[ ]
ρήσεων). Η χώρα που λάμπει διά της απουσίας της από τη σχετική λίστα είναι η Χιλή, η οποία ωστόσο αποτελεί το αγαπημένο παράδειγμα των νεοφιλελεύθερων μίντια αναφορικά με την ομαλή μετάβαση από μια σκληρή στρατιωτική δικτατορία σε μια στέρεη δημοκρατία, χωρίς να διακυβευτεί η αναπτυξιακή δυναμική.3 Η απου σία αυτή, βέβαια, δεν συνιστά παράδοξο. Η πε ρίπτωση της Χιλής, παρόλο που συγκεντρώνει τα ιδεατά εκείνα χαρακτηριστικά που οι τιμητές της ελληνικής Μεταπολίτευσης έχουν αναγάγει σε υπέρτατες αξίες (κλίμα σταθερότητας και ασφάλειας και απουσία κοινωνικών κινημάτων κλίμακας ως προϋποθέσεις της ανάπτυξης), και πέρα από το τριτοκοσμικό της πρόσημο (σε σύ γκριση, ας πούμε, με το μέχρι πρόσφατα αγαπη μένο παράδειγμά τους, της «κέλτικης τίγρης»), φέρνει στο προσκήνιο το ερώτημα του ρόλου του στρατού σε αυτή τη διαδικασία· ερώτημα με το οποίο οι κυρίαρχες τάξεις δεν είναι σε θέση να αναμετρηθούν ανοιχτά μετά την τραυματική εμπειρία του 1973-74.4 Πολύ πρόσφατα, ωστόσο, η Χιλή βρέθηκε στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος για λόγους διαφορετικούς από τη σημασία της για την ελληνική εμπειρία. Από τον Απρίλιο του 2011, ένα πρωτόγνωρο για τα μεταπολιτευτικά δεδομένα της Χιλής φοιτητικό κίνημα έχει εφορ μήσει βίαια στο προσκήνιο, πυροδοτώντας ευ ρύτερες διεργασίες στη χιλιανή κοινωνία.5 Η εμ φάνιση του κινήματος αυτού συναντιέται με πραγματικές αγωνίες μεγάλων μερίδων της χιλια νής κοινωνίας, οξύνει υπαρκτές αντιθέσεις στη χώρα και θέτει για πρώτη φορά με τέτοια ένταση ζητήματα που άπτονται της συνολικής φιλοσο φίας της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, η 3. Βλ. εντελώς ενδεικτικά «Protests in Chile. The discontents of a healthy Democracy», The Economist, 23.6.2011. 4. Αν και οι πιο αποχαλινωμένοι εκφραστές τους αρέσκο νται να επισείουν την απειλή «ευρώ ή τανκς» όταν τα πράγ ματα ζορίζουν επικίνδυνα, όπως τον περασμένο Ιούνιο... 5. Με πιο πρόσφατα παραδείγματα τη λαϊκή κινητοποίη ση για την υπεράσπιση των φοιτητών μετά την άγρια καταστολή της 4ης Αυγούστου, αλλά και τη 48ωρη πα νεργατική απεργία στις 24-25 του ίδιου μήνα. Για μια συνεκτική παρουσίαση των γεγονότων και της σημασίας τους, βλ. Βικτόρ ντε λα Φουέντε, «Το φοιτητικό κίνημα και η κληρονομιά του Αλιέντε», εφ. Η Αυγή – «Ενθέματα», 2.10.2011.
οποία –με διαφορές μόνο στη δοσολογία– έλκει την καταγωγή της απευθείας από την περίοδο του Πινοσέτ. Η Χιλή αποτελεί το πρώτο και αρτιότερο πα ράδειγμα στρατιωτικής επέμβασης στην υπηρε σία των νεοφιλελεύθερων οικονομικών αρχών και των συνακόλουθων πολιτικών και ιδεολογι κών προτεραιοτήτων.6 Η παρατεταμένη ανάμιξη του στρατού στην πολιτική, μάλιστα, δεν εξα ντλήθηκε στη 17ετή δικτατορία, αλλά η στρατιω τική μηχανή ήταν επιπλέον αυτή που δρομολόγη σε, επέβλεψε και εγγυήθηκε την ομαλή μετάβαση σε μια κηδεμονευόμενη δημοκρατία χωρίς να τεθούν υπό αμφισβήτηση οι επιτεύξεις της νεο φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής.7 Από εκεί και πέρα, τα υπόλοιπα ανέλαβε η θεσμική θωρά κιση, με όργανα απρόσβλητα από τον λαϊκό έλεγχο, και οι διεθνείς οργανισμοί της οικονομι
6. Από την αχανή βιβλιογραφία για το θέμα, βλ. Naomi Klein, Το Δόγμα του Σοκ. Η άνοδος του καπιταλισμού της καταστροφής, μτφρ. Α. Φιλιππάτος, Λιβάνης, Αθήνα 2010, σ. 102-177. 7. Και οι συνακόλουθες κοινωνικές επιπτώσεις της: η Χιλή παραμένει ακόμη και σήμερα μια από τις χώρες με τις μεγαλύτερες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες (8η θέση στη σχετική κατάταξη του ΟΗΕ). Στοιχεία για την υπερχρέωση των νοικοκυριών σε αυτή τη χώραπρότυπο της δημοσιονομικής πειθαρχίας δίνει η Marta Harnecker, Πραγματοποιώντας το αδύνατο, μτφρ. Δ. Κου φοντίνας, επιμ. Β. Πισσίας, Οδυσσέας, Αθήνα 2007, σ. 206-207. Στοιχεία για τις ανισότητες στην εκπαίδευση δίνει ο Βικτόρ ντε λα Φουέντε, ό.π.