vend op de Balkan. Oude toponiemen verraden sporen van Slavische aanwezigheid tot op de Peloponnesos (Fine 1995: 59-64). Op een moderne kaart van Grieks Macedonië merk je daar niet veel meer van, omdat bijna alle Slavische plaatsnamen in Griekenland in de 19e en 20e eeuw systematisch vervangen zijn door Griekse, maar reizigers die het gebied bezochten toen het nog Osmaans was, noemen die Slavische plaatsnamen nog. Met name Macedonië werd grondig geslaviseerd. Dat blijkt ook uit de geschreven bronnen. Die maken melding van compacte massa’s Slaven, die herhaaldelijk probeerden de havenstad Thessaloniki in te nemen. De Heilige Demetrius, de patroonheilige van Thessaloniki, moest meermaals persoonlijk tussenbeide komen om inname en plundering van de stad door de Slaven te beletten. Met de komst van de Slaven op de Balkan werd het patroon van etnische vermenging en assimilatie nog ingewikkelder. Veel Grieken, Illyriërs/Albanezen en Thraciërs/Vlachen werden geslaviseerd, maar tegelijk werden veel Slaven vergriekst of gealbaniseerd. Alle combinaties kwamen voor. Het ging om een proces dat verliep via diverse stadia van bi- of polylinguïsme die vele eeuwen in beslag namen. Door de inwerking van de verschillende talen op elkaar ontstond de Balkantalenbond. Twee ontwikkelingen zijn bijzonder relevant met betrekking tot Macedonië. Tot in de 6e-7e eeuw werd ten zuiden van de lijn DurrësConstantinopel door compacte massa’s Grieks gesproken; in de 7e eeuw drongen de Slaven het Grieks ver naar het zuiden terug. Het handhaafde zich vermoedelijk enkel in het hooggebergte en de kuststeden. Vanaf de 9e eeuw heroverde het Grieks de verloren posities in het noorden tot ongeveer halverwege Macedonië – als gevolg van overplantingen van Grieken uit Klein-Azië die de Byzantijnse keizers organiseerden, en van het feit dat veel Slaven Grieks gingen spreken (Fine 1995: 80-2). Zuid-Albanië werd in de 6e-7e eeuw eveneens grotendeels geslaviseerd, zo blijkt weer uit de toponiemen, maar vanaf de 13e eeuw werden de Slaven daar als gevolg van Albanese expansie gealbaniseerd (Seliščev 1981b). Bestaat er nauwelijks enige relatie tussen taal en genetische afkomst, nog geringer is – althans vóór de 19e eeuw – het verband tussen het verspreidingsgebied van bepaalde etno-culturele groepen en staatsgrenzen. Toen de Slaven het Balkanschiereiland overspoelden, maakte dit nog deel uit van het Byzantijnse Rijk. De Slaven stichtten in de gebieden waar ze zich settelden aanvankelijk
20