Kamienna cegła. Reaktywacja.

Dariusz Wawrzynkiewicz

Paweł Szambelan

Coraz popularniejsza staje się koncepcja wykorzystywania kamienia w budownictwie w postaci „cegły kamiennej”. Taki produkt mają już w ofercie niektóre firmy z Anglii, Hiszpanii, Kanady i Niemiec. Są one wycinane z wizualnie słabszego materiału, ale mają właściwości takie, jak materiał wydobywany w danej kopalni. Te cegły są coraz bardziej popularne. Nie bez znaczenia jest fakt, że taki produkt oszczędza zasoby naturalne i ma zarazem niski ślad węglowy – o 75% mniejszy niż w przypadku typowej wypalanej cegły glinianej.

Wielkimi popularyzatorami tej koncepcji są dwie firmy z południowej Anglii: Albion Stone i Huston Stone, które produkt nazwały „Niekochane Kamienie” (Unloved Stone). Kamienne cegły ich produkcji są z wapienia portlandzkiego.

Innowacyjny produkt zaprezentowano w tym roku w ramach Clerkenwell Design Week 2024. Był to rodzaj przystanku autobusowego, malowniczo umiejscowionego pomiędzy dwiema jaskrawoczerwonymi budkami telefonicznymi w Londynie.

Na stronie internetowej Albion Stone podano, że firma może dziennie wyprodukować od 4000 do 4500 cegieł. Ilość dostępnego surowca wynosi 20 000 m³. A w odróżnieniu od cegieł przemysłowych możliwe są wszystkie rozmiary. 

Kanadyjsko-francuski gigant przemysłowy Polycor również od jakiegoś czasu zajmuje się tym zagadnieniem. Jego produkt „Lepsza Cegła” („A Better Brick”) został nawet wyróżniony jedną z nagród Muuuz International Awards (MIAW) 2023 w kategorii „Design, Materials and Cladding”. Nagroda ta przyznawana jest najbardziej innowacyjnym osiągnięciom w dziedzinie architektury, designu i dekoracji.

W Hiszpanii firma Rosal Stone – również produkująca kamienne cegły – ocenia, że w ich przypadku kamienne cegły są o 30% tańsze niż produkowane przemysłowo bloczki murowe.

Niewątpliwą zaletą cegieł z naturalnego kamienia jest ich wyższa masa termiczna. Oznacza to, że ściany z kamienia mogą być cieńsze, a jednocześnie zapewniać skuteczną izolację. W rezultacie budynki zbudowane z cegieł z naturalnego kamienia mogą wydajniej utrzymywać komfortową temperaturę, co prowadzi do potencjalnych bieżących oszczędności na kosztach ogrzewania i chłodzenia.

Producentów cegły z kamienia mamy również w Polsce. Produkcję tego asortymentu proponują co najmniej dwie firmy. Mowa tu o cegłach z piaskowców świętokrzyskich, które produkuje firma Sosnowica z Kopci oraz cegłach z wapienia wytwarzanych w firmie Marmur-Płytki Jacek Łata z Podłęża koło Pińczowa.

Spośród piaskowców cegły najczęściej wycinane są z piaskowców Broniów, Tumlin i Kopulak. Piaskowiec Broniów wybierany jest ze względu na kolor – jego biało-żółta barwa jest niepowtarzalna, a właściwości cieplne, termiczne mieszczą się w normach oczekiwanych przez inwestorów. Również wygląd jest bardzo atrakcyjny, wyjątkowo naturalny dzięki występującym w materiale niewielkim otworkom (kawernom). Podobny wygląd powierzchni mają również Kopulak i Tumlin – te piaskowce jednak są czerwone i dzięki temu są bardzo szlachetną alternatywą dla klasycznej cegły. Ich niezaprzeczalną funkcjonalność potwierdza wielowiekowa tradycja wykorzystania jako elementy narożne oraz obramienia okien i drzwi.

Wapienie służące do wyrobu cegieł to najczęściej wapień pińczowski i Gołuchów. Oba wykazują się dobrymi właściwościami cieplnymi, a zwłaszcza akumulacyjnymi, i stanowią stały asortyment w ofercie producenta. Warto zauważyć, że szczegółowe badania wapienia pińczowskiego wykazały, że jego parametry termiczne pozwalają na zmniejszenie grubości murów – przy zachowaniu tego samego współczynnika przenikania ciepła, co w przypadku niektórych materiałów wykorzystywanych obecnie w budownictwie.

O wymienionych wyżej polskich kamieniach, ich parametrach oraz cechach ujawniających się w czasie obróbki i użytkowania można poczytać w Kurierze Kamieniarskim. Jako materiały były opisywane na naszych łamach. Zapraszamy na www.kurierkamieniarski.pl – w prawym górnym rogu naszej strony jest wyszukiwarka, która pomoże szybko odnaleźć poszukiwane treści.

Należy jeszcze raz przypomnieć, że cegły wytwarzane z kamienia mogą być wycinane w dowolnych formatach i wielkościach, a ich produkcja jest znacznie mniej energochłonna niż klasyczne wypalanie gliny.