Rzeczy, które nas wciągają - autoreferat

KRZYSZTOF FRANASZEK

RZECZY, KTÓRE NAS WCIĄGAJĄ AUTOREFERAT

Kontekst teoretyczny

Rzeczy, które nas wciągają

Wszystkożercy

Charakterystyka pracy artystycznej

Theoretical context

The Object Exhibition

Sharpened

Things That Draw Us In Omnivores

Description of the main characteristics of artistic work

KRZYSZTOF FRANASZEK

ur. 1981 r. w Lublinie

Artysta tworzy rzeźby, obiekty, instalacje i rysunki. Jest absolwentem Wy -

działu Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (dyplom w 2006 r.), doktorem sztuk pięknych (2013 r.). Był stypendystą w pracowni Christiana Jankowskiego na Staatliche Akademie der Bildenden Künste w Stuttgarcie

(2005 r.) oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2009, 2018 r.). Swoje

dzieła prezentował w ramach dziesięciu wystaw indywidualnych, między innymi

w Galerii Le Guern, Galerii Studio, Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie, uczestniczył w kilkudziesięciu pokazach zbiorowych i projektach w Polsce, Niemczech, Holandii, USA, Rosji, na Litwie, Ukrainie w Bangladeszu i Indiach, w tym w New Museum New York, KunstMuseum Stuttgart, Nathional Art Gallery Dhaka. Krzysztof Franaszek współpracuje z Galerią Le Guern w Warszawie.

Od 2006 r.pracuje na stanowisku adiunkta w Pracowni Rzeźby na Wydziale Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Od

2013 r. jest samodzielnym wykładowcą i promotorem prac dyplomowych

w WIT Wyższej Szkole Informatyki Stosowanej i Zarządzania na kierunku Grafika. W 2020 r. roku realizuje projekt współpracy międzynarodowej uczelni artystycznych w ramach programu NAWA „Katamaran”.

KRZYSZTOF FRANASZEK

b. 1981 in Lublin

The artist creates sculptures, objects, installations and drawings. He graduate Sculpture Department of the Academy of Fine Arts in Warsaw (diploma in 2006), a Phd of fine arts (2013). He was a scholarship holder in the studio of Christian Jankowski at the Staatliche Akademie der Bildenden Künste in Stuttgart (2005) and the Minister of Culture and National Heritage (2009, 2018). He presented his works at ten individual exhibitions, among others at Galeria

Le Guern, Galeria Studio, Center for Contemporary Art in Warsaw, he participated in several dozen group shows and projects in Poland, Germany, the Netherlands, USA, Russia, Lithuania, Ukraine, Bangladesh and India, including New Museum New York, KunstMuseum Stuttgart, Nathional Art Gallery Dhaka.

Krzysztof Franaszek cooperates with Galeria Le Guern in Warsaw.

Since 2006, he has been working as an adjunct in the Sculpture Studio at the Faculty of Interior Design of the Academy of Fine Arts in Warsaw. Since 2013, he has been an independent lecturer and promoter of diploma theses at the WIT School of Applied Computer Science and Management in the field of Graphics. In 2020, he implements a project of international cooperation of artistic universities under the NAWA "Katamaran" program.

RZECZY, KTÓRE NAS WCIĄGAJĄ

Opis wskazanego osiągnięcia artystycznego

Tekst dotyczy cyklu prac rzeźbiarskich i fotograficznych stworzonych w latach 2018 i 2019. Obiekty były zaprezentowane na trzech wystawach indywidualnych w Galerii Le Guern w Warszawie 2019 r. – „Rzeczy, które nas wciągają”, w Galerii ArtWalk na Placu Europejskim w Warszawie 2019 r. - „Wszystkożercy” i w Galerii Korekta w Warszawie – Wyostrzone w 2018 r. Dodatkowo część rzeźb zostało upublicznionych w ramach wystaw grupowych takich jak Asian

Art. Bienalle w Bangladeshu w 2018, Szron w Galerii Dawid Radziszewski 2020 w Warszawie czy Galeria Okno na Sztukę w Kutnie w 2018. Informacje o wystawach i o upublicznieniach prac umieszczone zostały w katalogach przedstawiających wystawy i na stronach internetowych portali informacyjnych, takich, jak notes na sześć tygodni, going, artinfo, pap. W sumie przedmiotem opracowania jest dwadzieścia rzeźb o różnej skali oraz dwanaście fotografii zmontowanych jako obiekty podświetlane.

Autoreferat składa się ze wstępu, w którym opisuję konteksty teoretyczne dotyczące współczesnej sztuki przestrzeni, podejmuję próbę określenia rewirów, w których lokalizuję moją pracę. Drugą największą częścią jest opis dzieł artystycznych, wystaw i upublicznień. W tej części koncentruję się na opisie założeń koncepcji, sposobów realizacji i treści poszczególnych doko -

nań. Wybrane dzieła poddaję szczegółowej analizie. Chronologia przeprowadzenia wywodu podyktowana jest procesem twórczym i myślowym. Następnie

przedstawiam charakterystykę mojej twórczości, dotychczasowe osiągnięcia oraz aktualną i przyszłą pracę. Całość zamyka krótkie podsumowanie.

KONTEKST TEORETYCZNY

Sztuka trójwymiarowa tworzona współcześnie przez artystów to zjawisko trudne do uchwycenia w ramy. Ogólnie rzecz biorąc, rzeźbę pojmowano jako

przedmiot, który lokuje się pomiędzy pomnikiem i ornamentem. Nowe prace, które tworzy się dzisiaj, ponieważ nie posługują się odniesieniami figuratywnymi lub architektonicznymi można określić jako obiekty, instalacje, przedmioty lub struktury. Konkretne określenie współczesnych dzieł nie jest tak istotne jak zrozumienie kontekstu, idei oraz bezpośredniej reakcji na zawarty przekaz

emocjonalny. W ogólnej percepcji ciało ludzkie jest punktem odniesienia w myśleniu o skali. Zazwyczaj zdajemy sobie sprawę z tego, co jest od nas mniejsze

lub większe. Biorąc to za podstawowy wyznacznik przestrzenny, rzeczy cha -

rakteryzujące się monumentalną skalą wpływają na sposób doświadczania

przestrzeni publicznej, odnoszą się do kontekstu urbanistycznego i społecznego. Rzeczy od nas mniejsze zyskują charakter intymny, siłą rzeczy ograniczając wpływ otoczenia. Natomiast przestrzeń pomieszczeń wewnętrznych

sama stanowi element struktury, najczęściej sześciennej o różnych proporcjach. Percepcja ludzka drastycznie inaczej rozumie konteksty przestrzeni

otwartej i zamkniętej. W myśleniu o rzeźbie i przedmiocie możemy więc mówić tu o dwóch zupełnie różnych środowiskach, gdzie skala i kompozycja ma odmienne znaczenie.

Ostatnie lata to spektakularny i agresywny rozwój świata cyfrowego, który sięga do niemal wszystkich dziedzin życia. Jest to przestrzeń, która

zdążyła już nabrać kształtów, w otoczeniu wirtualnym wizualnie podrobiono

już rzeczywistość. Stworzono łudzący obraz natury, miast i ludzi, ale powstały też światy alternatywne, fantazyjne i nielogiczne. Tak bogata przestrzeń

stała się naturalnym środowiskiem dla sztuki wizualnej.

Opisywane przestrzenie otwarta, publiczna, wewnętrzna i cyfrowa przenikają się nawzajem, wpływając na siebie. Jestto tym bardziej ciekawe, że w każdej z nich panują inne zasady. Na przykład w świecie wirtualnym nie istnieje grawitacja, opór materii, możliwe jest popełnianie błędów bez konsekwencji. Cyfrowo szybciej się projektuje, tworzy wizualizacje i efekty specjalne. Estetyka złożona z pixeli, poligonów, verteksów i wektorów stała się językiem wizualnym, który od dawna jest częścią naszego świata. Dodatkowo druk 3D i Virtual Reality tworzy dowody na realne istnienie cyfrowej rzeczywistości.

Przenikanie i współdziałanie opisywanych wyżej rzeczywistości powoduje szybki rozwój, ułatwia dostępność, ale z drugiej strony tworzy pytania o idee, celowość i wartości. Praca od podstaw, z szacunkiem dla tradycyjnych technik artystycznych jest szerokim polem do eksploracji, tworzy szansę na świadomy rozwój idei i pielęgnowanie wartościowych wzorców. W mojej pracy artysty poruszającego się w trójwymiarze wykorzystuję możliwości przenikania się cech przestrzeni publicznej zamkniętej - galeryjnej i cyfrowej. Jest to ważne ze względu na potrzebę bezpośredniego osadzenia moich prac we współczesności.

OBIEKT

Zajmując się współczesną rzeźbą, sztuką przestrzeni, konieczne jest ogólne pokazanie różnorodności form stosowanych obecnie przez artystów.

Punktem wyjścia jest rzeźba w klasycznym rozumieniu pracy z materiałem, gdzie jedna z podstawowych metod twórczych polega na generowaniu. Jest to zagłębienie się w procesie i jednoczesne otwarcie na możliwości zmiany

kierunku pracy. Tutaj sama materia ma bardzo duże znaczenie. Powstaje forma zamknięta, samoistniejąca, o energii skierowanej do wewnątrz. Rzeźby w klasycznym rozumieniu najczęściej figuratywne, oparte na kształtowa -

niu organicznym, alegorycznym, często fabularnym, pozbawione były cech

indywidualnych. Poza charakterystycznym stylem przetwarzania materiałów lub doborem tematów długi, uciążliwy proces utrudniał przekazywanie

stanów ducha artysty w sposób bezpośredni. Dopiero w XIX wieku Rodin i Roso zostawiali ślady rąk na ukończonych dziełach. Podobnie jak późniejsi

ekspresjoniści nadawali plastyczności materiału wymiar autobiograficzny.

W XX wieku rozwój techniki i formy rzeźbiarskiej, mimo pracy w klasycznych, twardych materiałach, powoduje otwarcie na indywidualizm.

Myśl Apollinaire’a, zgodnie z którą „struktura staje się architekturą, nie rzeźbą wtedy, gdy jej elementy nie mają już uzasadnienia w naturze” jako pierwsi odrzucili konstruktywiści 1 . Tatlin prawdopodobnie jako pierwszy uwolnił rzeźbę od ciągłej próby powtarzania rzeczywistości i obrazowania za pomocą alegorii. Ustanowił formę autonomiczną w strukturze otwartą, która traktuje materiały w sposób dosłowny. Wczesne prace Tatlina i innych konstruktywistów nie czyniły odniesień do figury ani do architektury.

W późniejszych latach między innymi Gabo i Pevsner podtrzymali konstruktywistyczny ideał rzeźby nieprzedstawiającej. Taki charakter prac umożliwił ewolucję w kierunku instalacji charakteryzującej się strukturalną formą, współistnieniem z określoną przestrzenią, gdzie linia czasu może mieć duże znaczenie. Już na początku XX wieku Duchamp w Wielkiej Szybie zawarł wartość continuum czasu. Obiekt, który nosi cechy reliefu, obrazu, rzeźby lub konstrukcji architektonicznej, gdzie często duże znaczenie ma upływ czasu, stał się nową formą ekspresji artystycznej w przestrzeni trójwymiarowej.

Wielowątkowe kompozycje nie potrzebują ram powiązanych z obrazowaniem natury, tworzą nową rzeczywistość, realną ze względu na trzeci wymiar funkcjonowania. Całość odwołuje się do humanistycznych możliwości konceptualizmu abstrakcyjnego, historycznego i emocjonalności człowieka.

„Robert Morris. Uwagi o rzeźbie. Teksty”, Muzeum Sztuki w Łodzi, 2010, s. 15

Przy próbie ogólnego sklasyfikowania trójwymiarowych obiektów

sztuki, przechodząc od formy zamkniętej do struktury wieloelementowej w przestrzeni, dochodzimy do momentu, w którym przedmiot sztuki przestaje

mieć zdecydowane, materialne granice. Kolejnym istotnym elementem rozważań, które dotyczą współczesnych rozwinięć rzeźby, jest rola światła.

Wzrok i dotyk to podstawowe zmysły umożliwiające człowiekowi doświadczanie przedmiotów. Światło odbijane przez materię trafia do mózgu, który notuje kształty. W pierwszej połowie XX wieku artyści, tacy jak Dan Fla -

vii, wprowadzili światło do wewnątrz obiektu. Efekt znany do tej pory jedynie z witraży zyskuje wyjątkowe znaczenia. Promieniowanie świetlne kształtuje obiekt przestrzenny, przełamuje materiałowe granice. Zmysł dotyku i wzroku w tym przypadku nie pokrywa się, obiekty scalają się z przestrzenią. O krok dalej poszedł James Turrell. W jego instalacjach przedmiot rzeźbiarski zdematerializował się. Jego realizacje tworzone za pomocą światła naturalnego lub sztucznego kształtują wrażenie obiektów lub przestrzeni, które są tylko widzialnym promieniowaniem elektromagnetycznym. Stąd tylko krok do czystej sztuki konceptualnej, w której obiekt istnieje jedynie jako intelektualna idea, iluzorycznie materializowany jedynie za pomocą abstrakcyjnych, matematycznych obliczeń lub filozoficznej tezy. Z drugiej strony w nowej sztuce nastąpiło wyjątkowe w swojej skali eklektyczne połączenie rzeźby, struktury otwartej, efektów świetlnych, kinetyki. Olafur Eliason w swojej sztuce eksperymentuje z techniką, fizyką, technologią, inspirując się zjawiskami znanymi z natury. Materialna iluzja rzeczywistości graniczy z absurdem, ale jest to to samo pragnienie demiurga znane z przeszłości.

Wiele prac powstaje obecnie poza pracownią. Wykorzystywane są

specjalistyczne warsztaty i fabryki - bywało tak i wcześniej, jako że rzeźby zawsze wykonywano przy pomocy rzemieślników i procesów wytwórczych.

Współcześnie jednak większe znaczenie zyskał projekt i umiejętności marketingowe które, bezpośrednio prowadzą do realizacji pomysłów. Zdarza się, że artysta nie zna się na materiałach, procesach obróbki metalu, odlewnictwie, kształtowaniu tworzyw sztucznych, mimo to jest w stanie materializować swoje pomysły i ma ku temu możliwości. Obecnie ułatwiają to techniki multimedialne, internetowa baza danych, kalki i szablony umieszczone w komputerowym oprogramowaniu. Stawarza to duże możliwości, ale jest też niebezpieczne ze względu na trudności w odróżnieniu obiektów sztuki opartych na prawdziwym przeżyciu od tych bazujących na zapożyczeniach, wpasowujących się we współczesne trendy produkcji na wielką skalę.

Na początku XXI wieku nastąpił bardzo szybki rozwój multimedialnych technik kształtowania form wizualnych. Wyjściowo są to narzędzia zaprojektowane na potrzeby globalnej komunikacji i rozwoju popkultury. Powstała iluzoryczna przestrzeń trójwymiarowa, którą człowiek może rozumieć w podobny sposób jak tę realną. Umowne trzy wymiary tworzą iluzję rzeczywistości. Na ekranie komputera mamy do czynienia z odzwierciedleniem perspektywy, która jest podobna do tej opracowanej przez artystów renesansu. Różnica jest taka, że w przestrzeni wirtualnej mamy możliwość manipulacji w czasie rzeczywistym. Łączenie obiektów przestrzennych, ruchomego obrazu, dźwięku, płaskich obrazów jest w świecie cyfrowym względnie łatwe.

Wirtualne narzędzia coraz częściej stają się środowiskiem artystów dla tworzenia sztuk wizualnych. Iluzoryczny charakter wirtualnych przestrzeni w ostatnich latach powoli zostaje przełamywany przez techniki trójwymiarowego druku i projekcji multimedialnych. Wydrukowane rzeźby zyskują ciężar, specyfikę materiału, niedoskonałość, błędy tak charakterystyczne dla naszej, realnej rzeczywistości. Pasjonujący jest sam fakt urealnienia przedmiotu, który został stworzony w umownym środowisku, gdzie właściwości przestrzenne są oparte

na kopii schematu matematycznego przestrzeni trójwymiarowej. Technika Virtual Reality oparta jest na odwrotnej koncepcji. Za pomocą odpowiedniego akcesorium, hełmu i rękawic przenosimy nasze zmysły do wirtualnego świata. Możliwe jest doświadczanie coraz doskonalszej iluzji przestrzeni i obiektów trójwymiarowych umieszczonych w tym świecie. Tutaj zaletą jest to, że nie ma zasad i ograniczeń dla wyobraźni. Jedyna przeszkoda to narzędzia, które w wielu przypadkach wymagają rozwoju i udoskonaleń.

Rzeźba to początek, punkt wyjścia. Myślenie o materiale, właściwościach fizycznych, odzwierciedlaniu rzeczywistości, ukrytej treści vanitas w materii. Postawa artysty w moim rozumieniu to poszukiwanie, ciągła niecierpliwość. Chęć odkrywania, testowania, wyjścia poza swoją oswojoną strefę. Ma to cały czas na nowo doprowadzać do poszerzania granic, odnajdowania nowych środków wyrazu. Domeną sztuki jest komunikacja niewerbalna.

O poziomie rozwoju społeczeństwa świadczy jego umiejętność do rozumienia i rozszerzania możliwości komunikowania się za pomocą języka abstrak-

cji, który jest charakterystyczną cechą sztuk pięknych. Sztuka współczesna

nie neguje historii, bazy pojęć i wzorców. Twórcy naszych czasów dodają

kolejne znaczenia, rozszerzają język skojarzeń, eksperymentują z pojęciem

piękna, estetyki, brzydoty. Niejednokrotnie te poszukiwania w sensie jakościowym sfery wizualnej lub treści są nieczytelne, błędnie poprowadzone lub nieciekawe. W subiektywnym odbiorze sztuki niemożliwe jest zaakceptowa -

nie dużej części rzeczy wytwarzanych przez współczesnych artystów. Jest to spowodowane nadprodukcją przedmiotów we współczesnym świecie, jest to ogrom, który jest niemożliwy do weryfikacji na bieżąco. Mówimy o dziedzinie

z natury względnej i subiektywnej, gdzie niezbędna jest dyskusja w różnych

środowiskach, sprawdzanie kontekstów kulturowych i tych indywidualnych.

Dodatkowo ciągłe poszukiwanie unikatu, poszerzanie granic języka sztuki,

dążenie do budowania nowych kanonów, ikon powoduje, że niektóre rzeczy

są chybione, nieprzeżyte, wynikające z koniunktury lub innych zależności.

Rzeczywistość świata sztuki wymaga znajomości pojęć, ikonografii oraz

otwartości na nowe osiągnięcia i sformułowania tego, czym sztuka może być teraz i w przyszłości. To wszystko sprawia, że w moim rozumieniu poszukiw nie różnych form ekspresji, ciągła otwartość umysłu i ducha jest właściwą postawą twórczą.

W swoich pracach nieustannie poszukuję nowych środków wyrazu.

Pracując w metalach, drewnie, tworzywach sztucznych, za pomocą druku 3D i z użyciem instalacji elektrycznych i świetlnych, scalam bogate formy wizualne za pomocą idei i symbolu. Techniki tradycyjne łączę i przeplatam z animacją, dźwiękiem i światłem.

Tematyka ludzkiej natury i emocjonalności, nawiązująca do sposobów funkcjonowania w przestrzeni społecznej i miejskiej, znajduje odzwierciedlenie w mojej sztuce w postaci klarownych form abstrakcyjnych, totemów i instalacji. Badanie sił twórczych i destrukcyjnych jako dwóch równorzędnych energii sprawczych odbywa się w postaci cyklów artystycznych, w których dzieło sztuki zmienia się i ewoluuje.

WYSTAWY

Poniższa część dotyczy serii prac artystycznych prezentowanych w ramach trzech wystawach indywidualnych i na pokazach zbiorowych. Prace o różnych formatach, wykonane w wielu technikach, spaja myśl czy raczej chęć poszukiwania i obrazowania mechanizmów, które powodują człowiekiem. Jest to wyjątkowe spotkanie form rzeźbiarskich, przestrzennych, materialnych, wykonanych z metalu, drewna, tworzyw sztucznych ze zmienną i efemeryczną naturą człowieka, który powodowany emocjami, paradoksalnym dążeniem do samozagłady jest niekończącą się inspiracją. Próba utrwalenia mechanizmów przetrwania, których oswojone, ucywilizowane formy przyjęliśmy jako normy społeczne. Chęć wydobycia poprzez subiektywny, zindywidualizowany filtr rzeczy pierwotnych ukrytych za liftingiem nowoczesności i pozoru.

Zestawienia kształtów, materiałów, kolorów powodują tworzenie się nowych rzeczy. Zestawienie znaków, totemów, symboli zmienia otaczającą przestrzeń, nadaje znaczenie. Zestawienia i spotkania ludzi wytwarzają relacje, emocje i potrzeby.

WYOSTRZONE

W ramach tego cyklu powstały obiekty balansujące pomiędzy pojęciami abstrakcji i humanistycznych treści odnoszących się do emocjonalności i podświadomych mechanizmów kierujących człowiekiem. Nóż, szpikulec, piła – narzędzia użytkowe, charakteryzujące człowieka i wyznaczające rozwój ludzkości, stanowią jedną z inspiracji dla cyklu geometrycznych rzeźb. W kształcie i kompozycji nawiązują także do tradycji awangardowych i abstrakcyjnych. Formalny urok obiektów opiera się na geometrycznym minimalizmie, dynamice form i kontrastach w opracowaniu materii, z których są wykonane. Lśniące, wypolerowane, o zróżnicowanej skali, od ponad trzymetrowych po kameralne małe formy odnoszą się do energii, napięcia skumulowanego na krawędzi wyostrzonego metalu. Poprzez cykl przywołuję pojęcie granicy w sensie linii podziału, gdzie stykają się skrajności, kumulują możliwości i zasięg oddziaływania. Jest to granica pomiędzy obroną a atakiem, destrukcją a kreacją, ścieraniem a dopełnianiem się odmiennych poglądów lub wartości. Linia, na której materializują się wewnętrzne siły popychające do działania. Koncepcja odwołuje się do historycznego rozwoju ludzkości, gdzie ostre narzędzie umożliwiło ewolucję cywilizacji. Jednocześnie to niebezpieczne akcesorium, mogące ranić, wiąże się z historią wojen, które są nierozłączną częścią naszej historii. W warstwie filozoficznej krawędź jest miejscem napięcia balansu, niebezpieczeństwa lub granicy. Kumuluje energię potrafi wywoływać ekscytacje.

Obiekty wyostrzone umieszczone w jednym pomieszczeniu o zbliżonych totemowych kształtach zmieniają charakterystykę przestrzeni. Wystając ze ściany, atakują wyostrzoną, lśniącą krawędzią, monumentalnie ustawione

w centrum lub zwisające przywołują na myśl jaskinię. Obiekty dominują przestrzeń, tworzą nową organizację ruchu, wymuszając uwagę widza podobną

do eksploracji miejsc nieznanych i tajemniczych. Oprócz wystawy indywidualnej w Galerii Korekta w Warszawie jeden z obiektów z cyklu Wyostrzone został zaprezentowany na Międzynarodowym Asian Art Biennale w Bangladeszu. W tamtej wersji wyostrzony szpikulec o wysokości podobnej do przeciętnego wzrostu człowieka, został umieszczony na podstawce z kółkami i sznurkiem. Groźny kształt został ujęty w cudzysłowie, symbol pierwotnych instynktów przetrwania i agresji zbanalizowany, upodobniony do zabawki. Zastosowany kontrast w sferze treści i formy to rodzaj zabiegu formalnego, który w mojej sztuce często stosuję. Kompozycja artystyczna w ogólnym sensie polega na zestawianiu kształtów, kolorów, linii, tekstur. Ze zbliżania różnych, często odmiennych cech, powstają nowe wartości, wykluwają się treści i skojarzenia. Kontrastujące ze sobą elementy powodują, że efekt staje się mocny i sugestywny.

MROK

Człowiek w swojej skomplikowanej naturze mieści w sobie instynkty, emocje, pragnienia i rzeczy, które często nieodgadnione, niedopowiedziane, stanowią

podstawę do nieustających poszukiwań samego siebie. Wewnętrzna inte -

gracja jest drogą do poczucia równowagi i spełnienia. Trudność pogodzenia

skrajnych uczuć, akceptacja współistnienia rzeczy odmiennych w tym samym

czasie, konfliktujących się wartości, dezorientacja, pomieszanie, walka z instynktami, popędami składają się na skomplikowany pejzaż ludzkiej natury.

Rzeźby, które tworzę, poprzez technologiczny długi proces, eksperymentowanie, generowanie, wejście i wyjście ze stanów transu są nie tylko efektem, przedmiotem sztuki. To zapisany długi łańcuch myślowy i emocjonalny, w którym poprzez selekcje, dodawanie i odrzucanie dążę do ujęcia jak najbardziej klarownego kształtu i kompozycji. Przypomina to proces przesiewania i selekcji, w tym wypadku abstrakcyjnych pojęć, języka symboli, które trudno jest ująć w słowa. Inspirację przedmiotami, narzędziami zastąpił geometryczny kształt. Stworzony z łączenia form piramidalnych, poprzez dążenie do znalezienia kryształowej formy, odbijającej światło, asymetrycznej i regularnej jednocześnie. Wykonany z wypolerowanego na lustro mosiądzu cykl brył może tworzyć różne kompozycje, jest prostym symbolem światła.

Zestaw złotych obiektów pokazywany na dwóch wystawach indywidualnych w Warszawie i targach sztuki Szron, za każdym razem instalowany jest, aran -

żując część architektury wnętrza - ścianę lub narożnik. Instalacja polega na zaczernieniu sadzą części otoczenia i wstawieniu mosiężnych obiektów. Jest to kompozycja kontrastowa. Czerń symbolizuje dziurę, czeluść, ciemną stronę człowieczeństwa, mroczne instynkty, skłonności destrukcyjne, trudne emocje, traumy. Geometryczne przedmioty wrzucone w to środowisko rozświetlają, równoważą, symbolizują wszystko to, co widoczne, regularne i pozytywne. Dwie opisywane sfery muszą istnieć równocześnie, by możliwa była pełnia.

Uświadamianie złożoności natury może prowadzić do prostych rozwiązań.

Języka abstrakcji, z pozoru niemego, możemy używać dla wyrażenia rzeczy trudnych, które w sztuce formułują się w indywidualnym przeżyciu.

RZECZY, KTÓRE NAS WCIĄGAJĄ

Jest to tytuł wystawy indywidualnej, która miała miejsce w Galerii Le Guern w Warszawie w 2019 r. Zaprezentowany został cykl rzeźb i obiektów przestrzennych wykonanych z różnych materiałów. Galeria, w której miała miejsce wystawa, charakteryzuje się oryginalną przestrzenią w starej kamiennicy, gdzie praktycznie nie ma kątów prostych. Powoduje to, że przestrzeń staje się organiczna, żywa. Wystawa składała się z trzynastu rzeźb, instalacji i trzech fotografii umieszczonych w kasetonach podświetlanych.

Dla wykonania scalonej formy obiektów i dopracowanych kształtów

używam technik odlewu, kształtowania metalu, assemblage, trójwymiarowego modelowania cyfrowego i wydruku 3D lub nawet animacji czy podświetleń.

Formalną cechą mojej sztuki jest opanowanie materii i dużej ilości technik kształtowania form wizualnych. Umożliwia to swobodne poruszanie się w plastycznym świecie. Nowe prace nigdy nie są takie same jak poprzednie. Nie powtarzam rzeczy, nie kalkuję samego siebie, poszukiwania twórcze nieustannie prowadzą mnie do nowych miejsc i rozwiązań. W moich cyklach rzeźbiarskich

formy są zróżnicowanie, zmienia się skala, materiał i charakterystyka zestawień. Istnieją elementy stałe, przenikające do bogactwa kształtów i wątków, do których wracam i komponuję je w nowy sposób. Jest to swoista biblioteka form i znaczeń. W tego typu poszukiwaniach elementem spajającym jest przede wszystkim treść, system, w który układam zestawienia i kompozycje.

Pomimo abstrakcyjnego charakteru sztuki kluczowe są komunikacja, refleksja, myśl. Dzięki temu możliwa jest podróż poprzez zakodowane znaczenia, o których można dyskutować lub doświadczać ich za pomocą wizualnych kodów, symboli, elips.

Prezentowane na wystawie obiekty opowiadają o pułapkach - wytwarzaniu pozorów, generowaniu zewnętrznej spektakularnej powłoki skry -

wającej wnętrze. Inspiracją jest tu natura, świat dzikich zwierząt i roślin, pięknych i spektakularnych w formie, jednocześnie tajemniczych, budzących respekt i strach. Ponownie pojawia się wątek o ambiwalentnym zabarwieniu, powszechny mechanizm wabienia, kuszenia, zachęcania. Zbliżenie jest przyjemne, jednocześnie powoduje uczucie strachu, niebezpieczeństwa.

Jest symbolem relacji międzyludzkich, godowego tańca miłości, walki, konfrontacji. Duża część sił, które kierują człowiekiem, jest tożsama z głównymi prawami natury. Funkcjonowanie i rozwój milionów gatunków roślin i zwierząt

są uwarunkowane przez wzajemne przystosowanie organizmów, stałe współzawodnictwo o źródła energii i pożywienie.

Mechanizm agresji, walki, żywienia się innymi istotami jest normalnym zjawiskiem w przyrodzie. Człowiek, jako gatunek najbardziej rozwinięty, przeorganizował naturalne sposoby przetrwania, dążąc do zaspokojenia pomnażającej się populacji. Wyzysk bogactw przyrody stał się celem i sposobem na życie znacznej części społeczeństw. Naturalne instynkty przetrwania przeformułowały się, co jednak nie oznacza, że zanikły. Duża część naszej emocjonalności ma źródło w naturalnych instynktach i popędowości. Rzeźba o tytule „Zalotka” to dwuelementowa instalacja. Obiekty wykonane za pomocą druku trójwymiarowego zamknięte są w osobnych przeźroczystych gablotach. Inspirowane są zależnością ofiary i łowcy, dążeniem do przemocy w naturalnym sensie. Interwencja artystyczna polega na rozdzieleniu, na braku współzawodnictwa, utknięciu za szklaną szybą, co skutkuje zatrzymaniem, zamarciem w bezruchu i brakiem przepływu życiowych pierwiastków. Praca w przewrotny sposób ukazuje popędy agresji i przemocy, które tutaj istnieją jedynie w domyśle. Obserwujemy sytuację bezruchu, tęsknoty i zatrzymania. Rzeźbiarska scena trwa w oczekiwaniu na zdjęcie szklanej szyby. W ramach wystawy został zaprezentowany cykl małych form

rzeźbiarskich wykonanych w technice cyfrowego kształtowania przestrzennego i zrealizowanych w postaci wydruków 3D. Wyżej opisana praca jest pierwszą w tym cyklu. Są to niewielkie realizacje, które za pomocą jednego gestu, prostej kompozycji mówią o rzeczach według moich spostrzeżeń powodują, kierujących człowiekiem. Jest to próba zawarcia w małym przedmiocie tego, z czym się zmagamy i co moim zdaniem jest wspólne dla wielu ludzi. Minimalistyczny gest wyeksponowany w szklanych kloszach, odpowiednio oświetlony stanowi wyraźną i bardzo ważną część mojej serii rzeźbiarskiej.

Zrealizowane za pomocą druku z plastiku i żywicy dwie prace o tytule „ała” i „ai oi” to przestrzenne litery układające się w wyrazy dźwiękonaśladowcze.

Onomatopeje wyrażają odczucia bólu, zaskoczenia, doświadczenia trudu czy stękania.

Uważa się, że kosmos dąży do równowagi. Rzeczy, którym nadano ruch, będą dążyć do ruchu nieskończonego, rzeczy statyczne czy nieruchome

są fizycznie uwarunkowane do pozostania w bezruchu. Istoty ludzkie dzięki

swojej wolnej woli posiadają moc ingerencji w kosmiczny stan rzeczy i zaburzenie równowagi. Robimy to, żeby na nowo zorganizować sobie środowisko do funkcjonowania lub robimy to, bo chcemy i żyjemy. Fizyczna strona świata stawia opór, zdobycie pożywienia jest trudne, pokonanie przeciwnika to wyzwanie, nadawanie kształtu, zbudowanie schronienia, opanowanie materii, relacje z innymi ludźmi, miłość, śmierć - wszystko sprawia opór, wszystko to może boleć. Moje rzeźby to pomniki tego stanu. Dzięki miniaturowej formie stają się dowcipne, pozwalają z dystansem popatrzeć na zmaganie się z codziennością. W osobistym rozumieniu jest to odzwierciedlenie procesu twórczego, dążenia do celu, powtarzających się porażek i sukcesów. Myślę, że

dzięki mojej wizualizacji i ujęciu tego typu treści w małej formie możliwe jest odnalezienie poczucia kojącego dystansu.

Relacje międzyludzkie, niezbędne dla rozwoju i życia, są równocześnie jedną z najtrudniejszych sfer funkcjonowania. Istnieją schematy psychologiczne, które opisują niektóre prawidłowości charakterystyczne dla społecznych postępowań człowieka. Jednak spotkanie drugiej osoby za każdym razem jest nowym i innym doświadczeniem. Dialog, wspólne dążenie do celu, rywalizacja to elementy komunikacji i zależności które wynikają ze złożoności doświadczeń, cech charakteru, konstrukcji intelektualnej i emocjonalnej oraz z charakterystyki czasu i ulotności chwili, w której się znajdujemy i w której dochodzi do interakcji. Kolejna rzeźba z cyklu niewielkich obiektów o tytule „wspólny cel” nawiązuje do współzależności, w których funkcjonujemy. Jest kontynuacją tworzenia małych form przestrzennych. Jest to rodzaj rzeźbiarskiego szkicownika, gdzie za pomocą małej kompozycji, w maksymalnie najprostszy sposób mam możliwość notować myśli i spostrzeżenia. Wyznaczanie klarownego celu jest niezbędne przy wykonywaniu planów, realizowaniu potrzeb. Często dotarcie do wyznaczonego miejsca jest skomplikowaną i krętą drogą, na której niezbędne są wytrwałość, systematyczność i współpraca z innymi.

Jedną z czterech osiowych rzeźb dla organizacji całości wystawy jest praca o tytule „Meduza”. Jest to kompozycja wykonana z dziewięciu mosiężnych pionowych elementów. U szczytu znajduje się plątanina wyostrzonych grotów. Kłębowisko przypomina organiczne formy zbliżone w kształcie do węży.

Dwumetrowy obiekt jest ustawiony na czarnym graniastosłupie o szerszej

podstawie. Duża część moich rzeźb ma wymiary zbliżone do ludzkich, przy -

bierają formę słupów, totemów, ustawione pionowo tworzą relacje z widzem.

Rzeźba o podobnych wymiarach do ludzkich organizuje przestrzeń podobnie

jak ludzie, co umożliwia bezpośrednią relację z obiektem, który siłą rzeczy wy -

gląda znajomo. W podstawie został zamontowany silnik wibracyjny. Wypole -

rowane, złote, ostro zakończone piony drżą delikatnie, dodając rzeźbie życia.

Zastosowany kontrast pomiędzy pięknem kompozycji i użytych materiałów a hałaśliwym drżeniem i agresywną formą wyostrzonych końców skierowanych ku górze powoduje, że „Meduza” przyciąga i zachęca do zbliżenia, z drugiej strony odpycha, wzbudzając strach i dezorientację. Zastosowane

kontrasty i połączenie wartości wykluczających się - odpychających i przyciągających - ma powodować wytworzenie aury energetycznej to znaczy

uczucia niepokoju przy jednoczesnym doświadczeniu estetycznym. Kontrast, łączenie rzeczy sprzecznych jest kolejnym ważnym dla mnie wątkiem, który jest koncepcją spajającą dla wielu rzeźb prezentowanego zestawu.

Meduza to mitologiczny stwór w kobiecej postaci. Najmłodsza z sióstr Gorgon, jedyna śmiertelna, rywalka Ateny, wzrokiem zamieniała w kamień. W XIX i XX w. jej tajemnicza i dzika natura stała się tematem wielu wątków filozoficznych i psychologicznych. W teoriach Freuda moc Meduzy do przemiany w kamień była powodem strachu mężczyzny przed kastracją. Postać z wężami zamiast włosów stała się symbolem feminizmu. Nawet we współczesnej popkulturze Meduza w dużej mierze jest synonimem kobiecej furii.

Czasami Meduza wydawała się reprezentować pojęcia determinizmu naukowego i nihilizmu. W tej interpretacji Meduzy próby uniknięcia spojrzenia w jej w oczy reprezentują unikanie pozornie przygnębiającej rzeczywistości myśli, że wszechświat jest bez znaczenia 2 . Wielokrotnie przedstawiana w sztuce ze względu na dynamiczny i kontrastowy charakter wyobrażenia stała się również dla mnie inspiracją przy tworzeniu tej ważnej, ale wbrew pozorom abstrakcyjnej rzeźby. W skomplikowanych zależnościach ludzkich mamy do czynienia z różnymi mechanizmami społecznymi. Jednocześnie sami jako

jednostki jesteśmy uwarunkowani poprzez naturalne pochodzenie, rozwój cywilizacyjny, pragnienia. Wielokrotnie w moich rozważaniach kompozycyj-

Per Serritslev Peterson „Jack London's Medusa of Truth”, Philosophy and Literature, volume 26 number 1, April 2002, s. 43-56

nych myślę o prostych mechanizmach zachowań i o przyrządach, narzędziach, które temu towarzyszą lub je wywołują. Już wcześniej opisywałem inspiracje

ostrą krawędzią noża bronią czy akcesorium rzemieślniczego. Przedmioty pierwotne niezmienione mimo dynamicznego rozwoju cywilizacji i technologii. Pu -

łapka to proste, ale i bardzo pomysłowe narzędzie do polowania polegające na wyeksponowaniu odpowiedniej przynęty, wabika i najczęściej śmierciono -

śnego lub unieruchamiającego mechanizmu. Pułapki są jedną z niewielu rzeczy, których koncepcja działania nie zmieniła się przez tysiąclecia. Można powiedzieć, że sama metoda przeniosła się do innych mniej oczywistych sfer.

Funkcjonują pułapki społeczne, psychologiczne, biznesowe. Wyjątkowy jest

fakt, że tak samo jak zwierzęta jesteśmy zdeterminowani działaniem odpo -

wiedniej przynęty, która wiąże się najczęściej z uzyskaniem korzyści materialnych czy seksualnych. Sposoby wabienia, zachęcania to typowe zacho -

wania w zalotach i zwierzęcym tańcu godowym. Wiążą się z generowaniem spektakularnych form, często łączonych z choreografią i zapachami. Kilka

rzeźb z cyklu „Rzeczy, które nas wciągają” mimo prostej, abstrakcyjnej formy

są pułapkami lub symbolicznie nawiązują do dwoistości, kontrastu pomiędzy

atrakcyjnie wizualną powierzchownością i ukrytą mroczną stroną powiąza -

ną ze zniewoleniem lub śmiercią. Są to obiekty o tytułach: „Pazur”, „Zalotka”, „Notitle”, „Złoty baran”, „Rośnie”. W części koncepcyjnej inspirowane są opisywanymi zjawiskami. Jednak trzeba tu zaznaczyć, że sama forma obiektów i zastosowane zabiegi formalne, oparte na zestawianiu elementów kontrastowych, częste wykorzystywanie półabstrakcyjnych kształtów są fenomenem samym

w sobie, który poprzez doświadczenie może poprowadzić w subiektywny labirynt skojarzeń.

„Pazur” to instalacja o ponad dwumetrowej wysokości. Cała struktura to największa praca na wystawie, organizuje przestrzeń w drugiej sali galerii.

Główny element jest wykonany z polerowanego i lakierowanego aluminium.

Dynamiczna forma oparta na skosach, zakończona w podobny sposób, jak wielkich rozmiarów gwóźdź. Trójnoga stojąca na wyostrzonych punktach

rzeźba, umieszczona jest pośród setek srebrno lśniących szklanych kul o różnych rozmiarach. Mieniąca się delikatna struktura zajmuje około dzie -

sięć metrów kwadratowych, zachęca do zbliżenia. Spacer pomiędzy bańkami przypominającymi wielkie krople rtęci jest wciągający. W galerii, gdzie w trakcie wernisażu jest dużo ludzi, dochodzi do zniszczenia niektórych z nich.

Patrząc pod nogi, ciesząc się mieniącą, lustrzaną strukturą, nagle orientujemy się, że niedaleko głowy znajduje się wyostrzony grot tytułowego pazura.

Nieprzedstawiająca sztuka abstrakcyjna używa wizualnego języka

kształtu, formy, koloru i linii do tworzenia kompozycji, która może istnieć bez konieczności powtarzania natury. Abstrakcja wskazuje na odejście od rzeczywistości w obrazowaniu w sztuce. W XX w. wykształciła się wiele rodzajów tego typu sztuki. Mimo tego, że w ogólnej świadomości sztuką abstrakcyjną lub częściowo abstrakcyjną można nazwać dzieła tworzone przez artystów, którzy w swobodny i widoczny sposób zmieniają na przykład kolor i formę, w moim rozumieniu abstrakcja nie nosi śladu jakiegokolwiek odniesienia do czegokolwiek rozpoznawalnego. Sztuka figuratywna i abstrakcja wykluczają się. Idąc dalej tą myślą, można stwierdzić, że sztuka abstrakcyjna w dziedzinie kultury wizualnej to tylko umowne nazewnictwo, ponieważ

czysty abstrakt nie zawiera kształtów, jest nieuchwytną czystą energią lub

ideą. Figury geometryczne, struktury organiczne, kolory to rzeczy jak naj-

bardziej realne. W naturze mamy dużo przykładów na istnienie tych form.

Dodatkowo o atrakcyjności wizualnej dzieła sztuki abstrakcyjnej decyduje

zmysł wzroku i umiejętność rozróżniania właściwości przestrzennych i ko -

lorów. Jeżeli w obrazie należącym do nurtu abstrakcji geometrycznej wyczu -

walne są przestrzeń, głębia, światło - taki obraz automatycznie w sferze wizualnej wydaje się atrakcyjny. Podobnie wrażenie ruchu, dynamiki powoduje w nas adekwatne reakcje. W przypadku rzeźby, która jest z natury swojej realna, zajmuje kawałek naszej rzeczywistej przestrzeni, tego typu odnośniki skojarzeń również funkcjonują. Mózg i oko ludzkie naturalnie poszukują rozpoznawalnych form, dzięki czemu mogą budować wokół tego znaczenia. Podobnie jest, jeśli chodzi o materiały użyte do tworzenia rzeźby lub instalacji. Materia może zawierać bardzo duży ładunek symboliczny, metaforyczny. Odnosi się do naszych osobistych skojarzeń, do pamięci, jest połączona z zapachem, realnością otaczającego nas świata. Na przykład beton ze śladami szalunku układanego ze starych desek przywodzi na myśl konstruktywizm architektoniczny drugiej połowy XX w., regularnie pozginana płaszczyzna to blacha falista i dachy podmiejskich zabudowań, aerodynamiczne kształty przypominają naturalne organiczne obiekty uformowane przez wodę, wiatr i piasek, kojarzą się na przykład z podróżą, ruchem lub czasem.

Kompozycje, które tworzę, to sztuka abstrakcyjna w ogólnym rozumieniu tego rodzaju twórczości. Posiadając świadomość znaczeń, które zawierają kształty, kolory, formy i dynamika świata widzialnego, celowo układam je w treści, używam do wyrażania idei. Proces twórczy jest drogą, gdzie eksperymentując z materiałami, obserwując otaczającą mnie rzeczywistość, wchodząc w interakcję w codziennym życiu, układam własny alfabet, kod wizualny dla wyrażania siebie lub tego, co chcę powiedzieć. Niesamowite jest to, że w przypadku sztuki wizualnej możliwa jest nieskończona ilość zindywidualizowanych języków znaczeniowych, które mogą być zrozumiałe dla innych. Poszerzanie możliwości odczytywania znaczeń oraz ewolucji

pojęć, takich jak piękno, estetyka, brzydota, jest możliwe dzięki ewolucji, bazowaniu na dotychczasowych osiągnięciach cywilizacyjnych i rozwijaniu

naszych możliwości. Dlatego uważam, że sztuka jest kręgosłupem społecznym, dzięki niej możliwości myślenia abstrakcyjnego, komunikacji na wyższym poziomie rozszerzają się.

„Układ Zamknięty” to rzeźba abstrakcyjna wykonana z miedzi, mdf i druku 3D. Jest to kompozycja abstrakcyjna. Mimo nieprzedstawiającego charakteru rzeźby elementy układają się w kręgi i pętle, które możemy interpretować na kilka sposobów. Cykl życia, natury, pór roku. Cykle orbit – dnia i nocy, życia i śmierci. W kontekście dróg i szlaków, wzdłuż których porusza

się człowiek w swoim życiu, oraz determinizmu, któremu podlegamy. Skomplikowana pętla jest wyznaczeniem trudnej do prześledzenia linii, podążając wzdłuż której, możliwe, że prędzej czy później znajdziemy się z powrotem na jej początku. Rzecz o torach, które są wygodną i utartą ścieżką i pomimo wysiłku dla osiągnięcia zmiany w postępowaniu ciężko jest trwale wybić się z wygodnych kolein. Kolorowa obręcz wydrukowana za pomocą trójwymiarowego druku przecina się z miedzianą pętlą. Może być metaforą celu, który blednie, gdy zostanie osiągnięty. Cykliczne działanie układu zamkniętego jest podobne do krążenia krwi w ciele, które z kolei oznacza życie. Cykliczność jest pierwotnym sposobem rozumienia czasu, powtarzalność może przynieść otuchę w kontekście posiadania świadomości skończoności życia każdego człowieka.

Moje nowe prace prezentowane na wystawach w ciągu ostatniego roku charakteryzują się abstrakcyjną formą. Mimo tego jest dla mnie bardzo ważne, żeby za pomocą kształtów, brył i kolorów układać kompozycje, które

są atrakcyjne i innowacyjne w sferze wizualnej, ale też możliwe do interpre -

tacji i dyskusji w sferze idei. Przekaz, który jest w mojej sztuce zawarty, dotyczy indywidualnych przemyśleń i obserwacji egzystencjalnych. Duża część tych treści odnosi się do sfery psychologicznej. Interesują mnie wewnętrzne,

często nieuświadomione mechanizmy kierujące człowiekiem. Tworzę rzeźby, które obrazują cykliczność rzeczy i kosmosu. Pętle, powtórzenia i orbity to abstrakcyjne kręgi, które decydują o rytmice świata. Świadomość cykliczności czasu jest w wielu kulturach dominująca. Model cykliczny określa wyobrażenie wszechświata podążającego w czasie za nieskończonymi lub nieokreślonymi samowystarczającymi cyklami. Teoria oscylującego wszechświata krótko omówiona przez Alberta Einsteina teoretycznie przedstawia wszechświat podążający za wieczną serią oscylacji. Podobnie do pojęć czasu i kosmosu podchodzili starożytni Majowie. Cykle życia i śmierci istot żywych, cykle pokoleń, ale też kręgi natury nieożywionej, materii i przedmiotów. Powtarzalność stanów skupienia, rozpad i konsolidowanie. Sama metoda twórcza, generowanie dzieła sztuki również składa się z naprzemiennej konstrukcji i destrukcji. Komponowanie to rozkładanie elementów i ponowne zestawianie w innych relacjach. Powtarzanie tych procesów jest kontynuowane aż do złożenia możliwie najlepszej, najbardziej klarownej struktury. Twórcze obserwowanie procesu, następujących po sobie zdarzeń, jest inspirujące i prowadzi do coraz to nowych kierunków poszukiwań. Nieustający cykl zmian, kształtowanie i zanikanie jest motorem powstawania wielu inspirujących tworów, produktów ubocznych często niezauważalnych dla otoczenia. Mój projekt to zatrzymanie i obserwacja, próba uchwycenia rzeczy zanikających.

Praca o tytule „Rośnie” na wystawie w Galerii Le Guern zaprezentowana została na wprost wejścia do głównej przestrzeni. Jest to drewniana rzeźba wykonana w całości z jednego pnia lipy. Górna, organiczna część jest wyrzeźbiona w klasyczny sposób za pomocą dłut, wypolerowana i polakierowana. Półabstrakcyjny obiekt przypomina pionową muszlę, ziarno lub

żeńskie narządy płciowe. Obiekt stoi pionowo, stykając się jednym punktem z bryłą geometryczną o kształcie ściętego obelisku. Graniastosłup jest

pełną bryłą wykonaną z wiórów i strugów uzyskanych w procesie rzeźbienia. Połączone żywicą odpadki, uformowane w twardy geometryczny kształt, stały się wartością rzeźbiarską. Dwuelementowy obiekt o wysokości dwóch metrów może kojarzyć się z sylwetką ludzką. Górna organiczna część to forma, która w moich pracach pojawia się w różnych kompozycjach od wielu lat. Przypominająca małżę jest symbolem życia i tajemnicy. Dolna część to monument. Architektoniczna ciężka bryła kojarzy się z pomnikiem jest bezosobowa, neutralna, podobna do obelisku. Całość, pomimo wyraźnego abstrakcyjnego charakteru, nawiązuje do cyklu narodzin i przemijania. Górna część to życie, dolna to proch, odpad, śmieci. W mojej rzeźbie na pozostałościach wyrasta nowy kształt, unikatowy artefakt. Podkreślam w tym momencie wagę i znaczenie tego, że opisywane dzieło jest rzeźbą. Powstały obiekt to nie malarska symbolika, a realne przedmioty i formy. Sztuka trójwymiarowa, rzeźba jest tu symboliczna, ale równocześnie rzeczywista.

Tworząc kolejne cykle prac, poszukuję coraz to nowych form i zestawień. Mimo to są elementy, które można wyróżnić jako stałe, powracające w różnej formie, wyodrębnione stanowią rytm mojej twórczości. Wyżej opisywana praca zawiera te dwie rzeczy. Geometryczną i organiczną. Obelisk to graniastosłup o podstawie prostokąta lub kwadratu, zwężających się ścianach i mniejszej górnej podstawie. Obelisk jest archetypiczną formą architektoniczną, symbolem władzy. To czysta bryła geometryczna, znak sakralny, przekształcający się w kolejne znaczenia, nadpisywane na prostym, abstrakcyjnym, choć zawsze monumentalnym kształcie. To ważny znak tworzący miejsce, nadający mu wyjątkową wartość, wyodrębniający je jako szczególną przestrzeń symboliczną. Statycznie nieporuszony, a jednak od początku także przeszywający przestrzeń w wertykalnym ruchu pierwot-

nej podróży z warsztatów kamieniarskich do świątyń i kradziony z nich do nowych miejsc przeznaczenia.

„Złoty Baran” to geometryczny obiekt o wysokości stu osiemdziesięciu centymetrów - mój wzrost, średni wzrost. Powracająca forma, zwężające się krawędzie, prostokątna podstawa. Tym razem asymetryczna. Podstawy

są przesunięte względem siebie, każda pionowa krawędź jest innej długości. Delikatnie zachwianie symetrii nie jest czytelne od razu. Gdy obchodzimy obiekt, krzywizna zmienia się zależnie od kąta patrzenia. Kształt humanoidalny w sensie geometrycznym - tak jak człowiek asymetryczny, podobnej wysokości, na miejscu twarzy wmontowany jest pionowy ekran. Współcze -

śnie takie ułożenie ekranu jest naturalne ze względu na urządzenia mobilne, jednocześnie pasuje do ukrytej symboliki opisywanej rzeźby. Wypolerowany

mosiądz, z którego wykonane są ściany, odbija otoczenie jak złote lustro. Na ekranie wyświetlana jest abstrakcyjna animacja. Ruchome chaotyczne obrazy przypominają cyfrowy bałagan, błąd wyświetlania, brak połączenia. Wirtu -

alna rzeczywistość stworzona z kwadratowych pikseli grupuje się i rozjeżdża.

Cyfrowa rzeczywistość jako symbol naszych czasów, w których poszukujemy większości informacji, kontaktów społecznych, rozrywki. Z drugiej stro -

ny abstrakcyjna wizualizacja pokazuje pustkę przekoloryzowanego świata.

„Złoty Baran” to bożek współczesności.

Rzeźba wykonana z brązu o tytule „Mussel” to ważny obiekt charakteryzujący się prostotą i dużą siłą oddziaływania. Jest to kształt powracający, powtarzający się, przenikający przez różne cykle mojej twórczości.

Przestrzeń wewnętrzna i zewnętrzna to sfery symboliczne. Jedna ukryta, druga wyeksponowana. W moich pracach te aspekty posiadają wyjątkową war-

tość znaczeniową. W wielu rzeźbach wykorzystuję tę kontrastową dwoistość

jako sugestywną warstwę formalną i równocześnie dla generowania treści.

Kształt, który już dawno pojawił się w moich kompozycjach, zafascynował mnie między innymi ze względu na opisywany dualizm. Inspirowany naturą, kształtem małży, aerodynamiczną formą stworzoną naturalnie, w reakcji na siły żywiołów, dynamiczny, tajemniczy i piękny. Regularna obłość zewnętrza, zakończona wyostrzeniem, skrywa ciemne wnętrze. W systemie mitologicznym symbol energii życiowej, początku, organów płciowych, natury, wyjścia, portalu, przejścia do równoległej rzeczywistości lub kontaktowania się z realnością.

Rzeźba w historii sztuki nigdy nie była uwikłana w iluzjonizm. W przeciwieństwie do malarstwa rzeźbiarskie fakty przestrzeni, światła i materiałów zawsze funkcjonowały konkretnie i dosłownie. Jeśli malarstwo poszukiwało zbliżenia się do przedmiotu, zmierzało równocześnie w kierunku własnej dematerializacji. Jest to wyraźne rozgraniczenie między dotykową naturą rzeźby a optyczną wrażliwością malarstwa. Podobnie abstrakcyjny, trójwymiarowy obiekt sztuki istnieje w znaczeniu przedmiotowym, materialnym i namacalnym. Istnieje w naszej realnej przestrzeni. W myśleniu o abstrakcji, dążeniu do tworzenia unikatowych i innowacyjnych form trudne jest oddzielenie się od rzeczywistości. Połączenie występuje kontekstowo, materia jest przepełniona znaczeniami, które często nie muszą lub nawet nie powinny być wypowiadane. Projektowanie moich prac w dużej mierze polega na obserwacji otaczającego świata, byciu, jak najbardziej to możliwe, w konkretnym momencie przeżywania, syntezie rzeczy, łączeniu w nowe zestawienia i kompozycje, układające się w ciągi znaczeniowe. Forma – prosta, abstrakcyjna, często atrakcyjna wizualnie, nie jest dla mnie abstraktem, ozdobą.

Treść rzeczy, język symboli, odkrywanie sposobów na mówienie o sprawach ukrytych, niewypowiedzianych, będących pomiędzy uczuciem, spostrzeżeniem a ciągiem myśli.

„Drop” to kolejna rzeźba wykonana z wypolerowanego na lustro brązu. Kształt ewoluuje, muszla zamyka się, przestawiona na krawędź traci równowagę, wydłuża się, jest asymetryczna, dynamiczna, przypomina płomień, żagiel, prawie ulotna.

„Coś” - biologiczne doświadczenie formy przestrzennej. Organizm bezkształtny, bezkostny, bezmięsny, mieszkaniec muszli. Forma nieforemna, nieukształtowana materia – proces, który dąży do stworzenia rzeczy nieprzypominającej przedmiotu, a jednocześnie obrazujący energię twór-

czą, materializację życia jako bezkształtnie namnażanej materii komórkowej przypominającej drożdże, trudnej do powstrzymania, wymykającej się z intelektualnych ciągów przyczynowo-skutkowych. Mam na myśli aspekt szeroko rozumianego biomorfizmu, który zwraca uwagę na fizyczną konsystencję nieukształtowanej materii i jej związek z biologicznymi warunkami ciała i życia. Ideowe rozproszenie formy rzeźbiarskiej, nadające jej nieokreśloną gęstość, paradoksalnie materializuje się i zastyga. Jest to dążenie, proces prowadzący do stworzenia obiektu, który wizualizuje rodzaj materii niższej rangi. Kluskowata, błotnista galareta; magma, która jest początkiem, pierwszą walką o formę życia. W dążeniu do oderwania przedmiotu od jego znacze -

nia, popchnięciu w kierunku granic abstrakcji rzeźba o tytule „Coś” zajmuje ważne miejsce, również ze względu na biologiczne mechanizmy opisywane przez Freuda, gdzie popędy seksualne są decydujące dla psychiki ludzkiej.

Pół abstrakt odnosi się do wielu wątków dotyczących prac, które tworzę. Opisywana wcześniej inspiracja naturą i dążenie w kierunku abstrakcji organiczno-geometrycznej o pewnych asocjacjach przedmiotowych, przejawia się w moich obiektach i jest sposobem na balansowanie pomiędzy

formą a treścią, skojarzeniem a realnym kształtem. Kompozycje wymykają

się z jednoznacznego określenia, oddalając się i zbliżając do ujęcia przedmio -

towego lub filozoficznego. Rzeźba „Coś” to wykonana z wypolerowanego na lustro mosiądzu forma umieszczona na geometrycznym, czarnym, zwężającym się ku górze graniastosłupowe. W moim rozumieniu ta bulgocąca i parskająca forma może być symbolem nieskończenie mutującej, biologicznej natury życia, jaką znamy.

Miękkie, obłe, wijące się linie tworzą świat form naturalnych, a zarazem dekoracyjnych. Tworzą wspólnotę wyobrażeń życia, która może być jednym zbiorem dla wszystkich organizmów biologicznych. Zarówno człowiek, jak i owad czy roślina jednakowo nieświadomi podporządkowani są organicznym prawom wszechświata. Instynkty przetrwania, uczucia strachu, mechanizmy agresji obecne są w przypadku większości organizmów żywych. Ukryta erotyczna symbolika kwiatów, metafory uczuć od wieków przypisywane tym roślinom, estetyczna wzniosłość falujących linii to świat form wizualnych, który w naturalny sposób jest dla nas zrozumiały i czytelny. Symboliczne znaczenia struktur organicznych kształtowały się przez tysiąclecia rozwoju świadomości ludzkiej. Różne kultury i tradycje ludowe nadawały roślinom znaczenie symboliczne. Chociaż nie są one już powszechnie rozumiane przez populacje, coraz bardziej oderwane od starych tradycji wiejskich, niektóre z nich przetrwały. Zachowały się natomiast znaczenia pierwotne, funkcjonujące w podświadomości, odnoszące się do cyklu przemian, energii, czarów czy symboliki kształtów. I tak liście szparagów oznaczają urok lub czar, bambus to długowieczność, jemioła oznacza przestrzeń, gdzie nie może mieć miejsca przemoc, róże to złożone symbole o całych grupach znaczeń. Bogactwo świata organicznego kojarzy się również z gęstwiną, splątaniem, mnogością form i kształtów, które ścierają się w ciągłym współzawodnictwie. Wyjęty z mnogości, zamrożony w regularnym łuku kompozycyjnym pojedynczykształt staje się rzeźbą. Wyabstrahowany z naturalnego chaotycznego układu

do wysublimowanej skali. Pół artefakt, pół abstrakt, przedmiot symboliczny, przeźroczysty, niby zamrożony, uroda nieczynnej agresji, samotność kształtu, dystans, mikropułapka. Obiekt bez tytułu.

Natura, wszechogarniający, biologiczny organizm zorganizowany według rytmicznych cyklów gnicia i odrastania. Naturalne środowisko człowieka, które już dawno opuścił, organizując dla siebie wygodniejsze, bardziej klarowne w swoim chaosie miejsca. Tęsknota do pierwotnego środowiska jest zakorzeniona głęboko i razem z naturalnymi popędami, pierwotnymi odruchami przetrwa, dopóki matematyczna sztuczna inteligencja nie znajdzie sposobu na wydarcie z łańcucha genetycznego pierwiastków pamięci małpy.

Instynkt ciągnie do kojącej zieleni przeładowanej chlorofilem, światłem, krystaliczną wodą i tlenem. Analityczna mnogość struktur falujących zaprasza i wciąga do zanurzenia się w przyjemnym transie, zachęca do zapomnienia.

Stan tak bardzo odmienny od tego, w którym funkcjonuje człowiek w mieście i znanych systemach społecznych. Nagły powrót do natury może spowodować stany depresyjne i odrętwienie. Pułapka pierwotnego pochodzenia, wciąganie, wsysanie, zew utraconego rodowodu – schronienie Antychrysta zdawał się sugerować Lars von Trier.

W ramach wystawy „Rzeczy, które nas wciągają” oprócz rzeźb pojawiły się fotografie, które w mojej twórczości najczęściej prezentowane są jako podświetlane kasetony. Kontynuują one wątki rozmyślań o naturze ludzkiej, o mechanizmach psychologicznych, które popychają nas do działań, powodują odrętwienie, odłączenie logicznego myślenia. Próby zamknięcia w obiektach sztuki treści trudnej do sformułowania czynią jednocześnie kolejny obiekt magnetycznym, mającym za zadanie przyciągać, zachęcać, sugerować. Fotografia „Zoo” przedstawia wycinek gąszczu pełnego liści. Pośrodku

widnieje ciemna dziura, jaskinia wielkości głowy. Patrząc można wyobrazić sobie zanurzenie, znikanie, wejście w naturalne, roślinne wnętrze. Natura zaprasza, otwiera się, wciąga. Świadomość ludzka umożliwiająca tworzenie kultury, filozofii, religii prowadzi do pytań egzystencjalnych o celowość życia i istotę pierwiastka duchowego. Niemożność pomieszczenia w analitycznym umyśle zagadnienia nieskończoności, życia po śmierci lub nieistnienia jest paradoksem, w którym rozwinięty, ale posiadający granice pojmowania intelekt nie może znaleźć logicznych rozwiązań. Transcendentalne zagadnienia są najczęściej kwestią wiary lub technik medytacyjnych, które pozwalają uwolnić umysł od tego typu obciążeń. Innym sposobem na uwolnienie mózgu, odcięcie od emocjonalnej sfery jest autodestrukcyjna natura człowieka, która prowadzi do stosowania substancji psychoaktywnych. Uczucie przyjemnego odrętwienia spowodowanw substytutami chemicznymi prowadzi do uzależnień. Łatwy sposób, niebezpieczny i bardzo wciągający jest obecny w historii od zawsze.

Fotografia „Kosmos” przedstawia niedopałek papierosa i kapsel od piwa leżący na czarnym asfalcie. Resztki fluorescencyjnej cieczy mienią się kolorami tęczy. Wysoki kontrast obrazu powoduje, że obraz przypomina przestrzeń kosmiczną z mnóstwem świecących drobinek. Angażująca, przyziemna przestrzeń zyskuje tutaj podwójne znaczenie.

Kontynuacją wystawy „Rzeczy, które nas wciągają” był kolejny pokaz

„Wszystkożercy” przygotowany we współpracy z fundacją Sztuka w Mieście.

W przestrzeni wystawienniczej Art Walk na placu Europejskim w Warszawie

odbyła się wystawa, która trwała ponad trzy miesiące. Zaprezentowane zostało dziewiętnaście obiektów w specjalnych witrynach wystawienniczych

umieszczonych bezpośrednio na placu. Spowodowało to, że całość była widoczna dla przechodniów, z drugiej strony zamknięte moduły tworzyły gale -

ryjny nastrój całości. Kontekst przestrzeni publicznej był dla mnie ważny przy tworzeniu aranżacji przeznaczonej do tego miejsca. Otoczenie placu Europejskiego składa się w większości z nowoczesnych budynków, biur, siedzib korporacji. Jest to centrum biznesowe, gdzie rządzą duże firmy deweloperskie, banki, firmy finansowe. Materialistyczny kontekst stał się dla mnie inspiracją: dążenie do gromadzenia dóbr, pieniędzy w celu wzmożonej konsumpcji, produkcja odpadów, cykl przetwarzania materii, produkcji i niszczenia, wszystko atrakcyjnie opakowane.

WSZYSTKOŻERCY

Autorska wizja na temat współczesnych mieszkańców wielkich miast –tytułowych wszystkożerców – oraz ich otoczenia. Instalacja, na którą skła -

dają się rzeźby ze stali, mosiądzu, obiekty wykonane w technologii druku 3D i fotografie, opowiada o współczesnych postawach i wartościach, wysokim

tempie życia, pogoni za sukcesem, wszechobecnym konsumpcjonizmie. Byt tytułowych wszystkożerców opiera się na pierwotnych instynktach i walce o przetrwanie. Ich naturalnym środowiskiem jest miejska dżungla, która rządzi się swoimi prawami i własnym rytmem. Dążenie do wysokiej jakości

życia i statusu społecznego dawno już przerosło u wszystkożerców zaspo -

kojenie podstawowych potrzeb bytowych. Wraz ze wzrostem ich ambicji to dążenie staje się bezrefleksyjne, a egoizm bierze górę nad empatią wobec innych i środowiska.

Wystawa została podzielona na dwie główne części. Pierwsza to zestaw prac nawiązujących do konsumpcyjnego i materialistycznego profilu mieszkańców wielkich miast, gdzie status przedmiotowy decyduje o pozycji

społecznej. Na zestaw prac składają się złote rzeźby z brązu, mosiądzu i stali

oraz fotografie zaprezentowane w podświetlanych kasetonach. Druga część to prace odnoszące się do odpadów produkcji i konsumpcji, rzeczy zgniłe,

niepotrzebne, wydalone, które przepełniają świat i których nie chcemy widzieć lub się ich wstydzimy. Tutaj wykonano assemblage, rzeźby, fotografie i wydruki trójwymiarowe.

W pierwszej części dotyczącej konsumpcjonizmu wykorzystano niektóre rzeźby z wystawy „Rzeczy, które nas wciągają”. „Złoty Baran”, „Medusa”, „Coś”, to obiekty wykończone w złocie. Wypolerowany na lustro mosiądz i brąz tworzą błyszczącą drogocenną powierzchnię. Rzeźby prezentowane w ciągu jedna po drugiej sugerują bogactwo, kosztowność, złoto, pieniądze. Jest to jednak jedynie opracowanie powierzchni prezentowanych form przestrzennych, które ma zadanie magnetyczne, przyciągające, jest rodzajem pułapki.

Natomiast w warstwie interpretacyjnej atrakcyjna materia jest symbolem powierzchowności, za którą kryje się pustka mentalna, uwiązanie, uzależnienie, pusta przedmiotowość. Atrakcyjne, złote obiekty zestawiłem z cyklem

fotografii, które przedstawiają wnętrze marketów, półki pełne przedmiotów, produkty, żywność, preparaty.

Bezpośrednio przy złotych rzeźbach został umieszczony kaseton podświetlany „Gold”. Wizualnie tworzy z nimi całość, układa się w klarowny cykl połyskujących przedmiotów. Fotografia przedstawia dziesięciolitrową butlę oleju. Złoty płyn, tłuszcz roślinny wyekstraktowany z natury, roślin, dokładnie nie wiadomo z czego. Wygląda jak substytut, sztuczny przedmiot uzupełniający tłuszcz, substancja organiczna, składowa naszych płynów i ciał. Należy pamiętać o wszystkich cechach, które tłuszcz ma jako materiał - wypełniacz, ocieplacz, absorbujący zapachy i inne substancje, śliski, organiczny. Przywodzi na myśl prace Josepha Beuysa, gdzie artysta używał tłuszczy, łoju jako rodzaju wspomnienia, bezpośredniego zwierzęco-ludzkiego, życiodajnego wypełniacza. Mój tłuszcz to substytut zamknięty w plastiku, produkt obdarty z zapachu i formy, spreparowany, opakowany, przetworzony.

Kontekst współczesności, gdzie nadprodukcja i popyt wiążą się z dostosowaniem sposobu podania przedmiotu do maksymalnie seryjnych wymagań.

W kontekście wystawy butla oleju nawiązuje do złotych rzeźb, banalizując, wyśmiewając połyskliwe opakowanie.

Cykl fotografii prezentowanych w podświetlanych kasetonach składa

się z dziesięciu obrazów, które na wystawie „Wszystkożercy” dzielą się na dwie

części, nawiązujące do tematu konsumpcji, nadprodukcji i ich konsekwen -

cji. W sumie tworzą duży zestaw fotograficzny, który można prezentować

w ciągu, w postaci kwadratu o boku trzech metrów lub parami. Tematyka prac jest spójna z cyklem rzeźb, odnosi się do otaczającej nas rzeczywisto -

ści i sposobów funkcjonowania człowieka. Bezpośrednim kontrapunktem pracy przedstawiającej złotą butlę jest lightbox o tytule „Blue”. Jest to zbli-

żenie fotograficzne na skład plastikowych butelek typu PET. Na wysypiskach

śmieci segregowane są odpady, plastikowe butelki, tektura, kompletowane według rodzaju i koloru. Zdjęcie przedstawia masyw błękitu.

Przygotowując wystawę, poszukiwałem inspiracji na wysypiskach

śmieci. Gdy tworzyłem cykl na temat konsumpcji, przetwarzania, wydalania, ważne było zrobienie notatek i obrazów z autentycznych miejsc. Zaskakująca

okazała się trudność dotarcia do sortowni czy bezpośrednio na wysypiska.

Okazało się, że jest to prawie niemożliwe, że niedozwolone jest wchodzenie na teren, tym bardziej robienie zdjęć. Właściciele i osoby pracujące w tego typu firmach reagują złością, nieufnością. Uderzyło mnie, że są to miejsca wstydliwe. Tak jak toaleta, ludzki kibel, dowód zbrodni na naturze lub autodestrukcyjne dławienie substytutem. Moje podróże po warszawskich i podwarszawskich wysypiskach zaowocowały cyklem fotografii i rzeźb. Niektóre w oczywisty

sposób ukazują góry śmieci i odpadów, innym razem poszukiwania doprowa -

dziły do wyjątkowych struktur, odkrywczych kształtów i oryginalnych form.

Prace inspirowane śmieciami i odpadami zostały pokazane na placu Europej-

skim w sercu korporacyjnej dzielnicy. Obok fotografii odpadów zaprezentowa -

łem obrazy przedstawiające ciemne magazyny, różnorodność przedmiotów

możliwych do kupienia, jedzenie, ciemną półabstrakcyjną przestrzeń marke -

towych korytarzy, czarną wodę, mięso, ludzi w sklepie polujących na najlepszy

kawałek, którzy wyglądają, jakby byli na polowaniu, przepychający się, odwró -

ceni, bez twarzy.

Fotografia od zawsze była dla mnie sposobem obserwacji, notatką, szkicem lub bezpośrednim ujęciem z otaczającej mnie rzeczywistości. Fo -

tografowanie jest również dla mnie sposobem komunikacji. W najnowszym

projekcie, w którym współpracuję z inną artystką z Niemiec, używam fotografii do przesyłania informacji i spostrzeżeń. Jest to rodzaj niewerbalnej rozmowy artystycznej, tworzymy zindywidualizowany kod informacyjno–wizualny, który z czasem przerodzi się w mapę naszych relacji. Najczęściej w mojej twórczości fotografia jest dopełnieniem myślenia o aktualnym temacie zainteresowań. Zaczyna się od obserwacji, łączenia form w nowe całości, w oryginalne struktury i obrazy. Potem zyskują indywidualną formę obiektową, zyskują ciężar. Najczęstszą formą fotograficzną, z którą pracuję, są podświetlane kasetony. Duże wydruki o wymiarach od 70 do 150cm, najczęściej kwadratowe, obudowywane są w metalową lub aluminiową ramę. Podświetlenie w postaci diod LED lub świetlówek jest często przeze mnie modyfikowane powodując niestandardowe efekty świetlne. Używam również światła pulsacyjnego, ruchomego, zmiennego. Dodawanie i modyfikowanie, oświetlenia, praca z fotografią, jako integralną częścią moich rzeźb, była obecna w mojej sztuce od zawsze. W przeszłości, w pracach, które były częścią mojego przewodu doktorskiego, przestrzenie zasugerowane dzięki fotografii instalacji przestrzennych były częścią tworzonych instalacji. Często wiąże się to z konstruowaniem iluzjonistycznych głębokich, półabstrakcyjnych struktur architektonicznych. Trójwymiarowość, myślenie obiektowe, komponowanie z użyciem fotografii instalacji przestrzennych powoduje, że jest ona dla mnie ważną częścią mojej twórczości. Techniki nowych mediów, fotografii, modelowania 3D, wideo i tradycyjnej rzeźby składają się na charakter mojej pracy. Multimedialność, biegłość w posługiwaniu się różnymi narzędziami, opracowywanie nowych technik i sposobów twórczych sprawia, że materia twórcza nie ogranicza mnie w dążeniu do formułowania myśli, poszukiwaniu nowych form wyrazu.

Strukturą spajającą moje realizacje, pomimo różnorodności kształtów i form, jest kod wizualny, kształty, które powtarzają się, obiekty roz-

poznawalne, symboliczne, pojawiające się wielokrotnie w moich pracach. W opisywanych wystawach pojawiają się w różnych formach. Nawiązują do organiki, geometrii, multiplikują się lub sublimują w postaci totemów. W mojej twórczości ważna jest grawitacja, przyciąganie ziemskie, ciężar, wiele moich rzeźb i instalacji konstruuję w taki sposób, żeby stworzyć wrażenie przeciążenia, lewitacji, sytuacji dzięki temu zdynamizowanej, tworzącej wrażenie niebezpieczeństwa i asymetrii. Wystające ze ściany na kilka metrów rzeźby w postaci ostrosłupów z metalu, drewna, szkła to powtarzające się sposoby instalacji obiektów, które wyglądają, jakby przeciwstawiły się prawom fizyki, a jednocześnie budują sugestywną aurę niebezpieczeństwa. Za pomo -

cą instalacji „Kleszcze”, która była częścią wystawy na placu Europejskim w Warszawie, aranżuję jedną z witryn za pomocą ostrych obiektów ze stali, nawiązujących do mojej pierwszej wystawy z cyklu „Wyostrzone”. Unosząca

się, agresywna półabstrakcyjna instalacja oddaje aspekt agresji charakterystycznej dla tytułowych wszystkożerców, która jest symptomem niesymetryczności relacji społecznych. Geometryczne elementy nawiązują do bazy kodów wizualnych, których używam. Wyostrzone, strukturalne, totemiczne i niebezpieczne. Instalacja rozdzielała dwie części wystawy.

Ziemia, czarna smoła, asfalt, ciężka materia. Cykl czarnych obiektów inspirowanych czarną węglową masą. Przeciwieństwo światła, kontrast dla powietrza, nieba i braku ciężaru. Symbol od dawna obecny w mojej twórczości i powtarzający się w mojej sztuce, nakładający się na inne realizacje, jedna z bardzo ważnych rzeczy, tworzących kręgosłup mojej twórczości.

Wcześniej opisywany, uwzględniony w tekście w przypadku pracy „mrok”

i „ciemna woda”. Symbol ukrytej strony człowieczeństwa, tajemnicy, ciała, ziemi i prochu, ale też odnoszący się do kontaktu z grawitacją, z byciem w miejscu i staniem na nogach, czyli z realnością i światem doczesnym.

Pierwsze wielkoformatowe cykle obiektów, rzeźb i instalacji powiązane z tą symbolika zacząłem realizować około dziesięciu lat temu. Powstała wtedy instalacja w Galerii Studio o tytule „Wiadukt” wykonana z siedemdziesięciu me -

trów kwadratowych asfaltu i konstrukcji szalunkowej. Zrealizowałem również rzeźbę o tytule „Tondo”, z asfaltu wyciętego z ulicy Świętokrzyskiej w Warszawie, oraz „Asfalt2” czyli wielometrowe, czarne, asfaltowe obrazy wypełniające wszystkie ściany galerii sztuki. Również w najnowszych pracach wracam do zagadnienia kontrastu czerni i światła.

Asfalt to materiał, który dominuje w naszym codziennym krajobrazie. Poruszamy się po praktycznej nawierzchni, narzekamy na jej stan, razi nas jej brzydota. Sieć dróg z niego wykonanych porządkuje świat na miarę potrzeb i możliwości człowieka. Na ścianach galerii asfalt staje się czymś więcej niż surowym fragmentem rzeczywistości. Przestając pełnić dotychczasową

rolę, zaczyna być obrazem, z charakterystycznymi dlań walorami: koloru, faktury, światła. Jego powierzchnię znaczą formy elementarne, częściowo wytarte, niewyraźne. Powołany zostaje świat odrębny od zewnętrznego. Prozaiczny materiał ujawnia możliwości wcześniej niedostrzegane. Wyjście poza schemat nastąpiło już dzięki samemu przeniesieniu – z przestrzeni nieograniczonej do wyodrębnionej.

Trawnik to instalacja wypełniająca całą witrynę wystawienniczą.

Wszystkie elementy są czarne. Obiekt, płaszczyzna, która stanowi podstawę, kwadrat o długości boku 110 cm, czarna trawa, wydrukowane w technice 3D rośliny, przedmioty, śmieci, opona. Instalacja to postapokaliptyczny pejzaż, gdzie odpady zmieszane są z naturą. Widoczna jest symbioza organicznego

świata z syntetycznym efektem gospodarki opartej na ropie i węglu. Czarna materia rozumiana jako dobrodziejstwo, surowce naturalne, zanieczyszcze -

nie, ziemia. Kompozycja jest w tym wypadku symetryczna, zrównoważona, scalona, widnieje jako rzeczywisty półabstrakt.

Organika i natura łączą się z przedmiotem, substytutem wygenerowanym sztucznie, dzięki nauce i ludzkiej inteligencji. Obce, wrogie światy współistnieją w organicznym chaosie, zmuszone do symbiozy dławią się sobą w dramatycznym uścisku. Ostatnia opisywana rzeźba dołączona do wystawy „Wszystkożercy” to wykonana z ceramiki forma małży, kształtu już wcześniej opisywanego, który stanowi jeden z motywów powtarzalnych w mojej twórczości. Tym razem małża jest otwarta, drapieżna, dławi się przeźroczystą, splątaną, spływającą folią. Rzeźba to połączenie dwóch materii, szlachetnej ceramicznej oraz efemerycznej, podartej i śmieciowej. Zestawienie działa dobrze, całość staje się monumentalna, wyciągnięta i dynamiczna.

CHARAKTERYSTYKA PRACY

ARTYSTYCZNEJ

Od 2005 r. konsekwentnie rozwijam swoją sztukę. Ewolucja polega w dużej mierze na poszerzaniu granic moich działań, przy równoczesnym zachowa -

niu kręgosłupa koncepcyjnego i formalnego. Moim głównym obszarem pracy jest rzeźba i instalacje przestrzenne, ale od zawsze wykazywałem niepokojącą chęć poznawania nowych technik poszerzania granic i stawiania sobie nowych wyzwań. Dlatego realizuję się również w rysunku, sztuce multimedialnej, projektach kolektywnych. Przenikanie się różnych środków wyrazu, umiejętność zmieniania, dostosowywania i łączenia technik formalnych powoduje, że nie ogranicza mnie materia w przeprowadzeniu koncepcji, z drugiej strony nie grozi mi przesadne intelektualizowanie sztuki ze względu na opanowanie materii i narzędzi, które prowadzą do poszukiwania emocjonalności piękna w przedmiocie sztuki.

Ważnym momentem w mojej karierze artystycznej był pobyt na Staatliche Akademie der Bildenden Kunste Stuttgart. Współpraca z artystami tworzącymi w Europie Zachodniej była inspirująca i zaowocowała powstaniem wielowątkowej rzeźby i animacji o tytule „The Pearly Man”. Powstała instalacja została zaprezentowana w KunstMuseum w Stuttgarcie, kompozycja doczekała się również wyróżnienia na festiwalu nowych mediów w Berlinie.

Obiekt zrealizowany we własnej mieszanej technice rzeźbiarskiej zawierał

w sobie dużo elementów charakterystycznych dla indywidualnej mitologii

sztuki, której elementy funkcjonują do dzisiaj.

Istotnym okresem mojej twórczości była praca w kontekście prze -

strzeni miejskiej, szczególnie odnosząca się do ścisłego centrum miasta Warszawy. Stworzyłem pracownie, miejsce spotkań, alternatywną galerię sztuki

o nazwie G-point, usytuowaną w ścisłym centrum miasta w stuletniej, przedwojennej kamienicy. Pracownia ta była przestrzenią dla rozwoju sztuki, nowych projektów i interakcji środowiska artystycznego. W tym okresie została

nawiązana współpraca z Galerią Studio w Warszawie, gdzie zrealizowałem indywidualną wystawę o tytule „Asfalt”. W stworzonym przeze mnie miejscu

i w galerii, która mieści się PKiN w Warszawie, rozpoczęła się ważna działalność polegająca na pracy kolektywnej, pracy z innymi artystami i rozszerzaniu połączeń międzynarodowych. Dzięki temu odbyły się wystawy i projekty artystów z Niemiec, Litwy, Korei Południowej i Czech.

Indywidualna wystawa o tytule Asfalt to przełomowy punkt w mojej karierze, gdzie zrealizowałem wielkoskalową instalacje przedstawiającą wiadukt w budowie. Wycinek pejzażu budującej się infrastruktury komunikacyjnej w Polsce. Fizyczne połączenie, które w warstwie symbolicznej stało się wektorem możliwości komunikacji międzyludzkiej. W moim rozumieniu odnosiło się to przede wszystkim do sytuacji społecznej w Polsce i w mieście, w którym żyję. Górna sala Galerii Studio zaaranżowana została za pomocą

130 rysunków nieba. Półabstrakcyjne motywy układały się w gradient cyklów dnia i nocy. Cykliczność, pętla i kontrast to zagadnienia koncepcyjne i formalne, wielokrotnie pojawiające się w mojej pracy.

W tym samym okresie powstała praca wideo „Shut Down”. Lapidarna wypowiedź o wpływie przeszłości na teraźniejszość i przyszłość lub

odwrotnie. Traktuje o możliwych pętlach zdarzeń i alternatywnej rzeczywistości. Film to również reakcja na lęki społeczeństwa - terroryzm i groźbę

cyklicznych powtórzeń tragicznych wydarzeń z historii. Praca pokazywana była między innymi w New Museum New York. Na podstawie tej pracy powstał

również performance o tym samym tytule zaprezentowany na festiwalu Epaf w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie.

Kluczową częścią mojej sztuki jest współpraca z innymi artystami lub całymi instytucjami kulturalnymi w kraju i za granicą. W ramach tego typu aktywności byłem uczestnikiem festiwalu sztuki MachtRaum w Berlinie. W ramach rezydencji artystycznej w mieście Utrecht w Holandii powstała kolektywna akcja „Among perfomances and seagulls” udokumentowana dwudziestominutowym filmem i zaprezentowana w miejscowym kinie. W 2010 r. odbył się międzynarodowy projekt w opuszczonej bazie wyrzutni rakiet atomowych w Plokstine na Litwie. Divina Silo Art Complex to duża wystawa, która była wynikiem działań artystów z Niemiec, Turcji, Włoch, Litwy, Rosji, Polski, Korei Południowej.

Praca w centrum miasta Warszawy, w kontekście architektonicznym i społecznym, zaowocowała dużym cyklem prac, obiektów, które w sposób symboliczny lub dosłowny nawiązywały do teraźniejszości - momentu roz-

woju wolnego społeczeństwa opartego na pogoni w kierunku lepszej przyszłości i wspomnieniu chaosu przeszłości, którego ślady i artefakty stały się elementami naszej codzienności. Wyodrębniając te elementy z teraźniejszości, powstał duży cykl rzeźbiarski, który doprowadził do wystawy „Obelisk” w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. Prace o tytule „tondo”, „widok przez okno”, „krzyż”, „korytarz”, „urbanistyka” to cytaty z rzeczywistości, gdzie materiałem są realne rzeczy, takie jak fragment asfaltu wycięty z ulicy Świętokrzyskiej w Warszawie, przedwojenne okno z warszawskiej kamiennicy, kawałek inkrustowanego parkietu, stare belki. Obiekty pokazywane w ramach wielu wystaw indywidualnych i grupowych.

Wybrane przykłady ogólnie charakteryzują moją twórczość. Jest to tylko niewielki fragment, ale istotny dla pokazania sposobów pracy. Dużą

częścią mojej twórczości jest również eksploracja nowych technologii. Przestrzenie grafiki trójwymiarowej, druku 3D, animacji i innych technologii

multimedialnych są dla mnie sposobem na rozwój formy mojej sztuki, dzięki czemu ma szansę stać się świadectwem teraźniejszości. Mimo że poszukiwania mogą powodować uczucie trudu, przekonanie, że łatwiej byłoby bazować na tym, co już się zna i wie, uważam, że niecierpliwość, chęć rozwoju i poszukiwanie nieznanych rzeczy są warunkiem tworzenia sztuki obecnie. W moim życiu nie było momentu, kiedy nie pracowałem nad nowymi projektami albo nie uczyłem się nowych rzeczy, żeby móc poszerzać swoje możliwości dyskursu na temat piękna, brzydoty, sposobów funkcjonowania społeczeństwa, czasu, materii, ducha. W najnowszych pracach krystalizuję zagadnienia formalne, o których wspominałem w powyższym tekście. Pracuję, używając kontrastów światła i ciemnej masy, z użyciem nowych technologii i w tradycyjnych technikach rzeźbiarskich, nadal działając w kolaboracjach z innymi artystami (aktualnie projekt „Dekonstrukcja” z artystką z Berlina), co umożliwia weryfikację siebie, swojej sztuki i dynamiczny rozwój.

Obecnie działam na kilku polach, wystawiając swoje prace w ramach wystaw grupowych, pracuję nad trzema pokazami indywidualnymi w Warszawie, Rumunii i na Litwie, które odbędą się w drugiej połowie 2020 i w 2021 r. Współpracuję z artystami z Niemiec i z Rumuni, tworząc projekty artystyczno-edukacyjne. Stale współpracuję z Galerią Le Guern w Warszawie. Nieprzerwanie pracuję nad nowymi dziełami.

INTERPRETACJA

Powyższy tekst jest opisem osiągnięcia artystycznego, które składa się z cyklu obiektów sztuki i i upublicznienia w postaci wystaw indywidualnych i grupowych. Tego typu opis wiąże się z próbą nadania znaczenia i przedstawienia kontekstu swojej pracy. Odbywa się to za pomocą słów, opisów i analogii. Praca konieczna dla systematyzowania myśli i osadzenia w ramach. Sztuka, a przede wszystkim rzeźba, jeżeli jest dobra, trafia bezpośrednio, jest wyjątkową i jedyną odpowiednią dla siebie formą wyrazu. Warunek jest taki, że należy mieć z nią (sztuką) bezpośredni kontakt. Susan Sontag ujęła to w ten sposób:

Interpretacja traktuje zmysłowe doświadczenie dzieła jako coś oczywistego, punkt wyjścia do dalszych działań. Dziś oczywistość ta zanika. Wystarczy sobie uświadomić, że dzięki powielaniu prace artystów są teraz powszechnie dostępne. I bombardują nasze zmysły wraz z najróżniejszymi smakami, zapachami i widokami miejskiego środowiska. Nasza kultura opiera się na nadmiarze, nadprodukcji, w rezultacie czego nasze doświadczenie zmysłowe stopniowo coraz bardziej traci na wyrazistości. Warunki współczesnego życia - materialnej obfitości, mnożenia rzeczy - osłabiają naszą zdolność odczuwania [...] Musimy się nauczyć więcej widzieć, słyszeć i odczuwać. 3

Natomiast systematyzowanie myśli, dokonanej pracy, układanie znaczeń, powtarzających się form, symboli, zindywidualizowanych mitologii ma sens, o ile możliwy jest ogląd całości i wcześniejsze przeżycie emocjonalne i duchowe dzieła sztuki.

3 Susan Sontag “Przeciw interpretacji i inne eseje” Wydawnictwo Karakter Kraków 2012 s. 25

WIDOK WYSTAWY RZECZY, KTÓRE NAS WCIĄGAJĄ

BIBLIOGRAFIA:

Robert Morris „Uwagi o rzeźbie. Teksty”, Muzeum Sztuki w Łodzi & Authors, 2010

Andrzej Turowski „Biomorfizm w sztuce XX wieku”, Fundacja Terytoria Książki, 2019

Per Serritslev Peterson „Jack London's Medusa of Truth”, Philosophy and Literature, volume 26 number 1, April 2002

Joseph Beuys „Teksty, komentarze, wywiady”, Akademia Ruchu Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa, 1990

Akademia Ruchu Centrum Sztuki Współczesnej, Warszawa, 1990

Susan Sontag „Przeciw interpretacji i inne eseje”, Wydawnictwo Karakter, Kraków, 2012

Uta Grosenic „Art Now”, Tashen, 2005

SPIS ILUSTRACJI

s. 19 „Wyostrzone”, „Sharpened”, still, 2017

s. 23 „Mrok” instalacja, mosiądz i sadzy, „Darkness”, brass, soot, 2018

s. 24 Plakat wystawy „Rzeczy, które nas wciągają”, The poster to the „Things that draw us in”, 2019

s. 27 „Zalotka”, druk 3D, plexi, mdf, „Culrel”, 3D print, 2018

s. 28 „Ała”, druk 3D, plexi, mdf, „Ala”, 3D print, 2018

s. 28 „Wspólny cel”, metal, druk 3D, plexi, mdf, „Common goal”, 3Dprint, iron, 2019

s. 32 „Meduza”, mosiądz, „Medusa”, brass, 2018

s. 34 „Pazur”, instalacja aluminium, „Claw”, aluminum, 2018

s. 37 „Układ zamknięty”, obiekt z miedzi, druk 3D i mdf, „Closed System”, copper, 3D print, 2019

s. 40 „Rośnie”, drewno, „Growing”,wood, 2016

s. 42 „Złoty Baran”, mosiądz, tv, animacja, „Golden Ram”, brass, animation, 2019

s. 44 „Mussel”, brąz, „Mussel”, bronze, 2015

s. 46 „Drop”, brąz „Drop”, bronze, 2018

s. 46 „Coś”, rzeźba z brązu, „It”, bronze, 2019

s. 48 „Notitle”, – 3D print, „Notitle”, 3D print, 2019

s. 50 „Zoo”, kaseton podświetlany, „Zoo”, lightbox, 2019

s. 50 „Kosmos”, kaseton podświetlany, „Kosmos”, lightbox, 2019

s. 54 plakat do wystawy „Wszystkożercy”, poster to the exhibition „Omnivores”, 2019

s. 56 „Gold”, kaseton podświetlany, „Gold”, lightbox, 2019

s. 56 „Blue”, kaseton podświetlany, „Blue”, lightbox, 2019

s. 56 „Górka”, kaseton podświetlany, „Hill”, lightbox, 2019

s. 56 „Magma”, kaseton podświetlany, „Magma”, lightbox, 2019

s. 56 „Ciemna woda”, kaseton podświetlany, „Dark water”, lightbox, 2019

s. 56 „Linia”, kaseton podświetlany, „Line”, lightbox, 2019

s. 58 „Wewnątrz”, kaseton podświetlany, „Iside”, lightbox, 2019

s. 60 „Kleszcze”, stal, „Claw”, still, 2018

s. 62 „Trawnik”, guma, drewno, plastik, „Lawn”, rubber, wood, plastic, 2019

s. 65 „Dławienie”, ceramika, folia, „Throttling”, ceramics, foil, 2019

s. 71 Ujęcie z wystawy „Rzeczy, które nas wciągają”, View from the exhibition „Things that draw Us In”, 2019

s. 71 Ujęcie z wystawy „Rzeczy, które nas wciągają”, View from the exhibition „Things that draw Us In”, 2019

s. 72 Wernisaż w Galerii Le Guern, Vernissage at the Le Guern Gallery, 2019

s. 72 Wernisaż w Galerii ArtWalk 2019, Vernissage at the ArtWalk Gallery, 2019

s. 73 Ujęcie z wystawy „Wszystkożercy”, View from the exhibition „Omnivores”, 2019

s. 73 Ujęcie z wystawy „Wszystkożercy”, View from the exhibition „Omnivores”, 2019

THINGS THAT DRAW US IN AUTOREFERAT

THINGS

THAT DRAW

US

IN A Description of An Indicated Artistic Achievement

The text concerns a series of sculptures and of photographic works created in the years 2018 and 2019. The objects were presented at three individual exhibitions at the Le Guern Gallery in Warsaw in 2019 - Things That Draw Us In, at the Art Walk Gallery on the European Square in Warsaw in 2019 - Omnivores and at Galeria Korekta in Warsaw in 2018 - Sharpened. In addition, some of the sculptures were presented to the public as a part of group exhibitions such as Asian Art Bienalle in Bangladesh in 2018, during the Szron Fair at Galeria Dawid Radziszewski in 2020 in Warsaw or at the Galeria Okno na Sztukę in Kutno in 2018. Information about the exhibitions and the public presentations of works has appeared in catalogues of exhibitions and on websites of information portals such as a notebook for six weeks, going, artinfo, pap. In total, twenty sculptures of varying scale and twelve photographs assembled as illuminated objects are the subject of the study.

The report consists of an introduction in which I describe theoretical contexts regarding contemporary spatial art, and it is an attempt to define the territories in which I locate my work. The second largest part is a description of my artistic works, of exhibitions and of public presentations. In this part, I focus on the description of conceptual assumptions, of methods of realization and of the content of individual achievements. I analyse in depth the selected works, while the chronology of the argument is dictated by a creative

and intellectual process. Then I present general characteristics of my work, my past achievements as well as my current and future work. The whole ends with a brief summary.

THEORETICAL CONTEXT

Three-dimensional art created by contemporary artists is a phenomenon difficult to capture. In general, the sculpture has been understood as an object somewhere between a monument and an ornament. New works that are created today - as they do not make use of figurative or architectural references - can be described as objects, installations, or structures. The specific definition of contemporary works is not as important as understanding of the context, of ideas and of direct response to the emotional message that the works contain.

In general perception, what constitutes a reference point when thinking about the scale is the human body. We usually think in terms of what is smaller or larger than us. Taking this as a basic spatial determinant, things characterized by a monumental scale influence the way in which public space is experienced, and they make a reference to the urban and social context. Things smaller than us acquire an intimate character, naturally limiting the influence of the environment. In contrast, the space inside, of internal rooms, is itself an element of structure, usually cubic with different proportions. Human perception understands the contexts of open and closed spaces in a drastically different way. In thinking about sculpture and object, we can talk about two completely different environments, where scale and composition have different meanings.

In recent years we have been witnessing a spectacular and aggressive development of the digital world, which reaches almost all areas of life. It is a space that has already taken shape, and the reality has been visually forged in a virtual environment. A deceptive image of nature, of cities and of people has been created, but at the same time there have been created alternative, fantasy and illogical worlds. Such a rich space has become a natural environment for visual art.

The spaces that have been described: the open space, the public, the internal and the digital ones penetrate and influence each other. This is even more interesting because each of them is governed by different rules. For example, in the virtual world there is no gravity, no matter's resistance; it is possible to make design mistakes without consequences. Designing, creating visualizations and special effects is faster in the digital world. Aesthetics composed of pixels, polygons, vertexes, vectors became a visual language that has long been a part of our world. In addition, 3D printing and Virtual Reality create evidence for the actual existence of digital reality.

The mutual penetration and the collaboration between the described realities, on the one hand bring rapid development and facilitate accessibility, but on the other stimulate questions concerning ideas, purpose and values. When you work from scratch and respect traditional artistic techniques, there is a wide field for exploration left, which creates a chance for a conscious development of ideas and allows to foster valuable standards. In my work as an artist operating in three dimensionality I make use of the mutual penetration of the features of different spaces: of the public space and of the closed space of the gallery as well as of the digital space. It is important to me as I feel the need to directly embed my work in contemporaneity.

THE OBJECT

When dealing with contemporary sculpture, with the spatial art, it is necessary to give a general overview of the diversity of forms currently used by artists. The starting point is sculpture in the classical sense of the word, meaning working with material, where one of the basic creative methods is to generate. It means going deeply into the process, and at same time being open to the possibility of changing the direction of the work. In this case the very matter has a great meaning. A closed form, existing on its own, with the energy directed inside, is the outcome. Sculptures, in classical understanding, were most often figurative, based on organic, allegoric, often fictional form and were deprived of individual features. Except for an individual style of material processing or of the selection of topics characteristic for an artist, the long, onerous process made it difficult to directly convey the artist's state of mind. It wasn't until the 19th century that Rodin and Roso left traces of their hands on completed works. Like later expressionists, they gave an autobiographical dimension to the the plasticity of the material. In the 20th century, the development of sculptural techniques and forms is open to individualism even if the sculptors continue to work in classical, hard materials.

Apollinaire's idea that "a structure becomes architecture, and is no longer a sculpture, when its elements are no longer justified in nature" was first rejected by constructivists.1 Tatlin was probably the first to free sculpture from continuous attempts to copy reality and from the use of allegorical imagery. He established an autonomous form, open in its structure that treats materials literally. The early works of Tatlin and of other constructivists did not make references to a figure or to architecture. In later years, Gabo and Pe -

„Robert Morris. Uwagi o rzeźbie. Teksty”, Muzeum Sztuki w Łodzi, 2010, s. 15

vsner, among others, upheld the constructivist ideal of non-representational sculpture. Such character of the work has enabled evolution in the direction of the installation characterized by a structural form and by coexistence with a specific space, where the time line can take on significance. Already at the beginning of the 20th century, Duchamp in the Large Glass included the value of time continuum. The object, which bears the features of a relief, of an image, of a sculpture or of an architectonic construction, where the passage of time is often of great importance has become a new form of artistic expression in three-dimensional space. Multi-threaded compositions do not need a framework associated with the depiction of nature. They create a new reality which refers to the humanistic possibilities of the abstract conceptualism, historical conceptualism and human emotionality.

When attempting to arrive at a general classification of three-dimensional art objects, moving from a closed form to a multi-element structure in space, we come to a point where the object of art ceases to have firm, material boundaries. The role of light is another important element concerning contemporary developments in sculpture which needs to be considered.

Sight and touch are the basic senses that enable a human being to experience objects. The light reflected by matter travels to the brain, which recognizes shapes. In the first half of the 20th century, artists such as Dan Flavia introduced light inside the objects. The effect that had been known until then only from the stained glass gains a unique significance. Rays of light shape a spatial object transgressing the material boundaries. The sense of touch and the sense of sight in this case do not coincide, the objects merge with space. James Turrell went a step further, making the sculptural object de -

materialize in his installations. His works, created with the use of natural or of artificial light, give shape to the impression of objects or spaces, which in fact are only a result of a visible electromagnetic radiation. From there, it has been only a step to pure conceptual art, where the object exists exclusively as an intellectual idea, materialized in an illusory way by abstract, mathematical calculations or a philosophical statement. On the other hand, what has happened in new art is a unique, eclectic combination of sculpture, of open structure, of light effects and of kinetics that is exceptional in its scale. Olafur Eliason, reaching for inspiration to natural phenomena, experiments in his art with technique, physics and technology. The material illusion of reality borders on absurdity, but it is the same, ancient desire of the demiurge.

Many works are at present created outside the studio. Artists use specialized workshops and factories – in fact the same thing used to happen in the past as sculptures had always been produced with the help of craftsmen and of manufacturing processes. Nowadays, however, design and marketing skills have gained more importance as they lead directly to the implementation of ideas. An artist may have no expertise in materials, metalworking processes, foundries, plastic processing, and yet he or she is able and has the possibilities to materialize his or her ideas. Currently, it is facilitated by multimedia techniques, an online database, and templates that can be found in computer software. It offers great opportunities, but it is also dangerous because it may be difficult to tell the difference between art objects based on real experience and those based on borrowings, which try to fit into modern production trends on a large scale.

At the beginning of the 21st century, there was a very rapid development of multimedia techniques that create visual forms. Originally, these are tools designed to meet the needs of global communication and of the development of pop culture. An illusory three-dimensional space, which a human being can understand in a similar way to the real one, has been created. The three theoretical dimensions create an illusion of reality. What we find on the computer screen is a reflection of the perspective that is similar to that developed by the Renaissance artists. The difference is that in virtual space we have the possibility to manipulate in real time. It is relatively easy to combine spatial objects, moving images, sound and flat images in the digital world.

Virtual tools are increasingly becoming the artists' environment for creating visual arts. The illusory nature of virtual spaces has been slowly overcome in recent years by three-dimensional printing and multimedia projection techniques. Printed sculptures gain weight, material specificity, imperfection, and errors so characteristic of our actual reality. The very fact of making real an object, which was created in a virtual environment - where the spatial properties are based on a copy of the mathematical scheme of three-dimensional space - is fascinating.

The Virtual Reality technique is based on a reverse concept. By means of adequate accessories, of a helmet and gloves, we can transfer our senses to the virtual world. It is possible to experience an increasingly perfect illusion of space and of three-dimensional objects placed in that world. The advantage here is that there are no rules, no limits to the imagination, while the only obstacle may be the tools, which in many cases require development and improvement.

Sculpture is the beginning, the starting point. It means thinking about material, about physical properties, about reflecting reality, and about the hidden content of vanitas in the matter. In my understanding, the artist's attitude is the search and the continuous impatience. It means willingness to explore, to test, to leave your zone of comfort. The scope is to expand the borders and to find new means of expression. The domain of art is non-verbal communication. The level of a society’s development can be measured by the ability to understand and expand the possibilities of communication by means of the language of abstraction, which is a characteristic feature of the fine arts. Contemporary art negates neither history nor the base of concepts or standards. The creators of our time add more meanings, expand the language of associations, experiment with the concepts of beauty, of aesthetics, and of ugliness. These explorations of the visual sphere or of the content in the qualitative sense are often illegible, misplaced or uninteresting. In the subjective perception of art, it is impossible to accept a large part of things produced by contemporary artists. This is due to the overproduction of objects in the modern world; it is an enormity that is impossible to verify on a regular basis. We are talking about a field which is relative and subjective by nature, where a discussion in different environments is needed and the cultural and individual contexts must be considered. In addition, the constant search for the uniqueness, the attempts to expand the boundaries of the language of art, to build new canons and icons sometimes lead to production of things that are indistinct, not related to a lived experience, perhaps responding to some expectations or other dependencies. The reality of the world of art requires knowledge of concepts and of iconography as well as openness to new achievements and formulations of what art can be now and in the future. To

me, all this means that the search for various forms of expression and constant openness of mind is the right creative attitude.

I am constantly looking for new means of expression in my works. Working in metals, wood, plastics, using 3D printing and using electrical and lighting installations, I combine rich visual forms by means of an idea and of a symbol. I combine and intertwine traditional techniques with sound and light animation. The subject of human nature and of emotionality, referring to the ways of functioning in social and urban space, is reflected in my art in the form of clear abstract forms, totems and installations. The exploration of creative and destructive forces as two equivalent causative energies takes place in the form of artistic cycles, in which the work of art changes and evolves.

EXHIBITIONS

The following part concerns a series of artistic works presented in the framework of three individual exhibitions and of some group presentations. Works of various formats, made in many techniques, are brought together by the idea or rather by the desire to explore and depict the mechanisms that underlie human behaviour. It is a unique meeting of sculptural, spatial, material forms made of metal, of wood, and of plastics with the changing and ephemeral nature of a human being, who, led by emotions, and by a paradoxical strive for self-destruction is an endless inspiration. It is an attempt to preserve the mechanisms of survival, whose tamed and civilized forms we have adopted as social norms. A desire to extract primordial elements that are hidden behind a facelift of modernity and appearances through a subjective individualized filter. The combinations of shapes, of materials and of colours lead to creation of new things. The combination of signs, of totems, and of symbols changes the surrounding space, giving it meaning. Meetings of people generate relationships, emotions and needs.

SHARPENED

The objects that were created in the framework of this cycle are balancing between the concepts of abstraction and the humanistic content relating to emotionality and subconscious mechanisms that drive a human being. A knife, a skewer, a saw - utility tools characteristic of humans and signing the development of humanity, are among inspirations for this cycle of geometric sculptures. In their shape and composition they also refer to the traditions of avant-garde and abstractionism. The formal charm of the objects is based on geometric minimalism, on dynamics of forms and on contrasts in the elaboration of the matter of which they are made. Shiny, polished, of varying scale - from more than three meters high to small, intimate forms – they refer to the energy, to the tension accumulated on the edge of a sharpened piece of metal. Through the cycle, I evoke the concept of a border in the sense of a dividing line, where extremes meet and possibilities as well range of impact accumulate. It is the border between defence and attack, destruction and creation, confrontation and complementarity of different views or values. The line where internal forces, that stimulate to action, materialize. The concept refers to the historical development of humanity, where a sharp tool had enabled the evolution of civilization. At the same time, this dangerous accessory that can hurt is associated with the history of wars, which have been an inseparable part of our history. In the philosophical layer, the edge is a place of balance, of tension, of danger or of border. It accumulates energy, it can cause excitement.

The sharpened objects of similar totem shapes placed in one room change the characteristics of the space. Protruding from the wall, they attack with

a sharp, shiny edge; monumentally set in the centre or dangling, they bring to mind the cramped interior of a cave. Four metal sculptures dominated the gallery space, and created a new organization of movement which forced the viewer to be cautious in the same way as if he/she was exploring some unknown and mysterious places. Apart form the individual exhibition at the Korekta Gallery in Warsaw, one of the objects from the "Sharpened" cycle was presented at the International Asian Art Biennale in Bangladesh. In that version, the sharpened skewer of a height similar to an average human height was placed on a base with wheels and a string. The threatening shape was put in quotation marks, a symbol of primitive instincts of survival and aggression was banalized, made similar to a toy. The contrast between the sphere of content and that of form is a kind of formal procedure that I often use in my art. The artistic composition, in a general sense, consists in combining shapes, colours, lines and textures. New values, new contents and associations arise thanks to bringing together of different, often contradictory characteristics. Contrasting elements make the effect stronger and more suggestive.

DARKNESS

A human being, in his or her complicated nature, contains instincts, emotions, desires and things that are often inscrutable and unspoken, thus providing the basis for a constant search for himself/herself. Internal integration is a way to reach a feeling of balance and of fulfilment. The difficulty of reconciling extreme feelings, the acceptance of the coexistence of contradictory things at one time, conflicting values, confusion, disorientation, fighting with instincts and drives make up the complicated landscape of the human nature. Sculptures that I create through a long technological process, through experi-

menting and generating, through entering and leaving the states of trance are not only an effect, an object of art. It is a long chain of recorded thoughts and emotions, where through selection, addition and rejection I strive to capture the clearest form and composition. This is similar to a process of screening and selecting. In this case what is processed are abstract concepts, the language of symbols that is difficult to put into words. A geometric shape comes to replace objects and tools that had served as inspiration. The shape created by combining of pyramid forms, through the quest to find a crystal, light-reflecting form, asymmetrical and regular at the same time. Made of mirror-polished brass, the cycle of sculptures which can create a variety of compositions, is a simple symbol of light. A set of golden objects has been shown at two individual exhibitions in Warsaw and at the Szron Art Fair. Each time a part of the interior architecture, a wall or a corner, is arranged to make the installation. Some parts of the surroundings are blackened with the soot, and the brass objects are put into that space. In this composition based on contrast, the black symbolizes the hole, the abyss, the dark side of humanity, dark instincts, destructive tendencies, difficult emotions, traumas. The geometric objects thrown into this environment lighten it up, constitute a counterbalance, symbolize everything that is visible, regular and positive. The two described spheres must exist simultaneously for completeness to be possible.

Becoming aware of the complexity of nature can lead to simple solutions, we can use the seemingly dumb language of abstraction to express difficult things, which in art get articulated in an individual experience.

THINGS THAT DRAW US IN

This is a title of the individual exhibition that took place at the Le Guern Gallery in Warsaw in 2019. A series of sculptures and spatial objects made of various materials was presented. The gallery in which the exhibition took place has unusual space; it is located in an old tenement house, where there are practically no right angles. This gives the space an organic and lively character.

The exhibition consisted of thirteen sculptures and installations as well as of three photographs placed in light boxes.

To arrive at an integrated form of objects and refined shapes I use casting techniques, metal shaping, assemblage, three-dimensional digital modelling and 3D printing, or even animations or highlighting. The formal features of my art are the mastery over the material and a large number of techniques I use to shape the visual forms. This allows me to move freely in the malleable world. New works are never the same as previous ones. I do not repeat things, I do not copy myself; the creative explorations constantly take me to new places and solutions. In my sculptural cycles the forms are diverse, and the scale, the material and the features of combinations change. There are some stable elements that permeate the diversity of shapes, and motives to which I return and compose in a new way. It is a kind of a library of forms and meanings. In this type of exploration, the element that binds everything together is, first of all, the content, the system in which I assemble the combinations and the compositions. Despite the abstract nature of art, the key is communication, reflection and idea. Thanks to it, it is possible to travel through coded meanings that you can discuss or experience by means of visual codes, symbols and ellipses.

The objects presented at the exhibition talk about traps – of creating appearances, of generating an external spectacular coating that hides the interior. My inspiration here is the nature, the world of wild animals and plants, which are beautiful and spectacular in form but at the same time mysterious and arousing respect and fear. Again, there is a thread of ambivalent colouring, a common mechanism of luring, tempting and encouraging. The intimacy is pleasant but at the same time it causes a feeling of fear and danger. It is a symbol of interpersonal relations, mating dance of love, struggle and confrontation.

A large part of the forces that guide humans are identical as the main laws of nature. The functioning and development of millions of plant and of animal species is conditioned by the mutual adaptation of organisms, constant competition for energy sources and for food. The mechanisms of aggression, of struggle, of feeding on other beings are normal phenomena in nature. Humans, as the most developed species, have reorganized the natural ways of survival to satisfy the needs of the growing population. The exploitation of the natural resources has become the goal and the way of life for a significant part of societies. Natural survival instincts have been reformulated, which does not mean they have disappeared. A large part of our emotionality is rooted in natural instincts and drives. The sculpture 'Curler' is a two-element installation. The objects made by means of three-dimensional printing are closed in separate transparent cases. The work is inspired by the interdependence of the victim and the hunter, the tendency to violence in a natural sense. Artistic intervention here is: separation, lack of competition, getting stuck behind a glass window, which results in a halt, freezing and lack of flow of life elements. In a perverse way, the work shows the drives of aggression

and violence, which exist here only by implication. We observe a situation of immobility, of longing and of a halt. The sculptural scene keeps waiting for the glass window to be removed.

As part of the exhibition, a series of small sculptural forms - made in the technique of digital spatial shaping and produced in the form of 3D prints - were presented. The work described above is the first in this series. These are small projects that, with one gesture and by means of a simple composition, talk about things that - according to my observations - lead and govern human beings. It is an attempt to contain in a small object things that we are struggling with and that many people have in common. A minimalist gesture exposed in properly lit glass globes is a clear and a very important part of my sculpture series. Two works entitled "ała" and "ai oi", made with the use of plastic and resin printing, are spatial letters arranged in onomatopoeic words. Onomatopoeia expresses a feeling of pain, of surprise, of experience of hardship or of moaning.

It is believed that the universe strives for balance, that things that have been put in motion will strive for infinite motion, while static or motionless things are physically conditioned to remain motionless. Human beings, thanks to their free will, have the power to intervene in the cosmic state of affairs and can challenge the equilibrium. We do it to reorganize our environment so that we can function in it or we do it because we want to and because we are alive. The physical side of the world resists; it is difficult to get the food, it is a challenge to defeat an opponent, to give shape, to build a shelter, to master the matter. It is difficult to have relationships with other people; it is hard to love and hard to die - everything resists, everything can hurt. My sculptures are

monuments to this state, thanks to the miniature form they become witty, they allow me to look at the struggle with everyday life from a distance. In my personal understanding, this is a reflection of the creative process, of pursuit of the goal, of repeated failures and successes. I think that thanks to my visualization and to presenting this type of content in a small form it is possible to find a sense of soothing distance.

Interpersonal relationships, necessary for development and life are also one of the most difficult spheres of functioning. There are psychological schemes that describe some of the rules characteristic of human social behaviour. However, meeting each other is a new and a different experience each time it happens. Dialogue, common pursuit of a goal, competition are all elements of communication and interdependence that result from the complexity of experience, from character traits, from intellectual and emotional construction as well as from the characteristics of the time and from the transience of the moment in which we find ourselves and in which interaction occurs. Another sculpture from the cycle of small objects entitled "Common Goal" refers to the interdependencies in which we function. It is a continuation of my work on small spatial forms. It is a kind of sculptural sketchbook, where by means of a small composition, I can write down thoughts and observations in the most simple way. It is necessary to set a clear goal when you carry out your plans or realize your needs. The road that leads to your destination is often complicated and winding, and it requires perseverance, regularity and cooperation with others.

The work entitled "Medusa" is one of the four sculptures that constitute the axes of the entire exhibition. It is a composition made of nine brass, vertical

elements. At the top there is a tangle of sharpened arrowheads. The tangle resembles snake-like, organic forms. The two-meter high object is set on a black prism with a wider base. A large part of my sculptures have dimensions similar to the dimensions of the humans and take form of vertical poles or totems. In this way a relationship with the viewer is created. A sculpture which has the dimension of a person organizes the space around itself in the same way people do, which allows people to have a direct relationship with an object that inevitably looks familiar. A vibration engine has been installed inside the base of the sculpture. The polished, golden, pointed heads tremble gently, adding life to the sculpture. The contrast between the beauty of the composition and of the materials, and the noisy tremor and aggressive form of the pointed ends directed upwards causes that 'Medusa' on the one hand attracts us and calls for a closer contact, on the other hand repels arousing fear and confusion. The contrasts and the combination of mutually exclusive forcesof repulsion and of attraction - is meant to create an energetic aura, where anxiety and an aesthetic experience are lived simultaneously. Contrasting things, putting together elements that contradict each other is another important theme for me. It is a concept that brings together many sculptures of the presented set.

Medusa is a mythological creature in a female form. The youngest and the only mortal of the Gorgon sisters, Athena’s rival, whose gaze would turn people into stone. In the 19th and 20th centuries, its mysterious and wild nature became a subject of many philosophical and psychological themes. In Freud's theories, the power of Medusa to transform people into stone was linked to the man's fear of castration. The figure with snakes instead of hair became a feminist symbol. Even the in modern pop culture, Medusa is largely synonymous

with the female fury. At times, Medusa seemed to represent the concepts of scientific determinism and nihilism. In this interpretation of Medusa, attempts to avoid looking into her eyes represent the avoidance of the seemingly depressing reality of the thought that the universe is meaningless.* She has been repeatedly depicted in art due to the dynamic and contrasting nature of her image, and she also inspired me to create this important and – despite appearances - abstract sculpture.

In the complexity of human relationships we deal with various social mechanisms. At the same time, we ourselves as individuals are conditioned by our origins, by the civilization development and by desires. Many times in my considerations * regarding composition, I think of simple mechanisms of behaviour and of tools and instruments that accompany or cause a behaviour. I have already described how my work was inspired by a sharp knife edge, by a weapon or by a craft accessory. These are primary objects that have remained unchanged despite the dynamic development of civilization and technology. A trap is a simple, but also very ingenious, hunting tool. It works by displaying some attraction, a bait, usually connected to a deadly or immobilizing mechanism. Traps are one of the few things whose concept of functioning has not changed for millennia. It can be said that the method itself has moved to other less obvious spheres. There are social, psychological and business traps. What is exceptional is that our actions, just like those of animals, are determined by the right bait, which in our case most often is associated with obtaining material or sexual benefits. A variety of methods of luring and attracting are the typical behaviours during courtship and during animal mating dance. They are con -

nected to generating spectacular forms, often combined with some choreography and smells. A few sculptures from the series "Things That Draw Us In", despite their simple, abstract form, are actual traps or they symbolically refer to the duality, to the contrast between an attractive visual superficiality and the hidden dark side associated with enslavement or with death. The objects entitled: "Claw", "Curler", "No title", "Golden Ram", "Growing". In the conceptual part they are inspired by the phenomena described. However, it should be noted here that the very form of the objects and the formal measures, based on the juxtaposition of contrasting elements, as well as the frequent use of semi-abstract shapes are a phenomenon in itself, which through experience can lead to a subjective maze of associations.

'Claw' is an over two meters high installation. The whole structure is the biggest work at the exhibition; it organizes the space in the second gallery room. The main element is made of polished and varnished aluminium. A dynamic form based on slants ending in a way similar to a large-sized nail. The three sharply pointed legs of the sculpture stand among hundreds of silver-shining glass balls of various sizes. The shimmering delicate structure covers about ten square meters, and encourages to come closer; the walk between bubbles reminiscent of large mercury drops is attractive. In the gallery, where there are many people during the vernissage, some of them become destroyed. Looking at the feet, enjoying the shimmering mirror structure, we suddenly realize that there is a sharpened claw tip right next to our head.

The non-representational abstract art uses the visual language of shape, of form, of colour and of line to create a composition that can exist without the necessity to copy nature. Abstraction indicates a departure from reality in

creating artistic images. In the 20th century, a large number of types of abstract art developed. Despite the fact that in general awareness, the works created by artists who change the colour and form, for example, in a free and visible way, could be called abstract or partly abstract art, in my understanding abstraction bears no trace of reference to anything recognizable. Figurative art and abstraction are mutually exclusive. Going further with this idea, it can be stated that abstract art in the field of visual culture is only a conventional name, because the pure abstraction does not contain shapes, it is pure elusive energy or an idea. Geometric figures, organic structures, colours are the most real things. In nature, we have many examples of the existence of these forms. Moreover, what decides about the visual attractiveness of an abstract work of art is the sense of sight and the ability to distinguish between spatial properties and colours. If space, depth, and light are palpable in a painting that belongs to the trend of geometric abstraction - such an image automatically appears visually attractive. Similarly, the impression of a movement and of dynamics makes us react appropriately. In the case of a sculpture, which is inherently real and occupies a piece of our real space, such associations also function. The brain and the human eye naturally search for recognizable forms, which allow him or her to construct meanings around them. In a similar way, the materials used to create a sculpture or an installation may contain a very heavy symbolic, metaphorical charge. They refer to our personal associations, to our memory, they are connected with the smell and with the reality of the world around us. For example, when we see concrete blocks with traces of formwork made of old wooden boards it brings to mind architectural constructivism of the second half of the 20th century; a regularly bent surface brings to mind corrugated metal and the roofs of suburban buildings, aerodynamic shapes resemble natural organic objects formed

by water, by wind and sand, and can be associated for example, with travel, with movement or with time.

The compositions that I create are abstract art in the general understanding of this type of artistic creation. Being aware of the meanings that are contained in the shapes, in the colours, in the forms and in the dynamics of the visible world, I deliberately arrange them to form a content, I use them to express ideas. For me the creative process is a way where - by experimenting with materials, by observing the reality around me and by interacting in everyday life - I put together my own alphabet, a visual code which I use to express myself or what I want to say. It is amazing that in the case of visual arts an infinite number of personalized semantic languages - that can be understood by others - is possible. The expansion of the possibilities of decoding meanings and the development of concepts such as beauty, aesthetics, and ugliness is due to the evolution, to the process of building on the existing achievements of civilization and to development of our possibilities. That is why I believe that art is a social backbone, thanks to which the possibilities of abstract thinking and of communication at a higher level are expanding.

"Closed System" is an abstract sculpture made of copper, fibreboard, and 3D printing. This is an abstract composition. Despite the non-representational character of the sculpture, its elements come together to form circles and loops, which can be interpreted in several ways. These can be cycles of life, of nature, of seasons. The cycles of orbits - of day and night, of life and death. They can be seen in the context of roads and trails a human being walks in his or her lifetime, and in the context of determinism, we are subject to. A complicated loop is a line which is difficult to trace. If we follow it, we may sooner

or later find ourselves back at the beginning. They can be read as a reflection about comfortable and beaten paths, which are easy to walk; despite efforts to change behaviour it is difficult to leave the well known comfortable trail. A colourful hoop printed in 3D intersects with a copper loop, perhaps creating a metaphor of a goal, which looses its force once it is achieved. The cyclical functioning of a closed system is similar to blood circulation in the body, which in turn means life. Cyclicality is the original way of understanding time; repetition can be reassuring in the context of the awareness that lives of each of us are finite.

My new works that have been presented at the exhibitions in the last year are characterized by abstract forms. Nevertheless, it is very important for me to create – by means of forms and colours - compositions, which are attractive and innovative in the visual sphere, but which at the same time allow for interpretation and discussion in the sphere of ideas. My art contains a message that refers to individual thoughts and to existential observations. A large part of this content relates to the psychological sphere, I am interested in internal, often unconscious mechanisms that drive people. I create sculptures that illustrate the cyclical nature of things and of the universe. Loops, repetitions and orbits are abstract circles that determine the rhythm of the world. The awareness of cyclicality of time is dominant in many cultures. The cyclical model defines the image of the universe which - through time - follows infinite or indefinite, self-sufficient cycles. The theory of the oscillating universe, briefly discussed theoretically by Albert Einstein, describes the universe as following an eternal series of oscillations. The ancient Maya approached the concepts of time and space in a similar way. The cycles of life and death of the living beings, the cycles of generations, but also circles of inanimate nature,

of matter and of objects. Repeatability of physical states, disintegration and consolidation. The creative method itself, the production of an artwork also consists of the process of alternating construction and destruction. Composing means breaking down elements and reassembling them in different relationships. These processes are repeated until the best possible structure, the clearest one is assembled. A creative observation of the process of successive events is inspiring and leads to ever new research directions. The continuous cycle of changes, of things that take form and then disappear, gives origin to many inspiring formations, which in fact are by products often ignored by the environment. My project is to stop and to observe, in an attempt to capture vanishing things.

At the Le Guern Gallery exhibition, the work entitled "Growing" was presented right in front of the entrance to the main space. It is a wooden sculpture made entirely of one linden trunk. The upper, organic part is carved in a classic way with chisels, it is polished and varnished. The semi-abstract object resembles a vertical seashell, a grain or female genitals. The object stands vertically, only at one point coming into touch with a solid, geometric shape resembling a truncated obelisk. The prism is a full block made of chips and shavings obtained in the process of carving. Resin-bonded waste, formed into a hard geometric shape, has become a sculptural value. The two - meter high object consisting of two elements can be associated with a human figure.

The upper organic part of the sculpture is a form that has been appearing in my work for many years in various compositions. A shape resembling a seashell is a symbol of life and of mystery. The lower part is a monument; an architectural, heavy body can be a associated with a monument, it is im -

personal, neutral, and similar to an obelisk. The whole, despite its clear abstract character, refers to the cycle of birth and decline. The upper part is the life, the lower part is dust, waste, garbage. In my sculpture, a new shape, a unique artefact, is growing on the remains. At this point I want to emphasize the importance and the significance of the fact that the described work is a sculpture. The created object is not a symbolic painting but it consists of real things and forms. I consider the incredibly suggestive power of transmission of 3D art, an extremely significant fact. The described things are true, they are symbolic, but at the same time they are real.

Creating new cycles of work I continue looking for new forms and combinations. Nonetheless, there are elements, returning in different forms, that one can notice as permanent, and they stand out to constitute the rhythm of my work. The work described above contains two of them; an element of geometry and an organic element. The obelisk is a prism with a rectangular or square base, oblique walls and a smaller, upper base. The obelisk is an archetypal architectural form, it is a symbol of power. It is a pure geometric body, a sacred sign, to which successive meanings are inscribed, although the shape remains abstract and monumental. This is an important sign creating a place, giving it a unique value, isolating it as a special symbolic space. Statically unmoving, at the same time it is stabbing the space in the vertical movement of the original journey from stone workshops to temples and stolen from temples, taken to new destinations.

"The Golden Ram" is a geometric object, one hundred and eighty centimetres high – that is my height; an average height. And it is a recurring form: oblique edges, rectangular base. This time it is asymmetrical, each vertical edge is of

a different length. It is a gentle imbalance, you do not see it immediately; the curvature changes when you go around the object and depends on the point of view. A humanoid shape in the geometric sense – it is asymmetrical just like a human being, it is of similar height, and has a vertical screen installed in place of the face. Nowadays, the vertical setting of the screen is natural on account of the mobile devices, at the same time it matches the hidden symbolism of the described sculpture. The walls are made of polished brass which reflects the surroundings like a golden mirror. An abstract animation is displayed on the screen. The moving chaotic images resemble a digital clutter, a display error, no connection. The virtual reality made of square pixels gets into is groups and splits up. The digital reality which is a symbol of our time, where we are looking for most information, for social contacts and for entertainment. On the other hand, the abstract visualization shows the emptiness of the overcolorized world. 'Golden Ram' is the god of the contemporary world.

The bronze sculpture 'Mussel' is an important object characterized by simplicity and high impact. It is again a recurring, repetitive shape, that permeates various cycles of my work. The internal and the external spaces are symbolic spheres. One hidden, the other exposed. In my works, these two aspects have an exceptional semantic value. In many sculptures I use this contrasting duality as a suggestive formal layer which at the same time allows to generate content. The shape that has long appeared in my compositions fascinated me, among others, due to the described dualism. It is inspired by nature, by the shape of mussels, by an aerodynamic shape created naturally in response to the forces of the elements, a shape that is dynamic, mysterious and beautiful at the same time. A regular oval shape with a pointed ending of the exterior, conceals the dark interior. In the mythological system, it may be a symbol of

life energy, of the beginning, of sexual organs, of nature, of an exit, of a portal, of transition to a parallel reality or of contacting with reality.

In the history of art, sculpture has never mingled with illusionism. Unlike in painting, the sculptural facts of space, of light and of materials have always functioned concretely and literally. If painting sought to get closer to the object, it was simultaneously heading towards its own dematerialisation. This is a clear distinction between the tactile nature of sculpture and the optical sensitivity of painting. In a similar way, an abstract, three-dimensional art object exists in the objective, material and tangible sense. It exists in our real space. It is difficult to separate oneself from reality while thinking about abstraction and striving to create unique and innovative forms. The connections occur contextually, the matter is filled with meanings that often do not have to or should not be spoken. When designing my works I largely focus on observing the surrounding world, trying to live as intimately as possible the specific moment of experience, of synthesizing things, of combining them into new sets and compositions, which take on different meaning trajectories. The simple, abstract, often visually attractive form is not an abstract or decorative ornament for me. It is the content of things, the language of symbols, discovering of the ways to talk about hidden, unspoken matters lying somewhere between feelings, perceptions and thoughts.

"Drop" is another sculpture made of mirror-polished bronze. The shape evolves, the shell closes, it is moved to the edge and loses balance, it gets longer, it is asymmetrical, dynamic, reminiscent of a flame, of a sail, it is almost ephemeral.

"It" – A biological experience of a spatial form. A shapeless, boneless, meatless organism, a shell dweller. A form that is irregular, the matter that is unformeda process which strives to create a thing that does not resemble an object and which, at the same time, illustrates the creative energy, the materialization of life as formlessly multiplied yeast-like cellular matter, which is difficult to control, and escapes the intellectual sequences of cause and effect. I mean the aspect of broadly understood biomorphism, which draws attention to the physical texture of the unformed matter and its relationship with the biological conditions of the body and of life. It is an aspiration, a process leading to the creation of an object that visualizes a kind of a lower rank matter. A lumpy, muddy, jelly-like substance; magma, which is the beginning, the first fight to achieve a form of life. In an attempt to detach the object from its meaning, to push the boundaries of abstraction, the sculpture "It" occupies an important place, also due to the biological mechanisms described by Freud, where the sexual drive is decisive for the human psyche.

The notion of half-abstract refers to many motives regarding the works I create. I described the inspiration by nature and my pursuit of organic-geometric abstraction which can in some ways be associated with objects. It manifests itself in my objects and is a way of balancing between the form and the content, between the association and the real shape. The compositions escape an unambiguous definition by moving away or coming closer to an objective or philosophical approach. The sculpture called ‘Something’ is made of mirror-polished brass. It is placed on a geometrical, black, oblique prism.

In my understanding, this bubbling and snorting form can be a symbol of the infinitely mutating, biological nature of life as we know it.

Soft, oval, curving lines create a world of both natural and decorative forms. They form a community of images of life, which can be one common set for all biological organisms. Humans, insects or plants are equally oblivious of the organic laws of the universe that they are all subject to. Survival instincts, feelings of fear, and mechanisms of aggression are present in most living organisms. The hidden erotic symbolism of flowers, the metaphors of emotions attributed to these plants for centuries, the aesthetic sublimity of wavy lines is a world of visual forms that is naturally understandable and legible to us. The symbolic meanings of organic structures have evolved over the millennia of the development of human consciousness. Various cultures and folk traditions endowed the plants with symbolic meanings. Although they are no longer universally understood by populations, as they are increasingly detached from old rural traditions, some of them survived. However, the original meanings functioning in the subconscious mind, that refer to the cycle of changes, to energy, to spells or to symbolism of shapes, have been preserved. And so the asparagus leaves mean charm or spell, the bamboo is longevity, the mistletoe means space where violence cannot take place, the roses are complex symbols with whole groups of meanings. The richness of the organic world is also associated with thicket, with entanglement, a multitude of forms and shapes that clash in constant competition. Taken out of the multitude, frozen in a regular composition arc, a single shape becomes a sculpture. Abstracted from a natural, chaotic arrangement to a sublime scale. Half artefact, half abstract, it is a symbolic object; transparent, as if frozen, beauty of inactive aggression, loneliness of a shape, distance, a micro trap. An object with no title.

Nature, an all-encompassing biological organism organized according to rhythmic cycles of decay and regrowth. The natural human environment, that

humans have long left, organizing for themselves more comfortable and more transparent – in their chaos – places. The longing for the primeval environment is deeply rooted in humans. Together with the natural impulses and the primal reflexes it will survive until the mathematical artificial intelligence finds a way to get rid of the elements of monkey's memory from the genetic chain. An instinct pulls us into the soothing green environment overloaded with chlorophyll, with light, with crystalline water and oxygen. The analytical multitude of waving structures attracts us and invites to immerse ourselves in a pleasant trance, encouraging oblivion. The state is so different from the one in which a person functions in the city and in the familiar social systems. A sudden return to nature can cause depression and numbness. A trap of primordial origin, a call of a lost pedigree, something that draws us in and absorbs - Antichrist’s shelter as Lars von Trier seemed to suggest?

As part of the "Things That Draw Us In" exhibition, in addition to sculptures, there were photographs that in my work are most often presented as illuminated light boxes. They pick up the threads which continue my re flexion about the human nature. In this case, it means the psychological mechanisms that push us to action, cause numbness, disconnect us from logical thinking. They are attempts to contain in objects of art the content that is difficult to formulate, and at the same time to make another magnetic object whose task is to attract, to encourage, and to suggest. The photo "Zoo" shows a fragment of a thicket full of leaves. In the middle there is a dark hole, a cave the size of a head. When you look at it, you can imagine immersion, disappearance, entry into the natural, plant interior. Nature invites us, opens up and draws us in.

Human consciousness, which enables to create culture, philosophy, and religion leads to existential questions about the purposefulness of life and about the essence of the spiritual element. The inability of an analytical mind to contain the problem of infinity, of life after death or of non-existence is a paradox for which a developed but intellect-bound mind cannot find logical solutions. Transcendental issues are most often a matter of faith or meditation techniques that free the mind from this type of boundaries. Another way to free the brain, to cut it off from the emotional sphere is the self-destructive nature of human being, which leads to the use of psychoactive substances. The feeling of a pleasant numbness caused by chemical substitutes leads to addiction. This easy but dangerous and very addictive way has always been present in history.

The photograph entitled "Cosmos" shows a cigarette butt and a beer cap lying on black asphalt. The residual fluorescent liquid shimmers with the colours of the rainbow. The high contrast of the image makes the image resemble the cosmic space with lots of glowing particles. An engaging, down to earth space gains a double meaning here.

The show "Omnivores" prepared in cooperation with the Foundation Art in the City was a continuation of the 'Things That Attract Us' exhibition. The presentation that lasted over three months took place in the Art Walk exhibition space at the European Square in Warsaw. Nineteen objects were presented in special exhibition glass-cases located directly on the square. In this way, the whole was accessible to passers-by, on the other hand, the closed modules created a gallery mood. The context of the public space was important to me when creating the arrangement dedicated to this place. The surroundings of

the European Square consist mainly of modern buildings, of offices and of corporation headquarters. It is a business centre where large property development companies, banks and financial companies rule. The materialistic context became my inspiration: the pursuit of gathering goods, accumulation of money for the growing consumption, waste production, the material processing cycle of production and destruction, all those attractively wrapped.

OMNIVORES

The author's vision about the contemporary inhabitants of large cities - the titular Omnivores - and their surroundings. The installation, which consists of sculptures made of steel and brass, and of objects made in 3D printing technology as well as of photographs, talks about contemporary attitudes and values, about high pace of life, about the pursuit of success, and about ubiquitous consumerism. The existence of the Omnivores is based on primal instincts and on the struggle for survival. Their natural environment is the urban jungle, which is governed by its own laws and its own rhythm. The pursuit of high quality of life and of social status has long outgrown the "Omnivores" basic living needs. As their ambition increases, this pursuit becomes unreflective, and egoism prevails over empathy towards others and towards the environment.

The exhibition was divided into two main parts. The first part is a set of works referring to the consumption and to the materialistic profile of the inhabitants of large cities, where the material status determines the social position. This set of works consists of golden bronze, brass and steel sculptures as well as of photographs presented in illuminated boxes. The second part consists of

works related to production and to consumption waste, to the rotten, unnecessary, expelled things that fill the world; things that we do not want to see or are ashamed of. The techniques used in this part are: assemblage, sculptures, photographs and three-dimensional prints.

In the part concerning consumerism some of the sculptures from the exhibition "Things That Draw Us In" were used. "The Golden Ram", "Medusa", "It" are objects finished in gold. Mirror-polished brass and bronze create a shiny, precious surface. The sculptures presented together one after another suggest wealth, valuables, gold and money. However, it is only how the surface of the presented spatial forms was treated to be magnetic and attractive, to form a kind of trap. On the other hand, in the interpretative layer, the attractive matter is a symbol of superficiality. What you can find behind that, is mental emptiness, dependence, addiction, instrumentalisation. The attractive, golden objects are juxtaposed with a series of photographs that show the interior of supermarkets, the shelves full of items, of products, of food, of confections.

A light box "Gold" was placed directly next to the golden sculptures. Visually it creates a whole becoming a clear cycle of shimmering objects. The photo shows a 10-litre bottle of oil. Golden liquid, vegetable fat that can be extracted from nature, from plants, but it is not known exactly from what. It looks like a substitute, an artificial fat-supplementing object, an organic substance, a component of our fluids and bodies. All the features of fat as a substance need to be kept in mind: it is a filler, it helps to keep warm, it absorbs smells and other substances, it is slippery and organic. It brings to mind the work of Joseph Beuys where the artist used fats and tallow as a kind of memo -

ry, a direct human- animal, life-giving filler. My fat is a substitute enclosed in plastic, a product deprived of smell and of form, prepared, processed and packaged. It is the contemporary world where overproduction and demand are connected to adequate methods of presenting the object, which serves the extremely standard requirements. In the context of the exhibition, the oil bottle refers to the golden sculptures, in this way trivializing and mocking the shiny packaging.

The series of photographs presented in the light boxes consists of ten images, which at the "Omnivores" exhibition are divided into two parts referring to the topic of consumption and of overproduction and to their consequences. In total, they form a large photographic set that can be presented either in a row, or over a square surface of 3 meters side, or in pairs. The themes of the works are consistent with that of the cycle of sculptures, referring to the surrounding reality and to the ways in which humans function. The light box entitled "Blue" is a direct counterpoint to the work depicting the golden bottle. It is a photographic close-up of a composition of PET plastic bottles. At garbage dumps, waste, plastic bottles, cardboard are segregated according to their type and to colour. The picture shows a massif of blue.

While preparing the exhibition, I was looking for inspiration at garbage dumps. When creating the cycle about consumption, processing, and excretion, it was important to me to take notes and images from authentic places.

I was surprised how difficult it was to get to a garbage sorting plant or directly to dumps or landfills. It turned out that it was almost impossible, that it was forbidden to enter the area, and even more so to take photos. Owners and people working in this type of companies react with anger and distrust.

It struck me that these places were embarrassing. Just like a toilet, a human latrine, evidence of a crime on nature, or of self-destructive choking on rubbish. My travels around Warsaw and suberbian dumps resulted in a series of photographs and sculptures. Some of them clearly show mountains of garbage and waste, in other cases the search had led me to unique structures, revealing shapes and original forms. Works inspired by garbage and waste were shown at the European Square, in the heart of the corporate district. In addition to photographs of waste, I presented paintings depicting dark warehouses, a variety of things possible to buy, food, dark half-abstract spaces of market corridors, black water, meat, people in the store chasing down the best piece - they look as if they were on a hunt pushing each other, with their backs turned on us, without faces.

HILL | MAGMA

Photography has always been a way of observation for me, a way of taking a note, of making a sketch or a direct shot of the reality that surrounds me. Photography is also a way of communication for me. In my latest project, which is realized in collaboration with a she-artist from Germany, I use photography to send information and insights. It is a kind of non-verbal artistic conversation; we create our individualized information and visual code, which over time will turn into a map of our relationships. In my work photography is most often complementary to thinking about the current topic of interest. My work begins with observation, with combining forms to make up new wholes, original structures and images. Then they take on an individual form as an object, they gain weight. The most common photographic form I work with are illu -

minated light boxes. Large prints of dimensions from 70 to 150 centimetres, most often square are closed in metal or aluminium frames. I often modify the lighting in the form of LEDs or fluorescent lamps to achieve non-standard lighting effects. I also use pulsating, moving and alternating light. Adding and modifying lighting, working with photography as an integral part of my sculptures has always been present in my art. In the past, in the works that were part of my doctoral dissertation, the spaces suggested by photography and by spatial installations were part of the installations I created. This often involves the construction of illusionist, semi-abstract, deep architectonic structures. Three-dimensionality, object-oriented thinking, composing of the spatial installations with the use of photographs make them an important part of my work. The techniques of new media, photography, 3D modelling, video and traditional sculpture make up the character of my work. Multimedia, fluency in the use of various tools, development of new techniques and creative methods mean that the creative matter does not limit me in my pursuit of formulating ideas and of searching for new forms of expression.

The structure that unites my projects, despite the variety of shapes and forms, is the visual code, the shapes that are repeated, and the recognizable, symbolic objects that appear many times in my works. They appear in various forms in the exhibitions described. They refer to organics, to geometry, they get multiplied or sublimated in the form of totems. What is important in my work is the gravity, the weight; many of my sculptures and installations are made in such a way as to create an impression of overload or levitation. In this way a dynamic situation, which gives impression of danger and asymmetry, is created. Several meters high sculptures protruding from a wall, in the shape

of pyramids made of metal, of wood, and of glass are repetitive ways of installing objects that look as if they opposed the laws of physics, while at the same time they build a suggestive aura of danger.

At the exhibition at the European Square in Warsaw, I arrange the installation "Claws", in one of the glass boxes by means of sharp steel objects that refer to my first exhibition from the "Sharpened" cycle. The floating, aggressive, semi-abstract installation reflects the aggression characteristic of the titular omnivores, which is a symptom of the asymmetry of social relations. The geometric elements refer to the database of visual codes that I use. Sharpened, structural, totemic and dangerous. The installation separated the two parts of the exhibition.

Soil, black tar, asphalt, heavy matter. A cycle of black objects inspired by the black carbon mass. The opposite of light, the contrast to air, to sky and to weightlessness. This symbol has long been present in my work and repeated in my art, overlapping with other projects, it is one of the very important things that make up the backbone of my work. Previously described, included in the text regarding the work Darkness And the Dark Water. A symbol of a hidden side of humanity, of a mystery, of a body, of earth and of dust. At the same time a symbol referring to the contact with gravity, to being in a place and standing on your feet, which means referring to a contact with the reality and with the temporal world. I began to produce the first large-format cycles of objects, of sculptures and of installations related to this symbolism about ten years ago. The installation at the Galeria Studio entitled 'Viaduct' - made of seventy square meters of asphalt and with the use of a formwork construction - was then created. I also made a sculpture called 'Tondo', from a piece

of asphalt cut out in Świętokrzyska Street in Warsaw, and another one called "Asfalt2", which consisted of multi-meter black, asphalt constructions filling all the walls of the art gallery. In my latest works I also return to the issue of contrast of black and light.

Asphalt is a material that dominates our everyday landscape. We move on the practical surface, we complain about its condition, we are struck by its ugliness. The network of roads made of asphalt organizes the world according to human needs and abilities. On the gallery walls, the asphalt becomes something more than a raw fragment of reality. By ceasing to fulfil its usual role, it becomes an image with its characteristic qualities: colour, texture, light. Its surface is marked by elementary forms, which are partly worn out, partly indistinguishable. A world that is separate from the outside world is created. A prosaic material reveals previously unnoticed possibilities. Moving beyond the scheme has occurred due to the mere transfer - from an unlimited to a separated space.

"The Lawn" is an installation that fills an entire exhibition glass box. All its elements are black. The object, whose base is a plane, square surface, with a side length of 110 cm, covered with black grass, 3D printed plants, objects, garbage, a tire. The installation is a post apocalyptic landscape where waste is mixed with nature. The symbiosis of the organic world with the synthetic effect of the economy basing on oil and coal is visible. Black matter understood as welfare, as a natural resource, as pollution, and as soil. The composition is, in this case, symmetrical, balanced and integrated, it appears as a real half-abstract.

Organics and nature are combined with an object, with a substitute that has been artificially generated thanks to science and to human intelligence. Alien, hostile worlds coexist in the organic chaos, forced to symbiosis, choking each other in a dramatic embrace. The last described sculpture included in the 'Omnivores' exhibition is a form of a mussel made of ceramics; the shape, being one of the repetitive motifs in my work, has been already described. This time the shell is open and predator - like, chokes on a transparent, tangled foil. The sculpture is a combination of two materials, of refined ceramics and of ephemeral, torn and junk material. The combination works well, the whole becomes monumental and dynamic.

DESCRIPTION OF THE MAIN CHARACTERISTICS OF ARTISTIC WORK

I have been consistently developing my art since 2005. Its evolution has, in a large measure, meant expanding the boundaries of my activities, while maintaining the conceptual and formal backbone. Sculpture and spatial installations are my main area of work, but I have always strived to learn new techniques, to expand borders and to challenge myself. That is why I am also involved in drawing, in multimedia art and in collective projects. The use of various means of expression that penetrate one another, the ability to change, to adapt and to combine formal techniques means that I am not limited by a material in carrying out a concept. On the other hand, I am not threatened with excessive intellectualisation of art thanks to the mastery of matter and tools that lead to the search for emotionality of beauty in the object of art.

The scholarship at the Staatliche Akademie der Bildenden Kunste in Stuttgart was an important moment in my artistic career. Cooperation with artists working in Western Europe was inspiring and resulted in the creation of a multi-threaded sculpture and animation called "The Pearly Man". The installation was presented at the KunstMuseum in Stuttgart. The composition was also awarded at the new media festival in Berlin. The object realized in my own mixed sculpting technique contained a lot of elements characteristic of my individual mythology of art, whose elements function until today.

A very important period of my creative work was the work carried out in the context of urban space, in particular the works relating to the very centre of

the city of Warsaw. I created a workshop, a meeting place, and alternative art gallery called G-point. It was located in a century-old, pre-war tenement house in the city centre. This studio was a space for the development of art, of new projects and a space of interaction for the artistic environment. During this period, I established a collaboration with the Galeria Studio in Warsaw, where I realized an individual exhibition entitled "Asphalt". An important activity began in the space that I created and in the gallery, which has its premises in the Palace of Culture and Science in Warsaw. It consisted of collective work with other artists and of expanding international connections. Thanks to this, exhibitions and projects of artists from Germany, Lithuania, South Korea and the Czech Republic took place.

The individual exhibition titled "Asphalt" is an important point in my career.

I realized a large-scale installation depicting a viaduct under construction. It was a fragment of the landscape of the infrastructure under construction in Poland. A physical connection that, at a symbolic level, became a vector of interpersonal communication. In my understanding, this referred primarily to the social situation in Poland and in the city where I live. In the upper hall of Galeria Studio, 130 drawings of the sky were arranged; semi-abstract motifs making up a gradient of day and night cycles. Cyclicality, loop and contrast: these are the conceptual and formal issues that have appeared many times in my work.

In the same period, I made the video work "Shut Down". A concise statement about the influence of the past on the present and on the future, or vice versa. It deals with possible event loops and alternative reality. The film is also a reaction to society's fears - of terrorism and of the threat of cyclical repetition

of tragic historical events. The work has been shown, among others, at the New Museum in New York. A performance with the same title, based on this work, was also presented at the Epaf Festival at the Center for Contemporary Art at Ujazdowski Castle in Warsaw.

An important part of my art consists of cooperation with other artists or with entire cultural institutions in the country and abroad. In the framework of this type of activity, I participated in the MachtRaum art festival in Berlin. In the city of Utrecht in the Netherlands, where I was on an artistic residence, I took part in a collective action "Among performances and seagulls" which was documented in a 20-minute film and presented at a local cinema. In 2010, an international project took place in the abandoned nuclear rocket launch centre in Plokstine, Lithuania. Divina Silo Art Complex was a large exhibition which was a result of collaboration of artists from Germany, Turkey, Italy, Lithuania, Russia, Poland and South Korea.

The work in the centre of the city of Warsaw, in an architectural and social context, resulted in a large series of works. The objects symbolically or literally referred to the circumstances of that time – it was the moment of development of a free society, which based, on the one hand, on the pursuit of a better future and on the other, on the memory of the chaos of the past, whose traces and artefacts had become elements of our everyday life. By isolating these elements, I created a large sculptural cycle, which led to the "Obelisk" exhibition at the Center for Contemporary Art in Warsaw. Works such as Tondo, The View From the Window, A Cross, A Corridor, Urban Planning are quotes from reality; materials of which they are made were provided by real objects such as: a fragment of asphalt cut out from Świętokrzyska Street in Warsaw,

a pre-war window from a Warsaw tenement house, a piece of inlaid parquet, old timber beams. These objects have been shown at many individual and group exhibitions.

The examples I selected characterize my work in a general way. This is only a small fragment, but it is important if I want to show my ways of working. The exploration of new technologies is also a big part of my work. The spaces of three-dimensional graphics, 3D printing, animation and other multimedia technologies are for me a way to develop my form of art, thanks to which it has a chance to become a testimony to the present. Although the continuous research can cause a feeling of hardship and it would be easier to build on what you already know, I believe that impatience, the desire to develop and the exploration of unknown things is a condition for creating art today. In my life, there has been no such moment that I would not work on new projects or would not learn new things to be able to expand my discourse on beauty, on ugliness, on how society works, on time, on matter, or on spiritual questions. In the latest works I crystallize formal issues that I mentioned in the above text. I work using contrasts between the light and the dark substance, using both new technologies and traditional sculpting techniques. I continue working in collaboration with other artists (currently on the project Deconstruction with a she-artist from Berlin), which allows me to test myself and to verify my art at the same time allowing a dynamic development.

I am currently active in several fields: exhibiting my work as a part of group exhibitions; I am also working on three individual shows in Warsaw, in Romania and in Lithuania, which will take place in the second half of 2020 and in 2021. I collaborate with artists from Germany and from Romania, creating artistic and educational projects. I am constantly developing new works.

The above text is a description of the artistic achievement, which consists of cycles of art objects and of making them publicly accessible in the form of individual and group exhibitions. This type of description involves trying to give meaning and context to your work. This can be done by means of words, of descriptions and of analogies. It is the kind of work which is necessary to systematize thoughts and to give them a frame. Art and above all sculpture - if it is good - it reaches you directly, it is a unique and the only appropriate form of expression for itself. The condition is that you must have a direct contact with it. Susan Sontag put it this way:

Interpretation takes the sensory experience of the work of art for granted, and proceeds from there. This cannot be taken for granted, now. Think of the sheer multiplication of works of art available to every one of us, superadded to the conflicting tastes and odors and sights of the urban environment that bombard our senses. Ours is a culture based on excess, on overproduction; the result is a steady loss of sharpness in our sensory experience. All the conditions of modem life-its material plenitude, its sheer crowdedness-conjoin to dull our sensory faculties. (...)

We must learn to see more, to hear more, to feel more. 3

It makes sense to put thoughts in order, to systematize the work done, to codify meanings, the repetitive forms, the symbols, and the individualized mythologies as long as it is possible to previously view the whole and to live an emotional and a spiritual experience of a work of art.

3 Susan Sontag “Przeciw interpretacji i inne eseje” Wydawnictwo Karakter Kraków 2012 s. 25

WWW.KRZYSZTOF.FRANASZEK.EU

FOTOGRAFIE | PROJEKTY PLAKATÓW

KRZYSZTOF FRANASZEK

ADAM ERDHEIM

zdjęcia na stronie 73

PROJEKT GRAFICZNY | PRZYGOTOWANIE DO DRUKU

GABI KOWOL

TŁUMACZENIE

JOANNA SZWAJCOWSKA

KOREKTA

MARZENA CIEŚLA

Sense www.drukujzsensem.pl

ul. Wróbla 20b, 02-736 Warszawa

DRUK WYDAWNICTWO

wydawnictwo kafran

ISBN: 978-83-956133-1-9