Kinderen en keuzen maken (0850)

K n d e re n en‌ keuzen maken Over het omgaan met sociale druk, reclame, beïnvloeding en verleiding door Hilda Algra

Illustraties Egbert Koopmans Foto Garage - bno Redactie Marita Nijenhuis Vormgeving Garage-bno www.garage-bno.nl Druk Koninklijke Drukkerij Callenbach, Nijkerk

Š 2007 Kwintessens Uitgevers, Amersfoort www.kwintessens.nl Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieÍn, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Eerste druk, eerste oplage isbn 978 90 5788 184 8 nur-code 854 Bestelnummer 850

Inhoud

Hoofdstuk 1: Inleiding | 5 Hoofdstuk 2: Kind en keuzen | 7 2.1 Inleiding | 7 2.2 Verleiders | 7 2.3 Verleidingsmethoden | 8 2.4 Prikkels en motivatie | 8 2.5 Behoeften en verlangens | 12 Hoofdstuk 3: Kind en commercie | 14 3.1 Inleiding | 14 3.2 Kinderen als doelgroep van de commercie | 15 3.3 Reclame | 16 3.4 Kinderen en hun ontwikkeling als consument | 21 3.5 Kinderen en reclame | 22 3.6 Sponsoring en school | 26 Hoofdstuk 4: Kind en sociale druk | 27 4.1 Inleiding | 27 4.2 Zien en nadoen | 28 4.3 Beloning en straf | 29 4.4 Gewenning | 30 4.5 Be誰nvloeding en groep | 30 Hoofdstuk 5: Wat kan de school doen? | 34 5.1 Omgaan met reclame en commercie | 34 5.2 Omgaan met groepsdruk | 35 Hoofdstuk 6: Lessen | 37 De onderbouw | 40 Les 1. De tor die niet tot tien kon tellen | 40 2. Even wachten | 43 3. In Holland staat een huis | 44 4. Uitsluiten is gemeen | 45 5. Kom erbij! | 46

3

De middenbouw | 47 Les 1. De verlanglijst | 47 2. Hebbe hebbe hebbe | 50 3. Alles heeft een prijs | 52 4. Keerzijde van de medaille | 54 5. Privacy | 56 De bovenbouw | 58 Les 1. Kijken 1 | 58 2. Kijken 2 | 61 3. De reclamecampagne | 62 4. Smaaktest | 66 5. De groep de baas? | 69 6. Ik en de groep | 72 Organisatie van een ouderavond | 80 Geraadpleegde bronnen | 84

1

Inleiding

Kinderen van nu worden voortdurend geprikkeld tot het maken van keuzen. Er valt ook steeds meer te kiezen - van het merk schoenen tot het soort ontbijtvlokken, de sportclub of zelfs je image. Meestal is dat leuk. Al die keuzevrijheid geeft ons het gevoel dat we invloed hebben op ons leven. Maar tegelijk groeit de keuzeplicht: sinds er zoveel te kiezen is, móet er ook gekozen worden. Maar hoe kies je? Op gevoel? Op kleur? Omdat je vrienden hetzelfde kiezen?

Tegelijkertijd proberen anderen de keuzen van kinderen te beïnvloeden.

Opvoeders - ouders, leerkrachten, pedagogen en de schrijver van dit boek - willen hen gezonde, verantwoorde keuzen laten maken.

Reclamemakers zien in hen een interessante consumentengroep en dringen via de media steeds intensiever in hun leven door. Kinderen van nu hebben meer te besteden dan vroeger en ook hun invloed op gezinsaankopen is de afgelopen decennia enorm toegenomen.

Kinderen onderling oefenen ook druk op elkaar uit. Je moet je op een bepaalde manier gedragen en kleden om erbij te horen. Kinderen zijn gevoelig voor groepsdruk.

De groep is belangrijk, bepaalt een groot deel van hun daginvulling. Dat maakt het moeilijk om zich aan groepsdruk te onttrekken.

Hoe weet een kind wat het zelf wil? Kiest het eigenlijk wel zelf, of laat het zich leiden door keuzen die anderen hem opdringen? En als het zelf kiest, kiest het dan ook altijd verstandig of kiest het iets waar hij of zij later spijt van gaat krijgen? Kan het kind de gevolgen van een keuze overzien?

Om kinderen te leren veilig te reizen in de toenemende verkeersdrukte zijn verkeerslessen vanzelfsprekend. Ze leren de regels, ze leren risico’s overzien en op grond daarvan hun gedrag te bepalen. Op een vergelijkbare manier moeten kinderen al jong stukje bij beetje - zich de regels en vaardigheden van communicatie en beïnvloeding eigen maken. Dat voorkomt dat ze zich onder de voet laten lopen door commercie en groepsdruk. Het helpt hen zelfbewust, kritisch en vrij hun eigen leven vorm te geven.

Dit boek geeft de leraar handreikingen om leerlingen te helpen zich bewust te worden van de vele vormen van reclame, groepsdruk, beïnvloeding en verleiding en

5

daarmee om te gaan. Het is niet de bedoeling dat ze elke reclame of beĂŻnvloeding categorisch afwijzen, wel dat ze die leren herkennen en bewuste keuzen maken waar ze wel of niet op ingaan.

Achtereenvolgens komt in dit boek aan de orde hoe kinderen keuzen maken (hoofdstuk 2), de rol van de commercie in het leven van kinderen (hoofdstuk 3) en de verschillende manieren waarop kind en groep invloed op elkaar hebben (hoofdstuk 4).

Hoofdstuk 5 geeft een paar suggesties hoe de school kinderen weerbaar kan maken tegen commercie en groepsdruk. Het tweede deel van dit boek bevat een aantal lessen voor de verschillende bouwgroepen en een opzet voor een ouderavond.

Kinderen en‌

keuzen maken

6

Dit boek geeft de leraar handreikingen om leerlingen te helpen zich bewust te worden van de vele vormen van reclame, groepsdruk, beïnvloeding en verleiding en daarmee om te gaan. Het is niet de bedoeling dat ze elke reclame of beïnvloeding categorisch afwijzen, wel dat ze die leren herkennen en bewuste keuzen maken waar ze wel of niet op ingaan.

Aan de orde komt hoe kinderen keuzen maken, de rol van de commercie in het leven van kinderen en de verschillende manieren waarop kind en groep invloed op elkaar hebben. Er worden suggesties gegeven hoe de school kinderen weerbaar kan maken tegen commercie en groepsdruk. Het tweede deel van dit boek bevat lessen voor de verschillende ‘bouwgroepen’ en een opzet voor een ouderavond.

Over de auteur

Hilda Algra is verhalenschrijver, tekstschrijver en journalist met een sociaal-maatschappelijke en theologische achtergrond.

Ze houdt zich in haar werk vooral bezig met thema’s rond zingeving en levensvragen. Ze schrijft onder andere leesboeken en lesmateriaal over levensbeschouwing voor kinderen in de basisschoolleeftijd en informatiemateriaal voor volwassenen.

Zij heeft een eigen bureau voor redactioneel en journalistiek werk.

ISBN NUR-code Bestelnummer

ISBN 978 90 5788 184 8

00000 00000

9

789057 9 789057 881787 881848

978 90 5788 184 8 854 850