34
2. BAKARA SÛRESİ
CÜZ: 1
62. Gerçek şu ki, Kur’ân’a zahiren iman edenler, Yahudiler, Hristiyanlar ve bu sayılanlar dışındaki herhangi bir din, mezhep veya ideolojiye mensup olan Sâbiîler var ya;
ٰ ْ َو ْا َ& ْ مR, *َ ْ َوDِ &ْ َ Bَ ْ ٌفL ِ ّٰ 9ِ .َ 5َ ٰا.ْ 5َ َ *َ َوh ْ Dِ 9ِّ ْ َ" َر2Bِ ْ #ُ ُ vْ َ ْ اDُ َ 'َ ,Cً ِ ,uَ aَ ِ Bَ ِ َوL ِ *ا ِ ﴾٦٢﴿ َ= ُ> َنCْ )َ ْ #ُ
Bunlardan her kim Allah’a ve âhiret gününe Kur’an’da belirtildiği şekilde inanır ve İslâm’ın ortaya koyduğu prensipler doğrultusunda güzel işler yaparsa, onlara Rableri katındaki mükâfatları mutlaka verilecektir; hesap gününde onlara korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir. Âyette geçen “iman edenler”, İslâm toplumuna mensup olup dış görünüş itibariyle kelime-i şehadeti kabul ve ikrar eden kimselerdir. İmanı ve ameli ne olursa olsun, kendisini İslâm dinine nispet eden ve zahiren Müslüman görünen her insan “iman edenler” kapsamı içine girer. Yahudiler, Allah’a ve elçilerine iman eden, ancak Hz. İsa ve ondan sonraki peygamberleri inkâr edenlerdir. Hristiyanlar, Allah’a ve peygamberlere iman eden, ancak Hz. Muhammed’in peygamberliğini reddeden topluluktur. Sâbiîler ise, bu sayılanlar dışındaki herhangi bir dine mensup olan kimselerdir. Araplar arasında Sâbiîler adıyla anılan bazı din mensupları varsa da, bu kelime aslen Arapların tanımadığı yabancı din mensuplarını ifade eder. Zira Araplar, din değiştirip başka bir dine geçen kimselere Sâbiî derlerdi. Bu âyet, ebedî kurtuluşu kendi tekellerinde gören Yahudilerin bu iddiasına cevap mahiyetinde gelmiştir. Yahudiler, Allah katında özel ve ayrıcalıklı bir toplum olduklarına inanıyorlardı. Bu yüzden iman ve amelleri ne olursa olsun, sadece İsrailoğulları'ndan oldukları için doğruca cennete gideceklerini, diğer insanların ise her hâlükârda cehennemlik olduğunu iddia ediyorlardı. Âyette Yahudilerin bu bâtıl iddiası reddedilerek ebedî kurtuluşun gerçek ölçüsü ortaya konmuştur. Buna göre hiç kimse, şu veya bu dine inandığını öne sürmekle veya herhangi bir ırka, sınıfa, cemaate mensup olmakla kurtuluşa eremez. Çünkü Allah katında özel ve ayrıcalıklı bir sınıf veya toplum yoktur. Cennete girebilmenin tek yolu, Allah’a ve âhiret gününe gereğince inanmak, O’nun gönderdiği emir ve yasaklara riayet etmek ve ilâhî prensiplerin öngördüğü biçimde yararlı ve güzel davranışlar ortaya koymaktır. Âyetin asıl konusu bâtıl bir iddiayı reddetmek olduğundan, Allah’ın rızasını kazanıp cennete girebilmenin temel şartları ana hatlarıyla ortaya konmuş; fakat ayrıntıya girilmemiştir. Ebedî kurtuluş için gereken diğer inanç esasları ve sözü edilen salih amellerin neler olduğu, Kur’ân’ın diğer âyetlerinde yeri geldikçe ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Yalnızca bu âyeti esas alıp Kur’ân’ın geri kalan kısmını yok sayarak Yahudi ve Hristiyanların Hz. Muhammed’e ve Kur’ân’a iman etmeden de mümin sayıldıklarını ve cennete girilebileceklerini söylemek doğru değildir. Zira Yahudi ve Hristiyanlar defalarca ve ısrarla Kur’ân’a imana davet edilmiş, bu çağrıyı reddedenler ise açıkça lanetlenmiştir (Bakara, 2/41, 89-91; Nisa, 4/47, 150).