CRISISMANAGEMENT bij psychische ‘toestanden’
Tips van een insider
Een tegenprestatie (weer eens iets anders dan een bloemetje) voor medewerkers van politie, ambulance, doktersdienst en brandweer.
Een kat in nood maakt rare sprongen,
een mens in de knel ook.
Wie zich extreem bedreigd en onveilig voelt …
• Beschikt over super-alerte zintuigen.
Hij/zij hoort, ziet, voelt, ervaart meer dan gemiddeld. Dat IS zo en zijn niet allemaal ‘waandenkbeelden’.
• Reageert primair op intuïtie en emoties. Niet op rede en ‘gezond verstand’.
• Mist oriëntatie, overzicht en relativeringsvermogen.
‘Overleven’ focust, maar geeft ook een tunnelvisie.
• ‘Vergeet’ aangepast sociaal gedrag of is het daadwerkelijk vergeten (dementie).
Valt makkelijk terug in oude patronen, bij voorbeeld de moedertaal (Gronings of Farsi of ... ), vertrouwde (dis)functionele overlevingsstrategieën, handelen in plaats van luisteren of nadenken.
• Reageert ‘anders’ dan voorspelbaar en logisch.
Hij/zij zit namelijk in een andere beleving van de werkelijkheid.
Al dan niet versterkt door middelengebruik.
Rekening houdend met deze factoren, is het de moeite waard om op de hierna volgende punten te letten.
18 tips en aandachtspunten
Geef nooit systeemantwoorden op leefwereldvragen !
Dat schept afstand en weerstand.
Kom niet met wetten, regels en vergunningen, maar probeer de medemenselijke verbinding.
Contacttaal! Hoeveel decibel geluidsoverlast je produceert, is geen argument. Dat de baby van de buren niet kan slapen, doet het beter.
Pas op met impliciete waardeoordelen (inclusief medische diagnostiek) over patiënt en/of zijn leefsituatie. Benoemen wat je ziet is prima, maar laat het commentaar achterwege.
De ‘patiënt’ weet ergens ook wel dat ie in een chaoshuis woont of dat zijn werkelijkheid niet spoort. Dat hoef je er niet in te wrijven.
Met name bij ouderen: pas je tempo aan. Houd er rekening
mee dat iemand doof, blind of gewoon langzaam kan zijn.
Praat met de ‘burger in staat van verwarring’, niet over.
Dat werkt vervreemdend.
Wees open en eerlijk . Maar blijf bij jezelf en oordeel niet over de beleving van de ander.
Dat is grensoverschrijdend denken en kan als bijzonder agressief beleefd worden. ‘Ik begrijp precies wat je bedoeld’ is behalve onzin ook een brug te ver.
Ga de strijd niet aan. Judo-en en mee-bewegen zijn
slimmere strategieën.
Maar trek wel grenzen aan je eigen kant. Consequent en super duidelijk.
Dat geeft houvast in een grenzeloze wereld. Teveel begrip komt over als onverschilligheid.
Zeg wat je doet, maar vraag niet voortdurend om toestemming. Dat verwart iemand die toch al verzuipt in onzekerheid en molt je ‘autoriteit’.
Bij protest, goed luisteren en jouw kant van de zaak uitleggen. Zo mogelijk ‘polderen’ en onderhandelen, zodat iemand de kans krijgt om zich bij ‘het plan van handelen’ aan te sluiten en zich de eigen situatie weer een beetje toe te eigenen.
Vraag de ‘patiënt’ vaak en veel om advies en activiteiten.
Dat voorkomt de slachtofferrol. Houd hem bij de les en betrokken.
‘Wat zou jij doen als je in mijn schoenen stond?’
‘Heb je dit eerder meegemaakt en wat heeft toen geholpen?’ ‘Heb je de hond al eten gegeven?’
Stapel geen chaos op chaos. Betrek niet meer mensen/ instanties dan strikt noodzakelijk. Een invasie bedreigt het territorium/de persoonlijke leefsfeer en jaagt iemand in de verdediging. Overkill is dodelijk!
Maar angst is besmettelijk . Dus zorg voor eigen (gevoel van) zekerheid en veilige werkomstandigheden.
Je roept op wat je zelf investeert. Woede, angst, afkeer, onzekerheid... je krijgt het in driedubbele dosis terug. Dus als je het voelt, doe er iets aan of benoem het eerlijk aan je eigen kant. Dat werkt ontwapenend.
Een cri sis vraagt om handelen, niet om behandelen .
Een crisis is een situatie die je samen moet overbruggen.
Oplossen is niet aan de orde. Dat komt later wel, als alles weer in perspectief te zien is.
‘Wat heb je nu nodig?’
‘Hoe komen we van vandaag naar morgen zonder schade en overdreven risico’s?’
‘Hoe garanderen we ieders veiligheid?’
Zoek contact met de ‘patiënt’ via ‘ bekende neuzen ’.
Wat wil iemand zelf? Is er een crisiskaartje? Is de
betrokkene al bekend in hulpland?
Vraag familie of ‘belangrijke anderen’ om contact te leggen als het jou niet lukt.
Aandacht voor eventuele (somatische) oorzaken en risico’s . Middelengebruik, handicap, beperkingen, trauma’s, andere meespelende factoren in de leefomgeving?
Doe niet zelf wat een ander beter kan. Als je anderen
inschakelt: warme overdracht!
Laat iemand na een crisisincident nooit achter zonder direct noodcontact en afspraak voor morgen . Dat geldt ook voor de omstanders/leefomgeving. Meestal hoeft het aanbod van direct bereikbaar noodcontact niet gebruikt te worden, OMDAT
Sla al deze ‘tips en aandachtspunten’ over als je zelf voelt, merkt, ziet dat je het deze keer bij deze persoon in deze situatie net anders moet aanpakken. Vertrouw eigen ervaring en intuïtie en vaar niet blind op welke adviezen dan ook. ‘Het kan verkeren’, zei Bredero. Mensen zijn mensen, geen ‘problematiek op pootjes’. Overleggen met en raad vragen aan teamgenoten en andere collega’s is ‘met stip’ een verstandig idee. Als er de ruimte voor is en anders de volgende dag.
Marlieke
- expert in het maken en overleven van ‘toestanden’
- bruikbaar burger Groningen
- stafmedewerker Empowerment bij LENTIS
