Mediatietherapie ouderbegeleiding op gedragstherapeutische principes
Voor u ligt de cliĂŤntenfolder ‘Mediatietherapie’. Deze folder geeft u informatie en uitleg over (een deel van) de behandeling van uw kind. De behandelaar van wie u deze folder heeft gekregen, heeft u het advies gegeven om met behulp van mediatietherapie te gaan werken aan de problemen van uw kind. Hierbij maakt de behandelaar gebruik van gedragstherapeutische principes. Wat is gedragstherapie? Wat houdt mediatie in? En waarom is er mediatietherapie als uw kind een probleem heeft? Via deze folder informeren we u over gedragstherapie en het nut van mediatietherapie. Als u na het lezen van deze brochure vragen heeft, dan kunt u daarmee altijd terecht bij uw behandelaar.
Wat is gedragstherapie? De gedragstherapie is een vorm van hulpverlening die ervan uit gaat dat we de dingen die we doen (oftewel, het gedrag dat we laten zien) bewust en onbewust leren van onze omgeving. Deze omgeving wordt gevormd door ouders en andere familieleden, maar ook buurtgenootjes, vriendjes en mensen op school zijn voor een kind ‘de omgeving’. Het aanleren van gedrag uit deze omgeving gebeurt bedoeld en onbedoeld. Een voorbeeld om dit duidelijk te maken. Nienke van 7 zit aan tafel met haar ouders en broer Erik van 10. Erik vertelt over de schooldag, hij heeft een 8 gehaald op geschiedenis. Zijn ouders prijzen hem voor dit goede cijfer. Terwijl hij aan het vertellen is wordt hij enthousiast en vergeet om zijn mond leeg te eten. Moeder zegt tegen hem: ‘Erik, het is fijn dat het zo goed gaat op school, als je mond leeg is mag je er verder over vertellen.’ Erik wordt boos, hij begint te mopperen en wil van tafel lopen. Moeder zegt hem: ‘Toe, je hoeft niet weg te lopen, je eten is nog niet op en je verhaal nog niet klaar, blijf even zitten en vertel verder.’ Waarop Erik mopperend, pratend door eet. Vader zegt nogmaals dat het leuk is dat hij zo goed is in geschiedenis. De ouders uit dit voorbeeld hebben geprobeerd om Erik en Nienke te leren dat je pas praat als je mond leeg is. Waarschijnlijk hebben ze Erik en Nienke ook willen leren dat goede cijfers halen op school belangrijk is. Beide zijn vormen van ‘bedoeld leren’. Door de reactie op het dreigement van Erik om van tafel te lopen, zou het kunnen dat ze ook aan Erik en Nienke geleerd hebben dat je door boos te zijn en weg te willen lopen, de aandacht van het ‘met volle mond praten’ afhaalt. Dit zullen hun ouders vast niet bedoeld hebben. Dit is een voorbeeld van ‘onbedoeld leren’.
3
In de gedragstherapie wordt er dus gebruik gemaakt van deze vormen van leren. Er wordt geprobeerd om nieuw, gewenst gedrag aan te leren door op gedrag anders te reageren. De 3 belangrijkste manieren hiervoor zijn: ›› het belonen van gewenst gedrag ›› het negeren van ongewenst gedrag ›› het bestraffen van ongewenst gedrag. Verderop in deze folder gaan we dieper in op de verschillende manieren om gedrag te corrigeren. Daarnaast kan de omgeving ook preventieve maatregelingen treffen door gewenst gedrag bij het kind zoveel mogelijk uit te lokken. De belangrijkste preventieve maatregelingen voor gewenst gedrag zijn: 1. structuur in tijd en ruimte 2. regels en afspraken 3. gepaste communicatie.
Waarom mediatietherapie? Uit onderzoek blijkt dat mediatietherapie bij kinderen (4-12 jaar) met gedragsproblemen, ADHD en/of autismespectrumstoornissen de evidenced behandeling is. Ouders hebben de grootste beïnvloeding/ controle op het gedrag van kinderen. Ouders worden tijdens de mediatietherapie gezien als coach/behandelaar van het kind. De behandelaar van Jonx werkt via de ouders (mediatoren) om het gedrag van het kind te beïnvloeden.
Ouders worden tijdens de mediatietherapie gezien als coach/ behandelaar van het kind. 4
Hoe werkt het? Er zijn verschillende manieren om gedrag bij kinderen aan en af te leren, waarvan zonet de belangrijkste al even genoemd werden. Het is vaak verleidelijk om bij gedragsproblemen terug te grijpen op straf. Echter, bij mediatietherapie richten we ons erop om de positieve, gedragsstimulerende manieren van leren te gebruiken, omdat dit effectiever is. Later kan dan eventueel nog gebruik gemaakt worden van straf. Hieronder zullen we de verschillende manieren kort toelichten. Uiteraard spreekt uw behandelaar deze vormen ook met u door. Aanleren van gedrag: 1. Bekrachtiging 2. Shaping 3. Puntensysteem 4. Stimulus controle
Afleren van gedrag: 1. Uitdoving 2. Overcorrectie 3. Boete 4. Time out (afzondering)
Aanleren van gedrag Als we nieuw gedrag bij kinderen willen aanleren is bekrachtiging de meest belangrijke vaardigheid. Positief, gewenst gedrag wordt beloond op verschillende manieren, waardoor het kind dit gedrag vaker laat zien. Hierdoor laat het kind automatisch minder negatief gedrag zien. Want toename van positief gedrag gaat in de regel samen met afname van negatief gedrag. De beloning kan van alles zijn; een glimlach, knuffel, compliment, stickers, spelletje, speeltje of iets anders. Shaping is Engels voor ‘vormen’. Het is een speciale manier van bekrachtiging, waarbij het gewenste gedrag stapsgewijs aangeleerd wordt. Dit doe je door alle gedragingen die lijken op, of onderdeel zijn van het gewenste gedrag te belonen.
5
Een puntensysteem is een manier waarbij je voor elk gewenst gedrag punten geeft aan het kind, die deze punten later in kan wisselen tegen leuke beloningen. Het is hierbij belangrijk korte en lange termijn beloningen aan te bieden, zodat de motivatie steeds aanwezig blijft. Stimuluscontrole helpt het kind om gewenst gedrag te koppelen aan een bepaalde situatie. Zo is hard praten op het schoolplein geen probleem, maar in de klas is het niet gewenst. Hierbij moet het gewenste gedrag in de passende omgeving (het schoolplein) beloond worden en in een niet passende omgeving (het klaslokaal) genegeerd worden.
Afleren van gedrag Negeren of afleren van ongewenst gedrag kan allereerst worden bereikt door het te negeren. Doordat het kind geen bekrachtiging voor het ongewenste gedrag krijgt, zal het gedrag afzwakken. Aandacht geven aan je kind, dus ook mopperen, waarschuwen, boos kijken en dergelijke, is een vorm van aandacht waarmee je vaak onbedoeld gedrag bij je kind in stand houdt. Het is belangrijk om tegelijk met het negeren van ongewenst gedrag het gewenste gedrag zoveel mogelijk te belonen. Alleen negeren geeft vaak geen snelle resultaten. In het begin zal het probleemgedrag soms wat toenemen. Overcorrectie is onmiddellijk van het kind het gewenste gedrag verlangen als deze ongewenst gedrag laat zien. Bij het vertonen van het gewenste gedrag dient het kind gelijk weer positief beloond te worden. Het is een techniek om onacceptabel gedrag onmiddellijk om te zetten in gewenst gedrag. Boete is een andere techniek om ongewenst gedrag te laten afzwakken. Het kind kan als straf de beloning onthouden worden. Time out of afzondering kan gebruikt worden als het probleemgedrag niet genegeerd kan worden en ook niet be誰nvloedbaar lijkt te zijn door overcorrectie of boete. Hierbij kunt u denken aan driftbuien waarbij het kind op een neutrale en zakelijke manier kort op de gang wordt gezet.
6
Behandeling op maat De bovenstaande manieren om gedrag aan en af te leren worden in samenspraak met u toegepast om de problemen waarvoor uw kind is aangemeld te beĂŻnvloeden. Deze 8 technieken vragen uiteraard nadere toelichting en moeten zo goed mogelijk aansluiten bij uw thuissituatie en uw opvoedingsstijl. Daarom wordt er in de behandeling regelmatig stil gestaan bij uw doelen, uw wensen en de bijpassende manieren om deze te bereiken. U krijgt tips en adviezen nadat samen met u is uitgezocht wat u het liefst zou veranderen aan het probleemgedrag en hoe het gewenste gedrag er uit zou moeten zien. In samenwerking met de therapeut bepaalt u wat uw doelen zijn en u bepaalt wanneer u deze behaald heeft en de behandeling beĂŤindigd kan worden.
Tot slot Met deze folder is geprobeerd om u duidelijkheid te geven over het nut van gedragstherapie en mediatietherapie en de wijze waarop dit plaatsvindt. Wij hopen dat dat gelukt is. Aanvullende vragen of opmerkingen kunt u met uw behandelaar bespreken.
Het is belangrijk om tegelijk met het negeren van ongewenst gedrag het gewenste gedrag zoveel mogelijk te belonen. 7
Handige website met ervaringsverhalen en tips kijk op www.jonx.nl
Contactgegevens Jonx Groningen Laan Corpus den Hoorn 102-2 9728 JR Groningen Postbus 86 9700 AB Groningen Telefoon 050 – 522 32 90 Fax 050 – 522 38 90 afsprakenjonxgroningen@lentis.nl
Jonx Winschoten Mr. D.U. Stikkerlaan 1 9675 AA Winschoten Postbus 286 9670 AG Winschoten Telefoon 0597 – 45 63 00 Fax 0597 – 45 62 20 afsprakenjonxwinschoten@lentis.nl
Jonx Delfzijl Jachtlaan 52 9934 JD Delfzijl Postbus 281 9930 AG Delfzijl Telefoon 0596 – 64 91 03 Fax 0596 – 64 92 00 afsprakenjonxdelfzijl@lentis.nl
Jonx Veendam (spreekuurlocatie) Gebouw Veencompas Jan Salwaplein 3 9641 LN Veendam Telefoon 0598 – 42 71 20 Fax 0598 – 42 71 40 afsprakenjonxhoogezand@lentis.nl
Jonx Hoogezand-Sappemeer Industrieweg 33 9601 LJ Hoogezand Telefoon 0598 – 42 71 20 Fax 0598 – 42 71 40 afsprakenjonxhoogezand@lentis.nl
J 0035 | 01-2016
Jonx Stadskanaal Semmelweislaan 4 9501 HS Stadskanaal Postbus 30 9500 AA Stadskanaal Telefoon 0599 – 69 21 47 Fax 0599 – 69 22 00 afsprakenjonxstadskanaal@lentis.nl
Onze vestigingen zijn elke werkdag geopend van 08.30 uur tot 17.00 uur. Het is ook mogelijk om een afspraak te maken buiten kantooruren. Vraag naar de mogelijkheden bij het secretariaat. Het centrale telefoonnummer van Jonx Ambulant is 0597 – 45 63 60. © Jonx|Lentis, 2016 Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.
Vormgeving Dorèl Extra Bold