θεωρία της γαίας _ΒΛΕΜΜΑ
Πόλεις σε Μεταβάση _Θάνος Κουτσιανάς
Οι «Πόλεις σε Μετάβαση» (Transition Towns) είναι ένα κίνημα που ξεκίνησε από τον Rob Hopkins, καλλιτέχνη, περιβαλλοντολόγο και σχεδιαστή βιολογικών καλλιεργειών (permaculture) και τη Louise Rooney, στο Kinsale της Ιρλανδίας, ως απάντηση, όπως δηλώνουν, στη διπλή πίεση της Ενεργειακής Κρίσης (peak oil) και της Κλιματικής Αλλαγής. Συνέγραψαν σε συνεργασία με φοιτητές ένα Σχέδιο Δράσης Μείωσης της Ενέργειας, ώστε η πόλη τους να αποκτήσει μια νέα και ολοκληρωμένη στρατηγική για τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος και την αύξηση των δεξιοτήτων της κοινότητας ώστε να αντιμετωπιστούν οι επερχόμενες αλλαγές. Το κίνημα πήρε την καθοριστική του μορφή στο Totnes όπου κατοικεί ο Rob Hopkins. Σε συνεργασία με ομάδες κατοίκων προσπαθούν να καταστρώσουν και να εφαρμόσουν ένα Σχέδιο Δράσης με δημιουργικές λύσεις στους τομείς της υγείας, εκπαίδευσης, οικονομίας, γεωργίας και παραγωγής ενέργειας, αποσκοπώντας στο βιώσιμο μέλλον της πόλης, με ορίζοντα εικοσαετίας με βάση το 2006. Σήμερα περισσότερες από 60 πόλεις και κοινότητες στην Αγγλία, την Ιρλανδία και τον υπόλοιπο κόσμο εφαρμόζουν παρόμοιες πρωτοβουλίες σχηματίζοντας το «Δίκτυο σε Μετάβαση» (Transition Network). Οι έννοιες-κλειδιά της φιλοσοφίας του κινήματος είναι Μετάβαση (transition) και Ανθεκτικότητα (resilience). Η μετάβαση σηματοδοτεί μια θετική εξέλιξη, μια αλλαγή στον τρόπο ζωής μας, με καλλιέργεια της ικανότητάς μας να ζούμε με λιγότερη κατανάλωση και πιο ουσιαστικά. Η ανθεκτικότητα εμπεριέχει την έννοια της δυνατότητάς μας να είμαστε ανθεκτικοί σε μια εξωγενή αρνητική εξέλιξη, να μην υποκύπτουμε στις αρνητικές επιδράσεις αλλά να μπορούμε να προσαρμοστούμε και σταδιακά να αλλάξουμε. Οι άνθρωποι που μετέχουν σε αυτές τις πρωτοβουλίες υποστηρίζουν ότι η κρισιμότητα των περιστάσεων δεν επιτρέπει να αφήσουμε το μέλλον μας στα χέρια των πολιτικών, αλλά πρέπει να αναλάβουμε δράση ως πολίτες και κοινωνικές ομάδες. Το «Κίνημα σε Μετάβαση» (Transition Μovement), παράγει πρακτικές λύσεις και προκαλεί τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε συλλογικές δραστηριότητες, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ένα βιώσιμο μέλλον. Θεωρούν μεγαλύτερη δύναμη των πολιτών, την ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ τους και τη δράση τους ως κοινότητα. Γνώμονας αυτών των δράσεων, η μετάβαση από έναν ενεργοβόρο τρόπο ζωής σε έναν πιο ποιοτικό, με παράλληλη ενίσχυση των τοπικών οικονομιών και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Οι λύσεις που προτείνουν είναι πολλές και ποικίλες. Μεταξύ άλλων γνωστότερες ευρύτερα και σε μας, η ανακύκλωση, η κομποστοποίηση, η βελτίωση των δημόσιων συγκοινωνιών και η ανάπτυξη βιολογικών καλλιεργειών, η προώθηση των οποίων πρέπει να γίνεται με συλλογικό και αποτελεσματικό τρόπο. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι το LANDSHARE όπου ιδιοκτήτες μη αξιοποιημένων εκτάσεων συνεργάζονται με βιοκαλλιεργητές για την παραγωγή –και μεταξύ τους διανομή– βιολογικών τροφίμων. Άλλο παράδειγμα είναι η δημιουργία εναλλακτικού νομίσματος όπως η Λίρα Totnes και η Λίρα Lewes. Η Totnes pound ισοδυναμεί με μια λίρα Αγγλίας, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο τοπικά σε ένα δίκτυο τοπικών καταστημάτων τα οποία την αποδέχονται. Ουσιαστικά λειτουργεί ως κουπόνι συμπληρωματικό του επίσημου νομίσματος για την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων στο θέμα της ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας. Μακροπρόθεσμα προβλέπεται να εμποδίζει τη διαρροή χρημάτων εκτός κοινότητας, με την αποφυγή αγορών από καταστήματα πολυεθνικών εταιρειών. Έτσι ενισχύεται το τοπικό εμπόριο και η τοπική παραγωγή που είναι πιο φιλική στο περιβάλλον. Χαρακτηριστικό των Transition Towns είναι ότι λειτουργούν με βάση τις αρχές της συλλογικότητας και της τοπικής δημοκρατίας με κάθετη οργανωτική δομή. Το παγκόσμιο δίκτυο διαθέτει υλικό με πρακτικές συμβουλές (Transition Handbook) και σε κάθε νέα πρωτοβουλία, το σημαντικότερο στοιχείο είναι η συμμετοχή των πολιτών και οι στόχοι τους οποίους θέτουν με συλλογικές αποφάσεις. Κλασικό σλόγκαν είναι η φράση «Κλείσε τα μάτια και φαντάσου πώς θα ήθελες να είναι το μέλλον. Προσπάθησε να συνδεθείς με ανθρώπους που θέλουν να κάνουν κάτι γι’ αυτό». Σε πολλές τέτοιες πρωτοβουλίες υπάρχει συνεργασία με τις τοπικές Αρχές για διάφορα θέματα, χωρίς αυτό να αναιρεί την αυτόνομη λειτουργία και τη στήριξη στις δυνατότητες των μελών τους, και όχι σε εξωτερικούς φορείς. Τα κινήματα αυτά αναπτύσσονται σταδιακά και το μέλλον θα δείξει κατά πόσον είναι δυνατόν να επιτύχουν. Όπως αναφέρουν οι εμπνευστές τους «μπορεί να είναι πιο δύσκολο, πιο σύνθετο να φτιάξουμε τον κόσμο που θέλουμε, αλλά πιστεύουμε πως αυτό είναι πιο δυναμική επιλογή ζωής από το να καταστρέφουμε τον κόσμο που υπάρχει».
http://transitionculture. org/2005/11/24/kinsale-energy-descent-action-plan/ http://totnes. transitionnetwork. org/ http://www. landshare. net/ http://www. transitiontowns. org/
κ ο ν τ έ ι ν ε ρ Μ ά ι ο ς 2 0 1 0 | 41