Nieuwsbericht 04 december 2012
Impressie Bekostigingscongres en Preventie-conferentie Wat hebben preventie en bekostiging eerstelijnszorg met elkaar te maken? Heel veel. De zorg dreigt onbetaalbaar te worden. ‘Zorg dichtbij’ wordt gezien als een van de oplossingen voor het in de hand houden van de kosten. Dat geldt ook voor preventie, als noodzaak om gezondheidsproblemen te voorkomen. Deze samenhang kwam sterk naar voren in de overlap tussen het congres Eerstelijnsbekosting, georganiseerd door De Eerstelijns en de Preventie-conferentie, geïnitieerd door Ferry Koper, VDKV em georganiseerd door Weight Watchers Health Servicesvices. Met zelfs een enkele zelfde spreker. Groei zorg ten koste van andere sectoren Niet dat de eerste lijn nu goedkoop is, integendeel. ‘Wereldwijd gezien is onze eerstelijnszorg wel duur, maar staat bovenaan alle ranglijsten’, geeft Leon Halder aan, directeur generaal VWS. ‘De eerste lijn is een deel van de oplossing om de kosten beheersbaar te houden. Zorg is de enige sector die groeit en dat gaat ten koste van andere sectoren.’ Volgens Halder zijn thema’s fotograaf Remie Kranendonk die aan de orde moeten komen: zelfmanagement, preventie, integrale zorgverlening met ketenaanpak,slimmere bekostigingssystemen met o.a. populatiebekostiging, transparantie over uitkomsten en substitutie. ‘De eerste lijn is de poortwachter en dat schept verplichtingen.’ Duidelijk keuze is noodzakelijk Theo Langejan, voorzitter RvB NZa, vindt dat de eerste lijn een duidelijke keuze moet maken voor de toekomst. ‘Wat is de functie van de eerste lijn en de verhouding tot de tweede lijn? Gaat het om versterking om versterking van de eerste lijn of om maximale budgettaire beheersing? Bij versterking van de eerste lijn moet er worden ingezet op maximale substitutie en is een BKZkader apart voor de eerste lijn en apart voor de tweede lijn onlogisch. De verzekeraar moet anders inkopen, maar dat betekent ook dat de sturende rol van de verzekeraar moet worden geaccepteerd.’ Vraag patiënt centraal Ook Wilna Wind, NPCF geeft aan dat het bekostigingsmodel moet aansluiten op de strategische doelen: goede zorg, dicht bij huis. ‘Naast de medische kwaliteit gaat het ook om kwaliteit van leven’, benadrukt ze. Populatiebekostiging ziet ze als een slag naar verbetering van de zorg. Daarbij is gepast en verantwoord gebruik van de zorg van een nog groter belang. ‘Doelmatigheidsprikkels zijn noodzakelijk, evenals substitutie en zelfmanagement. Want populatiebekostiging heeft ook het risico dat zorgverleners de organisatie gaan inrichten op geldstromen, niet op de vraag van de patiënt. Contracteer eerstelijnsteams, zo dwing je samenwerking af ten gunste van de patiënt. Neem daarin de ervaringen van de patiënt mee.’ Ze worstelt nog met de keuzevrijheid. ‘Het kan niet zo zijn dat optimale keuze leidt tot lagere kwaliteit.’
fotograaf Remie Kranendonk
1
Regioregie Wim van der Meeren, bestuursvoorzitter CZ, noemt ontschotting keihard nodig. ‘We willen naar gezondheidswinst, resultaten zien van geleverde zorg en kosten besparen’, geeft hij aan. ‘Dat betekent regioregie. Spelers in de regio hebben elkaar hard nodig en moeten langjarig samenwerken aan verbeteren, gericht op de populatie. Het huisartsenteam speelt daarin een essentiële rol, maar er moet ook meer verantwoordelijkheid worden neergelegd bij de patiënt.’ Blauwe zorg Guy Schulpen, medisch directeur ZIO, heeft een nieuwe term geïntroduceerd: “Blauwe zorg”. Analoog aan groene stroom. ‘Ten aanzien van milieu is er een fundamenteel ander gedrag ontstaan’, licht hij toe. ‘We scheiden afval, hebben roetfilters, houden rekening met de gevolgen van ons handelen voor het milieu. Waarom zou dat niet kunnen met gezondheidszorg? Zaken die niet passen bij “Blauwe zorg” moeten we weren. Dat betekent ook dat een zorguitgave van € 400 miljoen in een regio niet volgend jaar automatisch € 420 miljoen is.’ ZIO is betrokken bij een experiment met regiobekostiging. Het moet gaan over “anders”, niet over “minder”, meent Schulpen oprecht. ‘Werken in gezamenlijkheid. Niet inzetten op productie, maar op andere methodieken die leiden tot minder zorguitgaven. Bijvoorbeeld specialisten positioneren in eerstelijnscentra. Meer verantwoordelijkheid bij de patiënt. Als we zo werken, kunnen we bespaarde kosten deels investeren in zaken die renderen, zoals preventie.’ Terugdringen overgewicht Preventie en dan vooral terugdringen van overgewicht, is de inzet van Weight Watchers Health Services. Als geen andere organisatie heeft Weight Watchers daar verstand van. Uit diverse studies blijkt dat de resultaten wetenschappelijk zijn onderbouwd. Reden voor o.a. het Diakonessenziekenhuis Utrecht om hartpatiënten door te verwijzen naar het afslankprogramma van de Weight Watschers Health Services. Ook de zorggroep Het Huisartsenteam werkt met hen samen. Randvoorwaarden voor samenwerking Emeritus-hoogleraar Guus Schrijvers wijst op de zes randvoorwaarden voor samenwerking in preventie. 1. Gezamenlijke probleemanalyse. 2. Gezamenlijke doelstellingen. 3. Systematische evaluatie en verbetering. 4. Gestructureerde overleg tussen zorgverleners in de wijk. 5. Netwerkregie. 6. Betrokkenheid zorgverzekeraar en gemeente. Hij waarschuwt dat komen tot gezamenlijke inzet voor een gezonde bevolking, met verbeteren van kwaliteit en lagere kosten (de “Triple Aim”) lange adem vergt. ‘Daar duurt wel een generatie.’ Welzijn op recept Een goed voorbeeld van preventie is “Welzijn op recept” van gezondheidscentrum De Roerdomp, Nieuwegein. ‘Zo’n 30% van de huisartsconsulten gaat over piekeren, angst, depressie, eenzaamheid’, geeft directeur Jan Joost Meijs aan. ‘Huisartsen kunnen deze mensen niet beter maken. Dat is dus een verkeerde zorgconsumptie, waar niemand gelukkig van wordt. Nu kunnen huisartsen een welzijnsrecept uitschrijven. Dat wil zeggen: mensen gericht doorsturen naar welzijnsactiviteiten zoals bewegen, creatieve activiteiten of met elkaar koken en eten.’ Voor geïnteresseerden: bij het Trimbosinstituut is een handleiding beschikbaar van deze methode.
Gevulde zaal bij preventie-conferentie fotograaf Leonie Bos
Meerjarenafspraken Strategie-adviseur Jurriaan Pröpper benadrukt de noodzaak om te werken aan goede gezondheid. ‘Alleen dan kunnen mensen inderdaad tot 67 jaar werkzaam blijven.’ Hij stelt dat bij populatiebekostiging meerjarige afspraken absoluut noodzakelijk zijn, evenals extra beloning
2
als de kosten lager worden. ‘Dan is er ruimte voor ondernemerschap en bedenken zorgverleners zelf effectvolle interventies. Preventie staat daarbij voorop, evenals zelfmonitoring. Deze leiden tot meer gezondheid en minder zorgvraag. De samenwerking zal toenemen, vanwege de doelmatigheid en efficiency.’ Dat is niet alleen theorie. Want Pröpper is zelf betrokken bij een gezamenlijke eerste- en tweedelijns-netwerkorganisatie in de regio Alkmaar. Deze gaat populatiegebonden zorgafspraken realiseren voor o.a. chronische, ouderen-, wijk-, geboorte- en spoedzorg. Naast Limburg en Eindhoven dus nog een experiment om met belangstelling te volgen. Conclusie Kortom: de conclusies uit beide bijeenkomsten zijn helder. Populatiegerichte bekostiging is noodzakelijk om te komen tot een sterkere eerste lijn, waarin preventie en zelfmanagement een belangrijke plaats innemen. Natuurlijk vanwege de betere kwaliteit van leven, dat voorop. Maar vooral – en minstens zo belangrijk – vanwege de lagere kosten. Besparingen kunnen dan deels weer worden geïnvesteerd in de zorg c.q. preventie. En daar is iedereen bij gebaat. Het klinkt simpel. De uitvoering zal echter een stuk weerbarstiger zijn. Zoals Guus Schrijvers al vaststelde: ‘Populatiegerichte bekostiging heeft de kans is zich op veel bestuurlijke ruzie.’ Een gezamenlijke besef van de noodzaak is dus eveneens onontbeerlijk. Gerda van Beek
Jan Joost Meijs over Welzijn op Recept fotograaf Leonie Bos
3