Praca

ELEMENTY IDENTYFIKACJI WIZUALNEJ FESTIWALU MUZYKI ROCKOWEJ W JAROCINIE

PRACA LICENCJACKA KATARZYNA LEGUTKO INSTYTUT SZTUKI PWSZ W TARNOWIE

1

Elementy identyfikacji wizualnej festiwalu muzyki rockowej w Jarocinie Praca dyplomowa – licencjacka

Katarzyna Legutko Instytut Sztuki Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie Kierunek grafika Pracownia grafiki reklamowej Promotor: dr Bartłomiej Bałut Recenzent: dr Przemysław Pokrywka Tarnów 2017

rysunek tuszem 21 x 29 cm

Podziękowanie Serdecznie dziękuję wszystkim pedagogom Instytutu Sztuki pwsz w Tarnowie, a w szczególności promotorowi mojej pracy –

Panu Doktorowi Bartłomiejowi Bałutowi, za przekazaną wiedzę, cenne wskazówki oraz życzliwość.

SPIS TREŚCI Wstęp – wybór tematu ..............................................................9 O plakatach – „wolność kocham i rozumiem”............................12 O reklamie, czyli „na co komu dziś wczorajsza ulotka?”.............25 Ile jest miejsca na artystę, w projektancie?................................37 Źródła, spis ilustracji .................................................................38

6

rysunek tuszem 21 x 29 cm 7

“The design proces at its best, integrates the aspirations of art, science, and culture” „Proces projetowania w swojej najlepszej formie, łączy dążenia sztuki, nauki i kultury.”

Jeff Smith

rysunek akrylem 50 x 70 cm

8

Wstęp – wybór tematu „Wolność artysty wynika z twórczego sprzeciwu – będącego darem lub przekleństwem – wobec wszystkiego, co kształtuje życie człowieka. Jest to wolność dająca prawo do formułowania poglądów na wszelkie tematy. Artysta – na fali energii człowieka wolnego – przygląda się krytycznie światu i podważa rzeczy, które innym wydają się oczywiste lub objawione. Artyści nie pozwalają stłumić w sobie wolności do samostanowienia.”

1

Wewnętrzna wolność oraz głęboka potrzeba afirmacji buntu wobec rzeczywistości, to geneza festiwalu w Jarocinie, a dla mnie źródło inspiracji oraz fundamentalna wartość sztuki. „Proces projetowania w swojej najlepszej formie, łączy dążenia sztuki, nauki i kultury.”

Pretekstem do wyeksponowania fragmentu mojego twórczego temperamentu, stała się muzyka, której słucham i z którą się utożsamiam.

Tak zrodził się pomysł stworzenia wyróżniających się, świeżych, charakterystycznych elementów promujących festiwal w Jarocinie. Najstarszy rockowy festiwal w Polsce zasługuje na nowe, wyraziste rozwiązania graficzne, a także uszanowanie niemal pięćdziesięcioletniej tradycji polskiej sceny muzyki alternatywnej.

Ważnym zagadnieniem w trakcie rozważań nad zakresem moich działań, stało się wygospodarowanie przestrzeni dla indywidualnej

rysunek tuszem 21 x 29 cm

Wykreowanie i integracja współczesnego oraz

twórczej wypowiedzi. Szukałam więc obszaru,

historycznego wizerunku festiwalu, to wyzwanie,

który pozwoli mi na zaprezentowanie i konso-

które doskonale wpisało się w moją potrzebę

lidację artystycznych i projektowych umiejęt-

emfazy artystycznej ekspresji w ramach projek-

ności. Obca jest mi bowiem wyłącznie tech-

towej dyscypliny. Działając w tych dwóch

niczna, rzemieślnicza praca nad zadaniem. Nie

płaszczyznach zwracałam uwagę na spójność

mogłam zatem podjąć przypadkowego tematu

całości projektu oraz konstruktywną korelację

i zrealizować go bez charakterystycznej dla

sztuki i designu.

mnie emocjonalności.

1. Mocak FORUM nr 2/2013 Wolność i swoboda, Anna Maria Potocka, Wolność w sztuce

9

Plakat do utworu „Kocham wolność” – Chłopcy z Placu Broni, 1990, autor tekstu: Bogdan Łyszkiewicz

10

Plakat do utworu „Szare miraże” – Mannam, 1980, autor tekstu: Olga Jackowska

11

O plakatach – „wolność kocham i rozumiem” Plakat to najbardziej autonomiczna część reklamy wizualnej. Przez lata ten skrawek przestrzeni był i pozostał polem bitwy – o uwagę odbiorcy, o miejsce na autorski komentarz, o rys artystyczny, wreszcie o jasny, zunifikowany komunikat. Trudno szukać formy graficznej, pozwalającej na taką swobodę i niezwykłe spotkanie w przestrzeni obraz – słowo. Do tego samego rejonu twórczych poszukiwań i interpretacji liryki, należy muzyka, czy dokładniej piosenka/hymn. Zauważyłam, że tak jak plakat jest spotkaniem słowa i obrazu, tak piosenka jest spotkaniem tekstu i dźwięku (melodii).

W moich pracach skierowałam uwagę na interesujący mnie problem doświadczeń synestetycznych.

Czy można usłyszeć obrazy i zobaczyć muzykę?

Tworząc serię rysunków (szkiców do plakatów) podjęłam próbę zamknięcia w formacie papieru – słowa, obrazu i dźwięku. Usiłując tym samym postawić znak równości między plakatem, a piosenką, między dźwiękiem, a plamą…

Miałam na celu wywołanie w sobie oraz w odbiorcy stanu, w którym doświadczenia jednego zmysłu (słuchu/wzroku), przywołują również wrażenia charakterystyczne dla pozostałych receptorów.

Intuicyjnie wyczuwaną emocjonalność brzmienia przekładałam na ekspansję plamy i śladu narzędzia na płaszczyznę.

Posługiwałam się wyłącznie czarną farbą, tuszem i węglem, celowo pomijając i unikając dodatkowego znaczenia, funkcji oraz oddziaływania barw.

Powyższe działania były najbardziej wyzwalającą częścią projektu, rodzajem egzaltacji przeniesionej na papier.

12

rysunek akrylem 20 x 30 cm

Na charakter powstałych form miało również wpływ moje zainteresowanie sztuką informel, abstrakcją niegeometryczną oraz malarstwem materii. Fascynuje mnie swoboda Jacksona Pollock’a, trafność gestu Antoniego Tapiesa, przejmujące czernie Pierre’a Soulages’a , sugestywne plamy Davida Lyncha, ekspresja Roberta Motherwell’a... „Inspiracja istnieje, ale musi zastać cię przy pracy” w słowach Pablo Picasso doszukuję się sensu istnienia twórczego natchnienia. Wkraczając w działanie, znajdując się w środku procesu, dopuszczając się eksperymentu, wychodzimy z ram – wykreowanych świadomie, w umyśle – obrazów i form.

1. Antoni Tapies

Sztuka w momencie wejścia na ścieżkę konceptualną, zyskała status idei. Odejście od form przedstawiających, zwróciło uwagę na proces, będący w całości zapisem myśli, bądź stanowiący empiryczne źródło koncepcji.

2. Pierre Soulages

3. Jackson Pollock

13

Powstałe prace, w całości lub we fragmentach, wykorzystałam we wszystkich elementach mojego założenia projektowego.

Do interpretacji w przestrzeni „obraz – słowo” – wybrałam dziwięć piosenek. Utworów szczególnie mi bliskich. Każdy z nich zawiera pewne uniwersalne treści egzystencjalne oraz wyraz polityczno – społecznego stanowiska. Wszystkie razem są synonimem epoki. Przedstawiają najważniejsze tendencje kultury polskiej lat 80 – tych – kryzys wartości, symboliczny opór, antysystemowy bunt, alternatywę. Ponadczasowość przywoływanych przeze mnie tekstów jednocześnie zachwyca i niepokoi…

Plakaty, dedykuję jarocińskiej publiczności, autorom i wykonawcom, po których muzykę sięgnęłam, ale również sobie. Ta część pracy to bardzo osobisty komentarz rzeczywistości, obnażenie przekonań, przejaw twórczych inspiracji. Ekwiwalentem sceny, mikrofonu, brzmienia, performance’u, jest pędzel, farba, płaszczyzna, typografia, kompozycja umieszczone w miejskiej przestrzeni.

4. David Lynch

14

5. Robert Motherwell

Plakat do utworu „Hej, czy nie wiecie” – Kult, 1987, autor tekstu: Kazik Staszewski

15

Plakat do utworu „To co czujesz – to co wiesz” – Brygada Kryzys, 1982, autor tekstu: Robert Brylewski

16

Plakat do utworu „Nie pytaj o Polskę” – Dezerter, 1986, autor tekstu: Grzegorz Ciechowski

Plakat do utworu „Prawo do bycia idiotą” – Dezerter, 2010, autor tekstu: Robert Matera

wymiary 50 x 150 cm

wymiary 50 x 150 cm

17

18

19

Plakat do utworu „Kto ?” – Dezerter, 1987, autor tekstu: Grzegorz Ciechowski

20

Plakat do utworu „A ja żyję” – Defekt Muzgó, 1991, autor tekstu: Tomek Wojnar

21

Plakat do utworu „Wieża Radości, wieża samotności” – Sztywny Pal Azji, 1987, autor tekstu: Leszek Nowak

22

Plakat do utworu „Dorosłe dzieci” – Turbo, 1982, autor tekstu: Andrzej Sobczak

23

rysunek akrylem 20 x 40 cm

“Design can be art. Design can be aesthetics. Design is so simple, that’s why it is so complicated” „Projektowanie może być sztuką. Projektowanie może być estetyką. Projektowanie jest tak proste, dlatego właśnie jest skomplikowane.”

Paul Rand

24

O reklamie, czyli „na co komu dziś wczorajsza ulotka?”

Trudno wyobrazić sobie ważne, współczesne

Na stronie www nie ma miejsca na nudę

wydarzenie, które nie posiada reprezentacji

i „martwe” obrazy. Użytkownicy uodpornili się

w przestrzeni cyfrowej. Intensywna i wyrazi-

przez lata na drętwe komunikaty, nieruchome

sta obecność w Internecie, warunkuje sukces

logotypy umieszczone zwykle w tym samym

kampanii reklamowych przedsiębiorstw, produk-

miejscu na ekranie, dużą ilość fotograficznego

tów i eventów. Plakat markuje i zwraca uwagę

materiału. W podstronach i wpisach zamieściłam

odbiorcy, ale szczegółowych informacji udziela

wideoklipy zespołów, które biorą udział w tego-

mu komunikat w sieci. Kreując wizerunek dla

rocznej edycji oraz filmy dokumentalne opowiada-

Jarocina, postawiłam na prostotę, konkret, surowe,

jące historię jarocińskiej sceny.

zdecydowane, czasami nieco „dzikie” rozwiązania.

Bazując na własnych doświadczeniach, jako

Zrezygnowałam z tworzenia drobnych elementów

projektant dążyłam do stworzenia żywego logo-

akcydensowych – np. ulotek, programów, biletów,

typu, który mógłby podlegać delikatnym zmianom

identyfikatorów czy gadżetów. Priorytetem stała

oraz animacji, zachowując swoją rozpoznawalność.

się dla mnie funkcjonalna strona www, zastępu-

Pracując nad znakiem, wprowadziłam akcent kolo-

jąca tradycyjną ulotkę, responsywna – umożli-

rystyczny – żółtą linię. Owa linia przecina napis,

wiająca wyświetlanie na urządzeniach mobilnych

nawiązując do uderzenia gromu, przeszywającego

– listy koncertów, planu miasteczka, odtwarzanie

dźwięku, błysku światła…

ulubionych utworów.

25

Jednocześnie symbolicznie dzieli Jarocin na „stary” i „nowy” (w 2005 roku festiwal powrócił po niemal 10 latach przerwy). Reaktywowany festiwal, to ta sama energia, rockowy duch, a wśród publiczności kolejne pokolenie fanów.

Cięcie napisu (nie zawsze w ten sam sposób), dało mi także możliwość lekkiej, ale zauważalnej metamorfozy logo, animacji oraz wykorzystania w ruchomym banerze internetowym.

Wybrana barwa żółta, kojarzy się z ostrzeżeniem, zwróceniem szczególnej uwagi, niesie energię, a w połączeniu z czernią tworzy najsilniejszy kontrast, który momentami atakuje i ma w sobie rodzaj agresywnego komunikatu. Dlatego też, kolor ten jest leitmotivem całości.

W każdym zaprojektowanym przeze mnie elemencie identyfikacji wizualnej, użyłam bezszeryfowego, jednoelementowego, proporcjonalnego, grotesku – Helvetiki Neue. To krój pisma, który świetnie wpisuje się w pożądaną przeze mnie przejrzystość i siłę. Font w logotypie występuje w odmianie Condensed Black. Litery wypełnione są rysunkową teksturą. Niektóre zostały swobodnie pościnane (pod różnymi kątami), na rzecz lepszego kształtu i dynamiki konturu znaku.

Afisz oraz banery w założeniu stanowić mają informacyjne dopełnienie swobodnych, artystycnych plakatów, nie konkurując, a współistniejąc i uzupełniając treść. Umieszczone w miejskiej dżungli powinny zwracać na siebie uwagę, występując swobodnie w różnych konfiguracjach, mocno zapadając w pamięć.

rysunek akrylem 15 x 50 cm 26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

“I begin with an idea, and then it becomes something else” „Zaczynam z pomysłem, a później staje się on czymś innym.”

Pablo Picasso

rysunek węglem, fragment 20 x 50 cm

36

Ile jest miejsca na artystę w projektancie? „Grafika taka, jaką ja uprawiam, to sztuka usługowa, jak to kiedyś powiedziałem: ja jestem grafik, co nosi meble, bo kiedy przychodzi klient i mówi: zanieś pan te meble, to ja zanoszę”.

Tak, w żartobliwy sposób, Henryk Tomaszewski podsumował istotę projektowych zmagań.

Najważniejszym w całym procesie staje się odbiorca graficznego komunikatu. Wiedząc z kim się komunikujemy, szukamy języka/ skutecznych środków wypowiedzi. Nie zawsze przy okazji mamy możliwość na szczyptę autorskiego komentarza. Mimo to w dobrym designie najczęściej usatysfakcjonowane pozostają obie strony wizualnego dialogu – grafik, projektant i użytkownik – odbiorca.

Wyzwaniem dla artysty jest nienachalne i bardzo elastyczne przemycanie fragmentu twórczej ekspresji do utrzymanej w dyscyplinie, klarownej w charakterze i dobrze sformułowanej treści problemu.

W ramach prezentowanej pracy licencjackiej, poniekąd sama stałam się częścią grupy docelowej odbiorców mojego projektu. Nie jest mi obca festiwalowa atmosfera, charakter towarzyszący temu rodzajowi muzyki oraz potrzeby koncertowej publiczności. Realizując założenia – połączenia funkcji reklamowej oraz własnej estetyki – szukałam kompromisu i harmonii.

37

Źródła, spis ilustracji W kolejności wystąpienia w tekście: 1. Jeff Smith / azquotes.com 2. Mocak FORUM nr 2/2013 Wolność i swoboda, Anna Maria Potocka, Wolność w sztuce 3. Pablo Picasso / theartstory.org 4. Paul Rand / paul-rand.com 5. Henryk Tomaszewski / wikipedia.com

Spis ilustracji: 1. Antoni Tapies, AT, 1985 / galeriebeaumont.com 2. Pierre Soulages, Bez tytułu, 1956 / sixthfingermagazine.com 3. Jackson Pollock, A Collection Survey, 1934–1954 / moma.org 4. David Lynch, Rain, 2005 / davidlynch.de 5. Robert Motherwell, Automatism B, 1965-66 / cavetocanvas.com

38