12
naar huis gaan dan ze kwamen. Kunst heeft de kracht om te raken, wat woorden soms niet kunnen zeggen. Het non-verbale van kunst is heel veelzeggend en gaat ook voorbij het rationele en intellectuele.”
Keti koti als voorbeeld Als voorbeeld van de veelzijdige aanpak van Kosmopolis, noemt Nancy Jouwe het programma rond de afschaffing van slavernij. Een thema dat gevoelig ligt in Nederland. Keti koti (letterlijk ‘verbreek de ketenen’) is de jaarlijkse viering van de afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen. Als een van de onderdelen programmeerde Kosmopolis Utrecht een Keti koti-avond met een traditionele maaltijd, rituelen en culturele optredens, zoals past in de Surinaamse traditie. Maar de viering richtte zich ook uitdrukkelijk op de Indische en de Nederlandse gemeenschap en op het delen van die gemeenschappelijke geschiedenis: “Die verbreding trekt ook Surinaamse deelnemers net even uit hun comfortzone.” In het programma zoekt Kosmopolis aansluiting op verschillende groepen en interesses. “We prikkelen van grassroots- tot intellectueel niveau.” Daarom passen ook lezingen van wetenschappers op het gebied van slavernij in het programma. Dat ook Utrecht een geschiedenis heeft met slavernij, wordt duidelijk in een stadswandeling. Een app voert de wandelaar langs 18 plaatsen waar een verhaal te vertellen is over slaven, slavenhouders en ageerders tegen de slavernij. De Surinaamse kunste-
∏∏Marcel Pinas bij de Afaka-tekens in Overvecht naar Marcel Pinas, die een maand te gast was in Utrecht, paste perfect in het programma. “Hij verwerkt zijn Marron-afkomst (Marrons zijn nazaten van gevluchte slaven) in zijn werk. Pinas heeft onder andere met kinderen in Overvecht een kunstwerk gemaakt. “ Kosmopolis is een lokale instelling, maar facebook en twitter maken het bereik veel groter en niet alleen onder jongeren. Nancy: “Nu we sinds vorig jaar veel meer gebruik
∏∏Marcel Pinas aan het werk met kinderen uit Overvecht
maken van sociale media, is onze zichtbaarheid en reikwijdte veel groter geworden. Zo’n bezoek van Pinas wordt door de Surinaamse media opgepikt. Men is trots daar op hun landgenoot. Het geeft reuring en contact.”
Culturele onzichtbaarheid ‘Vergeten’ geschiedenis naar voren halen, het ondergesneeuwde laten zien, zoals in Utrecht het slavernijverleden, is belangrijk voor Nancy Jouwe. “Je kunt alleen medeeigenaar van een verhaal zijn, als je jezelf er in herkent.” Nancy’s wortels liggen in Indonesië. Haar vader was indertijd de gedoodverfde leider van een onafhankelijk Papoea, maar de geschiedenis liep anders. Papoea werd in 1962 een provincie van Indonesië en haar vader vluchtte met z’n gezin naar Nederland. Haar beide ouders hebben herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog: haar Indische moeder en oma aan de bezetting in Nederland, haar vader aan Nieuw-Guinea en de postkoloniale geschiedenis na de oorlog. In een speech vertelt Nancy daarover: “Al deze herinneringen aan de keukentafel van mijn familie, vonden geen weerklank zodra ik buiten de deur stapte en meedeed aan het leven buitenshuis”. Een eenvoudige zin, die een wereld van uitsluiting blootlegt. “Als tiener voelt het rauwer”, vertelt Nancy Jouwe nu,
Visies is een uitgave van elan expertisecentrum Nummer 5|2012 BLZ 12