Leadership A Yau 2 Ga Afrilu 2018

02.4.18

AyAU LITININ

LEADERSHIP Don Allah Da Kishin Qasa

JARIDAR HAUSA MAI FITOWA KULLUM TA FARKO A NIJERIYA

www.leadershipayau.com Leadership A Yau

2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

LeadershipAyau

No: 116

N150

EASTER: Buhari Da Jonathan Sun Taya Kirista Murna Daga Bello Hamza

Shugaba Muhammadu Buhari ya yi kira ga Kiritoci da sauran ‘yan Nijeriya dasu yi amfani da nan wannna lokaci na bukin Insta domin adduar zaman lafiya da qaruwar tattalin arziqin qasa.

Shugaban ya yi wannan bayani ne a cikin sakonsa na bukin Insta ranar Alhamis,

ya kuma buqaci ‘yan Nijeriya su yi koyi da karantarwar Yesu Almasihu wajen fita daga matsaloli irin su kalaman vatanci da cin hanci da rashawa da qabilanci da kuma ta’addanci.

Ya kuma yaba wa waxanda suka fahinci qoqarin gwamnati na kawo qarshen yaxuwar rikice rikice a tsakanin al’umma, da kuma qoqarin

gwamnati na maganin ta’addanci da kashe kashen rayukar jama’a, da kuma qoqarinmu na haxa kan qasa da farfaxo da tattalin arziqin qasar nan da samar da aiyukan yi ga ‘yan qasa, ya kuma yi kira ga ‘yan Nijeriya dasu rungumi makwaftansu da kuma zama lafiya da kowa” “Muna kira ga ‘yan Nijeriya masu bin

doka da oda dasu ci gaba da qoqarin samar da zaman lafiya da adalci a wanna qasa tamu, muna kuma sanar da qudurinmu na qalubalantar masu neman amfani da siyasa wajen dagula harkar tsaron da muke ciki a qasar nan” inji shi.

An Sace Amarya Da Mutum 10 A Kaduna

>Ci gaba a shafi na 2

4

• Wasu daga cikin sojojin Sama waxanda suke yaqar Boko Haram a yankin Arewa Maso Gabas, suna cin abincin bukin EASTER, wanda Shugaban Rundunar Sojin Sama ya shirya musu jiya a Sansaninsu dake Yola, jihar Adamawa

Sarkin Haxeja Ya Raba Jadawalin Varayi: Secondus Zai Kai Minista Kotu Zakkar Miliyan 12 > Shafi na 5

> Shafi na 2

2 RAHOTO

A Yau

Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

EASTER: Buhari Da Jonathan Sun Taya Kirista Murna Daga Umar A Hunkuyi

Shugaba Buhari ya kuma ce, tsare tsaren gwamnatinsa a cikin shekaru 3 da suka wuce sun taimaka wajen rage farashin kuxin abinci an kuma gyara hanyoyi da farfaxo da hanyoyin jirage da samar da wutar lantarki abin daya sanya a halin yanzu masu zuba jari ke rubibin shigowa qasar nan domin gudanar da harkokin kasuwancin su.

“A halin yanzu muna qara qaimin ganin mun buqasa tattalin arziqin jama’armu za kuma mu qara havvaka harkokin rayuwar jama’armu a cikin shekaru masu zuwa” “Muna godiya kwarai da dawo war ‘yan makaranta Dapchi da suka yi kwanaki 30 a hanun waxanda suka sace su, a halin yanzu suna nan tare da iyalansu cikin aminci” inji shi.

Ya kuma bayar da tabbacin cewa, dukkan ‘yan matan har •Sanata Shehu Sani. Shugaban Qasa Muhammadu Buhari da na makarantar CHIBOK Nijeriya na yanzu da masu ranar Asabar, ya buqaci ‘yan da suke hannun ‘yan ta’adda zuwa zasu yi alfahar dasu Nijeriya su qara qaimi wajen zasu dawo wajen iyalansu ba kamar dai yadda Yesu addu’a ganin an samu sauqi tare da wani sharaxi ba, ya Almasihu ya yi haqurin yi daga Allah na kawo qarshen kahsen rayukan kuma buqaci ‘yan Nijeriya shekaru 2000 da suka wuce kasha dasu ci gaba da addu’o’in abin da kuma ke qarfafa mutane, ya qara da cewa, dukk ganin sun dawo lafiya cikin mutane har zuwa wannan da hangen matsalolin da ake zamanin. gani a qasar nan tashin Yesu qoshin lafiya.

“Mu na kira ga ‘yanuwanmu Almasihu daga matattatu ya Shugaban qasar ya kuma yi kira ga ‘yan siyasa dasu maza da mata Kiristoci dasu na bayar da qarfin gwiwar kauce wa harkoki da zai yi bukin Ista cikin tsanaki da cewar harkokin qasar nan haifar da tashin hankali ya kwanciyar hankali, a kuma zai dawo a kan hanya, yan kuma vata mutumcin qasar yi tunani na sadakauwar Nijeriya su kuma amfana da nan da vata harkar zaven da Yesu Almasihu ya yi da zaman lafiyar da za a ci gaba qasar nan, ya qara da cewa, kuma nasarar daya samu a da samu.

Ya kuma qara kira ga ‘yan lokacin maguxi da tayar da yayin daya mutu Allah kuma hankali a wajen harkokin Ya tayar dashi daga cikin Nijeriya su ci gaba da addu’a siyasa da kaxa quri’a da vata matattu, to lokaci ya yi da domin yadda Yesu Almasihu garin ‘yan siyasa ke yi a qasar zamu miqa hannun mu ga ya tashi daga mattatu Allah ‘yanuwan mu maza da mata ya tayar da al’amurorin nan ya wuce” Nijeriya gaba xaya.

Haka kuma shugaban mabuqata” “Wannan kuma lokaci ne da “Ya kamata mu yi addu’a Majalisar Dattijai Bukola Saraki, ya buqaci Kiristocin dukkanmu babu banbancin saboda samun sauqin yawan Nijeriya dama ‘yan Nijeriya qabila da addinimu zamu kashe kashe da vannace baki xaya dasu yi koyi da haxu gaba daxa domin yi vannace da ake fama dasu Yesu Almasihu musamman wa qasa addu’a, mu kuma da matsalar tattalin arziqin yadda Allah Maxaukakin tabbatar da muna qoqarin daya addabi jama’a da kuma Sarki Ya kashe shi ya kuma haxin kai ga qasa, saboda yunwa da suka addabi tayar da shi daga matattatu a duqulalliyar qasa ne zai zama jama’ar qasar nan, mu yi abin tuqahonmu a kowanne addu’ar Allah Ya albarkaci lokuttan Insta. shugabanin qasar nan na Ya yi wannan kira ne lokaci.

“Haka kuma dole mu haxa dukkan vangarorin siyasa da a saqonsa da jami’in watsa labaransa, Yusuph hannu wajen bayar da namu zuciyar tausayi da hangen Olaniyonu, ya sanya wa gudummawar wajen buqasar nesa su jagorance mu wajen hannu a Abuja. Saraki, ya ce, qasa da tattalin arziqin ta” farfaxo da tattalin arziqin qasar nan da haxa kan qasa. dole ‘yan Nijeriya su tsaya inji shi.

Haka kuma mataimakin Mu yi addu’ar Allah ya tava kyam a qoqarinsu na bunqasa shugaban majalisar dattijai zuciyar jagorancin qasar nan haxin kai a faxin qasar nan..

Ya buqaci dukkan ‘yan Mista Ike Ekweremadu, a ta yadda zasu taka birki tarev Nijeriya su haxa hannu wajen saqon da jami’insa mai watsa da kawo qarshen rikice rikice gina qasar da al’ummar labarai ya sanya wa hannu siyasa da danniya a tsakanin

•Tsohon Shugaban Qasa, Goodluck Jonathan

yan siyasa da al’ummar Nijeriya” inji shi.

Shi ma tsohon shugaban qasa Goodluck Jonathan, a nasa saqon sa daya watsa a shafinsa na Facebook jiya, ya buqaci ‘yan Nijeriya da kada su fidda da qauna za a kawo qarshen matsalolin da ake fuskanta a halin yanzu.

Ya yi nuni da cewa, ya na imanin lallai a wannan lokacin Nijeriya za ta tsallake dukkan matsalolin da suke fuskanta.

Haka kuma shugaban jam’iyyar PDP ta qasa, Prince Uche Secondus, ya buqaci ‘yan Nijeriya su yi amfani da wannan lokaci na Insta wajen yin tunani da kuma yi wa qasa addu’a musamman wannan tsarin dimokraxiyya da fatan Allah Ya kare mana ita.

Mista Secondus, ya yi wannan bayanin ne jiya a sanarwar da jami’nwatsa labaransa Mista ya sanya wa hgannu, ya ce tsarin dimokraxxiyar qasar na a cikin wani halin daya ke tsananin buqatar a cetosa.

A nasa saqon tsohon mataimakin shugaban qasa Alhaji Atiku Abubakar, ya qarfafa shugabanin Nijeriya su yi amfani da wannan lokaci da Ista wajen sake nazari a kan shugabancin da suke yi wa jama’ar qasar nan.

Shi ma ministan babban birnin tarayayyar qasar nan Alhaji Muhammad Bello, ya buqaci mazau na babban birnin tarayyar dasu qara qaimi wajen watsa soyayya da qauna tsakanin ‘yan Nijeriya da kuma bauta wa qasa nan musamman in a ka lura da koyarwa da ke tattare da bukin Ista.

Ya kuma buqaci ‘yan Nijeriya dasu lura da vata gari masu amfani da irin wannan lokaci na buki wajen tayar da zaune tsaye musamman ganin irin zaman lafiyar da ake amfana a xan tsakanin nan a cikin Abuja da kewaye, ya kuma bayar da tabbatacin samar da tsaro da kare rayuwar jama’a dai dai wannan lokacin.

Alhaji Bello ya kuma miqa godiyarsa ga mazauna Abuja a bisa gudummawar da suke ba wannan gwamnati, y ace hukumar babban birnin tarayya na qoqarin qara tallafa wa harkokin ilimi a yanikin, an samar da Naira Miliyan 600 na haxin gwiwa domin aikin Naira Biliyan 1.2 na UBE. “a samar da injinan samar da wuta guda 12 domin tabbatar da wuta kowanne lokaci ga fitullun kan hanya” Daga qarshe ya yi addu’a da fatan Allah ya sa a kamala bukin Insa lafiya ba tare da wani tangarxa ba.

3

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Ra’ayinmu

Annobar Shaye-shaye A Tsakankanin Matasa

A farkon wannan watan ne qungiyar Gwamnonin Arewa ta yi kira na musamman ga gwamnatin tarayya da ta kafa dokar ta vaci a kan matsalar yawaitan shaye-shayen kayan maye a cikin qasarnan. Sun kuma yanke wannan shawarar ne, a bisa ganin yadda matsalar ta shaye-shayen kayan mayen ke ta qara yaxuwa a tsakanin matasa, musamman ma a nan Arewacin qasar da ma qasar bakixayanta.

Gwamnonin na Arewa, sun yi wannan kiran ga gwamnatin na tarayya ne, jim kaxan da fitowarsu daga wani taro da suka yi a Kaduna, inda suka nu na matuqar damuwarsu a kan yadda matsalar ta shaye-shayen kayan mayen ke qara tambatsa tana zama tamkar wani abin ado ga matasan duk da irin illa da kuma cutuka gami da naqasan da kayan mayen ke haddasa wa matasan, lamarin sai qara tavarvara yake yi a tsakanin matasan, duk da matakan da gwamnatocin yankin ke xauka na daqile matsalar shaye-shayen.

Gwamnonin sun nu na matuqar damuwarsu da ganin yadda tu’ammuli da muggan qwayoyin da matasan ke yi yake saurin lalata rayuwar matasan bakixayanta. Kwankwaxar ababen sa maye kamar su, ‘amphetamine’ da sauran ababen da ke haddasa jirkitar da hankali idan an sha su ba bisa qa’ida ba, na narcotic, irin su, codeine, tramadol da ire-iren su, hanya ce kai tsaye mai saurin lalata hanta, sanya hauhawan jini, ciwon daji da sauran cututtukan jiki waxanda ke haddasa gaggautowan mutuwa.

Rahotannin da aka samu a wannan shekarar kaxai, masu nu ni da yadda matasa suka riqa sheqawa lahira tun da quruciyarsu a sabili da matsalar ta shaye-shayen kayan mayen abin akwai ban tsoro saboda yawaitan su. Kwanan baya kaxan aka shelanta mutuwar wani matashin da ya sha kayan mayen har su ka yi ma shi karo ya kuma sheqa lahira tun da sauran kwanansa a garin Abraka, da ke {aramar Hukumar Ethiope ta gabas, a Jihar Delta. A dai Jihar ta Delta, wani matashi xan makarantar Sakandare ta, ‘Army Day Secondary School,’ da ke garin, Effurun, ta {aramar Hukumar Uvwie, shi ma hakanan kawai aka gan shi yana tangal-tangal a cikin aji, nan take kuma sai aka ga ya faxi qasa matacce ba rai. Ko da aka kai gawarsa xakin bincike, sai aka taras ya kwashi Tramadol ne har ya yi ma shi karo ya mutu.

Mista Akindele Akingbade, Kwamandan Hukumar yaqi da shan muggan qwayoyi ta Jihar Abiya, a kwanakin baya ne ya shelanta mutuwar wani xalibin qaramar Sakandare a {aramar Hukumar Ohafia, ta Jihar ta Abiya, wanda shi ma ya sheqa lahira babu shiri bayan da ya haxiyi qwayar ta tramadol har guda 10, wanda aka ce wai ya sha ne domin ya sami qarin qwazo a gasar wasanni da ake yi a makarantar na su.

Ainihin ita wannan qwaya ta, tramadol, an qirqirota ne domin ta kasance maganin da ke rage raxaxin ciwo ko kuma ya rage zafin jikin da ya tsananta. Amma a savanin hakan, sai matasan suka samo wata hanyar yin amfani da shi ta daban wacce ta kauce wa qa’idar amfani da shi xin, ta hanyar shan sa da yawa fiye da qa’ida. Matasan, sun ma yi iqirarin cewa wai shan qwayar ba bisa qa’ida ba, yana qara ma su qarfi, musamman a wajen jima’i. Duk da cewa, akwai dokoki a qasarnan waxanda suka yi hani da yin tu’ammali da shigen waxannan qwayoyin kamar qwayar ta tramadol,

da amphetamine, sai dai abin da aka rasa shi ne, tabbatar da yin aiki da dokokin.

Kasantuwan yanda ake yawan shan ababen sa mayen, a yanzun haka, diloli da masu sayar da kayan mayen sun zama hanshaqan ‘yan kasuwa.

A wannan satin kaxai, hukumar ta hana yin tu’ammali da kayan mayen, NDLEA, ta bayyana cewa, ta qwace qwayoyin na tramadol har milyan 159 a tashar jiragen ruwa ta Apapa, da ke Legas.

Daraktan hukumar ne ta, NDLEA, mai gudanar da bincike, Mista Femi Oluruntoba, ya bayyana hakan, a wani zama na musamman da Majalisar Dattawa ta gayyace shi domin ya yi bayani kan illoli da kuma rawar da hukumar na shi ke takawa wajen hana shan muggan qwayoyin. Ya ma qara da bayyana cewa, a kwanan nan a Kano kaxai, hukumar na shi ta lalata sama da Tan 50 na qwayar ta tramadol. Ya kuma yi nu ni da cewa, baya ga qwayar ta tramadol,

EDITA Sulaiman Bala Idris

MATAIMAKIN SHUGABA (NA MUSAMMAN) Christian Ochiama

MATAIMAKIN EDITA Bello Hamza

DARAKTAN SASHE Mubarak Umar

RUKUNIN KAMFANONIN LEADERSHIP SHUGABA Sam Nda-Isaiah

BABBAN MANAJAN DARAKTA Abdul Gombe BABBAN MANAJAN DARAKTAN KADARORI David Chinda MANYAN DARAKTOCIN KAMFANI Dele Fanimo Felicia Ogbonlaiye DARAKTAN KULA DA MA’AIKATA Solomon Nda-Isaiah DARAKTAN KULA DA KADARORIN KAMFANI Zipporah D. Tanko MANYAN MANAJOJI Ibrahim Halilu Femi Adekunle Ebriku John

manufarmu

LEADERSHIP A Yau jarida ce da ake bugawa a Abuja.

Ta yi tsayuwar daka wajen tabbatar da shugabanci da wakilci nagari. Jaridar za ta ci gaba da kare muradun al’umma, ba kare ra’ayi da muradun mahukuntanta kaxai ba.

Da waxannan qudirorin ne muke fatan jama’a za su xora mu kan Mizani.

Haka kuma duk ra’ayoyin masu karatu da muke bugawa, ba manufar kamfanin LEADERSHIP ba ne, ra’ayin masu karatun ne.

Sai dai, ba za mu tava mantawa da dalilin wanzuwarmu a doron qasa ba, wato: Don Allah Da Kishin Qasa!

akwai sama da ababen sa maye 31 da ake haxiya ko kwankwaxa domin jirkitar da hankali tun daga shekarar 2016.

Matsalolin kan iyakan qasarmu, da kuma zafafan dokokin da suka haramtawa hukumar lura da lafiyar abinci da magunguna, NAFDAC, gudanar da ayyukansu a tashoshin jiragen ruwan qasarnan, sun qara taimakawa wajen yaxuwar haramtattun kayan maye a cikin qasarnan. Wani bincike da kamfanin nan na, NoI Polls Limited, ya gudanar a ranar 1 ga watan Yuli 2013, ya yi nu ni da yadda qaruwan tu’ammuli da kayan mayen a cikin qasarnan ke qara janyo mana mugun talauci da rashin aikin yi.

Shugaban Majalisar Dattawa, Bukola Saraki, a wani zama na musamman da Majalisar ta Dattawa ta yi kan matsalar shaye-shayen kayan mayen, ya yi nu ni da cewa, shaye-shayen, su ke haddasa yawaitan ayyukan masha’a, kamar su, fashi da makami, garkuwa da mutane, ta’addanci da saura ayyukan laifuka makamantan su, da suke barazana da sha’anin tsaro na cikin qasarnan. Sannan kuma abin takaicin, in ji Shugaban Majalisar ta Dattawa, da yawa daga cikin matasanmu, waxanda ake sa ran su zama shugabannin gobe duk sun rungumi wannan muguwar xabi’ar ta shaye-shayen na kayan maye. Wanda hakan a cewar shi, barazana ne ga lafiyarsu da rayuwar su ma bakixayanta, sannan kuma barazana ce ga iyalansu, don haka tilas ne mu tashi tsaye haiqan wajen yaqar wannan xabi’ar ta shaye-shayen na kayan maye, in ji Saraki.

Matsalar ta shaye-shayen kayan maye a tsakanin matasan namu, da suka haxa da, shaqan sholisho da dangogin ta, da kuma ababen da ake sha dabandaban, da suka haxa da tabar wiwi, shaqan masai da makamantan su, waxanda suka zama ruwan dare musamman a nan arewacin Nijeriya. {warraru sun tabbatar da cewa, iyaye suna da mahimmiyar rawar da ya kamata su taka wajen duba halayyar ‘ya’yayen na su dangane da matsalar ta shaye-shaye. Kan haka, suka bayar da shawarar cewa, ya kamata iyaye su riqa duba ‘ya’yayen na su, musamman waxanda suka fara tasowa, ta hanyar duba idanuwansu a kai a kai, numfashinsu da ma yanayin warin jikinsu, gami da lura sosai a kan yanayin xabi’o’in su, na maganganu, hulxansu da kuma yadda halayyarsu ke canzawa. Da zaran an lura da wani baqon abu kan waxanda muka lissafta xin nan, sai a gaggauta xaukan mataki.

Dangane da hukuma kuma, qungiyar masu haxa magunguna ta qasa, (PSN), ta kawo shawarar da a sanya dokar rubuta magunguna a qasarnan, wacce za ta baiwa qungiyar ta PSN, damar sanin ko wa da wane ne ke yin abu kaza a kowane waje, da ya shafi bayar da magungunan. Sannan kuma gwamnonin arewa, sun bayar da shawarar dukkanin gwamnatocin Jihohi su kafa wani kwamiti na musamman da zai tabbatar da ana aiki da dokokin hana safara da shan kayan mayen, a qarqashin ko dai mataimakin gwamna ko kuma Sakataren Jiha.

Sun kuma bukaci Ma’aikatun kula da harkokin mata da matasa da su qara qaimi wajen shiryeshiryen wayar da kai kan haxarin da ke tattare da shan kayan mayen. A nan arewa kuma, gwamnonin sun shawarta kafa wata doka ta musamman da za ta yaqi safara da shan kayan mayen a yankin na su na arewa.

4 LABARAI

A Yau

Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

An Sace Amarya Da Mutum 10 A Kaduna Daga Abubakar Abba, Kaduna

A daren shekaran jiya ne wani mummunan al’amari ya afku a garin Birnin Gwari, inda aka yi garkuwa da Amarya da wasu mutum 10.

Amaryar wacce aka xauke ta domin a kai ta xakin mijinta, sun gamu da azal ne bayan da ‘yan bindiga suka tare su, sannan suka yi garkuwa da dukkanin ‘yan tawagar kai amaryar.

Wannan xanyen lamarin ya auku ne da misalin qarfe 8:00 na dare, wanda ya jefa al’ummar yankin cikin taraddadi da rashin tabbas.

Yayin da ya ke tabbatar da aukuwar lamarin, wani tsohon Shugaban qaramar hukuma wanda ya buqaci

a sakaya sunan sa, ya ce, masu garkuwar sun jima su na cin karensu ba babbaka a yankin domin ba wanda ya isa ya tunkare su.

A cewar sa, masu garkuwar sun dakatar da motar wacce ke xauke da Amaryar, inda suka yi awon gaba da ita da kuma ‘yan rakiyar ta su goma.

Ya ce, lamarin ya auku a tsakanin kilomita 55 daga garin na Birnin Gwari.

Sai dai rahotanni sun ce, uku daga cikin waxanda aka yi garkuwar dasu sun samu damar arcewa, inda suka dawo garin a jiya da safe.

Hanyar ta Birnin Gwari da ake bi zuwa qaramar hukumar Funtuwa ta jima

tafiya akan Babur xinsa daura da qauyen Uduwa a cikin garin na Birnin Gwari.

Har ila yau, masu garkuwa da mutane, sun yi yi garkuwa da xan Mataimakin Liman na Masallacin qauyen Uduwa, inda suka nemi a basu kuxin fansa har naira miliyan uku.

Wani shugaban ‘yan sintiri dake qauyen mai suna Hussaini Iduwa ya tabbatar da aukuwar lamarin, a hirar da aka yi dashi.

Gwamnan Jihar Kaduna, Malam Nasiru el-Rufai Da aka tuntuvi kakakin rundunar ‘yan sanda na da zama tarko ga matafiya A wata sabuwa kuma, a waxanda ke bin hanyar ranar juma’ar da ta gabata jihar Kaduna, Aliyu Muktar sakamakon ta’asar da masu masu garkuwa da mutane ya bayyana cewar labarin garkuwar suka jima suna sun yi garkuwa da wani bai riski rundunar ba. tabkawa. matashi a lokacin da yake

An Gano Bindigogi 35 Da Albarusai 222 A Jihar Nasarawa Daga Umar A Hunkuyi

Rundunar ‘Yan Sanda ta Jihar Nasarawa ta ce, ta gano kimanin bindigogi 35 da kuma albarusai masu rai har guda 222 a qananan hukumomi 13 da kuma gundumomin raya qasa 18 da ke cikin Jihar.

Kwamishinan ‘Yan Sandan Jihar, Mista Bello Ahmed, ne ya bayyana hakan, sa’ilin da yake yi wa manema labarai jawabi a Shalkwatar rundunar da ke Lafiya.

Ya bayyana cewa, daga cikin bindigogin da suka gano akwai, bindiga samfurin Ak-47 guda biyu, sai samfurin Ak-49 guda

xaya, da bindiga samfurin SMG guda xaya, da Auto six, da kuma qaramar bindiga qirar Turai guda xaya, gami da wasu bindigpgi qirar gida guda 27.

Hakanan a cewar Kwamishinan, sun gano albarusai ma su rai samfurin 7.62mm, guda 197, da kuma jigida 18 na albarusai samfurin 9mm, gami da kurtun harsasai guda bakwai.

Ya ce, “An baiwa masu bincike cikakkiyar dama domin tabbatar da an sami nasarar raba muggan iri da makamai a Jihar ta yadda al’ummar Jihar za su ci gaba da al’amurran su lami

lafiya, su kuma yi barcin su har da minshari ba tare da

shakkan komai ba.

“Mun yi nazari sosai tare

Gwamnan Jihar Nasarawa, Tanko Al-Makura

da shirya komai yadda ya dace, ta yadda za mu kai hari ga dukkanin wuraren da muka san mavoyan masu aikata laifuka ne a Jihar nan.”

Sai dai ya ce, rundunar na su ta sami nasarar gano duk waxannan makaman ne a wurare daban-daban na Jihar tare da taimakon bayanan sirrin da suka samu a kan hakan.

Kwamishinan kuma ya bayyana cewa, sun sami nasarar kama wasu daga cikin waxanda suka mallaki makaman ba bisa qa’ida ba, kuma suna nan suna ci gaba da gudanar da aikin binciken.

An Buqaci Gwamnati Ta Kawo Karshen Shan Miyagun Qwayoyi Da Ya Addabi Mata Daga Idris Umar Zariya

A makon da ya gabata ne majlisul Kitabi Was-Sunnah Samaru Zariya karamar Hukumar Sabon Gari Jihar Kaduna ta shirya wa mata taron qarawa juna sani na wuni daya a kan illar shan miyagun kwayoyi ga yara mata.

Da farkon taron dubban matan aure da zawarawa da yan’mata da matasa da malamai daga vangarori da dama ne suka hallaci wajan taron da na’ibin limamin babban masallacin bakin kasuwar Samaru Malam Ishak Muhammad Salis ne ya bude taron da addu’ar fara taro.

Daga nan ne Malam Jibril

Ahmed daga (NDLEA) ya gabatar da muqala mai taken haxarin shan miyagun qwayoyi ga diya mace in da yayi jawabi mai tsawon gaske tare da gamsar da mahalarta taro kuma ya qarqare da kira da duk mai mu’a’mula da miyagun qwayoyi da suji tsoron Allah su bari.

Shi kuwa wakilin Barista Shamwil Malam Muhammad Nasir ya yi jawabin sa ne a kan hukunce hukuncen zina da maxigo da luwaxi in da ya tabbatar da cewa dukkansu musuluci ya haramtasu tare da tabbatar da azaba mai girma a kan duk mai yinsu.

Malam Khadija Alhasan

Zariya ta yi magana ne a kan zamantakewar aure ga mace mai shayeshaye tare da nuna illar shan maganin mata da mafi yawan mata ke amfani da shi a halin yanzu Itako ko matar xan takarar Gwamnar Jihar Kaduna a jambiyar adawa ta PDP Hajiya A’isha Sani Bello ta ce gwamnati na da rawar da zata taka a matsalar da ake fuskanta a vangaren shan miyagun qwayoyi mussamman vangaren yara mata.

In da ta ce samawa matasa abin yi na da muhimmamci a wajan qaqarin daqile shan miyagun qwayoyi, ta nuna cewa shirya irin taruka kamar

yadda Majlisul Kitabi Wassuna ta shirya zai taimaka tare da xaukar nauyin malamai a birni da qauye don gudanar da faxkarwa a masallatai da makarantun islamiyoyi da coci-coci, ta ce, in da gwamnati zata kwatanta haka to za a sami canji.

A’isha Sani Bello ta yi kira ga mata masu shan miyagun qwayoyi da masu Luwaxi da masu yin maxigo da masu shan maganin mata don su mallaki mazajansu da suji tsoron Allah su bari Allah mai rahamane zai gafarta masu.

Dakta Abdulhamin Gambo shugaban JIBWIS Samaru shi ne ya yi jawabin godiya

ga dukkan malaman da suka gabatar da qasidu kuma ya yi fayan Allah mayar da kowa gida lafiya.

Malam Muhammad Nazifi Hashim shugaban majalisar ta Kitabi Was-sunna Samaru da wakilin gwamnan jihar Kaduna a wajen taron Alhaji Namadi Musa mai bai wa gwamna shawara a vangaren sashin addini duk sun nuna jin dadinsu ga mahalatta wannan taron kuma sun yi godiya ga Allah bisa nasarorin da ake samu a sakamakon irin wannan taruka daga qarshe sun yi fatan zasu yi amfani da ilimin da suka samun domin taimakon kansu.

LABARAI 5

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Jadawalin Varayi: Secondus Zai Kai Minista Kotu Daga Umar A Hunkuyi

Shugaban Jam’iyyar PDP, na qasa, Uche Secondus, ya yi barazanar xaukan matakan shari’a a kan ministan yaxa labarai, Lai Mohammed, matuqar ya kasa janye zargin almundanar Naira milyan 200 da ya yi masa, ya kuma biya shi kuxin diyyan vata masa suna, Naira bilyan xaya da rabi.

A ranar Juma’a ne, Lai Mohammed, ya lissafta Secondus, a cikin jiga-jigan PDP da suka saci dukiyar qasa a zamanin mulkin Jam’iyyar ta PDP. Kakakin Shugaban Jam’iyyar ta PDP, Ike Abonyi, ya ce, lauyan Shugaban na PDP, Emeka Etiaba, ya rubutawa Ministan yaxa labaran yana zarginsa da laifin vata suna.

Wasiqar da ya rubuta masa tana xauke ne da lamba kamar haka, EESE&C/1/31/03/18, inda ya bayyana cewa, maganan

da Ministan ya yi, tana iya vata suna. Ya qara da cewa, lallai Secondus, “ya yi matuqar damuwa, da zagi da kuma qasqancin da mutane da yawa suka nu na masa dangane da wannan bayanan qaryan da Ministan ya yi a kansa.”

“Matuqar Ministan ya kasa biyan mana bukatunmu a cikin awanni 48, to mu kuma a cikin awanni 72 daga yau xin nan, za mu nufi Kotu domin nemo wa Secondus, haqqin sa, a shar’ance, za kuma mu nemi Kotu da ta yi mana iyaka daga sharrancesharrancen ka,” in ji wasiqar.

Ita kuwa Jam’iyyar ta APC, shawartar Jam’iyyar ta PDP ta yi da ta yi koyi da xaya daga cikin Shugabanninta, tsohon mataimakin Shugaban Majalisar Dattawa, Ibrahim Mantu, da ta fito fili ta shaidawa duniya laifukan da ta aikata wa qasarnan.

Kakakin Jam’iyyar ta APC na qasa, Bolaji Abdullahi, ne ya yi wannan kiran, a cikin

•Shugaban Jam’iyyar PDP, Uche Secondus

wani jawabi da ya yi a Abuja ranar Asabar, inda ya ce, kamata ya yi PDP, ta yi koyi da Mantun, a maimakon ta yi ta kiran sunayen mutane da sunan cewa sun saci kazada-kaza.

“A qoqarin su na naxe

tabarman kunya da hauka, Shugaban Jam’iyyar ta PDP, a satin da ya gabata ne ya fito fili yana roqon gafarar al’ummar qasarnan a kan quncin da Jam’iyyar ta janyo wa qasannan,” in ji shi.

“APC, ta ji wannan roqon

gafarar, amma kuma tana neman PDP, xin da ta xan qara gaba, ta fito fili ta shaidawa al’umma laifukan da ta aikata, kafin a karvi tuban na su.

“A maimakon su yi hakan, sai suka vuge da kiran wasu sunaye suna liqa masu wasu zarge-zarge na banza,” in ji Kakakin na APC. A cewar shi, hakan ya nu na cewa, Jam’iyyar ta PDP ba ta shirya yin tuban ba ne, sun dai roqi gafarar ne kawai, domin ‘yan Nijeriya su sake amince masu, su ba su Shugabanci.

Bolaji Abdullahi ya ce, ai tuni Mantu ya rigaya ya bayar da su, tunda ya bayyana wa duniya yadda ya riqa taimaka wa PDP, xin wajen murguxa sakamakon zave a can baya.

“Muna kuma fatan su ma su yi wannan jan halin kamar na tsohon Sanata Mantu, su bayyana wa duniya sauran laififukan na su,” in ji Kakakin na APC.

Duk Xan Majalisar Da Ya Hana Buhari Aiki Zai Haxu da Fushin Talakawa A 2019 –Sheikh Yakubu Musa Katsina Daga El-Zaharadeen Umar, Katsina

An yi kira ga ‘yan Majalisar tarayya da suka haxa da Majalisar Dattawa da kuma ta tarayya da su yi koqarin su yi abinda ya kamata sannan su bar shugaba Qasa Muhammadu Buhari ya yi aikin da zai amfani talakawa ko kuma su haxu da talakawa a zave mai zuwa.

Shiehk Yakubu Musa (sautus-sunnah) xaya daga cikin jiga-jigar kungiyar Izala, ya yi wannan kiran a lokacin da yake zantawa da manema labarai a Katsina cikin harda LEADERSHIP A Yau inda ya ce lokacin ya yi da yakamata a ce ‘yan majalisa sun yi karatun ta nutsu wajan baiwa shugaban qasa damar yin abinda ya

kamata domin amfanin talakan Nijeriya.

Shehin Malamin ya ce talakawa suna sane da duk abinda ke faruwa a majalisun nan guda biyu saboda abubuwan da suka bayyana yanzu shi ne, ‘yan majalisar suna yin abinda zai kare mutuncin su ne kawai ba wai waxanda suka tura su domin su wakilce su a majalisar ba.

Ya ce kin sakawar ‘yan majalisa marar da shugaban Muahammadu Buhari ya yi ba zai ba su damar kin abinda bai kamata ba, wannan a cewarsa anan cutar da talakawa da kuma rusa qasa baki xaya anakuma azabtar da talaka, wanda ya ce wajibi ne a matsayinsu na shuwagabanni su tabbatar an yi abinda zai amfani talakawa ba wai

abinda zai kare mutuncin aljihunsu ba.

Sheihk Yakubu Musa ya ce talakan Nijeriya ya yarda cewa Buhari Ba varawo bane, kuma ya yi imanin cewa Buhari yana son taimakawa Nijeriya ne, ba ya zi bane domin sace kucxin Nijeriya ba ya kai wani wurin

ba, ko da ya samu matsala a siyasa to ayi masa ajizanci na xan adam Daga nan sai ya yi kira ga sanatoci tunda daga shugaban majalisar har zuwa na qasa da cewa su aje yi makamansu su zauna, su sami shugaban qasa su tattauna da shi, akan

•Sheikh Yakubu Musa Katsina

abinda zai amfanin Nijeriya.

Ya kuma yi kira ga tsofafin shuwagabanni da suke zaune a gefe guda suna bada umarnin ana kulle-kelle ga gwamnatin Buhari ya zama wajibi acewarsa da su ji tsoron Allah, Allan da ya kawo Buhari akan mulki yana nan, gwamnatin baya tana da sojoji tana da kuxi tana da komi amma Allah ya ba Buhari mulki to wallahi su ji tsoron Allah.

Ya yi masu tambihi da cewa ya zama wajibi gare su da su bada haxin kai domin yin abinda zai taimaki qasa da kuma ‘yan qasa, sannan su taimaka wajan ganin an dawo da kuxaxan da wasu kiraye suka sace a gwamnatin baya domin fitar da Nijeriya daga halin da take cikin a wannan yanayi.

Zamfara: Gwamna Yari Ya Bada Umurnin A Harbe Duk Wanda Aka Gani Da Bindiga Daga Bello Hamza

Gwamnan jiar Zamfara, Alhaji Abdulaziz Yari, ya umurci jami’an tsaro su harbe duk wani da aka gani yana xauke da bindiga a faxin jihar.

Alhaji Abdulaziz Yari ya bayar da wannan umarnin ne a garin Anka a lokacin daya ziyarci Sarkin Anka domin yi masa ta’aziyar kisan mutum fiye da 30 da

‘yan bindiga suka kashe a Bawan daji dake qaramar hukumar Anka ta jihar.

Ya ce, “Wannan umurnin ya fito ne daga ofishin shugaban qasa dana gwamnan jihar, ba zamu yarda ‘yan ta’adda su kafa gwamnati ba, suna abin da suka ga dama, suna kashe mutane da muggan makamai, suna takurawa mutanen jihar mu”

Gwamnan ya kuma bayar da odan sauke sarakunan qauyuka guda biyar tare da hakimansu ba tare da nata lokaci ba saboda bincike ya nuna cewa suna haxa baki da ‘yan ta’addan wajen cutar da jama’a.

Ya kuma qara da cewa, duk wani mutum ko kuma wata qungiya da aka samu sunan hurxa da

‘yan ta’adda zasu fuskanci hukunci xaya dana ‘yan ta’addan.

A nasa jawabin, Sarkin Anka Attahiru Ahmad, ya ce,“Muna buqatar qarin jami’an tsaro masu kishin aikinsu da suka shirya aikin kare al’umma” Sarkin ya qara da cewa, wannan matsalar kashekashen da ake fuskanta ba shi da nasaba da rikicin

makiyaya da manoma.

“Abin da muke fuskanta shi ne gungun ‘yan ta’adda dake kawo hari qauyuka in da suke kashe jama’a da sace musu dukiya” in ji shi.

In za a iya tunawa ‘yan ta’adda sun kai hari qauyen Bawan Daji ranar Talata da Laraba in da suka kashe fiye da mutum 30.

6 LABARAI

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Na Fito Takarar Majalisa Ne Don Havvaka Rayuwar Mata –Halima Shata Daga El-Zaharadeen Umar, Katsina

Xaya daga cikin ‘ya’yan shahararen mawakin arewacin qasar nan, Alhaji Dakta Mamman Shata Katsina, Hajiya Halima Mamman Shata ta bayyana sha’awarta ta tsayawa takarar ‘yar majalisar dokoki ta jihar Katsina, Mai wakiltar qaramar Hukumar Funtua a zauren majalisar dokokin a kakar zave mai zuwa ta 2019,.

Da take qarin haske dangane dalilai da yasa ta fito takarar, a tattaunawarta da LEADERSHIP A Yau inda ta ce “na fito domin in bada gudunmuwa ga cigaba qaramar Hukumar Funtua da kawo kudurorin da za su kawo cigaban matan da inganta

rayuwar su a jihar Katsina da qasa baki xaya’’.

Halima Shata ta qara da cewa mata Suna da rawar da za su taka, a harkar siyasa amma sun yi barci an bar su a baya musamman a arewacin Nijeriya, inda zaka ga qalilan ne ke fitowa takara, saboda waxansu dalilai. Kuma su mata sune suka fi fitowa a ranar zave, kuma kullum sune ake bari a baya. Idan Allah ya bata nasara zata tabbatar da an yi dokoki da za su inganta rayuwar matan jihar Katsina da kuma karfafa rayuwar su.

‘Yar takara ta cigaba da cewa “Kodayaushe Ina qara samun qwarin gwiwa a harkar siyasa saboda Mahaifinmu xan siyasa ne, amma ni na ta so na ga yana harkokin siyasa wadda

har ya tava zama shugaban jam’iyya da kuma takarar shugabanci qasar nan kuma cikin ‘ya ‘yansa ina alfahari da na gajeshi vangaren siyasa, kuma zan cigaba da jajircewa domin ita ce matakin nasara’’.

Daga qarshe, Hajiya Halima Mamman Shata Katsina ta yabawa Gwamnan jihar Katsina, Alhaji Aminu Bello Masari saboda irin goyan baya da qwarin gwiwar da yake nunawa da yin kira mata su fito a dama da su a harkokin siyasar jihar Katsina. ‘’Kuma ina jinjina ma shi irin cigaban da jihar Katsina ta samu qarqashin jagorancin sa musamman a fannin lafiya, ilimi da kuma koyawa mata sana’o’i da Samar da tsaro’’. In • Halima Shata ji ta

Hukumar NSCDC Ta Qara Wa Jami’anta 14 Girma A Kebbi

Daga Umar Faruk, Birnin-kebbi

Hukumar NSCDC ta qasa reshin Jihar kebbi ta karawa jami’an 14 a ofishin ta na kebbi a jiya a Birninkebbi.

An gudanar da taron bukin karin girmar ne a babban ofishin hukumar ta NSCDC da ke a Birnin-kebbi a jiya.

Da yake gabatar da jawabinsa kwamandan hukumar NSCDC a jihar kebbi Alhaji Sammamish Ringim ya bayyana cewa wannan Karin girma da akawa wasu jami’an hukumar ta NSCDC a jihar kebbi yayi daidai da irin kokarin da kwamanda

Janaral keyi domin ganin cewa an kyautatawa jami’an kan irin kwazon su a cikin aiki.

Ringim ya ci gaba da cewa “ ina kira ga jami’an da suka samu karin girma ayau da suyi amfani da matsayin su na ganin cewa sun kara kwazo wurin gudanar da ayyukkan su da kuma kawo ci gaba ga aikin hukumar “.

Hakazalika ya bayyana jindadinsa da kuma murnarsa ga jami’an da suka samu karin girma,ya kuma gode masu kan irin yadda suke bashi goyun baya wurin gudanar da aikin hukumar ta NSCDC a jihar ta kebbi.

Daga karshe yayi godiya ga

shuwagabannin sauran hukumomin tsaro a jihar da suka halarci bukin Karin girma ga jami’ansa 14 a jihar kebbi, nagode.

Shi ma da yake gabatar da jawabinsa amadadin jami’an da suka samu karin girma, wanda ya samu Karin girma a matsayin mataimakin kwamanda ga hukumar ta NSCDC, Alhaji Bello Wali ya tabbatar da cewa” jami’an da suka Samu Karin girma ayau za su sadaukar da kansu don yin aiki kamar yadda dokar aikin hukumar yashata”.

“Muna godiya ga kwamanda Janaral na Hukumar NSCDC ta was

kan tunanin ganin cewa yakamata a inganta jami’an hukumar ta hanyar Karin girma a lokacin da yadace a yi hakan “ in ji shi, kuma ya kira ga shugaban na qasa na hukumar ta NSCDC da a ci gaba da bayar da horo ga jami’an hukumar don karawa jami’an ilimin bada tsaro da kuma kare dukiyoyin Al’ummar qasar nan da kuma sauran aikin tattara bayanan sirri a qasar nan.

Daga nan yace” suna godiya ga shuwagabannin hukumar ta NSCDC kan Karin girman da akayi musu ayau. Ya kuma godewa sauran shuwagabannin

hukumomin tsaro a jihar ta kebbi da suka ansa takardar gagyata domin su shedi bukin Karin girma da aka yi musu.

Shuwagabannin hukumomin tsaron da suka halarci taron bukin sun hada da shugaban rundunar barikin sojoji ta jihar kebbi mejo I. Ahmed da kuma mataimakinsa kaktin Aliyu Adamu, Mataimakin kwanturolan gidan kurkuku a jihar kebbi mista Bande. O. M, Mataimakin kwanturolan hukumar kula da shiga da fice ta qasa reshin jihar kebbi Alhaji A. U Kamba damn kuma sauransu.

Mai Talla Shi Ke Da Riba:

LEADERSHIP A YAU Ta Shirya Tsaf!

Kamar yadda kowa ya sani ne, wannan jarida mai albarka, LEADERSHIP A YAU ta kafa tarihi wajen zama jaridar Hausa da ta fara fitowa a kullum. Wannan fara fitowa a kullum yana da alfanu masu yawan gaske, gare mu Kamfanin LEADERSHIP da ku masu karatu, musamman masu sana’o’i manya da qanana.

Wannan ne ya sa muke farin cikin shaida wa masu karatunmu cewa mun shirya tsaf domin tallafa wa kasuwancinku, ta hanyar tallata maku shi zuwa inda ba ku zata ba. Domin a halin yanzu mu kanmu da muke buga wannan jarida ba za mu iya bayyana iya inda ta ke shiga ba.

Muna da tsare-tasare da dama don talla ku da hajojinku, inda muka fitar da tsarin ‘IYA KUXINKA IYA SHAGALINKA.’ Wato akwai cikakken shafi, akwai rabi, akwai kwata, akwai kuma daidai iyaka abin da mutum ke so a sanya masa. Wanda a wannan shafin muna so masu sana’o’i, musamman manyan dillalai su tallata hajojinsu, su qananan ’yan kasuwa akwai

nasu tsarin.

A wani tsarin ma da muke da shi, akwai yanayin da mutum zai tallata hajarsa, sannan ya tallata kansa, inda za a sanya hoton shagonsa, hotonsa da kuma taqaitaccen tarihinsa, kuma wannan duk a kuxi kaxan. Maza ku kasance cikin kashi na farko na masu cin moriyar wannan shiri.

Ina ’yan Canji, dillalan yaduka, masu kayan masarufi, mayan da qananan ’yan tireda, dillalan magunguna, masu kamfoni da masana’antu, dillalan hatsi, dillalan mota, masu sayar finafinai da dai sauran masu sana’o’i, ga dama ta samu.

A tuntuvemu a lambarmu ta 08148507210, 07036666850, 08039216372, 07037934034, 08032875238 da 08038011382: email leadershipayau@gmail.com. Ko kuma a tuntuvi wakilanmu na jihohi don qarin bayani.

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Burinmu Shi Ne Mu Sauqaqa Muku

Ba a chaj in kuxin on ka cire d i j a h c a a B saqonnin watin waya kuxi daga ak na wasu banku

Da zaran an buxe asusu da mu, za a morewa rashin chaji idan mutum ya cire kuxi a akwatin wasu bankuna, haka kuma ba za a riqa cire kuxin saqonnin waya ba.

Domin cimma nasara a hada-hadar banki, ka yi mu’amala da bankin Sun Trust a Yau Ziyarci: www.suntrustng.com

TALLA 7

8 TALLA

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

TALLA 9

Gaba dai! Gaba dai “Super Eagles”

Bankin Zenith na taya ‘yan qwallon Nijeriya “Super Eagles”, murna sakamakon nasarar da suka samu ta kai wa gasar Cin Kofin Duniya wanda za a gudanar a qasar Rasha.

10 LABARAI

A Yau

Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

• Dandazon Kirista jiya a wurin murnar bukin EASTER wanda aka gudanar a garin Suleja na Jihar Neja

Ya Kamata Gwamnatin Kano Ta Fara Xaukar Nauyin Makaranta Alqur’ani Zuwa Qasashen Waje –Xan Isan Lapai Daga Abdullahi Muhammad Sheka, Kano

An bayyana buqatar da ake da ita ga Gwamnatin Kano na ganin ta fara xaukar nauyin waxanda suka samu haddar alqur’ani, kamar yadda ake yiwa sauran vangarori daban daban na ilimi a Jihar Kano. Buqatar hakan ta fito daga bakin Xan Isan Lapai Alhaji Mustapha Yahya alokacin da ya ke gabatar da jawabi alokacin bikin saukar karatun alqur’anin Xalibai 45 da kuma xalibai Huxu da suka samu haddar alqur’ani na Makarantar Nurul Nabiyu da ke unguwa sabuwar unguwa a Qaramar hukumar Kumbotson Jihar Kano.

Xan Isan na Lapai Alhaji Mustapha Yahya yace ya kamata Gwamnatin Jihar Kano Qarqashin Jagorancin Gwamna Ganduje Khadimul Islam a fara xaukar nauyin makaranta alqur’ani da kuma ‘yan Islamiyya domin zuwa Jami’o’in Qasashen waje irin Qasar Sudan da Saudiyya kamar yadda Gwamnati ke yiwa sashin ilimin Zamani, ya ci gaba da cewa kamar yadda tarihi tya tabbatar da Kano a matsayin cibiyar harkokin ilimin addinin Musulunci, kuma

matattaarar mahaddata alqur’ani akwai buqatar suma su fara amfana da irin tagomashin da Gwamnatin Ganduje ke aiwatarwa a halin yanzu. Daga nan sai Xan Isan na Lapai ya sanar da gudunmawar Naira dubu Xari ga hukumar makarantar domin ci gaba da hidimtawa alqur’anmi.

Da ya ke gabatar da jawabin maraba alokacin bikin saukar karatun xaliban guda 45 dakuma huxu waxanda Allah ya baiwa tilawar alqur’ani.

Shugaban Makarantar Mal Abdussalam

Abdulkqadir ya bayyana godiyarsa ga Allah da ya nuna mana wannan ran da aka gudanar da saukar alqur’anin karo na tara, saboda haka sai ya yi wa mahalarta taron lale marhabin tare da tabbatar wa da iyayen yara aniyar makarantar na ci gaba da samar da ilimi ingantacce, Shugaban ya kuma yiwa jama’a albishir da cewa yanzu haka an fara gudanar da karatun samun shaidar ilimin NCE da kuma fara koyar da ilimin kimiyya a makarantar, don haka sai ya buqaci jama’a su qara qaimi wajen taimakawa

yaransu wajen halartar makaranta akan lokaci Alhaji Muhammad Fairu Hassan mai baiwa Gwamnan Kano Shawara ta musamman kan harkokin ma’adanai, ya bayyana farin cikinsa da ganin wannan makaranta ta fara ya ye mahaddata alqur’ani, saboda haka sai ya tabbatar wa da mahukuntan Makarantar aniyar Gwamnatin Ganduje na gani an samar dukkan gudunmawar da ake baqata, saboda haka sai ya gabatar da gudunmawar Naira dubu

ashirin da kuma tabarmi domin amfanin xalibai.

Gwani Sunusi Abubakar Shugaban Majalisar Mahaddat alqur’ani na Jihar ne ya jagorancin biya allunan xaliban, haka kuma alokacin bikin saukar Karatun an raba kyaututtuka ga Malaman da suka bayar da gudunmawa wajen samun wannan babbar nasara. Cikin waxanda suka gabatar da jawabai a wurin taron akwai Farfesa Tijjani Hassan Darma da Shehin Malami Malam Hassan Ahmad Cexiyar Quda.

Cutar Kwalara Ta Kashe Mutane 6 A Yobe Daga Umar A Hunkuyi

Aqalla mutane 6 ne suka mutu a sa’ilin da sama da mutane 62 suke asibiti, a dalilin varkewar ciwon kwalara a Jihar Yobe.

Ana dai kula da majinyatan ne a babban asibitin Gashuwa, da ke Qaramar Hukumar Bade, ta Jihar Yoben.

Kwamishinan lafiya na Jihar ta Yobe ne, Bello Kanuwa, ya tabbatar wa da manema labarai, “Samuwar varkewar cutan ta amai da gudawa a Jihar.”

“Har yanzun muna kan

tara bayanan ne,” in ji shi.

Wakilinmu da ya ziyarci asibitin, ya taras da majinyatan da dama waxanda yawancin su tsaffi ne an keve su a waje na musamman, inda ma’aikatan lafiyan ke kula da su.

Wani ma’aikacin lafiyan da ke kula da sashen ya tabbatar mana da cewan, an kwantar da mutane 68 a sashen na su tun daga lokacin da cutar ta varke a cikin kwanaki shida.

Ya ce, gwajin da aka yi a kan mutane 10, an sami 8 daga cikin su da cutar ta kwalara, wanda hakan ke

sanya shakkun ko cutar ta zama annoba ce ta musamman.

“Domin duk inda aka sami sama da mutane 5 da cutar, hakan yana nu na varkewar cutar ne,” in ji shi.

Kamar yadda bayanan asibitin suka nu na, an kawo majinyatan ne daga anguwanni bakwai na garin da suka kamu da cutar, xaya daga cikin su ne kaxai aka kawo daga Qaramar Hukumar Yusufari.

Daga, “Sabon gari, 24; Lawan Musa 9; Katuzu 6; Lawan fannami 7; Zango

11; Sarkin hausawa 5; Yusufari kachallari 1”, in ji shi.

Da wakilinmu ya tuntuvi jami’in kula da tsafta na Qaramar Hukumar ta Bade, Adamu Saleh, ya danganta varkewar cutar ne da, ruwan da ake sha daga wuraren da ba su dace ba.

“Mun shawarce su da su daina shan ruwan Randa. Mun kuma keve majinyatan da suka kamu, muna ba su magani.

Yanzun kuma muna ta yi masu bayanai kan fa’idar tsafta don magance yaxuwar cutar,” in ji shi.

LABARAI 11

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Taqaddamar Fili: An Yi Awon Gaba Da Masu Unguwanni A Minna Daga Muhammad Awwal Umar, Minna

Sakamakon wata taqaddamar da ta xauki lokaci aka kasa walwale ta tsakanin wasu gungun masu unguwanni da Alhaji Hamza Yanga Buba ta janyo jami’an tsaro sun yi awon gaba da masu unguwanni zuwa Abuja. Lamarin dai ya faru kan wani fili da wasun gungun masu unguwanni suka buqaci mallake shi kimanin shekaru takwas da ya gabata inda suka kai qara gaban tsohuwar jojin jihar, Mai shari’a Maryam Abdussalam wanda rahotanni suka nuna tayi watsi da qarar, a bayan nan aka bayyana cewar an xaukaka qara zuwa wata kotun a Abuja inda kotun ta baiwa gungun masu kai qarar da suka qunshi mai unguwar sauke ka huta, da mai unguwar barikin sale da shaba da kuma mai unguwar chigabge damar raba wannan filin. Alhalin tun asali filin nan na gadon mahaifana ne kowa kuma ya sani su da ke rawar jiki ba ma su da nasaba da wajen.

Da na ji hakan sai na sanar da lauyana halin da ake ciki, ya kamata da aka xaukaka qara a sanar da mu kotun da aka xauka qarar amma kawai muka ga takarda wai sakamakon zaman da ita kotun tayi ne a Abuja, sai lauyana ya rubuta takardar qorafi zuwa ga jami’an tsaro a can Abujan da aka ce an yi hukuncin, kan haka ne jami’an tsaro

suka zo tun daga Abujan aka gayyaci waxannan masu unguwannin, ka ga maganar cewar na yi qarar masu unguwanni ba gaskiya ba ne.

Ya cigaba da cewar duk waxannan abubuwan da suke yi ba hannun sarkin minna a ciki domin shi yasan yadda lamarin yake illa dai suna hakan ne ko za su samu wata mafaka amma kuma suna vata mai suna ne.

Abinda zai baka mamaki ma bayan fitar sakamakon da suka ce na kotu ne, suka haxa baki da wani mai aikin tsara birane wanda ma’aikacin gwamnatin jiha ne aka kai qarata ofishin ‘yan sanda na shiyya aka kulle ni kwana huxu, bayan mun zauna na yiwa ‘yan sanda bayanin yadda lamarin yake, wannan fili na gadon mahaifina na ne kuma tun lokacin mulkin marigayi Abdulqadir Kure muka yi yarjejeniya da ita gwamnatin aka raba filin kashi arba’in bisa sittin, na vangaren mu na yi mai takardu kuma an tsara wajen yadda ya da ce sai suka vullo min da wannan makircin, ni kuma ina daraja rawani, amma bai kamata a riqa anfani da rawani wajen cin mutuncina ba, dan haka yanzu kam zan tsaya tsayin daka wajen qwato haqqina ko da waye kuwa.

Ni xan sarki, amma na sani ba kowani xan sarki zai zama sarki ba, ina da wannan imanin amma

•Sarkin Minna, Umar Faruq Bahago.

kuma ba zan zura ido akan haqqina a danne ni ba, abinda mutanen nan ke min ya yi yawa bai kamata in bari ya cigaba ba, duk waxannan masu unguwannin ba wanda ban taimaka ba, har su ma’aikatan filaye na jiha da ake haxa baki da su ana cin mutuncina da damansu na taimake su kuma su kan zo waje na daga baya idan sun ga asirin su zai tonu suna neman tuba, amma akwai mutane biyu a ma’aikatar filaye dole in ja da su domin duk wata munaqisa suke shirya shi gare ni.

Ganin irin yadda suke qoqarin cin zarafina shi yasa muka mayar da maganar inda suka kaita, domin su xin ne suka kai

ni Area Commonder na nan minna suka ce na fasa shaidar da gwamnati ta sanya wanda Shaba ya bada shaidar hakan Ali ya bada shaidar hakan ana jiran jagoran na su ne mai unguwan Barikin sale shi yazo ya bada shaida, shi area commonder har da wasu ya tura dan bincika lamarin amma ba tabbatar da laifi ba sai kuma a kulle ni, yanzu daga Abuja aka gayyato su dan su bayyana yadda lamarin yake kuma sun je da zaran an dawo wannan hutun na Easter da aka tafi zamu cigaba kuma a shirye na ke in bayyana sirrin komai, kowa ma za ta shafa ta shafa amma zan tona asirin komai.

Maganar cewar in yi

haquri ba maganar haquri domin ban san qarfin waxannan mutanen ba, na san cewar mai martaba sarki ya ji labari duk da na san ba hannu shi amma a matsayin shi na babba a sai ya takawa lamarin burki. To tunda ana qoqarin anfani da qarfi ne dan cin zarafina ni kuma a shirye na ke wajen kare mutuncina koda zai sahafi waye kuwa.

Dan haka ina jawo hankalin mutanen da ake bi ana karvan kuxaxe a hannunsu da kar su sake bada kuxinsu akan wannan maganar idan an kammala zan baiwa ‘yan jarida da inda ya dace kwafin hukuncin da aka yanke koda kuwa zan xauki nauyin abin ne a cikin aljihuna.

Majalisar Bauchi Za Ta Bincike Matsalolin Aikin Hanyar Titin Zaranda Zuwa Miri Daga Khalid Idris Doya, Bauchi

Majalisar Dokokin jihar Bauchi ta ce za ta gudanar da bincike dangane da ci gaba da rasa rayuka a sakamakon aikin tagwayen titi wanda ke gudanuwa daga Otel xin Zaranda da ke Bauchi zuwa qauyen Miri wacce gwamnatin jihar ke kan gudanar da aikin.

Hakan ya biyo bayan rahotonnin yawaitar aukuwar hatsurar ababen hawa da ake yawan samu a kan hanyar kowace ranar Allah, wanda hakan ya sanya jama’a ke qorafi sosai a kan aikin.

Da yake magana da manema labarai a Bauchi, shugaban

kwamitin aiyuka da gidaje na majalisar dokokin jihar ta Bauchi Honorabul Sale Umar Nabayi ya ce majalisar za ga gudanar da cikakken bincike da zimmar xaukan matakan gaggawa domin tabbatar da yin ababen da suka dace a kan aikin.

Sale Nabayi ya yi wannan maganar ne jimkaxan bayan da majalisar ta amince da rahoton da kwamitinsa ya gabatar wa majalisar, a qarqashin zaman da majalisar ta yi wanda mataimakin Kakakin majalisar Abdulmumina Bala Fanti ya jagoranta.

Xan majalisar Umar Nabayi

wanda ke wakiltar Ganjuwa ta Gabas ya ce kwamitin nasa ta nuna vacin ranta matuqa dangane da yadda aikin hanyoyi ke tafiyan hawainiya a wasu sassan jihar ta Bauchi, sai ya ce ba za su lamunci hakan ba.

Idan dai baku mance ba, a irin wannan tafiyar hawainiyyar aikin ne ma ya sanya matasan unguwar Federal Low Cost a cikin garin suka gudanar da zangazanga a kwanakin baya inda suke qiran gwamnatin jihar ta zo domin yi musu aikin hanyarsu da ta kwakwalo ko kuma a dawo musu da titinsu yadda yake a da baya.

•Gwamnan Jihar Bauchi, Mohammed-Abubakar.

12 LABARAI

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Hatsin Bara Tare da Huzaifa Dokaji

arabiandokaji@gmail.com 08135353532

Tarihi Abin Dubawa: Yadda ’Yan Nijeriya Ke Kallon Qasar Su (I) Nijeriya qasa ce da ta gagara rayuwa yadda ake so, kuma ta gagari mutuwa. Sai dai, akwai yiwuwar idan ba a yi takatsantsan ba, qasar na daf da fadawa wani mummunan rikici wanda ko dai ta rasu, ko kuma a tafka wata barnar da za ta zama darasi ga yan qasar. Maganin karya dai hallara, maganin rashin ji, gwaji.

Yankunan qasar nan da dama na ta tafka kiruruwar yaqi da tsananta kalamai na kiyayya ga junansu. Wannan tafkaka-tafka na qara nuna mana gaskiyar hasashen da ake na cewa, “shi mutum, kamar yadda tarihi ya nuna, baya koyar komai daga tarihi.”Wanda yake wajen qasar nan, da ya ke da burin gane qasar me ta ke ciki, na iya tunanin yadda abubuwa suke tafiya a qasar, akwai alama mai qarfi ta ko dai ba a koyar da tarihin qasar a makarantu ma, ko kuma la’alla mutanen qasar ba su gane tarihi idan sun karanta.

Guguwar neman raba qasar nan, ta samo asali daga hade Kudanci da Arewacin qasar nan da Turawan mulkin mallaka su ka yi a shekarar 1914. Ko da yake wannan ba shi ne hadin gambiza na farko ba a tarihin qasar nan. Jihadin Sokoto da aka yi, karkashin jagorancin Shehu Usman dan Fodio ka iya zama guguwar farko da ta hada yankuna na qasar nan kimanin ashirin da hudu 24, a matsayin daula guda. Wannan hadin gambiza ya kunshi garuruwa na Musulmi da ma wadanda ba Musulmi ba. Wannan Daula ta Sakwato, da ta gama rushewa kimanin 1903, ta samu gadon haduwar abinda yau muke kira Nijeriya. Wannan yasa wasu malaman tarihi ke ganin Dan Fodio shi ne wanda ya fara yanke cibiyar zaman hadin gambiza a qasar nan ba tare da la’akari da addini, kabila ko harshe ba.

Yaqin neman ‘yanci na gabagaba cikin jerin dalilan da suka qara habbaka muu’amala tsakanin manyan kabilun qasar nan. Rashin fahimtar juna ta harshe da kuma ta fahimta, ta jawo maimakon kusanci, an qara samun farraku tsakaninin vangarorin qasar.

Wannan rashin jituwa ta jawo ra’ayi ya yi girman da har sai da ma ya banbanta ra’ayi akan sanda ya fi dacewa a bawa Nijeriya ‘yanci daga mulkin mallaka. A shekarar 1957, Anthony Enahoro, daga Kudancin ya mika kudirin buqatar a bawa Nijeriya dama ta mulki kanta, a majalisar kasa.

Sai dai, Sardaunan Sokoto, Alhaji

Ahmadu Bello, ya yiwa kudirin gyara. A ra’ayin Ahmadu jikan Nana, maimakon ‘1957’ a mai da buqatar kudirin ta koma ‘bawa Nijeriya ‘yanci a daidai sanda ya dace’. Hujjar wakilan Arewa ita ce, Arewacin Nijeriya ba ta shirya mulkar kanta ba, saboda rashin wadatar masu iilimin zamanin da za su zama jagorori. Wannan qarar ya nuna cewa lallai fa Arewa ba ta yarda da Kudu ba, tunda ba zata yarda a aiko wasu daga Kudu su jagorance ta ba.

A shekarar 1960 aka samu ‘yanci, siyasar kasa ta dau saiti. Dama dai an kafa mulki karkashin gwamnatin maja tsakanin jam’iyyar mutanen Arewa ta NPC da kuma jam’iyyar Inyamurai ta NCNC. Sir Abubakar Tafawa Balewa shi ne jagoran gwamnati, yayin da Dr. Azikwe yake a matsayin shugaban kasa. Matsala ta farko da aka fara samu, ita ce zargin da yan kudu,musamman gabashi, ke yi na cewa Arewacin qasar nan na amfani da Balewa don cimma manufofinta. Wannan zargi na da alaqa da yadda Arewan ta zabi mahukuntanta.

A zaben da akai na shugabanci a Arewa, Tafawa Baewa ne a ka’ida zai zama shugaban Arewa, yayin da Sardauna shi kuma zai tafi majalisar qasa dake Lagos.

Sai dai, Sarkin Kano Sanusi, kasancewar shi ne mai raba madafun iko a lokacin saboda qarfinsa, ya soki wannan tsari.

A ra’ayin Sarkin, Sardauna yafi dacewa da jagorantar Arewa, tunda jikan Mujaddadi ne. A ganinsa, idan dan talaqa ya zama jagora, zai samu matsala wajen samun biyayyar sarakunan gargajiya. Wannan tasa aka tura Belewa sama, aka bar Ahmadu

jikan Nana a kasa.

Wannan kasa ta qara samun rushewar turakunta na zama sakamakon wasu matsaloli da aka samu kamar su takaddamar kidaya da rikicin zabe na 1966.

Wannan ta janyo wani tsagi na sojojin qasar nan yunkurin kifar da gwamnati. Ko da yake manazarta da dama sun rawaitar da cewa Manjo Chukuma Kaduna Nzeogwu ne jagoran wannan yunkuri, sai dai fa wannan batu ba lallai haka yake ba.

Manjo Janar Ifeajuna shi ne ya shirya wannan juyin mulki, kamar yadda General Ojukwu ya fada a littafinsa na ‘Because I’m Involved.’ Wani abu da har yau aka kasa tantancewa shi ne rawar da kasashen waje suka taka a wannan juyin mulki. Mafi shahara a ciki dai shi ne batun nan na cewa qasar Isra’ila ta bada gudunmawar kudi kimanin fam miliyan biyu don tabbatar da an tunbuke su Sardauna daga jagorancin qasar nan. Wannan an ce na da alaqa da rawar da Sardauna ke takawa a siyasar duniya,musamman ma batun siyasar Musulunci da ya kai shi ga kawo ko karbar shawarar a kafa kungiyar kasashen Musulmi ta duniya.da kuma yunkurinsa na goyon bayan Falasdinawa a kan Yahudawa. Allah masani!

Wannan yunkuri na juyin mulki ya jawo an kashe manyan Arewa da na Kudancin qasar nan. Kasancewar wadanda suka jagoranci abin Inyamurai ne, sai Arewa ta kalli abin da cewa wani yunkuri ne da ake dan a kassarata.

A watan Juli na shekarar 1966, sojojin Arewa suka motsa, inda suka kifar da gwamnatin Manjo Janar Agwui Ironsi. Wannan juyin mulki ya zamarwa yan

Arewan dole, a cewarsu, saboda dalilai biyu zuwa uku. Da farko dokar nan da Janar Ironsi ya kawo ta ‘Decree 38’ wadda ta hade hukumar ma’aikatar qasar nan ta zama daya. Arewa ta fuskanci barazanar cewa tunda tana da nakasu kwarai wajen masu karatun boko, wannan na nuna cewa yawancin ma’aikatanta za su zama a karkashin jagorancin ma’aikata yan kudancin qasar nan ne. Yawo da aka samu wasu kungiyoyin Kiristoci na yi domin da’awa da kiran Musulmin Arewa zuwa addinin Kirista, ya qara tabbatar da tsoron wasu yan Arewan cewa lallai fa an kashe shugabanninsu ne don karya addininsu.

Kananan sojoji a Arewa sun fara yunkurin tada zaune tsaye domin maganace abinda manyansu na Arewa suka kasa.

Rahotanni na cin fuska da matan sojojin Kudancin qasar nan suka dinga yiwa matan abokan aikinsu na Arewa sun qara harzuka wadannan kananan sojoji har ta kai sun fara farwa abokan aikinsu mutanen Kudu. Ance abin har sai da ya kai sun fara fuskantar manyansu suna fada musu ‘muddin fa ba za su yi abinda ya kamata na kwatowa Arewa ‘yanci ba, to fa lallai su su za su kawar da su don zartar da wannan kuduri’.

Matayen sojojin na Arewa an ce har ta kai gabar da sun fara sama musu maganin bindiga, saboda tsoron kar a kashe musu su, da kuma tanadin kauda qara.

Akwai buqatar a wannan gabar mu bada bayani akan cewa babu wata alama da ta nuna cewa akwai sa hannun Janar Ironsi a kisan su Sardauna. Mulkin ma da ya karba, yan tsirarun da suka rage a gwamnatin farar hular da

akai kokarin hanbarewa ne suka mika masa, kasancewarsa Soja mafi girman mukami a lokacin.

Sai dai babu wata doka kuma da ta nuna a yi hakan, kamar yadda babu wata doka da ta ce kada a yi hakan. Matsalar Ironsi ta fara ne sakamakon rashin dabararsa wajen daukan wasu matakai masu muhimmanci bayan an bashi gwamnati. Misali, Arewa na jira su ga matakin da zai dauka akan sojojin da su ka jagoranci yiwa shuwagabanninta kisan gilla, amman bai dau wani kwakkwaran mataki ba. Sojojin da ke raye sun dau wannan da cewa su ma fa idan gobe aka kashe su, babu wani mataki da za’a dauka. Kamar yadda muka fada a baya, dokar nan ta hade ma’aikatar ‘Civil Service’ ta yankunan nan hudu (4) na qasar nan, ta qara razana mutanen Arewa zuwa korarsa.

An yanke shawara akan za’a kashe Ironsi idan ya zo Kano ziyara. Sai dai an ce wani daga cikin Sarakunan Arewa yace, ‘lallai fa yadda Inyamurai suka zo har Arewa suka kashe su Sardauna, haka yanzu su ma za’a bi su kudun a kashe na su.’

An yi nasarar kawar da Ironsi daga mulki a juyin mulki 29 ga watan Maris da manyan sojojin Arewa irinsu Manjo Muratala Ramat, Manjo Janar Yakubu Gowon da kuma su Kanala Babangida suka jagoranta. An zabi Manjo Yakubu Gowon da ya jagoranci gwamnati. Shin labarin da muka bayar shi ne ainihin yadda lamarin ya faru ko da wata magana a kasa? Wannan tarihi ne ta fahimtar dan Arewa ko kuma dan Nijeriya gaba daya? Daga nan ina aka dosa? Mu tara a mako na gaba.

LABARAI 13

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Sarkin Ningi Ya Naxa Uba Ahmad Nana A Matsayin Garkuwan Ningi Daga Khalid Idris Doya, Bauchi

A ranar Juma’ar nan da ta gabata 30 ga watan Maris 2018 ne Sarkin masarautar Ningi Alhaji Yunusa Muhammadu Danyaya OON ya naxa Alhaji Uba Ahmad Nana a matsayin Garkuwan Ningi wanda sarkin ya amince da naxasa a bisa himmarsa da kuma gwazonsa.

Naxin nasa na zuwa ne bayan bayar da gagarumar gudunmawa da ya yi ta yi a lokutan baya domin ciyar da qaramar hukumar ta Ningi da masarautar gaba, hakan kuma ya biyo bayan dubiya ne da mai martaban ya yi gami da amincewa da naxin.

Taron naxin wanda ya gudana a kofar fadar masarautar Ningi ya samu halartar dumbin jama’a daga sassa daban-daban na qasar nan. Uba Nana wanda kuma a gefe guda shi ne shugaban jam’iyyar APC mai mulki a jihar Bauchi, ya samu lale da amsuwa daga wajen sarki kan wannan sabon naxin da aka yi masa na garkuwar Ningi.

Da yake jawabi a wajen naxawan, mai martaba sarkin marautar Ningi Alhaji Yunusa Muhammadu Danyaya OON ya bayyana cewar Uba Nana ya yi fice ba kawai a jihar Bauchi ba, a ma qasar baki xaya “Wannan Xa namu ne wanda ya yi fice ba a Ningi ba kaxai, ba a Bauchi ba a Nijeriya baki xaya; a cikin ikon Allah yana daga cikin manya a wannan gwamnati tasu mai ci ta APC, don haka ne ma ya kasance shine shugaban wannan jam’iyyar ta gwamnati mai ci a jihar Bauchi. a bisa waxannan, kodayake kun ji tarihinsa tun daga makaranta har zuwa aiyuka, kun ma ji har zamansa a Afirka ta Kudu, kodayake har yanzu yana da izinin zama a can domin ya yi aiki a can yana da izinin zama” Sarkin ya qara da cewa, “duk irin waxannan abubuwan za a iya ganewa cewa wannan Xa da muka haifa mashahuri ne wanda ya kamata muma mu girmamashi domin ya xauko mana wasu abubuwan girma da muma

za mu yi alfahari da su, kuma a can baya idan muka koma baya muka duba irin aiyukan da ya yi a qaramar hukuma ta Warji da Ningi ya taka gagarumar rawa sosai, ya kuma karemu mu nan masarautar Ningi ta fuskacin yadda zai iya ba kuma zamu mance ba,” in ji Alhaji Yunusa Muhammadu Danyaya OON. Xanyaya ya ce a bisa irin gudunmawar da suka tace ne ya sanya suka baiwa wannan xan nasu wannan muqamin domin ya ci gaba da kare Ningi, sai kuma Sarkin ya ce daga yau an tabbatar masa da wannan sabon naxin “A don haka muka ga ya kamata mu baya wannan sarautar ta Garkuwa shi ‘Uba Ahmad Nana’, daga yau ka zama Garkuwan Ningi, ya tabbata na tabbatar maka,” In ji Yunusa OON. Daga nan kuma sai Sarkin ya buqaci naxaxxen Garkuwan Ningi da ya zage damtse wajen yin aiyukansa yadda ya dace domin haxaka da masarautar a kowani lokaci don ciyar da qananan hukumomi biyu na Ningi da Warji. Baya ga nan kuma sai ya yi fatan dacewa da kuma samun

•Alhaji Uba Ahmad Nana Garkuwan Ningi.

zaman lafiya a cikin qasa.

Da yake jawabin godiya da kuma amsar wannan sarauta hanu biyu-biyu, shugaban jam’iyyar APC na jihar Bauchi, kuma naxaxxen garkuwan Ningi, Alhaji Uba Ahmad Nana ya gode wa sarkin masarautar Ningi a bisa zavinsa da

kuma naxasa a matsayin garkuwan garin Ningi gaba xaya, sai ya sha alwashin yin bayyana a kowani lokaci.

Honorabul Baffa Ali Misau (Sarkin Yamman Misau) shine wanda ya yi jawabin godiya a madadin Garkuwan Ningin ya ce “Ranka daxe mun gode

sosai Allah ya sake ya kuma qara girma, ranka daxe godiyarmu ba mai misaituwa,” A don haka ne Uba Nana ya sha alwashin ci gaba da zage damtse domin ci gaba da bayar da kariya kwarai wa wannan yankin don a samu ci gaba mai ma’ana.

An Ja Kunnen Xaliban ‘F.C.E’ Da Ke Zariya Daga Balarabe Abdullahi, Zariya

Babban jami’in tsaro na kwalejin ilimi ta gwamnatin tarayya da ke Zariya, A lhaji Adamu Yelwa, ya buqaci xaukacin xaliban kwalejin da su mayar da hankalinsu, wajen bin dokokin da mahumtan kwalejin suka tsara,, domin su kammala kwalejin lami-lafiya.

Alhaji Adamu Yelwa ya bayar wannan shawar ce a zantawarsa da wakilinmu da ke Zariya, kan yunqurin da sashin tsaro na kawalejin ya saw a gaba na tabbatar da tsaro a sassan da suke kwalejin.

Babban jami’in tsaron ya ci gaba cewar, wajibi ne ga ko wane xalibi ko kuma xaliba da ke karatu a wannan kwalejin da su bi dokokin da makumtan kwalejin suka tsara a kundi na musamman,wannan kundi, a cewar Alhaji

Adamu Yelwa, an tsara shi ne domin duk wani xalibi ko xaliba da suke wannan kwaleji su san abubuwan da suka kamata su yi da kuma waxanda bai dace su yi ba.

Da kuma ya juya ga qungiyoyin da xalibai suka kafa da yaddar mahukumtan kwalejin, ya umurce su das u tabbatar sun bi dokokin da aka gindaya ma su, kafin a amince ma su su kafa waxannan qungiyoyi da suka shafi addinai ko kuma sauran qungiyoyi da suke da alaqa da darussa da kuma jihohin da xaliban suka fito.

Alhaji Adamu Yelwa ya kuma nuna matuqar ji daxinsa na yadda mahukumtan kwalejin ilimi ta tarayya ke Zariya, na yadda suke haxa hannu da jami’an tsaron da suke kwalejin, wannan,

a cewarsa, shi ne babbar abin dubawa na nasarorin da suka samu, su jami’an da suke harabar wannan kwaleji.

Ya qara da cewar, wajibi ne ga xaliban su nisanta kansu daga siga ko kuma kafa qungiyar asiri ko kuma duk wata qungiya da za ta iya zama matsala ga wannan makaranta ko kuma karatun da xaliban

•Ministan ilimi, Malam Adamu Adamu.

ke yi a wannan makaranta.

A qarshen ganawarsa da wakilinmu, Alhaji Adamu Yelwa ya kammala da cewar,wajibi ne ya yaba wa al’ummar Gyallesu na yadda suke ba vangaren tsaro duk goyon da suke bayarwa ga mahukumtan Kwalejin ilimi ta gwamnatin tarayya da ke Zariya,y ace ya na fatan hakan zai xore.

14 LABARAI

A Yau

Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Badaqalar Miliyan 100: Wasu Fulogai Na Neman Hana Muhuyi Bacci A Kano Daga Mustapha Ibrahim, Kano

Yanzu haka wata badaqalar kuxi da ta kai Naira Miliyan 100 mallakar qananan hukumomi Kano da hukumar karvar qorafi da yaqi da cin hanci ta Jihar Kano qarqashi shugabancin Malam Muhuyi Magaji Rimin Gado da hukumar sa ta samu koke akan badaqalar wannan kuxi, da suka kai zambar Naira Miliyan 100 da aka gano da hannun wasu fulogai a badaqalar kuxin Naira Miliyan 100 kuma hukumar ta kama aiki ka’in da na’in inda ta gano kuxin da aka ajeyi su tun shekarar 2016 a wani Micro Finance Bank dake Kano tun wannan lokacin,wanda akayi dan a samu ribar ajiyar kuma masu kuxin suka nemi kuxinsu amma aka hanasu wanda hakan yasa suka kai qara wannan hukuma dan tayi aikin ta kasancewar wasu jigajigai kuma fulogai a jihar Kano amma ake yunqurin sa ma abin waigi kasancewar akwai manya a wannan badaqala da taimakon wata kotu ko wasu alqalai na hana wannan aiki na daqile badaqalar.

A wata hira da Malam Muhuyi Magaji Rimin Gado yayi da wakilin LEADERSHIP A Yau Lahadi ta wayar tarho a jiyaAsabar ya ce su na cikin wannan aiki sai wata kotu ta aika mai takarda akan cewa ya dakatar da wannan aiki da ya shafi wannan badaqalar kuxi ya ce wannan takarda ta kotu tasashi baqin ciki da tashin hankali da bai tava ganinsa ba a wannan aiki, domin hakan abin kunya ne a Kano kuma abin kunya ne ga al’ummar Kano musamman akan wannan hukuma da aka kafata domin karvar qorafeqorafen jama’a da kuma yaqi da cin hanci da rashawa amma ace wasu manya, da wasu alqalai na qoqarin hana wannan hukuma aiki da doka ta sasu a matsayin su na hukuma da doka ta amince suyi aikin su akan kowaye dan haka wannan babban abin takaicine kuma abin xaga hankali akan wannan takarta da wata kotu ta aiko kuma ya shaidawa wakilinmu cikin vacin rai da tashin hankali cewa wannan aiki na tabbatar adalci da kuma yaqi da cin hanci da rashawa akan kowaye bazai fasaba, domin doka ce ta kafa wannan hukuma kuma a qarqashin doka yake aikin sa dan haka babu wata kotu da doka ta bata damar hana wannan aiki duk da wannan abu yasa shi bai yi bacci ba saboda ganin yadda

wasu ke qoqarin xaure wa zalunci gindi a Kano.

Bayanai dai sun tabbata cewa wasu fulogai ne masu faxa aji a Kano ke da hannu wajen wannan badaqala ta Naira Miliyan 100 na qananan hukumomi da ake qoqarin yi masu haxiyar panadol ta hanyar ajiye su da farko dan a samu riba yanzu kuma ake qoqarin ba uwar kuxi ba riba wanda haka ya sake jifa qananan hukumomi cikin baqin talauci da fatara a jahar ta Kano kamar yadda abin yake a mafiya yawan qananan hukumomin qasar nan 773 a Najeriya.

Malam Muhuyi Magaji ya ce a baya ma ya fuskanci qalubale akan badaqalar kasuwa kofar wambai wanda abin yakai kimanin kuxi Naira Miliyan 700 ya ce duk da kusanci da jagoran badaqalar kasuwar

kofar wambai yake da shi da gwamna da kuma irin barazanar da maganganu da jagoran badaqalar kasuwar kofar wambai yayi masa bai sashi ya ja da baya ba, kuma a wannan badaqalar ne ta qofar wambai aka bawa wani xan jarida kuxi kimanin dubu 700 kuma ya kawo wannan hukuma ta Muhuyi Magaji domin dai sani da akayi wa wannan hukuma na qoqarin tabbatar da adalci dan haka wanannan ma ba gudu ba ja da baya duk da bayya wasu alqalai da Malam Muhuyi Magaji Rimin Gado yayi a matsayin waxanda shi Muhuyi wasu alqalan na Kano bashi da yaqinin adalci a gare su a matsayin sa na shugaban wannan hukuma ta karvar qorafe-qorafe da hana cin hanci da rashawa ta jihar Kano.

•Muhuyi Magaji

Gwamnatin Kebbi Ta Bayyana Qudurinta Na Tallafawa Manoman Dankali Daga Umar Faruk, Birnin-kebbi

Gwamnatin jihar kebbi ta bayyana qudurinta na tallafawa manoman dankali domin bunkasa harkokin nomansu a jihar ta kebbi.

Wannan bayanan na kunshe ne a cikin wata takardar sanarwa mai xauke dasa hannun sakataren yaxa labaran na fadar gidan gwamnatin jihar ta kebbi, Alhaji Mu’azu Abubakar Dakingari, yace “Gwamna Bagudu ya sha wannan alwashi ne yayin da yake yabawa wasu yara mata dake saida dankali akan hanyar kalgo zuwa Bunza da ke a

ke samarwa domin samar musu kuma ‘yan kasuwar kan irin jihar ta kebbi”. kokarin dasu keyi kan ganin Har ilayau Gwamna kasuwa mai inganci a jihar”.

Daga karshe Gwamnan ya cewa sun bunkasa aikin noma a Abubakar Atiku Bagudu ya ci gaba da cewa “gwamnatinsa godewa manoman dankali da jihar ta kebbi . zata sanyan abincin da ake sarrafawa da dankali cikin tsarin jadawalin abincin da ake baiwa dalibai a makarantun gwamnatin jihar, inda ya bukaci ma’aikatar ilimi ta jihar data umarci dukkanin ‘yan kwangila dasu xinga baiwa dalibai dankali madadin grain kwaki”.

Bugu da kari sanata Bagudu yace “makasudin hakan shine don a basu kwarin gwiwa kan noman dankali a jihar, saboda haka gwamnatin jihar zata xinga sayen dukkanin dankalin da manoman jihar •Gwamnan Jihar Kebbi, Sanata Atiku Bagudu

Gwamnan Bauchi Ya Isa Qasar Amurka Don Tattauna Yadda Za A Inganta Zaman Lafiya A Jiharsa Daga Khalid Idris Doya, Bauchi

A ranar Juma’a 30/3/2018 ne Gwamnan jihar Bauchi Muhammad Abdullahi Abubakar ya tafi qasar Amurka domin ganawa ta musamman da Sakataren majalisar xinkin duniya kan zaman lafiya da shawo, domin ganin yadda za a samar da zaman lafiya mai xaurewa a jihar.

Ziyarar wacce za a ta bayar da dama a tattauna ta musamman kan yadda za a samu inganta zaman lafiya a jihar ta Bauchi,

bayanin hakan na qunshe ne a cikin wata sanarwar da fadar gwamnatin jihar Bauchi ta raba wa manema labaru a ranar 30/3/2018 xauke da sanya hanun babban mai baiwa gwamnan jihar shawarori kan harqoqin yaxa labarai da kuma tsare-tsare wato Ali M Ali. Sanarwar ta qara da cewa “ziyarar za ta kawo wa sha’anin zaman lafiya ci gaba a jihar Bauchi, shiyyar Arewa Maso Gabas da ma qasar baki xaya, domin tattauna yadda za a kawo

qarshen tavarvarewar matsalolon tsaro da suka addabi wasu yankuna tun shekarun baya,” A cewar Ali M. Ali Muhammad Ali ya ce ziyarar za ta yi dubiyar yadda za a samu zamar lafiya mai xaurewa da kuma hanyoyin da za a bi domin shawo kan matsalolin.

Baya ga haka kuma, gwamnan zai tattauna kan wasu muhimman batutuwa da za su kawo wa jiharsa ci gaba mai ma’ana.

Ali M. Ali ya ce ana sa ran gwamnan jihar ta Bauchi

Muhammad Abubakar zai dawo gida jihar Bauchi ne a ranar 6 ga watan Afrirul 2018 bayan kammala ziyarar tasa a qasar ta Amurka.

Waxanda suka mara masa baya zuwa wannan ziyarar tattauna yadda za a samu havaka zaman lafiya sun haxa da babban mai tsatsara lamura (SCOP), Sulaiman Malami, Babayo Liman, da babban tallafa wa kan harqar zaman lafiyan, Yazid Inuwa da kuma sauran waxanda abin ya shafa.

LABARAI 15

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Matuqar Buhari Bai Maimaita Mulkinsa Ba Nijeriya Za Ta Koma Gidan Jiya, Inji BSCC Daga Khalid Idris Doya, Bauchi

Wasu gungun matasa a jihar Bauchi (Bauchi State Concerned Citizens) sun fito kan titi a ranar Asabar inda suke kira ga shugaban Nijeriya Muhammad Buhari da ya fito ya sake neman kujerar shugaban qasa a karo na biyu, domin maimata shugabancin qasar nan.

Qungiyar ta bayyana cewar matuqar shugaban Nijeriyan bai fito a karo na biyu ba to la-shakka Nijeriya za ta koma gidan jiya ne kawai “Idan bai fito ba waxanda za su sake amsar mulkin qasar nan za su lalata komai ne, don haka za mu sake faxawa gidan jiya wanda mu kuma bamu fatan hakan,” In ji masu gangamin nuna gamsuwa da mulkin Buhari.

Gangamin gangankon matasa masu nuna wa shugaba Buhari goyon baya da gamsuwarsu da salon mulkinsa, sun fara macin xin nasu ne daga titin qaramar hukumar Bauchi kusa da masarautar Bauchi inda suka yi tattaki zuwa cikin manya titinan jihar xauke da hotunan Buhari da kuma sakonin da suke nuna cewar ya maimaita kawai.

Da yake ganawa da manema labaru, Sakataren qungiyar da ke mara wa Buhari baya, ‘Bauchi State Concerned

Citizens’ Comrade Alkasim Abdulkadir ya bayyana cewar shugaban Nijeriya a qashin kansa mutum ne mai son ganin an samu ci gaba da fid da Nijeriya daga halin da take ciki, amma abun takaici waxanda suke zagaye da shi ba damuwarsu ci gaba ba ne “mutum xaya ba zai iya gyara qasar nan ba, don haka dole ne idan muka hango muka ce Baba a waiwayi waje kaza Baba ka saurare mu kawai domin a jikanka akwai waxanda basu da wani nufi illa kawo maka cikas mu kuma ba za mu lamunta ba,” “Baba idan muka ce maka kalli gabanka, ka kalla kawai domin a samu gyara a Nijeriya,” In ji Sakataren.

Kwamared Alkasim Abdulkadir ya bayyana cewar jihar Bauchi da shiyyar Arewa Maso Gabas sun gamsu xari bisa xari da mulkin shugaban Nijeriya Buhari a bisa hake ne ma za su yi ta yin duk mai iyuwa har sai shugaban Nijeriya ya amsa zai sake tsayawa takarar shugaban qasa a 2019.

Alkasim Abdulkadir ya ce jihar Bauchi ta samu kulawa sosai daga Buhari a sakamako jihar tana xaya daga cikin jihohin da ta ke son Buhari fiye da misali, don haka ne Buhari ya yi qoqarin bayar da muqamai

• Wasu Daga cikin masu gangamin nuna goyon baya wa Buhari.

wa wasu ‘yan jihar da nufin taimakon jihar “Mu matasa muna shaida wa Buhari cewar waxanda ya basu muqaman nan ba su yi mana komai, domin daga cikin waxanda Buhari ya basu muqamai sama da ashirin amma qalilan ne daga cikinsu suke kawo wa jihar ci gaba, don haka muna kira garesu da su fa sani ido na kansu,” Dangane da martaninsu ga tsohon Ministan Tsaro, Janaral TY Danjuma, Sakataren masu gangamin nuna goyon bayan Buharin ya buqaci shugaban Nijeriya da ya gaggauta kamewa gami da hukunta TY kan

munanan kalaman da ya yi waxanda ka iya kawo wa Nijeriya munanan matsaloli musamman don tayar a rikici.

Ya ce, “Kalaman da TY Danjuma ya yi waxannan kalaman babu dattako sam a ciki, sannan kalamai ne waxanda shugaban Nijeriya ya kamata ya tashi tsaye ya yi hukunci, sannan hukuma su kirasa su yi masa hukunci,” Ya ce, “idan har gwamnati za ta iya kama Kanu don yana barazana wa tsaro meye sa ba za a iya kama Danjuma ba domin kamalansa suna neman kawo tashin hankali,” Ya buqaci TY Danjuma da ya gaggauta neman yafiya

a wajen ‘yan qasa a bisa kamalan da ya furta na cewar ‘yan Nijeriya su kare kawukansu.

Daga bisani ne kuma ya shaida cewar dandazon matasan dukkaninsu magoya bayan Buhari ne kuma za su ci gaba da mara masa baya har ya kai ga samun nasara a zaven 2019.

Xaya daga cikin masu gangamin nuna goyon bayan Buharin Abbas Tukur Ahmad ya bayyana cewar salo da shugabanincin da Buhari ke yi abu ne wanda kowani mutum ya kamata ya mara masa domin Buhari ya xauko hanyar gyara qasar nan ta kowace fuska.

An Gudanar Da Gasar Cin Kofin Wasan Langa Karo Na Farko A Kano Daga Abdullahi Muhammad Sheka, Kano

Ranar Asabar data gabata aka gudanar da gasar cin kofin wasan Langa irinsa na farko a Jihar Kano, Qungiyar Farfaxo da Wasannin da Al’adun Gargajiya ce ta shirya wannan gagarumar gasa wadda itace irinta ta farko. Gasar wadda aka shafe makonni ana gudanar da ita Qungiyoyin daban daban masu ta’ammali da wannan daxaxxen wasan al’ada ne suga cikin gasar. Da ya ke jawabi alokacin bikin rufe Gasar Malam Salisu wanda shi ne wakilin Hukumar raya al’adu ta Jihar Kano kuma shi ne ya jagoranci shirya wannan gasa, ya bayyana cewa babban dalilin shirya wannan gasa shi

ne domin zaqulo wasannin bahaushe wanda muka gada iyaye da kakanni, saboda haka bisa la’akari da yadda aka shigo mana da wasu wasanni wanda ba namu bane kuma basu da wani tasiri ga ci gaban Bauhaushe, wannan tasa muka yi wannan tsari kuma muka fara da wasan Langa wanda ahalin yanzu ake bikin karawar qarshe domin fitar da zakara wannan gasa.

Alhaji Nura Usman Xan Wudil shi ne Kwamishinnan wasan wanda ya bayyana cewa za’a ci gaba da gudanar da irin wannan gasa har ta kai matsayin ta qasa ko ma ta duniya baki xaya. Yace an kawo mana wassanni wanda ba wasanni mu ba ne wanda

muka gada Iyaye da Kakanni, saboda haka yanzu mun fara da wasan Langa domin zama zakaran gwajin dafi, kuma alhadulillahi ‘yanzu kowa ya ga yadda aka gudanar da wannan wasan Langa, har aka kawo qarshensa idan Qungiyar Mai Shayi suka samu Nasara kan abokiyar karawarsu ta Cokali inda aka tashi ci uku da huxu.

Bayan kammala wasan an raba kyautuka wanda suka haxa da qasaitaccen Kofi da kuma agogunan Bango, cikin waxanda suka kalli wasan akwai shugaban qungiyar kare harshen hausa da al’adun Bahaushe Alhaji Jibrin Sidi Adamu da sauran manyan mutane, an kuma gudanar

da wasan a Hotoro rukunin gidajen ma’aikatan babban Bankin Qasa na CBN. Wannan gasa san cikin shirye shiryen da ake ci gaba

• A yayin wasan langar.

da tsarawa domin ganin an dawo darajar al’adunmu wanda suka haxa da cimaka, wasanni da kuma hausar ita kanta.

16

Siyasa A Yau A Yau

Litinin 2.4.2018

2019: Lokaci Ya Yi Da Za Mu Gina, Sauya Tare Da Bunqasa Qasar Mu Daga Kingsley Moghalu

Mahangarmu ta farfaxo da tattalin arzikinmu ta xoru a kan matasanmu ne. dogaro da matasan namu ne zai wadatawa qasanmu ya kuma kare mu daga ruftawa cikin halin qaqanikayi, ya kuma wadatar da mu da abin da za mu iya samu daga albarkatun qasan da Allah Ya wadata mu da su. Da hakan za mu iya samar da hanyoyin ayyuka masu zaman kansu.

Zavin da ya rage wa Nijeriya a zaven Shugaban qasa na 2019, shi ne, zavi a tsakanin ci gaba ko kuma qara tavarvara al’amurra, zavi ne ko dai na ci gaba da zama a cikin baqin talauci ko kuma na samun nasara da bunqasan milyoyin al’umman mu, ba wai kawai masana ba, zavi ne na samun ‘yanci ko kuma ci gaba da zama a cikin wannan qangin da muke cikin sa a halin yanzun, wanda ‘yan siyasa suka jefa mu a cikin sa.

Ina bukatar na shugabanci qasarnan ne, saboda ina mata mahanga mai kyau, ina kuma da tanadi mai kyau ga zuriyarmu da matasanmu.

Duk da kasantuwan daman da al’umman mu ta samu na shugabanci da kuma ximbin albarkatun qasan da Allah Ya huwace mana, a halin yanzun, al’ummar tamu tana cikin wani mawuyacin hali ne. Face sai dai idan an samu wani kyakyawan canji ne mai ma’ana a lamarin siyasa da na shugabancin mu. Ina da tabbacin milyoyin ‘yan’uwana ‘yan qasarmu maza da mata suna da fahimta makamanciyar tawa. Wannan fahimtar ita kaxai ce kawai za ta iya canzawa qasarmu fasali daga wanda baragurbin ‘yan siyasanmu na yanzun suka jefa mu. Lokaci fa ya yi.

Yanzun dai Nijeriya ta zama cibiyar talaucin duniya.

Kamar yanda cibiyar binciken qamarin talaucin a qasashen duniya ta nu na, a yanzun haka, qasarmu Nijeriya ce ta

karvi wannan mummunan kambin daga hannun qasar Indiya, wanda ta amsa a watan Fabrairu, na qasar da ta fi kowace qasa a duniyar nan talauci. Qasar Indiya ta nunka qasarmu a yawan al’umma har sau shida. Amma duk da haka, hukumar bayar da lamuni ta duniya ta yi nu ni da cewa, fatara qaruwa take yi a Nijeriya tamkar wutar dare, tattalin arzikinmu kuma qara tavarvara yake yi.

Mu dai ke kan gaba a duk duniyar nan, wajen qasar da ta fi sayo tattaccen man fetur a duk duniya. A lokacin da kuma, mune fa muke fitar da xanyan man. To wane irin hauka ne wannan? hakan yana faruwa ne sabili da rashin iya shugabanci, gwamnatinmu ta cije kan cewa ita ce za ta kula da sanya tallafi da kuma shigo da tattaccen man na fetur da ma sanya ma shi farashi.

A maimakon a ‘yantar da sashen na man na fetur, ‘yan Nijeriya sun kasance suna kwana a gidajen sayar da man na fetur, a sabili da qarancin man na fetur da aka qirqira da gangan. Sama da shekaru 40 a haka muke. Kamata ya yi mu ji kunyan kanmu, a lokacin da a kullum muke ci gaba da zaven shugabannin siyasan da suke ta varar da mu su na ba mu kunya, wanda rashin iya shugabancin na su ne ya jefa mu a cikin wannan baqin talaucin da muke a ciki yanzun haka. Sannan kuma, shi wannan talaucin da ake fama da shi, bai bar kowa ba.

Ya zama ruwan dare, duk ya game ko’ina a qasar namu.

Gaskiya muna da bukatar canji na gaske mai ma’ana.

Yanzun ne kuma lokacin da za mu samar da wannan canjin.

Ana ta ci gaba da musayan yawu tun daga lokacin da na bayyanar da kaina domin na yi wa qasata aiki, da nufin na jagorance ta zuwa kyakyawan madogara. Tattaunawar da ake yi ita ce ta yiwuwar samun nasarar wanda shi ba xan siayasa ne ba, da kuma ta

•Kingsley Moghalu.

gazawar ‘yan siyasar namu, kamar yadda yake bayyana a Jam’iyyar da ke mulki yanzun da kuma Jam’iyyar PDP. An rigaya an murqushe ‘yan Nijeriya, jabun ‘yan siyasarmu sun fitar da kishin qasa daga qirazan su, saboda kwaxayin shugabanci. Waxannan jabun ‘yan siyasar sun tilasta mana yarda da cewan wai ba wata mafita a garemu face su.

Sam hakan ba gaskiya ne ba.

Yanzun duk a farke muke.

Komai canzawa yake. Yanzun ne kuma lokacin canzawar.

Bari na fito maku a fili.

Mu (ina nufin masu neman kyakyawar mafita ga qasarmu, wanda ina xaya daga cikin su) fatan cinye zaven shugabancin qasarnan na 2019. Tabbas, ba mu ce babu qalubale a gabanmu ba. Amma dai za mu tsara hanyar da za mu ci nasara, a duk faxin qasarnan kuma ta hanya mai tsafta.

Nan da makwanni kaxan da ke tafe zan sanar da Jam’iyyar da zan yi takara a cikinta.

Yanzun shugabannin da suke da fata da mahanga ga qasarmu ne kaxai za mu zava, waxanda suka cancanta, masu halayen kirki da kishin qasa, masanan da za su iya tunkarar dukkanin matsalolin da ke

addaban qasarmu, waxanda za su magance mana talaucin da ya yi mana katutu, su magance mana matsalar tsaron da ke yi mana barazana. Mahanga ta ta xoru ne a kan waxannan abubuwan: . Na farko, na gyara qasarmu, mu kuma sake gina qasar; . Mu xaura xamarar gagarumin yaqi da talauci da rashin aikin yi, sai na uku; . Mu dawo wa da Nijeriya matsayin da take a kai can baya a cikin duniyar nan.

Na bijoro da kaina ne don yin wannan aikin saboda ina da sha’awan ganin ci gaban qasata, kuma ina ganin a shirye nake da na yi maganin waxannan matsalolin da muka ambata, na cancanta sannan kuma tabbas zan iya. Na sake dawo da martabar qasarmu a waje, na kuma tayar da komaxar tattalin arzikinmu.

Ina kuma da hujjan da zan nu na a kan hakan.

Wasu suna tambayar don me ban fito da kaina tuntuni ba, a tsakankanin baragurbin ‘yan siyasar da muke da su. Wanda wannan shi ne matsalar daman. Muna da ‘yan siyasa masu yawa, amma shugabannin qwarai kaxan ne

Ci gaba a shafi na

17

SIYASA 17

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

2019: Lokaci Ya Yi Da Za Mu Gina, Sauya Tare Da Bunqasa Qasar Mu Ci gaba daga a cikin su. Duk ‘yan siyasa ne, shafi na amma ba shugabanni ne ba.

16

Hakan kuma shi ne dalilin kasancewar mu cikin talauci da rashin ci gaba.

Tilas ne mu lalubo hanyar fita daga cikin halin qunci da talaucin da muke cikinsa ta hanyar da ta dace, mu fitar da milyoyin matalauta da kuma marasa aikin yi da ke cikinmu, a nan da shekaru goma masu zuwa. Wannan kuma yana da bukatar sabon tunani ne mai kyau, na ilimi da basira da hangen nesa, da kuma dubarar shirya rundunar da ta dace da aiwatar da wannan aikin, muna kuma da tabbacin samar wa da qasar namu hakan.

Rigingimu kan savanin fahimtar addini ba su ne za su gina qasar mu ba. A matsayi na na Shugaban Nijeriya, zan tafiyar da shugabanci ne wanda kowa zai ji ana tafiya ne tare da shi, wanda zai mai she mu dunqule wajen fuskantar abin da ke gabanmu. Muna sane da jabun tunanin nan na karva-karva, a tsakanin qabilu, wannan bayan waccan, wanda da hakan ne ake zavan wanda zai yi shugabanci.

Bayan shekara 10 da mulkin dimokraxxiya na wannan Jamhuriya (daga shekarar 1999), sakamakon dake fitowa na karya dokokin qasar sai qara bayyana yake yi, mutanen Nijeriya sai qara talauce wa suke yi, talauci na qara bayyana a cikin al’ummar mu, kamar yadda wani matashi xan Nijeriya mai suna Seun Opaleye ya yi tsokaci a kafar sadarwa na zamani (social media) inda ya ce, a na iya taqaita shekarar 2019 zuwa wani abin da zai nuna gazawa ko rashin sa a mulkin qasar nan.

Abin da ke a bayyana ne a wannan lokaci shi ne duniya na samun gaggaurin ci gaba, ko mutum ya so ko ya qi dole Nijeriya ita ma ta shiga sahun ci gaban da ake samu.

Mu da muke qoqarin ganin kyakyawan rayuwa ga ‘ya’yan mu da matasa masu neman ci gaba na fuskantar wani matsala a hanyar ci gaban nasu, wani abu wai shi “Zoning”. Tsarin zoning ya yi tasiri ne a cikin jamm’iyya xaya ko biyu na tarayyar qasar nan. Jama’armu dake fuskatar tsarin kasancewa waye xan qasa maimakon qabilar

mutum ko yarensa saboda ana qara samun samari dake yin watsi da tasirin qabilanci a wannnan rayuwar.

Saboda haka, ni ba zan zama ba, kuma ba zan tava zama xantakarar shugabanci qasar nan mai fakewa da qabilanci ba. Ni xan Nijeriya ne mai takarar kujerar shuganacin Nijeriya, dole mu zaqulo hanyoyin kawo ci gaba, ba are da la’akarin ko na ‘yanuwanmu ko qabilarmu ko kuma na mata.

Tsarin tafi da mulkin shugabancin qasar nan na Kingsley Moghalu zai sha banban da na waxanda suka zo kafin nashi. Wannan zai samu aukuwa ne saboda zamu kafa gwamnati ne mai warware matsalolin al’umma ta hanyar yin mulki da sabbin tsaretsare domin samun ci gaban tattalin arziqi, ta hanyar ilimamatar da ‘yan qasa ta tsarin ilimi na musamman da kuma amfani da wasu hanyoyin faxakarwa masu mahimnanci domin samar da gwamnati na gari. Cikin hanyoyin samun wannnan nasarar ya haxa da jajircewa da tsarin kashe kuxaxe mai inganci da gudanar da aiyuka a bayyane tare da tafiya da alummar baki xaya.

Zamu kasance a shirye tun a karon farko, zamu sanar da manyan muqamai da naxenaxen vangaren zartasa wa a cikin qasa da awanni arba’in da takwas.

Za mu tabbatar da tsaro a Nijeriya ta hanyar aiwatar da tsarin tsaro na qasa, tare da kawo chanji ga hukumar ‘yansandan Nijeriya zamu inganta tad a kuma samun tabbatacin tsaro da bin doka da oda a cikin al’umma.

Zamu samu cimma hakan ne ta hanyar xaukan sabin ‘yansanda da horas da waxanda suke aiki a halin yanzu. Ina da zuciyar yin aiki da babu wani halin yanzu a fagen siyasar qasar ya tava yi, zan sanya ido a iyakokin Nijeriya da qasashen Nijar da Chadi da Cameroon, rashin kyakyawan kula wa da waxannan iyakokin ya sanya harkar tsaron qasar mu cikin garari. Zamu samar da wuraren kiwo ga makiyaya, za kuma mu yi maganin rikice rikicen dake faruwa na makiyaya ta hanyar maganin hamada a arewacin Nijeriya.

Gwamnatin da zan shugabanta zai aiwatar da tsarin qasa a kan matasa da tsarin kawo daidaiton jinsi.

Zamu tabbatar da abin ya wuce suruti kawai, domin zamu qarfafa waxannan vangarori masu mahimmanci a tsarin zamantakewarmu, mata sune kashe 51 na al’ummar qasar nan, abin nufi sun kai mutum Miliyan 186 na ‘yan Nijeriya, haka kuma mutum Miliyan 60 na ‘yan qasar nan shekarunsu yana tsakanin shekaru 18 ne zuwa 35. Dukkan waxannan vangarorin zasu taka rawa na musamman a gwamnatin da zan jagoranta. Zamu aiwatar da tsarin 50;50 wajen naxa abokan tafiyar da aikin gwamnatin da zan kafa.

Wannan kuwa fiye yake da tsarin qasa na daidaiton jinsi wajen bayar da muqamai domin kuwa tsarin qasa ya bayar da a aiwatar da kashi 30 ne ga mata. Matasa masu kwarewa da takardar karatu daya kamata zasu taka rawa mai mahimmanci a tsarin tafiyar da gwamnatin da zan kafa, hakan zai tabbatar da musayar kwarewa daga dattawan mu zuwa matasa wanda haka shi zai tabbatar da wanzuwar al’umma.

Burinmu na bunqasa tattalin arziqin qasar nan zai yi amfani da kwarewar dake tattare da matasanmu.

Wannan zai qirqiro da arziqi a cikin qasa daga vangarori daban daban musamman daga albarkatun qasa ba dogaro da man fetur ba. zamu samar da jarin Naira Biliyan 500 domin amfani

wajen qirqiro da aiyukan yi ga miliyoyin ximbin matsanmu.

Tsarin na farfaxo da tattalin arziqin qasa zai mayar da hankali wajen samar da wutan lantarki ta hanyar amfani da wasu hanyoyi daban. Zamu yi gaggarumin canje canje ga tsarin kiwon lafiyarmu da tsarin ilimi a Nijeriya.

‘Yan Nijeriya dake zaune a qasasashen waje zasu taka rawa na musamman waje bunqasar jama’ar Nijeriya.

Da zaran mun fara aiki, zamu shiga tattaunawa na musamman da majalisar qasa da majalisar dokoki na jihohi domin ganin an aiwatar da gyaregyaren daya kamata a tsarin dokokin qasar nan, ta yadda zamu koma aiki da cikakkiyar tsarin tarayya na qasa domin samun dawwamanmen ci gaba da zaman lafiya a Nijeriya a cikin shekarar 2 da kama aiki na.

Babu wanda zai ce waxannan aiyukan suna saqin aiwatarwa ko kuma za a iya aiwatar dasu a cikin ‘yan kwanaki ko kuma makwamnni, ban ce ni wani boka bane ko kuma ina da wani suddabaru ko kuma ni wani mai tsarki ne, amma kamar da yawa daga cikin ‘yan Nijeriya, I na tsananin son Nijeriya na kuma damu da wahalhalun da ‘yan Nijeriya maza da mata ke fuskanta, na kuma damu da rayuwar matasa da yaranmu da ma waxanda ba a haifa ba gaba xayanmu zami iya haxa hannu domin samar da kyakyawan qasar da zamu yi alfahari da ita. Lallai lokaci ya yi.

18 RAHOTON MUSAMMAN

A Yau

Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Duk Shekara Sigari Na Kashe Mutum 17,500 A Nijeriya Daga Muhammad Maitela

Sakamakon mutuwar mutane 17,500 masu yin ta’ammali da Sigari da sauran cututtuka a duk shekara a Nijeriya, inda kuma qaruwar xabi’ar ya kai da kashi huxu bisa a duk shekara, ABUBAKAR ABBA, ya fassara nazarin daKasim Sumaina a cikin harshen turanci akan buqatar qaddamar da xaukan matakan da suka dace a qasar nan don samar da mafita.

Koda yake, Ministan Kiwon Lafiya Farfesa Isaac Adewole, ya qaddamar da kwamitin magance shan Sigari (NATOCC), sai dai, sakacin tsaurar dokar hana shan Sigari (NTC) da rashin samar da isassun kuxi ga kwamitin qarancin yin haxaka tsakanin gwamnati Ma’aikatun Gwamnati da sassa da hukumomin da rashin sanya ido akan masana’antun dake sarrafa Sigari sun zama cikas wajen aiwatar da dokar.

Acewar wani bincike da aka gudanar a shekarar 2012, ya nuna cewar, waxanda suke mutuwa a nahiyar Afrika wand suka kai kashi ashirin da biyar na waxanda suka rasu, kashi sha biyu bisa xari, sun mutu ne sakamakon kamuwa da cutar sida, inda kashi sha uku, sun rasu ne saboda Maleriya.

Qasashe da dama suna ci gaba da xaukar qwararan matakai countries don dakatar da shan Sigari, amma kamfanoni suna bayar da haxin kai wajen sake fito da sababbin dabaru.

Nijeriya tana xaya daga cikin qasashen da suka hallarci taron Hukumar Kiwon Lafiya ta Duniya (WHO) da aka gudanar a ranar 18 na watan Janairun shekarar, 2006 don shawo kan shan Sigari. Bayan shekaru tara dokar shawo kan shan Sigari Majalisar Wakilai taTarayya ta amince da ita,inda kuma Majalisar qasa a ranar 23 na watan Afirilun 2015 da kuma ranar 12 na watan Mayun 2015 itama ta amince da dokar.

Duk da haka samada mutane 175, 000 ne suka mutuwa a duk shekara saboda shan Sigari da kuma kamuwa da cututtuka a Nijeriya, inda hakan ya nuna cewar kimanin maza 207

da kuma mata 130 (weekly (Tobacco Atlas, 2015).

Baya ga jefa lafiyar masu xabiyar, tana kuma shafar tattalin arzikin su da aka qiyasta suna asarar Dala miliyan 591. Kasuwannin Nijeriya cike suke da Sigarin da masana’antun gida sukesarrafawa wanda ya kai karan sigari biliyan 12.2 daga cikin karan sigari biliyan 18.4 da ake sha a Nijeriya a shekarar 2015 (NCS, 2017).

A takardar taron kwana xaya aka fitar akan tattaunawar da aka yi akan yadda za’a shawo kan sjan Sigari a Nijeriya, wanda ya gudana a Abuja an tattuna abubuwa da dama akan yadda za’a gano bakin zaren. Cibiyar nazari akan akan tattalin arzikin of the Economies of Afrika (CSEA), haxe da tallafin da gidauniyar (ACBF) da jami”ar dake garin Cape (UCT) da kuma aikin shawo kan shan Sigari, an qiyasta cewar, mahimmancin canje-chanje akan tsarin haraji akan Sigarin da ake sha don samarwa da gwamnati

kuxin salamalon yawan shan Sigarin da ake yi.

Babban Darakta na cibiyar gudanar da bincike akan tattalin arzikin Afrika (CSEA) Dakata Chukwuka Onyekwena, ya bayyana cewar, tsarin shawo kan shan Sigari yana samun naqasu kuma har yanzu akwai qarancin sheda wajen qoqarin baiwa wayar da kan goyon baya.

Ya bayyana cewar, har yanzu Sigari ta zamo xaya tilo wajen dake janyo mutuwar masu ta’amlli da ita, inda musu sha har 17,500 suke mutuwa a duk shekara a Nijeriya harda kuma kumuwa da sauran cututtuka da suka shafi ta’ammuli da shan Sigari.

Ya nuna ja akan cewar da ake yi shan Sigari ya sauka a Nijeriya, inda ya ce, xabi’ar tana qara qaru da kashi huxu bisa xari a duk shekara, inda hakan ya nuna wajibi ne a qarawa matakan qaimi.

Chukwuka ya ci gaba da cewar, harajin da aka xora akan Sigari ya nuna cewar

mataki ne mai kyau kuma binciken da cibiyar (CSEA) tayi akantattalin arzikin masu ta’ammuli da Sigari, anyi shi ne na karon farko a Nijeriya don qarfafa rage shan Sigari.

Bugu da qari, wani mai bincike na(CSEA), Mista Joseph Ishaku ya bayyana cewar, kwalin Sigari xaya ya kai tsadar a qalla naira 183.50 a cikin shekarar 2017.

A cewar sa,“a Nijeriya babu takamai man tsari na karvar akan sarrafaSigari, sai dai kawai harajin da ake amsa na gamagari akan kayan da ake sarrafawa wanda a yanzu ya kai matsayin kashi 20% bisa xari akan abinda ake sarrafawa.

Amma UCA ta ruwaito cewar, ana sayar da kwalin Sigari akan naira 60. Kuxin harajin ya kai kashi 6.49 bisa xari, inda kuma (WHO) ta bayyana cewar harajin ya kai kashi 75 akan Sigari. Sigarin da ake shigowa da ita, an cire ta daga layin karvar haraji sai dai, ana karvar harajin kashi

Ci gaba a shafi na

19

A Yau

Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

19

RAHOTON MUSAMMAN

Duk Shekara Sigari Na Kashe Mutum 17,500 A Nijeriya Ci gaba daga shafi na

18

40 bisa xari akan dukkan (CIF), da kuma qarin haraji kamar na (ETLS) da kuma na(CISS).

Ya qara da cewa, akwai buqatar a tabbatar da an tsaurara qadamar dashawo kan shan Sigarin. Sanya harajin akan Sigari ya nuna cewar shi ne yafi kyau wajen xaukar matakan, inda hakan ne zai sanya a rage qaruwar shan Sigarin da kuma samar da kuxin shiga ga gwamnati.

Ya qara da cewar, shirin (CSEA) na kala huxu da ya samar dacanje-chanji akan tsarin sarrafa Sigari a Nijeriya ta zai ragewa kamfanonin da suke sarrafa Sigari qarfi a qasar nan saboda sanya harajin.

Tsarin da aka samar na bayar da xauki sun haxa da; xauki na xaya da kuma sanya haraji wanda ya haxa da naira 20 akan haqiqanin haraji da kuma qara harajin shiga da Sigari da ya kai kashi 50 na sarrafa kwalin Sigari xaya.

Tsarin xauki na biyu kuwa shi ne, samar da chanji na haqiqanin tsarin haraji akan sarrafa kwalin Sigari xaya akan naira 30 da kuma yin qari akan harajin shigo da Sigarin zuwa kashi 50.

Tsari na uku na kawo xauki kuwa shi ne a kan haqiqanin chanji na na haraji naira 60 akan sarrafa kwalin Sigari xaya da kuma karvar harajin kashi 50 akan Sigarin da aka shigo da ita.

Har ila yau, tsarin bayar samar da xauki na huxu na samar da chanji akan haqiqanin haraji ya yi daidai da kashi 75 akan farashin da a yanzu masu shaguna suke sayar da Sigari da kuma yin qarin akan kuxin da ake shigo da Sigari da ya kai kashi 50 akan ko wanne kwali xaya kamar yadda (WHO) ta bayar da shawara.

Ya bayyana cewar, illolin chanjin da aka yi qidado akai.

Akan shan Sigari da kuma yadda xabi’ar ke qara qaruwa, sun ragu akan tattalin arziki da kuma kuxin shiga, inda kuma farashin masana’antun dake sarrafa Sigarin, ya canza akan tsari na uku dana huxu sakamakon tsaurara karvar harajin akan Sigari da kuma takamai man tsarin haraji na na tsari na xaya dana kuma na biyu. Akawai buqatar chanjin na harajin a qarfafa shi don daqile qaruwar xabi’ar.

Akan kuxin shigar da gwamnati take samu a

qarqashin tsarin bayar da xauki na dukkan waxannan bayanan da aka yi, kuxin shiga da gwamnati take samu ya qaru. Harajin da ake samu a bisa qarqashin tsarin karvar haraji na uku dana huxu ya qaru.

Bugu da qari, akan kuxin haraji da ake karva a qarqashin tsarin samar da xauki, ya nuna cewar masana’antun da suke sarrafa Sigari, farashin su ya qaru. Akan nauyin tsarin karvar haraji a qarqashin tsarin samar da xauki na dukkan tsarin da aka zayyana qarin nauyin harajin zai kare ne akan masu sayen Sigarin.

A bisa kafa tsarin da kuma sanya ido daidai yake wajen nuna alamar cin sanara saboda qarin karvar kuxin na haraji. Karin kuxin harajin ya nuna mahimmamcin da tsarin yake dashi wajen samar da xauki bayan da masana’antun dake sarrafa Sigari suka mayar da hankali akan harajin, inda hakan ya sanya ‘yan kasuwa masu sayar da Sigarin suka qara farashin Sigarin da suke sayarwa.

A cewar shugaban na shiyyar Afrika maso yamma

na gangami haxa yara xabi’ar shan Sigari Hilda Ochefu a wata qasida data gabatar akan yadda za’a shawo kan shan Sigari a Nigeriya, nasarori da kuma qalubake ta bayyana cewar, kashi 5.6 bisa xari na ‘yan Nijeriya da jimlar su ta kai miliyan shida suna ta’ammali da Sigari, inda kuma kimanin kashi 1/3 na matasa suna shan Sigari wanda hakan yake nuna cewar kimanin kashi 600, 000 suke mutuwa da wuri a duk shekara a faxin duniya.

Dukkan wannan mutuwar ana danganta ta ne da kashi 31 bisa xari dake aukuwa a tsaknin yara da kuma kashi 64 bisa xari a tsakanin mata.

Ta zayyana cututtuka kamar na shanyewar varin jiki da ciwon huhu da cutar daji da ciwon Asma da sauran su dake shafar masu ta’ammali da Sigari. Tace, kamfanonin dake qasashen waje masu sarrafa Sigari sunyi hijira zuwa qasashen dake Afrika saboda rashin qarfa dokar shawo kan shan Sigari. Sai dai, shawarar da aka bayar na shawo kan shan Sigari kamata ya yi gwamnati ta soke sayar da Sigari baki

xaya da kuma haramta shan ta don a baya akawai kirayekirayen da ake yi akan hana sayar da Sigari a qasar nan.

Ochefu ya yi nuni da cewar, hanyar mafita itace a qarfafa shawo kan shan Sigari da kuma wayar da kai akan illolin dake tattare da shan Sigari. Babatunde Oladapo ya bayyana cewar, qara qaimi wajen wayar da kai akan illolin shan Sigari ya yi qaranci idan aka yi la’akari da yadda akafi bayar da qaimi wajen wayar da kai akan cututtuka kamar na cuta mai karya garkuwar jiki.

A cewar wata qididdiga akan cutar qanjamau, tana hallaka mutane kashi 12 bisa xari anahiyar Afrika, inda kuma cututtukan dake aukuwa sakamakon ta’ammali da Sigari mutane kashi 25 bisa xari suke mutuwa.

Ya yi nuni da cewar wayar da kai akan cutar sida ana yin hakan har a karkara. Ya qara da cewar, kafafen yaxa labarai suna da damar faxakar da miliyoyin alumma, inda ya bayar da shawarar da a sanya kafafen na yaxa labarai wajen wayar da kan akan illolin dake tattare da yin ta’mammali da Sigari.

Ci gaba a shafi na

26

20

A Yau

CINIKI

Kasuwanci MASANA’ANTU

INSHORA

HANNUN JARI

Litinin 2.4.2018 Editan Kasuwanci Mohammed Shaba Usman

KASUWAR SHINKU

Manoman Nijeriya Sun Qi Biyan Bashin Biliyan 60 Da Suka Amsa -Bankin Noma Daga Umar A Hunkuyi

A ranar Laraba ce a Legas, Bankin Manoma (BoA), ya bayyana cewa, a kwannan nan ne zai vullo wa manoman da suka yi taurin basukan da Bankin ya ba su wanda jimlan su ya kai Naira bilyan 60, ta bayan gida.

Babban Manajan Bankin, Mohammed Kabir, ne ya bayyana hakan wajen wani taron qarawa juna sani da reshen Bankin da ke Agege ya shirya.

Mista Kabir, wanda manajan shiyyan Kudu maso Yamma na Bankin, Idiat Folorunsho, ya wakilce shi, ya ce, a yanzun haka Bankin ya duqufa ne wajen tallafawa matasan da suke da azamar komawa gona.

“A yanzun haka, muna kan shirin xaukan matakan qwato kuxaxen mu ne, domin kuwa har yanzun kuxaxen mu Naira bilyan 60 suna waje ba a dawo mana da su ba.

“Idan manomi ya karvi rance, sai ya qi dawowa da rancen, to ta ya ya ne za a iya taimaka wa wasu da suke son su ma a tallafa ma su su yi aikin noman su ciyar da tattalin arzikinmu gaba.

“Muna ma son mu qara buxe rassa domin mu qara kusantar da Bankin ga al’umma, amma ta ya ya za mu iya yin hakan, alhalin waxancan maqudan kuxaxen suna hannun mutane.

“Wasu manoman sukan karvi kuxin ne, amma ba za mu iya bin su mu karvo ba, saboda sun ma canza wuraren da suke zaune da makamantan hakan,” in ji shi.

“Amma lamarin ba laifi a nan shiyyan Kudu maso Yamma,” in ji shi.

Mista Kabir, ya ce,

matsalan yawanci a wajen maza take, amma mata akwai su da qoqarin biyan basukan.

Ya kuma ce, kamata ya yi

sauran Qananan Hukumomi su yi koyi da Qaramar Hukumar ta Kosofe, da ke Jihar Legas, wacce ta baiwa Bankin wajen zama da

gidajen kwanan ma’aikata da ma filin da Bankin zai yi ginin shi na dindindin.

Sama da mutane 250 ne suka halarci taron qara wa

juna sanin, da suka fito daga Ma’aikatu, cibiyoyin kasuwanci, kamfanoni da qungiyoyin manoma da sauran su.

Sarkin Haxeja Ya Raba Zakkar Miliyan 12 Daga Bello Hamza

Hukumar masarauta Haxejia ta jihar Jigawa qarqashin shugabancin Sarki Adamu Maje, ta raba zakkan fiye Naira Miliyan 12.1 ga jama’a marasa galihu 3,992 a yankin masarautar.

Bayani ya nuna cewa, Malam Muhammad Talaki, jami’in watsa labarai na masarautar ne ya yi wannan bayanin a garin Dutse ranar Asabar.

Masu dukiyar da ta kai

nisabi ne suke fitar da zakka daga cikin dukiyar su a duk shekara a qarqashin dokokin adinin musulucidomin bayar wa ga masu qaramin qarfi da kuma amfani dasu ga harkokin watsa addimin musulunci, zakka kuma na daga cikin ginshiqan addinin musulumci, ana kuma amfani da ita wajen rage kaifin talauci a tsakanin al’umma.

Malam Talaki ya ce, zakkan ya qunshi buhu

998 na hatsi da akuyoyi 36 da shanaye 2 da kuxi Naira 269,000.

Ya qara da cewa, an raba kayayakin ne ranar Jumma’a ga iyalai a qauyen Karar Bale na garin Balangu dake qaramar hukumar KafinHausa ta jijar.

Ya kuma yi bayanin cewa, shugaban qarva da rarraba zakka na masarautar Malam Abdulfatah Abdulwahab ya jagoranci rarraba

kayyakin.

Daga nan ya qara da cewa, Malam Abdulwahab ya ce, masaurautar ta sha alwashin ci gaba da watsa addinin musulunci ta hanyar rarraba dukiya ga alumma domin rage talauci a yankin.

“Shugaban ya buqaci masu hannu da shuni a cikin al’umma dasu taimaka wa masu qaramin qarfi a cikin al’umma domin rage talauci a cikinmu”.

Wani Qaramin Banki Ya Raba Wa Qananan ’Yan Kasuwa Naira Bilyan 32 Daga Umar A Hunkuyi

Bankin Micro-Finance ya ce, ya rabawa masu sana’o’in hannu da masu qananan sana’o’i jimillan Naira bilyan 32 tun daga lokacin da aka kafa shi a shekarar 2009.

Shugaban Bankin, Cif Kazeem Olanrewaju, ne ya shaidawa kamfanin dillancin labarai na qasa hakan a Legas ranar

Juma’a, inda ya ce, sun raba ma su basukan ne domin su havaka kasuwancin na su.

Ya ce, Bankin zai ci gaba da tallafawa ma su qananan sana’o’in da ke qasarnan da basuka domin tabbatar da bunqasan sana’o’in na su.

Olanrewaju, ya ce, Bankin zai buxe sabbin rassa domin tabbatar da

basukan da suke bayarwa ga masu qananan sana’o’in su na isa ko’ina a cikin qasarnan.

Maganan da nake da ku a yanzun haka, Bankin namu yana da rassa 7 a Kaduna da kuma guda 10 a Legas.

“Za mu qara buxe wasu rassan domin qari a kan mutane dubu 65,000, da muke da su a yanzun haka.

Mista Olanrewaju, ya ce, Bankin kuma ya vullo wa masu hulxa da shi da wata dubara ta yin tsimi da tanadi a cikin sa, domin ganin ba su xora rayuwar su kacokam a kan cin bashi ba.

“Tsimi da tanadin, zai ba su damar yi wa kansu shiri domin gaba, sannan kuma su sami jarin kansu su huta da cin bashi.

A Yau

KASUWANCI 21

Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Gwamnatin Tarayya Ta Biya Basukan Dala Milyan 600 Da Kamfanonin Jiragen Waje Ki Bin Ta

Daga Umar A Hunkuyi

Gwamnatin tarayya ta ce, ya zuwa yanzun dai ta gama biyan basukan da kamfanonin Jiragen sama na wajen qasarnan masu yin aiki a cikin qasarnan ke bin ta.

A cewar gwamnatin, basukan da yawan su ya kai dala milyan 600, a zamanin da tattalin arzikin qasarnan ya shiga cikin yanayi, duk yanzun gwamnatin ta biya su, duk da qarancin kuxaxen da take fuskanta a yanzun haka.

Ta bayyana cewa, an xan jima ba a biya basukan ne ba, kasantuwan qasan nan ta yi fama da qarancin kuxaxen musaya, saboda qarantar kuxaxen shigan da ake samu daga cinikin xanyan Man fetur, wanda hakan ya hana masu kamfanonin na wajen iya kai qasashen na su kuxaxen.

Qaramin Minista a Ma’aikatar ta Jiragen sama, Sanata Hadi Sirika, wanda ya bayyana biyan basukan a mastayin xaya daga cikin nasarorin da suka samu a fannin na

Jiragen saman, ya yi nu ni da cewa, wasu daga cikin kamfanonin na Jiragen sama, har barazanar barin qasarnan suka yi matuqar gwamnati ta kasa biyan su kuxaxen na su.

A watan Satumba na shekarar da ta gabata ne, kamfanonin jiragen saman na waje masu yin aiki a cikin qasarnan, suka fuskanci gwamnatin ta tarayya da neman ta biya su kuxaxen da suke bin ta.

Duk da su kansu a lokacin sun tabbatar da ba Nijeriya ce kaxai suke bi bashin ba, a sakamakon qarantar kuxaxen cinikin xanyan man fetur da faxuwar darajar na shi, kamfanonin suka ce basukan su na shafan ayyukan na su ne.

A lokacin da matsalar faxuwar farshin xanyan man ya tsananta, qasashe kamar na Venezuela, wacce lamarin ya fi shafa, kamfanonin sun biyo ta bashin dala bilyan 3.78 ne, Sudan dala milyan 360, Misra dala milyan 291, da kuma Angola da suka bi bashin dala milyan 237.

Sannu a hankali, sai Nijeriya ta riqa biyan

kamfanonin kuxaxen su, wanda ya zuwa watan Agusta 2017, sai kuxin suka rage dala milyan 175 kacal, wanda kamar yadda kamfanonin suka ce na cinikin tikiti ne da aka yi.

Ci gaban da aka samu ta fuskacin biyan kuxaxen, ya samu ne a dalilin qarin farashin xanyan man fetur da aka samu a kasuwannin duniya.

Qungiyar masu giragen saman ta waje, IATA, ta yi nu ni da cewa, yanda aka riqa biyan bashin sannu a hankali ya shafi kamfanukan jiragen na waje masu yin aiki a cikin qasarnan, wanda ta ce kasa samun kuxaxen na su ne ma ya tilasta wa kamfanin safarar Jiragen na Iberia da na United Airlines, suka daina yin safarar a cikin qasarnan.

A cikin jawabin da ya gabatar a taron masu ruwa da tsakin sashen na Jiaragen saman da aka gama kwanann nan, Sirika, ya bayyana cewa, kamfanonin Jiragen na saman suna da dalilin kokawa a kan kuxaxen na su da ba a biya su ba, kamar yadda ita ma

gwamnatin tarayya ba za ta so a riqe wa na ta kamfanonin kuxaxen su ba a waje.

A kan hakan ne, Ministan ya ce, Nijeriya ta yi duk abin da take iyawa na ganin ta biya waxannan milyoyin dalolin ga kamfanukan na wajen.

Ya ce, “A lokacin da aka buxe kasuwar shinku ta musamman, da muka karvi mulki, akwai batun milyoyin daloli da kamfanukan Jiragen waje ke bin mu. Sai muka ga hakan bai dace ba, domin ba za mu so ganin an riqe wa wani kamfanin mu da yake aiki a waje kuxaxen sa ba.

“Duk abin da za mu yi na ganin sun karvo kuxaxen su za mu yi mu taimaka ma su. Don haka, abin da ba za mu so a yi mana ba, ba za mu yarda mu yi wa wani shi ba. Don haka ne muka tabbatar da mun biya su kuxaxen su bakixaya, na kuma san duk kun san halin da muke ciki a daidai yanzun, ba lokaci ne da biyan waxannan maqudan kuxaxe yake da sauqi a gare mu ba.”

22

Kiwon Lafiya

A Yau

Litinin 2.4.2018

Shin An Fara Amfani Da Tazarar Haihuwa A Nijeriya?

Daga Idris Aliyu Daudawa

Duk da yake dai tsarin iyali, tsarin bada tazarar haihuwa, da dai duk yadda aka kiran shi yana taimakawa da kuma amfani, wajen rage mutuwar mata masu ciki da kuma qananan yara, mata da yawa waxanda suke cikin shekarunsu na hiahuwa, har yanzu basu yadda da shi wannan tsari ba. Martins Ifijeh yana daga cikin waxanda suka yarda tsarin tazarar haihuwa, da kuma yadda abin ya taimaka ma shi.

Misis Khemis wadda aka voye sunanta na biyu ‘yar shekara 44 ce mazauniyar Lagos,kuma matar aure ce, ‘ya’yanta biyu, wadda kuma ta nuna jin daxin aurenta fiye da shekaru goma sha shida.

Yayin da ta ke tunawa maganar fahimtar juna ita da mijnta, wanda ya amince su haifi ’ya’ya biyu ko da kuwa duka mata ne ko kuma maza, Kemi ta ci gaba da bada bayanin cewar tsarin bada tazarar haihuwa, shi ne babban dalilin da yasa suke cikin zaman farin ciki, ita da maigidanta.

Kemi ta zo wajen asibitin qayyade iyali ne wani vangare na asibitin masu juna biyu Lagos Islanda,da sauran mata,damgane da shi tsarin , lokacin da tace, lokacin da tayi magana da ‘yan tawagar, da kuam’yan jariudu, da Pathfinder Internarional akan dalilin tafiyar.

Kemi ta tuna lokacin data fara haihuwar’xanata na farko watanni bayan aurenta, a shekarar 2002.

Amma kuma da sabon aiki, da kuma irin abin da tasa gani a gaba, shi yasa ita da mijinta, suka yarje ma juna lokacin da ya dace, su sake samun xan nasu na biyu. biyu Ta fara shan magani tsarin tazarar haihuwa,ta kuma mayar da hankalinta har zuwa shekaru biyar, ta ci gaba da bayanin cewar ‘’Abin ya taimaka mani matuqa a matsayi na ma’aikaciyar gwamnatin jihar Lagos’’.

Kemi ta ce aurensu na shekara biyar sai kuma

maganar yaro biyu, ‘’Ta ce sun fara wannan tsarin lokacin ta daina shan magani, tare da taimakon qungiyar masu tsarin qayyade iyali’’. Daga nan kuma sai ta samu ciki, bayan ‘yan watanni kuma sai ga xansu xanmu na biyu.’’

T a ci gaba da bayanin suna da ‘ya’ya biyu, za kuma su ci gaba da tsarin tazarar haihuwa, Kemi yanzu tana da lokaci, a gida wanda zata yi karatu. Tana karatu ne a jami’ar jihar Lagos, amma kuma ba a can bane taka kan ba.

Kamar yadda ta qara bayani, ta lura da maganar yadda wau al’amuran ta na haihuwa suka canza, saboda kuma maganar tsarin iyalan data ke yi. ‘’Wannan lokaci na tsaida shawara ta amfani da allura, wanda shi ma wani tsari ne na rage tazarar haihuwa. Amma kuma abin da na lura shi ne, na fara jin wani hanayi wanda da can, bana jin irin shi. Na qara yin nauyi, yayin da kuma maganar yin ala’ada, sai abin ya qaru fiye da, da can. Wannan shi ya tada hankalin mijijna, a shekara ta bakwai sai na bar wannan tsari na tazarar haihuwa.

Sai ta koma asibiti ta kai ma Likiitata kai kukanta, shi kuma Liknta ya bata amsar,saboda shekarunta ne, saboda ta kai shekaru 40. Daga nan ne kuma sai aka sa ta wani tsari na ‘’Intra Uterine Contraceptic (IUCD), wani tsarin tazarar haihuwa wanda yake shiga ta uterus’’.

Kemi yanzu tana wannan tsarin kuma ya taimaka mata, ba wai kurum ya taimaka mata bane, wajen bata rayuwa mai qyau ba, da ‘ya’yanta biyu ba, abin ya bata dama ta dominci gaba da tsarin aikinta, wanda ita ma wata jami’a ce ta gwamnatin jihar Lagos.

Kemi yanzu ta cimma burin abin da take son zama a rayuwar ta, idan mutumya matso kusa da ita zai tsammanin cewar ‘yar shekara 30 ce, amma kuma shekarun ta 44 ne. ‘’Na dubi ta wannan hanya ce ta saboda wani abu ba, amma kuma saboda kwanciyar hankali, da kuma sanin ba wani abin da zai dame ni dangane al’amarin daya shafi rayuwar aure, duk waxannan abubuwa sun yiyu ne saboda mijina domin ya amincewa al’amarin tsarin iyali.’’

Ita kuwa Grace Shittu

shekarunta 36, ‘yar kasuwa ce,ita ma wata mace ce wadda ke murna da tsarin tazarar haihuwa,ta ce maganar tsarin haihuwa, abin ya taimaka mata,mai da hankalin ta, wajen taimakawa ‘ya’yanta ukun da take dasu.

Ta auri mijnta da shekarutana da shekaru 22,bada daxewa bane ta fara haihuwa, lokacin da ta kai shekaru 26, Shitu yana ‘ya’ya uku, tsakanin shi da ita ba wanda ya yarda da shirin tsarin iyali.

Ta ce ‘’Na san yadda na fara haihuwa zaniya kasancewa da ‘ya’ya bakwai zuwa takwas, kafin na kai shekaru 30, don haka wata abokiya ta, ita ta kai ni wajen ala’amarin na tsarin iyali, kafin sannan na tattauna da mijina , wanda kuma ya nuna amince da shawarar tawa’’.

Shittu tana qarqashin IUCD tun shekarar 2008, yanzu mace ce wadda take cikin farin ciki, ta ci gaba da cewar maganar qwayoyin magani, ba ta wata hanyar da abin ya shafe ta, dangane da zaman iyali ita da mijinta, hakanan shi ma mijin yana farin ciki,da shawarar da suka xauka. ‘’Xa nan a farko shekarun

Ci gaba a shafi na

23

KIWON LAFIYA 23

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Shin An Fara Amfani Da Tazarar Haihuwa A Nijeriya?

Ci gaba daga shafi na

22

shi 14, na biyun kuma 10, ni da mijina muna amfani da ’yan kuxaxen mu, wajen kulawa da ilminsu, ciyar da su, da kuma tufatarda su, ina ta tunanin wanne irin hali zamu iya shiga, da bamu shiga tsarin tazarar iyali ba’’.

Kemi da Shittu su biyu ne kawai daga cikin mata miliyan xaya da dubu xari huxu,matan Nijeriya, waxanda suke shekarun haihuwa, suna amfani tsarin tazarar haihuwa.

Kamar yadda Hukumar lafiya ta duniya (WHO) ta bayyana,, tsarin tazarar iyaba,yana ba mutane da dama, su amince da kuma cimma burinsu na,’ya’yan da suke so, namaganar tazarar haihuwa da kuma lokacin haihuwar. Wannan Hukumar lafiya ta duniya tana iya cimma burin ta, hanyar shan qwayoyin maganin haihuwa.

Kamar yadda wani tsari na shekara ta 2013 ya bayyana akan al’amarin da ya shafi lafiya mai suna National Demographic Health Survey (NDHS) , damar samun haihuwa Nigerian Total Fertilityu Rate (TFR), ya kasance kashi fiye da 5 cikin xari, abin da qwararru suka ce tsarin tazarar haihuwa shi ne zai iya kaso cikas ga ci gaban qasa, idan Hukumomi ba suyi sauri sauri suka xauki mataki bada vata lokaci ba’’.

A jihar Lagos kaxai daga cikin ko waxanne mata 100, 48 suna mafani tsarin tazarar haihuwa daya sha bamban da juna,

jihar ta xauki mataki na tsarin tazarar haihuwa, tsakaninmata masu aure.

Kamar yadda masana harkar lafiya suke ce, tsarin tazarar haihuwa na bada taimako ga ko wacce mace, ta yi amfani da ko wane irin tsarin haihuwa taga yayi mata, na yadda uwa da jariri zasu kasance cikin qoshin lafiya,ita da jaririn ta. Maganar kuma iya kamuwa da ciki wannan babu shi.

Wannan al’amari Kemi ca ta bayyanawa ‘yan tawagar cewar ‘’Tun lokacin data fara da tsarin tazarar haihuwa, bana jin tsoron na kamu in samu ciki. ‘’Ala misali tun shekaru huxu da suka wuce ina cikin tsarin IUCD ni da mijina ko yaushe dariya muke yi ma kanmu, saboda tsoron mu na farko IUCD , zai iya kasancewa da matsala, zai kuma iya bada matsala, akan al’amarin zaman mata da miji’’.

Wasu daga cikin tsarin tazarar haihuwa ana iya samun bayanan su, a sashen tsarin tazarar haihuwa na asibitin masu juna biyu daga Lagos Island ya haxa da, kwaroronroba, abin da ake sawa cikinal’aurar mace, allurai, lactation Amenorrhea, patch,(faci) zobe, sai kuma waxanda za a iya wani abu ,dangane dasu ba, kamar vasectomy da kuma bilateral tubal ligitation.

Kamar yadda qwararru suka yi bayani mata kusan milyan 220 a qasashen da suka ci gaba, suna da

buqatar tsarin tazarar haihuwa na zamani, da akwai kuma mata 300,000 da kuma yara milyan uku, da suke mutuwa, ko wacce shekara saboda rashin tsarin tazarar haihuwa, da kuma sauran wasu al’amura.

Rahoto ya nuna cewar qasa da mata 40,000 suke mutuwa ko wacce shekara, saboda wasu dalilai da suka haxa da, juna biyu da kuma haihuwa.

Wannan ya nuna ke nan ko wacce rana kamar mata da ‘yanmata 111 suna mutual a Nijeriya saboda, saboda cikin da za a iya xaukar mataki na juna biyu, ko kuma lokacin haihuwar yara, wannan ya nuna ke nan, ko wacce awa mata biyar suna mutuwa.

Hakanan kuma gididdiga duk wata mutuwar mata lokacin haihuwa da aka yi, a duniya, Nijeriya na samar da xaya daga ko waxanne mata tara, da suka mutu.

Wata babbar jami’a daga sashe na tsarin tallafawa a fasahance na Palladium Technical Service Support Unit, Dokta Moriam Olaide Jagun, ta bayyana cewar, kashi talatin , namutuar da mata suke yilokacin haihuwa, ana iya maganin raguwar mutuwar lokacin haihuwa ta hanyar samun,shigatsarin tazarar haihuwa.

Ta qara jaddada cewar tsarin tazarar haihuwa , abin ya nuna cewar wata hanya ce, da kae rage mutuwar mata masu juna

biyu, da kuma qananan yara, ga kuma hana zubar da ciki, hana shigar cikin da ba a shirya mawa ba, ga kuma hana shiga matsala lokacin haihuwa saboda,ana amfani tazarar haihuwa.

Amfanin tazarar haihuwa Qwararru ta vangaren lafiyar mata da suka yi magana da ‘yan jaridu a taron kana uku na Pathfinder, taro da ‘yan jaridu na duniya akan tsarain tazarar haihuwa, ta hanyar tsarin tazarar haihuwa, iyaye mata da kuma jarirai, suna samun qoashin lafiya, saboda ba a samun cikin da kan kasance ba,a so shirar shi ba, buguda qari kuma’yanyara kaxan kuma yana nuna abinci mai yawa ga ko wanne yaro. ‘’Shirin tsarin tazarar haihuwa na taimakawa tsakanin ma’aurata jin daxin zama da juna, matsayinsu na mata da kuma miji, saboda ba za aji tsoron shigar ciki ba, ga kuma kariya daga cututtukan da ake samu ta hanyar jima’i, tare da kuma cutar qanjmau, sai kuma samar da sauran qarin zama cikin lafiya babu cuta.

“Yana rage zubar da ciki, ga kuma damar da kowa yake da shi, tako ’ya’ya nawa yake so, ga kuma ba mata dama ta zuwa makaranta, aiki, da kuma ci gaban iyali, al’umma da kuma qasa baki xaya, sai kuma kula da amfanin al’umma, akan albarkatun qasa, da kuma zaman lafiyar qasa.”

24

TALLA

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

25

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Kimiyya

Dala Miliyan 500

ne adadin kuxi Nijeriya ke kashewa duk shekara waurin safarar xanyen man fetur da wasu sinadaran da ake amfani da su a sashen sinadarari da magunguna

Sashin Kimiyya Da Fasaha Zai Samu Tallafi Naira Biliyan 12.2 Daga Bello Hamza

Da zaran kanfanin MDXi ta bayar da Naira Biliyan 2.5 da ta sanar kwanan nan ga sashin sadarwar kimiyya da fasaha na Intanet a qasar nan, kuxaxen da ke a sahsen zai kai Naira Biliyan 12.2 ke nan.

Kanfanin na MDXi ya dai sanar da shirin ta na zuba jarin Naira Biliyan 2.5 domin qarfafa harkokin ta a Nijeriya abin daya kai jarinta a wannan shashin daga Naira Biliyan 10.7 a zango na farko zuwa Naira Biliyan 12.2 a wannan zangon na biyu. Wannan jarin ta aka zuba zai qarfafa aikin kanfanin na samar da guraben intanet a qasar nan daga 300 zuwa 600.

Shugaban kanfanin MDXi, Mista Gbenga Adegbiji, ne ya bayyana haka, ya kuma qara da cewa, “Buqatar masu hurxa damu ne yake qara mana qaimin faxaxa aikin da muke yi, a halin yanzu an mallake gurabe 300 da muka samar a shekara 2015 a cibiyar mu ta Lekki a Legas” Adegbiji ya ce, tun da aka buxe kanfanin MDXi a shekarar 2015 an kashe Dala Miliyan 35 kwatankwacin Naira Biliyan N10.7 wajen samar da kayan aiki na zamani a cikin shekara 5 da ya gabata.

Adegbiji ya kuma yi kira ga gwamnatin tarayya in da ya ce, “Lokaci ya yi da gwamnatin tarayya za ta samar da tsare-tsare da zai tilastawa kanfanoni masu zaman kansu da hukumomin gwamnati su kafa kafafen urabe sadarwa na intanet a ma’aikatunsu domin bunqasar tatalin arziqi da dalilai na samar da tsaro” “Dole gwamnatin tarayya ta sani cewa, samar da cibiyoyin sadarwa daga cikin qasa yana da mahimmancin gaske saboda in har daga qasashen waje ake kafa wa kanfanoni da hukumomin mu cibiyar intanet, haka na nuna kenan sai kasashen waje sun ga abin da aka aiko kafin mu a nan gida mu iya gani ke nan, abin kuma da zai iya sa harkar tsaron qasa cikin hatsari.”

“Fiye da kashi 70 na bankuna a Nijeriya na amfani da intanet da MDXi ke samar wa 21 daga cikin su suna da

wani hurxa intanet ko xan ya ya da MDXi, faxaxawar da muka samu daga gurbi 300 zuwa gurbi 600 ya farunne saboda tsananin buqatar da ke fitowa daga abokan hurxanmu”inji shi.

“A watan Maris za a qarar da tanadin da muke da shi hakan ya sa muke ta qoqarin samar da qarin gurabe 300, a halin yanzu ma wasu kanfanoni sun riga sun nuna buqatar sun a gurabe intanet da zamu samar a zango na gaba” Ya kuma amince da maganar da ke yi na cewa, harkar samar da guraben intanet yana da tsananin buqatar kuxaxe masu xinbin yawa saboda haka ya buqaci gwamnatin tarayya ta kawo wa harkar samar da intanet agaji don bunqasa harkar a Nijeriya” “A kwai buqatar sa ido a tafiyar da harkokin samar da intanet a qasar nan, ya kamata gwamnatin tarayya ta aiyana cibiyoyin samar da intanet a matsayin cibiyoyi masu mahimmanci ga qasa saboda gudumawarsu ga tattalin arziqin kowanne qasa” Da yake qara haske a kan aiyukan MDXi a Nijeriya, Mista Adegbiji ya ce, “Kanfanin MDXi ne ya fi kownne girma a yankin Afrika ta yamma da ke gabatar da cikkaken harkokin da suka shafi samar wa da

rarraba intanet da sauran harkokin da suka shafi intanet a yankin Afrika ta Yamma” Kanfanin MDXi ne kan gaba da ke gabatar da aiyukansa a Legas da Sagamu da Accra da qasar Code D’Ivoire da kuma Senegal” Adegbiji ya qara da cewa, kanfanin MDXi na da tsari da gogewa irin na takwarorinsa a ko’ina a duniya, an yi mata gini mai tsarin TIA 942 tare da mataki na “Tier III Standards” da kuma “West Africa’s Tier III” tare da shaidawar PCI DSS da ISO 27001da kuma 9001.

Masu hurxa da kanfanin MDXi na iya hurxa kai tsaye da masu irin wannan hurxar a yanki Afrika ta Yamma, za kuma su iya musayan bayanai da takwarorinsu a qasashen Ghana da Amsterdam da kuma Landan.

Da yake jaddada buqatar da ake da shi na gwanatin tarayya ta kawo wa sashin agajin gaggawa, ya ce, “Kashi 60 na abubuwan da ake buqata a sahashin shi ne wutan lantarki, saboda tsananin buqatarmu na wutar lantarki da kuma matsalar wutan lantarki a qasar nan, hakan yana kuma qara kuxin harkar samar da intanet a qasar nan” Ya kuma qara da cewa, “Ya kamata gwamnatin tarayyar Nijeriya ta tilasata

wa kanfanoni da hukumomin gwamnati dasu rinqa hurxa da kanfanin samar da intanet a cikin gida saboda samar da intanet a cikin gida zai saukar da tsadar kuxin da ake samu a wajen kafa intanet a qasar nan” ya kuma qara da cewa, lallai wasu hukumomin gwamnati na hurxa da kanfanin MDXi amma ana da buqatar qarin hukumomin gwamanti su rinqa hurxa da MDXi saboda har yanzu wasu hukumomin na hurxa da kanfanonin samar da intanet na qasashen waje.

Ya ce, Nijeriya na tsananin buqatar masu zuba jari mai yawa a fagen samar da intanet saboda faxaxa yawan masu amfani da intanet a qasar nan.

“Yawan masu hurxa da intanet da ake dasu zai qara qwarewar kanfanonin mu hakan kuma zai qara rage tsadar da ake fama da shi a qasar nan” Daga nan ya kuma qara da cewa, kanfanin MDXi ita ce kaxai a qasar nan ke samar da tsarin sadarwa na OTTs a Nijeriya, ita ce kuma kaxai da ke da hanyar sadarwa a cikin ruwa har na tsawon kilomita 10 a cikin teku mai nau’in ACE da WACS da Glo 1 da kuma MainOne. Cibiyar samar da intanet xin na kuma da zurfin Kilomita 20 na “Primary and secondary data centre” domin isar da saqo ga ko ina a duniya.

26 RAHOTO

A Yau

Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Duk Shekara Sigari Na Kashe Mutum 17,500 A Nijeriya Ya bayar da shawara da Ci gaba daga aka kafa kulab don wayar da shafi na

19

kai akan illolin shan Sigari musamman a makarantu Sakandare. Ya kuma yi nuni da cewar rashin haxa qarfi da qarfe a tsakain qungiyoyin sa kai akan sanya ido akan kamfanonin dake sarrafa Sigari yana janyo cikas. Ya yi kira da ayi haxaka a tsakanin qungiyoyin sa kai don wayarwa da alumma kai akan illolin dake tattare da shan Sigari.

Babatunde ya bayyana cewar ECOWAS ita ce aka xora wa alhakkin wayar da kai wajen shawo kan shan Sigari a qarqashin shirin da aka samar na samar da haraji na bai xaya a xaukacin iyakoki.

Mataimakin Kwantirola Janar na hukumar hana fasa qauri ta qasa Mista Michael Ugbagu, ya bayyana cewar, akwai shawarwarin da Majalisar Wakilai ta qasa ta bayar akan kashi 20 bisa xari na qarin kuxin harajin Sigari.

Ya yi nuni da cewar, yin qari haraji akan Sigari, zai sanya

masu shan Sigari su rage sha.

Ya yi nuni da cewar, wasu illolin qara karvar harajin zai sanya kamfanin da Sigari su riqa shigo da ita ta haramtacciyar hanya.

Shima ACG Michael ya bayar da shawara ne akan cewar Nijeriya ta rungumi tsarin shawo kan shan Sigari da kuma qarfafa tsarin kamar yadda gwamnatin qasar Kenyan ta yi ta wajen daqile fasa qwaurin shigo da Sigari cikin qasar ta.

Shi kuwa Dakta Noel AruaAsokoro dake aiki a wani Asibitin gunduma ya bayyana cewar, qididdiga ta nuna cewar, kashi 45 bisa xari na masu shan Sigari don sunga iyayen su suna sha ne shi ne suma suka rungumi xabi’ar.

Ya yi kira da a riqa wayarwa da masu ta’ammali da Sigari kai da kuma waxanda basa sha akan illolin dake tattare da xabi’ar saboda kare lafiyar su. Noel ya bayar da shawarar chanza tsarin rayuwa a tsakanin masu ta’ammali da Sigari.

A cewar Dakta Adedeji Adeniran wani babban mai bincike a (CSEA) ya bayyana cewar, kamfannonin da suke sarrafa Sigari suna yawan tallata alfanun hajar su, ya qara da cewar akwai buqatar masu yin dokoki da qungiyoyin sa kai dasu yi dubi akan wannan idan aka yi la’akari da yadda Sigari ke hallaka masu ta’ammali da uta a qasar nan.

Ya shawarci masu yin dokoki dasu qiqiro da hanyoyi akan karvar kuxin shiga akan Sigari da kuma ilimantar da alumma da faxakarwa akan kiwon lafiya da sauran su mai makon mayar da hankali akan samar da kuxin shiga kawai ga gwamnati.

Masanan da suka halarci taron sun bayar da shawarar akan da a qara kuxin harajin akan Sigarin ganin yadda a yanzu farashin ya sauka.

A bisa wannan binciken da aka gudanar an tura shi don sake sabunta yadda ake karvar harajin akan Sigari haxe da chanjin da aka samar

don qara inganta kiwon lafiyar alumma akan qaruwar shan Sigari. Samar da tsari akan karvar harajin Sigari ana buqatar samar da chanji akan tsarin karvar harajin Sigari har sai ya kai yawan kashi 75 bisa xari na kuxin shiga.

Akwai kuma buqatar an tabbatar da mayar da hankali akan tsarin shawo kan shan Sigari ta hanyar qara harajin da ake karva akan Sigari a duk shekara. Ya kamata a qara qarfafa sanya ido a iyakokin don a qarfafa tsarin shigo da Sigari tare da qarfafa tsarin karvar haraji don samun ingantaccen sakamako.

Ma’aikatar Kuxi da Masan’antar Cinikayya da Zuba Jari da kuma Ma’aikatar Lafiya da Ma’aikatar Karvar Haraji ta qasa da kuma Hukumar NCS za su haxa qarfi da qarfe don qirqiro da tsarin karvar haraji a Nijeriya.

Akwai kuma buqatar haxa qarfi da qarfe tsakanin qungiyoyi masu zaman kansu da suke da ra’ayin shawo kan shan Sigari da sauran su.

Dubban Al’umma Sun Taya Sarkin Ningi Murnar Cika Shekaru 40 Daga Khalid Idris Doya, Bauchi

Qaramar hukumar Ningi ta cika ta vatse a ranar Asabar xin nan domin shaida gagarumin bikin taya Sarkin Ningi Alhaji (Dr) Yunusa Muhammadu Danyaya murnar kaiwa shekaru arba’in a bisa qaragar mulkin masarautar.

Gagarumin bikin cikar shekaru 40 na Sarki kan mulkin, wacce aka gudanar a ‘Danyaya Square da ke qaramar hukumar Ningi a jihar Bauchi.

Taro ne wanda ya samu halartar dubun-dubatan jama’a daga sassa dabandaban na qasar nan har ma da wasu yankunan Afirka, daga cikin manyan baqin da suka halarci taron sun haxa da Sarkin Musulmai Alhaji Sa’ad Abubakar, Sarkin Kano, Alhaji Sunusi Lamido, Sarkin Bauchi Rilawanu Sulaiman Adamu, Sarkin Borno Shehu of Borno, Abubakar Ibn Umar Garbai Elkanemi Sarkin Gombe, Sarkin Washe, da kuma sauran sarakuna.

Sauran su sune shugaban majalisar dattawan qasa, Dakta Bukola Saraki, wanda ya kasance a tare da Sanata Nazif Gamawa (Bauchi

Kudu), Sanata Hamman Misau (Bauchi ta tsakiya) da sauran Sanatocin Nijeriya da suka hallaro.

Shugaban Nijeriya Muhammadu Buhari wanda ya samu wakilcin Ministan Ilimi, Mallam Adamu Adamu.

Mai martaba Sarkin Musulmai, Alhaji Sa’ad Abubakar ya taya Sarkin Ningi murnar kawowa ga wannan gabar duk da dumbin matsalolin da suke jibge a hidimar da ta ke a cikin hidimar shugabanci, ya kuma yi fatan Allah ya baiwa Sarkin ikon sauke dukkanin nauyin da suke kaisa.

Sarkin ya kuma yi amfani da wajen taron wajen yin qira ga ‘yan siyasa da suke qoqarin saita hidimarsu bisa hanyoyin da suka dace domin kai yankunansu mataki na gaba.

Da yake jawabi a wajen taron, Sarkin Ningi Alhaji Sunusi Lamido ya fara ne da zayyano tarihin da ke tsakanin masarautar Ningi da kuma Kano, inda ya bayyana cewar asalin Sarkin Ningi ya fito ne daga Kano, don haka ne ya bayyana cewar wannan gagarumar alaqar da ke tsakanin Kano

Alhaji Yunusa da Ningi har yau na ci gaba wa Sarkin lafiya da tsawon Ningi Muhammadu Danyaya da havakuwa, ya kuma rai. bayyana cewar za kuma a ci Da yake jawabin godiya, OON ya zama Sarkin ne a gaba da xabba’awa.

Sarkin Ningi wanda aka shekara ta 1978 har zuwa A jawabin tasa, gwamnan yi gangakon domin taya yau xin nan shi ne ke mulkar jihar Bauchi Muhamamd sa murna, Alhaji Yunusa masarautar.

An haifi sarkin Alhaji Abdullahi Abubakar Muhammadu Danyaya OON Muhammad wanda ya samu wakilcin ya nuna matuqar godiyarsa Yunusa kakakin majalisar dokokin a bisa irin gudunmawar da Danyaya ne a shekara ta alif jihar Bauchi, Honourable aka yi masa na zuwa domin 1936 a garin Ningi, ya qike kawuwa Shehu Damina, ya tayasa wannan gagarumin muqamai daban-daban a bayyana Sarkin a matsayin murnan wannan taron Nijeriya gabanin zamansa xaya daga cikin jiga-jigan na cikarsa shekaru 40 a sarki, a masarautar Ningin da suke qoqarin wanzar da matsayin sarki, ya bayyana kuwa ya riqe mukamai zaman lafiya da ci gaban cewar kawowarsa zuwa yau irin su mamba a majisar a jihar Bauchi, Shiyyar a matsayin sarkin yin Allah zastarwa na masarautar Arewa da ma qasa baki maxaukaki ne, sai ya gode Ningi daga 1956 zuwa 1960, ya kuma tava riqe Hakimin xaya, ya nuna godiyarsa a wa Allah a bisa hakan. bisa wannan ranar. Tawagar Wakilinmu ya labarto cikin Ningi (Chiroman fadar gwamnatin jihar mana cewar Shi dai Sarkin Ningi) daga shekara ta 1959 da ta qunshi Sakataren gwamnatin jihar Bauchi, Muhammad Nadada, da sauran jiga-jigan jihar, shugaban jam’iyyar (APC) na jihar Alhaji Uba Ahmad Nana shima ya mara musu baya.

Shugaba Buhari kuwa taya Sarkin murnar kawo wa yau a matsayin sarkin da ke mulkar babban masaura irin wannan, yana mai bayyanin cewar ya san Sarkin da kuma irin yadda yake gudanar da shugabancinsa cikin gaskiya, amana da kuma adalci.

Ya qiraki Allah da ya qara • Sarkin Bauchi da Sarkin Kano a wajen taron taya sarkin Ningi murna.

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

TATTAUNAWA 27

Usman Baba: Matashin Da Ya Kafa Makaranta Dan Bada Ilimin Boko Da Sana’a MALAM USMAN ADAMU BABA, matashi ne da ya kafa makarantar Al-IMAN Academy International School da ke maitunbi, Minna. A hirarsa da wakilinmu MUHAMMAD AWWAL UMAR ya tavo dalilinsa na kafa makaranta mai zaman kanta na zamani inda ake vangaren boko da Islamiyya, ya kuma bayyana irin illar da barace-barace ya yi wa yankin Arewacin qasar nan. Ga dai hirar kamar haka.

Da farko mai karatu zai so sanin da wa muke tattaunawa.

Suna na Usman Adamu Baba, wanda ya kafa wannan makarantar ta Al-Iman Academy a nan unguwar maitunbi kimanin shekaru takwas ke nan.

Tunda farko mai ya xauki hankalin ka, ka kafa wannan makarantar.

Da farko dai ban yi karatun boko sosai ba, amma kasancewar na yi karatun addini kuma na ga yadda a Arewa mafi yawan Iyaye suna xaukar tura yara makarantar allo dan yin bara kamar wani ginshiqi ne na addini musulunci kuma duk da cewar ba haka abin yake ba.

Sai na ga idan na kafa Islamiyya tsintsa kamar da sauran rina a kaba, na yi tunanin bincike kan tsarin karantarwa da gwamnati ta amince da shi sai na buxe wannan makaranta mai qunshe da vangarori uku, vangaren boko da na addini da kuma sana’a. Manufar duk yaron da ya kammala wannan makaranta zai samu ilimin boko da na addini kuma zai zama yana da sana’ar hannu wanda zai iya dogara da qafafunsa.

Idan ka dubi tsarin mu, daidai ya ke da na kowace makarantar gwamnati da masu zaman kansu, qoqarin da muke yi a nan shi ne yadda zamu kaucewa halin ‘yan Arewa da shi na barace-barace, roqo da yawon maula, muna qoqarin ganin yara qanana masu tasowa a yankin nan na mu sun tsira da wannan.

Ba ka ganin wasu Iyayen zasu raina irin sana’o’in da ku ke koyarwa a nan?

Idan ka ce hakan, yanzu ka shiga rariya ba za ka iya qirga yaran da suka kammala karatun sakandare kuma suna zaune ba aikin yi ba, mu fa tsuntsu biyu muka jefa da dutse xaya. Bayan mun hana rigimar yara a cikin unguwanni bayan sun dawo daga makaranta wanda rashin aikin na daga cikin abubuwan da ke jefa da daman matasa a harkar shaye-shaye, daba da faxace-faxace a cikin unguwanni, sai ya zama na muna tarniyatar da su akan sana’a.

Amma kamar wannan tsarin ai ba zai yi nasara ba tunda bisa al’ada ba mu saba da hakan ba, duba da yanayin da yankin na mu ya ke.

Haka ne, kuma wannan shi ya janyo ‘yan uwanmu mutanen kudu a kullun suke kallonmu kamar waxanda ba su san ciwon kansu ba, jahilci da rashin aiki ya

samu gindin zama a tsakankanin mu wanda komai muna jiran gwamnati ne tayi mana. Da za ka kwatanta mu da kudu xin sun yi mana zarra ai a vangaren ilimi ka gane, yadda iyaye marasa qarfi kan jajirce dan ganin yara sun samu ilimin boko da na addinin da suka zavarwa kansu mu a nan abin ba haka yake ba sai qalilan, domin shi bokon ba a qarfafa shi ba yadda ya kamata tunda ba a iya mayar da hankali kan xaukar xawainiyar yaron yadda ya kamata balle na addini, sai ka ga shekarun da ya kamata a ce yaro ya himmantu • Malam Usman Adamu Baba. wajen riqe kanshi da taimakawa dan ganin makarantar ta cigaba, mahaifansa, sai ka tarar a lokacin idan ka kwatanta da shekarun ma bai san ciwon kansa ba balle baya kasan ana samun cigaba a ma ya iya tunanin samarwa kansa hankali. yanayin da zai iya riqe kanshi har Sannan duba da halin da ake ciki ya taimakawa iyaye, domin bai yau a yankin nan na mu, sai muka samu wadataccen ilimi ba balle tsara yara zasu zo makaranta daga ya samarwa kansa abin a qarshe qarfe bakwai na safe zuwa biyar da sai ka tsince shi a shaye-shaye rabi na yamma, idan sun karatun ko yawon bara kuma ma ya jefa boko sun tashi sai su fara na addini kanshi muguyan hanya da ba za ta domin duk littafan da ka san vulle ba. ana koyar da yara a makarantun Amma ai hakan bai isa ya Islamiyya muna koyar da su a nan, zama hujja ba ko? haka sana’a yanzu muna sana’o’in Saboda me, ka dubi yanayin hannu mabanbanta kamar yadda da muke ciki yau, ilimi shi ke yin na faxa ma a baya a qallan guda jagora ga rayuwar kowa, sana’a takwas cikin ashirin da huxu da itace ke haskawa mutum hanya. ma’aikatar ilimi ta amince a koyar Yanzu ka xauki yaro ka kai da yara muna yin su a nan. Amma marantar allo da sunan ya yi bara sau da dama mutane na ganin dan samun abin da zai ci kuma kamar ana tara abubuwa da yawa ya taimakawa malaminsa, shin ga yara, mu kuma muna ganin wannan haqqinsa ne ko na iyayen. yadda muke tafiyar alheri ne ga Sannan ka duba irin yaran da ake rayuwar yara kuma natsuwa ne a kaiwa yawon bara shin wannan ya wajen iyaye. da ce, zamani yazo a duk inda ka Yanzu ka ga a wannan shekaran ke za ka iya yin karatu domin ba a vangaren tilawar Al-Qur’ani mai inda ilimin nan bai je ba, saboda girma yara ashirin da biyar ne haka ka ga ke nan mu a vangaren suka sauke Al-Qur’ani. Sannan ka mu mun samar da yanayin da zai sani wannan makarantar fa ba ta iya kawo sauqi wajen baiwa yara kwana ba ce amma dai muna iyakar masu tasowa ilimin addini da na qoqarin mu. zamani kuma muka daxa da sunan Akwai wasu makarantu da Ma’aiki wato sana’a. suke samun tallafi daga waje, Ganin cewar kai mai shin ko kuna daga cikinsu? qaramin qarfi ne, wace hanya Maganar gaskiya tunda muka ka ke bi dan ganin samu kafa wannan makaranta, ba mu nasarar wannan sauyin da ka tava samun tallafi a vangaren ke qoqarin haskawa a cikin gwamnati ko wata hukuma ko al’umma. qungiya ba, duk da cewar sana’o’in Gaskiya ne, musamman idan da muke koyar da yara sana’o’I da ka dubi irin matsalolin da muke ke kayan aiki na sosan-sosai. Kuma fuskanta, duk da haka ba mu ka ga yanzu haka muna da buqatar karaya ba, domin wani lokaci har qarin ajujuwa saboda yawan xalibai, qaddarorin mu muke salwantarwa amma dai xan abin da muke samu a dan makarantar ta tsaya da matsayin kuxin makaranta duk da qafafunta. Akwai qalubale kam, cewar wani zagon ma abin kan riqe musamman na biyan kuxin sosai haka muke ta mulmulawa, da makaranta idan lokaci yayi wanda kan zamu samu tallafi lallai da abin wannan al’ada ce ga duk masu ya bunqasa sosai. tafiyar da karatu. Saboda haka Ganin kai matashi ne, wani mun jajirce mun tsaya tsayin daka kira za ka yiwa ‘yan uwan ka

matasa musamman magidanta akan kula da haqqin ‘yayansu?

Da farko bari in fara da marasa iyalin, da su sani rayuwa fa ba ta cigaba idan babu ilimi, banga da shaye-shayen da suka samu kan su akai jahilci ya jefa da damansu wanda rashin aiki ya assasashi. Ya kamata matashi koda bai samu damar karatu ba, ya zama yana da tunanin qirqirowa kan shi yadda zai inganta rayuwarsa ta hanyar da ta da ce.

Magidanta kuwa su sani wani nauyi ne Allah Ya xora akansu na kula da tarbiyar iyalansu, ya zama dole a matsayin ka na uba ka baiwa xanka ilimi, ka koyar da shi sana’a, domin in ya samu wannan harsashen ne zama tubalin ginin rayuwarsa. Akwai qididdiga da muka yi a baya kusan mafi yawan xalibai masu qarancin karatu sai ka ga daga kudancin qasar nan suke, misali akwai wata yarinya da ta kammala jami’ar Uyo ‘yar shekara ashirin da xaya kuma ita ce ta zama zakaran gwajin dafi a lokacin, bincike ya nuna mana ta shiga jami’a tana da shekara sha biyar, wanda a daidai lokacin idan ka kwatanta da mu nan sai ka ga mai wannan shekarun bai wuce aji uku na kwaleji wanda wannan kuskure ne a gare mu.

Abin da ni ke son in ce ya zama wajibi matashi ya tsaya da qafarsa sosai kafin yai aure dan samun damar kulawa da nauyin da ke wuyansa, domin da daman matasan mu sun xauka yin aure a haihu shi ke nan, wanda wannan kuskure ne babba, ya zama wajibi idan an yi auren nan a san dokokin da qunshe a ciki, idan an haihu a san haqqin da ya rataya akan iyaye Akwai buqatar mu matasa mu qara zage dantse sosai ta hanyar aza tubalin ginin rayuwarmu yadda ya da ce, mu tabbatar ba wai tara iyalin ba, mu san haqqin da ke kan mu na iyalin kuma mu kiyaye shi.

28

Tauraruwa Mai Wutsiya

A Yau

Litinin 2.4.2018 08174743902 wutsiya2019@gmail.com

Gida Ya Faxi Ya Kashe Yarinya ’Yar Shekara 11 A Legas Daga Idris Aliyu Daudawa

Yarinya ‘yar shekara goma shaxaya da wata mata sun rasa ransu, ranar Asabar bayan da wani sashe na wani gida, a layin Abeje Markaz Agege ya faxi.

Waxanda suka rasa rayukan nasu an gane sunayen su Sherifat Olalere ‘yar shekara 35, da kuma Toyin Ogundimu, sai kuma Mustapha Saluhedeen wanda ya samu rauni.

Wannan al’amari ya faru ne wajen qarfe goma na safe lokacin da mazauna unguwar suna nan gidajensu.

Jami’an Hukumomin bada taimakon gaggawa ta jihar Legas da kuma ta kashe gobara, da kuam’yan sanda, sun zo wurin bada wani vata lokaci ba, suka cire gawarwakin suka kai su xakin ajiye gawa.

Janar Manaja na LASEMA MAR Adesina Tiamiyu ya bayyana cewar sauran mazaunan shi gidan an riga, xaukesu daga gidandaya faxi.

Ya yi kira da mazauna a gidaje na jihar da cewar su

riq lura duk idan sukaga ata tsaga a bangaye, kada su vata lokaci wajen sanarwa.

Ya bayyana cewar, “Hukumar ta samu shi saqon ne ta hanyar nambar saqon gaggawa da mutane suke da ita, wajen qarfe sha xaya saura minti sha biyu na safe, dangane da wani gida mai lamba 9 layin Abejeda

ke Markaz Agege. Wannan shi ya kawo sauqin abin, har jami’an kawo xauki suka samu isowa ba tare da vata lokaci ba.’’

Binciken da Hukumar LASEMA taqaddamar a wurin daya faru, ya nuna cewar wani gidan sama ya samu matsala, har ya faxi a baya.

“Amma sai dai kash!

Mutane biyu sun waxanda mata ne Toyin Ogundimu mai shekaru 35, Sherifat Olalere mai shekaru 11, da kuma wani mutum xaya Mustapha Salaudeen wanda aka samu ceto shi, an kuma yi ma shi magani a wurin, a motar xaukar marasa lafiya’’.

waxanda suka haxa da ‘yan fashi da makami da kuma masu garkuwa da jama’a.

“Rahoton ya nuna cewar su ‘yanta’addar a wannan ranar ne suka mamaye gidan Alhaji Yakubu Atiku wanda ke Garba- Chede, a qoqarin da suke ma kama shi’’.

“Samun tahoton ba wani lokaci da aka vata,wannan shi ysa aka yi ta musanyar wuta, daga ko wanne vangaren’’.

“Da yake Allah ya ba ita rundunar’yan sandan sa’a, biyar daga cikin waxandfa akezargi da aikata laifin,an samu kashe su, yayin da kuma sauran ‘yan qungiyar suka gudu da raunuka’’.

Mai magana a madadin rundunar ta bayyana cewar da akwai bindiga xaya AK 47, Pump action xaya, 16caartridges, sai kuma 7.62mm ammunition, da kuma cartridges biyu,sai kuma magani daga wajen su waxanda suka yi qoqarin aikata laifin.

Ya bada tabbacin cewar rundunar ’yansandar zata yi bakin qoqarinta, har sai sun samu dama ta rage,waxanda suke aikata laifin, na fashi da makami, garkua da jama’a, har sai abin an samu kawoqarshe shi, kamar yadda kwamishinan’yan

sanda na jihar Mr David Akinremi , ya bada umarni.

Mista MiSAL ya yi kira da al’umma da su riqa sanar da’yan sanda duk wata matsalar ‘yan tada zaune tsaye, saboda ‘yan sanda, su samu isa wurin bada vata lokaci ba.

Rundunar ’Yan Sanda A Taraba Ta Kashe Masu Garkuwa Da Jama’a

Daga Idris Aliyu Daudawa

Rundunar’yansanda ta jihar Taraba ta kashe nutane biyar waxanda ake zarginsu da garkuwa da jama’a, a GarbaChede, Qaramar Hukumar Gassol, ta jihar Taraba.

Mai magana da yawun rundunar David Misal shi ya bayyana hakan ga manema labarai, ranar Asabar a Jalingo.

Mista Misal wanda mataimakin Safiritenda ne’yan sanda, ya bayyana cewar waxanda ake zargin,’yan sanda ne suka harbe su, lokacin da suka yi musanyar wuta, hakan kuwa ta faru ne a dalilin rashin sa’ar da suka yi, lokacin da suka yi qoqarin kama wani mutum mai suna Yakubu Atiku mazaunin unguwar. ‘’Su dai jami’an’yan sanda daga Bali Division ranar 30 ga watan Maris ne wajem qarfe goma sha xaya na dare, suka kai ma wata qungiya ta mutane masu makamai,

A Yau

29

Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

Qasashen Waje

Tare da Rabiu Ali Indabawa 08069824895

Mali: An Gurfanar Da Kwamandan Qungiyar Ansaruddin Kotun ICC Kotun hukunci kan manyan laifuka ta qasa da qasa ICC ta ba da umarnin ci gaba da tsare Al Hassan Abdoul Aziz Mahmoud, mutumin da aka daxe ana neman sa ruwa a jallo, bisa zarginsa da aikata laifukan yaqi a Mali.

Ana zargin Abdoul Aziz Mahmoud da yi wa mata da qananan yara mata na auren dole da mayaqan ‘yantawaye, a lokacin da ya shugabancin ‘yan sandan mayaqa masu da’awar jihadi yayin da suka

mamaye birnin Timbuktu, shekara biyar da suka gabata.

Baya ga taimaka wa wajen lalata kayayyakin tarihin da ke birnin, ana kuma zargin madugun ‘yantawayen da azabtar da fararen hula, aikata fyaxe, da sauran laifuka na cin zarafin xan adam. Abdoul Aziz Mahmoud zai zama mutum na biyu da kotun ICC za ta hukunta bisa aikata laifu kan yaqi a Mali.

A shekarar 2016, Ahmad

al-Faqi al-Mahdi na qungiyar mayaqan Ansaru-ddin ya amince da zarginsa da akai na lalata kayayyakin tarihi masu yawa a mali, tare da rusa wani masallaci a lokacin da suka mamaye birnin Timbuktu tsawon watanni.

Bayan amsa laifinsa ne kotun ICC ta yanke masa hukuncin xaurin shekara 9, sakamakon barnar da ya tafka ta lalata kayayyakin tarihin da darajarsu ta kai kusan dala miliyan 4.

Rasha Za Ta Sake Korar Jami’an Diflomasiyyar Birtaniya Rasha ta ce, tilas Birtaniya ta sake rage adadin jami’an diflomasiyyarta sama da 50 daga qasar, qari kan 23 da gwamnatin Rashan ta iza qeyyarsu gida da farko.

Matakin ya zo daidai lokacin da dangantaka tsakanin qasashen biyu ke daxa yin tsami, akan sanya wa tsohon xan leqen asirin Rasha guba tare da ‘Yarsa a gidansu da ke Ingila.

Rasha ta kuma buqaci Birtaniya ta yi qarin bayani akan dalilan

Jami’an Tsaron Habasha Sun Kama ‘Yan Adawa Sama Da 1,000

ami’an tsaron Habasha sun kama sama da mutane dubu daya, tun bayan da gwamnatin kasar ta kafa dokar ta baci, wadda zata shafe watanni 6, bayan murabus din Fira Minista Hailemariam Desalegn.

A ranar 15 ga watan Fabarairu Desalegn ya sanar da yin Murabus, shafe fiye da watanni biyu,

gwamnatin na fuskantar zanga-zangar adawa daga dubban ‘yan kasar.

Kamfanin dillancin labaran kasar ta Habasha ya ce, zuwa yanzu mutane 1,107 jami’an tsaro suka tsare, saboda sabawa sharuddan dokar ta bacin, da suke kunshi, taro don yin zanga-zanga, tada rikicin da ya yi sanadin kone gidaje

da gine-ginen gwamnati, da kuma raba kasidun da ka iya tada tarzoma ko haddasa kiyayya tsakanin ‘yan kasar.

A shekarar 2015, zangazangar kin jinin gwamnati ta barke a yankin Oromia na kabilar Oromo mafi girma a kasar ta Habasha, kafin daga bisani zanga-zangar ta bazu zuwa Amhara.

da ya sa aka yi wa wani jirgin fasinjanta da ya sauka a qasar binciken qwaqwaf, inda ta ce ita ma tana da ikon aikata hakan akan jiragen saman Birtaniya da ke safara zuwa qasar.

Matakin na Rasha ya shafi qasar Faransa, inda ma’aikatar harkokin wajen qasar ta ce Rashan ta kori jami’an diflomasiyyarta 4, a matsayin martini kan marawa Birtaniya baya da ta yi, wajen korar wasu jami’andiflomasiyyar Rashan,

bisa zarginta da ake da hannu, wajen qoqarin hallaka tsohon xan liken asirinta Sergie Skrippal da ‘yarsa Yulia a gidansu da ke Ingila ta hanyar amfani da guba.

Zuwa yanzu Rasha ta kori jami’an Diflomasiyya da dama daga kasashe 23 a matsayin raddi kanmarawa Birtaniya baya da sukayi.

Daga cikin kasashen da korar ta shafa akwai Jamus, Canada, Poland da kuma Sweden.

Isra’ila Ta Yi Barazanar Kai Wa Hamas Hare-hare A Zirin Gaza Rundunar sojin Isra’ila ta yi gargadin zata iya kai farmaki akan wasu yankunan da ke cikin zirin Gaza, wadanda ta ce ‘yan ta’adda sun yi kakagida a wuraren.

Daya daga cikin manyan jami’an sojin Isra’ila Birgediya Janar Manelis ya shaidawa manema labarai cewa kungiyar Hamas da yankin Zirin Gaza, ta fake ne da zanga-zangar Falasdinawa da ke gudana wajen kai harehare cikin Isra’ila.

Gargadin na Isra’ila ya zo jim kadan bayanda

Falasdinawa suka yi jana’izar ‘yan uwansu 16 da sojin Isra’ila suka hallaka yayin arrangama da jami’an tsaron, a lokacin zanga-zangar da suka fara tun a ranar Juma’a akan iyakar Isra’ila da Zirin Gaza.

A halin yanzu yawan Falasdinawan da suka jikkata yayin zanga-zangar ya karu zuwa 70.

Dubban Falasdinawa ne ke zanga-zangar neman tilas Isra’ila ta kyale falasdinawa su koma yankunan da a yanzu ta mamaye.

Wasanni 30

A Yau

Litinin 2.4.2018

Tare da Abba Ibrahim Wada Leadership Ayau@yahoo.com

Turai Za Ta Yi Kewar Ibrahimovic Bayan Ya Zura Qwallon Farko A Galaxy, Inji Mourinho

Daga Abba Ibrahim Wada Gwale

Mai horar da qungiyar Manchester United Jose Mourinho ya bayyana tsohon xan wasansa Zlatan Ibrahimovic a matsayin gwarzon da qwallon kafar nahiyar turai zata yi kewar bajintarsa.

Mourinho ya bayyana haka ne yayin da yake yiwa Ibrahimovic bankwana bayan sauyin sheqar da ya samu daga Manchester United zuwa LA Galaxy da ke qasar Amurka a makon daya gabata.

A kakar wasa ta farko da ya yi a Manchester United, Ibrahimovic ya ci wa qungiyar qwallaye 28, kafin daga bisani ya samu rauni, yayin wasan gaf da kusa da na qarshe a gasar Europa cikin watan Afrilun da ya gabata, inda suka fafata da qungiyar Anderlecht.

Sai dai bayan warkewa daga raunin qwallo xaya kawai, Ibrahimovic mai shekaru 36, ya samu ci wa Manchester United a wasan da suka yi da kungiyar Burnley cikin watan Nuwamban bara.

A ranar asabar ne xan wasan yafara buga wasa a sabuwar qungiyar tasa ta LA Galaxy kuma har yasamu dammar zura qwallo mai ban mamaki daga yadi na 40 zuwa cikin raga.

An Sake Qera Mutum Mutumin Ronaldo Daga Abba Ibrahim Wada Gwale

Mutumin nan da aka muzanta a shafukan sada zumunta bayan ya qera mutummutumin tagulla na xan wasan qwallon qafa Cristiano Ronaldo bara ya sake qera wani mutum-mutumin xan wasan.

Mutum-mutumin da Emanuel Santos ya qera bara ya sa an riqa yi masa shaguve da muzantawa inda aka ce mutum-mutumin, wanda aka qaddamar a filin jirgin saman

Madeira, bai yi kama da dana xan wasan ba.

Saidai shekara xaya bayan hakan, Mr Santos ya sake tagazawa da zummar rufe bakin masu sukarsa, inda ya qaddamar da sabon mutummutumin Ronaldo a shafin yanar gizo na Bleacher Report.

Da yake kare aikin da ya yi, ya ce: “shi ba mutum ne irin wanda kafafen watsa labarai suka nuna ba; daban yake da yadda suka nuna shi.�

A wata hira mai cike da sosai rai da Mr Santos ya

yi da Bleacher Report, ya ce muzantawar da aka yi masa bayan ya qera mutummutumi na farko ta bata ran iyalinsa sannan ya ji tamkar ba a qaunarsa Mr Santos ya ce ya sake qera mutum-mutumin xan wasan xan kasar Portugal ne ta yadda zai nuna shi cikin “kama da ke nuna tsayin daka Ya bayyana cewa kafin ya qera mutum-mutumin na biyu sai da ya riqa nuna shakka da jin tsoro saboda kada mutane su sake muzanta shi.

Anthony Joshua Ya Yi Wa Parker Dukan Tsiya A Wasan Dambe Daga Abba Ibrahim Wada Gwale

Zakaran boksin ajin masu nauyi Anthony Joshua ya lashe kambun WBO, bayan da dukkan alqalan wasan damben suka ba shi nasara kan abokin karawarsa Joseph Parker xan asalin kasar New Zealand.

Joshua Sunyi ta gumurzu da abokin karawar nasa har na tsawon turmi na goma sha biyu babu kisa a wasan da aka yi daren Asabar a filin wasa na Principality Stadium da ke birnin Cardiff na qasar Wales.

Anthony Joshua ne ke riqe da kambun

bokisin na WBA da WBO da IBO da kuma na IBF, kuma hakan dai na nufin cewa Anthonin ya yi nasarar haxa manyan kambun damben boksin uku wuri guda kenan.

Tun da fari an tabbatar wa Anthony Joshua dalar Amurka miliyan 20 idan ya yi nasara yayinda shi kuma Joseph Parker ya tashi da fam miliyan 13 duk da cewa ya sha kaye Kimanin mutane 80,000 ne suka shiga filin wasan domin kallon wannan damben, kuma an nuna wasan a kasashe 215 kai

tsaye a akwatinan talabijin.

Kafin wannan karawar, babu wani xan dambe da ya tava doke Anthony Joshua a dukkan karawar da yayi guda 20. Hasali ma ya doke dukkan abokan karawarsa da knockout.

Kuma a tarihi, babu xan wasan boksin da ya tava haxa kambun boksin guda huxu na duniya a lokaci guda.

Ana sa ran Anthony Joshua zai kara da mai riqe da kambun WBC, Deontay Wilder domin kafa tarihin haxa dukkan kambunan a wuri guda.

A Yau Litinin 2 Ga Afrilu, 2018 (15 Ga Rajab, 1439)

WASANNI 31

Griezman Ya Amince Da Komawa Barcelona Daga Abba Ibrahim Wada Gwale

’Yan Qasar Masar Sun Zavi Muhammad Salah A Zaven Shugaban Qasa Da Aka Gudanar Daga Abba Ibrahim Wada Gwale

Masu kaxa kuri’a a qasar masar da dama ne suka zavi xan wasan qasar da yake buga wasa a qungiyar qwallon qafa ta Liverpool, Muhammad Salah a matsayin sabon shugaban qasar su a zaven shugaban qasar da aka yi a wannan makon.

Masu kaxa quri’a da dama ne dai suka lalata quri’arsu sannan kuma suka rubuta sunan Muhammad Salah a matsayin wanda suke so yazama shugaban qasarsu duk da cewa baya cikin yan takarar da suke neman shugabancin qasar.

Salah, mai shekaru 25 ya zura qwallaye 35 cikin wasanni 55 daya bugawa qasar ta Masar ciki har da qwallon daya zura a ragar qasar Congo kuma qwallon ce tabawa qasar tasa damar zuwa gasar cin kofin da za a yi a Rasha.

Kamar yadda rahotanni suka bayyana akwai quri’a sama da miliyan xaya da masu kaxa ta suka lalata kuma duk sun rubuta sunan Salah a bayan quri’ar.

Salah dai shine yafi kowanne xan wasa zura qwallo a raga a gasar firimiyar qasar ingila inda ya zura qwallaye 29 bayan da qungiyar ta Liverpool take mataki na uku sannan kuma har yanzu qungiyar tana buga gasar zakarun turai.

Abdel-Fattah Al-Sisi ne ya lashe zaven qasar ta Masar da kasha 92 cikin xari na quri’un da aka kaxa.

Mourinho Zai Siyar Da Martial Domin Siyan Bale Daga Abba Ibrahim Wada Gwale

Rahotanni daga qasar ingila sun bayyana cewa mai koyar da yan wasan Manchester United, Jose Mourinho ya buqaci shugabannin qungiyar dasu siyar da xan wasa Martial domin samun kuxin da zasu siyo Gareth Bale daga Real Madrid.

Manchester United dai ta daxe tana zawarcin Bale tun kafin yakoma Real Madrid sannan bayan yakoma suka qara tuntuvar Real Madrid ko zasu siyar musu da xan wasan a kakar wasan data gabata.

Martial dai yafita daga ran Mourinho sakamakon xan wasan baya qoqari a kowanne wasa kuma a kwanakin baya wakilin xan wasan ya tabbatar da cewa babu tabbas xin xan wasan zaici gaba da zama a qungiyar ta United.

Real Madrid dai tanason

siyar da Bale domin samun isassun kuxin da zata nemi Edin Hazard daga Chelsea sannan kuma tanason rage yan wasan qungiyar masu karvar albashi mai yawa kuma Bale yana xaya daga cikinsu.

Qungiyar qwallon qafa ta Tottenham ma wato tsohuwar qungiyar xan wasan tana zawarcin xan wasan sai dai wataqila farashin da Real Madrid zata saka akan xan wasan ya yi wa Tottenham xin yawa yayinda kuma Chelsea takeson ta bayar da xan wasanta Hazard domin ta karvi Bale.

Real Madrid dai tayiwa Bale kuxi kusan fam miliyan 88 sannan kuma xan wasan zai buqaci albashin kusan fan dubu xari shida a duk mako albashin da zaifi na kowanne xan wasa yawa a gasar ta firimiya idan har yakoma Manchester United.

Rahotanni daga qasar sipaniya sun bayyana cewa xan wasan gaba na qungiyar qwallon qafa ta Atletico Madrid, Antonio Griezman ya amince zai koma qungiyar qwallon qafa ta Barcelona a qarshen kakar wasa ta bana.

A kakar wasan data gabata ne dai xan wasan yaqi komawa Manchester United bayan da aka cigaba da dakatar da qungiyarsa ta Atletico Madrid daga siyan yan wasa sakamakon kamasu da akayi da karya doka ta siyan yan wasa matasa ba bisa qa’ida ba.

Bayan da yanzu aka xaukewa qungiyar tasa dokar, yanzu xan wasan zai iya komawa qungiyar da yakeso sai dai tuni akace Barcelona tashiga gaban Manchester United wajen zawarcin xan wasan wanda ya jefa qwallo 17 a wannan kakar.

Hakan yana nufin qungiyar Manchester United zata canja akalarta zuwa kan wani xan wasan bayan da aka bayyana cewa tuni Griezman ya amince da komawa Barcelona akan kuxi fam miliyan 88 bayan da Barcelona ta amince zata biya.

Griezman mai shekaru 27 yakoma qungiyar ne daga qungiyar Real Sociedad a shekarun baya kuma ya taimakawa qungiyar ta lashe kofin laliga a shekarar 2014.

Babu Wani Rikici Tsakanin Arsenal Da Qasar Ingila Akan Jack Wilshere Qungiyar qwallon qafa ta Arsenal ta ce ‘babu wata taqaddama’ tsakaninta da Ingila bayan da Jack Wilshere ya samu rauni a lokacin da ya ke atisaye da tawagar qasar.

Mataimakin manajan Arsenal Steve Bould, wanda ya yi magana a madadin Arsene Wenger, ya ce dawowar Wilshere rigakafi ne kawai saboda rashin lafiyar da ya yi fama da ita.

Mataimakin yaci gaba da cewa Jack Wilshere ya xan samu rauni a gwuiwarsa, ya dawo gida kuma ya samu sauki sannan kuma a iya saninsa yace babu wata matsala tsakanin Arsenal da ingila Bould ya qara da cewa xan wasan gaba na Faransa Alexandre Lacazette zai iya dawowa cikin tawagar a karawar da za su yi a gasar Europa bayan raunin da ya yi fama da shi.

Arsenal tana mataki na shida a teburin Firimiya, maki 13 a bayan Tottenham wacce ke mataki na huxu yayin da ya rage wasa takwas a kammala kakar bana.

AyAU LEADERSHIP 2.4.18

Litinin

Don Allah Da Kishin Qasa

www.leadershipayau.com Leadership A Yau

JARIDAR HAUSA MAI FITOWA KULLUM TA FARKO A NIJERIYA

LeadershipAyau

No: 065

Muqalar Litinin

WASANNI

Griezman Ya Amince Da Komawa Barcelona

N150

> shafi na 30

Hamma: Xabi’ar Da Ta Gagari Masana

Sulaiman Bala Idris

A shekarar 1986, wani likita mai suna Dakta R. Provine ya bayyana cewa, “Ya zuwa yanzu, babu wata xabi’a da xan adam ke aikatawa, wacce a ka kasa fahimtarta kamar hamma” Daga wancan zance na Dakta R. Provine zuwa yanzu shekaru 30 ne cur, amma ba a iya gano haqiqanin abin da ke sabbaba wannan xabi’a ba a kimiyyance. Sau da yawa idan an yi maganar hamma, a na kawo sababinta ta xayan uku, alamar jin bacci, damuwa, rashin wadatacciyar iska a jikin mutum.

A mafi yawan lokuta, da zaran mutum ya yi hamma, sai a ce ya na jin bacci ne, bisa la’akari da a ka yi na cewa a na yawan yin hamman ne a kafin a fara bacci da kuma bayan an farka daga bacci.

A na danganta hamma da gajiya ne, saboda da zaran mutum ya gaji yayin gudanar da wani aiki ko ya jima a zaune, zai riqa yin hamma sosai. A kan wannan ne a ka gudanar da wani bincike, wanda a ka raba xalibai gida biyu. Kason farko a ka sa suka yi ta kallon wani zane na tsawon mintuna 10, kaso na biyu kuma a ka sa suka kalli bidiyon waqa na mintuna 30. Daga qarshe, sai ya zama masu kallon zane na mintuna 10 su ne suka fi yin hamma. Saboda su ne suka gaji da abin da su ke aikatawa.

A vangaren rashin wadatacciyar iska kuwa a jikin mutum, akwai waxanda ke cewa mutum na yin hamma ne domin ya samu wadatacciyar iskar da za ta riqa yawo a qwaqwalwarsa.

Wanda wasu masana kimiyya suka musanta yiwuwar wannan hasashe.

A shekarar 2010, wani likita mai suna Adrian Guggisberg ya qara jaddada cewa hamma ta na da alaqa da qarancin iska a jikin mutum, musamman ma a qwaqwalwa. Sai dai likitan bai bayar da tabbaci a kan hasashen na shi ba a matsayin shi ne dalilin yin hamma da mutane ke yi.

Tambayar a nan ita ce, shin da gaske hamma na taimakawa qwaqwalwa wurin yin sanyi? Wasu masanan sun tafi a kan cewa eh

0703 666 6850

haka ne. Akwai waxanda suka ce idan mutum ya xora qanqara ko ruwan sanyi a kansa, har ya cire ba zai yi hamma ba. saboda a wannan lokacin qanqarar ko ruwan sanyin na sanyaya qwaqwalwa, don haka ba ta buqatar hamma domin ta yi sanyi. A xaya vangaren kuma, wasu masanan sun ce yanayin da a ke ciki ne ke sa a riqa yawan hamma. An fi yin hamma a lokacin da zafi ya tsananta fiye da lokacin sanyi.

Har zuwa yanzu dai masana sun kasa fitar da wani sakamakon bincike guda xaya wanda ke tabbatar da dalilin samuwar hamma. wasu masu binciken sun ce a na yin hamma ne domin a fitar da iska marar amfani daga hunhu, saboda hunhu ya tsira daga cutar da suka kira ‘Atelectasis’.

A ‘yan kwanakin baya wasu masanan sun ce ba zai yiwu a kimiyance a fitar da dalilin sakamakon hamma ba, sai dai a danganta al’amarin ga xabi’a, wanda masana halayyar xan Adam da zamantakewa ne za su iya bincike su samar da dalilin samuwarta.

Wannan na nufin kenan za a kalli ita kanta xabi’ar a mabambantan

al’ummu a ga menene ke haifar da ita a wurinsu. A wanne yanayi mutane ke hamma, ko kuma me ke haifar mu su da afkuwarta?

Wani abin mamaki da hamma shi ne a dai dai lokacin da ka ga wani ya yi, zai yi wahalan gaske ba ka yi ba, ko kuma wani na kusa da kai bai yi ba. kuma a duk lokacin da ka ke tunanin hamma, zai yi wahala ba ka yi ta ba.

Wani abin mamaki da al’ajabi shi ne ba mutane ne kaxai su ke hamma ba, hatta dabbobi ma sukan yi hamma. musamman dabbobi Birai irinsu Chimpanzee, Macaques, da Baboons. Sannan Karnuka ma sukan yi hamma. ka lura da kyau, idan ka na da Kare, duk lokacin da ka yi hamma, zai yi wahala bai yi ba.

Hamma xabi’a ce da ba za a iya kiranta da cuta ba ko mai cutarwa ga jikin xan Adam, sai dai kuma yawan yin hamman na nufin mai yi na fama da wata sigar rashin lafiya da ke buqatan ya je ganin likita. Wasu likitocin sun ce yawan yin hamma na da alaqa da ko dai ciwon zuciya ko kuma matsala wacce ta danganci qwaqwalwa.

Daga qarshe, kamar yadda a ka kasa gano musabbabin wannan xabi’a a kimiyyance, wanda za a ce shi ne dalilin da ya sa a ke hamma, ba a riqa kame – kame ba. haka nan har zuwa yau babu wani bincike guda xaya daga masana halayya da zamantakewa da ke nuna dalili xaya tilo da ke sabbaba hamma. mu haxu mako mai zuwa!

Babba Da Jaka An sace Amarya a Birnin Gwari dake Kaduna –Labarai

Aikin kenan!

Ana shiryawa da buga LEADERSHIP A Yau a kamfanin LEADERSHIP GROUP LIMITED, lamba 27, kan Titin Ibrahim Tahir, a Gundumar Utako, Abuja. Tarho: 09-2345055; Fax: 09-2345360. P. O. Box 9514, Garki II, Abuja. Ofishin mu a Legas: 34/36 Titin Adegbola, Anifowose, daidai Oba Akran, Ikeja. Tarho: 01-8963459. E-mel: leadershipayau@yahoo.com