Zaandam | Gedempte Gracht
Tekst: Liliane Verwoolde
Een planologische en technische uitdaging
Het heropenen van de Gedempte Gracht was zondermeer een ambitieus plan. Toch was het slechts onderdeel van het totaalplan Inverdan. Waarom moest het hart van Zaanstad zo rigoureus op de schop? Wat wilde de gemeente ermee bereiken? “Inverdan is de oplossing voor een probleem dat eind jaren zeventig is ontstaan,” vertelt programmamanager Bob van Twisk. “Bij de samenvoeging van zeven kleine gemeentes tot één grote gemeente -Zaanstad- ontstond weliswaar een grote stad, maar zonder samenhang. Ook de poging om een nieuw stedelijk centrum te maken in Zaandijk (het geografische midden van de gemeente Zaanstad) mislukte. Pas eind jaren negentig kwam de oplossing op tafel die deze problemen moest oplossen. Inverdan.”
Herontwikkeling De problemen in een notendop: een achterblijvende economische groei, een niet goed functionerend kernwinkelgebied, een slechte bereikbaarheid en een stationsomgeving met een desolate sfeer. “Alleen een groots plan kon deze uiteenlopende problemen oplossen,” vervolgt Van Twisk.
Dit plan werd ontwikkeld door masterplanner Sjoerd Soeters. Het bestond uit de herontwikkeling van 100 hectare binnenstedelijk gebied met onder ander 2.500 woningen, 25.000 m2 extra winkelruimte en 60.000 m2 kantoorruimte. Toevallig verstond dezelfde Soeters ook de kunst om draagvlak te creëren voor zijn plannen. In 2003 ging de gemeenteraad akkoord.
Kostenefficiënte oplossing Maar hoe vindingrijk ook, het ontdempen van de Gedempte Gracht, naar een ontwerp van Simon Sprietsma, bleef een kritisch onderwerp van gesprek. Met een vasthoudend bestuur en steun van Provinciale en Rijkssubsidies bleef de nieuwe gracht op de agenda staan. “Toen konden we ons verdiepen in de technische uitdaging,” vertelt projectleider Joost Schiereck. “Welke constructie
was hier het meest kostenefficiënt en kon binnen het gegeven tijdsbestek worden gerealiseerd? Het werd een combinatie van stalen damwanden en een betonnen stempelvloer.” Schiereck licht de keuze toe: “Het venijn zat in de kwetsbare monumentale pandjes. Deze moesten de werkzaamheden wel aan kunnen. Hierdoor viel de keuze op stalen damwanden. Deze kunnen met een drukstelling (lees: trillingsarm) worden gezet. Een tweede damwand functioneerde als grondkering en hield de grondwaterstand in de diepere grondwaterpakketten op peil. Om deze reden gaan enkele damwanden twaalf meter de grond in en is soms gewerkt met onderwaterbeton. Aardig detail is de plaats waar het water van de Zaan de gracht instroomt. Dat is een waterspeelplaats geworden met sluisjes en stapstenen.” ❚
|9