4.Bölge_3.Mansiyon_23_52187-projekitabı

52187

İSTANBUL BİZİM I HALİÇ KIYILARI TASARIM YARIŞMASI I 4. BÖLGE _RAPOR

1.

ALİBEYKÖY DERESİ HAVZASININ İSTANBUL İÇİNDEKİ YERİ Alibeyköy Deresi havzası İstanbul’un önemli 4 ekolojik koridorundan birinin parçasıdır. Büyükçekmece Gölü-Terkos, Küçükçekmece Gölü-Sazlıdere baraj alanı, Boğaz ve Boğaz’dan ayrılarak bir kol oluşturan Haliç-Alibeyköy Deresi-Cendere Vadisi ile Aydos Ormanları İstanbul’un doğal kaynak değerleri ve çevresel sürdürülebilirlik bakımından en önemli ekolojik koridorlarıdır. Biyolojik çeşitliliğin yüksek olduğu bu alanların hepsi ne yazık ki yoğun kentleşme baskısı altındadır. Özel olarak Alibeyköy Deresi havzasına bakıldığında, alanın jeolojik riskli alan olarak tanımlandığı, doğal yapı hassasiyeti yüksek olmakla beraber mevcut yerleşim alanları sınırında kaldığı, çevresel sürdürülebilirlik bakımından riskli ve ıslah edilmesi zorunlu alanlar kapsamında değerlendirilmesi gerektiği görülmektedir (İstanbul Çevre Düzeni Planı Araştırma ve Sentez Raporu, 2006, İstanbul Planlama Bürosu).

Bu doğrultuda, temel strateji çevresel döngünün sürekliliğini sağlamak üzere, elde kalan değerlerin korunması ve yaşam ortam ve kalitesinin artırılması olmalıdır.

Bu stratejinin mekansal yansıması kaçınılmaz olarak mekansal gelişmeyi sürdürülebilir çevre ilkelerine göre yönlendirmek olacaktır. Tasarım amaç ve ilkeleri bağlamında yansıttıklarımız bu temel strateji ile uyumlandırılmış ilkelerdir.

Alibeyköy dere havzası aynı zamanda Haliç’in en önemli parçalarından biridir. Haliç mevcut yapısıyla eski MİA’nın doğal uzantısıdır. Kültürel ve yapısal miras havzası Haliç, koruma program ve projeleri ile turizm politikalarının ayrılmaz parçasıdır. Alibeyköy Deresi havzası, bu nedenle, kültür, turizm ve rekreasyon alanları olarak planlanmış Haliç’in bir parçasıdır.

BÜYÜK

DİSİ

BOĞAZ

ERE VA - CEND HALİÇ

ÇEKME

CE-TER

KOS

KÜÇÜK

ÇEKME

CE- SA

ZLIDER

E

Bu durum bir yandan doğal bütünlük ve ekolojik değerlerin sürdürülebilirliği konusunda baskı yaratırken diğer yandan yeşil bir koridor boyunca yaratılabilecek rekreasyon alanları ile alanı kolaylıkla Haliç bütününün parçası haline getirebilecektir.

İstanbul Ekolojik Koridorları

2.

BUGÜN ‘Buralarda her yer mısır tarlasıydı. Dere yemyeşil akardı. Kuzular, koyunlar, mandalar, çiftliklerle dolu doğanın içinde huzurlu bir yerdi.’ (T5 Eminönü- Alibeyköy tramvay hattının depo alanı şantiyesinin doğma büyüme Alibeyköylü bekçisi Fadıl Usta, 2020).

‘2004 yılında Alibeyköy’ü sel basmıştı. Mimarlar odasının afet komitesi başkanı idim. Bölgede sel afeti ile ilgili çalışmalar yapmıştık.

O sırada meydandaki büyük mısır heykelini sorduğum bazı Alibeyköylüler bu heykelin neden dikildiğini bilmiyorlardı. Halbuki Alibeyköy’ü ünlü yapan iki şeyden biri mısır, diğeri ise oradaki Apikoğlu sucuk fabrikasıydı. Alibeyköy Deresinin taşma alanı olan düzlüklerde mısır tarlaları bulunur, ayrıca bu havzada sucuk fabrikasının hammaddesi olan mandalar otlarlardı.’

(Arif Atılgan, İstanbul’un Semtlerine Özel Gıdalar, mimdap.org, 2014).

Alibeyköy Deresi çevresi, yüzyıllarca İstanbul’u besleyen, tarım ile hayvancılık yapılan bir yer olagelmiştir. Bölge zamanla gecekondu yerleşimlerine ve endüstri yapılarına yer açar. 1950’lerden başlayarak hem Balkan ülkelerinden hem de Türkiye’nin farklı yerlerinden gelenlerle bir anda hızla oluşan ve çevre yamaçları dolduran mahalleleri ile de bir şehir merkezine dönüşür. Bugün de dereyi çevreleyen yamaçlar giderek yoğunlaşan bir konut yerleşimine sahiptir.

Bu yoğunluk dere kıyısının, çevre nüfusun heterojen yapıdaki karakterine hizmet edecek rekreatif alanlarla donatılmasını ve farklı yönlerden kolay ulaşılabilir olmasını gerektirmektir. Bir yandan da yakın zamanda devreye girecek tramvay ve metro ulaşımları sayesinde İstanbul’un farklı bölgelerinden de buraya geliş kolaylaşacak ve kıyı kullanımı daha da yoğunlaşacaktır. Alibeyköy Deresi çevresi yakın geçmişinde kaybettiği rekreatif yapısına, İstanbul’un önemli bir mesire yeri olma özelliğine yeniden kavuşacaktır. Bu bölgenin bir karşılaşma ve buluşma yeri haline gelme potansiyeli güçlendirilecektir.

3.

TARİHÇE Alibeyköy, ismini Osmanlı akıncılarından Evrenos Gazi’nin oğlu iki yürekli Ali Bey’den alır. İstanbul fethi sonrası, bu bölge arazileri Fatih Sultan Mehmet tarafından, fethe katkıları sebebiyle Ali Bey’e verilmiştir.

Tarihçi Heath Lowry anlatıyor: ‘Mesela Evrenosoğlu Ali Bey gibi bir akıncı var. Yaklaşık 10 bin kadar atlıyla kuşatmaya katılıyor. Daha sonra ona Haliç kıyısında bir yer veriliyor: bugünkü Alibeyköy civarı.’ (https://www.haber7.com/tarih-ve-fikir/haber/1163272-fatih-10-sene-daha-yasasaydi-hepimiz) Fetih sonrası Fatih Sultan Mehmet, hayalindeki imparatorluk idealine bağlı olarak Konstantinapol’ü İstanbul’a dönüştürmeye başlar. Fetihte korunmuş olan mimari yapıya yüzyıllarca eklemlenen Osmanlı mimarisi İstanbul’un katmanlı ruhunu oluşturur, bugüne taşır. İmparatorluk döneminde Haliç boyunca doğal yapıya paralel büyüyerek surları aşan yerleşim, fetih sonrası şehrin ilk cami olarak inşa edilen yapısı Eyüp Sultan’a kadar uzanır, Alibeyköy’e varmadan biter.

1498 tarihli Osmanlı kayıtlarında köy nüfusunun 46 kişi olduğu yazılıdır. Evliya Çelebi, Alibeyköy’ün 17. yüzyıl ortalarında, ’kırk kadar evi olan ve 70-80 kadar çınar ağacı ile süslenmiş bir mesire yeri’ olduğunu yazmıştır. 18. yüzyıl başında da yapılan bentler, havuzlar, bahçeler ve av köşkü ile Alibeyköy gerçek bir mesire, zevk ve sefa mahalli haline gelir. (https://alibeykoy.wordpress.com/2009/01/22/alibeykoy-tarihi/) Bu semt, bugün de Haliç’in uzantısı Alibeyköy Deresinin topoğrafyanın içinde yok oluşuyla ve 1983 yılında açılan barajın gölüyle, bu kesitte coğrafi olarak şehrin kuzey sınırını tanımlıyor. Şu anda otoban ve yoğun inşaat faaliyetleriyle bambaşka bir karaktere bürünmüş durumda olsa da, dev şehrin bir zamanlar mesire yerleriyle yumuşak bir şekilde bitişi bölgede halen algılanabiliyor.

1948

1970

1982

2006

2011

2017

4.

TASARIM AMAÇLARI _EKOLOJİK KORİDORUN TAMİR EDİLMESİ _KARŞILAŞMA VE BULUŞMA YERLERİ YARATILMASI

TASARIM STRATEJİLERİ 1 /DERE HATTI BOYUNCA YEŞİL BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMAK Ekolojik koridorun tamiri amacıyla Alibeyköy barajı ile Haliç arasındaki geçişte, otogar ile Silahtarağa arasındaki dere hattı boyunca yeşil bütünlüğünün, rekreatif kullanım sürekliliğinin sağlanması ve derenin iki kenarında kesintisiz yaya ve bisiklet ulaşımının vurgulanması.

2 /DERE KULLANIMI ALTERNATİFLERİ GELİŞTİRMEK Suyu azalmış olsa da, kısmen beton kanallarla ıslah edilmiş olsa da derenin rekreatif kullanıma dahil edilmesi, yeşil alanlarla ilişkisinin kurulması, suya yaklaşabilme alternatiflerinin geliştirilmesi.

3 /MAHALLELERİN DERE KIYISINA ULAŞIMINI KOLAYLAŞTIRMAK Dereye bakan yamaçlarda oturanların dere çevresindeki rekreasyon ve ticaret bölgesine bağlanması, yaya ulaşımının vurgulanması. Bağlayıcı ‘kenet’ yapılar ile farklı karakterdeki mahallelerin park ve meydanlarda buluşturulması, kullanıcı çeşitliliğinin sağlanması.

4 /TOPLU TAŞIMA KULLANIMINI DESTEKLEMEK Bölge, Haliç’in toplu taşıma ile İstanbul’un farklı bölgelerine, hatta otogar ile farklı şehirlere bağlandığı önemli bir kesişme noktası olduğu için durak ve araçlar arası bağlantıların yayalar için efektif ve kullanışlı hale getirilmesi.

MEVCUT YEŞİL

EKLENEN YEŞİL

MEYDANLAR

acık otopark

MEVCUT YOLLAR

ÖNERİLEN YOLLAR

TOPLU TAŞIMA HATLARI / DURAKLARI

KANAL BOYU YAYA YOLU

SOSYAL ÇEVRE ETKİLEŞİMİ

KENETLER

ac覺k otopark

ac覺k otopark

ac覺k otopark

ac覺k otopark

VAZÄ°YET PLANI

5.

ODAKLARIN TANIMI

ODAK 1 / İki derenin birleşim noktasıdır. Aynı zamanda Alibeyköy merkezinin ticari olarak en civcivli yeridir. Şehrin gündelik hayatına değer katan kamusal kullanım alanları olarak park ve pazar yerinin bulunduğu bölgedir. Sadece rekreasyon alanı değil, aynı zaman da ticaretin de yoğun olarak bulunduğu bir yer olması önemlidir.

Bu iki işlevin iç içe geçmesi, sürekliliğinin sağlanması ve çeşitlendirilmesi amaçlanmıştır. Pazar alanı platformu yükseltilerek kıyı boyunca devam eden yaya yolları ve seyir teraslarıyla ilişkilendirilmiştir. Mevcut durumda merdivenlerle bağlanılan mahallelere kesintisiz, engelsiz yaya ulaşımının bağlanması önemsenmiştir.

ODAK 2 / Alibeyköy’deki ilk yerleşimin kurulduğu alandır. Kıyıdaki, küçük bahçelerinde halen tavuk beslenen sarı, turuncu, kırmızı boyalı eski evler, 1960’larda kurulmuş bir mahallenin izlerini taşır. Mahalle hayatını zenginleştirecek, farklı yaş gruplarını bir araya getirecek üretim ve paylaşım mekanları önerilmiştir.

M7 Mecidiyeköy-Mahmutlu metro hattının durağının burada olması alanı bütün şehrin Haliç’e bağlandığı yer haline getiriyor. Metro durağı ile tramvay durağı arasındaki büyük meydan bu kesişmenin yoğunluğunu kaldıracak şekilde düşünülmüştür.

ODAK 3 / Şu anda büyük şantiyelerin yer aldığı bir bölgedir. Şantiye alanı olarak kullanılan yerlerin tamir edilmesi yeşil bütünlüğü açısından ele alınmalıdır.

Alibeyköy Deresi kıyısında Çobançeşme Deresiyle beslenen bir su birikme alanı potansiyeli mevcuttur. Yakın çevresinde gelişmekte olan yeni yerleşimler ve bir üniversite kampüsü yer alıyor. Üniversite öğrencilerinin, çalışanlarının ve yeni sitelerde oturanların dere kıyısındaki rekreatif alana ulaşabilmeleri önemlidir.

Suya yaklaşabilmek için alternatifler üretilmiştir.

ODAK 4 / Bu bölge İstanbul’un uc’u olma özelliğini halen koruyan özel bir bölgedir. Buna uygun olarak doğa ile kurduğu ilişki önem taşımaktadır. Yakın zamana kadar sadece tarım yapılan bu yerde dere boyunca gelen yeşil koridorun güçlendirilmesi amaçlanmıştır.

Tramvay son durağı ile cep otogarının karşılıklı yer alması önemlidir. Aralarındaki ilişkinin kurulması ve alanın daha verimli kullanılması gerekmektedir. Bu kesişmede yaya ve bisikletli ulaşımı önemsenmiştir.

Güney ve kuzeydeki farklı karakterdeki yerleşimlerle ilişki kurmak amaçlanmıştır. Otogar ile tramvay durağı kesişim noktasındaki meydan farklı etkinliklere de ev sahipliği yapabilecektir.

Bisiklet yolu

Namık

Kemal

Bisiklet yolu

İSTANBUL SENİN HALİÇ KIYILARI TASARIM YARIŞMASI Caddes

i

Yaya yolu

+4.00

+3.00

PAZAR YERİ, HEMEN HER YERDE FARKLI KESİMLERİN ZORLAMASIZ BİR ARAYA GELEBİLDİĞİ BİR KAMUSAL ALANDIR. BU SEBEPLE BU ALANDA BULUNAN PAZAR YERİNİN KORUNMASI YANINDA, TAMAMEN ÖNE ÇIKARILMASI, YUKARI MAHALLELERDEN FARKLI YÖNLERDEN RAHATÇA ERİŞİLEBİLİR OLMASI VE SOSYAL BİR ARAYA GELİŞ MEKANLARIYLA DESTEKLENMESİ ÖNERİLMİŞTİR.

+5.50

1948

zi Çakmak Cad

desi

PAZARIN BULUNDUĞU PLATFORM TRAMVAYIN ÜSTÜNDEN AŞAN BİR KÖPRÜYLE ARKADAKİ SİNEMA / KÜLTÜR MERKEZİNİN BULUNDUĞU MEYDANA BAĞLANIR, RAMPALAR VE AMFİ VASITASIYLA MEYDANIN PARÇASI OLUR. BU MEYDANIN KUZEY YÖNÜNDEKİ DEVAMI İSE KÜÇÜKKÖY DERESİNİN ESKİ AĞZININ ÜZERİNE KURULAN KADEMELİ MEYDANDIR.

1970

Mareşal Fev

+0.50

YÜRÜYÜŞ YOLLARI BÜTÜN ÇEVREYLE İLİŞKİ KURABİLMEK AMACIYLA BİRBİRLERİYLE BAĞLANMIŞLARDIR. DERENİN BU KISMINDA +6,50, +7,00 VE +4,00 KOTLARINDA YAYA YOLLARI UZANIR.

Bisiklet yolu

FARKLI MAHALLELERİ KAMUSAL ALANDA BULUŞTURMAYI AMAÇLAYAN ‘KENET’ YAPILARI RAMPA VE KÖPRÜLERLE MAHALLE İÇLERİNE BAĞLANIR. BU KENETLERİN MÜMKÜN OLAN NOKTALARINDA MUHTARLIK, MAHALLE MUTFAĞI, SİNEMA, ÇOCUK BAHÇESİ, SPOR SALONU GİBİ KAMUSAL HİZMET BİNALARI VE ALANLARI YER ALACAKTIR.

+5.00

+3.00

+3.75

12.50

Yaya yolu

Kenet Bağlan tısı

+4.50

Bisiklet yolu

+6.50

1982

KADEMELİ MEYDAN

4. BÖLGE 52187

+5.50

BÜTÜN PAZAR KOTU +6.50 KOTUNA YÜKSELTİLMİŞ, AŞAĞISINDAKİ +3,00 KOTU OTOPARKA AYRILMIŞTIR. OTOPARK KOTUNA DİKİLECEK AĞAÇLAR PAZAR KOTU DÖŞEMESİNDEKİ BOŞLUKLAR SAYESİNDE YÜKSELEREK PAZAR ORTAMININ PARÇASI OLACAKLARDIR. PAZAR ALANININ DEREYE DOĞRU UZANAN KISMINDA VE KARŞI KIYIDAKİ AĞAÇLIK ALANDA OTURMA YERLERİ YER ALMAKTADIR. BU ALANLAR PAZARIN OLMADIĞI ZAMANLARDA DA ALANIN KULLANIMINA KATKIDA BULUNACAKLARDIR.

PAZAR ALANI PLATFORMU, PAZAR OLMADIĞI ZAMANLARDA BİR MAHALLE GERİ DÖNÜŞÜM BULUŞMA ALANINA DÖNÜŞMEKTEDİR. ÇEVRE MAHALLELERDEN GELENLER BU NOKTADA BULUŞUP BAZI GÜNLER İKİNCİ EL PAZARLARI KURUP, KIYAFET, KİTAP, EŞYA DEĞİŞ TOKUŞLARI YAPABİLİR, BAZI GÜNLER AYRIŞTIRARAK BİRİKTİRDİKLERİ DÖNÜŞEBİLİR EVSEL ATIKLARINI BİR ARAYA GETİRİP YENİDEN ÜRETME ÇALIŞMALARI YAPABİLİRLER. BU FAALİYETLERİN DESTEK ÜNİTELERİ PAZAR PLATFORMUNUN ALT KATINDA YER ALACAKTIR. KONU İLE İLGİLİ EĞİTİMLER HEMEN YANDAKİ MEYDANDA BULUNAN KÜLTÜR VE EĞİTİM MERKEZİNDE VEYA AMFİNİN BULUNDUĞU BULUŞMA NOKTASINDA YAPILACAKTIR.

|

5.50 +5.50

+5.50

+7.50

Sinema Meydanı

+12.00

kak

Yaya köprüsü

+15.00

Der e So

+8.0

Yaya köprüsü

0

Ken

et B

m

pa

+7.00

ağla

Amfitiyatro

+4.50

ntıs ı

Yaya yolu

+5.00

EM A

+7.00

Mısır Tarlası

ve K

ÜL TÜ

Otopark

Asansör

RM

ER

KE

9.00

Yaya yolu

Zİ

2011

SİN

Rampa

+0.50

Asansör

+9.00

Ra

2006

+5.50

+5.00

+5.00

Giriş Avlusu

KENT MEYDANI

+5.00

Bisiklet yolu

2017

+3.00

Seyis terası +3.00 +6.50 +7.00

Tramvay Hattı

Rampa

Sev

inç

Pazar yeri Otopark girişi

+3.00

Cad d

esi +0.50

PAZAR MEYDANI

+3.00

Semt Pazarı İkinci El Pazarı Geri Dönüşüm Merkezi

Yaya yolu

+11.00

+5.00

Tramvay Hattı

+18.50

Yaya köp rüs

ü

ğlantıs

Kenet Ba

+6.50

+5.00

ı

+4.00

Yaya yolu

+14.00

Bisiklet yolu +6.00

1/500 PLAN ODAK 1: PAZAR MEYDANI, SİNEMA VE KÜLTÜR MERKEZİ VE KADEMELİ MEYDAN

olu ty

ikle

Bis

olu ty

ikle

lu yo ya Ya

1/500 KESİT ODAK 1: PAZAR MEYDANI, SİNEMA VE KÜLTÜR MERKEZİ VE KADEMELİ MEYDAN

Bis

lu yo ya Ya

Mareş

al Fevz

i Çakm

ak Cadd esi

Bisiklet yolu

Mahalle Bağlantısı

+20.00

6.

KAMUSAL KULLANIM VE MAHALLELERİN BAĞLANTISI Pazar yeri, hemen her yerde farklı kesimlerin zorlamasız bir araya gelebildiği bir kamusal alandır. Bu sebeple bu alanda bulunan pazar yerinin korunması yanında, tamamen öne çıkarılması, meydanlaşması, yukarı mahallelerden farklı yönlerden rahatça erişilebilir olması ve sosyal bir araya geliş mekanlarıyla desteklenmesi önerilmiştir.

Bütün pazar kotu +6.50 kotuna yükseltilmiş, aşağısındaki +3,00 kotu otoparka ayrılmıştır. Otopark kotuna dikilecek ağaçlar pazar kotu döşemesindeki boşluklar sayesinde yükselerek pazar ortamının parçası olacaklardır.

Pazar meydanının dereye doğru uzanan kısmında ve karşı kıyıdaki ağaçlık alanda oturma yerleri yer almaktadır.

Bu alanlar pazarın olmadığı zamanlarda da meydanın kullanımına katkıda bulunacaklardır.

Pazarın bulunduğu platform tramvayın üstünden aşan bir köprüyle arkadaki sinema / kültür merkezinin bulunduğu meydana bağlanır, rampalar ve amfi vasıtasıyla meydanın parçası olur. Bu meydanın kuzey yönündeki devamı ise Küçükköy Deresinin eski ağzının üzerine kurulan kademeli meydandır.

Pazar meydanı platformu, pazar olmadığı zamanlarda bir mahalle geri dönüşüm buluşma alanına dönüşmektedir. Çevre mahallelerden gelenler bu noktada buluşup bazı günler ikinci el pazarları kurup, kıyafet, kitap, eşya değiş tokuşları yapabilir, bazı günler ayrıştırarak biriktirdikleri dönüşebilir evsel atıklarını bir araya getirip yeniden üretme çalışmaları yapabilirler. Bu faaliyetlerin destek üniteleri pazar platformunun alt katında yer alacaktır. Konu ile ilgili eğitimler hemen yandaki meydanda bulunan kültür ve eğitim merkezinde veya amfinin bulunduğu buluşma noktasında yapılacaktır.

Yürüyüş yolları bütün çevreyle ilişki kurabilmek amacıyla birbirleriyle bağlanmışlardır. Derenin bu kısmında +6,50, +7,00 ve +4,00 kotlarında yaya yolları uzanır. Farklı mahalleleri kamusal alanda buluşturmayı amaçlayan ‘kenet’ yapıları rampa ve köprülerle mahalle içlerine bağlanır. Bu kenetlerin mümkün olan noktalarında muhtarlık, mahalle mutfağı, sinema, çocuk bahçesi, spor salonu gibi kamusal hizmet binaları ve alanları yer alacaktır.

DEMOGRAFİK YAPI Binlerce yıllık bir şehirde nispeten genç bir semt olsa da, az zamanda çok şey görmüş, kısa ömrüne çok haksızlık, çok eziyet sıkıştırmış bir bölge burası. Sel baskınları, kahvehane taramaları, alevi evlerinin işaretlenmesi, devletin cem evleriyle bitmeyen itişmesi, otobüs yakmalar, protestolar, biz biraz ötede yaşayanlar için senelerdir uzaktan duyulan haberlerin bir kısmı. Şehir içinde başka bir, hatta birkaç şehir gibi Alibeyköy.

Proje alanının sınırları her ne kadar Alibeyköy merkez mahalle ve Alibeyköy deresinin kıyısı ile sınırlandırılmış olsa da bu alanda yapılacak olan herhangi bir düzenlemeden Emniyettepe, Güzeltepe, Çırçır gibi komşu semtlerin sakinleri de faydalanacaktır. Bu bölgenin bugünkü sosyo-ekonomik yapısı, demografik özellikleri ve yaşam kalitesini anlayabilmek için birkaç veriye bakmak mümkün.

Bu bölgedeki rayiç bedeller ve hane halklarının büyükşehir belediyesinden aldıkları nakit yardımı gibi veriler de bize bölgedeki nüfusun gelir durumu hakkında bir fikir vermektedir. 2018 yılının rayiç bedelleri Alibeyköy’de 346.8 TL/m2, Emniyettepe’de 387 TL/m2, Güzeltepe’de 412.9 TL/m2, Çırçır’da 303 TL/m2 olmak üzere Eyüp ilçesinin en yüksek rayiç bedeli olan 1657 TL/m2 ve İstanbul ilinin en yüksek rayiç bedeli olan 23.000 TL/m2 ile karşılaştırdığımızda oldukça mütevazi bir yaşam kalitesine işaret etmektedir.

Büyükşehir belediyesinden nakdi yardım alan nüfusa baktığımızda Eyüp ilçesinde bu yardımı en yüksek oranda alan semtler Alibeyköy merkezi çevreleyen bu bölgede bulunmaktadır: Güzeltepe (% 8.1), Çırçır (% 8.82), Karadolap (% 9.55). Alibeyköy merkezde bu oran %3.6’ya düşmektedir.

Alibeyköy merkez, Emniyettepe ve Güzeltepe’yi kapsayan alandaki nüfus yoğunluğu 2000 yılında 6.979/km2 iken 2015 yılında 11.396/km2 olduğu görülmektedir. İstanbul genelindeki nüfus yoğunluğu (2.742/km2) ve İstanbul’un nüfus yoğunluğu en yüksek semtlerinden olan Okmeydanı (23.159/km2) ile karşılaştırıldığında bu bölgede nüfusun oldukça yoğun ve sıkışık bir alanda yaşadığı görülmektedir. Bölgedeki CO2 emisyonları yoğunluğu (83.975t/km2), İstanbul genelinin (20.604t/km2) yaklaşık dört katıdır. Bu veriler birlikte düşünüldüğünde bölgenin çevresel yaşam kalitesinin oldukça düşük olduğu görülmektedir.

Diğer yandan TEM otobanının yapımı sonrası bölgenin popülaritesi artmış, kuzey yamaçlarında yeni site inşaatları çoğalmıştır. Bölgede 1950’lerden beri yaşanan değişimlere bir yenisi eklenmiştir. Bahçesinde tavuk yetiştirilen küçük evlerde yaşayanlar ile lüks rezidans dairelerde oturanlar birbirlerine komşu ol muşlardır. Bu gelişmeler Alibeyköy deresi çevresindeki rekreasyon alanlarının kullanıcı çeşitliliğini arttırmakta, bu alanı bir karşılaşma ve buluşma alanı haline getirmektedir.

PAZAR MEYDANI VE ÇEVRESİ

Mevcut sosyal tesisler

İSTANBUL SENİN HALİÇ KIYILARI TASARIM YARIŞMASI BÖLGE, HALİÇ’İN KAMU ULAŞIMI İLE İSTANBUL’UN FARKLI BÖLGELERİNE, HATTA OTOGAR İLE FARKLI ŞEHİRLERE BAĞLANDIĞI ÖNEMLİ BİR KESİŞME NOKTASI OLDUĞU İÇİN DURAK VE ARAÇLAR ARASI BAĞLANTILARI YAYALAR İÇİN EFEKTİF VE KULLANIŞLI HALE GETİRMEK ÖNEMLİDİR.

|

+4.80

BURADAKİ METRO DURAĞI İLE TRAMVAY DURAĞININ BULUŞTUĞU NOKTA, BİR YANDAN ÇEVREDE OTURANLAR İÇİN ULAŞIM ANLAMINDA KRİTİK ÖNEM TAŞIRKEN, DİĞER YANDAN İSTANBUL’UN HER NOKTASINDAN GELEN GİDENLER İÇİN DE BİR TRANSFER YERİ GÖREVİ GÖRECEKTİR. TOPLU TAŞIMA KULLANICILARI BÜTÜN ŞEHRE YAYILAN FARKLI KESİMLERDEN İNSANLAR OLDUĞUNDAN, TOPLU TAŞIMA TRANSFER YERLERİNİN FARKLILIKLARI BİR ARAYA GETİRME POTANSİYELİ VARDIR. BU NOKTALARIN TAŞIDIKLARI KULLANICI ÇEŞİTLİLİĞİ POTANSİYELİ NEDENİYLE SADECE GEÇİLEN YERLER OLMAYIP AYNI ZAMANDA DURULAN, KARŞILAŞILAN YERLER OLMASI DA İSTENMEKTEDİR. BU SEBEPLE KİMLİĞİ OLAN, EFEKTİF KULLANIMI DESTEKLEYEN AMA İSTENDİĞİNDE GEÇİLEN YER OLMAKTAN VAKİT GEÇİRİLEN YERE DÖNÜŞMEK İÇİN OLANAKLAR SAĞLAYAN BİR KARŞILAŞMA ALANI SÖZ KONUSUDUR.

4. BÖLGE 52187

KORU

Bisiklet yolu +1.00

Bisiklet yolu

DİĞER YANDAN KIYIDAKİ, KÜÇÜK BAHÇELERİNDE HALEN TAVUK BESLENEN SARI, TURUNCU, KIRMIZI BOYALI ESKİ EVLER, 1960’LARDA KURULMUŞ BİR MAHALLENİN İZLERİNİ TAŞIR. BU MAHALLEDE OTURANLAR İÇİN MEVCUT ÇOCUK OYUN BAHÇESİNE, AİLELERİN ÇOCUKLARINA EŞLİK EDEBİLECEKLERİ, BİRBİRLERİYLE SOHBET EDEBİLECEKLERİ BİR AMFİ İLE ALTINA MAHALLELİNİN ORTAK KULLANABİLECEĞİ BİR MAHALLE MUTFAĞI EKLENMESİ DÜŞÜNÜLMÜŞTÜR. KÜÇÜKLERİN BÜYÜKLERDEN SAĞLIKLI YEMEK YAPIMINI, ÜRETMEYİ VE PAYLAŞMAYI ÖĞRENEBİLECEKLERİ, BİRLİKTE ÇALIŞILAN BU MUTFAK KUTLAMALARDA, GÜNLERDE, İFTARLARDA, BAYRAMLARDA, CENAZELERDE, MEVLÜTLERDE MAHALLELİNİN BİR ARAYA GELEBİLMESİNİ DE SAĞLAYACAKTIR. BU ALAN AKŞAMLARI GECE SİNEMASINA, KÜÇÜK BİR KONSER/GÖSTERİ ALANINA DÖNÜŞEBİLİR, MAHALLE SAKİNLERİNİ BULUŞTURAN BİR MAHALLE MERKEZİ GİBİ ÇALIŞIR.

KORU

Yaya yolu Yaya yolu

Yaya yolu

Kentiçi tarım alanı Mısır tarlası KORU

KORU

Piknik alanları

Bisiklet yolu

Piknik alanları

Yaya yolu

1948

+1.00

+3.00

1970

İSTASYON MEYDANI

20.00 +32.50

MEYDAN

Tramvay İstasyonu Mahalle Bağlantısı

ağ tb

Mahalle Meydanı Asansör

Kenet

+5.00

Bisiklet yolu

+3.00

1982

+9.50

bağlant

ısı

3.00 Çocuk oyun alanı

9.50

+5.00

Amfit iyatro

15.50

Yaya yolu

+9.00 +4.50

+4.75

Bisiklet park yeri

MAHALLE MUTFAĞI Kamusal Hizmet Binası

+7.00

Yay a Kö

prü

sü

Çocuk oyun alanı

+9.00

Atatür

k Cadd

esi

+10.00

2006

Ke

+30.00

lan tıs

ı

+5.00

28.50

ne

30.50

Rampa

+3.00

Stadyum hizmet birimleri

Kenet Bağlantısı

Bisiklet yolu

Yaya Köprüsü

1/500 PLAN ODAK 2: İSTASYON MEYDANI, MAHALLE MUTFAĞI VE STADYUM ALİBEYKÖY STADYUMU

+4.00

+0.80

2011

Rampa

+4.50

Yaya yolu

1/500 KESİT ODAK 2: İSTASYON MEYDANI, MAHALLE MUTFAĞI VE STADYUM

Tramvay Hattı Bisiklet yolu

Yaya yolu

2017

Seyir terası

7.

TOPLU TAŞIMA VE AKTARMALAR

Bölge, Haliç’in kamu ulaşımı ile İstanbul’un farklı bölgelerine, hatta otogar ile farklı şehirlere bağlandığı önemli bir kesişme noktası olduğu için durak ve araçlar arası bağlantıları yayalar için efektif ve kullanışlı hale getirmek önemlidir.

Buradaki metro durağı ile tramvay durağının buluştuğu nokta, bir yandan çevrede oturanlar için ulaşım anlamında kritik önem taşırken, diğer yandan İstanbul’un her noktasından gelen gidenler için de bir transfer yeri görevi görecektir. Toplu taşıma kullanıcıları bütün şehre yayılan farklı kesimlerden insanlar olduğundan, toplu taşıma transfer yerlerinin farklılıkları bir araya getirme potansiyeli vardır. Bu noktaların taşıdıkları kullanıcı çeşitliliği potansiyeli nedeniyle sadece geçilen yerler olmayıp aynı zamanda durulan, karşılaşılan yerler olması da istenmektedir. Bu sebeple kimliği olan, efektif kullanımı destekleyen ama istendiğinde geçilen yer olmaktan vakit geçirilen yere dönüşmek için olanaklar sağlayan bir karşılaşma alanı söz konusudur.

Diğer yandan kıyıdaki, küçük bahçelerinde halen tavuk beslenen sarı, turuncu, kırmızı boyalı eski evler, 1960’larda kurulmuş bir mahallenin izlerini taşır. Bu mahallede oturanlar için mevcut çocuk oyun bahçesine, ailelerin çocuklarına eşlik edebilecekleri, birbirleriyle sohbet edebilecekleri bir amfi ile altına mahallelinin ortak kullanabileceği bir mahalle mutfağı eklenmesi düşünülmüştür. Küçüklerin büyüklerden sağlıklı yemek yapımını, üretmeyi ve paylaşmayı öğrenebilecekleri, birlikte çalışılan bu mutfak kutlamalarda, günlerde, iftarlarda, bayramlarda, cenazelerde, mevlütlerde mahallelinin bir araya gelebilmesini de sağlayacaktır. Bu alan akşamları gece sinemasına, küçük bir konser/gösteri alanına dönüşebilir, mahalle sakinlerini buluşturan bir mahalle merkezi gibi çalışır.

İSTASYON MEYDANI

DERE KIYISINA ULAŞTIRAN KENET YAPILAR

MAHALLE MUTFAĞI

Piknik alanları

İSTANBUL SENİN HALİÇ KIYILARI TASARIM YARIŞMASI +5.90

+6.40

KORU Çobançeşme Deresi

+6.00 +6.00

|

4. BÖLGE 52187

Piknik alanları

Seyir terası

Çobançeşme Parkı

Rampa +5.55 +9.00 Yaya köprüsü

Kenet Bağlantısı +6.00

KORU

+5.55

Mevcut servis yapıları +6.00

+11.05

Yaya köprüsü

Ot ur m lan

aa

Yavuz Selim

lar ı

BÖLGEDEKİ ŞANTİYE ALANLARI TEMİZLENDİKTEN SONRA TAMİR EDİLEN KORULUK/YEŞİL ALAN BÜTÜNLÜĞÜ İÇİNDE FARKLI SPOR ALANLARI, YÜRÜYÜŞ VE BİSİKLET YOLLARI, OTURMA VE PİKNİK YERLERİ VE BİR AMFİ YER ALMAKTADIR. YAKINDAKİ ÜNİVERSİTE SEBEBİYLE BU BÖLGEDE MAHALLE İÇLERİNDEKİ KULLANIMA GÖRE DAHA ÇOK GENÇ OLACAĞI ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR.

+8.50 Yaya köprüsü Bisiklet yolu

Yaya yolu

Am fi tiy atro

+6.50

+5.00

KORU +9.00

+5.55

Bisiklet yolu

lim Yavuz Se

+6.00

+5.50

KORU

+5.55

+16.50 m

Rampa

ddesi Atatürk Ca

Kaykay alanları Rampa

hattı

Bisiklet yolu

MEYDAN

Kenet ba

Tramvay

ğlantısı

1970

+10.0

k

ü Soka Köprüs

0 Ya ya kö

prüsü

1948

+5.55

+5.00

+5.00

+5.50

Asansör

+4.50

REKREATİF ANLAMDA SUYUN POTANSİYELİNİ KULLANMAK, SUYA YAKLAŞABİLMEK İÇİN ALTERNATİFLER ÜRETİLMİŞTİR. BU AMAÇLA ALİBEYKÖY DERESİ’NİN ÇOBANÇEŞME DERESİ İLE BİRLEŞTİĞİ YERDE DERE KESİTİ GENİŞLETİLMİŞ, BİR ADA KÖPRÜ İLE DE İKİ KIYI BAĞLANTISI GÜÇLENDİRİLMİŞTİR. SUYU TUTABİLME FIRSATI OLARAK KISMİ KANAL-KAPAK SİSTEMİ ÖNERİLMEKTEDİR. SU KAYBINI MİNİMUMA İNDİRME AMACI DA TAŞIYAN BU SİSTEMLE ALİBEYKÖY BARAJI İLE ODAK 3 ARASINDAKİ KANALDA SU TUTULABİLECEK, SUYUN HALİÇ’E KADAR YOLUNA DEVAM ETMESİ KONTROL ALTINA ALINABİLECEKTİR. BU HATTA İŞLEYECEK TEKNELER, DERE BOYUNCA DEVAM EDEN YEŞİL ALANIN SÜREKLİLİĞİNİ SUDAN ALGILANMASINI DA SAĞLAYACAKTIR. BU AMAÇLA DEREYE ODAK 3’TE BULUNAN KENET YAPISI HİZASINA BENT KAPAĞI YAPILACAKTIR. ODAK 4’TE BULUNAN KENET YAPISI HİZASINA İSE KANAL KAPAKLARI VASITASIYLA SEVİYE HAVUZLARI OLUŞTURULACAKTIR.

+1.50

1982

Bent Kapağı

Kamusal Hizmet Yapısı

+6.25

+9.00 m

+10.75 +4.50

Asansör

ı Oturma alan

Yaya yolu

Bitki yetiştiriciliğ alanı

Mahalle bağlantısı

Bisiklet yolu

+25.00

Rampa +6.25

+5.30

+5.00

+5.30

ı

+4.50

+5.10

+5.30

Oturma alan

2006

Yaya yolu

Seyir terası

Spor Alanı Bisiklet yolu Piknik üniteleri

2011

+5.00

kmak Ca

ddesi

KORU

Fevzi Ça

Piknik üniteleri

1/500 PLAN ODAK 3: ADA KÖPRÜ, BENT KAPAĞI VE PARK Mareşal

2017

Yaya yolu

Yaya yolu +6.00

Bisiklet Yolu

Bisiklet yolu

+4.00 Yaya yolu

+1.00

KORU

Yaya yolu

+4.00 Seyir terası

KORU

1/500 PLAN ODAK 3: ADA KÖPRÜ, BENT KAPAĞI VE PARK

Bisiklet Yolu

+4.00

+4.00

Bisiklet yolu

Mevcut Sosyal Tesisler

+4.60

Caddesi

Rampa

+8.50

8.

DERE VE BENT-KAPAK SİSTEMİ

Bölgedeki şantiye alanları temizlendikten sonra tamir edilen koruluk/yeşil alan bütünlüğü içinde farklı spor alanları, yürüyüş ve bisiklet yolları, oturma ve piknik yerleri ve bir amfi yer almaktadır. Yakındaki üniversite sebebiyle bu bölgede mahalle içlerindeki kullanıma göre daha çok genç olacağı öngörülmüştür.

Rekreatif anlamda suyun potansiyelini kullanmak, suya yaklaşabilmek için alternatifler üretilmiştir. Bu amaçla Alibeyköy Deresi’nin Çobançeşme Deresi ile birleştiği yerde dere kesiti genişletilmiş, bir ada köprü ile de iki kıyı bağlantısı güçlendirilmiştir.

Suyu tutabilme fırsatı olarak kanal-kapak sistemi önerilmektedir. Su kaybını minimuma indirme amacı da taşıyan bu sistemle Alibeyköy Barajı ile Odak 3 arasındaki kanalda su tutulabilecek, suyun Haliç’e kadar yoluna devam etmesi kontrol altına alınabilecektir. Bu hatta işleyecek tekneler, dere boyunca devam eden yeşil alanın sürekliliğini sudan algılanmasını da sağlayacaktır. Bu amaçla dereye Odak 3’te bulunan kenet yapısı hizasına bent, Odak 4’te bulunan kenet yapısı hizasına ise kapak yapılacaktır.

Alibeyköy Deresi 20 farklı kullanımla Haliç havzasında en fazla arazi kullanım çeşidine maruz kalmış deredir (Dinç, 2015). Alibeyköy dere havzası boyunca Dinç (2015) tarafından tespit edilen arazi kullanımının şekillendirdiği açık kesit sistem tipolojileri grafik anlatım lejandı ile gösterilmiştir. Buna göre derenin her iki yakasında çeşitli eğitim, kamu tesisi, sanayi, yeşil alan, konut, baraj, gölet, deniz (Haliç) gibi pek çok kullanım yer almaktadır. Derenin fiziki yapısı ise 5 km’lik yatağı boyunca doğal, kapalı ve açık sistem olmak üzere üç yapıda akmaktadır.

Alibeyköy deresi doğal yapısını kaybettiği için aşırı yağışlarda etrafındaki yerleşim yerlerini su basmaktadır (Özdemir, 2007). Su baskınlarını önlemek için 2005 ve 2008 yıllarında ıslah çalışmaları yapılmıştır.

Alibeyköy Deresi eski (Küçükdal, 1998) ve yeni taşkın haritaları (İBB, 2020)

DERENİN HİDROLOJİK YAPISI İBB’nin sağladığı ek dokümanlar incelendiğinde derenin fiziki boyutları, kesit özellikleri, akış debisi, taban ve taşkın kotları belirlenmiştir. Yaklaşık 5 km uzunluğundaki dere, Alibeyköy Baraj Gölü’nden ortalama 5 metre alt kottaki Haliç’e doğru akar. Mevcut kesit özelliklerine göre Alibeyköy Deresi karma sistem (doğal + kapalı sistem + açık sistem) bir deredir. Islah çalışması sonrasında çoğu yerde betonarme trapez kesitindeki açık kanal, baraj gölüne yakın üst kotlarda 12 m genişlik ve 3,5 m derinlikte, Haliç’e doğru alt kotlarda ise 36 m genişliğe ve 5,5 metre derinliğe ulaşır. Derenin üzerinden yol geçtiği noktalarda trapez kesitli açık kanal dikdörtgen betonarme kutu kesite dönüşür. Geçiş yapısı olarak üç-boyutlu rakortmanlar inşa edilmiştir.

2008 yılında yapılan dere ıslah projesi raporunda (MİMKO, 2008) “yaklaşık 2300 m’lik kısmı rekreasyon amaçlı olarak tekne girişine izin verecek şekilde planlanmıştır” denilmektedir. Dere ıslah projesinde azami su hızı trapez kesitlerde 2-3 m/s, dikdörtgen kesitlerde ise 4-5 m/s alınmıştır. Mevcut tasarım kriterleri motorlu tekne trafiğine uygundur.

KANAL-KAPAK-BENT SİSTEMİ ÖNERİSİ Yoğun yerleşim alanlarının arasından geçen derenin taşkın riskini kontrol ederken aynı zamanda bir rekreasyon alanı yaratarak doğal yaşamı yeniden tesis etmek için bir kanal-kapak-bent sistemi önerilmektedir. Yeterince su tutmasını sağlayacak bent ve kapak sistemi sayesinde küçük teknelerin rahatlıkla kullanabileceği bir gezinti yoluna döneşebilecektir. Önerilen tekne gezinti yolu için alibeyköy deresinin en uygun kısmı km:0+350 ile km:2+910 ‘deki iki yol geçişi arasında kalan yaklaşık 2500 metre uzunluğundaki kısımdır. Büyük bölümü 24 metre taban genişliğinde ve 4 metre derinliğinde trapez kesitli açık kanal kesitinde akan dere bu iki noktada yol geçişi nedeniyle dikdörtgen kapalı beton kanala dönüşmektedir.

Proje dokümanlarından derenin kesit boyutları ile trapez kanalın taban (dere akar kotu) ve azami taşkın kotları kullanılarak farklı kesitlerde ön fizibilite hesapları yapılmıştır. Buna göre önerilen açık kanal tekne gezinti yolunun uzunluğu 2520 metre en üst ve en alt noktalar arasındaki dere akar taban kot farkı 2,44 metredir. Yaklaşık 1:1000 eğimle haliç’e doğru akacak kanalda küçük gezinti teknelerinin ufak bir motor ve kürekle yukarı yönde yol alabilmesi için iki noktada hidrolik kontrol sağlayacak bir bent-kapak sistemi önerilmektedir.

HiDROLiK TASARIM KONSEPTi Gezinti kanalının alt kesitinde (km:2+895) suyu belli miktarda tutarak gezinti yolunda yeterli su derinliğini sağlayacak bir bent kapağı tasarlanacaktır. Km:2+900 ile km:2+920 kesitleri arasında yol geçişini sağlayan dikdörtgen kutu kesitin bulunduğu yapı ufak bir bente dönüştürülerek bir bent kapağı ile suyu belli bir kota (+3.0 m) kadar tutup fazlasını ise aşağıya salacaktır. Dikdörtgen kesitten geçişi sağlayan rakortmandaki 1,50 m’lik düşme ile birlikte rahatlıkla çalışacak olan bent kapağı üst kanalda yeterince su olmasını sağlayacaktır.

Δz = 2.444 m = 2.380 + 0.064 m Δx = 2520 m = 2895 – 375 m Taban eğimi 1:1031 〜 1:1000

Önerilen 2500 metrelik tekne gezinti kanalının orta kısmına toplam 2,5 metrelik kot farkını düzlemek için bir kapak (lock) yapılacaktır. Bu kapak sayesinde gezinti kanalı bileşik kaplar prensibiyle çalışan yaklaşık 1,0-1,5 km uzunluğunda iki bölüme ayrılacaktır.

Alt kanaldan üst kanala geçmek isteyen tekne kapağın içine girdikten sonra alttaki (sağdaki) hidrolik kapı kapanacak ve (soldaki) üst kapıdan teknenin içinde bulunduğu havuza üst kota kadar su dolacaktır. Su seviyeleri eşitlendiğinde soldaki üst kapak açılarak tekne yoluna devam edecektir.

Tarihte ilk olarak MS 984 yılında Çin’de Sarı Irmak üzerinde inşa edilen kanal kapakları 1400 yılında bakım gördükten sonra bugün hala çalışmaktadır. Sistem basit bir hidrolik prensibine dayandığı için enerjisini mekanik olarak akan sudan alır ve su kaybına neden olmaz. Bu özelliklerinden dolayı da yenilenebilir enerjiye dayalı sürdürülebilir bir çözüm sağlar. Bugün dünyanın pek çok kentinde su ulaşımının sağladığı avantajlardan dolayı ticaret ve rekreasyon amaçlı yoğun şekilde kullanılmaktadır.

MAHALLELERİ BAĞLAYAN KENETLER

KÖPRÜ-ADAYA BAKAN AMFİ

Ken

İSTANBUL SENİN HALİÇ KIYILARI TASARIM YARIŞMASI +5.45

KORU

Kentiçi tarım alanı: Mısır tarlası

ALİBEYKÖY DERESİ BOYUNCA YAYA OLARAK YÜRÜYEBİLMEK, PROJENİN EN ÖNEMLİ AMAÇLARINDAN BİRİDİR. DERENİN İKİ YANINDA SÜREKLİ UZANAN YAYA YOLLARININ KESİTTEKİ FARKLI KOT VE KONUMLARI DERE VE YEŞİL ALANLA KURDUKLARI İLİŞKİYİ ÇEŞİTLENDİRİR. TRAMVAY SON DURAĞI İLE CEP OTOGARININ KARŞILIKLI YER ALMASI ÖNEMLİDİR. ARALARINDAKİ İLİŞKİNİN KURULMASI VE ALANIN DAHA VERİMLİ KULLANILMASI GEREKMEKTEDİR. BU KESİŞMEDE YAYA VE BİSİKLETLİ ULAŞIMI ÖNEMSENMİŞTİR. GÜNEY VE KUZEYDEKİ FARKLI KARAKTERDEKİ YERLEŞİMLERLE İLİŞKİ KURAN BAĞLANTI YAPILARI ‘KENET’LER OTOGAR İLE TRAMVAY DURAĞI İLİŞKİSİNİ KURMAKTADIR.

Yaya yolu

Yaya yolu

+9.00

Kentiçi tarım alanı: Mısır tarlası

YAKIN ZAMANA KADAR SADECE TARIM YAPILAN BU YERDE DERE BOYUNCA GELEN YEŞİL KORİDORUN GÜÇLENDİRİLMESİ AMAÇLANMIŞTIR. ALİBEYKÖY DERE HAVZASI’NIN İSTANBUL’UN EN ÖNEMLİ EKOLOJİK KORİDORLARINDAN BİRİ OLDUĞUNDAN BÖYLESİNE ÖNEMLİ BİR MAKRO EŞİK İÇERİSİNE MİKRO EŞİKLER YERLEŞTİRİLMESİ, BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN YÜKSEK OLDUĞU BU ALANDA EKOSİSTEMİ DAHA DA ZENGİNLEŞTİRMEK ÜZERE İZLENEN BİR İLKE OLMUŞTUR. MİKRO EŞİKLER KORULAR, KENT İÇİ TARIM ALANLARI, BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ GİBİ FARKLI ALANSAL KULLANIŞLAR YOLUYLA SAĞLANMIŞTIR.

Mısır Fasulye Salatalık Enginar Bakla Ilgınlar Fundalar Zambaklar Spartium junceum Erguvanlar

ÇEŞİTLENEN ALAN KULLANIŞLARINDA GÖZETİLEN BİR DİĞER KONU DA ‘YEŞİL ALTYAPI’DIR. YEŞİL ALTYAPI İLE HEM SUYUN KONTROLÜ HEM DE +6.45 DEPOLANMASI MÜMKÜNDÜR. SOC KONUSUNDA GÜÇLÜ BİR ORTAM YARATMAK İÇİN TOPRAK YENİLEME-RESTORASYON KULLANDIĞIMIZ BİR DİĞER YÖNTEM OLMUŞTUR.

+5.00

TEMEL YAKLAŞIMLARIMIZ DOĞRULTUSUNDA BİTKİ TÜRLERİNİ BELİRLEMEK İÇİN SORULAN SORULAR ŞUNLARDIR:

DERE HATTI BOYUNCA ALANSAL KULLANIŞI ÇEŞİTLENDİRMEK, BUNU YAPARKEN YEŞİL BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMAK ÜZERE HANGİ BİTKİLER KULLANILABİLİR? DERENİN DOĞAL KESİTİNİN KORUNDUĞU ALANLARDA HANGİ BİTKİLER KULLANILABİLİR? yolu BİTKİ TÜRLERİ NASIL ÇEŞİTLENEBİLİR? Rampa DERENİN FARKLI SU SEVİYELERİNE GÖRE Bisiklet +6.00 BU SEBEPLE ÖNERİLEN AĞAÇ VE BİTKİ KATALOĞUNDA BİTKİLERİN SU İLE İLİŞKİSİ ÖNEMLİ BİR KRİTER OLMUŞTUR.

+5.00

Bisiklet yolu

Yaya köprüsü

Yaya yolu

+4.40

Yaya yolu

Yaya yolu

Lavandula officinalis Lavandula stoechas Mentha aquatic Mytrus communis Origanum sp.

Rosmarinus officinalis Salvia officinalis Santolina sp.

Thymus

+5.80

+5.75

Yaya yolu

KORU

Acer platanoides Crataegus sp.

Acer negundo Fraxinus sp.

Albizzia julibrissin Gleditsia triacanthos Betula pendula Laurus nobilis Catalpa bignonoides Liriodendron tulipifera Cercis siliquastrum Quercus sp.

Celtis australis Tilia tomentosa Platanus sp.

Acanthus mollis Acorus sp.

Alisma lanceolatum Cladium mariscus Cyperus alternifolius Erianthus ravennae Gunnera manicata Iris sp.

Phragmites australis Physostegia virginiana Pontaderia cordata

+9.00

ALIBEYKÖY CEP OTOGARI İSTASYONU +6.00

+6.00 Bisiklet parkı

Yaya yolu Bisiklet yolu

Otopark

Bisiklet yolu

Yaya yolu

Cupressus sempervirens Pinus pinea Juniperus sp.

+5.00

+5.00

4. BÖLGE 52187

Cornus sp.

Cotinus coggygria Cytisus sp.

Hibiscus sp.

Nerium oleander Spartium sp.

Teucrium fruticans Vitex agnus-castus

ALIBEYKÖY CEP OTOGARI

+4.40

|

İSTASYON MEYDANI

Ranunculus sp.

Salix sp. (salkım söğüt) Scirpus sp.

Spartina pectinata Tamarix sp.

Thalia dealbata Typha sp.

Zantadeschia aethiopica

Rampa Bisiklet yolu

KORU

Arundo donax Calamagrostis sp.

Melinus nerviglumis Miscanthus sinensis Muhlenbergia capillaris Panicum virgatum Pennisetum sp.

Cortaderia sp.

Stipa tenuissima

+6.80

+6.65

+6.75

Atatürk Caddesi +11.25

lantı

sı

Lagerstroemia indica Prunus serrulata Kanzan t bağ

+6.65

Kamusal hizmet yapısı

+8.10 +9.30

+15.00

Ken

2006

et b

ağla

ntısı

1982

1970

Kene

1/500 PLAN ODAK 4: TRAMVAY SON DURAK VE CEP OTOGARI

Mahalle bağlantısı +19.50

2017

2011

+19.50

1/200 KESİTLER: KANAL VE YÜRÜYÜŞ YOLLARI İLİŞKİSİ

1/500 KESİT ODAK 4: TRAMVAY SON DURAK VE CEP OTOGARI

9.

PEYZAJ RAPORU VE DERE KESİTLERİ

Alibeyköy deresi boyunca yaya olarak yürüyebilmek, projenin en önemli amaçlarından biridir. Derenin iki yanında sürekli uzanan yaya yollarının kesitteki farklı kot ve konumları dere ve yeşil alanla kurdukları ilişkiyi çeşitlendirir.

Tramvay son durağı ile cep otogarının karşılıklı yer alması önemlidir. Aralarındaki ilişkinin kurulması ve alanın daha verimli kullanılması gerekmektedir. Bu kesişmede yaya ve bisikletli ulaşımı önemsenmiştir. Güney ve kuzeydeki farklı karakterdeki yerleşimlerle ilişki kuran bağlantı yapıları ‘kenet’ler otogar ile tramvay durağı ilişkisini kurmaktadır.

Yakın zamana kadar sadece tarım yapılan bu yerde dere boyunca gelen yeşil koridorun güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Alibeyköy Dere Havzası’nın İstanbul’un en önemli ekolojik koridorlarından biri olduğundan böylesine önemli bir makro eşik içerisine mikro eşikler yerleştirilmesi, biyolojik çeşitliliğin yüksek olduğu bu alanda ekosistemi daha da zenginleştirmek üzere izlenen bir ilke olmuştur. Mikro eşikler korular, kent içi tarım alanları, bitki yetiştiriciliği gibi farklı alansal kullanışlar yoluyla sağlanmıştır. Çeşitlenen alan kullanışlarında gözetilen bir diğer konu da ‘Yeşil Altyapı’dır. Yeşil Altyapı ile hem suyun kontrolü hem de depolanması mümkündür. SOC konusunda güçlü bir ortam yaratmak için toprak yenileme-restorasyon kullandığımız bir diğer yöntem olmuştur.

Temel yaklaşımlarımız doğrultusunda bitki türlerini belirlemek için sorulan sorular şunlardır: Dere hattı boyunca alansal kullanışı çeşitlendirmek, bunu yaparken yeşil bütünlüğünü sağlamak üzere hangi bitkiler kullanılabilir?

Derenin doğal kesitinin korunduğu alanlarda hangi bitkiler kullanılabilir?

Derenin farklı su seviyelerine göre bitki türleri nasıl çeşitlenebilir?

Bu sebeple önerilen ağaç ve bitki kataloğunda bitkilerin su ile ilişkisi önemli bir kriter olmuştur.

AĞAÇ VE BİTKİ KATALOĞU

TARIM BİTKİLERİ

İBRELİ AĞAÇLAR

SU KENARI BİTKİLERİ

Mısır

Pinus pinea

Acanthus mollis (ayı pençesi)

Fasulye Salatalık Enginar Bakla gibi birlikte birbirine destek olan bitkiler.

Juniperus sp.

Cupressus sempervirens

Acorus sp.

Alisma lanceolatum Cladium mariscus

SU KENARI BİTKİLERİ

Cyperus alternifolius

Iris sp.

Thalia dealbata

Phragmites australis Physostegia virginiana Pontaderia cordata Ranunculus sp.

Salix sp. (salkım söğüt) Scirpus sp.

Spartina pectinata Tamarix sp.

Typha sp.

Zantadeschia aethiopica

BAZI ÖZELLEŞEN KISIMLARDA TEKİL, GÖRSEL ETKİSİ GÜÇLÜ OLABİLEN, İNSAN ÖLÇEĞİNE YAKIN AĞAÇLAR:

AROMATİKLER

Lagerstroemia indica (oya ağacı)

Lavandula officinalis

Prunus serrulata Kanzan

Lavandula stoechas

Mentha aquatic

AROMATİKLER

ÇALILAR

Mytrus communis

Origanum sp.

Vitex agnus-castus

Rosmarinus officinalis

Salvia officinalis Santolina sp.

Thymus

Cornus sp.

Cotinus coggygria Cytisus sp.

Hibiscus sp.

Nerium oleander Spartium sp.

Teucrium fruticans

İBRELİ AĞAÇLAR

Celtis australis (çitlenbik)

Albizzia julibrissin (gülibirişim)

Betula pendula Acer platanoides Acer negundo

Cercis siliquastrum

Platanus sp.

Crataegus sp.

Fraxinus sp.

Gleditsia triacanthos Laurus nobilis Liriodendron tulipifera Quercus sp.

Tilia tomentosa

DOKUNULMAYACAK KENDİ HALİNE BIRAKILACAK, ARALIKLARLA BAKIM YAPILACAK KISIMLARDA İSTANBUL’UN YEREL BİTKİLERİ:

SU BASABİLECEK ALANLARDA KULLANILABİLECEK BUĞDAYGİLLER:

Spartium junceum (Katırtırnakları)

Erguvanlar

Melinus nerviglumis

Arundo donax Calamagrostis sp.

Miscanthus sinensis

Ilgınlar

Fundalar Zambaklar

Muhlenbergia capillaris

Panicum virgatum Pennisetum sp.

Mısır Fasulye Salatalık Enginar Bakla Ilgınlar Fundalar Zambaklar Spartium junceum Erguvanlar

DOKUNULMAYACAK KENDİ HALİNE BIRAKILACAK, ARALIKLARLA BAKIM YAPILACAK KISIMLARDA İSTANBUL’UN YEREL BİTKİLERİ:

Cornus sp.

Cotinus coggygria Cytisus sp.

Hibiscus sp.

Nerium oleander Spartium sp.

Teucrium fruticans Vitex agnus-castus

Lavandula officinalis Lavandula stoechas Mentha aquatic Mytrus communis Origanum sp.

Rosmarinus officinalis Salvia officinalis Santolina sp.

Thymus

Cupressus sempervirens Pinus pinea Juniperus sp.

Acer platanoides Crataegus sp.

Acer negundo Fraxinus sp.

Albizzia julibrissin Gleditsia triacanthos Betula pendula Laurus nobilis Catalpa bignonoides Liriodendron tulipifera Cercis siliquastrum Quercus sp.

Celtis australis Tilia tomentosa Platanus sp.

Acanthus mollis Acorus sp.

Alisma lanceolatum Cladium mariscus Cyperus alternifolius Erianthus ravennae Gunnera manicata Iris sp.

Phragmites australis Physostegia virginiana Pontaderia cordata

Ranunculus sp.

Salix sp. (salkım söğüt) Scirpus sp.

Spartina pectinata Tamarix sp.

Thalia dealbata Typha sp.

Zantadeschia aethiopica

Arundo donax Calamagrostis sp.

Melinus nerviglumis Miscanthus sinensis Muhlenbergia capillaris Panicum virgatum Pennisetum sp.

Cortaderia sp.

Stipa tenuissima

Cortaderia sp.

Stipa tenuissima

Lagerstroemia indica Prunus serrulata Kanzan

CEP OTOGARI MEYDANI