. Opvoeding is de sleutel om iets te maken van hun leven. Ik geloof heel sterk in de maakbaarheid van het leven. Ik sta waar ik nu sta en ik ben wie ik nu ben door de keuzes die ik heb gemaakt.”

‘Ik

B rood TUSSENTITEL 2 Kop33 INTERVIEW “citaat”

R etieseweg in Geel. Sophie ontvangt me in haar ge zellig kantoortje in het Cunina-huis. De muren hangen vol oude kranten knipsels en foto’s van reizen die ze maak te, mensen die ze ontmoette en projecten die ze realiseerde. In haar kantoor nemen we plaats onder een prominent zwart-wit portret van haar nonkel pater, de man bij wie het voor Sophie allemaal begon. “Ik ben geboren en getogen in Geel, de tweede oudste in een rijtje van vijf doch ters. Ik durf te zeggen dat ik uit een warm nest kom. Mijn ouders hadden het niet breed, maar deden er alles aan om hun dochters te laten studeren. Mijn moeder was vroedvrouw van opleiding, maar werd huisvrouw toen de kinderen kwa men. Dat zorgende werd ons met de pap lepel meegegeven. Ik studeerde voor ver pleegkundige, op internaat in Turnhout. Je kon de studentes van de verpleegster school van ver herkennen aan het strenge uniform. Met naadkousen was dat toen, ik haatte dat (lacht).”

BEDREIGD MET PISTOOL “Ook in Haïti en Brazilië keek ik de dood in de ogen toen ik bedreigd werd met een pistool. Gelukkig kon mijn entourage in de lokale taal de aanvaller kalmeren en op andere gedachten brengen. Tja, je moet wel wat avontuurlijk zijn aangelegd. Maar ik ben geen bange en ben blijven gaan. Elke maand ben ik weg, en dat is niet zo maar eventjes naar Frankrijk, hé. We heb ben projecten in zeven partnerlanden, op drie verschillende continenten.”

Boven: mee aanschuiven aan tafel in de eetzaal op een van de scholen die Cunina ondersteunt in Mbarara, Oeganda. Rechts: Sophie wordt ereburger van de stad Geel.

ERKENNING

LUTS

“Onze logeerkamer was mijn eerste kan toortje, ik deed alles op vrijwillige basis. Na een aantal jaren besloot ik een aan vraag tot niet-gouvernementele organisa tie in te dienen. Ik maakte geen kosten, deed alles vrijwillig, van bij mij thuis. Tot mijn verbazing kreeg ik de erkenning niet, in Brussel vonden ze dat ik geen echte organi satie had. Ik ben wenend terug naar huis gereden –was dat nu mijn dank voor alles wat ik al gedaan heb? Maar opgeven staat niet in mijn woor denboek. We huurden een kantoorruimte voor Cunina, ik nam een eerste bediende aan, ging verder en diende een nieuwe aanvraag in. Toen Cunina erkend werd als ngo, was dat voor mij de kers op de taart. Subsidies heb ik steeds geweigerd. Ik zou een bediende moeten inzetten om alle subsidiedossiers aan te maken, want dat is een hele job op zich.” “We bepalen zelf waar, wanneer en hoe we onze budgetten besteden. Ik heb de aardbeving in Nepal meegemaakt in 2015. In plaats van naar huis te vluchten zijn we gebleven en konden we direcht noodhulp opzetten en leverden we dak platen aan getroffen gezinnen. Kort daar na ontmoette ik toenmalig minister van Ontwikkelingshulp Alexander De Croo (Open Vld), die me prees voor wat ik kon realiseren zonder overheidssteun. Vandaag bedraagt onze beheerskost nog altijd minder dan 10 procent van de in “Nietkomsten.”dat alles altijd gesmeerd loopt. Zo wilde ik heel graag Congo bezoeken en ontdekken waar mijn nonkel pater zo veel jaren had gewoond. Ik ben naar daar gereisd met Sabine De Vos, de eer ste ambassadeur voor Cunina. Het was 1996 en de politieke situatie was erg in stabiel: uiteindelijk konden we gaan, met bescherming van het Belgische leger. Het werd een hachelijke onderneming en we kregen allebei hevige buikkrampen en koorts. Dysenterie. Daar lagen we dan, te ijlen in het midden van het oerwoud. Pas achteraf beseften we hoezeer we door het oog van de naald zijn gekropen.”

UIT BRUSSEL

B rood TUSSENTITEL 2 “citaat”34 LEVENSVERHAALINTERVIEW

pen opgestart. Toen kwamen er andere paters en zusters uit andere ontwikke lingslanden die aangaven dat er bij hen ook grote noden waren. En zo ging de bal aan het rollen. Vandaag zijn er amper nog missionarissen en werken we vooral met sociaal assistenten.”

“Ondertussen hebben we een palmares van schrijnwerkers, dokters, naaisters, advocaten, verpleegkundigen… Het zijn allemaal kinderen uit de sloppenwijken die dankzij een opleiding een andere wending aan hun leven hebben kunnen geven. Een aantal jaar terug bezocht ik

‘Onderwijs is het belangrijkste om mee te geven aan kinderen’

Verblijf voordelig in ons duindomein: 4 nachten voor de prijs van 3 in halfpension, vanaf € 266 p.p. Maandag 26 september – vrijdag 30 september Maandag 10 oktober – vrijdag 14 oktober Maandag 24 oktober – vrijdag 28 oktober

Geniet van een overnachting met ontbijt en diner (1 gerecht) voor € 89 p.p. Vrijdag 16 september en vrijdag 30 september

Zin in een leuk najaar? Ter Helme ook!

Herfstvakantie met oma en opa aan zee Verblijf in volpension met kinderanimatie vanaf € 303 volwassene of € 156 kind. Maandag 31 oktober – vrijdag 4 november

Geniet heel het najaar lang van acties in Ter Helme. Wild degusteren in het à la carte restaurant of uitwaaien in de herfstvakantie. Ontdek alle datums en reserveer nu. Noordzee vitamines Actieve 50-plusser? Kom genieten van de kust, cultuur en gastronomie, voor € 398 p.p. Maandag 12 – vrijdag 16 september

35 ■ INTERVIEW Jouw domein in de duinen. Kinderlaan 49-51 8670 BelgiëOostduinkerke T 058 23 45 terhelme.beterhelme@terhelme.be02 opReserveertijdvoorhetnajaarvan2022.

Midweek promoties

Promo vrijdagen

Vrijdag 7 oktober en vrijdag 14 oktober Vrijdag 18 november

Resto zaterdagen

Geniet van de themadiners in het à la carte restaurant. Beste uit de Noordzee Zaterdag 8 oktober € 45 p.p. Let’s go wild Zaterdag 12 november € 50 p.p. Meer info en reservaties www.terhelme.be/nl/najaar-in-ter-helmeop

I k had al weleens gehoord van Wim Hof, aka The Iceman, voordat ik besloot me aan een workshop koudetherapie te wagen. Ik voel me niet echt aangetrokken door het goe roegeurtje dat aan de man kleeft. Ik sta tenslotte nogal sceptisch tegenover mensen die het licht hebben gezien en datzelfde licht vervolgens aan de man proberen te brengen. Ik geloof niet zo in extremen, eerder in gematigdheid. Tegelijkertijd intrigeert het idee van koudetherapie me. Ik ben best een koukleum: het zwembadwater kan maar beter op tem peratuur zijn voor ik erin spring en koud douchen na de sauna is aan mij niet besteed. Sinds wij thuis vloerverwarming hebben, heb ik het bovendien in elk ander huis koud. Dus hoe zou ik het er dan vanaf brengen in zo’n ijsbad? Met de nodige nervositeit rijd ik op een – gelukkig zonnige – ochtend richting Gent om me over te geven aan de – zo zou later blijken – deskundige en warme coaching van Anna van Dóttir Experiences.

De ontvangst en introductie vinden plaats in een serre van een prachtig park van een al even prachtige villa net buiten Gent. Nog even goed opwarmen, denk ik lachend. Na het voorstelrond je wordt me duidelijk hoe gevarieerd de twaalfkoppige groep is: mannen en vrouwen, jong en oud en elk met hun eigen redenen om deel te nemen aan de workshop. Enkele deelnemers doen al dagelijks aan koud douchen en willen nu een stapje verder gaan, terwijl anderen net de koude verafschuwen en die angst in de ogen willen kijken. Sommigen zijn gekomen omdat ze af willen van bepaalde fysieke klachten of om hun algemene gezondheid te optimaliseren. En ik, ik zit daar uit nieuwsgierigheid. Klaar om mij onder te dompelen in de wondere wereld van de Wim AlHof-methode.snelwordtme duidelijk dat het om meer gaat dan het ijsbad. Lesgeefster Anna legt deskundig uit dat de hele methode rond bewust ademen draait. Dat je door ademen stress kan reguleren en je algemene gezondheid kan optimaliseren. Ze heeft het over ons zenuwstelsel, ons immuunsysteem, de samenstelling van ons bloed, ons energiemanagement, enzovoort. Alles zou significant verbeteren door de ademhalingstechniek van Wim Hof. Nu heb ik wel periodes dat ik vaak mediteer en doorheen een drukke dag probeer ik mezelf weleens tot rust te brengen door me bewust te worden van mijn ademhaling, maar de scepticus in mij komt toch naar boven als ik heel deze opsomming aanhoor. Al moet ik is magisch! Ik zit rustig in ijskoudeenbad’

UIT DE COMFORTZONE ‘Dit

Wie is er zo gek om – vrijwillig – in een bad met ijskoud water te gaan zitten? Heel wat mensen, zo ontdekte Geertrui Nees tijdens een workshop koudetherapie. Ze stapte uit haar comfortzone en waagde de plons. 36

Intro Intro credit

HYPERVENTILEREN

B rood TUSSENTITEL 2 Kop37 INTERVIEWUIT DE COMFORTZONE

Elke cyclus bestaat uit 2 minuten snel en continue in- en uitademen, wat lijkt op hyperventileren. Na de laatste uitademing moeten we stoppen met ademen tot we een impuls voelen om weer in te ademen om dan diep in te ademen en deze 10 seconden in te houden terwijl we ons li chaam opspannen. Dan laten we los en starten we de oefening van vooraf aan. En dat dus vier cy cli lang. Tijdens de oefening voel ik tintelingen in mijn handen en begint mijn onderkaak oncontroleerbaar te klapperen. Gelukkig blijken dat nor male verschijnselen te zijn. Achteraf voel ik mij helemaal ontspannen. Deze oefening dagelijks herhalen zou je algemene gezondheid opmerkelijk bevorderen. Ik neem het mee. Na een snelle lunch is het tijd voor het ijsbad. Hier is iedereen duidelijk voor gekomen, want ik voel de spanning en nieuwsgierigheid stijgen in de groep terwijl we ons omkleden. We hadden de tinnen kuip al zien staan, maar deze wordt nu door Anna gevuld met koud water en een grote voorraad ijsblok jes. Gelukkig schijnt de zon, want ik steek mijn arm eens in het bad en potjandorie dat is koud! 4°C om precies te zijn. Voor we het water in gaan, vraagt Anna ons om een intentie op te schrijven waarmee je in het ijsbad stapt. “Want het zal oncomfortabel zijn”, vertelt ze. “Je lichaam zal willen vluchten, maar weet dat dat maar 20 seconden duurt en dat je je eraan kan overgeven en van daaruit in rust kan gaan.” Ik schrijf “nieuws gierigheid” op mijn post-it, want dat is het echt wel voor mij. Ik wil ervaren wat dit met mij zal doen. Echt volledig in de overga ve van het moment gaan.

toegeven dat het toch nog niet helemaal van de pot gerukt klinkt, want ademen is je lichaam voorzien van zuurstof, dus lijkt het niet zo vreemd dat dit goed doet. Zo gezegd, zo gedaan: na de volledige uitleg over de adem halingstechniek verplaatsen we ons naar de tuin om in groep aan de oefening te beginnen. We doen vier cycli van de Wim Hof-ademhalingsmethode.

‘Het water is precies 4°C. Gelukkig schijnt de zon’

KORTE PIJN Anna vraagt wie als eerste het bad in wil en ik steek meteen mijn hand op. Ik ken mezelf… als ik lang moet wachten, slaat de twij fel toe. Dan maar liever meteen de korte pijn. Ik stap naar haar toe en ze spreekt mij warm en geruststellend aan. Van zodra ze mij nog een extra zak ijs toestopt die ik zelf in het bad mag gieten, voel ik dat alles en iedereen rondom mij ver dwijnt. Anna’s stem, het ijs en ikzelf is het enige wat ik nog hoor en zie. Zelfverzekerd stap ik de kuip in en laat me zakken tot ik schouderdiep omringd ben met ijskoud water. Ik begin te puffen van de koude die mij overvalt en Anna nodigt me uit om te fo cussen op één punt en vooral mijn uitademing zo lang mogelijk aan te houden. Ik ontspan en voel elke sensatie in mijn lichaam: de koude in mijn benen, maar evenzeer de warmte in mijn nek. Dit is magisch! Ik zit in volledige rust in een ijskoud bad. Uiteindelijk blijf ik dik twee minuten in het bad. Wanneer ik eruit kom, tintelt heel mijn lijf en schiet mijn dopamine de lucht in. Ik kan wel een marathon lopen! Na mij volgt de rest van de groep en een voor een komen ze met eenzelfde high gevoel uit het water. Heerlijk om te zien.We praten nog wat na, nemen een groepsfoto en vertrekken weer naar huis. En ik, ik ben er oprecht onder steboven van. Ik wist totaal niet wat ik zou voelen, maar dit is echt een van de bijzonderste ervaringen in mijn le ven. Nooit eerder was ik zo hard in het hier en nu als in dat ijsbad. Een zuiverdere vorm van meditatie be staat er volgens mij niet. Ik ga dit echt nog doen. Sterker nog: bij het schrij ven van dit artikel zijn we anderhal ve maand verder en ik start mijn dag nog steeds met een ijskoude douche waardoor ik fit en energiek aan mijn dag begin. Wil je ook eens een ijskoud bad instappen met lesgeefster Anna en de Wim Hof-methode? Meer info via www.dottirexperiences.be/WHM ■

Tekst Lut Clincke Circulaire jeans van HNST www.letsbehonest.eu

Duurzaamduurt het langst

VAN MARTIN MARGIELA

HIPPE RESTJESMODE

TOT MARINE SERRE

MODE

Mode en duurzaamheid waren lange tijd onverzoen bare begrippen. Toch zien we een kentering die we kunnen omschrijven als ‘mindful wearing’. Duurzame mode wordt langzaam maar zeker een blijver.

Toch bewijzen heel wat kleinschalige ontwerpers die werken met stoffenover schotten dat exclusiviteit en duur zaamheid ook betaalbaar kunnen zijn. Sommige jonge ontwerpers zijn ooit vanuit een noodzaak op deze manier gestart, omdat stoffenfabrikanten te grote hoeveelheden oplegden, wat financieel onhaalbaar was voor jonge starters. Deze noodzaak is een echte troef geworden: doordat de kleren slechts in kleine aantallen geproduceerd worden, zijn ze exclusiever, zonder daarom onbetaalbaar te Eenworden.mooivoorbeeld is het Belgische label Mardi Editions dat de jonge onderneemster Marie Smits in 2019 opstartte. Van elk model maakt ze kleine

Het groene denken in de mode is niets nieuws. Decennia geleden liet mode visionair Martin Margiela zich al inspireren door kleren die hij vond op vlooienmarkten. Hij haalde ze uit elkaar, maakte er nieuwe kleren van en zette zo een aparte stijl neer. Margiela’s revolu tionaire ideeën blijven na al die jaren actueel. Duurzaam en creatief omgaan met grondstoffen leeft tegenwoordig heel sterk bij de jonge generatie ontwerpers. Zoals de succesvolle Franse ontwerpster Marine Serre die upcycling vertaalt in haar typische ecofuturistische stijl. Een deel van de collectie is gemaakt van tweedehandskledij, maar ook van oude tafellakens, theedoeken, gordijnen en ander gebruikt textiel. Het verwerken van deze materialen is zo intensief dat we gerust kunnen spreken van ecocoutu re, met een navenant prijskaartje.

Leselles, de collectie breiwerk van Liesbet Allaer, is dan weer gebaseerd op overschotten van wolgarens van Europese fabrikanten. Naast sjaals omvat de collectie nu ook truien.

39 MODE Trend MODE reeksen. Ze werkt enkel met natuurlijke materialen zoals wol, linnen, zijde en Tencel (gemaakt van eucalyptusbomen uit duurzaam bossen). Onlangs lanceer de ze ook een alternatieve bruidscollec tie. Ook Wasted Atelier, eveneens een Belgische collectie, wordt gemaakt van rollen stof die letterlijk en figuurlijk stof lagen te vergaren bij de betere stof fenleveranciers.

Duurzame outfit, gemaakt van productieover schotten, van Studio Ama. www.studioama.be Duurzaam hemd gemaakt van stofresten, van Paolina in sa menwerking met Balzac Paris. www.paolina.be Outfit van Stella McCartney, boegbeeld van duurzame en ethische mode. www.stellamccartney.com

Tijdloze outfit, gemaakt van overstock stoffen, van Mardi Editions. www.mardi-editions.com

▲VANDENDAEL,ANNELIEFOTO’S: JANSENELIEN

Trui en sjaal, gemaakt van garenoverschotten, van Leselles.www.leselles.be

Het Belgische schoenenlabel Tropas werkt eveneens met materialenoverschot ten voor zijn 100 procent recycleerbare schoenen. Zo worden onder meer gere cycleerde jeans voor het bovenwerk van de schoenen gebruikt. Ook in de juwelenwereld beweegt een en ander. Zo werken steeds meer designers met oud goud, omwille van ethische, ecologische en economische redenen, de ideale combo om een trend om te buigen in een blijvende realiteit. ■

Intro Intro credit MODE 40 DUURZAME ACCESSOIRES

Lederen tassen van Tres Sis Zero. www.tressiszero.com Tijdloze top en pantalon, van Furore. www.furore.fashion Rugzak, gemaakt van tweedehandstextiel uit De Kringwinkel, van Lapland.www.laplandtextiel.be Kimono KingComf.van www.kingcomf.com

Ook in de lederwarensector ging er tot voor kort veel materiaal verloren. Zonde, vond de Belgische Sybil Mortelmans, die al 20 jaar in Madrid woont en veel erva ring heeft in de lederwarensector. Ze be sloot een circulair handtassenlabel op te richten onder de naam Tres Sis Zero, Catalaans voor 360, ‘circulair’ dus. Haar tassen zijn gemaakt van overschotten van kwaliteitsleder. De productie gebeurt in Spaanse ateliers. Het resultaat zijn fraaie, tijdloze tassen die duurzaam en toch niet duur zijn. Liever geen leder? Bij Lapland, het label van Annelies Van Valckenborch, kan je terecht voor origi nele tassen, gemaakt van tweedehands kleren en ander textiel. Ze gebruikt zelfs de kleinste stofrestjes, voor toilettasjes of andere kleine accessoires.

NUNUSTUDIOFOTO:

Tekst Lut Clincke “Mijn fascinatie voor mode is eigenlijk heel vroeg begonnen. De mama van een klasvriendinnetje in de lagere school was couturi ère. Ze gaf thuis defilés en ik mocht daar naartoe. Ik herinner me nog altijd de geur van de parfums die de dames droegen en van de stoffen. Veel later, toen ik zwanger was van mijn eerste kind en geen zwangerschapskledij vond naar mijn zin, maakte ik zelf mijn kledij. Dat creatieve heeft altijd al in mij gezeten. Als kind heb ik jaren kunstacademie gevolgd in mijn vrije tijd. Voluit voor kunstonderwijs kiezen was thuis echter geen optie. Toen twee van mijn kinderen kunstonderwijs wilden volgen, heb ik hen daar in wel gesteund. Mijn zoon is architect, mijn dochter Elke heeft mode gestudeerd in Londen en werkte daarna bij een aantal modebedrijven. Haar eigen collectie Furore is er snel ler gekomen dan gedacht. Het is een collectie van ons beiden, we overleggen alles. Het fijne aan Furore is dat we from scratch konden beginnen. We hebben meteen de duurzame kaart getrok ken, iets dat mij heel na aan het hart ligt. In tegenstelling tot de meeste collecties waarbij je elk seizoen jezelf moet heruitvinden, is Furore slow fashion. Je bouwt langzaam aan een garderobe met duur zame stukken. Daarom solderen we nooit. Het was iets dat we de consument in het begin moesten duidelijk maken, maar nu begrijpen en aanvaarden onze klanten dat. Als je het systeem in de mode wil veranderen, moet je geduld hebben. Voor onze an dere merken, die al bestonden toen we ze overgenomen hebben,

V eerle startte na een opleiding marketing haar carrière bij Roularta, waar ze aan de wieg stond van Knack Weekend. “Toen ik afgestudeerd was, kon ik niet aan de slag in het familiebedrijf – de tijdsgeest van toen was heel anders dan nu. De wereld van de bierbrouwers was een mannenwereld en als jong meisje raakte je daar niet binnen, familie of niet. Ik heb daar geen groot probleem van gemaakt. Wanneer de ene deur dicht blijft, gaat er een andere open. Zo ben ik in de journalistiek gerold, eerst als eindredac trice bij Libelle, daarna was ik betrokken bij de start van Knack Weekend, een lifestylemagazine dat toen uniek was in zijn genre, daar ben ik nog altijd trots op. Later heb ik het moederschap gecombineerd met een bestuursfunctie bij Duvel-Moortgat.”

‘Met ons merk Furore doen we nooit solden’

“citaat”

Veerle Baert-Moortgat is de vrouw achter het modebedrijf Flanders Fashion Design International dat de merken Furore, Her. en Julia June onder zijn vleugels heeft. Een wereld van verschil met de brouwerswereld waarin ze geboren en getogen is.

Veerle besloot op haar 55ste een joint venture aan te gaan met Mortreu Fashion Design in Nevele, het bedrijf achter de la bels Julia June en Giovane, de voorloper van Her. Op dat mo ment runde ze al Het Modehuis in Sint-Martens-Latem, een multimerkenboetiek waar ook Furore verkocht werd, de collec tie van dochter Elke Baert die mode gestudeerd had in Londen. Hop!nvest, het investeringsvehikel van de familie Baert-Moortgat, verwierf uiteindelijk alle aandelen van Mortreu Fashion Design en doopte het modebedrijf om tot Flanders Fashion Design International.

#IKKOOPBELGISCH

B rood TUSSENTITEL 2 Kop41 INTERVIEW

42 CULI Onderschrifjes KOKEN

·

·

LoremRECEPTIpsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type speci men book. It has survived not only five centu ries, but also the leap into electronic typesetting, remaining essentially unchanged. It was popularised in the 1960s with the release of Letras et sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recently with desktop publishing software like Aldus PageMaker including versions of Lorem Ipsum Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type speci men book. It has survived not Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an u L orem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dum my text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type specimen book. It has survived not only five centuries, but also the leap into elec tronic typesetting, remaining essentially unchanged. It was popularised in the 1960s with the release of Letraset sheets contai ning Lorem Ipsum passages, and more recent ly with desktop publishing software like Aldus PageMaker including versions of Lorem Ipsum Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting industry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an un known printer took a galley of type and scrambled it to make a type specimen book. It has survived not only five centuries, but also the leap into electronic typesetting, remai ning essentially unchanged. It was popularised in the 1960s with the release of Letraset sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recently with desktop publishing software like Aldus PageMaker including versions of Lorem Ipsum Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting industry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an un known printer took a galley of type and scrambled it to make a type specimen book. It has survived not only five centuries, but also the leap into electronic typesetting, remai ning essentially unchanged. It was popularised in the 1960s with the release of Letraset sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recently with desktop publishing software like Aldus PageMaker including versions of Lorem Ipsum Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting industry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type specimen book. It has survived not only five centu ries, but also the leap into electronic ty pesetting, remaining essentially unchan ged. It was popularised in the 1960s with the release of Letraset sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recent ly with desktop publishing software like

Bourgondischgezondeten’

Legt low carb niet vooral de nadruk op veel vlees eten? “Dat is een misverstand. Je kan perfect koolhydraatarm eten vol gens een meer mediterrane insteek, met groenten als hoofdbe standdeel van elke maaltijd. Ik noem dit de food freedom-methode: je bouwt snelle suikers af en activeert je vetverbranding. Dit is ▲

·

INGREDIËNTEN ·

·

lekker”Het recept van Julie Van den Kerchove

Julie Van den Kerchove schreef met Low carb, lekker en snel een kookboek vol koolhydraatarme recepten. ‘Mijn hoofddoel is dat je voldaan van tafel gaat.’

In je boek Low carb, lekker en snel breng je allerlei koolhy draatarme recepten. “Ik grijp terug naar een pure, eenvou dige keuken, geba seerd op groenten en gezonde vetten, zoals echte boter, olijfolie, avocado’s, noten en pitten. Snelle koolhydra ten zoals witte pasta, wit brood en witte rijst laat ik ‘Ik noem dit

·

Tekst Brigitte Vermeulen • Foto’s Heikki Verdurme links liggen. Mijn hoofddoel is dat je vol daan van tafel gaat, dat is voor mij essen tieel. Ik noem dit gezond Bourgondisch eten. Het zijn maaltijden waar je veel energie en zeker ook een verzadigd gevoel uit haalt dankzij alle vitaminen, mineralen en vezels die je opneemt.”

APPLE TANSY printing and type printing and type printing and type printing and type printing and type printing and type printing and type

Je bent ooit gestart als vegan chef, maar evolueerde dan naar een meer flexibele levensstijl, met minder koolhy draten. Hoe komt dat?

“Appels zijn altijd

Wat is het verhaal achter deze Zweedse balletjes met frietjes van zoete aardappel? “De Vlaming is verzot op balletjes, toch? Vaak zijn het de klassieke balletjes in to matensaus, maar met de opkomst van Ikea zijn de Zweedse balletjes ook alom gekend en geliefd. In mijn kookboek staan twee opties: de balletjes met kippengehakt en de vegan balletjes op basis van tofu. Ik vind het altijd een uitdaging om een plantaardig alternatief te bedenken voor zulke klassiekers, zonder iets te moeten inboeten aan smaak. Dit com fortfood-recept wordt een pak gezonder, want het zit bomvol groenten. Ook voor de typische roomsaus zijn er ondertussen een waaier aan plantaardige alternatie ven beschikbaar in elke supermarkt. Kokosroom, sojaroom, haverroom, probeer gerust wat je zelf het lek kerst vindt.”

Het lievelingsrecept van: Regula Ysewijn

KOKEN

“In mijn studentenjaren was ik vaak ziek. Ik had klierkoorts doorgemaakt, maar het leek alsof die in mijn lijf bleef hangen. Het werd een zoektocht langs talloze dokters waarbij niemand kon vaststellen wat er nu precies met mij aan de hand was. Het enige wat ik zelf kon controleren, was mijn voe ding aanpassen en zien of ik me zo beter zou voelen. Ik trok zelfs enkele maanden naar de Verenigde Staten, waar ik een opleiding volgde tot ve gan chef. Aanvankelijk voelde ik me beter met een plantaardig dieet, maar na enkele jaren kwamen sommige klachten terug. Je lichaam evolueert nu eenmaal en dan moet je daarnaar luisteren en handelen. Ik besloot weer een kleine hoeveelheid dierlijke eiwitten toe te voegen en vooral de goede vetten te herwaarderen. Geen geraffineerde koolhydraten of overbewerkte kant-en-klare voedingsmiddelen, maar alles wat je nodig hebt, zonder je lichaam te belasten.”

43 CULI

·

8. Doe de frietjes in een grote kom en meng met wat gesmolten kokosolie (of andere olie met een hoog rookpunt, bijvoorbeeld avo cado-olie). Voeg eventueel ook wat zeezout toe. Meng goed met je handen (of een lepel) zodat elk frietje wat bedekt is met de olie en het zout. 9. Doe de frietjes in het mand je van de airfryer (of op een bakplaat in de oven) en bak goudbruin in 15 minuten of lan ger. Schud het mandje om de 5 minuten eens goed op zodat de frietjes aan alle kanten krokant vlozaadpoeder eetlepel zeezout teentje knoflook, eetlepel frietjes aardappel zeezout

1. Verwarm de oven (of airfryer) voor op 175 °C. 2. Hak de tofu, de champignons en de gepelde sjalot grof. Voeg ze toe aan een keukenmachi ne voorzien van een S-vormig mes samen met de olijfolie, het vlozaadpoeder (essentieel voor de binding), de tijm en de tama ri. Kruid met peper en zout, en breng eventueel extra op smaak met een teentje geraspte knof look, een lepel appelciderazijn en gerookte-paprikapoeder. Mix tot een dik deeg. 3. Bedek een bakplaat met bak papier en schep kleine balletjes uit het deeg met behulp van een mini-ijsschepper of maatlepel.

· optioneel: 1

1

• kokosolie of avocado-olie • optioneel:

5. Voor de saus: versnipper de ui en bak hem goudbruin in olijfolie in een grote braadpan. Giet een flinke scheut water in de pan en laat de uien kort stoven. Giet er de vegan room bij en roer tot je een mooie gebonden saus krijgt. Breng op smaak met een draai zwarte peper van de molen en eventueel wat nootmuskaat en zeezout. Werk af met peterselie. Voor de frietjes: 6. Verwarm de airfryer (of oven) voor op 180 à 200 °C (afhankelijk van hoe bruin/krokant je ze wilt).

WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren wegge ven. Stuur een mail redactie@markantvzw.benaar ZWEEDSE BALLETJES

KOKEN

VOORINGREDIËNTEN2PERSONEN · 500 g stevige tofu natuur · 250 g champignons · 1 sjalot · 2 eetlepels extra vierge olijfolie · 3 eetlepels

Voor de vegan balletjes:

7. Spoel de zoete aardappelen, wrijf ze droog en snijd ze in friet jes zoals je zou doen met gewone aardappels (met of zonder schil).

• 1 kg zoete

· 1

4. Bak de vegan balletjes 30 minuten in de voorverwarmde oven (of 20 minuten in de voor verwarmde airfryer). Vers uit de oven zullen ze nog breekbaar zijn; als je ze even laat afkoelen, worden ze heel stevig.

tijm · 1 eetlepel tamari (glutenvrije sojasaus) · zwarte peper en

ZO MAAK JE HET

VEGAN

••gerookte-paprikapoederappelciderazijn,1ui1dlsoja-,kokos-ofhaverroom) Voor de

·

LoremRECEPTIpsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type speci men book. It has survived not only five centu ries, but also the leap into electronic typesetting, remaining essentially unchanged. It was popularised in the 1960s with the release of Letras et sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recently with desktop publishing software like Aldus PageMaker including versions of Lorem Ipsum Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type speci men book. It has survived not Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an u L orem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dum my text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type specimen book. It has survived not only five centuries, but also the leap into elec tronic typesetting, remaining essentially unchanged. It was popularised in the 1960s with the release of Letraset sheets contai ning Lorem Ipsum passages, and more recent ly with desktop publishing software like Aldus PageMaker including versions of Lorem Ipsum Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting industry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an un known printer took a galley of type and scrambled it to make a type specimen book. It has survived not only five centuries, but also the leap into electronic typesetting, remai ning essentially unchanged. It was popularised in the 1960s with the release of Letraset sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recently with desktop publishing software like Aldus PageMaker including versions of Lorem Ipsum Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting industry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an un known printer took a galley of type and scrambled it to make a type specimen book. It has survived not only five centuries, but also the leap into electronic typesetting, remai ning essentially unchanged. It was popularised in the 1960s with the release of Letraset sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recently with desktop publishing software like Aldus PageMaker including versions of Lorem Ipsum Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting industry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type specimen book. It has survived not only five centu ries, but also the leap into electronic ty pesetting, remaining essentially unchan ged. It was popularised in the 1960s with the release of Letraset sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recent ly with desktop publishing software like OF met passie een eigen zaak runt? en visie nog een extra boost?

Het lievelingsrecept van: Regula Ysewijn

NOMINEER IEMAND OP Ben jij een enthousiaste onderneemster die succesvol en

Markant vzw, UNIZO en VLAIO bekronen vrouwelijk ondernemerstalent met de award voor Onderneemster én de Belofte van het Jaar.

Ik heb tot de laatste minuut getwijfeld om me in te schrijven maar ik ben ongelooflijk blij dat ik eraan heb deelgenomen. Ik heb fantastische andere vrouwelijke onderneemsters leren kennen zo als Caroline. Ook de mediatraining was heel interessant, ik heb er veel van opgestoken. Deze Award is een mooie erkenning voor de weg die ik al heb afgelegd. Dus onderneemsters, niet aarzelen en gewoon inschrijven. de WOMED Award op

Volg

·

BONMUSH WOMED SARAH PARENT- GO FOREST BELOFTE

WINNARESSEN 2021 CAROLINE VERCAUTEREN

·

·

delen om anderen te inspireren? Geef je je zaak graag

www.facebook.com/WomedAward #womedaward2022

“Appels zijn altijd lekker” womedaward.be WOMED AWARD STRAF ONDERNEMERSTALENTVROUWELIJKGEZOCHT 2022 STEL JE DAN NU KANDIDAAT

“

“ “

INGREDIËNTEN ·

De WOMED Award winnen heeft me als persoon versterkt; ik ben mentaal gegroeid en twijfel véél minder in mijn doen en zeggen. En ook de extra media-aandacht voor BonMush was een enorme boost. Zou ik het aanra den? Ja, want spreken voor een jury van topvrouwen is een hele opportu niteit en die moet je absoluut aangrij pen. Je wordt uitgedaagd om jezelf en je bedrijf te presenteren. Daar kan je alleen maar van groeien. We only regret the things we didn’t do.

·

45 CULI

Wil je jouw verhaal

“

APPLE TANSY printing and type printing and type printing and type printing and type printing and type printing and type printing and type

·

Intro Intro credit ‘We zoeken allemaal levenslang naar wie we zijn’CULTUUROp 17 november treedt mezzosopraan, harpiste en theatermaker Ekaterina Levental (45) op tijdens de Nationale Cultuurdag van Markant. In haar voorstelling De Grens blikt ze terug op haar eigen vlucht uit Oezbekistan. “De hunkering om geaccepteerd te worden is bij vluchtelingen heel sterk, maar uiteindelijk is iedereen bezig met graag gezien te worden.” Tekst Selma Franssen · Foto’s Chris Koolmees EKATARINA LEVENTAL KOMT NAAR DE NATIONALE CULTUURDAG VAN MARKANT

n haar indrukwekkende onewo manshow De Grens blikt Ekaterina Levental terug op de gevolgen van haar vlucht als 16-jarige uit Oezbekistan, een republiek in de voormalige Sovjet-Unie, naar Nederland. Dit is de tweede voorstelling in een drie luik, gebaseerd op de dagboeken die ze als tiener bijhield. “Als oudste van een gezin van vijf kinderen maakte ik onze vlucht heel bewust mee. Ik was al een jongvolwassene, opgegroeid met een an dere thuis en een andere taal. Afscheid moeten nemen van alles wat ik kende, was erg traumatisch. Op die leeftijd rela tiveer je bovendien niet zo gemakkelijk”, vertelt Ekaterina. “We kwamen aan in een vluchtelingenkamp en al snel trad ik op als tolk voor mijn ouders en voor andere gezinnen. Zulke verantwoorde lijkheden moeten nemen heeft me enorm gevormd.”

I

B rood TUSSENTITEL 2 Kop47 INTERVIEW “citaat” CULTUUR

In De Grens focust Ekaterina op haar zoek tocht naar haar eigen identiteit in haar nieuwe thuisland, Nederland. Dat mu ziek een belangrijk deel van haar leven zou worden, wist ze al van jongs af aan. “Mijn vader werkte in opera en ballet theater. Ik ging vaak mee naar voorstellin gen en zat dan vlak bij de harpist, weg te dromen bij al die pracht en schoonheid. Ik hoopte dat ik op een dag via het thea ter zou kunnen wegvluchten uit de werke lijkheid.” Dat lukte: Ekaterina studeerde zang aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag en harp aan de Conservatoria van Enschede, Detmold (Duitsland) en Rotterdam. Voor beide behaalde zij cum laude haar masterdiploma. Nog steeds omschrijft ze het theater als een baken van veiligheid. En dat terwijl ze in De Grens helemaal alleen op het po dium staat in een sober decor, met een uiterst intiem verhaal. “Ik moet het doen met mijn eerlijkheid, daarin schuilt ook de kracht van mijn voorstellingen. Door via de kunst zo intensief met mijn verleden bezig te blijven heb ik geleerd mijn pijn in de ogen te kijken. Het delen daar van is bevrijdend voor Datanderen.”mensen zich geraakt voelen in hun eigen le venslange zoek tocht naar wie ze zijn, merkt Ekaterina aan de reacties die ze na afloop krijgt. Mensen willen hun eigen ver halen delen met haar en elkaar, soms met tranen in de ogen. “Op het podium mag je laten zien wat je in het dagelijks leven minder mag to nen. Hoe meer je onthult, hoe intenser het contact met het publiek achteraf ver loopt. In onze kwetsbaarheid en zwakte zijn we allemaal gelijk en herkennen we elkaar. Dat werkt verbindend. Ik wil geen vrijblijvend entertainment maken, maar mijzelf en mijn publiek doen groeien. Dat is het mooiste wat er bestaat. Als dat lukt, voel ik me een gezegend mens.” Je hoeft geen vluchteling te zijn om jezelf te herkennen in de voorstelling, want we hebben allemaal onze trauma’s en ieder een kent het gevoel er niet bij te horen, zegt Ekaterina. “Als vluchteling ben je niet welkom op de plek waar je opgroei de. In het aankomstland moet je ook weer bewijzen dat je het recht hebt er te mogen zijn. Niemand wil je. De hunkering om geaccepteerd te worden is bij vluchtelin gen heel sterk, maar uiteindelijk is ieder een in mindere of meerdere mate bezig met graag gezien worden. Mijn voorstel lingen zijn een spiegel voor mezelf: in hoeverre ben ik als 45-jarige nog steeds bezig mezelf te bewijzen ten opzichte van Datanderen?”hetzoeken naar wat ons verbindt ook mogelijk is zonder podium, ontdekte de ‘Door via kunst zo intensief met mijn

VERHALEN DELEN Hoewel haar vluchtverhaal heel per soonlijk is, is het haast onmogelijk om het drieluik te zien zonder aan de actu aliteit te denken. “Toen ik De Grens vijf jaar geleden voor het eerst opvoerde, was mijn verhaal geschiedenis. Mijn vlucht is inmiddels 29 jaar geleden – ik ben al lang geen vluchteling meer. Het is een ontzet tend pijnlijke confrontatie dat miljoenen mensen dit nu weer meemaken door de oorlog in Oekraïne. Erger nog: op de vlucht zijn is de alledaagse realiteit voor heel veel mensen overal ter wereld. Ik besef nu dat mijn verhaal een universeel verhaal van de mensheid is. Dat heb ik zelf ook niet altijd willen zien.”

Door: Anne Van Herreweghen

kunstenares tijdens de coronacrisis. “Het was een zware periode, waarin al mijn ze kerheden wegvielen. Zo lang nauwelijks optreden was een les in nederig heid, die me dwong te kijken naar mijn zwaktes. Zonder podium moest ik op zoek naar andere manieren om me met men sen verbinden”, vertelt Ekaterina. Om te herbronnen huurde ze tijdens de crisis een chaletje op een kampeerterrein in het oosten van Nederland. Daar raakte ze in gesprek met haar tijdelijke buren. Ze bot ste daarbij op uitgesproken vooroordelen over vluchtelingen. Toch lukte het om fijne, respectvolle gesprekken met elkaar te voeren. “Ik leerde er op een kleinscha ligere manier te luisteren en verbinding te zoeken, met zeer uiteenlopende men sen. Het is bijzonder om te zien wat er gebeurt wanneer je je echt openstelt voor anderen. Elkaars verschillende meningen erkennen en vervolgens nuance vinden, daarin zit kracht. Onze maatschappij is enorm gepolariseerd, maar ik ben ervan overtuigd dat we de capaciteit hebben om uit onze bubbel te komen.”

Tussentitel 1 Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type speci men book. It has survived not only five centuries, but also the leap into electronic typesetting, remaining essentially unchanged. It was popu 48

CULTUURCULTUURTIPS

HUMOR Gelukkig kan er weer opgetreden wor den en Ekaterina heeft een drukke pe riode voor de boeg, waarin ze het auto biografische drieluik De Weg, De Grens en Schoppenvrouw in heel Nederland en Vlaanderen opvoert. De voorstellingen –die je onafhankelijk van elkaar kan zien – zijn doorspekt met dans en muziek, wat het verhaal van Ekaterina nog meer binnen doet komen. Deze combinatie van disciplines zorgt voor ontroerende en confronterende momenten, maar humor en hoop zijn nooit veraf. “Humor is voor mij heel belangrijk, anders wordt het wel heel somber”, zegt Ekaterina lachend. “Bovendien weiger ik mezelf en vluchte lingen in het algemeen zonder meer als slachtoffers te zien. Ik voel me rijk met de ervaringen die het leven me voorgescho teld heeft; ik heb geleerd kracht te halen uit humor. In De Grens zie je geen zielig meisje, maar een onewomanshow.”

LEDENVOORDELENCULTUURINFO &

‘Ik weiger me-

Deze daadkracht blijkt ook uit de ma

Praktisch donderdag 17 november 2022 • 10u – 16u De Vleeshalle [smaak/markt] en Stadsschouwburg Mechelen € 30 per persoon (incl. welkomstdrankje met versnaperingen ROSS Specialty Coffee, excl. lunch)

49 CULTUURTIPS

Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type speci men book. It has survived not only five centuries, but also Kadertekst vet t

Moeten vrouwen naakt z�n om in het museum te hangen? – lezing door Christiane Struyven Eeuwenlang waren vrouwen de muze of model van kunstenaars, maar was het voor hen uiterst moeil�k om zelf door te breken als kunstenaar. In deze lezing door kunsthistorica Christiane Struyven kr�gen vrouwel�ke kunstenaars in Par�s van 1850 tot 1900, eindel�k hun rechtmatige plek in de kunstgeschiedenis. De Grens – muziektheatervoorstelling door Ekaterina Levental Mezzosopraan, harpiste en theatermaker Ekaterina Levental is niet alleen een veelz�dig talent dat grenzen tussen kunstdisciplines doorbreekt. Als vluchtelinge is ze ook letterl�k over tal van grenzen moeten gaan. In deze indrukwekkende onewomanshow blikt ze voor ons terug op haar vlucht als 16-jarige uit de voormalige Sovjet Unie en haar zoektocht naar een nieuwe identiteit in haar nieuwe thuisland, Nederland. Een ontroerend, soms confronterend, maar bovenal hoopvol verhaal, gebracht met humor en prachtige muziek.

Nationale Cultuurdag 17.11.2022 - Mechelen en inschrijven www.markantvzw.be/cultuur

VEELZIJDIGMeerinfo

*markante attentie voor elke deelnemer*

Kunst Cultuur & verrassend, leerrijk en fun Center of Ex ell e in Dermatol Made in Belgium

Op 17 november geven w� vrouwel�ke kunstenaars het podium dat ze verdienen. Van vrouwen die grenzen in de kunst verlegd hebben tot een artieste die letterl�k grenzen overstak om te (over)leven: veelZ�dig en het ontdekken meer dan waard!

*exclusief voor Markant- en Best Pittig-leden*

TussentitelBrood 2 50 GESPOT

Subtiele Marie Vinck in sublieme actierol teur. Hij is subtiel in zijn weerwerk en zo kan vooral Vinck uitblinken in haar rol. Ritueel is het bewijs dat er vertrouwen is vanuit de Vlaamse filmindustrie om ook actrices een hoofdrol te geven in een complexe thriller – een genre dat lange tijd gedomineerd werd door mannelijke hoofdrolspelers. Niet te vergeten: deze Eyeworks-productie heeft prachtige looks qua belichting en camerastandpunten, wat een grote meerwaarde geeft bij een beleving in de cinema, zoals bij de ver schillende duikscènes. De combinatie van een ongewoon ver haal, gebaseerd op het boek Ritual van Mo Hayder, met een sterk visuele aanpak, maakt dat Ritueel zonder meer een van de betere commerciële titels uit de recente Belgische filmgeschiedenis is. Naar een boek van Mo Hayder. Regie: Hans Herbots Cast: Marie Vinck, Geert Van Rampelberg en Eriq Ebouaney Vanaf 7 september in de filmzaal. ■

Tekst Pierre Raemdonck lijke demonen van het hoofdpersonage en het dubieuze koloniale verleden van België. Maar Ritueel heeft veel meer te bieden. De film geeft een goed uitgewerkt verhaal mee dat niet direct samen te vat ten is in een paar lijntjes. Tel daarbij op de vele lagen van het door Marie Vinck gespeelde personage Kiki, die als getrau matiseerde vrouw poogt in het reine te komen met haar verleden, en je krijgt een film die veel meer is dan een hapklare brok Mariepubliekscinema.Vinck,eenactrice met heel wat tv-werk op haar palmares, toont ruim schoots overeind te kunnen blijven in de vele actiescènes. Doordat het personage van Kiki weinig dialogen heeft, valt het zwaartepunt van de geloofwaardigheid van haar vertolking op haar gelaatsuit drukkingen en andere fysieke aspecten van haar acteerwerk. Net hier blijft Marie Vinck zonder enig probleem in haar rol. In duidelijke close-ups kan je bijvoor beeld aan haar ogen aflezen wat er aan de hand is. Ook Geert Van Rampelberg levert schitterend acteerwerk als inspec

FILM

N a een dodelijk duikon geluk in Congo blijven Kiki en haar broer alleen achter. Van de twee slaagt enkel Kiki er redelijk in om haar leven terug op de rails te krijgen via haar werk als duikster: ze specialiseert zich in de zoektocht naar overleden men sen in het water. Dat professionele leven wordt flink opgeschud wanneer ze een afgehakte hand uit een Brussels kanaal vist. De gedreven hoofdinspecteur Nick Cafmeyer (Geert Van Rampelberg) wordt op de zaak gezet. Als snel blijkt dat hij meent dat het gevonden lichaamsdeel iets te maken heeft met een mislukte drugs deal. Kiki heeft andere vermoedens: de duikster denkt dat de oplossing van de zaak in Congo te vinden is, waar ook haar eigen roots liggen. Kiki kan het mys terie niet loslaten en gaat op zoek naar de waarheid. Ritueel lijkt in eerste instantie een com merciële productie die je als kijker via een goede sfeerschepping en spanningsboog meetrekt in een verhaal over de persoon Na haar doorbraak op 21-jarige leeftijd, met de film Kus in 2004, heeft actrice Marie Vinck eindelijk weer een hoofdrol te pakken in de politiethriller Ritueel, van regisseur Hans Herbots.

Lois P. Frankel is een bestsellerauteur, executive coach, en een internationaal erkend expert op het gebied van leiderschapsontwikkeling voor vrouwen. Lois was een pionier op het gebied van executive coaching. Vijfentwintig jaar lang begeleidde ze voornamelijk vrouwelijke professionals in hun loopbaan en hielp hen hun professionele toekomst in eigen handen te nemen. Haar eerste bestseller Nice girls don’t get the corner office is het resultaat van al die praktijkervaring. In Nice girls don’t speak up leert Lois P. Frankel ons hoe we als vrouw op de meest e ectieve manier kunnen communiceren. Van de basis en het navigeren in sticky situations tot de kunst om anderen te beïnvloeden; zij toont ons hoe we meer zichtbaarheid en waardering kunnen krijgen. In Nice girls don’t get rich geeft Dr. Frankel financiële adviezen om vrouwen te laten krijgen wat ze verdienen. Ze leert ons over fouten die vrouwen maken bij het beheer van geld, geeft suggesties om grip te krijgen op onze eigen financiën en over het benutten van alle (financiële) talenten.

Ben je een actieve en ambitieuze vrouw? Spits je graag je oren tijdens bevlogen lezingen?

Ontdek drie redenen waarom Artemis precies is wat je zoekt:

51 ■ INTERVIEW “citaat”

EXCLUSIEFENGRATISvoorArtemis-leden INSCHRIJVEN KAN VIA ONZE WEBSITE

Betekenisvol netwerken in een informele setting. 10 regionale vrouwenclubs verwelkomen je in stijl.

Online keynote 15 november

Op dinsdag 15 november van 20u tot 21u30, spreekt Lois exclusief voor de ondernemende dames uit het Artemis-netwerk in een online keynote. Adviezen uit haar 3 bestsellers komen uitgebreid aan bod, en zowel tijdens als na de lezing is er tijd voor individuele vragen.

Neem een kijkje op www.artemis.be Voor 150 euro per jaar maak je deel uit van hét inspiratienetwerk voor de vrouwelijke professional. Zo kun je - volledig verzekerd - deelnemen aan de meer dan 60 Artemis-activiteiten aan voordelig ledentarief en profiteer je van de exclusieve ledenvoordelen.

Een cocktail aan kwalitatieve activiteiten die je professionele en persoonlijke leven verrijken.

Word lid van Artemis

Hou je van inspirerende belevenissen? Wil je méér uit je netwerk halen?

Nice girls just don’t get it door Dr. Lois P. Franke l

Deze online keynote wordt gehouden in het Engels. www.artemis.be/activiteiten Bestel jouw favoriete boek met een mooie korting van 10%. www.lannoo.be/artemis

Geprikkeld om deel uit te maken van een inspirerende en geëngageerde community?

heartware donor

53 ■ INTERVIEW

In samenwerking met

Laat je oude laptop liever leerstof vangen. Met opgeknapte laptops helpen we iedereen vooruit. Thuis, op school, op het werk … De kans is groot dat je in je bedrijf afgeschreven laptops hebt liggen. Wist je dat die voor kwetsbare mensen het verschil kunnen maken? Tussen een job vinden of niet. Tussen huiswerk maken of je een buitenbeentje voelen. Doneer je oude laptops en wij maken ze weer gebruiksklaar voor gezinnen die het hard kunnen gebruiken. In alle veiligheid en vertrouwen. Maak heartware van je hardware. Ontdek hoe je oude laptops laat ophalen bij jouw bedrijf op telenet.be/heartware

Duurzaam reizen? Dat doe je met de trein en op de fiets. Brigitte Vermeulen spoorde naar Zuid-Tirol in Italië en ontdekte dat de regio meer te bieden heeft dan de bekende charcuterie, bergkaasjes en kabelbanen.

E r is een eerste keer voor alles, en dit wordt mijn eerste duurzame vakantie ooit. De nachttrein naar Innsbruck is een avontuur op zich. Een onrustige nacht en enkele overstappen later, bereiken we eindelijk Bolzano. Deze stad wordt ook Bozen genoemd en barst van de Italiaanse flair. Denk aan straten vol pastelkleurige huizen, boetiekjes, gelato… Maar wij trekken wat verder de bergen in, waar, hoewel dit nog steeds Italië is, er meer Duits gesproken wordt. Aangezien we het duurzaam willen houden, is onze bestemming telkens vlot be reikbaar vanuit Bolzano dankzij trein, bus of kabelbaan. Eerste stop: Hotel La Vimea in Naturns, het enige vegan hotel in Italië. Dat betekent niet alleen dat hun restaurant 100 procent plantaar dig eten serveert, maar ook dat er –van het beddengoed in de kamers tot de verzorgingsproducten in de badkamer en de uniformen van het personeel – helemaal niets te vinden is van dierlijke oorsprong. Het hotel zet hard in op een digitale detox, wat onder andere blijkt uit het afsluiten van het wifi-netwerk na 11 uur ’s avonds. Een gewaagde keuze in deze moderne tijden, maar de gasten hier zijn fan. Ik geef toe dat ik veel gebruik maak van roaming en het gebrek aan wifi niet echt opmerk, maar dat je naast het hoofdeinde van je bed geen stopcontact vindt, heb ik wel meteen gezien. Geen zorgen dat je hier honger zal lijden: het restaurant pakt

B 54 REIZENINTERVIEW

inEcotrippenZuid-Tirol

55 ■ INTERVIEWREIZEN ▲

waanzinnig uitzicht op de Dolomieten. De kabelbaan brengt ons terug naar onze fietsen en dan is het niet zo ver meer naar onze volgende stop: het Kränzelhofwijndomein. Eigenaar Franz Pfeil beschouwt zichzelf niet graag als wijnmaker. “Hier zeggen we ‘kellermeister’”, legt hij uit. “Wij produceren wijn die we zelf lekker vinden, dat is ons uitgangspunt (lacht).” Naast wijn proeven kan je hier ook de uitgebreide tuinen bezoeken. Een doolhof, een theater, een tempel… en overal zie je beeldhouwwerken van bevriende kunstenaars. Soms verstopt in een hoekje, andere centraal op het grasplein. Een magische plek om te ontdekken. Onze fietsbenen zijn ondertussen nog steeds niet moe, maar wel goed opgewarmd. We eindigen onze dag in Theiners Garten Biohotel in Gargazon. Dit hotel werd gebouwd door de familie van Ingo Theiner, oorspronkelijk boeren die de switch maakten naar biologische landbouw. Ze stelden vast dat er in de hotels nog maar zeer weinig interesse was in biologische voeding, dus besloten ze om het dan maar zelf te doen. Ook het hotel werd helemaal ecologisch gebouwd, serieus pionierswerk in 2004. Nog steeds runt de familie het hotel en de aanpalende appelkwekerij Bergerhof. Ook hier geen koelkast, televisie of wifi op de kamer, en alles is opgebouwd uit rustgevend dennen elke avond uit met een 5-gangen diner, met een passende cocktail of mocktail. Elk gerecht is een schilde rijtje, bijna te mooi om op te eten. En wat een smaakexplosies! Ik ben vooral benieuwd naar het plantaar dig ontbijtbuffet en kijk mijn ogen uit. De chiapudding is door de cacao iets te bitter naar mijn smaak. Maar de scrambled tofu (lijkt op roerei maar dan zonder ei), pannenkoekjes, wortelcake en aardbei smoothie smaken verrukkelijk. Zoveel Helemaalkeuze! aangesterkt pikken we een paar straten verder onze elektrische fietsen op. Gids Juri neemt ons mee op een stuk van de Via Claudia Augusta, een fietsroute door de bergen waar van 150 kilometer door Zuid-Tirol lopen. Vooraf ben ik een beetje nerveus, want ik ben niet zo’n berggeit op de fiets. Maar mijn zorgen blijken ongegrond: elektrisch fietsen gaat heel vlot en de fietspaden liggen er fantastisch bij. Wij fietsen van Naturns naar Lana, waarbij we het ene gescheiden fietspad na het andere aan elkaar haken. Het is heerlijk trappen, zo tussen de appelboomgaarden en weg van het verkeer. Na een uurtje maken we een stop bij PUR Südtirol, een winkelketen die het platform wil zijn voor al het lekkers uit de regio. Momenteel hebben zij producten in de rekken van meer dan 250 leveran ciers, waarbij ze duidelijk kiezen voor lokaal, duurzaam en sei zoensgebonden. In hun bistro kan je proeven van al dat lekkers. Wij kiezen voor een ‘aperitivo’, een assortiment charcuterie, kaasjes, chutneys en het beroemde schüttelbrot, gepresenteerd op een mooie houten plank. We kunnen maar net weerstaan aan een tweede glas van de heerlijke Magdalener, een frisse rode wijn, want we hebben nog wat fietskilometers voor de boeg.

Wij genieten van een heerlijke lunch in de ‘stube’, de bistro van het hotel, ook open voor niet hotel-gasten. Op het menu vind je heel wat lokale specialiteiten zoals pressknödel en schlutzkrapfen Eerder stevige bergkost, maar daar kan je wel tegen als je hier komt wandelen. En vooral: je laat je bedienen met een Elk gerecht is een schilderijtje in Hotel La Vimea.

FIETSBENEN We parkeren onze fietsen aan de kabelbaan die ons in 7 minuten vlotjes tot aan het autovrije Vigiljoch-gebied brengt, 1.200 meter hoger. Hier kan je logeren in het Vigilius Mountain Resort, ontworpen als een soort moderne boom hut door Matteo Thun, de bekende architect uit Zuid-Tirol.

Ze gaan voluit voor ‘eco, not ego’. Dit hotel is zo gebouwd dat het opgaat in de natuur, met veel hout en grote glaspartijen.

De kabelbaan brengt je in 7 minuten vlotjes tot aan het autovrije Vigiljoch-gebied.

hout. Zelfs de klimplanten aan het balkon zijn een doordachte keuze voor extra schaduw in de zomer. Uiteraard is de keuken het hart van het hotel, met een uitgebreide eigen moestuin. Dankzij de ‘bike mobile card’ kan je in Zuid-Tirol je fiets meenemen op de trein. Zo spoor je bijvoorbeeld naar een hoger gelegen vertrekpunt en fiets je naar beneden. Of kan je aan het einde van je fietsdag eenvoudig de trein terug nemen. Deze kaart geeft ons ook toegang tot de kabelbaan naar Oberbozen, het Ritten-plateau boven de stad Bolzano. Een paradijs voor wandelaars en fietsers, heerlijk om even aan de stad te ontsnap pen. Neem zeker je eigen drinkbus mee. Dankzij het ‘Refill your bottle’-project kan je in de dorpjes en hotels gratis je fles vullen met fris bronwater.

KRUIDENSALADE

B rood TUSSENTITEL 2 “citaat”56 REIZENINTERVIEW

GEIGERDANIELFOTO:

Na een korte treinrit worden we in het Tann Hotel in Klobenstein met open armen ontvangen door eigenares Barbara. Zij neemt ons mee naar het bos, of zoals zij het zegt: haar voorraadkamer. We plukken bladeren van paardenbloe men, zure klaver, brandnetel, wilde rucola en nog zoveel meer en stellen zelf een heerlijke kruidensalade samen als lunch. Ik heb het gevoel dat ik als een olifant onze lunch vertrappel onder mijn wandelschoenen, alles wat we tegen komen kan voor iets dienen volgens Barbara. Hier draait alles rond vertragen. Terwijl je stapt in het bos, ben je alleen maar bezig met waar je je voeten moet zetten, het is geen ge asfalteerd pad. Tegenwoordig wordt dit met een hippe term ‘bosbaden’ genoemd, maar Barbara kreeg dit met de paplepel mee van moeder en grootmoeder. Ook straffe dames in Hotel Saltus in Jenesien. Zussen Nadia en Claudia namen het klassiek ingerichte hotel van hun groot moeder over en creëerden een tijdloze stijl met het combine ren van oude en nieuwe elementen. Het resultaat is een aards kleurenpalet, alles voelt heel natuurlijk aan. Mijn hotelkamer lijkt wel in het bos gebouwd. Een heel andere sfeer vind je op het dak waar het zwembad als adembenemende infinitypool werd aangelegd. Hier geen ontbijtbuffet meer maar een à la carte restaurant waar meer dan 90 procent van de ontbijtgerechten vegetarisch is. ’s Avonds schuiven we een paar stra ten verder aan bij Zum Hirschen, zonet bekroond met een groene Michelin ster. Deze ster onderscheidt chefs die zich inzetten voor een duurzame toekomst. Geen fancy dresscode en zilver bestek, maar eenvoud siert hier. De zaak zit dan ook afgeladen vol met dorpsgenoten. Hier staan de zusjes Oberkopfler achter het fornuis en in de zaal. In Ook leuk om te doen in Gargazon Naturbad is een publieke zwemvijver annex recreatiedomein, heerlijk verfrissend en chloorvrij buiten zwemmen. In Runstnerhof Café bij de familie Zischg ben je aan het juiste adres voor een heerlijk huisgemaakt ontbijt of ‘aperitivo’.Een mandje vol vers geplukte zure klaver, wilde rucola en paardebloemen en je hebt een kruidensalade.heerlijke

57 ■ INTERVIEWREIZEN Markant is reislustig. Zowel dit najaar als in 2023 schotelen we onze leden prachtige Markant-reizen voor. Op reis met Markant? 20232022 Op reis MET MARKANT- NATIONAAL Op reis ALLE INFO, PR�ZEN EN BESCHIKBAARHEDEN 22/01/23 - 29/01/23 Hoogtepunten van winters Lapland 01/02/23 - 06/02/23 �sland, eiland van �s en vuur 12/02/23 - 16/02/23 Extra afreisdatum wegens succes Shortbreak in winters Lapland 05/03/23 - 09/03/23 Shortbreak in winters Lapland Op reis www.markantvzw.be/reizen Winteraanbod Overige reizen » Griekenland Peloponnesos en de Saronische eilanden » Rondreis langs 5 Canarische eilanden » Donaucruise » Roemenië met Timisoara » Sicilië » Kirgizië » Malta & Gozo » Fjord Noorwegen & Oslo » Japan t�dens het gouden seizoen » Rondreis Vietnam en Cambodja » Mexico, in de voetsporen van Frida Kahlo » Nepal & Bhutan 18/11/22 - 29/11/22 Mexico, in de voetsporen van Frida Kahlo 17/09/22 - 21/09/22 (reis 1) 24/09/22 - 28/09/22 (reis 2) Biënnale van Venetië 24/09/22 - 28/09/22 Mindfulness in la douce France 24/09/22 - 05/10/22 Nepal, de Himalaya zoals het is 20/10/22 - 24/10/22 Wenen, meer dan de voetsporen van keizerin Sissi 29/10/22 - 06/11/22 Turk�e, wandelen langs de Lycian Way 26/11/22 - 04/12/22 India, unwind in Kerala Voor de exacte afreisdata, pr�zen en reisprogramma’s www.markantvzw.be/reizenzie RESERVEER NU WANT VOLZET = VOLZET Op reis

Het najaar aan zee is meer dan lekker uitwaaien. Geertrui Nees liet zich in Oostende omverblazen door het cultu rele en culinaire aanbod van onze koningin der badsteden.

B “citaat”58 UITWAAIENINTERVIEW

Van streetart tot garnaalkroketten: 6 tips voor Oostende

2. James Ensor

CÉSUREJULES

1. The Crystal Ship Zeg nooit grafitti tegen de kunst op de route van The Crystal Ship. Elk jaar rond Pasen brengt dit streetartfestival nieuwe artiesten naar Oostende. Deze kunstpareltjes kan je het hele jaar rond bewonderen: het zijn er intussen al meer dan zeventig. Bij Visit Oostende kan je gratis de brochure en het afhalenplannetjeofje laat je op bijhorendenemensleeptouwdoordeapp of chatbot. Als je ze allemaal wil zien, ben je vertrokken voor een (fiets)tocht van 26 kilometer. In de binnenstad zelf vind je er tientallen. www.thecrystalship.org

De street art tour is perfect te combine ren met een bezoek aan het vernieuwde James Ensorhuis. Naast de toenmalige woning van James Ensor, die in de oorspronkelijke staat bewaard bleef, kan je in het gloednieuwe belevingscentrum Ensors schilderijen tot leven wekken, snuisteren in zijn interieurspullen en neuzen in zijn brieven en foto’s. Zeker ook een aanrader om met kinderen te doen, want je wordt helemaal onderge dompeld in de wereld van deze beroem de Oostendenaar. www.ensorstad.be 3. Astropolis

Beetje buiten het centrum, maar een omweg waard is Astropolis, het Space Science Centre. In tegenstelling tot de traditionele sterrenwacht combineert dit centrum zowel sterrenkunde als ruimtevaart. Nog tot 31 december kan je er bijvoorbeeld de expo Race naar de maan bekijken. Op vrijdag blijven ze tot ’s avonds laat open, dus kan je door de telescoop sterren en andere hemellicha men bewonderen. Laat het kind in je los of neem je (klein)kinderen mee en droom samen van verre ruimtereizen. www.astropolis.be 4. Drink Ostensche Strever Café ’t Botteltje, een gezellig bruin café, heeft een grote selectie van Belgische bieren – 16 verschillende op tap – en je nevers. Naast hun huisbier de Ostensche Strever vind je nog ontelbare bieren op fles. De smakelijke hapjes gaan goed bij de (stevige) bieren, zoals bitterballen met La Trappe Quadrupel.

DEBOOSEREARNEFOTO:

· Ruime kamers en appartementen

5. Stadsbrouwerij ’t Koelschip

Bij beershop en Stadsbrouwerij ’t Koelschip vind je 400 bieren, waaronder hun eigen bier. De installaties mogen ook gebruikt worden door andere brouwers en ze werken zo duurzaam mogelijk. Zo wordt de draf dat na het brouwproces overblijft, verwerkt in granola en brood bij de plaatselijke bakker en gebruikt als paneermeel voor (garnaal)kroketten bij Oostendse restaurants. Wil je een echt WIN WIN WIN! Markant Magazine mag een waardebon van 300 euro weggeven voor een verblijf in Vayamundo Oostende, waar je het beste van twee werelden hebt. Steek je de straat over, dan sta je op het strand voor die lange strand wandeling. Liever citytrippen? De kusttram stopt voor de deur en zet je nog geen 10 minuten later af in Oostende centrum. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be.

· Strand en duinen voor de deur

Wat kan je verwachten bij Vayamundo Oostende?

· Indoorzwembad met sauna · All-in buffetten · Animatie, voor ieder wat wils: liveoptredens, uitstappen, sport...

59 ■ INTERVIEW “citaat” UITWAAIEN

BOEK De tijdontkenner Erik is 51 en journalist bij een krant. Hij schrijft de televisiepagina’s al sinds jaar en dag vol. Maar wat is het nut nog van een televisie recensent in tijden waarin iedereen online series kijkt? Zijn job alleen al is een existentieel probleem. Op een ochtend besluit Erik niet naar zijn werk te gaan. Een dag die zijn leven doet kantelen. En met zijn werkverdriet komt een andere tra gedie meegelift. Zijn vele niet-ge leefde levens trekken aan hem voorbij. De vele gemaakte fouten ook. De verwachtingen die hij niet heeft kunnen inlossen. Auteur Ilse Ceulemans schreef met haar eerste roman De tijdontkenner een meesle pend verhaal van een man die de grip op zijn identiteit is verloren of die misschien wel nooit heeft gehad. Hoe herken je het moment waarop je niets meer te verliezen hebt? En is dat waar vrijheid begint?

CONCERT Slaapliedjes en hymnes Trio Mediaeval is een ensemble van drie zangeressen uit Noorwegen, opgericht in 1997. Op 6 oktober ope nen ze het nieuwe concertseizoen van AMUZ (Festival van Vlaande ren Antwerpen) met Solacium, een verzameling hymnen, psalmen en slaapliedjes. Het ensemble dook in de mondelinge geschiedenis van Noorwegen en de minder bekende muziek van de Zweedssprekende ALLE EVENTS ZIJN ONDER VOORBEHOUD. CHECK ALTIJD

www.amuz.beKUNSTBOEK

gemeenschap in Estland, maar brengt ook gloednieuwe stukken. De wiegeliederen van Anders Jormin en Sinikka Langeland klinken als kleine muzikale cadeautjes, intieme ervaringen uit onze kindertijd.

EERST DE WEBSITE VOOR MEER INFO CULTUURTIPS WIN WIN MagazineMarkantWINmagdrie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be LOTSBERGHAVARD©

EXPO Wilde natuur

www.zwin.bePODCAST

Luisteren op het bankje Voor het derde en laatste jaar organiseert OPENDOEK in samen werking met Creatief Schrijven en Kunstwerkt, de podcast Het Bankje Het concept is eenvoudig: je gaat wandelen of fietsen, pauzeert op een bankje en scant er een QR-code om een van de twintig verschillen de dialogen te beluisteren. Zo ben je getuige van de meest intieme, bizarre, aangrijpende dialogen die zich (misschien) hebben afgespeeld op de plek waar je zit. De pod casts zijn nog tot 30 september te beluisteren in 70 gemeentes. Een overzicht van de verhalen en de deelnemende gemeentes vind je op de website.

60 WINWINWIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be

GESPOT

www.opendoek.be/hetbankje

Kleur en materie boven Ria Bosman is gefascineerd door kleur en materie. Haar kleurrijke, abstracte kunstwerken omvatten tientallen schets- en werkboeken, werken op papier, textielschilderij en, tegel- en objectschilderijen, en monumentale leer- en textielstruc turen. Kenmerkend zijn de intense kleuren en de minimale, geome trische vormgeving, geworteld in een geraffineerd kleurgebruik, een grote gevoeligheid voor materialen en een sterke technische intuïtie. Het boek Selected Works 1978-2021 biedt een bijna volledig, monogra fisch overzicht van het werk van de Belgische kunstenares en haar unieke parcours.

De 57ste editie van de interna tionale tentoonstelling Wildlife Photographer of the Year is vanuit het Natural History Museum in Lon den te gast in het Zwin Natuur Park. De expo gebruikt de kracht van fotografie om de aandacht te vesti gen op het ontdekken, het begrijpen en het verantwoord omgaan met natuur. De tentoonstelling toont de winnende foto’s van de prestigieuze fotowedstrijd, zoals bovenstaande van de Australiër Christian Spencer. Uit meer dan 50.000 inzendingen, uit 95 landen, werden de honderd mooiste beelden geselecteerd. Nog tot 2 oktober.

• Het James Ensorhuis met audiogids + Ensorwandeling totale duur: 2 à 2,5 uur prijs: € 8 p.p. (ticket) + gids wandeling (max. 24 personen per gids): €65*

Wil je Het James Ensorhuis bezoeken met een (vrienden)groep of vereniging?

• Het James Ensorhuis met audiogids duur: 1 à 1,5 uur prijs: € 8 p.p. (ticket)*

• Nocturne op aanvraag Vraag jouw groepsbezoek aan via www.ensorstad.be

• Het James Ensorhuis met gids (max. 10 personen per gids) duur: 1,5 uur prijs: € 8 p.p. (ticket) + €75 gids *

• Ensorwandeling met gids (max. 24 personen per gids) duur: 1 uur prijs: €65 gids*

ONTDEK HET JAMES ENSORHUIS INENSORSTADOOSTENDEOOSTENDE

Info & tickets: www.ensorstad.be TIP

Wie even in de geest van James Ensor wil ronddolen, moet naar Oostende. Het James Ensorhuis draagt niet louter de naam van de kunstenaar, het is waar Ensor tot aan zijn dood in 1949 leefde en werkte. Vrijwel meteen na zijn dood werd de woning ingericht als museum, maar het werd pas recent in haar oorspronkelijke staat en volle glorie gerestaureerd. Meer nog: door ook het aanpalende pand in het museum te integreren, is Het James Ensorhuis hét mekka voor fans van de kunstenaar.

• Het James Ensorhuis met gids (max. 10 personen per gids) + aansluitend Ensorwandeling met gids (max. 24 personen per gids) duur: 2 uur prijs: € 8 p.p. (ticket) + €75 gids*

WACHT NIET TE LANG, WANT DE AANVRAGEN STROMEN BINNEN. * Deze tarieven zijn onder voorbehoud van wijzigingen, geldig in 2022. Het exacte bedrag kan licht wijzigen bij je definitieve boeking.

Zoek je naar een geschikte teamdag voor je bedrijf? Wij hebben een aantal formules uitgewerkt waarvan er zeker eentje in aanmerking komt. Onderstaande prijzen zijn geldig voor groepen vanaf 10 personen

FRANKMR.FOTO

Hoofdredacteur van Markant Magazine Ann-Marie Cordia (45) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen.

ijn 8-jarige dochter stond op het punt om op zaterdagochtend naar de bakker te gaan. Ze mag dat, alleen, met de fiets. Het is nog geen kilometer ver, maar ik vind het als ouder al spannend genoeg. Een wesp die haar steekt en doet vallen. Een chauffeur die een beroerte krijgt en haar aanrijdt. Een man die haar meelokt met een puppy en een bestelwagen insleurt. Ja, ik heb een overdre ven talent voor het bedenken van rampscenario’s. Toch nemen we onze voorzorgen. Fluohesje? Check. Helm? Check. En – enkel voor gelegenheden als deze – een gsm? Check. Net toen ze haar sandalen aantrok, voelde mijn dochter een korst je aan haar enkel. Waarna ze naar haar kamer liep en terugkwam met een sok aan over de voet met het wondje. “Oh”, merkte ik op. “Nu heb je de ene voet bloot en de andere niet, in je sandalen.” “Weet ik”, zei ze. “Ik heb een weessok geno men, want ik heb er maar één nodig. Handig, hè?” Ik kon de opgetrokken wenkbrauwen van de andere klanten zo al voor me zien. Zouden ze weten dat dit onver zorgde kind het mijne was? Ik werd me pijnlijk bewust van mijn eigen angst om beoordeeld te worden – die heb ik van mijn moeders kant meege kregen en wijt ik deels aan haar immi gratie-afkomst. Zij ging als kind altijd piekfijn uitgedost de deur uit, want mijn oma wilde vooral niet dat er iets op haar kinderen viel aan te merken. Nooit. Het devies ‘hoe onzichtbaar der, hoe liever’ – of toch minstens: ‘hoe onzichtbaarder, hoe veiliger’ – zit in mijn genen en probeer ik juist niet door te geven aan mijn kinderen. In de derde kleuterklas wilde mijn dochtertje naar school in haar Elsajurk. Hoewel carnaval net voorbij was, vroegen we in het heen-en-weer schriftje aan de juf wanneer dat nog eens zou mogen. “Wanneer je maar wilt”, had ze teruggeschreven. Een beter antwoord kan ik me nog altijd niet inbeelden. Toen mijn meisje die week de speelplaats opstapte in haar lichtblauwe glitterjurk, met sleep, draaiden een heleboel gezichten haar kant op. Er was gegiechel. Mijn dochtertje keek bedrukt. “Ze lachen me uit!” Ik wilde haar niet vertellen wat ze moest doen. “Ik denk niet dat ze je uitlachen,” zei ik, “maar ze kijken wel. Wat wil je doen? De jurk aanhouden of uittrekken?” Ze had reservekleren in haar boekentas. “Aanhouden”, zei ze beslist. Wat vond ik mijn 5-jarige dapper, om te kiezen voor wat zij wil de. Ik was altijd een kind geweest dat wel gezien wilde worden, maar dat als er dan gekeken werd, naar de grond Instaarde.het tweede leerjaar daagde mijn dochtertje met Halloween – ook onder het motto dat je mag aantrekken wat je wilt – als enige op in een knalgele hoepeljurk. “Ik heb ze uitgedaan”, vertelde ze na school. “Iedereen was verkleed als zombie, skelet of heks.” Vanaf dan merkte ik bij haar ietsje va ker de pijn van het anders zijn. Zeker die keer dat we de schoolmails niet goed hadden gelezen. “We moesten morgen pas verkleed komen!”, zucht te ze, nadat ze die dag weer de enige prinses in de klas was geweest. Haar hoepeljurk heeft ze nooit meer aange trokken. Zou de schaamte toen onder haar huid gekropen zijn? Die wilde ik haar nu, bij de bakker, besparen. Hoezeer ik mijn kinderen ook toejuich om zichzelf te zijn, stuur ik hen liever niet onvoorbereid de wereld in. Ik wees naar haar ene blote voet en haar andere voet met sok, in haar sandalen. “Sommige mensen Zouden ze

B rood TUSSENTITEL 2 “citaat”62 COLUMNINTERVIEW Weessok M

IK WORD LID VAN MARKANT OF BEST PITTIG SCAN DEZE QR-CODE

Bezoek aan Esch-sur-Alzette en Luxemburg Stad. Cultuurbad in een mijnstad. Industriële sites en m�ninstallaties verw�zen nog naar het r�ke verleden, toen Esch het kloppend hart van de Luxemburgse m�nbouw vormde. Maar Esch onderging de laatste jaren ook een boeiende metaforfose tot een bruisende stadsw�k vol prestigieuze stadsprojecten. Genoeg stof dus tot ontdekken, beleven en genieten t�dens onze 3-daagse midweek, waarb� uiteraard ook een bezoek aan de prachtige omgeving en Luxemburg Stad niet ontbreken.

JA OF

5. Geniet je van een divers reisaanbod met korting. Ontdek onze reizen op www.markantvzw.be/reizen;

3. Geniet je van kortingen b� huishoudhulp, musea, pretparken, musicals en theater. Ontdek alle voordelen op www.markantvzw.be/markant/m�n-voordeel;

63 ■ INTERVIEWSave the date! 31 MEI - 2 JUNI 2023

HOE LID WORDEN? Ga naar www.markantvzw.be en klik op ‘word lid’.

1. Daarmee geniet je van een voordelig ledentarief voor alle lokale, regionale én nationale activiteiten, mét verzekering.

VOOR 50 EURO MAAK JE EEN JAAR LANG DEEL UIT VAN HET TOFSTE VROUWENNETWERK VAN VLAANDEREN.

4. Ontvang je het Markant Magazine, vier keer per jaar in je brievenbus en zeven keer in je mailbox;

6. Neem je deel aan onze wedstr�den en acties op sociale media. Volg ons op Facebook en Instagram.

Markante Midweek voor Markant-dames en vriendinnen vanaf 50 jaar Tot voor kort was Esch-sur-Alzette misschien wel één van de beste bewaarde geheimen van Europa. Maar sinds de verkiezing tot Europese Culturele Hoofdstad in 2022 is deze tweede grootste stad van Groothertogdom Luxemburg een must-see. MEER INFO? Check www.markantvzw.be/markantemidweek of informeer via info@markantvzw.be.

2. Shop je met unieke kortingen en extraatjes b� onze 1.000 Markante Zaken. Zoek een Markante Zaak in jouw buurt op www.markantvzw.be/markant/markante-zaken;

maart naar redac tie@markantvzw.be en typ als onderwerp ‘ Gaasbeek’ en in de mail je naam, postadres en Markant-lidnummer. Succes! 64 CULTUURTIPS Markant Magazine september 2022 MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN MARKANT, BEST PITTIG EN ARTEMIS en COLOFON Diane Devriendt MARKANT-SECRETARIAAT Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 www.markantvzw.beinfo@markantvzw.be ABONNEMENTEN • 50 euro voor lidmaatschap Markant en Best Pittig • 150 euro voor Artemis, het professionele netwerk Lid worden kan via www.markantvzw.be HOOFDREDACTIE Ann-Marie Cordia, annmarie.cordia@markantvzw.be ART-DIRECTOR Pati Petrykowska Markant is lid van Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna verschijnt op 1 september, 1 december, 1 maart en 1 juni MARKANTVOORZITTERALGEMEENVZW Gudrun Verschuere V.U. Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be? Dit is het digitale broertje van het papieren Markant Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij

LEDENVOORDELENCULTUURINFO &

Tussentitel 1 Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type speci men book. It has survived not only five centuries, but also the leap into electronic typesetting, remaining essentially unchanged. It was popu larised in the 1960s with the release of Letraset sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recently with desktop publishing software like Aldus PageMaker including ver sions of Lorem Ipsum.

Tussentitel 1 Lorem Ipsum is simply dummy text of the printing and typesetting in dustry. Lorem Ipsum has been the industry’s standard dummy text ever since the 1500s, when an unknown printer took a galley of type and scrambled it to make a type speci men book. It has survived not only five centuries, but also the leap into electronic typesetting, remaining essentially unchanged. It was popu larised in the 1960s with the release of Letraset sheets containing Lorem Ipsum passages, and more recently with desktop publishing software like Aldus PageMaker including ver sions of Lorem Ipsum.

WIN! Er liggen drie duotickets klaar voor een lezerswedstrijd. Mail voor 31 ons digitaal magazine ook ontvangen? Winnaars juninummer

Kadertekst vet Door: Anne Van Herreweghen

Geschenkdoos The Mocktail Club Anita Raskin Racisme: stop de pijn van Naima Charkaoui en Ikrame Kastit Hilde Van de Vyver, Rita Kinet en Marleen Van Meeuwen Durf te dromen van Annemie Struyf Lieve Van Driessen, Denise Van Schepdaal en Fabienne Cornette Zwijgen is goud van Ellen Jansegers Daniella Creve, Lieve Soenens Veronique Bruyneel Moeten vrouwen naakt zijn om in het museum te hangen? van Christiane Struyven Mai Dubois-Hendrickx Expeditie natuur van Sarah Devos Kristien Noë, Maria Deckers -Defruyt en Bea Vanhalst Recovery Pathways van Tijs Van Steenberghe, Wouter Vanderplasschen en Jessica De Maeyer Lutgart De Kempeneer, Annic Meersman en Nancy De Troyer Straatkat van Yasmina El Messaouidi Suzanne Blanckaer, Carine Masselis-Delmote en Lucie Vermeulen-Van den Abeele Blauw van Mieke Vandromme Georgette Mesure Stevens, Suzanne Colson en Lieve Malfliet Miss Dior van Justine Picardie Monique Verstraete, Virginie Teirlinck en Myriam Loret

ClosonDenis-WBT©NisramontdeLacBourgiOlivier-WBT©Hérou

In onze veeleisende en drukke maatschappij is het soms moeilijk om de stress op afstand te houden. Gelukkig bestaan daar wel enkele goede manieren voor. Een weekendje herbronnen in de natuur, bijvoorbeeld. Het wetenschappelijke bewijs van de positieve effecten van een verblijf in de natuur op onze gezondheid blijft zich opstapelen.

Mirwart © WBT

Je kan ook beslissen om op micro-avontuur te gaan. Een mooi voorbeeld is een tochtje pack & raft. Daarbij vertrek je op wandeling met een opblaasbaar raft in je rugzak. Na een trektocht door weiden en bossen beland je aan de oever van het water, waar je dankzij een handig trucje het raft opblaast en de rust in je voelt neerdalen zodra je het water op glijdt. Peddelen is optioneel; genieten van het uitzicht terwijl je rustig de stroom afdrijft is een Watmust. extra comfort, zonder de herbronning uit het oog te verliezen? Kies dan voor een logeerplek midden in de natuur, zoals een boomhut, een lodge of een B&B of wellnesshotel in het groen. Je moet vaak tijdig reserveren, maar het aantal bijzondere logeeradresjes in Wallonië blijf toenemen. Goed nieuws dus als je nu zin hebt gekregen om je eigen herbronningsverblijf in het zuiden van het land te boeken.

voor

En laat dat nu precies een van de grootste troeven van Wallonië zijn. Meer informatie herbronnen:over visitwallonia.be/herbronnen

Bruno D’Alimonte

Een zeer beproefde maar effectieve manier om de rust in je hoofd te laten weerkeren, is een wandeling in de natuur maken. Het geluid van een riviertje, de geur van het bos, het gevoel van de ruwe grond onder je voeten… alle indrukken die je opdoet vormen een perfect tegengif tegen stress. In Wallonië vind je talrijke prachtige natuurwandelingen: door dichte wouden, langs klaterende rivieren of door heuvelachtige weidelandschappen. Krijg je er niet genoeg van? Dan is een van de meerdaagse wandeltochten ongetwijfeld iets voor jou. Wie al dat moois liever met de fiets ontdekt, komt ook aan zijn trekken. Dankzij het uitgebreide RAVeL-netwerk, een verzameling van min of meer vlakke wegen speciaal voor trage weggebruikers, kan je genieten van het vele natuurschoon en van de wind in je haren, ver weg van het gemotoriseerd verkeer. Het volledige Waalse grondgebied is intussen trouwens bedekt door fietsknooppunten, wat het fietsen extra zorgeloos maakt. Voor extra zingeving kan je je wagen aan de Pelgrimsroute. Dat is een andere naam voor de langeafstandsroute EuroVelo 3 die op weg naar Santiago de Compostela ook Wallonië doorkruist.

Goed je in5xgezondheid:herbronnenWallonië -