Magazyn "Życie Regionów" 1.02.2021

AKTUALNOŚCI NA ◊ REGIONY.RP.PL

Poniedziałek 1 lutego 2021 | nr 4 (11876)

Życie Regionów SAMORZĄDY >R2

ROZMOWA >R3

Wsparcie włodarzy dla protestów w terenie

Odbudowa w zrównoważony sposób

Samorządowcy, nawet jeśli nie popierają wznawiania działalności wbrew zakazom covidowym, zgodnie mówią, że rozumieją determinację i frustrację przedsiębiorców

Krakowski rynek usług turystycznych jest ważny dla krajowej gospodarki – mówi Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa

FINANSE

Ruszyła walka o miliardy euro Sześć polskich regionów szykuje plany transformacji, które pozwolą im sięgnąć po unijne fundusze i zapewnić nowe miejsca pracy osobom, które stracą pracę w górnictwie. Wsparcie dla części województw wciąż nie jest pewne.

P

cyjnego przemysłu w stronę nowych technologii, jednak chcemy tych zmian dokonywać z udziałem strony społecznej. Stoimy przed wielkimi wyzwaniami. Mamy gotowe projekty, które będziemy sukcesywnie wdrażać – przekonywał w styczniu wojewoda śląski Jakub Chełstowski.

BARBARA OKSIŃSKA

Potężne wyzwania Celem Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, którego Polska będzie największym beneficjentem, jest łagodzenie społecznych i gospodarczych skutków odchodzenia od paliw kopalnych. Rządowy plan jest taki, by najszerszy strumień środków trafił na Śląsk, który jest największym obszarem górniczym w całej UE. To tutaj koncentruje się największa liczba kopalń węgla kamiennego, które w najbliż-

Centralny plan

DANIEL JEDZURA/SHUTTERSTOCK

olski rząd negocjuje z Komisją Europejską, aby z unijnych pieniędzy na transformację obszarów górniczych mogło skorzystać sześć regionów. Jak dotąd zapewnione środki mają trzy województwa: śląskie, dolnośląskie i wielkopolskie. Trwa walka o pozyskanie środków dla województw małopolskiego, łódzkiego i lubelskiego.

Gra toczy się o ponad 4,4 mld euro w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.

– Chcemy, by wsparcie trafiło do sześciu regionów węglowych Polski. Wszystkie sześć województw przygotowuje terytorialne plany sprawiedliwej transformacji.

Ostateczna liczba regionów objętych wsparciem będzie zależała od akceptacji poszczególnych planów przez Komisję Europejską – poinformowało nas Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR).

Dlatego we wszystkich tych regionach trwają właśnie intensywne prace nad przygotowaniem planów. Dodatkowym wsparciem dla nich jest firma doradcza PwC Advisory. Resort spodziewa się, że pierwsze plany otrzyma do zaopiniowania w I kwartale tego roku.

Najwięcej unijnych pieniędzy miałoby trafić na Śląsk, największy obszar górniczy w UE szych dekadach będą systematycznie zamykane. Śląskie miałoby więc otrzymać około 2 mld euro wsparcia. Kolejny na liście jest Dolny Śląsk, do którego ma trafić 550 mln euro, a następnie Wielkopolska z pulą 390 mln euro. Z kolei województwo łódzkie miałoby dostać 340 mln euro, a małopolskie i lubelskie po około 250 mln euro.

W województwie małopolskim, gdzie funkcjonuje kilka kopalń węgla kamiennego, prace nad założeniami do terytorialnego planu dobiegają końca. Dyskusje trwają w gronie ponad 40 interesariuszy, z udziałem m.in. przedstawicieli lokalnych samorządów, przedsiębiorców, naukowców,

PARTNER ŻYCIA REGIONÓW

organizacji pozarządowych zajmujących się kwestiami klimatycznymi i środowiskowymi, regionalnych i lokalnych agencji rozwojowych. Założenia obejmą szczegółową diagnozę społeczną, gospodarczą i środowiskową procesu transformacji oraz wynikające z niej rekomendacje co do kierunków działań wraz z konkretnymi projektami.

Transformacja obejmie obszar Małopolski Zachodniej, a więc powiatów: chrzanowskiego, olkuskiego, oświęcimskiego i wadowickiego. Dla tych terenów najważniejsze będzie zapewnienie miejsc pracy osobom odchodzącym z sektorów mocno związanych z wykorzystaniem paliw kopalnych. Ale istotne będą też inne kwestie. – Poprawa atrakcyjności podregionu jako miejsca życia, w tym nadanie nowej wartości społecznej i ekonomicznej terenom oraz obiektom zdegradowanym, bezpieczeństwo energetyczne podregionu w powiązaniu z wyraźną poprawą jakości powietrza, a ponadto nowe źródła dochodów ludności oraz samorządów lokalnych – wylicza Michał Drewnicki

z biura prasowego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.

Transformacja ma objąć też obszar Wielkopolski Wschodniej, dziś silnie uzależnionej od węgla brunatnego. Wszystkie lokalne kopalnie i elektrownie zasilane tym surowcem mają zostać zamknięte do 2030 r. Priorytetem dla samorządu są działania zmierzające do tworzenia miejsc pracy i utrzymanie istniejących miejsc, np. poprzez przekwalifikowanie pracowników, a także działania nakierowane na wspieranie osób poszukujących pracy, szczególnie tych z sektora energetycznego i wydobywczego.

– Istotne będą ponadto wszelkie działania zmierzające do wyrównywania dysproporcji rozwojowych występujących wewnątrz subregionu, w szczególności poprzez wspieranie gmin, które zostaną najbardziej dotknięte odejściem od węgla. W celu stworzenia nowych specjalizacji subregionu ważny będzie też wzrost innowacyjności i konkurencyjności subregionu oraz rozwój przedsiębiorczości – wyjaśnia Maciej Sytek, pełno-

PISALIŚMY O TYM: Pieniądze z nowego unijnego budżetu jednak popłyną do Polski, wspierając zaplanowane już inwestycje. „Nadzieja na rozwój wróciła do samorządów” 13 grudnia 2020 r.

◊

regiony.rp.pl

mocnik zarządu woj. wielkopolskiego ds. restrukturyzacji Wielkopolski Wschodniej.

Region ten ma już przygotowany wstępny projekt terytorialnego planu, który w lutym zostanie przekazany do grup roboczych w celu poddania go dyskusji i wypracowania ostatecznej wersji projektu. Następnie dokument trafi do konsultacji społecznych.

Największe wyzwanie stoi przed Śląskiem, ale też region ten może liczyć na największe środki na realizację swoich inwestycji. – Strumień środków na rozwój regionu w najbliższej dekadzie będzie bezprecedensowy. Głównym celem jest poprawa jakości życia w regionie, czyli nowe, innowacyjne miejsca pracy, ale także lepsza jakość powietrza.

Odchodzimy powoli od trady-

Poza planami regionalnymi Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowuje krajowy plan sprawiedliwej transformacji. Pokaże on zamierzenia rządu w kontekście zielonej transformacji krajowej gospodarki. Nie jest on wprawdzie wymagany przez Komisję Europejską dla uzyskania wsparcia z unijnego funduszu, ma jednak pełnić rolę łącznika między terytorialnymi programami a krajowymi dokumentami strategicznymi w zakresie energii i klimatu.

W pierwszej kolejności jednak konieczne jest podpisanie Umowy Partnerstwa, która określi sposób rozdzielenia unijnych funduszy. Do 22 lutego potrwają regionalne konsultacje tego dokumentu. Kolejnym krokiem będzie akceptacja umowy przez Radę Ministrów i przekazanie jej do KE. Ma to nastąpić na przełomie II i III kwartału 2021 r.

Wykluczeni z funduszy Szansy na pozyskanie środków z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji nie dostało Zagłębie Turoszowskie w woj. dolnośląskim, gdzie funkcjonuje kopalnia węgla brunatnego. Nie zgodziła się na to KE wbrew opinii Ministerstwa Klimatu i Środowiska. – Proces odchodzenia od węgla w takich regionach jak powiat zgorzelecki i gmina Bogatynia, których gospodarka jest uzależniona od lokalnej kopalni, powinien być procesem stopniowym i rozłożonym w czasie.

Długo przed zamknięciem tego typu zakładów pracy powinny się pojawić inwestycje, które w sposób naturalny pozwolą na zmianę profilu zawodowego funkcjonującego w danym regionie – przekonują służby prasowe resortu. / ©℗

@

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki

b.oksinska@rp.pl

Życie regionów

◊ regiony.rp.pl

SAMORZĄDY

„Rocznik Kultury Polskiej 2020” wydany przez Narodowe Centrum Kultury, poza informacjami w skali makro, pozwala rozpoznać mapę krajowych instytucji, a także kulturowych aktywności mieszkańców poszczególnych regionów. Łącznie w 2019 r. działały w Polsce 523 kina stacjonarne oraz pięć objazdowych, jednak sal projekcyjnych było 1,5 tys., zaś miejsc blisko 300 tys.

Właścicielem nieco ponad 60 proc. kin był sektor publiczny, ale większą aktywność przejawiał prywatny, który zrealizował ponad 88 proc. projekcji – z udziałem widowni 84 proc.

Największym potentatem kinowym jest woj. mazowieckie, gdzie działa 85 kin. Dysponują one 52,6 tys. miejsc.

Drugie jest śląskie z 55 kinematografami, przed którymi może jednocześnie zasiąść 41,5 tys widzów. W gronie województw, gdzie jest mniej niż 15 kin, znalazło się lubuskie (13), podlaskie i opolskie (po 11).

3600 imprez masowych o profilu artystyczno-rozrywkowym odbyło się w Polsce w 2019 r., zaś frekwencjach na biletowanych wyniosła 6,2 mln, a na niebiletowanych 40 tys. mniej. Najwięcej widzów było na imprezach biletowanych w Mazowieckiem (1 mln 115 tys.), zaś na wydarzeniach niebiletowanych w Śląskiem (865 tys.). Tam frekwencja na płatnych imprezach wyniosła 919 tys.

W Polsce w 2019 r. działało 213 teatrów i instytucji muzycznych, w tym 95 było scen dramatycznych. Łącznie odbyło się ponad 28 tys. przedstawień i koncertów. Najlepszą infrastrukturę pod tym względem ma woj. pomorskie, gdzie jedno miejsce w instytucjach przypada na 121 mieszkańców, zaś w podkarpackim – na 1360 mieszkańców.

Największą aktywność wykazują jednak widzowie

Krakowski rynek usług turystycznych jest ważny dla krajowej gospodarki – mówi Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa.

JANINA BLIKOWSKA

Samorządowcy popierają protestujących przedsiębiorców, ale przepisów łamać nie chcą

Wsparcie włodarzy dla protestów w terenie Samorządowcy, nawet jeśli nie popierają wznawiania działalności wbrew zakazom covidowym, zgodnie mówią, że rozumieją determinację i frustrację przedsiębiorców. – Ci ludzie często nie mają nic do stracenia – dodają.

N

PIOTR SKWIROWSKI

a stronie internetowej Karpacza jest licznik strat miasta oraz branży turystycznej. Przekroczył już 100 mln zł. – Licznik pokazuje, ile pieniędzy zostawiliby u nas w sezonie zimowym nasi goście, płacąc za noclegi, posiłki, wyciągi – mówi Radosław Jęcek, burmistrz Karpacza. Przekonuje, że szacunki strat są bardzo ostrożne. – Przyjęliśmy, że przez 60 dni, od końca zeszłego roku do końca ferii, wynajętych będzie 80 proc. naszych miejsc noclegowych, czyli 15 tys., a turysta zostawi u nas 200 zł dziennie. To wszystko sprawi, że strata miasta i naszej branży turystycznej sięgnie w tym okresie 200 mln zł – tłumaczy burmistrz.

Szczyrk, i działający na jego terenie przedsiębiorcy, nie dostaną tych pieniędzy, bo hotele, pensjonaty, gastronomia i stoki narciarskie z powodu pandemii mają zakaz prowadzenia działalności.

MAT. PRAS.

Fala protestów

Najwięcej uczestników płatnych imprez masowych zanotowano na Mazowszu. Pracuje na to PGE Narodowy

R3

Odbudowa w zrównoważony sposób

JANEK SKARZYŃSKI/AFP

JACEK CIEŚLAK

w woj. mazowieckim – jest ich aż 850 na tysiąc mieszkańców. Najrzadziej chodzą do teatrów oraz na koncerty w w woj. świętokrzyskim (213), opolskim (211), podkarpackim (157), a także w lubelskim (136).

Największa sieć centrów kultury, domów, ośrodków kultury, klubów i świetlic (dane z 2019 r.) jest w Małopolsce, gdzie ośrodki wiejskie (318) nie mają gorszej oferty niż miejskie (141).

Dysproporcje wobec lidera są znaczące. Drugie na liście – śląskie, dzięki obszernej konurbacji zaprasza mieszkańców do 224 placówek w miastach oraz 146 na wsi.

Gęsto rozwiniętą sieć wiejskich placówek ma też Podkarpacie (270).

Mazowsze lokuje się dopiero na siódmym miejscu w kraju, zaś na ostatnim woj. lubuskie, gdzie jest niewiele ponad 80 placówek, ale też liczba mieszkańców oscyluje na poziomie miliona. Łącznie w kraju działało 1368 świetlic, 1339 ośrodków kultury, 689 domów kultury, 522 centra kultury i 377 klubów.

Największą aktywność czytelników zapisanych do bibliotek odnotowano w Wielkopolsce, gdzie przypadło 19,7 wypożyczeń na czytelnika.

Kolejne miejsca zajęły woj.: świętokrzyskie (19,6), kujawsko-pomorskie (19,2), podkarpackie (19,1). W 2019 r. w Polsce działało 9326 placówek bibliotecznych. Aktywnych użytkowników było ok. 7,2 mln, a blisko 40 proc. Polaków przeczytało w roku choć jedną książkę. „Rocznik” przynosi też informacje dotyczące pierwszego programu pomocowego z okresu pandemicznej wiosny 2020 r. Polskie instytucje i artyści otrzymali wtedy za pośrednictwem Narodowego Centrum Kultury 60 mln zł z programu „Kultura w sieci”. Infrastruktura kraju sprawia, że najwięcej dotacji przyznano w w mazowieckim (334) o wartości 19,5 mln zł.

Warto zauważyć, że dziewiąte pod względem zaludnienia Podkarpacie wywalczyło ósmą w zestawieniu dotację (2 mln zł). Podlasie (0,9 mln zł) wyprzedziło ostatnie woj.: świętokrzyskie i opolskie. / ©℗

Życie regionów

Poniedziałek 1 lutego 2021

ROZMOWA

Prawda zaklęta w liczbach instytucji Najłatwiej do kina chodzić w Mazowieckiem, do teatru w woj. pomorskim, najwięcej czytają zaś czytelnicy bibliotek w woj. świętokrzyskim.

◊ regiony.rp.pl

Zakaz sprawia, że w całym kraju, ale najmocniej na południu, narastają protesty przedsiębiorców przeciwko nałożonym przez rząd obostrzeniom.

Przedsiębiorcy mówią, że nie mają już pieniędzy i nie stać ich na to, by dłużej siedzieć bezczynnie w domach. Część z nich zapowiada uruchomienie swoich hoteli, pensjonatów czy restauracji wbrew zakazom rządu.

Pierwsze takie przypadki już zresztą są. Echem w całej Polsce odbiło się wznowienie działalności Schroniska Sma-

ków, restauracji w Bukowinie Tatrzańskiej sygnowanej nazwiskiem Magdy Gessler. Na miejscu pojawiły się tłumy gości, ale też policja i sanepid.

Sama restauratorka odcięła się od tej decyzji, mówiąc, że należy ona do właściciela lokalu.

– Poza tym nie odnotowaliśmy wielu wznowień działalności gospodarczej wbrew zakazom – mówi Andrzej Pietrzyk, wójt gminy Bukowina Tatrzańska. Zapewnia, że jest zwolennikiem działań w zgodzie z prawem. – Samorząd działa w prawie, ale rozumiem tych ludzi. Oni z tego, co zarobią zimą, muszą się utrzymać cały rok – tłumaczy.

– Myśleli, że ruszą 17 stycznia, że odrobią przynajmniej część strat, a niektórzy może wyjdą na zero. Ale lockdown trwa i nie wiadomo, kiedy zostanie zniesiony – dodaje. Wylicza, że 70–75 proc. przychodów gminy przypada na sezon zimowy. Resztę daje lato. – Jeśli teraz nie zarobimy, nie będziemy mieli z czego przeżyć do następnej zimy – mówi wójt Bukowiny.

W przypadku Szczyrku zima, od grudnia do połowy marca, daje 70 proc. rocznych przychodów. 90 proc. tych przychodów pochodzi przy tym z turystyki. – Strata sezonu zimowego w naszym przypadku daje podobny efekt jak odebranie gminom nadmorskim prawa do zarabiania w okresie od czerwca do sierpnia – mówi Antoni Byrdy, burmistrz Szczyrku.

Jego zdaniem wielu przedsiębiorców nie ma dziś nic do stracenia. Zwłaszcza tych, którzy prowadzą rodzinne biznesy, na przykład pensjonaty. – I tak nie mogą liczyć na pomoc państwa, a muszą

z czegoś żyć – tłumaczy burmistrz Szczyrku.

Zapewnia, że jest zwolennikiem przestrzegania prawa. – Wiemy jednak, jak złe skutki dla gospodarki przynosi lockdown. Do tego dochodzą społeczne skutki zamknięcia ludzi w domach, izolacji dzieci.

Rośnie przemoc domowa.

Efekty będziemy odczuwać przez lata – mówi burmistrz Byrdy. – Cała Europa się mota, Covid-19 to nie przelewki. Nie wiem jednak, czy cena, jaką płacimy za lockdown, jest adekwatna do związanych z nim kosztów – dodaje.

Przekonuje, że rząd powinien szybko pokazać mapę drogową odmrażania gospodarki. – Trzeba jasno powiedzieć, kiedy ruszą hotele, kiedy gastronomia. I trzymać się tego, no chyba, że zdarzy się coś naprawdę wyjątkowego – tłumaczy włodarz Szczyrku. – Jeśli odmrożenia nie będzie, trzeba to szybko ludziom powiedzieć. Niech szukają sobie innych źródeł utrzymania – mówi Antoni Byrdy.

Podobnie widzi to Radosław Jęcek, burmistrz Karpacza. – Nie możemy wspierać tych protestów. Musimy działać w granicach prawa. I będę ostatnią osobą, która będzie do tego namawiać. Ale rozumiem determinację i frustrację ludzi – mówi włodarz Karpacza. Zwraca uwagę, że obecny lockdown wciąż obowiązuje.

– Zakładamy raczej czarny scenariusz, w którym otwarcie branży turystycznej nastąpi dopiero po Wielkanocy – mówi Radosław Jęcek. – Ale, jeśli tak ma się stać, to powiedzmy to ludziom. Żeby nie wydawali niepotrzebnie pieniędzy na przygotowanie do uruchomienia stoków narciarskich, restauracji i pensjona-

tów. Niech lepiej poszukają sobie możliwości dorobienia gdzieś, bo z turystyki nie wyżyją – przekonuje.

Restart gospodarki Burmistrz Karpacza przypomina, że latem było w tym mieście mnóstwo turystów.

Odbył się też duży kongres ekonomiczny. Tymczasem liczba zakażeń była znikoma. – To pokazuje, że przy zachowaniu reżimu sanitarnego z powodzeniem można prowadzić działalność gospodarczą – mówi burmistrz Karpacza. Jego zdaniem, gdyby rząd stosował kryteria, które na krótko wprowadził jesienią, to większość gmin górskich byłaby dziś w strefie żółtej, a nawet zielonej.

Także Arkadiusz Klimowicz, burmistrz nadmorskiego Darłowa, optuje za zniesieniem lockdownu. – Na moim terenie nie ma przypadków wznowienia działalności gospodarczej wbrew zakazom – mówi burmistrz Darłowa. – Prywatnie uważam jednak, że te obostrzenia nie mają podstawy prawnej, są sprzeczne z konstytucją, która dopuszcza ich wprowadzanie w drodze ustawowej, a nie – jak to jest robione – rozporządzeniami.

Dlatego będę wspierał przedsiębiorców – zapowiada.

Przekonuje też, że czas skończyć z całkowitym zakazem prowadzenia działalności hoteli, pensjonatów, stoków narciarskich i gastronomii. – Są procedury działania w reżimie sanitarnym. Trzeba je uruchomić – mówi Arkadiusz Klimowicz. / ©℗

@

masz pytanie, wyślij e-mail do autora

p.skwirowski@rp.pl

Ilu turystów w ubiegłym roku odwiedziło Kraków i jak dużo pieniędzy zostawili w mieście?

Dane za ubiegły rok pokazują, że nastąpił radykalny spadek przyjazdów turystycznych. Liczba odwiedzających Kraków wyniosła 7,95 mln osób. Na to złożyli się głównie turyści krajowi, bo to było aż 7,1 mln osób, a z zagranicy przyjechało jedynie 850 tys. gości.

Pod tym względem Kraków cofnął się więc mniej więcej do stanu z 2010 r., a jeśli idzie o liczbę turystów zagranicznych – aż do roku 2003.

Spadek przyjazdów przełożył się oczywiście na niższe wpływy. Szacujemy, że w 2020 r. turyści zostawili w Krakowie łącznie 3,6 mld zł.

Jak to się ma do 2019 r.?

Rok 2019 był rekordowy – Kraków odwiedziło wtedy ponad 14 mln osób, w tym 10,75 mln gości z kraju i 3,3 mln z zagranicy. Szacunek deklarowanych wydatków, które ponieśli oni podczas pobytu w mieście, to 7,5 mld zł. To oznacza, że w kryzysowym 2020 r. straty w przychodach sięgnęły 4 mld zł.

Konsekwencją tych niskich wskaźników jest spadek obrotów nie tylko turystyki (baza noclegowa, gastronomia, przewodnicy), ale i usług powiązanych z nią, a w przypadku samorządu – spadek dochodów z podatków. Do tego trzeba dodać wydatki na, między innymi, działania pomocowe skierowane do przedsiębiorców i mieszkańców: ulgi i zniżki w podatkach oraz opłatach lokalnych. Straty w budżecie miasta szacujemy na około 200 mln zł.

Czy niższe dochody odbijają się na inwestycjach i codziennym funkcjonowaniu miasta?

Przyjęliśmy zasadę, że nie przerywamy żadnej rozpoczętej inwestycji. Duże

przedsięwzięcia, tj. budowa Trasy Łagiewnickiej, tramwaju do Górki Narodowej czy przebudowa wylotówki w stronę Warszawy – są prowadzone. Tak jak i mniejsze przedsięwzięcia.

Nowa infrastruktura przyczyni się do dalszego rozwoju miasta po pandemii.

Kilka dni temu zaapelował pan do premiera o uruchomienie specjalnego funduszu wsparcia odbudowy rynku turystyki i kultury w Krakowie – na wzór funduszu dla gmin górskich.

W Krakowie to cały ekosystem branż, większych i mniejszych firm, często rodzinnych, instytucji, wydarzeń, festiwali itd.

Odbudowa tego wszystkiego wymaga sporych nakładów finansowych. Uważam, że bez dodatkowego zaangażowania państwa będzie to bardzo trudne. Lokalnie robimy, co możemy – np. poprzez nasz program „Pauza”, czyli pakiet ulg dla przedsiębiorców.

Jednak nasze środki i możliwości są ograniczone, a trzeba pamiętać, że jako

W kryzysowym 2020 roku straty w przychodach z turystyki sięgnęły 4 mld zł samorząd ponieśliśmy w 2020 r. ogromne wydatki na walkę z pandemią.

A jeśli tego wsparcia nie będzie?

Liczymy, że podniesione w liście argumenty zostaną przyjęte i rząd podejmie decyzję o uruchomieniu specjalnego funduszu wzorem tego ustanowionego dla gmin górskich. Uzasad-

nieniem jest wysoki poziom strat, które poniosła gospodarka turystyczna Krakowa, a co za tym idzie – krytyczna sytuacja przedsiębiorców.

Nie czekamy jednak z założonymi rękami. Przez cały czas staramy się być aktywni i kreatywni. Teraz wspólnie z samorządem województwa oraz Małopolską Organizacją Turystyczną przygotowujemy program promocyjny na rok 2021/2022, który będzie miał wartość 8 mln zł, współfinansowany ze środków UE. Liczymy też na dofinansowanie projektów niwelujących negatywne skutki pandemii Covid-19 dla sektora turystyki w ramach specjalnie na ten cel przeznaczonych środków z Funduszu Odbudowy.

W sezonie letnim 2020 r. promowaliśmy nasze miasto w ramach kampanii „Kraków nieodkryty” nad morzem: w Sopocie i Gdyni.

W swoim wystąpieniu do premiera wskazuje pan, że „Kraków jest kołem zamachowym dla turystyki w całym kraju". W jaki sposób?

Kraków od lat znajduje się w czołówce światowych rankingów jako miejsce, które trzeba odwiedzić i do którego warto wracać, bo zawsze dzieje się tu coś ciekawego. Kraków jest stolicą polskiej kultury, miastem ze wspaniałym dziedzictwem, ale też kreatywnym i wyznaczającym trendy – marką, która przyciąga gości nie tylko do regionu, ale i do kraju. Dlatego uważam, że odbudowa lokalnego rynku turystycznego jest ważna także z punktu widzenia krajowej gospodarki.

Ile potrwa odbudowywanie ruchu turystycznego w mieście?

Szacujemy, że przywrócenie ruchu turystycznego do stanu sprzed pandemii potrwa do 2024 r. i w dużej mierze będzie zależało od

BOGUSŁAW ŚWIERZOWSKI/KRAKÓW.PL

KULTURA

Poniedziałek 1 lutego 2021

szybkości odradzania się siatki połączeń lotniczych.

Ale naszym celem jest odbudowa turystyki w sposób maksymalnie zrównoważony, by z jednej strony odzyskać jej rolę społeczno-gospodarczą, ale z drugiej nie doprowadzić w przyszłości do przerostu funkcji turystycznej.

Pracujemy nad rekomendacjami, które będą stanowiły wskazówkę dla instytucji samorządowych i wszystkich podmiotów działających w sferze turystyki. To część nowej strategii miasta pod nazwą „Polityka zrównoważonej turystyki w Krakowie na lata 2021–2028”.

A jak miasto pomogło firmom?

Pomoc, która jest realizowana przez Kraków, dotyczy wielu branż, są to m.in. wspomniany już program „Pauza”, interaktywne mapy dla branży gastronomicznej, ale i lokalnych twórców czy rękodzielników, a także punkty doradztwa kryzysowego. Prowadzimy również kampanię „Kraków nieodkryty” oraz akcję „Bądź turystą w swoim mieście”, w które włączają się przedsiębiorcy z Krakowa, zachęcając turystów i mieszkańców do korzystania z propozycji

miasta. Od końca marca do grudnia 2020 r. krakowscy przedsiębiorcy, artyści, instytucje kultury, kluby sportowe, NGO otrzymały wsparcie o łącznej wartości ok. 56,7 mln zł.

Miasto zdecydowało się też podpisać umowę z Okręgową Radą Adwokacką na udzielanie bezpłatnych porad prawnych krakowskim przedsiębiorcom.

Widzimy duże zapotrzebowanie ze strony przedsiębiorców, więc zachęciliśmy Okręgową Radę Adwokacką w Krakowie, by krakowscy adwokaci przyłączyli się do akcji pomocowej realizowanej przez miasto.

W ramach bezpłatnej pomocy prawnej adwokaci będą pełnili dyżury, służąc przedsiębiorcom swym doświadczeniem, poradą i wsparciem. Dyżury będą się odbywać co tydzień, w każdy wtorek miesiąca, począwszy od 2 lutego.

Wiemy, że na szczepionki, szczególnie młodym, przyjdzie jeszcze trochę poczekać. Jednocześnie wstępne badania przesiewowe pokazały, że wiele osób miało już do czynienia z wirusem i ich organizm wytworzył przeciwciała, chociaż nie pamiętają, by chorowały. Świadomość, że jest się odporniejszym na chorobę i jednocześnie nie narazi się swoich podopiecznych, wielu osobom pracującym z dziećmi by się przydała. Rodzice też będą spokojniejsi.

Jak idzie szczepienie seniorów?

W naszym mieście szczepienia realizowane są w 104 punktach szczepień.

Obecnie zaszczepionych zostało ponad 36,5 tys. osób, a dzienna liczba szczepień wynosi średnio 3,8 tys. Do końca marca na skorzystanie z bezpłatnego przewozu umówionych jest też ponad 400 mieszkańców, a zapisy wciąż trwają.

Pan się już zaszczepił?

Nie, czekam na swoją kolej w grupie 70+, ale mam już wyznaczony termin.

Kraków sfinansuje testy na koronawirusa nauczycielom żłobków, przedszkoli i klas 1–3 szkół podstawowych.

Dlaczego?

Przede wszystkim, by uspokoić cześć rodziców, nauczycieli i opiekunów.

Trybunał Konstytucyjny wreszcie opublikował wyrok w sprawie aborcji, na ulicach znów demonstranci. Pan wspiera protesty?

Prywatnie doskonale rozumiem osoby, które wychodzą teraz na ulice, i zgadzam się, że sprawa aborcji pogłębi jeszcze bardziej rozłam w społeczeństwie. Ale właśnie z tego powodu samorząd powinien w miarę możliwości pozostać neutralny, ponieważ reprezentuje i dba o interesy wszystkich mieszkańców bez wyjątku – osób będących w większości i mniejszości, osób z liberalnymi i konserwatywnymi poglądami. Jeżeli stanie po którejś ze stron, nie będzie mógł realizować / ©℗ swoich zadań.

częła obowiązywać od 1 września 2019 r. Jednak już wcześniej, zanim uchwała weszła w życie, gmina uruchomiła Program Ograniczania Niskiej Emisji dla Miasta Krakowa.

Mieszkańcy mogli ubiegać się m.in. o dofinansowanie do wymiany starych pieców-kopciuchów na ekologiczne systemy ogrzewania, a także różne dopłaty. Te działania spowodowały, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat liczba używanych w mieście kotłów na węgiel i starych pieców zmniejszyła się ponad 20 razy. Szacunkowe dane dotyczące pozostałych w Krakowie starych palenisk to przedział między 800 a 1000 sztuk.

Profesor Kleczkowski nie ukrywa, że uchwała antysmogowa znacznie przyczyniła się do poprawy powietrza, jednak jest jeszcze wiele do zrobienia.

– Ok. 50 procent obecnych zanieczyszczeń powietrza

w Krakowie to, można powiedzieć, import: napływ zanieczyszczeń z sąsiednich gmin, z całej Małopolski czy nawet z innych województw – mówi Kleczkowski. – W samym Krakowie sporym problemem są także zanieczyszczenia komunikacyjne i przemysłowe, i z nimi także trzeba sobie poradzić, by nastąpiła poprawa czystości tego, czym oddychamy – podkreśla specjalista ds. ochrony środowiska i powietrza. Zdaniem profesora Kleczkowskiego zabudowywanie tzw. korytarzy przewietrzania czy położenie Krakowa w niecce ma o wiele mniejszy wpływ na zanieczyszczenia powietrza. – To mity, z którymi często się spotykamy, gdy mowa o przyczynach krakowskiego smogu. Tak naprawdę większym problemem są chociażby zanieczyszczenia komunikacyjne – dodaje. / ©℗

ZDROWIE

Bez węgla łatwiej oddychać Zakaz palenia węglem i drewnem sprawił, że powietrze w Krakowie jest znacznie czystsze – wynika z prac prof. Piotra Kleczkowskiego i Katarzyny Kotarby z krakowskiej AGH. MAŁGORZATA STUCH

O wynikach prac poinformował Krakowski Alarm Smogowy. Naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej brali pod uwagę m.in. stężenie pyłów PM10 i PM2,5 w powietrzu w czasie, gdy nie obowiązywał zakaz palenia paliwami stałymi, i porównali je do okresu po wprowadzeniu zakazu.

Restrykcyjne obostrzenia zostały wprowadzone 1 września 2019 r. na mocy uchwały antysmogowej. Obowiązują na terenie gminy miejskiej Kraków. – Skutek uchwały antysmogowej? Znakomity. Na podstawie raportu AGH wie-

FOTOHUTA/SHUTTERSTOCK

R2

my, że powietrze w mieście poprawia się szybciej niż w reszcie województwa, gdzie takiego zakazu nie ma – mówi Paweł Ścigalski, pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. czystego powietrza.

Badacze porównali tempo spadku stężenia substancji zanieczyszczających powietrze w Krakowie i w całej Małopolsce. Dane dotyczące stę-

Spaliny komunikacyjne mają większy wpływ na stan powietrza w Krakowie niż położenie w niecce

żenia pyłów PM10 i PM2,5, z sezonów grzewczych 2012/2013 zostały porównane z danymi z sezonu 2019–2020 (tuż po wprowadzeniu uchwały antysmogowej). Okazało się, że spadek średniego stężenia pyłu PM10 jest wyższy w Krakowie niż w reszcie województwa i wynosi ponad 45 proc.

W Małopolsce zanotowano znacznie mniejszy spadek –

jedynie ok. 29 proc. Podobne różnice spadku występują w przypadku pyłu PM2,5 – w Krakowie to spadek ok. 44 proc., w całym województwie – 32,15 proc.

Naukowcy porównali także liczbę dni w sezonie grzewczym, kiedy stężenie dobowe PM10 przekroczyło poziom alarmowy (150 µg/m sześc.). W sezonie 2012/2013 było to 11 dni. W sezonie 2019/2020 takich dni nie było wcale. Widoczny spadek nastąpił też w przypadku dni z przekroczeniem dobowej normy dla PM10 (50 µg/m sześc.)

– ze 125 dni w sezonie 2012/2013 do 64 dni w sezonie 2019/2020.

Wprowadzenie uchwały antysmogowej w Krakowie nie było łatwe. Po raz pierwszy została uchwalona już w 2013 r., jednak z powodów formalnych (chodziło o nieścisłości prawne) nie została wprowadzona. Udało się to dopiero trzy lata później, w 2016 r. Za-

Życie regionów

R4

Poniedziałek 1 lutego 2021

◊ regiony.rp.pl

TRANSPORT

W miastach będzie coraz szybciej rosła liczba elektrobusów

S

ADAM WOŹNIAK

amorządy elektryfikują miejski tabor autobusowy. W pierwszym naborze programu „Zielony transport publiczny”, mającego dofinansowywać zakupy bezemisyjnych autobusów, zarezerwowano całą pulę wsparcia wartego 1,3 mld zł. Jak podaje branżowy serwis Infobus, miasta uczestniczące w programie będą mogły zakupić 431 zeroemisyjnych autobusów, w tym 102 napędzane wodorem, wykorzystując 1,1 mld zł w dotacjach i 200 mln zł w pożyczkach. Jak poinformował w ubiegłym tygodniu minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka, liczba elektrycznych autobusów obecnie wykorzystywanych w miejskim transporcie ma się podwoić. Z danych serwisu Infobus wynika, że obecnie w polskich miastach jeździ 430 e-busów.

Według najnowszego raportu przygotowanego przez Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego (PZPM) i firmę JMK Analizy Rynku Transportowego wśród miejskich operatorów – głównie dzięki unijnym funduszom i antysmogowym strategiom samorządowców – ekologiczne napędy stają się w autobusach coraz popularniejsze.

W 2020 r. spośród wszystkich zarejestrowanych w tym czasie autobusów miejskich (702) aż 394 miały alternatywny napęd (56,1-procentowy udział w segmencie). Przeszło połowę – 200 sztuk – stanowiły autobusy elektryczne. Jeśli na koniec 2019 r. w Polsce było zarejestrowanych 191 autobusów elektrycznych, to w końcu 2020 r. już 347.

Dzięki pomocy UE Liczba autobusów z ekologicznym napędem do tej pory rosła dzięki unijnemu dofinansowaniu. Z programu operacyjnego „Infrastruktura i środowisko” finansowany jest PISALIŚMY O TYM: Elektryczne autobusy przeznaczone dla samorządów chce produkować spółka ARP E-Vehicles „Państwo dopłaci do autobusów na prąd” 14 stycznia 2021 r

◊

regiony.rp.pl

m.in. największy tego rodzaju kontrakt – dostawa 130 przegubowych e-busów dla Miejskich Zakładów Autobusowych w Warszawie. Drugi nabór POIiŚ, obejmujący zakup e-busów pod kątem konkret-

nych linii, objął 13 miast, w tym m.in. Kraków zamawiający 50 elektrobusów. – Te dwa kontrakty to największe jednorazowe e-zamówienia w Polsce, których realizacja jest przewidziana na lata 2020–2022.

Będą one miały największy wpływ na polski rynek zielonych autobusów – komentuje Infobus.

Zdaniem Rafała Bajczuka z Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych elektryfikacja floty autobusów w Polsce będzie postępować. – To nieuchronny kierunek, gdyż elektryfikacja transportu jest celem zarówno Unii Europejskiej, jak i rządu RP – twierdzi Bajczuk. Ustawa o elektromobilności zakłada, że do 2030 roku 30 proc. autobusów komunikacji miejskiej ma być elektrycznych. – Wskaźnik ten będzie pewnie wyższy, jeśli nadal będziemy finansowo wspierać zakup autobusów elektrycznych – dodaje Bajczuk.

Tymczasem samorządy szykują się na kolejny krok w zmniejszaniu szkodliwości miejskiego transportu dla środowiska. Nową technologią w napędach miejskich autobusów będą ogniwa paliwowe.

Autobus na wodór w czasie jazdy nie generuje żadnych szkodliwych substancji, jedynie ciepło i parę wodną.

IULIIA DYNNYK/SHUTTERSTOCK

Samorządy złożyły wnioski na całą dostępną pulę dopłat w rządowym programie „Zielony transport publiczny”.

347 autobusów elektrycznych było zarejestrowanych w Polsce na koniec 2020 r.

Solaris, który zaprezentował model z napędem wodorowym Urbino 12 hydrogen w czerwcu 2019 r. w Sztokholmie, teraz pokazuje go w wybranych miastach w Polsce.

W ub. tygodniu można było zobaczyć pojazd w Jaworznie, Krakowie, Koninie, we Włocławku i w Poznaniu. Lokalni przewoźnicy mieli możliwość zapoznania się z jego technologią, a także wypróbowania go w czasie jazdy testowej.

Autobusy wodorowe są w tych miastach jedną z możliwości branych pod uwagę przy przyszłych inwestycjach w rozwój bezemisyjnego transportu publicznego. Poznań, Chełm i Włocławek chcą je kupić z wykorzystaniem

wsparcia w ramach „Zielonego transportu publicznego”.

W styczniu Ministerstwo Klimatu, informując o rozpoczęciu konsultacji społecznych Polskiej Strategii Wodorowej, podało, że w 2025 r. w Polsce ma jeździć 500 autobusów krajowej produkcji napędzanych wodorem. W roku 2030 ma ich być cztery razy więcej.

E-busy w planie odbudowy Według brukselskiej organizacji Transport & Environment liderem pod względem jeżdżących po ulicach miast autobusów bezemisyjnych jest Dania, gdzie aż 78 proc. no-

wych pojazdów to pojazdy elektryczne. W Luksemburgu i Holandii odsetek ten wynosi dwie trzecie. Zdaniem T&E kraje UE mają teraz okazję włączyć finansowanie autobusów bezemisyjnych do swoich planów odbudowy gospodarczej po pandemii. Muszą je przedłożyć Komisji Europejskiej do końca kwietnia. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej już pracuje nad II fazą programu „Zielony transport publiczny”, która wymaga finansowania z Krajowego Planu Odbudowy. / ©℗

@

masz pytanie, wyślij e-mail do autora

a.wozniak@rp.pl

MIESZKAŃCY

O ekstradopłaty do czynszu ubiega się niewielu RENATA KRUPA-DĄBROWSKA

Do urzędów miast i miejskich ośrodków pomocy społecznej wpływają pierwsze wnioski o dopłatę do czynszu. Nie ma ich jednak zbyt wiele, choć w niektórych urzędach zainteresowanie nimi jest spore.

Mieszkańcy dopytują się, jak mogą skorzystać z tego rodzaju pomocy.

Dopłata to nowy rodzaj wsparcia finansowego dla najemców mieszkań poszkodowanych przez Covid-19. Najemca ma wykazać, że w ostatnich trzech miesiącach jego średni miesięczny dochód był o co najmniej 25 proc. niższy w porównaniu z 2019 r., a także – że wynajął mieszkanie przed 14 marca 2020 r. Rząd chce, by najemca otrzymywał maksymalnie 1500 zł na pokrycie do 75 proc. miesięcznego czynszu.

Taka dopłata ma przysługiwać przez pół roku, czyli przez taki okres, przez jaki obowiązuje dodatek mieszkaniowy.

Odpowiedzialnością za wypła-

tę tych środków obarczono gminy. Przepisy w tej sprawie weszły w życie 5 stycznia br.

– Do wszystkich urzędów dzielnicowych wpłynęło kilkanaście wniosków, które są aktualnie weryfikowane – żadna decyzja nie została jeszcze wydana – mówi Karolina Gałecka z warszawskiego ratusza.

W Krakowie do 29 stycznia br. zostało złożonych sześć wniosków, w Gdańsku – sie-

demnaście, w Łodzi – siedem, w Lublinie – jeden. Pierwsze wnioski są procedowane również w Białymstoku. Nie było jeszcze żadnego w Zakopanem. W Gdyni również nie wpłynął jeszcze żaden wniosek, choć zainteresowanie dopłatami jest spore.

– Odbieramy dziennie około dwudziestu telefonów z pytaniami o to nowe świadczenie – wyjaśnia Agata Grzegorczyk z Urzędu Miasta w Gdyni.

Do tej pory też jeszcze żadne miasto, z którym rozmawiała „Rzeczpospolita”, nie wydało decyzji przyznającej dopłatę.

– Obecnie decyzje w tych sprawach nie są wydawane.

Pierwsze wypłaty dodatku mieszkaniowego, powiększonego o dopłatę do czynszu, będą mogły być realizowane od 5 marca 2021 r. – tłumaczy Katarzyna Ciepłucha-Malanowska, p.o. zastępcy dyrekto-

Zdaniem samorządów nowemu rodzajowi wsparcia brakuje promocji

VIVOOO/SHUTTERSTOCK

Najemcy, którzy z powodu pandemii mają problemy z zapłatą czynszu, mogą już liczyć na wsparcie finansowe. Środki wypłacą gminy.

ra, Centrum Świadczeń Socjalnych w Łodzi.

Nowe przepisy przewidują, że środki na wypłatę dopłaty samorządy mają dostać od rządu z funduszu covidowego.

I choć w trakcie prac nad przepisami dotyczącymi tych dopłat pojawiały się obawy, czy rząd będzie przekazywał je na czas, to teraz tego typu obaw już nie ma.

– Mając na uwadze dotychczasowe doświadczenia i współpracę z wojewodą w zakresie wypłaty dodatków energetycznych, wydaje się, że nie będzie opóźnień w przekazywaniu środków – uważa Karolina Gałecka.

Włodzimierz Słomczyński, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zakopanem, jest bardziej ostrożny.

– Trudno oceniać z góry, dotychczas na świadczenia finansowane z budżetu państwa raczej terminowo otrzymywaliśmy środki. Gorzej jest z ich wysokością. Gminy od wielu lat dokładają z własnych budżetów np. do kosztów realizacji świadczeń rodzinnych, chociaż jest to zadanie rządowe zlecone gminom i koszty obsługi powinny być finansowane w 100 proc. przez zlecającego, czyli z budżetu pań-

stwa – wyjaśnia Włodzimierz Słomczyński.

Samorządy uważają również, że tego typu wsparcie jest potrzebne. Przepisy jednak obowiązują zbyt krótko, by je jednoznacznie ocenić.

– Nowe przepisy mogą przyczynić się do wsparcia mniej zamożnych gospodarstw domowych najemców, którzy utracili dochody w wyniku epidemii, w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w okresie występowania skutków epidemii Covid-19. – przyznaje Justyna Góźdź z Urzędu Miasta w Lublinie.

Rząd postanowił również wprowadzić zmiany do ustawy o dodatkach mieszkaniowych. Próg dochodowy będzie liczony od kwoty netto (czyli „na rękę”), a nie, tak jak dotychczas, od dochodu ubruttowionego – czyli po odliczeniu m.in. składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe. A podstawą do ustalenia progu dochodowego na potrzeby ustalenia prawa do dodatku będzie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, a nie dotychczasowy wskaźnik, tj. kwota najniższej eme/ ©℗ rytury.