De kleine zebra en zijn strepen

RIK PINXTEN

DE KLEINE ZEBRA EN ZIJN STREPEN

1

ZEBRA-postscript/7.0

1

17-09-2008, 16:03

2

ZEBRA-postscript/7.0

2

17-09-2008, 16:03

RIK PINXTEN

DE KLEINE ZEBRA EN ZIJN STREPEN MET FOTO’S VAN LIEVE BLANCQUAERT EN TEKENINGEN VAN JAN VAN DER VEKEN

HOUTEKIET Antwerpen/Amsterdam

3

ZEBRA-postscript/7.0

3

17-09-2008, 16:03

Š Rik Pinxten / Uitgeverij Houtekiet 2008 Uitgeverij Houtekiet, Vrijheidstraat 33, b-2000 Antwerpen www.houtekiet.com info@houtekiet.com

Omslag Jan Hendrickx Foto’s omslag en binnenwerk Lieve Blancquaert Tekeningen Jan Van der Veken Zetwerk Intertext Antwerpen isbn 978 90 8924 022 4 d 2008 4765 42 nur 740 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission of the publisher.

ZEBRA-postscript/7.0

4

17-09-2008, 16:04

VOORWOORD

Het zebramodel

D

e voorbije halve eeuw is de wereld onherroepelijk veranderd. De economische, politieke en militaire overmacht van het Westen is snel aan het afkalven. Het is een teken aan de wand dat steeds vaker naar de wapens wordt gegrepen om afzetmarkten of gebieden met grondstoffen in handen te houden. Denk maar aan de verhalen over goedkope arbeid en nieuwe slavernij in India en China. Of aan de bezetting van gebieden waar water, olie en andere natuurlijke grondstoffen te vinden zijn, zoals Afghanistan. Opvallend is dat het rijke Westen de afgelopen jaren geen enkel conflict meer heeft gewonnen. Daaruit kunnen we alleen maar besluiten dat de overmacht van het Westen binnenkort verleden tijd zal zijn.

5

ZEBRA-postscript/7.0

5

17-09-2008, 16:04

Als we dat niet onder ogen willen zien en blijven voortdoen zoals we bezig zijn, zullen we nog meer conflicten en ellende opwekken. Dan zullen we aan de volgende generaties een wereld doorgeven die vooral uit puinhopen bestaat. Vandaag denken de meeste westerlingen echter nog altijd dat ze voorlopen op de rest van de wereld. De ander is in onze ogen niet gewoon anders, maar ook mínder. Zoals een Indiaan me ooit zei: ‘White people can only live with us when we are not us, but small white people. Or else: when we are dead Indian.’ (‘Blanken kunnen alleen met ons leven als we onszelf niet zijn, maar wel kleine blanken. Of als we dode Indianen zijn.’)

De strijd van de nieuwkomer Die mentaliteit hebben we nog niet losgelaten. Zo geloven veel westerlingen dat de groep die al het langst in een land of stad woont meer rechten heeft dan mensen die er later zijn bijgekomen. Dat idee wordt nog versterkt doordat de plaatselijke bevolking de laatste jaren angst voor het onbekende is aangepraat. Dat nieuwkomers vaak andere religieuze opvattingen en culturele gebruiken hebben, maakt het samenleven er ook niet gemakkelijker op. De oorspronkelijke inwoners beschouwen immigranten als een minderheid en verwachten van hen dat ze zich integreren, zonder dat duidelijk wordt gemaakt wat dat precies inhoudt. Dat wekt zowel bij de nieuwkomers als bij de autochtone bevolking wrevel en ongenoegen op. Nogal logisch dus dat het racisme nog toeneemt en dat mensen die ervoor kie-

6

ZEBRA-postscript/7.0

6

17-09-2008, 16:04

zen hier te wonen vaak worden uitgesloten. Nieuwkomers krijgen niet genoeg kansen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt, en worden soms haast verplicht samen in getto’s te gaan wonen. Op die manier wordt onze maatschappij onaangenamer en intoleranter. ‘Verzuring’ noemen sommigen dat.

Eenheid in verscheidenheid Dat iemand anders is, wordt dus vaak als een probleem ervaren. Het is zoals met zebra’s. In onze ogen zijn zebra’s gewoon gestreepte paarden, en wij denken nogal gemakkelijk dat ze allemaal dezelfde strepen op hun lijf hebben. In werkelijkheid heeft elke zebra een ander strepenpatroon, net zoals elke mens andere vingerafdrukken heeft. We hebben allemaal universele menselijke kenmerken, maar daarnaast verschillen we ook allemaal van elkaar. Met andere woorden: we zijn één als mensheid maar verschillend als mensen. Het wordt tijd dat we die eenheid in verscheidenheid erkennen. Het beeld van de zebra vat dat mooi samen: zebra’s zijn allemaal gestreepte paarden met elk een verschillend streepjespak.

Natuurlijk moeten er basisafspraken zijn. Van alle mensen die hier leven moeten we eisen dat ze zich achter de idealen van vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit scharen. Als we naar een minimaal afsprakensysteem zoeken en daarnaast erkennen dat alle mensen anders zijn, zullen we verstandiger en rechtvaardiger met de diversiteit in onze samenleving omgaan. Al vergt dat wel een tolerantere houding dan we in het verleden getoond hebben.

7

ZEBRA-postscript/7.0

7

17-09-2008, 16:04

Dit boek is een uitnodiging om ons eigen grote gelijk los te laten. Ik richt me daarbij in de eerste plaats tot de mensen die zich door hun levenshouding vanzelf achter het zebramodel zouden moeten scharen: de vrijzinnige humanisten. Humanisten moeten bij elke keuze die ze maken immers uitgaan van de belangen van de mens en de hele mensheid.

Maar ik richt me ook tot de democratische gelovigen. Zij delen genoeg inzichten en attitudes met de vrijzinnige humanisten om samen te werken aan een betere samenleving. Als we dat willen, kan de ontmenselijking van de wereld gestopt worden. Dan kan progressieve humanisering een kans krijgen. Laten we dus het zebramodel proberen toe te passen op elke mens en op de hele mensheid.

Rik Pinxten

8

ZEBRA-postscript/7.0

8

17-09-2008, 16:04