ปีที่ 3 ฉบับที่ 6 เดือนมิถุนายน 2558 จากปัญหาชาวโรฮีนจาอพยพ ทีถ ่ ก ู ปฏิเสธสิทธิความเป็นพลเมือง และถูกขับ ไล่ไม่ยอมรับจากคนในประเทศเดียวกัน จน ต้องผลักดันออกมาจากบ้านเกิดของตน มายังประเทศไทยนั้น ยังคงเป็นปัญหาที่ ประเทศไทยต้ อ งประสบ และกลายเป็ น โจทย์ สำ � คั ญ ที่ ต้ อ งร่ ว มกั น แก้ ไ ข เพราะ ปัญหาที่เกิดขึ้นกลายเป็นปัญหาการค้า มนุษย์ที่มีคนไทยร่วมอยู่ในกระบวนการ การกระทำ�ความผิด ซึ่งในประเด็นดังกล่าวนี้ นายเดชอุดม ไกรฤทธิ์ นายก สภาทนายความ กล่าวถึงความผิดฐานค้ามนุษย์ในประเทศไทยว่า “ความผิดฐานค้ามนุษย์ปจั จุบนั คือ ความผิดตามพระราช บัญญัติการค้ามนุษย์ พ.ศ. 2551 ซึ่งมีองค์ประกอบ 2 ส่วนด้วยกัน คือ ทำ�อย่างไรถึงจะพิสูจน์ได้ว่ากระทำ�ความผิดฐานค้ามนุษย์ โดย เฉพาะการแสวงหาประโยชน์โดยมิชอบ เช่นเป็นธุระจัดหา ซื้อขาย จำ�หน่าย หน่วงเหนี่ยวกักขัง โดยต้องพิจารณาตั้งแต่ต้นว่าบุคคล ที่ถูกกล่าวหาอยู่ในกระบวนการเหล่านี้หรือไม่ แล้วความผิดฐาน ค้ามนุษย์จะต้องมีผู้ร่วมกันกระทำ�ความผิดตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป อย่าง กรณีพบแค้มป์ทพี่ กั ชาวโรฮีนจาบริเวณกลางป่าตามทีเ่ ป็นข่าว ก็ตอ้ ง ดูทมี่ าของชาวโรฮีนจาเหล่านัน้ ว่ามาอย่างไร เกิดจากการกระทำ�ของ ใครหรือไม่ ถ้าเป็นการกระทำ�ของบุคคลก็แสดงว่ามีการแบ่งหน้าที่ กันทำ� ต้องพิจารณาข้อเท็จจริงที่เกี่ยวข้องต่างๆ ที่เกี่ยวโยงกันถึง ความเป็นมาเป็นไปอย่างรอบด้าน ในเรื่องของการดำ�เนินคดี หรือ ข้อมูลเส้นทางการกระทำ�ความผิดฐานค้ามนุษย์นั้น เป็นหน้าที่และ ความสามารถของพนักงานสอบสวนที่จะต้องหาข้อเท็จจริง และต้อง พิจารณาที่เจตนาเป็นสำ�คัญ หากชาวโรฮีนจาไม่สามารถให้ปากคำ� ที่เป็นประโยชน์ พนักงานสอบสวนก็สามารถสืบข้อมูลจากพยาน แวดล้อมอื่นๆ ได้ เช่น ข้อมูลช่องทางในการติดต่อสื่อสารของ ผู้ต้องหา “ชาวโรฮินญา (โรฮีนจา) เป็นผู้รับเคราะห์กรรมจาก ประเทศจักรวรรดินิยมในอดีตที่พาพวกเขาข้ามมาจากอินเดียมา ทำ�งานและเป็นเสมือนหนึ่งผู้รับใช้ที่ดีของชาติตะวันตกระหว่างปี 1826-1948 นักล่าอาณานิคม เจ้าของนโยบาย “แบ่งแยกและ ปกครอง” จึงเป็นทีเ่ กลียดชังของชาวพม่าทีถ่ กู กดขีต่ ลอดมา จนเมือ่ เป็นเอกราชและในปี 1982 ประธานาธิบดีเทียนเสี่ยนประกาศ ยกเลิกสัญขาติชาวโรฮินญา ชาวโรฮินญาจึงกลายเป็นคนไม่มสี ญ ั ชาติ บังคลาเทศก็ไม่รับกลับ ขาดแคลนทุกอย่าง การศึกษา สุขอนามัย ที่อยู่อาศัย ยารักษาโรคฯลฯ ปั ญ หามี ว่ า ประเทศใดควรรั บ ผิ ด ชอบ ไทย มาเลย์ อินโดนีเชีย ประเทศเพื่อนบ้านตามหลักมนุษยธรรม หรือมยันมาร์ หรือตัวการสำ�คัญที่เงียบเลย อังกฤษ พิเคราะห์กันนะครับ แต่อย่า ให้ สหรัฐ หรือ UN มาตำ�หนิประเทศไทยของเรา โดยที่ตัวเองก็ไม่ เคยช่วยอะไรเลย” ทั้งนี้ ที่ผ่านมาจะเห็นได้ว่ามีหลายคดีที่เข้าข่ายการค้า มนุษย์ในประเทศไทยแก่เป็นคดีระหว่างประเทศที่มีความเกี่ยวข้อง กันหลายพื้นที่ คดีจึงไม่มีความคืบหน้า บางครั้งไปติดขัดในขั้นตอน กระบวนการพิจารณาในชั้นต่างๆ ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับการรวบรวมข้อเท็จ จริงในคดี เช่นนีแ้ ล้วปัญหาชาวโรฮีนจาทีเ่ กิดขึน้ ในประเทศไทยขณะ นี้ กระบวนการทางกฎหมายของไทยจะสามารถเอาผิดฐานค้ามนุษย์ กับผู้ที่เกี่ยวข้องได้ หรือไม่นั้น นายกสภาทนายความ กล่าวว่า
นายกสภาทนายความ
ห่วงการบังคับใช้กฎหมายไทย กับกรณีโรฮีนจา “ตรงนี้สภาทนายความเราไม่ได้เข้าไปในคดีโดยตรง ซึ่งในแต่ละคดีมีความต่างกัน ข้อเท็จจริงไม่เหมือนกัน ในคดีทผี่ า่ นกระบวนการทางศาลมาแล้วศาลก็มมี าตรการทีเ่ ข้มงวดในการ พิสจู น์ความผิด เพราะโทษในคดีคา้ มนุษย์เป็นโทษหนัก การจะลงโทษผูก้ ระทำ�ความผิดต้องพิสจู น์ ให้ปราศจากข้อสงสัย จึงตกเป็นภารกิจที่สำ�คัญของพนักงานสอบสวน โดยเฉพาะการนำ�พยาน เข้าสืบของพนักงานอัยการต้องสืบให้ครบทุกประเด็น ซึง่ ปัจจุบนั คดีเหล่านีย้ งั ขึน้ สูศ่ าลฎีกาไม่มาก ส่วนหนึง่ อาจเป็นเพราะประเทศไทยเพิง่ ให้สตั ยาบันในเรือ่ งการคุม้ ครองและป้องกันการเอาคนลง เป็นทาส เรื่องการค้ามนุษย์ เพิ่งให้สัตยาบันได้แค่ 10 ปีเท่านั้น และคดีประเภทนี้ปกติเมื่อจำ�เลย ต่อสู้ก็ต้องใช้ระยะเวลานานในการดำ�เนินคดี” นอกจากนี้ สิ่งที่เป็นกังวลสำ�หรับปัญหาชาวโรฮีนจากับกระบวนการทางกฎหมายของไทย ที่แม้จะ มั่นใจได้ว่ากฎหมายการค้ามนุษย์ในประเทศไทยมีความเข้มแข็งเพียงพอในการเอาผิดกับผู้กระทำ�ความผิด เพราะกฎหมายเขียนกรอบไว้อย่างชัดเจน แต่ก็ยังมีข้อกังวลอื่นที่ไทยต้องตระหนักและให้ความสำ�คัญ “แม้ความพร้อมของกฎหมายไทยเราจะมี แต่เรายังกังวลถึงเรื่องการบังคับใช้กฎหมาย ให้เป็นธรรม ซึ่งไม่อยากให้มีการรวบรัด การข่มขู่พยาน อยากเน้นถึงความรอบคอบของพนักงาน สอบสวนในการทำ�คดี ซึ่งบางครั้งมีการเปิดเผยผ่านสื่อมวลชน การแถลงข่าวการจับกุม การ เปิดเผยข้อมูลทีอ่ าจกระทบต่อรูปคดี ส่งผลให้อาจไม่ได้ตวั ผูก้ ระทำ�ความผิดทีแ่ ท้จริง และเกิดความ ไม่เป็นธรรมในการดำ�เนินคดี เป็นต้น” นายกสภาทนายความ กล่าวในที่สุด.