PROLOOG
D
it boek had nooit geschreven mogen worden. Ik heb ook nooit gedacht dat ik het zou moeten schrijven en nog minder dat ik het ooit zou kunnen. Die dag, 22 maart 2016, heeft mijn leven overhoop gegooid. Ik spreek niet over ‘de aanslagen’, ‘de bom explosies’, ‘terreur’ of ‘terroristische aanslag’. Ik refereer aan 22 maart 2016 als ‘die dag’. En zoals dikwijls, als mensen geconfronteerd worden met zulke vreselijke gebeurtenissen, wordt er verwezen naar ‘vóór dit drama’ of ‘erna’. Bij mij is het niet anders. Het gaat over ‘vóór die dag’ of ‘na die dag’. Dit boek maakt deel uit van mijn verwerkingsproces. Het heeft een therapeutisch effect. Veel mensen hebben mij aangeraden om die dag van mij af te schrijven. Ze verwezen naar het feit dat ik al een aantal boeken op mijn naam had staan en dat zo’n boek helend zou werken. Wisten zij veel dat ik het gewoon niet kon. Ik heb de dagen, weken, maanden na die dag getracht om hem ergens in mijn brein te verstoppen, net zoals je een on aangename ervaring probeert te vergeten. Wist ik veel 23
DIE DAG HEEFT BRUSSEL GEWEEND-press.indd 23
22/02/19 12:59
dat dat juist de slechtste oplossing was die ik kon bedenken. Wist ik veel dat dit een impact zou hebben op mijn leven en op mijn carrière. Wist ik veel dat ik professionele hulp moest zoeken. Waarom zou ik dat ook doen? Al meer dan 37 jaar werkte ik bij de politie. Ik werd geconfronteerd met de meest hallucinante situaties. Ik heb op 1 mei 1985 de aanslag van de c c c in de Brusselse Stuiverstraat meegemaakt, ik was erbij toen het Heizeldrama zich voltrok. Ik ben al lang vergeten hoeveel keer ik met een lijk werd geconfronteerd. Hoeveel slachtoffers ik de revue heb zien passeren tijdens mijn talloze wachtdiensten. Ik ben de tel kwijtgeraakt. Ik weet niet meer hoeveel uur ik geluisterd heb naar mensen met problemen. Ik kan mij niet meer herinneren hoeveel mensen ik heb getroost. Ik ben vergeten hoeveel duizenden papieren zakdoekjes ik heb uitgedeeld. Al die ellende, al die gekwetsten, al die doden: ze hebben nooit een impact op mij gehad. Ik beschouwde dat als part of the job. Ik maakte mij er ook niet druk over. Het waren alleen maar stoere verhalen die onder collega’s werden verteld. Maar de dag, die dag was anders. Dat was voor mij niet meer part of the job. Die dag is voor mij de dag dat Brussel heeft geweend – en ik ook.
24
DIE DAG HEEFT BRUSSEL GEWEEND-press.indd 24
22/02/19 12:59
1
EEN DAG ALS EEN ANDERE
D
ie dag begon als een andere. Om vijf over vijf die ochtend vulde de klokradio de slaapkamer met muziek. Ik had een heel goede nacht gehad. Mijn partner was op zakenreis en ik had het bed voor mij alleen. Dat kan soms toch zo zalig zijn: je kunt bewegen en rollen zonder scrupules, je ’s ochtends uitrekken zonder bang te hoeven zijn dat de ander wakker wordt. Zoals elke doordeweekse ochtend zat ik in een strak schema: om twintig over zes moest ik thuis vertrekken. Dat was elke ochtend en avond een goede mars van zowat tien minuten van mijn woonplaats naar het station. Ik moest de trein van 6.36 uur halen. Dan was ik omstreeks zeven uur in Brussel-Centraal en tien minuutjes later stapte ik het hoofdkantoor van de politie aan de Kolenmarkt binnen. Het beloofde een rustige dag te worden. Ik begon zoals altijd het wachtverslag van de afge lopen 24 uur te lezen. Uit dat verslag pikte ik de interessantste gebeurtenissen en stelde ik een of meerdere persberichten op. 25
DIE DAG HEEFT BRUSSEL GEWEEND-press.indd 25
22/02/19 12:59
Die communiqués werden dan naar de woordvoerder van het parket verstuurd. Die magistraat besliste, al dan niet in samenspraak met de onderzoeksrechter, of het opportuun was om ze te verspreiden. Soms zaten er ook verslagen tussen over acties die de een of andere dienst had uitgevoerd. Zo kon de verkeersdienst een alcoholcontrole hebben uitgevoerd, of de interventiedienst een controle op het openbaar vervoer. De resultaten werden aan de korpsleiding meegedeeld en de woordvoerder kreeg een kopie. Ik kan mij eerlijk gezegd niet meer herinneren welke persberichten ik die dag heb opgesteld, laat staan óf ik er heb opgesteld. Mochten er berichten zijn geschreven, dan zal de pers ze zeker niet hebben overgenomen. Er zou die dag belangrijker nieuws komen. Nochtans was hij aangekondigd als een rustige dag. Voor onze korpschef, hoofdcommissaris Guido Van wymersch, was het de eerste dag van zijn vakantie. Hij zou voor een paar weken naar Spanje vertrekken. Hij had uitgekiend dat dit beste periode was. Er waren geen sociale spanningen en dus ook geen betogingen in het verschiet. Toch geen uitzonderlijke betogingen. Er waren evenmin grote evenementen gepland. De Rode Duivels speelden geen voetbalmatch in die periode, en er stonden ook geen internationale gebeurtenissen op stapel die een invloed zouden kunnen hebben op België. Het is zo dat onze diensten ook alle internatio nale gebeurtenissen op de voet volgen. Een neerge slagen betoging met gewonden en eventueel dodelijke 26
DIE DAG HEEFT BRUSSEL GEWEEND-press.indd 26
22/02/19 12:59
slachtoffers in een bepaald land kan tot rellen leiden in Brussel. Dat heeft het verleden al uitgewezen. Maar die waren er dus niet. Daarom vond hoofdcommissaris Vanwymersch de tijd gekomen om even uit te blazen. Zijn taken zouden worden overgenomen door de nummer twee van het korps: hoofdcommissaris Michel Goovaerts, de directeur-generaal operaties. Deze man heeft Guido Van wymersch opgevolgd als korpschef toen die met pen sioen vertrok. Het betekende dat ook voor ons, officieren van de algemene directie, de druk een beetje van de ketel was. Het is een cliché, maar het is toch zo waar: als de kat van huis is, dansen de muizen. Het betekent niet dat er minder of anders wordt gewerkt, helemaal niet. Het is gewoon het idee ‘dat de baas er niet is’. Hoofdcommissaris Goovaerts is dan wel de plaatsvervangende baas, maar het woord zegt het zelf: plaatsvervangend. Hij is uiteraard niet iemand die over zich heen laat lopen, zeker niet. Maar het is toch anders. Ik ken Michel Goovaerts sinds mijn beginperiode bij de politie. We hebben samen in de wachtdienst ge zeten, toen die nog per afdeling – een andere naam voor het commissariaat – was georganiseerd. En als je samen met wachtdienst bent, dan heb je er alle belang bij om goed overeen te komen. Soms kwamen de zaken in zo’n hoog tempo binnen dat je niet kon volgen. Als je collega dan een kalme periode had, was het maar nor27
DIE DAG HEEFT BRUSSEL GEWEEND-press.indd 27
22/02/19 12:59