het meer van Prespa heersen wantrouwen en angst. De Griekse grenswachters bij Niki bejegenen Macedonische reizigers – zelfs in het bezit van geldige papieren – met onverholen afkeer, net zoals de Macedonische grenswachters bij Hani i Hoti doen met bezoekers uit Albanië. Dit beklemmende oord aan de rand van drie staten, waar vandaag de verscheurdheid van de Balkan voelbaar als elektriciteit in onweerslucht aanwezig is, was rond het jaar 1100 het centrum van een machtig rijk. Op het grote eiland, dat tegenwoordig bij de Albanese oever van het Prespameer, maar nog net binnen de Macedonische wateren ligt, bevond zich toen de ‘Burcht’ (Grad) van tsaar Samuil; vanuit Ochrid heerste hij over Macedonië, Albanië, Epirus, Thessalië en het oosten van Bulgarije. Het gebied rond het meer van Prespa was echter in het verleden nog om een heel andere reden niet een perifeer, maar juist erg ‘centraal’ deel van de Balkan. Precies in deze streek hebben zich culturele processen voorgedaan, die de identiteit van de Balkan gevormd hebben.1 In een wijd gebied om het Prespameer bestaat de grootste dichtheid aan zogenoemde balkanismen. ‘Balkanisme’ is een term uit de taalkunde, waarmee grammaticale overeenkomsten tussen diverse Balkantalen aangeduid worden. De Balkantalen behoren tot zeer uiteenlopende taalfamilies: Bulgaars, Macedonisch, Servisch, Bosnisch en Kroatisch zijn Slavische talen; Roemeens en Aroemeens, de taal van de Vlachen, zijn Romaanse talen; Albanees en Grieks behoren, net als de genoemde talen, wel tot de grote Indo-europese familie, maar zijn daarbinnen niet met andere talen verwant, en ook niet met elkaar. Het verrassende is nu dat de Balkantalen, ondanks hun totaal verschillende Slavische, Romaanse, Griekse en Albanese woordenschat, een frappant groot aantal fonologische, morfologische en syntactische overeenkomsten vertonen zoals het ontbreken van de infinitief, het gepostponeerde lidwoord (dat niet aan het zelfstandig naamwoord voorafgaat, maar er achteraan aan vastzit), de vorming van de toekomende tijd met een (onveranderlijk) woord dat in alle Balkantalen etymologisch teruggaat op het werkwoord ‘willen’, enzovoort. Zulke overeenkomsten – er bestaan er nog vele tientallen andere – heten ‘balkanismen’. De talen waarin zulke balkanismen voorkomen, behoren tot de ‘Balkantalenbond’. De meeste balkanismen komen voor in het Albanees, Bulgaars, Macedonisch, Roemeens en Aroemeens. De grootste concentratie aan balkanismen vinden we in de Albanese, Griekse, Macedonische
10