DOSSIER MENOPAUZE
Professor Dr. Herman Depypere is als gynaecoloog gespecialiseerd in borstkanker en menopauze in het UZ Gent en auteur van Menopauze: alle vragen beantwoord en Menopauze menostart. Als voorzitter van de Belgische Vereniging voor Menopauze schept hij klaarheid. Tekst Lut Geypens
dat wie klachten heeft, geholpen moet worden. Als hormonen de beste of enige manier zijn, dan mogen we daar niet voor terugdeinzen. Daarover bestaat wereldwijd een consensus in wetenschappelijke kringen. ” Het is onnatuurlijk, zullen sommigen aanvoeren.
“Ach, wat is natuurlijk? Dat wij zo lang leven, is ook niet natuur lijk en danken we vooral aan de verbeterde gezondheidszorg. De hormonen van vandaag zijn meestal bio-identieke hormonen, met dezelfde chemische samenstelling als de eigen hormonen. Ze zijn doorgaans lager gedoseerd dan vroeger. Na 60 jaar ervaring weten we welke goed zijn. Kennis blijft ook evolueren. Zoals het er nu uit ziet, kunnen we over een jaar of twee voor elke vrouw een profiel op maat opmaken aan de hand van klachten, bloedtesten en risicofactoren, waarbij zij de meest aangewezen individuele behandeling krijgt. Gelukkig concentreert het onderzoek zich niet enkel op hormonen. Er worden ook nieuwe medicijnen getest die direct inwerken op de temperatuurregeling in de hersenen.”
Nog even kort: wat is de menopauze precies?
“De menopauze start wanneer de eierstokken stoppen met werken en geen vrouwelijk geslachtshormoon meer aanmaken. Zolang er eicellen zijn, produceren de eierstokken oestrogeen en progesteron. Is de voorraad eicellen op, dan stopt deze productie en is de vrouw onvruchtbaar en belandt ze in haar menopauze. Men denkt vaak dat dit een periode van enkele jaren is, terwijl het een blijvende toestand is. Het is geen pauze, wel een definitieve stop. Het stilvallen van de oestrogeenproductie heeft een enorme impact op het hele lichaam.” Welke klachten kunnen optreden?
“De lijst is erg lang. De meest voelbare klachten zijn warmteopwellingen, slecht slapen, spierpijn, gewichtstoename, depressieve neigingen. Daarnaast: vermoeidheid, dunner wordende huid, verminderd libido en vaginale droogte. Gelukkig heeft niet iedereen last van al deze klachten. De intensiteit verschilt erg van persoon tot persoon. Het gebrek aan oestrogeen kan ook ongemerkt zorgen voor een verhoogd risico op osteoporose, hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en cholesterol en dementie. Kortom, een versnelling van het verouderingsproces. Als zorgverlener zet ik me in om deze levensfase zo kwali teitsvol mogelijk te maken met de middelen die we ter beschikking hebben.”
‘Hormonen zouden al lang geen issue meer mogen zijn’
Staat er een limiet op de periode waarin je menopauzeklachten kan hebben?
“Helaas niet. Bijna een kwart van de vrouwen ondervindt geen klachten, andere gedurende enkele jaren. Maar zo’n 20 procent heeft blijvende klachten. Dan is er geen bezwaar om hormonen te blijven nemen. Mijn moeder is 88 en neemt ze nog steeds. Waarom niet? Mijn vader is 98 en heeft nog zijn eigen hormonen. Wel wil ik benadrukken dat hormonen geen vrijgeleide mogen zijn om ongezond te leven. Het is een en-enverhaal. Overgewicht verdubbelt de kans op borstkanker en bloed- en vaatziekten. Een recente studie wijst uit dat meisjes die roken tussen hun 12 à 13 jaar en hun eerste zwangerschap later 80 procent meer kans op borstkanker hebben. Een gezonde levenswijze blijft uiterst belangrijk.”
Welke zijn dat?
“Om te beginnen is een gezonde levenswijze erg belangrijk. Een evenwichtige voeding, genoeg bewegen, weinig alcohol en zeker niet roken. Toch volstaat dit voor een groot aantal vrouwen niet. In dat geval kan het toedienen van vrouwelijke geslachtshormonen wel helpen. Ook zogenaamde verborgen aandoeningen als osteoporose en hart- en bloedvatenklachten kunnen er baat bij hebben.”
Is deze visie doorgedrongen in de brede medische wereld?
“Bij klachten wordt te weinig het verband gelegd met de menopauze. Zo krijg je vaak medicijnen die de oorzaak niet aan pakken. Er is ook nog te veel angst voor hormonen, terwijl ze de levenskwaliteit erg kunnen verhogen. Veel huisartsen en gynaecologen geloven de achterhaalde studies nog over de relatie tussen borstkanker en hormonen. Vrouwen staan voor een nieuwe levensfase waar ze iets moois van kunnen maken, maar moeten wel gewapend zijn. Vergelijk het met een wielerwedstrijd: als je concurrent een koersfiets heeft en jij een stadsfiets, dan maak je geen kans. Ik wil vrouwen in de menopauze helpen zich gezond en vitaal te voelen, zodat ze een ‘menostart’ kunnen nemen.”
Het hoge woord is eruit: hormonen.
“Hormonen zouden al lang geen issue meer mogen zijn. De algemene opvattingen over en weerstand tegen hormonen werden helaas te lang beïnvloed door inmiddels achterhaalde studies. Zo werd destijds een mogelijk verhoogd risico op borstkanker bij het toedienen van hormonen sterk overdreven. De latere studies die dat tegenspreken, haalden niet of amper de media. Waarmee ik geen pleidooi wil houden voor hormonen, mijn uitgangspunt is
26
