Sevenwolden pws vrouwen in de politiek ilse van der veer, maaike sanders, baukje hoekstra en jessy m

PWS HAVO5 OSGSevenwolden Heerenveen Het verschil in de positie van de vrouw in de politiek tussen 1916 en nu.

Ilse van der Veer Maaike Sanders Baukje Hoekstra Jessy Moll

1

Hoofdvraag: Wat is het verschil in de positie van de vrouw in de politiek tussen 1916 en nu?

Deelvragen:

 Waarom

werden vroeger

vrouwen ongeschikt bevonden voor de politiek?( 19 eeuw en eerder) Welke functie had Aletta Jacobs voor de ontwikkelingen van de rol van de vrouw in de politiek?

Wie waren de eerste vrouwen in de politiek en hoe kwamen ze daar terecht?

Hoe waren de reacties van de vrouwen/mannen op de eerste vrouw in de politiek?

Waarom gaan vrouwen de politiek in?

Zijn er nu nog verschillen tussen de mannen en de vrouwen in de politiek?

Welke vrouwen spelen nu een grote rol in de politiek? En wat is die rol?

Wat hebben de vrouwen in de politiek tot nu toe bereikt? e

      

Inhoudsopgave Titel

Bladzijdenummer

Deelvragen en interview

4

Deelvraag 1

5

2

Deelvraag 2

7

Deelvraag 3

10

Deelvraag 4

12

Deelvraag 5

14

Deelvraag 6

17

Deelvraag 7

21

Deelvraag 8

23

Interview Lutz Jacobi

26

Hoofdconclusie

28

Planning

29

Logboek

32

Taakverdeling

37

Bronvermelding

38

Deelvragen en interview 1.Waarom werden vrouwen vroeger ongeschikt bevonden voor de politiek? 

Waarom werden vrouwen ongeschikt bevonden voor de politiek?

(1916)

3



Zijn er mensen die nu nog denken dat vrouwen ongeschikt zijn voor de politiek? Waarom dan?

2. Wat voor functie had Aletta Jacobs voor de ontwikkeling van de rol van de vrouw in de politiek?  

Wie is Aletta Jacobs en wat heeft ze betekend voor de vrouwen uit haar tijd?

Hoe heeft Aletta Jacobs ervoor gezorgd dat het vrouwenkiesrecht werd ingevoerd?

3. Wie waren de eerste vrouwen in de politiek en hoe zijn ze daar terecht gekomen?  

Hoe kwamen vrouwen in de politiek terecht?

Wat hebben deze vrouwen moeten doen om in de politiek te komen?

4.Hoe waren de reacties van de vrouwen/mannen op de eerste vrouw in de politiek?  

Wat waren de reacties van vrouwen op de eerste vrouw in de politiek?

Wat waren de reacties van mannen op de eerste vrouw in de politiek?

5. Waarom gaan vrouwen de politiek in?  

Waarom wilden vrouwen de politiek in? (1916) Hoe zijn vrouwen uiteindelijk in de politiek gekomen?

6. Zijn er tegenwoordig nog verschillen tussen mannen en vrouwen in de politiek?  

Wat wordt er gemiddeld door vrouwen in de politiek verdiend? En wat door mannen?

Hoeveel mannen en vrouwen bezitten functies in de politiek?

7. Welke vrouwen spelen nu een grote rol in de politiek en welk is die rol?  

Wat doen deze vrouwen in de politiek?

Wat voor invloed hebben deze vrouwen tegenwoordig in de politiek?

8. Wat hebben de vrouwen in de politiek tot nu toe bereikt?  

Wat is er veranderd nadat er vrouwen in de politiek kwamen?

Welke belangrijke wetswijzigingen zijn er mede ingevoerd door vrouwen?

9. Interview Lutz Jacobi

Deelvraag 1: Waarom werden bevonden voor de politiek?

vrouwen

vroeger

ongeschikt

Vroeger was de situatie heel anders dan nu. Dat is niet alleen te zien aan de positie van de vrouw in de politiek maar aan heel veel andere factoren. Maar waarom werd de vrouw ongeschikt bevonden om in de politiek te gaan? Welke factoren werken

4

hieraan mee? En hoe zit dat nu, in 2016/2017? Zijn er mensen die nu nog denken dat vrouwen ongeschikt zijn voor de politiek?

Waarom werden vrouwen ongeschikt bevonden voor de politiek?(20 e eeuw) Rond het einde van de 19e eeuw en eerder had de vrouw de naam als huisvrouw.

De vrouw moest gehoorzamen aan de man in het gezin. Zij zorgde voor het eten, en hield het huis netjes. Vrouwen werden niet gezien als iemand die het geld moest verdienen. Als het gezin arm was kwam het wel eens voor dat de vrouw buiten huis een baantje had om bij te verdienen omdat ze anders niet rondkwamen en in de problemen raakten. Je hebt het dan over naaien, of in fabrieken werken. Maar eigenlijk hoorde de vrouw in het huis, en nergens anders. Dus niet studeren. En ook niet in de politiek. Maar hoe is het zo ver gekomen dat de mens zelf geen vertrouwen had in de vrouw? Dit had onder andere te maken met het geloof.

Bijna iedereen is bekend met het verhaal van Adam en Eva. In de bijbel staat beschreven dat Eva degene was die als eerste van de appel at. Eva was een vrouw, dus werd er getwijfeld aan de vrouw in het algemeen. De vrouw werd in het geloof niet echt beschreven als een betrouwbaar, sterk geslacht. De man daarentegen was juist het sterke geslacht. Het geloof was vroeger nogal een belangrijk punt in de samenleving. Het was een manier van leven waar veel mensen aan meededen. Ook de koningen en keizers hadden een geloof. In het geschiedenisboek voor de middelbare school staat dat in Europa het meestal het geval was dat het katholiek of protestants was. Door onder andere het geloof hadden de mannen een mening over de vrouw. In het dagelijks leven werd er van vrouwen gedacht dat zij minder intelligent waren en dus beter waren in het huishouden en de opvoeding van de kinderen. Werken was niet voor vrouwen weggelegd. Laat staan dat de vrouwen beslissingen konden maken over hun land door de politiek in te gaan. Door deze argumenten vonden mannen vrouwen ongeschikt voor de politiek.

Zijn er mensen die nu nog denken dat vrouwen ongeschikt zijn voor de politiek? Waarom dan?

Nu, in 2016/2017, is de samenleving enorm veranderd. Vrouwen hebben inmiddels veel meer rechten. Ze werken, studeren, en hebben net zoveel rechten als de man.

Toch merk je soms dat de vrouw niet altijd dezelfde rechten heeft als de man. Dit kan te maken hebben met bijvoorbeeld het inkomen van de vrouw. Je hebt banen die

5

zowel geschikt zijn voor vrouwen als mannen. Maar de man krijgt meer betaald dan de vrouw. Dit is een kritisch punt voor de positie van de vrouw.

Ook heb je politieke partijen die vooroordelen hebben over de vrouw. Een voorbeeld daarvan is de SGP. Volgens de site van de SGP en andere sites zoals Wikipedia is de SGP ervan overtuigt dat ‘de man het hoofd van de vrouw’ is. Hiermee wordt bedoelt dat de man over de vrouw zou heersen, wat betekent dat de man de meeste beslissingen maakt. De SGP heeft zijn standpunten vooral uit de bijbel gehaald. Hier zie je weer een verband met vroeger. Het geloof is nog steeds een belangrijk argument om bepaalde standpunten voor te stellen. Volgens de site van de SP en diverse andere sites waaronder Wikipedia heeft het volgende plaatsgevonden. Na de invoering van het algemeen kiesrecht voor vrouwen in 1919 werd dat door elke partij geaccepteerd, behalve de SGP. Volgens deze partij kwam dit in strijd met ‘de roeping van de vrouw’. De SGP riep zelfs op om, ondanks de acceptatie, niet te gaan stemmen. Inmiddels heeft de SGP er vrede mee dat vrouwen ook komen stemmen.

Ook hebben ze het erover gehad om de kieslijst open te stellen voor vrouwen. Dit is een enorme vooruitgang voor de vrouw in de politiek. Waarom de SGP nu misschien wel toe is aan verandering is niet duidelijk. Dit zal waarschijnlijk te maken hebben met de verandering van de samenleving. De man en de vrouw zijn dichterbij elkaar gekomen en accepteren elkaar meer. Hierdoor heb je de druk van de mensen om de vrouw meer rechten te gunnen. Wel blijven de standpunten voor de SGP over de roeping van de vrouw.

Conclusie: Vrouwen werden vroeger onder ander ongeschikt bevonden door het geloof. Nu nog steeds merk je verschillen tussen de man en de vrouw in de politiek. Een voorbeeld hiervan is de politieke partij SGP. Wel is er al heel wat vooruitgang gemaakt voor de vrouw in Nederland. Dit niet alleen in Nederland, maar ook in heel veel andere landen in Europa en zelfs daarbuiten.

Deelvraag 2: Wat voor functie had Aletta Jacobs voor de ontwikkeling van de rol van de vrouw in de politiek?

Wie is Aletta Jacobs en wat heeft ze betekend voor de vrouwen uit haar tijd?

Aletta Jacobs is geboren op 9 februari 1854 in Sappemeer en was het 8 e kind van de familie Jacobs dat een totaal had van 11 kinderen.

Dankzij het aantal kinderen was het een groot maar ook een arm gezin.

6

Aletta’s vader, ook wel Abraham Jacobs genoemd, was een huisarts en Aletta haar moeder (Anna de Jongh) zorgde voor het huishouden en de zorg van alle kinderen.

Aletta was getrouwd met Carel Victor Gerritsen in 1892. Het was geen lang huwelijk want in 1904 werd Carel helaas ziek. In 1905 overleed Aletta haar echtgenoot. Het verdriet was groot maar de strijd om het vrouwenkiesrecht riep Aletta weer terug naar haar drukke, bezette leven.

Aletta had altijd al een interesse in het beroep van arts en werd door volharding uiteindelijk na het apothekersexamen in 1870 toegelaten door Thorbecke op de rijksuniversiteit in Groningen. Hierdoor werd zij de eerste officiële vrouwelijke student, wat in die tijd niet vanzelfsprekend was want de vrouw bleef immers thuis en ging niet studeren. Aletta kreeg dan ook een proefjaar wat ze met succes aflegde waardoor ze verder met de studie mocht.

Op 3 april 1878 behaalde Aletta haar examens. Hierdoor werd ze de eerste officiële vrouwelijke arts in Nederland.

Na een reis in Engeland vestigde Aletta zich als arts in Amsterdam. Ze had het specifiek voor (armere) vrouwen en kinderen opgericht. Ze hield gratis consulten en dat deed ze vooral voor de vrouwen uit de lagere sociale klassen, omdat ze hun slechte leefomstandigheden onrechtvaardig.

Aletta constateerde dat door de prostitutie een slechte volksgezondheid ontstond.

Dankzij slechte of niet behandelde geslachtsziekten kon de klant het overdragen, ook op pasgeboren kinderen.

Hierdoor is Aletta begonnen met lezingen over prostitutie. Ze deed dit door haar eigen gedrevenheid en steun van verscheidene vrouwenverenigingen.

In 1915 nam Aletta het initiatief voor het bijeenroepen van een internationaal vrouwenvredescongres in Den Haag.

Zo heeft Aletta veel initiatieven genomen en hierdoor de positie van de vrouw op verschillende aspecten verbeterd. Ook op politiek gebied was Aletta zeer aanwezig, met name tijdens de strijd voor het vrouwenkiesrecht.

Hoe heeft Aletta Jacobs ervoor gezorgd dat het vrouwenkiesrecht werd ingevoerd?

Na haar studie vertrok Aletta naar Londen omdat ze daar mee kon lopen in een ziekenhuis om ervaring op te doen.

In dat ziekenhuis ontmoette Aletta een groep vrouwelijke artsen die haar in aanraking brachten met de kwestie van het vrouwenkiesrecht.

Toen Aletta terug uit Engeland kwam zette ze zich in voor het vrouwenkiesrecht want ze wilde op de kieslijst van Amsterdam. Dit was in 1882 maar werd helaas geweigerd.

Aletta had toen toch een poging gedaan omdat vrouwen nog niet waren uitgesloten van het kiesrecht.

7

In 1887 werd de wet aangepast waardoor alleen mannen werden toegelaten en de vrouwen dus werden buiten gesloten.

In 1894 werd de VVK opgericht, de Vereniging voor het Vrouwenkiesrecht, met het achterliggende idee dat door de samenwerking met andere vrouwen uit het gehele land krachten werden gebundeld.

In 1895 werd Aletta presidente van de Afdeling Amsterdam en vervolgens werd Aletta in 1903 presidente van het landelijk bestuur van de vereniging.

Ze trokken met andere vrouwen het land door om lezingen te geven en ze schreef zelf in kranten en tijdschriften om de redelijkheid van het vrouwenkiesrecht uit te leggen.

In januari 1904 deed Aletta een oproep aan alle vrouwen om zich hard te maken voor de mogelijkheid voor vrouwelijk winkelpersoneel om te mogen zitten tijdens het werk.

Hierdoor kwam een nationale discussie waardoor in 1902 een wet werd aangenomen die de zitgelegenheid voor het vrouwelijk personeel verplicht stelde.

Op 18 oktober 1916 werd een grote demonstratie gehouden door vrouwelijke demonstranten, zo groot dat het alle kranten haalde.

Deze demonstratie werd gehouden om weer duidelijk te maken dat vrouwen ook het kiesrecht wilden en niet meer ongelijk gesteld wilden worden met de politieke rechten van de man.

Door al deze verschillende daden van Aletta en ook vele andere feministen werd er uiteindelijk een wetsvoorstel voor het passieve vrouwenkiesrecht gemaakt door Henri Marchand. Dit wetsvoorstel werd werkelijkheid in 1917.

Maar er was alsnog ongelijkheid tussen de man en vrouw in de politiek. Op 18 september 1919 heeft koningin Wilhelmina de wet heeft ondertekend waarin staat dat de vrouw het volledige kiesrecht had gekregen.

Pas in 1922 was de gelijkheid echt een feit.

Voor Aletta heeft het 40 jaar geduurd van de afkeuring van de kieslijst tot de volledige goedkeuring van het vrouwenkiesrecht!

Conclusie: Aletta Jacobs, een zeer gedreven vrouw die een doel voor ogen had welke ze graag wilde behalen, en dat is haar uiteindelijk ook gelukt: Het vrouwenkiesrecht mogelijk maken.

Aletta had een zeer hoge functie als het gaat om de rol van de vrouw van toen in de politiek. Hierdoor weten wij nog steeds wie Aletta was.

Zonder haar (en andere feministen) hadden vrouwen tegenwoordig in de politiek nog lager gestaan in tegenstelling tot de man.

Daarom werd ook een gedenksteen geplaatst in haar voormalige woning in 1923.

En er zijn meerdere standbeelden geplaatst.

8

Ook zijn er scholen vernoemd naar de feministische arts die het vrouwenkiesrecht mogelijk maakte.

Aletta Jacobs standbeeld bij het harmoniegebouw in Groningen.

Deelvraag 3: Wie waren de eerste vrouwen in de politiek?

Hoe kwamen vrouwen in de politiek terecht?

Er is veel veranderd door de jaren heen. Vrouwen mochten voor 1917 geen gebruik maken van zowel het actieve kiesrecht als het passieve kiesrecht. Dat wil zeggen dat vrouwen geen stem uit mochten brengen bij verkiezingen en dat vrouwen niet het recht hadden om zich kandidaat te stellen bij verkiezingen. Er was veel weerstand tegen vrouwen die de politiek in wilden. Voor vrouwen was het dan ook niet makkelijk, maar na de wijziging in de Grondwet werd het wel makkelijker. Nu kijken

9

we er niet meer vreemd van op als er een vrouw in de Tweede Kamer aan het woord komt, maar een eeuw geleden was dat wel anders.

Op dit moment zijn er 57 vrouwelijke leden in de Tweede Kamer. Dat is dus nog lang niet de helft, maar dat is al een stuk meer dan een eeuw geleden. In 1917 mochten vrouwen nog niet stemmen, maar in de Grondwet was wel opgenomen dat vrouwen verkiesbaar mochten zijn. Bij de verkiezingen van 1918 werd de eerste vrouwelijke politica gekozen, Susanne (Suze) Groeneweg van de SDAP. Zij was het eerste vrouwelijke Tweede Kamerlid in Nederland. Naast Tweede Kamerlid was zij ook Statenlid en lid van de gemeenteraad van Rotterdam.

Voordat Groeneweg in de politiek terecht kwam, was zij onderwijzeres in Rotterdam en noemde zichzelf feministe. Groeneweg sloot zich in 1902 aan bij de Bond van Nederlandsche Onderwijzers (BvNO). Van 1920 tot 1928 was Groeneweg hoofdbestuurslid in de Nederlandsche Vereeniging tot Afschaffing van Alcoholhoudende Dranken. Ze was onder andere actief in de drankbestrijding. Ook was zij pacifiste en antimilitariste. In normaal Nederlands betekent dat dat zij voor geweldloosheid was en dat vrede een belangrijk doel was om na te streven.

Groeneweg hield zich voornamelijk bezig met onderwerpen als drankbestrijding, vrouwenrechten, onderwijs, antimilitarisme en zorg voor moederschap. Ze richtte zich veel op de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Onder andere vond zij dat er veranderingen moesten komen in de inkomensverdeling van mannen en vrouwen.

Ook wilde Groeneweg dat vrouwen doorbetaald zouden worden als ze met zwangerschapsverlof gingen, of ze nou getrouwd of ongetrouwd waren. Bevallen werd in die tijd als ziekte beschouwd. Ook dat beeld moest veranderen volgens Groeneweg.

In 1953 legde de eerste vrouwelijke bewindspersoon de eed af, Anna de Waal. In 1952 werd de Waal staatssecretaris van Onderwijs. De Waal was actief in de Katholieke Volkspartij (KVP), die later zou opgaan in het huidige CDA. Ze hield zich vooral bezig met Sociale Zaken en Buitenlandse Zaken. Na eigen aandringen werden daar ook nog Onderwijs, Kunst en Wetenschappen aan toegevoegd. Ze zou echter maar een half jaar deze functie hebben uitgevoerd. In februari van 1953 trad zij namelijk aan als staatssecretaris van Onderwijs, Kunst en Wetenschappen.

Daarmee werd zij de eerste bewindspersoon die Nederland heeft gekend.

Wat hebben deze vrouwen moeten doen om in de politiek te komen?

Groeneweg is al van jongs af aan bezig met de politiek. Zij vond het vrouwenkiesrecht erg belangrijk. Ook vond zij onderwijs een belangrijk punt van discussie. Als jong meisje stond ze al te spreken voor de klas. Ze was nog maar 16 jaar toen ze zich al aangesproken voelde om de leiding in eigen handen te nemen.

Groeneweg is vanaf 1920 acht jaar lang hoofdbestuurslid geweest van de Nederlandsche Vereeninging tot Afschaffing van Alcoholhoudende Dranken. Zij vond dat daar strengere regels over moesten komen. Samen met J. van Kersen-van

10

Muylwijk richtte zij binnen de afdeling Rotterdam in 1905 vrouwenpropagandaclub op om arbeidersvrouwen beter te kunnen bereiken.

een

Op 1 mei 1903 sloot Groeneweg zich aan bij de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), aan het einde van oktober vestigde zij zich in Rotterdam.

Daar was zij onderwijzeres in dienst van de gemeente. Toen Groeneweg in 1918 als eerste vrouwelijke Tweede Kamerlid werd gekozen heeft zij dit in haar ‘maidenspeech’ even genoemd. Zij voelde zich vereerd en ze was zich er van bewust dat zij een bijzondere positie had ingenomen. Zij wilde aantonen dat vrouwen wél geschikt waren voor de politiek In 1934 werd Groeneweg getroffen door een erstige ziekte. Als gevolg daarvan werd zij blijvend invalide. Tot 1937 bleef Susanne Groeneweg actief in de Tweede Kamer.

Drie jaar later overleed zij aan de gevolgen van die ziekte.

Conclusie: Vrouwen hebben een lange weg moeten afleggen om te komen waar ze nu staan en een eerlijke verdeling tussen mannen en vrouwen is er nog lang niet, maar vergeleken met hoe de politiek er een eeuw geleden uitzag, is er een hoop verbeterd.

Suze Groeneweg

Deelvraag 4: Hoe waren de reacties van vrouwen/mannen op de eerste vrouw in de politiek?

Wat waren de reacties van vrouwen op de eerste vrouw in de politiek?

Feministen zagen het als een overwinning dat het passief vrouwenkiesrecht in 1917 werd ingevoerd. Deze groep vrouwen reageerde daarom ook positief toen Suze Groeneweg in 1918 werd gekozen in de tweede kamer voor de SDAP. Feministische groepen als de vrije vrouwen vereniging en de vereniging voor vrouwenkiesrecht hadden volgens de site isgeschiedenis.nl sinds 1889 gestreden voor het algemeen vrouwenkiesrecht en dit was voor hen een grote stap.

11

De feministen waren er dus blij mee dat er een vrouw in de tweede kamer zat. Ook was deze groep positief toen in 1919 vrouwen ook mochten stemmen. Daarmee was het doel van de vereniging voor vrouwenkiesrecht bereikt. Tevens was dit voor Feministen volgens fiatjustitia.nl de eerste stap in de richting naar volledige gelijkheid tussen mannen en vrouwen in Nederland wat voor hen het hoofddoel was.

De Feministen zijn een voorbeeld van een groep vrouwen die positief reageerde op de eerste vrouw in de politiek. Het was voor deze groep namelijk van groot belang dat vrouwen en mannen gelijk staan dus ook in de politiek. Er was echter ook een deel van de vrouwen die een vrouw in de tweede kamer niet als een positieve ontwikkeling zagen.

In die tijd waren namelijk net als nu niet alle vrouwen feministen. Een voorbeeld zijn vrouwelijke aanhangers van partijen als de SGP. Veel van deze vrouwen geloofden dat bestuursfuncties niet voor vrouwen waren maar voor mannen. Ook werden vrouwen door de SGP opgeroepen om niet te gaan stemmen terwijl ze hier in 1919 wel het recht voor hadden gekregen.

Er was echter een groep SGP aanhangsters die geen gehoor gaf aan deze oproep.

Zij stemden wel, wat dit zegt over de mening van deze kleine groep vrouwen wordt niet duidelijk gemaakt. Het zou kunnen dat zij stemden uit protest maar het bleek wel dat deze vrouwen SGP hadden gestemd. Wat er ook op kan duiden dat ze het niet eens waren met de oproep van de SGP maar wel tegen vrouwen in de politiek waren.

Ondanks dat sommige vrouwen het er niet mee eens waren is er geen informatie over eventuele protesten te vinden die door vrouwen werden uitgevoerd tegen het algemeen vrouwenkiesrecht. Dit wijst er op dat het op dat het grootste deel van de vrouwen wel positief was over de positie van Suze Groeneweg in de tweede kamer.

De meningen van vrouwen over de eerste vrouw in de politiek waren dus verdeeld.

Aan de ene kant stonden de feministen die het algemeen vrouwenkiesrecht toejuichten. Zij vonden het een positieve ontwikkeling dat Suze Groeneweg in de tweede kamer werd gekozen. Dit zagen ze als een grote vooruitgang in de samenleving. Aan de andere kant stonden groepen als de vrouwelijke aanhangers van de SGP die er om geloofsredenen niet achter stonden. Zij geloofden dat de plaats van de vrouw niet in de politiek was maar in het huishouden.

Wat waren de reacties van mannen op de eerste vrouw in de politiek?

Op de site entoen.nu staat dat politiek eeuwenlang een mannenwereld is geweest.

Vroeger waren mannen de baas en moesten vrouwen doen wat ze zeiden. Sommige mannen vonden dat vrouwen niet meetelden en dat was ook al die tijd het geval. Ze waren er voor de kinderen en het huishouden en dat was het. Sommige mannen hadden er dan ook moeite mee dat een vrouw mocht deelnemen in de politiek.

12

Mannen die tegen vrouwen in de politiek waren beschouwden vrouwen als handelingsonbekwaam. De site historiek.net geeft aan dat vrouwen tot 1956 voor de wet ook handelingsonbekwaam waren wat benadrukt hoe deze mannen er over dachten. Ze waren niet positief over Suze Groeneweg en haar plaats in de tweede kamer. De mannen die het hiermee eens waren, waren erg traditioneel en vonden dat de plek van de vrouw in het huishouden was.

Niet alle mannen deelden deze mening. Op socialhistory.org staat namelijk dat er in 1917 een grondwetswijziging had plaatsgevonden waardoor vrouwen passief kiesrecht kregen. Dit had nooit plaats kunnen vinden als deze wijziging niet door mannen was goedgekeurd. Mannen waren namelijk de enigen die deze wijziging goed konden keuren aangezien vrouwen niet mochten deelnemen aan de politiek.

Op diezelfde site staat dat Suze Groeneweg in 1918 werd gekozen als lid van de SDAP. Dit was ook niet mogelijk geweest als alle mannen tegen waren geweest omdat wederom de mannen het voor het zeggen hadden.

Een voorbeeld van een man die voor vrouwen in de politiek waren was Henri Marchant die een wetsvoorstel voor het algemeen vrouwenkiesrecht indiende welke in 1919 werd aangenomen. Dit is te lezen op de website isgeschiedenis.nl. Henri Marchant vond dat vrouwen net als mannen het recht moesten hebben om te kiezen en gekozen te worden. Door deze wetswijziging konden vrouwen bij de eerstvolgende verkiezingen (1922) stemmen en kwamen er nog eens zeven vrouwen in de tweede kamer.

Conclusie: Er waren dus wel degelijk mannen die positief waren over vrouwen in de politiek.

Zonder deze mannen had Suze Groeneweg in 1919 niet in de tweede kamer terecht kunnen komen. Echter waren er ook mannen die tegen een vrouw in de tweede kamer waren. Dit waren meestal traditionele mannen die vonden dat vrouwen het huishouden hoorden te doen

Deelvraag 5: waarom gaan vrouwen de politiek in?

Waarom wilden vrouwen de politiek in? (1916) Zoals al eerder in dit werkstuk is aangegeven hadden de vrouwen in de 20 e eeuw een zwaarder leven. De vrouwen in het hier en nu zijn veel meer gelijkgesteld met de man en hebben een leven wat de vrouwen in de 20 e eeuw zich niet konden voorstellen. We zijn daarom ook enorm dankbaar voor wat de vrouwen in de afgelopen tientallen jaren voor elkaar hebben gekregen. Wat nogal voor de hand ligt is dat de vrouwen ervoor hebben gekozen in opstand te komen. De rede hiervoor

13

was de leefwijze waar de vrouw zich in bevond. Maar waarom wilde de vrouw nou in de politiek?

Het begon allemaal toen de vrouwen begonnen na te denken over hun positie. In die tijd gebeurde dat steeds vaker. We praten dan rond het einde van de 19 e eeuw. En niet alleen de vrouwen begonnen te twijfelen of hun positie wel zo normaal was. Het tijdperk van de emancipatie was aangebroken. Emancipatie is het streven naar en de ontwikkeling van gelijke rechten. Slaven en arbeiders waren ook niet tevreden over hun positie in de samenleving. Vrouwenemancipatie betekent dat de vrouw dezelfde rechten wil als de man. Je spreekt dan over verschillende banen die alleen worden uitgevoerd door mannen, het verschil in salaris en het kiesrecht dat alleen is geaccepteerd voor mannen. De vrouwen waren hier klaar mee. Het begon met een groepje vrouwen die bij elkaar kwamen en die uiteindelijk een protestgroep vormden.

Maar er kwamen grotere groepen vrouwen die steeds meer wilden bereiken. Dit zijn de feministen. Ze zijn tevreden met het feit dat er wat wordt gedaan aan de ongelijkheid tussen de man en de vrouw, maar deze groep wil nog meer bereiken.

De vrouwen kunnen nu wel hetzelfde werk gaan doen als de man en ze krijgen hetzelfde betaald, maar zolang de vrouwen nog steeds worden gezien voor het schoonmaken in huis, en de mannen de vrouwen nog steeds zien als iemand die minder rechten heeft dan zij zelf, vinden de feministen dat ze niet veel hebben aan die gelijkheid. Omdat er nog steeds heel weinig vrouwelijke studenten zijn en haast geen vrouwen een hoge functie bezitten, zoals in de politiek, zijn de feministische groepen ook voor positieve discriminatie. Dit betekent dat als de vrouwen nog niet helemaal gelijk worden gesteld aan de mannen, zij de voorkeur geven aan vrouwen wanneer er belangrijke functies worden verdeeld. Dit geldt dus ook voor de posities in de politiek. Als de vrouwen belangrijke functies konden krijgen in de politiek hadden de feministen er meer vertrouwen in dat er meer geluisterd werd naar de vrouw en ze een grotere kans hadden op gelijkheid in de samenleving.

Hoe zijn vrouwen uiteindelijk in de politiek gekomen?

Maar de vraag luidt nu, hoe zijn de vrouwen uiteingelijk in de politiek gekomen? Dit ging niet in 1 keer. Het heeft 10 tallen jaren geduurd.

Het begon met de eerste feministische golf. Deze golf vond plaats in de periode van ongeveer 1870 tot 1920. Tijdens deze golf zetten vrouwen en organisaties zich in voor de vrouwenemancipatie. Bij deze eerste golf waren de eisen alleen nog het verkrijgen van (goed en hoog) onderwijs, het kiesrecht en betaalt werk.

14

Tijdens de eerste feministische golf had Nederland een hele belangrijke voorvechtster voor de rechten die ze in die tijd waar wilden maken. Dit was Aletta Jacobs. Eerder in dit werkstuk hebben wij al heel wat over haar verteld. Zoals jullie dus al weten was Aletta de eerste Nederlandse vrouw die naar de Rijksuniversiteit van Groningen ging en daar ook daadwerkelijk afstudeerde. Zij eiste het kiesrecht, maar dit werd haar door de Hoge Raad geweigerd.

Omdat er nog steeds niet werd geluisterd naar de vrouw kwamen er in 1883 politieke verenigingen in beeld. Een voorbeeld hiervan is de Vrije Vrouwen Vereeniging (VVV).

De Vrije Vrouwen Vereeniging was een belangenvereniging die werd opgericht op 2 oktober 1889. De vrouw die deze vereniging opzette was Wilhelmina Drucker.

Wilhelmina werd dan ook de voorzitster van de vereniging. De vereniging was waarschijnlijk de eerste in haar soort in Nederland. De vereniging was aan het strijden voor het vrouwenkiesrecht, maar had ook andere eisen. De vrouwen in de vereniging wilden dat alle rechten gelijk werden, waaronder de toegang van vrouwen tot arbeid. De VVV kreeg steeds meer steun en richtte een blad op dat Evolutie werd genoemd. Dit blad bleef voortbestaan tot 1926.

Pas in 1917 konden vrouwen uiteindelijk ook echt gaan stemmen. Ook werd er in de grondwetten gezet dat vrouwen verkiesbaar zijn. Dit was enorm groot nieuws.

Vrouwen wilden inspraak hebben. Nu de grondwet was veranderd konden de vrouwen gaan stemmen op een vrouwelijke kandidaat voor in de politiek. Dat het stemrecht er uiteindelijk ook kwam komt door de hoeveelheid organisaties die werden opgericht door vrouwen zoals de VVV. Ook waren het niet alleen vrouwen die hun situatie wilden veranderen. Sommige mannen waren het er niet mee eens hoe het toen ging.

Conclusie: De vrouw wilde de politiek in omdat zij niet hetzelfde werd behandelt als de man. Je hebt het dan over banen, huishouden, loon, en overige beslissingen. Om dit te veranderen moesten de vrouwen met elkaar ervoor zorgen dat zij ook beslissingen konden maken over hun eigen leven. Om dit voor elkaar te krijgen moesten ze eerst het kiesrecht voor hun winnen en vervolgens kiezen op een vrouw die de politiek in kon gaan om hun eisen werkelijkheid te maken. Maar hoe kwamen de vrouwen in de politiek? Door allemaal organisaties en verenigingen op te richten. Door posters te maken, tijdschriften uit te geven en vrouwen bij elkaar te roepen kreeg je een grote hoeveelheid mensen die de wetten wilden veranderen. In 1919 werd het kiesrecht in Nederland in gevoerd.

15

Deelvraag 6: Zijn er tegenwoordig nog verschillen tussen mannen en vrouwen in de politiek?

Zijn er verschillen in loon in de overheid als het gaat tussen vrouwen en mannen?

We beperken ons hierbij alleen tot Nederland. Om te beginnen kijken we naar de salarissen van verschillende partijleiders:

16

Naam Partijleider: Mark Rutte Diederik Samsom Jesse Klaver Geert Wilders Sybrand van Haersma Buma Marianne Thieme Emile Roemer Alexander Pechtold Kees van der Staaij

Loon per dag: (euro’s) €430,00 €319,00 €295,00 €301,00 €302,00 €293,00 €303,00 €301,00 €294,00

Uit de tabel valt op te merken dat het loon van de enige vrouwelijke partijleider lager ligt dan elk ander loon. Het verschil is minimaal, bijvoorbeeld maar €1 tussen Marianne Thieme en Kees van der Staaij. Maar als je Marianne vergelijkt met Diederik Samsom is het verschil direct veel groter, namelijk: €26. En dat maar per dag. Er is dus een verschil tussen het loon van de vrouw en man bij de partijleiders, maar dat geldt natuurlijk ook onderling bij de andere mannen.

Dus er valt nog geen conclusie te trekken, maar voor wel een nog betrouwbaardere conclusie is het volgende plaatje van belang: (zie volgende pagina)

In deze afbeelding valt te zien dat er verschillen zitten tussen het gemiddeld bruto uurloon bij mannen en vrouwen, zo ook bij de overheid. Ook al verschilt het een paar euro’s , bij elkaar opgeteld scheelt het loon per jaar erg veel tussen man en vrouw.

17

Hoeveel mannen en vrouwen bezitten functies in de politiek?

We bekijken eerst alle partijleiders van de 1e en 2e kamer: Partij CDA ChristenUnie D66 Groen Links

Naam partijleider Sybrand Buma Gertjan Segers Alexander Pechtold Jesse Klaver 18

Man/vrouw Man Man Man Man

PvdA PvdD PVV SGP SP VVD 50Plus

Diederik Samsom Marianne Thieme Geert Wilders Kees van der Staaij Emile Roemer Mark Rutte Henk Krol

Man Vrouw Man Man Man Man Man

Zoals te zien is 91% van de partijleiders man en 9% vrouw. Dit geeft een duidelijke weergave over hoeveel de vrouwen als partijleider worden gekozen.

Met deze informatie kunnen we nog niet een duidelijke conclusie trekken want op basis van alleen partijleiders zou de uitslag onbetrouwbaar zijn.

We kunnen het meer verduidelijken door alle mannen en vrouwen op te tellen van de verschillende partijen: (ongeacht welke functie ze bij een bepaalde politieke partij uitoefenen) Partij: CDA ChristenUnie D66 GroenLinks PvdA PvdD PVV SGP SP VVD 50Plus

Mannen aantal: 45 22 19 8 35 0(geen info mogelijk) 15 3 23 45 14

Vrouwen aantal: 18 7 14 9 34 2 6 0 15 27 2

Ook hieruit is op te merken dat er bij de meeste partijen de vrouwen in de minderheid zijn.

Vooral bij de grotere partijen zoals het CDA en de VVD is te zien dat meer functies zijn gegeven aan de mannen dan vrouwen.

Conclusie:

Er zijn tegenwoordig nog verschillen tussen de mannen en vrouwen in de politiek, dan valt te zien aan de hoeveelheid van het salaris en aan hoeveel vrouwen politieke functies vervullen.

Vrouwen krijgen over het algemeen minder loon, en als je kijkt naar de aantallen functies die vrouwen vervullen is dat ook weer minder dan dat van de man.

19

Deelvraag 7:Welke vrouwen spelen tegenwoordig een grote rol in de politiek en wat is die rol?

Wat doen deze vrouwen in de politiek?

Een gelijkwaardige vertegenwoordiging van het aantal gekozen mannen en vrouwen is na bijna honderd jaar vrouwenkiesrecht nog steeds niet bereikt. Vanaf 1956 is er een duidelijke stijging te zien in het percentage vrouwen in de politiek door de tweede emancipatiegolf.

20

Vrouwen hebben een andere kijk op de gebeurtenissen die plaatsvinden in de samenleving. Ze hebben een andere mentaliteit dan mannen en zoeken naar verschillende oplossingen. De combinatie van mannen en vrouwen, jong en oud, zou daarom gelijk moeten zijn om de weerspiegeling van de samenleving zo gelijk mogelijk te maken.

Succesvolle vrouwelijke ministers en Kamerleden heeft de Nederlandse politiek zeker gekend. Bijvoorbeeld Neelie Kroes. Zij was tussen 1971 en 2014 in veel verschillende functies actief bij de VVD. In 1971 werd zij woordvoerster van Vervoer en Onderwijs in de Tweede Kamer. Ze trad in 1977 aan als Staatssecretaris in het Kabinet Van Agt. In 1982 werd Kroes minister van Verkeer en Waterstaat in Kabinet Lubbers. Kroes werd vaak als potentiĂŤle premier genoemd, maar dat is ze nooit geworden. De afgelopen 10 jaar is ze nog erg succesvol geweest als Eurocommissaris. Tijdens het najaarscongres in 2014 van de VVD in Amsterdam is Neelie Kroes benoemd tot erelid van de VVD. Partijleider Henry Keizer noemde zelfs dat Kroes het visite kaartje van de VVD is geworden.

Ook Femke Halsema wist veel bekendheid te verwerven. Van 1998 tot 2011 was zij lid van de Tweede Kamer namens GroenLinks. Van 2002 tot 2011 was Halsema de fractievoorzitter en partijleider van deze partij. Halsema stond bekend om haar vasthoudende debatteerstijl. Haar carrière begon zich te ontwikkelen in 1993 en werd opkomend talent binnen de PvdA. In de herfst van 1997 verliet ze de Partij van de Arbeid, omdat ze het al een langere tijd niet eens was met de koers die partij. Ze kreeg veel bekendheid voor haar inzet voor asielzoekers en haar oppositie tegen de nieuwe migratiewet van Job Cohen.

Sinds 2012 is Jeanine Hennis-Plasschaert de eerste vrouwelijke minister van Defensie van Nederland. Van 2004 tot 2010 was zij lid van het Europees Parlement en daarna is ze lid geworden van de Tweede Kamer namens de VVD. Als Tweede Kamerlid houdt Hennis zich onder andere bezig met veiligheid, homo-emancipatie, gelijke behandeling en politie. Als minister van Defensie is zij verantwoordelijk voor het politiek en militair beleid.

Wat voor invloed hebben deze vrouwen tegenwoordig in de politiek?

Een demografische gelijke verdeling tussen het aantal gekozen mannen en vrouwen in de politiek is zelfs na honderd jaar nog steeds niet bereikt. Vooral de gemeenteraden blijven ver achter. Het ideale beeld zou natuurlijk zijn dat er een gelijke verdeling tussen mannen en vrouwen, oud en jong en van verschillende achtergronden zou zijn. Dat zou een goede weerspiegeling zijn van de samenleving.

Helaas is dat na ruim honderd jaar nog niet bereikt. Er is wel een stijging te zien van het aantal vrouwen die deelnemen in de Nederlandse politiek. Uit onderzoek blijkt dat het aantal vrouwen dat gekozen wordt in de Tweede en Eerste Kamer stagneert.

21

Politiek in Nederland blijft, praktisch en symbolisch gezien, iets voor mannen.

Vrouwen in de Nederlandse politiek blijven, zelfs na ruim honderd jaar, in de minderheid. Over het algemeen gekeken, houden mannen de touwtjes strakker in handen. Vrouwen denken daarentegen ruimer naar verschillende oplossingen dan mannen, vrouwen zijn vaak creatievere denkers dan mannen. Nog nooit heeft Nederland een vrouwelijke premier gekend.

Vrouwen zoals Aletta Jacobs en Suzanne Groeneweg hebben veel weten te bereiken. Zeer gedreven met beide een eigen doel voor ogen. Ze hebben zich ingezet voor zeer belangrijke onderwerpen, onder andere vrouwenkiesrecht en onderwijs.

Conclusie: Tegenwoordig is er ook nog een duidelijke minderheid te zien van vrouwen in de politiek. Een eerlijke verdeling tussen mannen en vrouwen is na ruim honderd jaar nog niet bereikt. Er zal in de toekomst gewerkt moeten worden aan een betere verdeling van het aantal mannen en vrouwen in de politiek om zo de weerspiegeling van de samenleving beter te kunnen weergeven.

Femke Halsema (Tweede Kamerlid 1998-2011)

Neelie Kroes (Tweede Kamerlid 1971-2014)

Deelvraag 8: Wat hebben vrouwen in de politiek tot nu toe bereikt?

Wat is er veranderd nadat vrouwen in de politiek kwamen?

Vrouwen mogen sinds 1919 mogen vrouwen volledig deelnemen aan de politiek. Dat wil zeggen dat ze mogen stemmen en zich verkiesbaar mogen stellen. Hier door zijn er natuurlijk de nodige veranderingen geweest, onder andere op politiek gebied.

Vrouwen kregen meer macht of kregen in ieder geval de kans om meer macht te hebben. Vrouwen mochten stemmen waardoor er meer en anders gestemd kon worden in Nederland.

22

Uit onderzoek blijkt dat vrouwen vaker op linkse partijen stemmen dan mannen. Door de wetswijziging in 1919 zijn naar verwachting de linkse, socialistische partijen dus gaan groeien. Echter is het ook zo dat vrouwen in die tijd nog niet toerekeningsvatbaar waren volgens de wet. Dit betekende dat veel vrouwen naar hun man moesten luisteren als het ging om stemmen. Dit heeft geduurd tot omstreeks 1958, in dat jaar werden vrouwen net als mannen toerekeningsvatbaar en mochten ze dus echt vrij stemmen. De linkse partijen, die na 1919 al iets gegroeid waren, konden nu nog meer groeien.

Partijen als D66 (1966 – heden) en de PVDA (1946 – heden) zijn voorbeelden van linkse partijen die groot zijn geworden mede doordat vrouwen mogen stemmen. De PVDA is een van de grootste parijen op dit moment en 20 van de 36 tweede kamerleden in deze partij zijn vrouwen. Bij D66 zijn dit 6 van de 12. Het percentage zal bij D66 iets lager liggen omdat de partij steeds rechtsere standpunten heeft gekregen door de jaren heen waar de PVDA nog steeds een van de meest linkse partijen is.

Nadat vrouwen deel mochten nemen aan de politiek is niet alleen de manier van stemmen veranderd maar hebben vrouwen ook meer macht gekregen. In 1918 kwam Suze Groeneweg als eerste vrouw in de tweede kamer, in 1920 was Carry Posthuis-Smit de eerste vrouw in de eerste kamer. Nadat het sinds 1920 vrij stil was geweest rond vrouwen in de politiek kwam in 1953 Anna de Waal als eerste vrouw in het kabinet. Daarna zijn vrouwen een steeds grotere rol gaan spelen in de politiek, vrouwen werden minister en zelfs partijvoorzitters. Het respect voor en het vertrouwen in vrouwen begon te stijgen en vrouwen werden steeds meer echt een deel van de samenleving.

Welke belangrijke wetswijzigingen zijn er mede ingevoerd door vrouwen?

In 2005 kwam de PVDA met het wetsvoorstel: De wet acceptatieplicht. Deze wet zou er voor zorgen dat scholen geen leerlingen meer mogen weigeren op grond van hun identiteit. Bijvoorbeeld een christelijke school die niet iemand mag weigeren omdat diegene niet christelijk is. Aan deze wijziging is tot 2016 echter weinig aandacht besteed omdat de PVDA de christelijke partijen (die tegen deze wet waren) nodig had. In 2016 heeft Loes Ypma na een aflevering van de web serie “Boos” ,waarin een meisje geweigerd werd op een christelijke school omdat ze niet christelijk was, dit voorstel weer nieuw leven in geblazen.

23

Nadat Loes Ypma dit voorstel namens de PVDA opnieuw heeft gedaan en het iets gewijzigd heeft om een meerderheid te krijgen lijkt het er nu op dat deze wet er daadwerkelijk kom t. Dit is een belangrijke wet die er voor zal zorgen dat scholen niet meer mogen discrimineren op grond van geloof. Het zorgt er ook voor dat er een bredere keuze is voor kinderen in scholen.

Een ander voorbeeld van een wetsvoorstel gedaan door een vrouw is het voorstel van tweede kamerlid YĂźcel van de PVDA. Dit is het voorstel bevordering gelijke beloningen van mannen en vrouwen. Met dit voorstel wil ze gelijke beloningen voor mannen en vrouwen die dezelfde functie hebben bereiken. Dit voorstel is (nog) niet aangenomen door een meerderheid omdat het een voorstel is uit 2016 en het duurt vaak langer dan een jaar om een wetsvoorstel op gang te krijgen. Dit voorstel krijgt wel veel steun dus het lijkt er op dat ook dit voorstel een meerderheid zal halen.

Dit zijn voorbeelden van wetsvoorstellen die gedaan zijn door vrouwen. Er zijn nog meer voorbeelden te noemen maar dit zijn twee van de meest recente voorbeelden.

Vrouwen hebben niet alleen voorstellen gedaan maar er ook mede mee ingestemd.

Hier zijn echter niet echt voorbeelden van te vinden omdat er erg veel wetsvoorstellen zijn gedaan door de jaren heen. Ook zitten er erg veel vrouwen in de eerste en tweede kamer en is er niet echt uit te zoeken wie voor en wie tegen deze voorstellen was.

Conclusie Er zijn erg veel dingen veranderd sinds vrouwen in de politiek kwamen. Een voorbeeld van een verandering is dat socialistische partijen sterk begonnen te groeien nadat vrouwen mochten stemmen omdat vrouwen over het algemeen vaker op linkse partijen stemmen dan mannen. Vrouwen hebben ook meer macht en respect gekregen omdat ze zich verkiesbaar mochten stellen en daardoor hogere functies konden krijgen.

Vrouwen hebben ook belangrijke wetsvoorstellen gedaan en er mede voor gezorgd dat deze wetsvoorstellen een meerderheid kregen. Voorbeelden hier van zij de wet 24

acceptatieplicht waardoor scholen niet meer kunnen discrimineren en het voorstel bevordering gelijke beloningen voor mannen en vrouwen at er voor zou moeten zorgen dat mannen en vrouwen met dezelfde functie ook hetzelfde loon krijgen.

Interview Lutz Jacobi.

Ons groepje heeft voor ons profielwerkstuk een interview voorbereid met Lutz Jacobi. Lutz Jacobi zit in de politiek. Wij hebben haar een mail gestuurd om een paar vragen voor ons te beantwoorden. ‘Wat heeft er voor gezorgd dat u in de politiek wilde gaan?’

25

Ik was directeur GGD-Fryslân toen ik werd gevraagd om me te kandideren voor lidmaatschap van de Tweede Kamer. Een eervol verzoek, waarop ik besloot in te gaan. Met als eigen missie de politiek dichter bij mensen brengen.

‘Hoe bent u bij de PvdA gekomen? En waarom de PvdA?’ De keuze voor de PvdA is voor mij vanzelfsprekend: ik ben een sociaal democrate in hart en nieren.

‘Heeft u ook negatieve reacties gekregen toen u besloot om de politiek in te gaan?’

Nee, eigenlijk niet. Om mij heen waren mensen enthousiast, ook mijn partner.

‘Bent u het wel eens oneens geweest met de keuzes die de PvdA heeft gemaakt?’

Ja. En dat kan en mag ook.

‘Merkt u een verschil tussen de mannen en de vrouwen in de politiek?’

Niet meer of minder verschil dan in het dagelijks leven.

‘Ziet u tegenwoordig nog een duidelijke minderheid van vrouwen in de politiek?’

Ik ken geen exacte cijfers, maar volgens mij zijn er veel vrouwelijke Kamerleden en we hebben meer vrouwelijke Kabintsleden dan voorheen. Onder fractievoorzitters in de Tweede Kamer zijn vrouwen ondervertegenwoordigd: alleen Marianne Thieme is fractievoorzitter (Partij voor de Dieren).

‘Wat zijn de leukste ervaringen die u heeft mee gemaakt in de politiek?’

Alle mensen die bij me op bezoek komen (ca. 1000 per jaar).

‘Wat is er veranderd in de politiek in de tijd dat u lid bent van de PvdA?’ Er wordt meer op de persoon gespeeld, dat is een slechte ontwikkeling!

26

‘Vind u het belangrijk dat vrouwen de politiek in gaan?’

Heel belangrijk. Het aantal mannen en vrouwen in de politiek moet in balans zijn.

Vrouwen moeten zich manifesteren!!

‘Heeft u bereikt wat u wilde bereiken?’

Ja, heb duizenden mensen positief bij de politiek kunnen betrekken.

‘Hoelang bent u nog van plan om in de politiek te blijven?’

Voor de verkiezingen in 2017 zwaai ik af. Dan heb ik er 10 jaar Den Haag opzitten en wordt het tijd om meer in Friesland te zijn.

‘Wat zijn uw doelen voor de toekomst?’

Die ga ik formuleren als ik afscheid heb genomen. Voorlopig nog even volle vaart hard werken voor onze sociaal democratie, voor de PvdA. ‘Vind u het belangrijk dat jongeren geïnteresseerd raken in de politiek?’

Heel belangrijk! Politiek gaat over mensen, over onszelf, over ons land. Over de toekomst. In een wereld die zo snel verandert zijn betrokken, positieve jonge mensen heel heel hard nodig in de politiek.

‘Wat zou u meisjes willen adviseren die de politiek in willen gaan?’

De politiek neemt besluiten over ons leven. Jij kunt daarbij belangrijk zijn. Pak deze kans!

27

Hoofdconclusie Er is veel veranderd met de politieke positie van de vrouw. Niet alleen in de politiek zijn er duidelijke verschillen aan te wijzen, het hele bestaan van de vrouw is veranderd in de afgelopen honderd jaar. De situatie is sterk verbeterd voor de vrouwen. Vrouwen hebben meer inspraak in de politiek gekregen, ook al heeft dat meer dan honderd jaar moeten duren. Een eerlijke verdeling van mannen en vrouwen is nog steeds niet bereikt, maar vergeleken met een eeuw geleden, is dat zeker verbeterd.

Aan het begin van de 20 e eeuw mochten vrouwen eigenlijk niks doen, zorgen voor het gezin en daar bleef het dan ook wel bij. Het was te gek voor woorden dat vrouwen zich wilden bemoeien met wat er gebeurde in de samenleving. Die instelling kwam door het verhaal van Adam en Eva. Eva was de vrouw die van de appel at, terwijl er was gezegd dat dat niet mocht. Doordat zij dat had gedaan, werd de vrouw voor lange tijd omschreven als onbetrouwbaar en zwak geslacht. Het geloof speelde in die tijd een zeer belangrijke rol, de Nederlandse bevolking was katholiek of protestants. In het dagelijkse leven werd gedacht dat de vrouw minder intelligent was en ze kon dus beter het huishouden op orde houden en zorgen voor de kinderen.

Vrouwen waren niet geschikt voor het ‘echte’ werk, daarom deden mannen dat. Ook leiding geven werd beschouwd als echt mannenwerk.

Tegenwoordig hebben vrouwen veel meer rechten dan een eeuw geleden. Het is nu heel normaal dat vrouwen hoog opgeleid zijn, leiding geven en inspraak hebben op de politiek. Toch zijn vrouwen nog steeds in de minderheid in de politiek. Door vrouwen als Aletta Jacobs hebben vrouwen een betere positie gekregen. Zij heeft er voor gezorgd dat vrouwen meer rechten hebben gekregen. Aletta had een zeer hoge functie als het gaat om de rol van vrouwen in de politiek. Zonder feministen als haar zouden vrouwen tegenwoordig een veel lagere positie hebben in de politiek.

Vrouwen hebben een lange weg moeten afleggen om te komen waar ze nu staan en een eerlijke verdeling tussen mannen en vrouwen is er na ruim honderd jaar nog lang niet, maar vergeleken met hoe de politiek er een eeuw geleden uitzag, is er een hoop verbeterd.

Tegenwoordig worden vrouwen omschreven als sterk en krachtig. Ze kunnen alles aan. Niet alleen in de politiek, maar ook binnen het gezin, is er een betere verdeling tussen mannen en vrouwen. Het ideale beeld is natuurlijk een eerlijke verdeling tussen mannen en vrouwen, jong en oud als een juiste weerspiegeling van de samenleving. Dat zal nog wat tijd kosten, maar in de toekomst zal dat zeker gebeuren.

28

Planning: 6 september 2016 tot 10 januari 2017

Week 36

37

38

39

40

41

42

Wat te doen?

-Bedenken van het onderwerp -Voorlichting pws bijwonen

Uren: Ilse: 2 Jessy: 2 Baukje: 2 Maaike: 2 -Deelvragen bedenken Ilse: 2 -Verzamelen bronnen voor Jessy: 2 ½ de bronnenlijst Baukje: 2 -Begin maken logboek Maaike: 2 -Verdelen van de deelvragen -Verdere taakverdeling maken -Eventuele bronnen opzoeken -Planning maken en afronden -Logboek afmaken -Eerste beoordelingsmoment -Logboek bijhouden -Uitwerking deelvragen -Bronnenlijst bijvullen

Ilse: 2 Jessy: 2½ Baukje: 2 Maaike: 2½

Ilse: 5½ Jessy: 5½ Baukje: 5½ Maaike: 5½ -Logboek bijhouden Ilse: 5½ -Bronnenlijst bijvullen Jessy: 5½ -Verdere uitwerking Baukje: 5½ deelvragen Maaike: 5½ -Logboek bijhouden Ilse: 6 -Bronnenlijst bijvullen Jessy: 6 -Verdere uitwerking Baukje: 6 deelvragen Maaike: 6 -Interview met een vrouw uit de politiek -Logboek bijhouden Ilse:6 -Afwerking deelvragen Jessy: 6 -Werk van elkaar bekijken Baukje: 6 en eventueel bekritiseren Maaike: 6 -Interview in verslag voegen met extra informatie

29

43

-Logboek bijhouden -Deelvragen samenvoegen - PWS klaarmaken voor tweede beoordelingsmoment -Tweede beoordelingsmoment

Ilse:4 Jessy:4 Baukje:4 Maaike:4

44

-Maken titelpagina + inhoudsopgave -Beginnen met conclusie -Eventuele toevoeging informatie deelvragen -Logboek bijhouden -Logboek bijhouden -Spellingscontrole -Inleiding maken -Afmaken conclusie -Logboek bijhouden -Begin ordenen verslag

Ilse:4 Jessy: 4 Baukje:4 Maaike:4

45

46

47

48

49

50

51

Ilse:4 Jessy:4 Baukje:4 Maaike: 4 Ilse:6 Jessy:6 Baukje:6 Maaike:6 -Logboek bijhouden Ilse:6 -Verslag op orde Jessy:6 -Begin voorbereiden Baukje:6 presentatie Maaike:6 -Logboek bijhouden Ilse:7 -Verslag uitprinten Jessy:7 -begin oefenen Baukje:7 presentatie Maaike:7 -Eindverslag klaarmaken voor derde beoordelingsmoment -Derde beoordelingsmoment+ inleveren verslag -Logboek bijhouden Ilse:6 -Voorbereiden presentatie Jessy:6 Baukje:6 Maaike:6 -Logboek bijhouden Ilse:4 -Voorbereiden presentatie Jessy:4 Baukje:4 Maaike:4 -Logboek bijhouden Ilse:4 -Voorbereiden presentatie Jessy:4 Baukje:4 Maaike:4

30

52

-Logboek bijhouden -Voorbereiden presentatie

1

-Logboek bijhouden -Voorbereiden presentatie

2

PWS AVOND JANUARI

31

10

Ilse:4 Jessy:4 Baukje:4 Maaike: Ilse:3 Jessy:3 Baukje:3 Maaike:3

Logboek week 36 Baukje: Voorlichting bijgewoond en brainstormen met de groep. Samen met de groep het onderwerp bedacht en georiënteerd op het onderwerp. Wat kunnen we vertellen over het onderwerp? (2 uren).

Maaike: Voorlichting bijgewoond en brainstormen met de groep. Samen met de groep het onderwerp bedacht en georiënteerd op het onderwerp. Wat kunnen we vertellen over het onderwerp? (2 uren).

Ilse: Voorlichting bijgewoond en brainstormen met de groep. Samen met de groep het onderwerp bedacht en georiënteerd op het onderwerp. Wat kunnen we vertellen over het onderwerp? (2 uren).

Jessy: Voorlichting bijgewoond en brainstormen met de groep. Samen met de groep het onderwerp bedacht en georiënteerd op het onderwerp. Wat kunnen we vertellen over het onderwerp? (2 uren). week 37 Baukje: Deelvragen en hoofdvraag mede bedacht, plan van aanpak gemaakt en op internet gekeken wat er valt te vertellen over het onderwerp en welke bronnen bruikbaar zijn. Met het idee gekomen om een interview te doen met een vrouw uit de politiek. (2 uur) Maaike: Deelvragen en hoofdvraag mede bedacht, plan van aanpak gemaakt en op internet gezocht naar bruikbare bronnen en informatie over het onderwerp. (2 uur) Ilse: Deelvragen en hoofdvraag mede bedacht, plan van aanpak gemaakt en op internet gezocht naar bruikbare bronnen en informatie over het onderwerp. (2 uur) Jessy: Deelvragen en hoofdvraag mede bedacht, plan van aanpak gemaakt en op internet gezocht naar bruikbare bronnen en informatie voor het onderwerp. Logboek en bronnenlijst aangevuld. (2,5 uur). week 38 Baukje: 2 deelvragen uitgewerkt en bronnen gezocht. (3 uur) Maaike: Planning gemaakt, taakverdeling gemaakt, 2 deelvragen uitgewerkt en bronnen opgezocht. ( 3,5 uur) Ilse: 2 deelvragen uitgewerkt, bronnen uitgezocht en de bronnenlijst aangevuld. (3 uur) Jessy: 2 deelvragen uitgewerkt, bronnen gezocht, de bronnenlijst aangevuld en het logboek bijgewerkt ( 3,5 uur)

32

week 39 Baukje: 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan naar het antwoord op de deelvraag en meegedacht aan vragen voor interview met politica. (5,5 uur) Maaike: 1 deelvraag verder uitgewerkt , onderzoek gedaan naar antwoord op de deelvraag en meegedacht aan vragen voor interview met politica. (5,5 uur) Ilse : 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan naar antwoord op de deelvraag en meegedacht aan vragen voor interview met politica. (5,5 uur) Jessy:1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan naar antwoord op de deelvraag en minister Hennis gemaild met de vraag of we haar mochten interviewen.

Het logboek bijgewerkt. ( 5,5 uur) week 40 Baukje: 1 deelvraag verder uitgewerkt en onderzoek gedaan naar het antwoord op de deelvraag. (5,5 uur) Maaike: 1 deelvraag verder uitgewerkt en onderzoek gedaan naar het antwoord op de deelvraag. (5,5 uur) Ilse: 1 deelvraag verder uitgewerkt en onderzoek gedaan naar het antwoord op de deelvraag .(5,5 uur) Jessy: 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan naar het antwoord op de deelvraag en het logboek bijgewerkt. (5,5 uur) week 41 Baukje: 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan en meegedacht aan vragen voor het interview. (6 uur) Maaike: 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan en meegedacht aan vragen voor het interview. (6 uur) Ilse: 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan, Lutz Jacobi gemaild met de vraag of we haar mochten interviewen nadat een reactie van minister Hennis uitbleef.

(6 uur) Jessy: 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan, meegedacht aan vragen voor het interview en het logboek bijgewerkt. (6 uur)

33

week 42 Baukje: 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan en werk van anderen beoordeeld. (4 uur) Maaike: 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan en werk van anderen beoordeeld. (4 uur) Ilse: 1 deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan en werk van anderen beoordeeld. (4 uur) Jessy: 1 deelvraag uitgewerkt, onderzoek gedaan, werk van anderen beoordeeld en het logboek bijgewerkt. (4 uur) week 43 Baukje: 1 deelvraag afgemaakt, bronnenlijst aangevuld, laatste onderzoek gedaan en haar deel van het verslag aan Maaike gestuurd. ( 5,5 uur) Maaike: 1 deelvraag afgemaakt, bronnenlijst aangevuld, laatste onderzoek gedaan en verslag in elkaar gezet en opgestuurd. ( 5,5 uur) Ilse: 1 deelvraag afgemaakt, bronnenlijst aangevuld, laatste onderzoek gedaan en haar deel van het verslag naar Maaike gestuurd. (6 uur) Jessy: 1 deelvraag afgemaakt, bronnenlijst in elkaar gezet, laatste onderzoek gedaan en haardeel van het verslag naar Maaike gestuurd. ( 5,5 uur) Week 44 Baukje: Fouten van vorige beoordelingsmoment verbeterd, onderzoek gedaan naar 1 deelvraag, de bronnenlijst aangevuld en overlegd over de opbouw van het verslag. (4 uur) Maaike: Fouten van vorige beoordelingsmoment verbeterd, onderzoek gedaan naar 1 deelvraag, de bronnenlijst aangevuld, overlegd over de opbouw van het verslag en een begin gemaakt aan de deelvraag ( 4 uur) Ilse: Fouten van vorige beoordelingsmoment verbeterd, onderzoek gedaan naar 1 deelvraag, de bronnenlijst aangevuld en overlegd over de opbouw van het verslag (4 uur) Jessy: Fouten van vorige beoordelingsmoment verbeterd, onderzoek gedaan naar 1 deelvraag, de bronnenlijst aangevuld, het logboek bijgewerkt en overlegd over de opbouw van het verslag.

34

Week 45 Baukje: Begonnen met het uitwerken van 1 deelvraag, spelling gecontroleerd (nog van de vorige beoordeling) bronnenlijst aangevuld en onderzoek gedaan naar de deelvraag en de conclusie. (4 uur) Maaike: 1 deelvraag verder uitgewerkt, spelling gecontroleerd (nog van de vorige beoordeling) , bronnenlijst aangevuld en onderzoek gedaan naar de deelvraag en de conclusie. (4 uur) Ilse: Begonnen met het uitwerken van 1 deelvraag, spelling gecontroleerd( nog van de vorige beoordeling) bronnenlijst aangevuld en onderzoek gedaan naar de deelvraag en de conclusie. (4 uur) Jessy: Begonnen met het uitwerken van 1 deelvraag, spelling verbeterd (nog van de vorige beoordeling) bronnenlijst aangevuld, onderzoek gedaan naar de deelvraag en de conclusie en het logboek bijgehouden.

Week 46 Baukje: Deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan voor de conclusie en de deelvraag, bronnenlijst aangevuld en laatste spellingscontrole gedaan. (6 uur) Maaike: Deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan voor de conclusie en de deelvraag, bronnenlijst aangevuld en laatste spellingscontrole gedaan .(6 uur) Ilse: Deelvraag verder uitgewerkt, bronnenlijst aangevuld, onderzoek gedaan naar deelvraag en conclusie en de laatste spellingscontrole gedaan. (6 uur) Jessy: Deelvraag verder uitgewerkt, onderzoek gedaan voor slotconclusie en deelvraag, bronnenlijst aangevuld, laatste spellingscontrole gedaan en het lugboek bijgewerkt. (6 uur) Week 47 Baukje: Deelvraag afgemaakt, bronnenlijst aangevuld, laatste onderzoek gedaan en geholpen met bedenken hoe het verslag in elkaar komt. (6 uur) Maaike: Deelvraag afgewerkt, bronnenlijst aangevuld, laatste onderzoek gedaan en geholpen met bedenken hoe het verslag in elkaar komt. ( 6 uur) Ilse: Deelvraag afgewerkt, bronnenlijst aangevuld, laatste onderzoek gedaan en geholpen met bedenken hoe het verslag in elkaar komt. (6uur) Jessy: Deelvraag afgewerkt, bronnenlijst aangevuld, laatste onderzoek gedaan en geholpen met bedenken hoe het verslag in elkaar komt. (6 uur)

35

Week 48 Baukje: Werk van iedereen gecontroleerd, begonnen met oefenen voor presentatie, laatste bronnen aangevuld, eigen deelvragen waar nodig verbeterd en werk naar Jessy gestuurd. (7 uur) Maaike: Werk van iedereen gecontroleerd, begonnen met oefenen voor de presentatie, laatste bronnen aangevuld, eigen deelvragen waar nodig verbeterd en werk naar Jessy gestuurd. (7 uur) Ilse: Werk van anderen gecontroleerd, begonnen met oefenen voor de presentatie, laatste bronnen aangevuld, eigen deelvragen waar nodig verbeterd, eindconclusie afgemaakt en werk naar Jessy gestuurd. (7,5 uur) Jessy Werk van anderen gecontroleerd, begonnen met oefenen voor de presentatie, laatste bronnen aangevuld, eigen deelvragen waar nodig verbeterd, eindconclusie afgemaakt, logboek bijgehouden en al het werk in een verslag zetten (7,5 uur)

36

Taakverdeling: Ilse van der Veer Jessy Moll

Baukje Hoekstra Maaike Sanders

Taken: 2 deelvragen uitwerken, zoeken naar eventuele bronnen. Acties vermelden in het logboek.

Logboek in elkaar zetten, bronvermelding in elkaar zetten en 2 deelvragen uitwerken. Acties vermelden in het logboek. Titelblad maken Deelvragen uitwerken. Acties vermelden in het logboek.

De planning maken, de taken verdelen, 2 deelvragen uitwerken. Acties vermelden in het logboek. Hoofdvraag en deelvragen opstellen.

ďƒ˜ Gezamenlijk: Interview vrouw in de politiek. Verslag controleren op spelfouten.

Verslag in elkaar zetten. Presentatie voorbereiden.

37

Bronvermelding http://www.parlement.com/id/vhnnmt7jfhz3/vrouwen_in _de_politiek https://www.atria.nl/nl/publicatie/vrouwen-de-politiek-tijd-voor-een-doorbraak http://historiek.net/vrouwen-in-de-nederlandse-politiek/60064/ http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/66418-politieke-onmondigheid-van-devrouw-in-nederland.html http://historiek.net/vrouwen-tot-1956-handelingsonbekwaam/15127/ socialhistory.org/bwsa/biografie/groeneweg http://www.isgeschiedenis.nl/ www.aletta.nl/ Geschiedenisboek OSG Sevenwolden https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrouwenstandpunt_van_de_Staatkundig_Gereformeerde _Partij https://www.sp.nl/column/ronald-van-raak/2011/sgp-en-vrouwen interview Lutz Jacobi http://stukroodvlees.nl/geslacht-en-stemgedrag/ https://www.tweedekamer.nl http://www.parlement.com/id/vh8lnhrre0zv/vrouwen_in_de_tweede_kamer https://nl.wikipedia.org/wiki/Eerste_feministische_golf https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrouwenemancipatie http://www.entoen.nu/alettajacobs http://www.scholieren.com/onderwerp/590/vrouwenemancipatie http://www.isgeschiedenis.nl/nieuws/vrouwenemancipatie_in_nederland/ http://webserv.nhl.nl/~oostmeij/archief/vrouwen%20politiek.htm http://www.loonwijzer.nl/home/salaris/vipsalarissen/nederlandse-politici https://www.tweedekamer.nl/kamerleden/fracties/sgp https://www.sp.nl/wij-sp/mensen http://50pluspartij.nl/mensen www.groenlinks.nl www.d66.nl https://www.cda.nl/ www.partijvoordedieren.nl www.pvv.nl http://www.kiezenenstemmen.nl/roze-laag-2-laag-3-blok-2 https://www.vvd.nl

38