In dit nummer onder andere:
Drijfveer bestaat 30 jaar
Ester en Aimée vertellen enthousiast over hun werk
Arbeidsmarktcampagne Lentis is live
We delen beelden én de eerste resultaten
80 jaar bevrijding op Dennenoordterrein
Om bij deze gedenkwaardige mijlpaal stil te staan is er onder andere een wandeling over het Dennenoordterrein uitgezet.
Het tijdschrift voor medewerkers en geïnteresseerden verschijnt drie keer per jaar zowel in digitale uitgave als gedrukt magazine.
‘Het niet-denkbare gebeurt ook gewoon’
Een interview met de Vertrouwenspersonen Ongewenste Omgangsvormen, Sieta, Janita, Geertje en Romy
Mijlpalen
Bij het verzamelen en redigeren van de kopij van dit Magazine viel het me op dat deze editie vol staat met bijzondere mijlpalen. Zo vieren we dit jaar 80 jaar bevrijding, ook op het Dennenoordterrein. Vanuit Lentis Erfgoed is een gedenkwaardige route op het terrein uitgezet, waarbij informatieborden het verhaal van de oorlogstijd vertellen. Rense Schuurmans van Lentis Erfgoed vertelt daar meer over in dit Magazine.
Verder bestond activiteitencentrum De Drijfveer onlangs 30 jaar. Ester Hollinger en Aimée Hageman vertellen enthousiast over hun werk en over de functie van De Drijfveer. En dan nog een persoonlijke mijlpaal voor één van onze collega’s: ‘onze Greet’ stopt ermee. Greet Ruiter gaat met pensioen en laat een onuitwisbare indruk achter op veel plekken binnen Lentis. Gelukkig neemt Greet nog geen definitief afscheid, maar dat lees je in het artikel van Ursula. Tot slot staat er voor mijzelf ook nog een bijzondere mijlpaal op de planning: ik verwacht in oktober te bevallen van mijn tweede kind en ik ga in september met zwangerschapsverlof. Dat betekent ook dat ik de eindredactie van de derde editie van het Magazine niet op me neem. Gelukkig staat een oude bekende klaar om mijn taak over te nemen: Oudhoofdredacteur Jannie Strijk neemt het stokje weer even over en zorgt voor een goedgevulde, gezellige decembereditie. Maar zover is het nu nog niet! De zomer moet nog komen en voor velen staat de vakantie voor de deur. Geniet van deze zomereditie van het Magazine en alvast een fijne vakantie gewenst.
Veel leesplezier!
Namens de redactie, Saskia Scholte
Colofon
Redactie Lentis Magazine
Postbus 128, 9470 AC Zuidlaren
Telefoon (050) 409 76 43, magazine@lentis.nl . Redactie
Saskia Scholte (hoofdredactie), Petra Albertema, Anne Helmus, Ursula Sennema, Jannie Strijk en Anjo te Velde
Ontwerp en opmaak
Klaas van Slooten | bno
2
Nieuwe ontwikkelingen in clubhuis De Horizon De afgelopen periode zijn er nieuwe initiatieven ontwikkeld met als doel zinvol en leuk werk aan te bieden. Anne Helmus brengt een bezoekje aan het Clubhuis.
4
Interview met de vertrouwenspersonen Wanneer kan je precies terecht bij de vertrouwenspersonen? Het antwoord is dat je altijd met ze kunt sparren. Als het op je werkplek niet lekker loopt, waardoor het werken lastig of onaangenaam is, dan kun je bij de vertrouwenspersonen terecht. In dit interview vertellen ze meer over hun werk.
6
Op z’n plek
Cliënt Erwin moest stoppen met zijn ICT-opleiding. Hij was er te weinig of te laat, leverde opdrachten niet in, keek te veel op zijn mobiel. Hij had een andere manier nodig om te ontwikkelen, meer gericht op dingen doen, minder op moeten. Dankzij de juist begeleiding zit Erwin nu op z’n plek.
8
Arbeidsmarktcampagne is live Het is steeds lastiger om onze vacatures vervuld te krijgen. Alleen vacatures plaatsen en wachten tot iemand reageert is niet meer genoeg. Daarom zijn we gestart met een grote arbeidsmarktcampagne. Johanna Akkerman-Koster deelt de eerste resultaten.
10 Door ervaring wijzer
Regelmatig organiseert team Bureau Ervaringsdeskundigheid Lentis bijeenkomsten waarbij het herstelverhaal van één van de ervaringswerkers centraal staat. Ditmaal is het woord aan Kurt van Houten en Anne Helmus was erbij.
12
Onze Greet stopt ermee
Greet Ruiter gaat met pensioen en laat een onuitwisbare indruk achter op veel plekken binnen Lentis. Gelukkig neemt Greet nog geen definitief afscheid, maar dat lees je in het artikel van Ursula.
13
Column Stynke Castelein
Hoe blijf je zelf mentaal gezond in een veeleisend werkveld? Stynke zet uiteen wat wetenschappelijk onderzoek daarover aantoont.
14
De Drijfveer bestaat 30 jaar
Ester en Aimée zijn het gezicht van De Drijfveer. Ze vertellen enthousiast over de activiteiten en de samenwerking met andere partijen.
16
Helmus zoekt Iets om op te promoveren
Anne volgt sinds kort yogalessen en dat zorgt voor interessante ingevingen.
18
Andre’s blik: Buitenaards leven Wie heeft er niet van buitenaards leven gehoord? Zou het bestaan en waar komen ze vandaan? Cliënt André deelt zijn blik op dit mysterie.
20
80 jaar bevrijding op het Dennenoordterrein
Om bij deze gedenkwaardige mijlpaal stil te staan is er onder andere een wandeling over het Dennenoordterrein uitgezet. In dit interview vertelt Rense Schuurmans van Lentis Erfgoed meer over de rijke oorlogsgeschiedenis van het terrein.
22 Kort nieuws
Nieuwe wollige bewoners bij het Hertenkamp; een cum laude promotie; een bijzondere onderscheiding; de medezeggenschapsregeling is ondertekend. Je leest het allemaal in Kort Nieuws.
26
Samen maken wij Lentis
Meer beelden van de arbeidsmarktcampagne, van de activiteiten bij De Drijfveer en van de ondertekening van de medezeggenschapsregeling zie je op de achterkant van dit Magazine.
Gezamenlijk houden de leden en stafleden het Clubhuis draaiende waarbij gewerkt kan worden op verschillende afdelingen.
Het Clubhuis werkt volgens het Internationale Clubhuismodel en is een plek om te ontdekken wat iemand nog wél kan, in plaats van te focussen op de beperking die iemand heeft.
‘Samen zijn en samendoen’ is de tekst op de Flyer van Clubhuis De Horizon, wat bedacht is door de leden van het Clubhuis. De PR-groep van de Horizon is aan het netwerken met verschillende zorgorganisaties om het Clubhuis op een interactieve manier te presenteren. Mariska van Hezel, agogisch begeleider bij Lentis: ‘Op deze manier proberen we wat meer bekendheid te creëren en hopen we dat mensen met een psychische kwetsbaarheid het Clubhuis weten te vinden.’
Afgelopen periode zijn er nieuwe initiatieven ontwikkeld met als doel zinvol en leuk werk aan te bieden. Eén daarvan is het opzetten van een kledingsnuffelhoek. Het begin is er. Er hangt al een aardige sortering kleding keurig op rekken. Naast het verkopen van computers kunnen klanten nu ook voor een klein prijsje een leuk kledingstuk uitzoeken in de winkel, de winkel functioneert nu voor meerdere doeleinden.
De winkel beneden heeft meerdere functies gekregen. Een ander initiatief is dat wij vanaf vorige maand een Vinted GO pakketpunt zijn geworden. De leden van het Clubhuis helpen de klanten met het verzenden van hun pakket, deze worden gescand en in de zak gedaan die de koerier komt ophalen. De buurtbewoners ontvangen een bericht wanneer ze hun pakketje
bij het Clubhuis kunnen ophalen. Het is leuk om op deze manier wat meer contacten te krijgen in de buurt en het is goed voor de naamsbekendheid van het Clubhuis. Bij het ontwikkelen van de nieuwe werkafdelingen is er ruimte voor eigen initiatief, ontwikkeling, verantwoordelijkheid en mogelijkheden van de leden.
Harry is lid en verantwoordelijk voor de Reproafdeling van het Clubhuis. Hij maakt flyers en programmaboekjes voor allerlei verenigingen en organisaties in het Oldambt. Harry is ook actief bij het pakketpunt en vindt dit een leuke bezigheid om erbij te doen.
Een andere activiteit binnen het Clubhuis is de zaalverhuur. Clubhuis De Horizon biedt de mogelijkheid tot het huren van een ruimte voor vergaderingen en bijeenkomsten. ‘In overleg kunnen wij diverse cateringmogelijkheden aanbieden die aansluiten bij de wensen van de klanten.’ Eulidio is lid en helpt goed mee met verschillende werkzaamheden van het Clubhuis.
Naast werkafdelingen van het Clubhuis kunnen mensen ook langskomen voor de inloop. ‘Het is een gezellige plek waar je terecht kunt voor een praatje, een potje biljart en je kunt blijven lunchen voor een klein prijsje. We hebben een hechte groep leden waar mensen zij aan zij met elkaar samenwerken om het clubhuis draaiende te houden.’
Een interview met de Vertrouwenspersonen Ongewenste Omgangsvormen
Door Jannie Strijk
Collega’s die regelmatig gezellig samen gaan lunchen zonder jou mee te vragen, teamleden die je nadrukkelijk niet groeten als je ’s morgens op het werk komt of een leidinggevende die steeds jouw verzoeken om een studiedag te bezoeken afwijst, terwijl collega’s wel mogen gaan. Een leidinggevende die je intimideert. Maar ook onaangenaamheden in de sfeer van de persoonlijke intimiteit: een collega of leidinggevende die zijn of haar hand net even te lang op je schouder laat liggen, pikante of racistische grapjes die je niet op prijs stelt, maar waarbij op de afdeling een sfeer heerst dat het ‘moet kunnen’. Of collega’s die de organisatie of de cliënt benadelen. En tegenwoordig ook vaak ongewenste situaties als gevolg van een te hoge werkdruk. De Vertrouwenspersonen Ongewenste Omgangsvormen Sieta Martens, Janita Hulzinga, Geertje Lemstra en Romy Niehof zien het allemaal voorbijkomen.
De eerste reactie van mensen is vaak: dat gebeurt bij ons toch niet? Maar Lentis is een grote organisatie en het gebeurt overal. Sieta: ‘Wij zeggen altijd: erken dat het ook binnen je eigen onderdeel voorkomt. Als je het niet erkent, zie je het ook niet.’ De afgelopen twee jaar ontvingen ze 62 meldingen voor Lentis. Dat zijn meldingen waarbij een aantal gesprekken wordt gevoerd. Niet elk telefoontje is een melding.
Meer meldingen
Er zit een stijgende lijn in de meldingen. Dat kan te maken hebben met een betere bekendheid met de vertrouwenspersonen, maar zelf denken ze dat het te maken heeft met de vele wisselingen in de leiding. Zo komt het voor dat collega’s bij re-integratie buiten beeld raken als teamleiders vertrekken. Ook is de werkdruk zo hoog dat sommige collega’s zich oneigenlijk onder druk gezet voelen. ‘Daardoor vertrekken er ook mensen.’
‘Erken dat het ook binnen je eigen onderdeel voorkomt.
Als je het niet erkent, zie je het ook niet.’
Het aantal situaties dat ongewenst is, is natuurlijk hoger dan wat de vertrouwenspersonen zien. De eerste stap is toch altijd die naar je leidinggevende. En daar wordt het dan heel vaak al opgelost. Maar er zijn ook situaties waar het probleem juist daar zit. Janita: ‘En de stap langs de leidinggevende wordt niet gemakkelijk gezet. Dat wordt in onze cultuur ook niet aangemoedigd.’ De vertrouwenspersonen bieden een luisterend oor en gaan als je dat wilt mee om je te ondersteunen bij gesprekken. Ze lossen het conflict niet op en zijn geen bemiddelaars. Het contact is strikt vertrouwelijk. Sieta: ‘Belangrijk is dat we niets doen zonder toestemming van de melder, tenzij het een misdrijf is. Dan zijn we bij de wet verplicht om actie te ondernemen.’
Niet pluis
Eigenlijk gebeurt het nooit dat iemand uit het niets een klacht indient. Vaak hebben collega’s zelf
Romy en Geertje (op de voorgrond) nemen het stokje van Janita en Sieta over.
al van alles geprobeerd. ‘Er is meestal een grote terughoudendheid. Mensen vragen ons: ben ik wel aan het goede adres? Kan ik dit van jullie vragen? Heb ik toestemming van mijn leidinggevende nodig?’ Het antwoord is dat je altijd kunt sparren met de vertrouwenspersonen. Daar heb je van niemand toestemming voor nodig. Als het op je werkplek niet lekker loopt, waardoor het werken lastig of onaangenaam is, dan kun je terecht bij de vertrouwenspersonen. Janita: ‘Als je het gevoel hebt dit is niet pluis en je vindt binnen je team of bij je leidinggevende geen gehoor, dan kun je contact met ons opnemen.’ Vaak is het met een of twee gesprekken wel opgelost. Dan pakken mensen zelf de draad weer op. Geertje heeft zelf ook eens gebruik gemaakt van de vertrouwenspersonen. ‘Ik vond het prettig om mijn verhaal te kunnen doen en om iemand mee te laten kijken. Anders kun je ook in je eigen verhaal blijven rondtollen.’
Op waarde geschat
Vier keer per jaar wordt er overlegd met de Raad van Bestuur. Er is ruimte om gevraagd en ongevraagd te adviseren. Verantwoording hoeven ze alleen aan de Raad van Bestuur afleggen. Dat is de juiste
plek om iets te kunnen bereiken, aldus Janita. ‘We worden op waarde geschat. Het wordt binnen Lentis belangrijk gevonden om hier goed mee om te gaan.’
De Raad van Bestuur hoort soms op aanraden van de vertrouwenspersonen ook zelf wel mensen. Dat is een paar keer gebeurd en daar zijn grote besluiten uit voortgevloeid.
Na #metoo kwam in het gesprek met de Raad van Bestuur aan bod of collega’s zich veilig genoeg voelen bij de eigen vertrouwenspersonen. Daarom zijn er ook twee externe vertrouwenspersonen aangetrokken. Mensen mogen zelf kiezen waar hun voorkeur naar uitgaat. In de afgelopen jaren gaf ongeveer één op de tien collega’s de voorkeur aan een externe vertrouwenspersoon.
Nieuwkomers
Romy en Geertje zijn de nieuwe vertrouwenspersonen. Romy is agoog bij FACT: ‘Ik zag de vacature op Lentisnet en dat maakte me nieuwsgierig. Ik vind een veilige werkplek erg belangrijk. Je brengt zoveel tijd op je werk door. Daar moet je niet met buikpijn naartoe gaan.’ Geertje heeft al een hele carrière in Lentis achter de rug. Ze was eerst verpleegkundige, toen teamleider en in de laatste periode werkte ze
bij de praktijkopleiding als opleidingsfunctionaris. ‘Ik heb heel veel mogelijkheden gekregen om me te ontwikkelen in Lentis. Ik wilde graag meer vrije tijd, maar heb nog altijd plezier in mijn werk. Ik vond het een mooie manier om nog niet helemaal te stoppen met werken en maatschappelijk nog iets te betekenen.’ Geertje en Romy hebben in december 2024 de basistraining vertrouwenspersoon gevolgd. Ze staan te kijken wat er leeft in Lentis. Geertje: ‘Je moet de afstand goed bewaken. Hoe mensen met elkaar omgaan… dat kan je echt raken. Ik had nooit verwacht dat het deze omvang zou hebben.’ Het is extra moeilijk omdat ze zelf zo’n goed gevoel heeft bij Lentis. Om stoom af te blazen belt ze dan even met Romy of een andere collega-vertrouwenspersoon. Romy: ‘We hebben een fijne samenwerking. En we hebben altijd elkaar om op terug te vallen. Zo hou je het ook vol.’ Het valt niet altijd mee om op je handen te zitten als vertrouwenspersoon. ‘Je gevoel zegt: dit gaan we aanpakken. Maar daar los je niks mee op. Je moet de melder tools aanreiken. Zo bevorder je de autonomie van de persoon. Je maakt iemand sterker als dat lukt.’
Vertrek
Janita en Sieta nemen afscheid als vertrouwenspersonen. Janita gaat nu echt met pensioen, nadat ze drie jaar geleden al met pensioen ging als geestelijk verzorger, Sieta is gezinsbehandelaar bij Jonx. Zij herkennen wat Romy en Geertje zeggen. Sieta: ‘Je moet echt openstaan voor alles. Het niet-denkbare gebeurt ook gewoon.’ Het is soms zwaar, maar het geeft ook veel voldoening. Janita: ‘De eenvoud van het werk heeft me altijd aangesproken. Dat je door gewoon naast iemand te gaan staan zoveel voor een ander kunt betekenen.’
Contact opnemen?
Romy Niehoff, 06 82 77 79 94 - r.niehoff@lentis.nl
Geertje Lemstra, 06 20 61 82 62 - g.lemstra@lentis.nl
Of extern:
Linda van der Heide, 06-3138 0660 - linda@denieuwefabriek.nl
Hans Hindriks, 06-1469 135 - hans@denieuwefabriek.nl
Postadres:
Lentis
t.a.v. Vertrouwenspersoon Ongewenste Omgangsvormen Postbus 128
9470 AC Zuidlaren
Door Ursula Sennema, trajectbeleider bij Jonx
Erwin staat in de deuropening van de zorgboerderij, ziet het kleinvee, zet de handen in de zij en zegt stellig: ‘Maar ik ben geen jongen van de boerderij, ik ben een jongen van de stad!’
We besluiten dat hier verder oriënteren geen zin heeft, zijn besluit is genomen, ook zijn lichaamstaal, die van teleurstelling, zegt genoeg.
Hoe anders als we een weekje later kijken bij het kickboksen. Nauwelijks binnen gaat hij los op de boksballen, zijn er enthousiaste kreten en komt hij ogen tekort in de sportzaal. Dit beweegprogramma, waarin je in een kleine groep met andere jongeren aan de aan de slag gaat met je wensen blijkt een gouden match. Ik blijf die eerste keer op het bankje toekijken. Erwin probeert mijn blik te vangen bij een oefening. Ik zie een trotse, blije jongen, zwaai nog even en weet dat ik kan gaan.
Fijne dagbesteding als tussenstap om weer vertrouwen te krijgen, om positieve ervaringen op te doen, om er weer bij te horen.
Erwin moest stoppen met zijn ICT-opleiding. Bij een afsluitend gesprek kreeg hij te horen wat eraan schortte: hij was er te weinig of te laat, leverde opdrachten niet in, keek te veel op zijn mobiel. Erwin zat op het voorste bankje terwijl hij het aanhoorde. Hoe vaak heeft hij dit de afgelopen jaren te horen gekregen? Bij de start van de opleiding leek het nog zo hoopvol; beloftes die werden gedaan over hoe hij tegemoetgekomen zou worden in wat hij nodig heeft. Zijn hoofd zakte in zijn schouders. Moedeloosheid, ook bij zijn meegekomen ouders.
Een oude wens die eerder niet mogelijk leek wordt onderzocht. De opleiding Sport en Bewegen. Voor een jongen met 19 jaar op de kalender maar met het brein van een jonger kind, een kind dat wil spelen. Dat een andere manier nodig heeft om te ontwikkelen, maar ook om ingang bij hém te krijgen. Meer gericht op dingen doen, minder op moeten, meer op plezier.
Erwin die een verwoed beoefenaar van taekwondo is. Die trots vertelt dat hij de bruine band heeft behaald. Die wanneer je er een vraag over stelt, gelijk in de actiestand komt en ter plekke voordoet hoe een hoge
trap gaat. Die filmpjes en foto’s van zijn optredens laat zien.
Zijn moeder had me eens verteld: ‘Grote ervaren sportmannen, in trainingspak, met een lage stem, die hebben goede invloed op Erwin.’ Ze lachte erbij, en ik ook. Zo eenvoudig kan het soms zijn.
Erwin doorstaat de toelating voor de sportopleiding. Zijn enthousiasme en motivatie zijn doorslaggevend. Hij heeft een goede klik met zijn mentor (geen grap: groot, ervaren, trainingspak, lage stem).
Theorie en praktijk worden afgewisseld. Als het stilzitten niet goed lukt mag hij vijf minuten de klas verlaten. Bijna alle vakken hebben een beweegelement. De mobiel laat hij vaker met rust. Zijn ouders horen zijn enthousiaste verhalen over school. Hij regelt zelf een stageplek bij zijn taekwondoclub en de jongste jeugd kijkt tegen hem op. Hij blijkt goed in Engels en mag graag iets voordoen in de klas. Wat eerder niet lukte, lukt nu ineens wel.
Erwin is op z’n plek.
Het is steeds lastiger om onze vacatures vervuld te krijgen en diverse uitdagingen maken het niet gemakkelijker. Alleen vacatures plaatsen en wachten tot iemand reageert is al lang niet meer genoeg. Daarom presenteren we met trots de arbeidsmarktcampagne van Lentis! Met deze arbeidsmarktcampagne willen we op een effectieve en onderscheidende wijze zorgprofessionals enthousiasmeren en motiveren om met ons te bouwen aan de toekomst van de complexe GGZ. Daarnaast geven we potentiële medewerkers een inkijkje in onze organisatie en wat ze bij ons kunnen verwachten.De rest van het jaar kan je onze campagne online tegenkomen op Linkedin, Youtube, Spotify, Google en Indeed. Offline zie je beelden terug op onze eigen locatie aan de Hereweg en ook zullen we in de loop van dit jaar zichtbaar zijn in bushokjes op diverse locaties in de provincie.
Eerste resultaten
De campagne draait inmiddels anderhalve maand en langzaam aan de druppelen de eerste resultaten binnen en die zijn positief. In de eerste twee weken zagen we een verdubbeling van het aantal bezoekers op onze werkenbij-website en in de afgelopen weken zijn er al 24 sollicitaties uit de campagne voortgekomen. De komende maanden houden we de resultaten nauwlettend in de gaten en verbeteren we de campagne continu. Wil je op de hoogte blijven van de campagne?
Volg de Lentisnetgroep Arbeidsmarkcampagne. Hier delen we tips en trics en zullen we ook regelmatig updates plaatsen over de prestaties van de campagne.
Jouw bijdrage is van belang, doe mee!
We hopen met deze campagne meer vacatures te vervullen dan de afgelopen jaren en zo de druk te kunnen verlagen. Met de acties die we doen verwachten we veel zichtbaarheid te generen, maar jouw bijdrage kan echt het verschil maken. 23% van de mensen vindt een baan via het eigen netwerk en over het algemeen blijven de mensen die via-via binnenkomen ook langer in dienst. Voor deze campagne is daarom een toolbox ontwikkeld met hulpmiddelen en handige tips over hoe jij jouw ervaringen of relevante vacatures kan delen. Die vind je ook in de Lentisnetgroep. Op deze pagina zullen we tijdens de campagne regelmatig handige dingen posten en je op de hoogte houden van de ontwikkelingen en prestaties.
Door Johanna Akkerman-Koster
Maar dat is niet alles! Op alle locaties zal je de komende tijd de campagne tegenkomen, want we besteden in deze campagne ook tijd en aandacht aan jou als medewerker van Lentis. Want niet alleen jouw bijdrage is belangrijk, jij bent belangrijk!
Modellen, bedankt!
Voor deze campagne zijn vijf medewerkers gefotografeerd en gefilmd. Deze beelden vormen de basis van onze campagne en worden in een groot deel van de uitingen gebruikt. Ook hebben zij meegedacht met de slogans en teksten Zonder deze medewerkers was deze campagne er niet geweest. Daarom een grote dank aan: Mahmoud Busati, Merel Oostdam, Jair Fuenmayor, Grietje Willemsma en Saskia Scholte.
In de campagne gaan we ook gebruik maken van de foto’s en verhalen die al op onze werkenbijwebsite staan. Ook voor alle collega’s die als ambassadeur op onze website staan; nogmaals heel erg bedankt!
Luisteren
Als ik je vraag naar mij te luisteren en jij begint mij adviezen te geven, dan doe je niet wat ik je vraag. Als ik je vraag naar mij te luisteren en jij begint me te vertellen, waarom ik iets niet zo moet voelen als ik voel, dan neem jij mijn gevoelens niet serieus. Als ik je vraag naar mij te luisteren en jij denkt dat jij iets moet doen om mijn probleem op te lossen, dan laat je mij in de steek, hoe vreemd dat ook mag lijken. Dus alsjeblieft, luister alleen naar me en probeer me te begrijpen. En als je wilt praten, wacht dan even en ik beloof je dat ik op mijn beurt naar jou zal luisteren.
Met enige regelmaat organiseren
Marjon Huiting en Silvia Siekmans-van der Werf bijeenkomsten vanuit Bureau Ervaringsdeskundigheid (BEL). Telkens staat het herstelverhaal van één van de ervaringswerkers centraal. Ditmaal is het woord aan Kurt van Houten. Het publiek dat voornamelijk bestaat uit ervaringswerkers en een aantal andere belangstellenden, hangt aan zijn lippen. Het is dan ook een bijzonder verhaal, dat moet gezegd worden.
Kurt had alles keurig voor elkaar: een florerend bedrijf, een fijn gezin en alle materiële vrijheid die hij zich kon wensen. Tot hij twaalf jaar geleden bij de huisarts belandde met onverklaarbare vermoeidheid. Toen de dokter het woord burn-out liet vallen, wuifde Kurt het weg: ‘Dat is voor mensen die hun zaakjes niet op orde hebben, niet voor mij.’
Van ontkennen naar vastlopen
De waarschuwingen negeerde hij hardnekkig. Afspraken werden op het laatste moment afgezegd, gezellige avonden schoof hij op de lange baan. Drie weken na het doktersbezoek kwam de klap: Kurt lag volledig stil. Hij werd opgenomen, eerst in een open, later in een gesloten kliniek. Daar leerde hij de realiteit van een burn-out en depressie kennen: geen gipsverband van vijf weken, maar een langdurig herstelproces.
Stemmen van stress
Langdurige stress sloeg bij Kurt om in sombere, alles-kritiserende gedachten. Ze fluisterden dat hij faalde als vader, partner en werkgever. ‘Het voelde alsof ik in een reuzenrad zat dat nooit stopte,’ legt hij uit.
Door Anne Helmus
Pas toen hij open durfde te praten over die innerlijke storm, werd duidelijk hoe reëel dergelijke belevingen kunnen zijn – én hoe noodzakelijk goede hulp is.
Een netwerk van steun
Acht maanden verbleef Kurt in de kliniek. Naast gesprekken kreeg hij elektroconvulsietherapie (ECT). Het behandelteam, zijn vrouw, zoons en enkele trouwe vrienden vormden het vangnet dat hem door de zwaarste periode trok. Eén opmerking van een verpleegkundige bleef hangen: ‘Het komt goed, maar alleen als je zelf de stap zet.’ Het werd het startsein om actief aan herstel te werken.
Terug naar huis: oefenterrein
Na de opname bleek het gewone leven het beste oefenterrein. Een simpel ritje naar school kostte hem de grootste moeite; de bekende route was hij kwijt. Zijn oplossing: groene touwtjes aan lantaarnpalen, een persoonlijk navigatiesysteem dat hem veilig heen en weer hielp. Die touwtjes bleken niet alleen wegwijzers, maar ook symbolen van vooruitgang.
Leren vertragen
Kurt vergelijkt zijn leven met zijn eerste auto, een rode Saab die bij elk verkeerslicht afsloeg. ‘Vroeger reed ik door de stad met tachtig kilometer per uur. Nu hou ik het bij veertig. Gaat het te hard, dan neem ik gas terug.’ Die mentaliteit hielp hem het afgelopen jaar staande te blijven toen hij in korte tijd zowel zijn ouders als zijn broer verloor – zonder terugval.
Hoe ondernemer Kurt leerde afremmen om vooruit te komen
Nieuwe koers
Tegenwoordig meet Kurt succes niet langer in omzet, maar in waardevolle tijd en betekenisvol werk. Hij schoolde zich om tot ervaringsdeskundige, gaf les aan de Hanzehogeschool en werkt nu als beleidsadviseur herstel bij Lentis. Als gastdocent aan de Rijksuniversiteit Groningen benadrukt hij een simpele les: vriendelijkheid kost niets, ook niet in de zorg.
Door Ursula Sennema
‘Gaist doe mor eem stofzoegen laiverd, din mok ik dien wc schoon.’
Ze klopt op een deur verderop in de gang: ‘Schoonmaak!’ Het is Greet Ruiter. Greet uit de Rivierenbuurt. Onze Greet.
Ze heeft veel werk verzet. In Wagenborgen werd ze met de auto gehaald en gebracht, zo graag wilden ze haar hebben. In Groningen liet ze haar handen wapperen in de Kliniek, bij de Rivierenbuurt en bij ons op Munsterheerd. Op het laatste moment invallen bij uitval? Nee zeggen was er niet bij. Het was Greet die kwam opdraven.
Greet houdt van normaal doen. Mensen die zich verheven voelen boven anderen, dat is niks voor haar. Iedereen is gelijk, zij maakt geen onderscheid. ‘Als ik door de gang loop en er wordt niet gegroet, roep ik extra hard: Goedemorgen!’
Greet is betrokken bij de jongeren en dat voelen zij. Als Greet iets zegt over hoe hun appartement eruitziet, komen ze zeker in de benen. Greet kan het rechttoe rechtaan zeggen. In plat-Gronings, ze komt van Delfzijl, en dat wordt goed verstaan.
Ze kan zeggen: ‘Het is hier een dikke bende.’ Maar ook: ‘Gaist doe mor eem stofzoegen laiverd, din mok ik dien wc schoon.’ Ook tegen ons als personeel windt zij er geen doekjes om: ‘Kantoor is smerig’. Om vervolgens als een razende aan de slag te gaan.
Greet is wijs met haar kinderen en kleinkinderen. Met haar zoon en schoonzoon kroop ze vorig jaar in een vliegmachine naar een middelgrote Spaanse stad. Terug in Beijum liet ze een filmpje zien van zichzelf, op een elektrische step op een fraai plein.
Om 14.15 uur drinken wij standaard samen een kopje koffie. Greet: ‘Thom het vrouge dainst, dei het altied kovvie kloar.’ Ze zet de schoonmaakkar aan de kant, pakt de San Francisco biscuitjes die zij trouw meeneemt en zegt monter: ‘Nog drei koamers.’ Over Marcel die voorbij sprint: ‘Marcel het ‘t altied drok.’
Ze vertelt dat het geen vrij weekend wordt: ‘Er is zaikte in de kliniek, ik mot waarkn.’
Greet heeft haar principes. Ze wil beslist niet de ruimte binnenlopen waar vergaderd wordt. Van tevoren regelt ze dat haar spullen op de gang worden gezet.
Onze Greet stopt ermee. Een fijne collega, een lief mens. Gelukkig hoeven we niet echt afscheid te nemen. Ze blijft bij ons komen, als vrijwilligster. Dan hebben wij de koffie klaar.
Prof.dr. Stynke Castelein is Hoofd Lentis Research & hoogleraar Herstelbevordering bij Ernstige Psychische Aandoeningen, RuG
Ieder mens wordt gevormd door wat we meemaken in ons leven. Soms kunnen gebeurtenissen leiden tot periodes van lichamelijke en psychische kwetsbaarheid. Dat geldt voor onze cliënten, maar ook voor onszelf, als werkenden in de GGz. Wist u dat ruim 1 op 6 zorgverleners zelf psychische klachten krijgt, zoals burn-out, angst of depressie? En wist j dat het verzuimpercentage in de periode 2019-2024 in alle zorgbranches verdubbelde en soms zelfs verdriedubbelde (ongeacht leeftijd) in Nederland?1 Landelijk binnen de hele zorg was het verzuimpercentage in 2024 7.8%; bij ons nog iets hoger, namelijk 8.7%, waarvan tweederde langdurig is uitgevallen.2
Een belangrijke vraag is dan ook: ‘Hoe blijf je zelf mentaal gezond in een veeleisend werkveld?’ Een interne verkenning onder zorgverleners leerde ons dat de hoogspecialistische zorg, waarvoor Lentis staat, ook inhoudt dat er verhoudingsgewijs nauwelijks nog lichte zorgvragen in de behandelkamer worden besproken. Alles is complex. Dit maakt het zorgverlenen zwaarder, zeker bij zaken als traumabehandelingen, die je ‘onder de huid gaan zitten.’ Verder worden de nachtdiensten ook als zwaar ervaren, vooral als je met een minimale bezetting de nacht ingaat en wel eindverantwoordelijk bent. Ook is er steeds vaker sprake van bedreiging en agressie op de werkvloer en is de administratieve druk hoog. Vanuit de wetenschap kan de veerkrachttheorie ons iets leren. Als je merkt dat je na een (emotionele) gebeurtenis snel weer terugveert, dan heb je nog voldoende veerkracht. Als je merkt dat je steeds vaker én langer de tijd nodig hebt om terug te veren, weet je dat dit het moment is om beter voor jezelf te gaan zorgen. Een
wereldwijd groot systematisch onderzoek naar veerkrachttrainingen onder zorgverleners laat een effect zien op veerkracht en het verminderen van depressieve klachten en stress.3 Maar het bewijsniveau is niet hoog, doordat de studies niet van hoge kwaliteit waren. Het is wel opvallend dat de meeste wetenschappelijke studies zich richten op mensen die al jaren in de zorg werken. Het is juist belangrijk om hier al veel eerder aandacht voor te hebben in de zorgopleidingen zelf, zodat ‘de zorgprofessionals van de toekomst’ beter voorbereid zijn. Gelukkig komt hier nu eindelijk meer aandacht voor in opleidingscurricula. Een belangrijke - waarschijnlijk de allerbelangrijkste onderbouwde - voorspeller voor een goede mentale gezondheid bij onze cliënten is het verbonden zijn met anderen. Het kunnen delen van ervaringen, waardoor mensen zich gesteund, erkend en gewaardeerd voelen. Ongeacht diagnose. Zorgverlener of niet. We zijn allemaal in de eerste plaats mens. Wat dat betreft is het ‘een dun streepje toeval’ tussen zorgverlener en cliënt zijn. Als je hier meer over wilt lezen, lees dan vooral het nieuwe boek van Remke van Staveren4 die vertelt over hoe zij als psychiater herstelde en jou dat ook gunt. Want goed voor anderen zorgen, betekent zeker ook goed voor jezelf zorgen!
1 Vernet website. Vernet verzorgt voor 350 zorginstellingen de verzuimbenchmark.
2 Cijfers HRM Lentis, geaggregeerd groepsnivo (anoniem). Met dank aan J. Bles.
3 Kunzler, A.M., Helmreich, I., Chmitorz, A., König, J., Binder, H., Wessa, M., & Lieb, K. (2020). Psychological interventions to foster resilience in healthcare professionals. The Cochrane database of systematic reviews, 7 (7), CD012527. https://doi. org/10.1002/14651858.CD012527
4 Remke van Staveren (2025). Een dun streepje toeval Hoe een psychiater mentaal herstelde en jou dat ook gunt. Koninklijke Boom uitgevers.
Door Jannie Strijk
Aimée en Ester werken als agogisch begeleider bij De Drijfveer
‘Kan het ook iets later? We gaan chocolaatjes maken’, laat Aimée Hageman weten als ik een afspraak wil maken bij De Drijfveer in Sappemeer. Dat kan en ik schuif dus iets later aan bij Ester Hollinger en Aimée. De Drijfveer bestond onlangs 30 jaar. Ooit begon het in Hoogezand als De Dreef. Na een tussenstop in de Vredekerk, zit w nu alweer drie jaar in het zorgcentrum Sint Jozef in Sappemeer. Ester en Aimée zijn het gezicht van De Drijfveer. Ze vertellen enthousiast over de activiteiten en de samenwerking met andere partijen.
Ester en Aimée werken allebei al meer dan 20 jaar voor Lentis. Aanvankelijk begonnen ze als activiteitenbegeleider in de ouderenzorg. Inmiddels werken ze allebei alweer geruime tijd als agogisch begeleider. ‘We zijn blij met deze mooie en sfeervolle ruimte in het Sint Jozef’, aldus Aimée. Iedere ochtend is er een inloop in De Drijfveer. ’s Middags zijn er activiteiten, zoals bloemschikken, bingo, of wandelen en fietsen. En eigen activiteiten zoals chocolaatjes of loempia’s maken. Ook is er altijd ruimte voor activiteiten die deelnemers zelf inbrengen.
Elkaar helpen
Het aantal bezoekers varieert. ‘We hebben een vaste groep. Ze hebben problemen op allerlei gebieden. In gesprekken die ze aan tafel hebben, gaat het over uiteenlopende zaken. Van de koetjes en kalfjes tot depressie en geldproblemen komen voorbij. Door er samen over te praten, helpen ze elkaar. Iedereen gaat heel fijn met elkaar om.’ Ester: ‘Het is echt een steunpunt voor mensen. We hebben mensen met een rugzakje die zich hier vertrouwd en veilig voelen om zich te uiten. Hier ervaren ze: het is niet erg dat ik anders ben.’ Het is een thuis weg van huis.
Algemene voorziening
Op Dreef begon ooit als een activiteitencentrum. Inmiddels is De Drijfveer een algemene voorziening. Nu is er geen indicatie meer nodig om binnen te lopen. Iedereen kan binnenstappen. Ester: ‘Dat maakt dat mensen op een andere manier binnenkomen. Er hoeft niets geregeld te worden. Ze nemen ook wel eens iemand mee. De mensen die vaak komen functioneren
zo ook als ambassadeurs.’ Vaak is het dus mond-totmond-reclame.
De helft van de mensen bij De Drijfveer is cliënt van Lentis. Aimée: ‘Via verschillende zorgorganisaties en de praktijkondersteuners van de huisartsen komen ook wel mensen bij ons. Dat maakt dat de bezoekers heel gevarieerd zijn. Dit gaat vaak prima samen.’ De huidige bezoekers zijn zo’n 45 jaar en ouder. Graag zouden ze ook jongere cliënten aantrekken. Daar zijn ze mee bezig.
Samen eten
Eens in de zes weken is er op woensdagavond eetcafé.
Aimée: ‘Het is leuk om samen te eten. Onderdeel van de afspraak is dat als je komt eten, je ook meehelpt in de voorbereiding. Dat kan van alles zijn: meehelpen met tafels dekken of helpen met groente snijden of afwassen. We ontvangen dan maximaal 10 mensen. Het sloeg zo goed aan dat we eerst met 16 mensen zaten. Dat was even te gortig. Pannenkoeken zijn favoriet.’ Ester en Aimée willen blijven vernieuwen. In de afgelopen jaren organiseerden ze ook een Halloweendiner. ‘Dat liep eerst heel goed. We zaten zomaar met 25 mensen aan tafel. Maar dat liep terug, het nieuwe was eraf en dan kun je beter stoppen.’
Creativiteit
Er is in de afgelopen jaren veel veranderd. Toen Ester begon werkte ze met drie collega’s – samen 104 uur in de week. Nu doen Ester en Aimée het met 44 uur. Ester werkt 3,5 dagen en Aimée (jammer genoeg maar) 2 dagen. Ester: ‘Ook mocht je toen niet alleen werken. Daar moet je nu niet meer aan denken. De mensen die
‘We hebben mensen met een rugzakje die zich hier vertrouwd en veilig voelen om zich te uiten. Hier ervaren ze: het is niet erg dat ik anders ben.’
we hier krijgen zijn stabieler dan voorheen. We weten niet wat er met hen aan de hand is. Daar vormen we ons een beeld van door wat ze zelf vertellen en door observatie. We hebben de stap gezet van zorgen voor naar zorgen met.’ Het vraagt veel van de creativiteit van Ester en Aimée om er met minder middelen steeds iets van te maken. Van hun leidinggevende krijgen ze alle vertrouwen. ‘We proberen de kosten laag te houden. Dan maken we iets van bierdopjes of melkflessen bijvoorbeeld.’ Dat het wel goed zit met die creativiteit bevestigt leidinggevende Robin Gorter, die nog even aanschuift. En je hoeft maar rond te kijken in de ruimte of je ziet het.
Samen optrekken
De plek in het zorgcentrum maakt dat er gemakkelijk wordt samengewerkt met de andere organisaties in het huis. Naast de Zonnehuisgroep zijn dat Werkpro en Cosis en de Stichting Present. ‘We organiseren samen markten, maken wel gezamenlijk programma’s en we ontwikkelen samen nieuwe dingen. We zijn allemaal zorgende mensen, allemaal vanuit een andere richting. Het is leuk om vanuit een ander vertrekpunt samen te komen.’
‘Ouderdomsgebreken veroorzaak je voor een deel zelf’, is een gangbare opvatting. Als je maar voldoende beweegt, verstandig eet, niet rookt en drinkt, blijf je gezond en in vorm, zo is de gedachte. Dit heb ik mezelf ter harte genomen. In de hoop om weer soepel en lenig te worden, neem ik sinds enkele maanden deel aan een yogaklas in de sportschool, waar ik ook aan krachttraining doe.
Door Anne Helmus
Een speciaal blok hout onder mijn hoofd Gelukkig doet er nog een andere man mee aan de lessen, want de andere deelnemers zijn vrouwen. Zij voeren de oefeningen geroutineerd en met gratie uit. Best intimiderend voor een beginneling als ik. De alomtegenwoordige spiegels versterken dit effect. Tijdens de eerste les werd ik een beetje duizelig en viel bijna om.
Verder merk ik tijdens de yogaoefeningen hoe stijf en stram ik was. Doordat mijn rug enigszins krom is kan ik ook niet languit op mijn rug liggen, een speciaal blok hout onder mijn hoofd geeft verlichting en kan ik ontspannen liggen. De begeleidster geeft steeds heel duidelijke uitleg. Het is een vrolijke en optimistische vrouw die iedereen aandacht geeft en bij de naam kent. Na sommige oefeningen zegt ze: ’Dit is een LVT-je.’ (Leuk voor thuis). Daar heb ik nog geen gevolg aan kunnen geven. Ze zei laatst wel dat het beter gaat dan in het begin. Daar doe ik het voor. We eindigen de sessie met ontspanningsoefeningen, waarbij ieder onder zijn eigen dekentje ligt uit te puffen. Het effect van deelname aan deze vorm van yoga geeft me ontspanning, misschien wel door uitputting en spierpijn op ongewone plekken.
Het is Pilates yoga wat ik doe. Er zijn vele vormen van yoga zoals Hatha, Vinyasa, Yin, Ashtanga, en Restorative Yoga, Flowyoga en nog veel meer. Kijk maar op TikTok.
Yoga heeft potentie
Er bestaat ook mindful yoga. In het kort: Mindfulness traint de focus waardoor je meer controle over je gedachten krijgt. Heel nuttig tegen stress. Yoga versterkt de spieren en het immuunsysteem en je leert bewuster ademen. Het beste van twee werelden zou je kunnen zeggen.
Lentis-collega Nina Vollbehr onderzocht of mindful yoga een effectieve aanvulling zou kunnen zijn bij de behandeling van depressies. Onlangs promoveerde zij op dit onderwerp, dat lees je in het Korte Nieuws in dit Magazine. Wat bleek uit haar onderzoek: Een studie onder studenten met verhoogde scores op depressieklachten liet een klein maar gunstig effect zien van een interventie met mindful yoga. Een kleinschalige pilotstudie onder mensen met langdurige depressie liet vervolgens zien dat het haalbaar is mindful yoga toe te voegen aan de reguliere behandeling. Mindful yoga heeft dus zeker potentie binnen de GGZ, lijkt de strekking.
Dansen als therapie in de psychiatrie Zo is er nog wel een activiteit te noemen die het lichamelijk en geestelijk welzijn bevordert. Onlangs ontdekte ik het plezier van (stijl)dansen. Ik werd er vrolijk en energiek van en heb tijdens de lessen veel gelachen. De dansschool waar we met een paar vrienden en buren les kregen heet dan ook Dansplezier. Dansen heeft veel voordelen. Je krijgt er onder andere getrainde billen en benen van. Uit onderzoek blijkt dat mensen die anderhalf uur per week dansen, verbetering merken van geheugen en balans. Het helpt ook bij vermindering van angst en stress en voor de mannen ego-versterkende interventies door de dansleraar.
Ik herinner me dat er vroeger door psychiatrische patiënten aan volksdansen werd gedaan. Dat zag er altijd leuk en gezellig uit. Misschien is het een idee om dansen als therapie te introduceren in de psychiatrie. Echt een kans voor iemand om daarop te promoveren.
Vrouwen leren mannen hoe te leiden
Tijdens de lessen danste ik samen met mijn vrouw. Zij pakt de danspassen sneller op en hielp me, zoals we dat zijn gewend, een eindje op weg. Om me heen zag ik hetzelfde gebeuren. De vrouwen instrueerden de mannen openlijk of heimelijk hoe ze de leiding moesten nemen.
De dansleraar probeerde daar verandering in te brengen en stimuleerde de mannen met klem hun eigen ding te doen en het heft in eigen hand te nemen. Een beetje Andrew Tate-achtig dus. Voor mannen is het tegenwoordig sowieso een klus om hun vrouw bij te houden. De dansleraar deed echt zijn best om ons mannen te emanciperen en hen wederom, in therapiejargon: ‘In hun kracht te zetten.’
Wel eens van gehoord? Wie niet, zou ik bijna durven stellen. Zo nu en dan is het in het nieuws, en dan vervolgens weer een hele poos niet. We moeten een tijdje terug in de tijd toen er drie gevaarlijke weerballonnen boven Rosswell, een dorpje in New Mexico, werden neergeschoten. Het leuke van alles is dat sommige medewerkers van Area 51 het hadden over het feit dat er drie ufo’s waren neergeschoten en dat één der buitenaardsen nog in leven was.
Wel eens van gehoord? Wie niet, zou ik bijna durven stellen. Zo nu en dan is het in het nieuws, en dan vervolgens weer een hele poos niet. We moeten een tijdje terug in de tijd toen er drie gevaarlijke weerballonnen boven Rosswell, een dorpje in New Mexico, werden neergeschoten. Het leuke van alles is dat sommige medewerkers van Area 51 het hadden over het feit dat er drie ufo’s waren neergeschoten en dat één der buitenaardsen nog in leven was.
Laten we hopen dat ze, mocht het waar zijn, dit wezen goed hebben behandeld. Maar ja, omdat het wezen geen mens is valt het niet onder de mensenrechten en kan men er naar behoeven over beschikken. Ik laat even een Stephen King scenario op bovenstaande los: die wezens zijn geavanceerd want anders konden ze hier niet komen. Mocht Amerika het nog levende wezen ontleed hebben in Area 51, en ze hebben het wezen totaal ontleed, dan zullen er andere soortgenoten naar de aarde komen om hun collega te
André is een enthousiaste verteller en schrijft over uiteenlopende zaken. We hebben hem gevraagd om op regelmatige basis een bijdrage te leveren voor Lentis Magazine en dat doet hij graag.]
halen. Mocht dan blijken dat de wezens niet meer leven, en doodgemarteld zijn, dan zullen die wezens not amused zijn. Voor je het weet heb je de eerste interstellaire oorlog aan je broek en worden wij vernietigd alvorens onze reis in het universum begonnen is, want we staan op het punt fantastische reizen te gaan maken. Het gevaarlijke van het neerschieten van ufo’s is dat het technologie met zich meebrengt dat feitelijk nog niet op aarde mag zijn. Misschien is het al zo dat die wezens gebruik maken van telepathie en dat na ontleding de mens iets kan koppelen in je hersenen zodat gedachten lezen heel normaal wordt.
Speculatief: waar zouden ze vandaan komen? De ene exo-planeet na de andere wordt ontdekt. Zou Nasa al ontdekt hebben waar deze wezens vandaan komen en wordt het voor ons verzwegen? Kunnen die wezens communiceren met stem of telepathie? Interessant om te weten. Het schijnt dat er binnen ons zonnestelsel nog een planeet moet zijn die nog niet ontdekt is. Het zou leuk zijn als Nasa daar leven ontdekt want: a. het is dichtbij en b. dan hebben we een alternatief voor als het hierop aarde in de soep begint te lopen.
Groet, André
Door Jannie Strijk
80 jaar bevrijding. Dat is iets om even bij stil te staan. Dat dachten ze ook bij Lentis Erfgoed. Op het terrein van Dennenoord in Zuidlaren ligt een rijke geschiedenis. Over de oorlogstijd valt veel te vertellen. Eerder al werd er op het terrein een monument onthuld om de verzetsstrijders te eren. Dit jaar is er een boek uitgegeven over de mannen en vrouwen in het verzet. Ook is er een wandeling over het Dennenoordterrein uitgezet. Informatieborden vertellen het verhaal van de oorlogstijd.
Een mooi initiatief van Lentis Erfgoed. Namens Lentis Erfgoed vertelt Rense Schuurmans, historicus en oudmedewerker van Lentis, er meer over. ‘Het mooie is dat dit een initiatief in de publieke ruimte is. Daardoor is het -anders dan ons museum- open van zonsopgang tot zonsondergang. De borden met QR-codes geven je ook een audiotour. In de audiotour zijn verhalen van patiënten en personeel opgenomen. ’ Door dit soort activiteiten wordt duidelijk dat Dennenoord midden in de samenleving staat, aldus Rense. ‘Dennenoord is cultureel erfgoed met een rijke geschiedenis, maar het is geen museum.’
Op 13 april 2022 werd bij de Ontmoetingskerk een monument onthuld waarop negentien mensen met naam worden geëerd voor hun verzetsdaden op en rondom Dennenoord in Zuidlaren. Bij de onthulling werd het boek Verzet op Dennenoord tijdens de Tweede Wereldoorlog uitgegeven.
Een ander perspectief
Rense vindt het vooral interessant om een nieuw perspectief op de oorlog te werpen. Natuurlijk is er ook aandacht voor de verhalen over de bonnenroof en de verschillende onderduikverhalen. ‘Dat zijn spannende verhalen. Ik heb gesproken met mensen die betrokken waren. Ze vertelden dat ze vaak bang waren. En terecht: er hing wel wat vanaf. Je kon geëxecuteerd worden. Zij hebben hun angst overwonnen om in verzet te komen. Daar heb ik bewondering voor.’ Het zijn de verhalen die al eerder werden verteld en ook nu onderdeel uitmaken van de route.
Een hechte gemeenschap
Je kunt de oorlog vanuit verschillende perspectieven bekijken: vanuit de patiënt, de medewerker, de omgeving en de gebouwen. ‘Wat ik interessant vind is te bedenken hoe het in 1940 was vanuit verschillende invalshoeken. Als je het bekijkt vanuit het perspectief van patiënten en personeel, dan zijn dat twee verschillende werelden. In 1940 was Dennenoord een hechte leefgemeenschap. Alles gebeurde met en naast elkaar: wonen, werken en naar de kerk gaan. Het karakter van het terrein was dorps. Dit maakte het mogelijk dat Dennenoord een broeinest van verzet werd. De oorlog bond het personeel nog meer samen dan voorheen. Onderduikers vonden onderdak op het terrein. Er was een gezamenlijke vijand tegen wie het personeel streed.’
Patiënten steeds meer op zichzelf
Voor patiënten was er een tegenovergestelde beweging, ziet Rense in dossiers. Patiënten stonden voorheen al alleen, maar hadden toen de veiligheid van een vaste afdeling en vaste verpleegkundigen, vaak jaren achtereen. ‘Door de oorlog valt de cohesie weg. Het gevoel van veiligheid verdwijnt. Er kwamen en gingen vreemde mensen op de afdeling, van wie zij niet wisten dat het onderduikers waren. De patiënt komt steeds meer alleen te staan. Contact met de familie is niet mogelijk. In 1943 komen er dan ook nog eens 550 geëvacueerde patiënten uit
Rense Schuurmans
Bloemendaal bij. Er zijn overplaatsingen van het ene gebouw naar het andere. Voor patiënten die vaak jarenlang gewend waren op dezelfde afdeling met dezelfde verpleegkundigen te verblijven was dit heel ingrijpend. De paviljoens zijn overvol. Er is geen dagbesteding meer. Grondstoffen worden schaars en het aantal zieke mensen neemt toe. De stabiliteit verdween.’ Waar het personeel nog enigszins in regie was, was dat voor patiënten volstrekt onmogelijk.
‘Zij konden niet weg en het niet aangenamer voor zichzelf maken. Ze kwamen alleen te staan.’ Voor patiënten was dit een zware tijd. Zij hebben echt geleden.’ Familie hoorde vaak pas na de oorlog dat een opgenomen familielid was overleden. ‘Dat heeft wel blauwe plekken nagelaten.’
Erbij horen
Het grote verhaal achter dit verhaal is van alle tijden. Iedereen heeft een plek nodig om zich thuis te voelen.
‘Hoor je ergens bij of word je buitengesloten? Dat is ook nu nog actueel. Zijn er nu nog plekken voor mensen die niet automatisch in de pas lopen? Hoe zorgen we er nu voor dat patiënten zich niet geïsoleerd voelen? Hebben we daar goed oog voor?’ Rense vindt dat die opdracht ligt bij de Lentis als aanbieder van complexe psychiatrie.
Op het Dennenoordterrein vind je ook een monument dat gemaakt is over de helletocht die 528 patiënten van Dennenoord naar Franeker moesten afleggen omdat de gebouwen door de bezetter in beslag werden genomen. Het beeld staat sinds 27 maart 2013 op het Dennenoordterrein om aandacht te vragen voor deze tocht die onder erbarmelijke omstandigheden plaatsvond. Anita Franken tekende voor het ontwerp.
Je kunt de route lopen door de genummerde borden te volgen. Er zijn ook routes verkrijgbaar bij Zuidend (tijdens kantooruren) en bij het Museum van Lentis Erfgoed (op woensdagmiddag).
Uitgaven
• Lentis Erfgoed gaf de volgende boeken uit over de oorlogsperiode:
• Dennenoord en Franeker – De helletocht die vergeten werd - Lentis Erfgoed
• Een levend monument - Lentis Erfgoed
• Begeleidend boekje bij onthulling monument Verzet op Dennenoord tijdens de Tweede Wereldoorlog - Lentis Erfgoed
• Begeleidend boekje bij Dennenoord, Herdenking 80 jaar bevrijding - Lentis Erfgoed
• Vrouwen en mannen van het verzet; Dennenoord in WOII - Lentis Erfgoed
• Artikel Krankzinnig tijdens de bezettingstijd; het leven van de patiënten in de periode 1940-1945 - Lentis Erfgoed
• Verpleegsters in oorlogstijd - Lentis Erfgoed
• Deze boeken zijn verkrijgbaar bij Lentis Erfgoed. Je neemt contact op met Lentis Erfgoed via erfgoed@lentis.nl
Collega Nina Vollbehr cum laude gepromoveerd op onderzoek naar yoga bij depressie
Op donderdag 15 mei verdedigde collega
Nina Vollbehr haar proefschrift ‘Yoga bij depressie’. Als gezondheidszorgpsycholoog en promovendus bij Lentis en de Rijksuniversiteit Groningen, onderzocht zij de rol van mindful yoga als mogelijke aanvulling op bestaande behandelingen voor depressie.
‘Samengevat is in de onderzoeken in dit proefschrift gekeken naar het effect van mindful yoga bij depressie en daarbij is ook gekeken of mindful yoga bepaalde psychologische processen aanpakt die mogelijk een rol spelen bij depressie zoals piekeren, zelfkritiek, zelfcompassie en lichaamsbewustzijn,’ legt Nina uit.
De verdediging van Nina was onderdeel van het symposium Depressie: nieuwe inzichten en implicaties voor de praktijk. Verschillende sprekers kwamen aan het woord, zoals Ernst Koster die inging op Gent’s onderzoek naar
cognitieve training bij depressiepreventie en Janna Vrijsen, die liet zien hoe sporten als interventie ingezet kan worden.
Nina promoveerde cum laude aan de Rijksuniversiteit Groningen op haar onderzoek naar mindful yoga bij depressie.
Van harte gefeliciteerd, Nina!
Drie tamme alpaca’s brengen dierengeluk dichterbij in Hertenkamp
Door Jonny van der Schuur
Op het Dennenoordterrein zijn drie bijzondere nieuwe bewoners gearriveerd; sinds kort struinen er drie opvallend pluizige nieuwkomers rond in het hertenkamp: alpaca’s! Hun komst is meer dan alleen een schattige aanwinst. Deze alpaca’s zijn halster mak, hebben een kalm karakter en zijn speciaal geselecteerd op hun sociale vaardigheden. Ze worden stap voor stap vertrouwd gemaakt met menselijk contact, het lopen aan een halster en het verkennen van verschillende omgevingen.
Als alles goed verloopt, kunnen deze wollige wandelmaatjes straks ook bewoners bezoeken die niet (meer) zelfstandig naar het hertenkamp kunnen komen. Onder begeleiding van vrijwilligers brengen ze dan
het buitenleven naar de paviljoens.
Natuurlijk doen we alles met aandacht en in het tempo van de dieren. Geen haast, geen stress – alpaca’s zijn immers de zenmeesters van het dierenrijk. De eerste kennismakingen zijn veelbelovend: onze nieuwe bewoners voelen zich al aardig thuis en lijken vooral geïnteresseerd in mensen met wortels in hun jaszak.
Een mooie ontwikkeling in het verbinden van mens, dier en natuur op ons terrein!
Ondertekening Medezeggenschapsregeling Cliëntenraden
Door Jan Wilts, Onafhankelijk voorzitter Centrale Cliëntenraad Lentis
Op 4 juni is in de Ontmoetingskerk de Medezeggenschapsregeling Cliëntenraden ondertekend door de voorzitter van de Raad van Bestuur en de voorzitters van verschillende cliëntenraden en commissies. De regeling bestond al wel, maar dateerde uit 2015, dus het was tijd voor een update die voortvloeit uit de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen, die sinds 2018 van kracht is.
Een belangrijk moment! Hiermee is een aantal verplichtingen en verantwoordelijkheden rondom medezeggenschap formeel bekrachtigd en daarmee is de gezamenlijke visie van de Raad van Bestuur, de cliëntenraden en commissies op medezeggenschap van cliënten vastgelegd. Deze gezamenlijke visie is belangrijk, omdat hiermee is gewaarborgd dat het cliëntperspectief een belangrijke plek heeft binnen alle beslissingen die moeten worden genomen. Leidend is steeds de vraag: ‘Wat zijn de gevolgen van beslissingen voor de cliënten en hun naasten?’ De randvoorwaarden die nodig zijn voor een effectieve medezeggenschap zijn nu goed geregeld en vastgelegd in de medezeggenschapsregeling.
Dit geeft vertrouwen voor de toekomst, want dit zorgt voor een constructieve samenwerking tussen de Raad van Bestuur en cliëntenraden, waarbij er inhoud wordt gegeven aan de nieuwe kernwaarden van Lentis: Samen, Gelijkwaardig, Betrouwbaar en Lef.
Deze nieuwe kernwaarden zijn nog met potlood geschreven. Gaandeweg gaan we ontdekken of dit de uiteindelijke kernwaarden voor Lentis zijn. In de komende tijd laden en verrijken we de kernwaarden door de dialoog over de waarden te voeren, met elkaar in ons werk. Het is belangrijk dat de waarden richting kunnen geven aan belangrijke vraagstukken in de veranderopgave waar we voor staan.
Op 5 juni organiseerde Kenniscentrum Phrenos een werkconferentie over diversiteit en inclusie in de ggz. Aan het einde van deze inspirerende dag werd collega Lisette van der Meer onderscheiden met de Jaap van Weeghel Penning 2025. De jury oordeelde dat haar werk op het gebied van rehabilitatie en herstel voor mensen met ernstige psychische aandoeningen baanbrekend is. Verder vindt de jury dat Lisette met haar manier van werken met haar onderzoeksgroep GRIP de wetenschappelijke kennis, de ggz-praktijk en de ervaringen van cliënten en naasten op een unieke manier weet te verbinden. Een voorbeeld van gelijkwaardige samenwerking!
Lisette voelt zich uiteraard vereerd: ‘Deze erkenning is niet alleen waardevol voor mij persoonlijk, maar ook van grote betekenis voor de cliënten die centraal staan in mijn onderzoek: mensen die langdurig intensieve psychiatrische zorg nodig hebben. Lange tijd is deze doelgroep achtergebleven in zorg, innovatie en onderzoek. Het is veelzeggend dat thema’s als herstelgericht werken, identiteitsherstel, samenwerking in de triade en autonomie nu ook voor deze groep nadrukkelijker op de agenda staan. Deze prijs laat zien dat er steeds meer ruimte ontstaat in het denken over herstel en inclusie in de ggz.’
Gefeliciteerd met deze kroon op je werk, Lisette! Wij zijn trots!
Wil je meer weten over het onderzoek waar Lisette en collega’s aan werken? Kijk op www.gripresearch.nl
