Z innej beczki

Z innej beczki

Rafał Frankiewicz

Poprzednio było o konkursie. To teraz z innej beczki. Pomniki upamiętniające Żołnierzy II Wojny Światowej. Jakaś forma pozioma i do tego tyczka… Czy wiecie, że fenomenem była ich wysokość? Nie?

Pomnik Żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego w Warszawie fot. Adrian Grycuk, źród.: commons.wikimedia.org

Nieważna była chwała i odwaga żołnierzy, którzy poświęcili swe życie dla oswobodzenia naszego kraju. Nie męstwo i pogarda śmierci, nie „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Nie to było istotne, ale najważniejsza była wysokość pomnika. Bardziej się rzuca w oczy, lepiej widać? To jest argument, ale tylko w połowie prawdziwy. Kto zgadnie – dostanie nagrodę. Nie będzie to uścisk dłoni Prezesa, ani teka ministra dalekowzroczności. Ale o tym za chwilę. Cechą wspólną pomników z przeszłości jest to, że są niezłe, a wiele jest bardzo dobrze skomponowanych. Mają poprawne proporcje, żołnierskie postacie na ogół nie mają błędów anatomicznych. Jest rozmach, patos, oręż, walka i chęć pokonania niemieckiego najeźdźcy. Z materiałem bywało już różnie: z reguły używano kamienia i odlewu w brązie, później często stosowano odlewy z betonu, aby obniżyć koszty. Ale forma – lepiej lub gorzej - zawsze się broniła. Nawet w takich przypadkach jak pomnik Żołnierzy Wojska Polskiego w Stolicy dłuta Xawerego Dunikowskiego: na odsłonięciu pewien wysokiej rangi towarzysz partyjny zapytał Artystę, czy nie wydaje mu się, że nogi żołnierza są zbyt krótkie w stosunku do całej reszty ciała? Miał usłyszeć taką odpowiedź: „Mają. Wy, towarzyszu, gdybyście przeszli szlak bojowy od Lenino do Berlina, to też by wam nogi w d... wlazły!” I faktycznie: trudno czegoś więcej się tu doszukać poza krótkimi nogami oswobodzicieli. Może właśnie takie mieli? Może do rzeźby pozował pluton zapaśników z Dywizjii Kościuszkowskiej? Ci muszą mieć krótkie odnóża, bo środek ciężkości jest wtedy niżej, bliżej ziemi, więc trudniej takiego obalić…

Nie mają tyle szczęścia i wdzięku pomniki wojenne robione po 1989 roku. W nich wartości plastyczne zeszły na dalszy plan. Priorytetem jest kolesiowska zależność i miejsce w stajence przy żłóbku. Kompozycja z reguły jest chaotyczna, jakby zgodnie z owsiakowym „róbta co chceta”, a proporcje zaczynają wołać o pomstę do nieba. Nie ma dawnej staranności, nie ma rzetelności. Jest pośpiech i owczy pęd po gotówkę. Nikt na nic nie zwraca uwagi. Nawet zamawiający – zazwyczaj urzędnik – nie stara się zadbać o przyzwoity wygląd dzieła. Interesuje się nim tylko do odbioru i odsłonięcia. Potem wszystko ma głęboko w... kopalni.

Czy takie realizacje coś więcej za sobą niosą? Kiedyś mówiono o patriotyzmie. O dumie narodowej, o kłanianiu się, ale po polsku. Obecne realizacje odrażają i rodzą pytanie: po kiego je postawiono skoro nic w sobie nie mają i niczego dobrego ze sobą nie niosą? Przykład? Polecam z mojej okolicy. Lokalny kamieniarz miał się popisać, to zrobił jak umiał. Ja bym za taką glapę nie chciał umierać. A dla porównania: rzeźba spotkana na Powązkach. Nie będę się nad nim pastwił. Kiedyś miałem okazję go spotkać. Na powitanie mi rzucił: „Cześć. Jestem Czesław. Stawiam osiemset pomników w roku.” Jako żywo przypomniała mi się scena i dialog między Bobem Dylanem i Mickiem Jaggerem, kiedy się poznawali: „Cześć Dylan. Jestem Jagger. Mick Jagger. TEN Jagger!” Na co Dylan mu odpowiedział: „Cześć. Jestem Dylan. Bob Dylan. Czy ja ci się zwierzam ze swoich problemów?”

Rzeźba nagrobna, Cmentarz Powązkowski w Warszawie

LIDER TECHNOLOGII DIAMENTOWEJ

Ps. Jakie jest rozwiązanie zagadki? Wygrał Pan Zbyszek ze Strzegomia. Odpowiedź brzmi: płacono od każdego metra bieżącego wysokości elementu ponad poziom ziemi. Stąd w każdym niemal pomniku jest obecny właśnie jakiś wysoki element… Może po to, aby było go widać?

www.mcdiam.com.pl

NARZĘDZIA DIAMENTOWE W SŁUŻBIE TWOJEGO BIZNESU

MC DIAM Sp. z o.o.

02-668 Warszawa al. Lotników 12 tel. +48 22 843 48 47 fax +48 22 847 81 31 mcdiam@mcdiam.com.pl

Oddział Strzegom

58-150 Strzegom ul. Jeleniogórska 6 tel. +48 74 856 13 50-52 fax +48 74 855 55 40 strzegom@mcdiam.com.pl

Oddział Strzegom

58-150 Strzegom ul. Jeleniogórska 6 tel. +48 74 856 13 50-52 fax +48 74 855 55 40 strzegom@mcdiam.com.pl

LIDER TECHNOLOGII DIAMENTOWEJ

Oddział Strzegom

58-150 Strzegom ul. Jeleniogórska 6 tel. +48 74 856 13 50-52 fax +48 74 855 55 40 strzegom@mcdiam.com.pl

Oddział Strzegom

58-150 Strzegom ul. Jeleniogórska 6 tel. +48 74 856 13 50-52 fax +48 74 855 55 40 strzegom@mcdiam.com.pl

Oddział Sandomierz

27-600 Sandomierz ul. Trześniowska 9 tel. +48 15 832 97 54-55 fax +48 15 832 17 25 sandomierz@mcdiam.com.pl

www.mcdiam.com.pl MC DIAM Sp. z o.o.

02-668 Warszawa al. Lotników 12 tel. +48 22 843 48 47 fax +48 22 847 81 31 mcdiam@mcdiam.com.pl

www.mcdiam.com.pl