3.Bölge_1.Ödül_17_74619-projekitabı

74619

İstanbul Senin Haliç Kıyıları Tasarım Yarışması Proje Raporu

No.

1

3.

bölge

akış ;

01I

TARİH ÜZERİNE TARİH ; Analiz Yöntemi Olarak; ‘ PALİMPSEST ’ 01.aI 1. KATMAN : (Orta Çağ’ın sonu / Bizans) 01.bI 2. KATMAN : (18. yy sonu / Osmanlı) 01.cI 3. KATMAN : (1980 öncesi / 1. Sanayi Dev.) 01.dI GÜNCEL KATMAN 01.eI VİZYON KATMAN

02I

TASARIM ANA KONSEPTİ ; EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR

03I

No.

2

02.aI İLK TOPLANMA BÖLGESİ 02.bI EVRENSEL DİYALOG MERKEZİ 02.cI ORGANİK ÜRETİM MERKEZİ 02.dI ORGANİK GERİ DÖNÜŞÜM MERKEZİ 02.eI SPOR-EĞLENCE PARKI 02.fI EKOLOJİK GÖZLEM PLATFORMU

EKOLOJİK KURGU VE PALİMPSEST VİZYON KATMANI İLE ENTEGRASYONU

01I

TARİH ÜZERİNE TARİH ; Analiz Yöntemi Olarak; ‘ PALİMPSEST ’ Varoluşu boyunca istilalarla şekillenen Haliç, her seferinde yeni rollere bürünmüş, dönüşmüştür. ‘ Bir zamanlar var olan ancak şimdi görünmeyen’ in izlerini sessizce geleceğe taşımıştır. Ta ki o izler birbirine eklemlenmeyi bırakıncaya kadar. Üstüne atılan her çizginin izini değerli bir yara gibi taşıyan bu eşsiz coğrafya, günümüzde bu birbiriyle uzlaşmaz yaraların çok sesliliği arasında ne/kim olduğunu arayan, yaşayamaz, yaşatamaz bir hale dönüşmüştür. Haliç coğrafyasında 3. Bölge olarak tanımlanan Eyüp-Silahtarağa arasındaki 55 hektarlık alan için tasarım kurgumuz tam da bu noktadan esinle şekillenmiştir. Tasarlanacak olan parçaların oluşturduğu bütünün geçmişi kazınmış, kopan bağlar onarılmış ve tüm bu araştırma, incelemenin ana kurgusunu ‘ KATMANLILIK ’ oluşturmuştur.

Haliç’in silinen ve yeniden yazılan belleğini mekanın ve kullanıcısının kültürel kimliğinin bir göstergesi olarak odağına yerleştiren tasarım yaklaşımımız, Haliç genelinde Eyüp - Silahtarağa bölgesinin bir Palimpsest okumasıdır. Bu okuma, üst üste çakışmadan dolayı görünmez olan katmanları ve onlara ait izleri görünür kılar.

TARİH ÜZERİNE TARİH ; Analiz Yöntemi Olarak; ‘ PALİMPSEST ’

Palimpsest; Yunancada ‘palin’ (yeniden) ve ‘psestos’ (kazınmış) anlamlarına gelen iki sözcükten türetilmiştir.

Zamanın mekan üzerindeki dönüştürücü ve değiştirici etkisini ‘yeniden kazınmışlık’ olarak tanımlamak, üst ölçek analizlerin ana kurgusunu oluşturmuştur.

Tasarımın kavramsal çatkısı ise, Haliç üzerinden Eyüp - Silahtarağa özelinde; Palimpsestin Tüm Katmanlarını ve Bu Katmanlara Ait Değerli Bileşenleri, Eski ile Birlikte Yenide, İç İçe Kurgulanmaktadır.

Bu bağlamda; Haliç’in kendi geçmişi ile kurduğu gözle görülmeyen bağları , yapısını oluşturan katmanlarda keşfe çıkılmıştır.

Zamanın değiştiremediği ve zamana yenik düşenin ne olduğu sorgulanmış, Defalarca yeniden yazılmış, silinmiş parşömeni kazır gibi yaşanmışlıklar eşelenmiştir.

Katmanlarda çakışan noktaları tespit edilip, geleceğe dair yeni bir projeksiyon belirlenmiştir.

Oluşturulan katmalar;

1. KATMAN : (Orta Çağ’ın sonu / Bizans) 2. KATMAN : (18. yy sonu / Osmanlı) 3. KATMAN : (1980 öncesi / 1. Sanayi Dev.) 4. GÜNCEL KATMAN 5. VİZYON KATMAN

No.

3

01I

No.

4

TARİH ÜZERİNE TARİH ; Analiz Yöntemi Olarak; ‘ PALİMPSEST ’ 01.aI 1. KATMAN : (Orta Çağ’ın sonu / Bizans)

01I

No.

5

TARİH ÜZERİNE TARİH ; Analiz Yöntemi Olarak; ‘ PALİMPSEST ’ 01.bI 2. KATMAN : (18. yy sonu / Osmanlı)

01I

No.

6

TARİH ÜZERİNE TARİH ; Analiz Yöntemi Olarak; ‘ PALİMPSEST ’ 01.cI 3. KATMAN : (1980 öncesi / 1. Sanayi Dev.)

01I

TARİH ÜZERİNE TARİH ; Analiz Yöntemi Olarak; ‘ PALİMPSEST ’ 01.eI VİZYON KATMAN

Kentin bu denli göbeğinde bir alanı doğanın kendini onarması adına, kullanıcının bu süreçleri yerinde görüp deneyimlediği kontrollü bir etkinlikler ağı olarak tasarlamak Ekolojik kurgumuzun çekirdeğini oluşturmaktadır. İnsanın, yeşilin ve suyun aynı istilada yan yana nasıl geleceğini, birbirlerini engellemek yerine zararı faydaya dönüştürüp birbirlerini nasıl geliştireceklerini ‘ RİA (Derin Körfez) ’metaforunda birleştirdik. Böylece kesintisizlik üzerine temellenen ekolojinin ana omurga olduğu ve kullanıcının aktif ya da pasif süreçlerle alana dair tüm deneyimlerini yarattığı bir omurga fikri Vizyon katmanımıza eklenmiş olmuştur.

No.

7

02I

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.aI İLK TOPLANMA BÖLGESİ

TASARIM ANA KONSEPTİ ;

EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI (EKO RIA) Haliç’in geçirdiği değişim, doğal ekosistemin birbiriyle ilişkisiz parçalara ayrılmasına neden olmuş ve ekosistem bütünlüğünü yok etmiştir. Bu bağlamda, Ekolojik Derin Körfez Omurgası ekosistemi işlevler arası yeşil koridorlarla birleştirerek bütünlemeyi amaçlamaktadır. Farklı fonksiyon alanlarıyla bütüncül yeşil bir sistem oluşturacak olan bu omurga, kullanıcıya ekolojik işlevlerin farklı boyutlarıyla karşılaşma imkanını sunar. Kullanıcının bu sistemde hangi konumda olduğu fikrinin ilhamı De Certau’dan gelir. ‘ Yürüme eyleminin başlı başına bir mekânsal yaratım ’ olması düşüncesi kıyı boyunca uzanan kesintisiz bir yürüyüş hattıyla sağlanmaktadır.

Ancak bu sirkülasyon güzergahı doğal doku içinde zaman zaman kaybolup zaman zaman ortaya çıkan bir doğallıkta alana entegre edilmiştir. Bu güzergah boyunca kullanıcı tıpkı Barthes’ın dediği gibi ‘ sadece bakarak, oturarak, onu boydan boya geçerek ’ Ekolojik Derin Körfez Omurgasının içinde yaşayacak ve mekanı her deneyimde yeni baştan yaratacaktır.

Ekolojik Derin Körfez Omurgası belli başlı temas merkezlerinden oluşur:

02.aI İLK TOPLANMA BÖLGESİ

- Giriş Plazası, Alt Meydan - Eyüpsultan Mezarlığı (Dinsel Bir Merkez, Nekropol) - Eyüp Sultan Anadolu Lisesi - Lise Serbest Etkinlik Çayırı

Bir karşılama alanı niteliğindeki bu ilk temas noktası Eyüp-Piyer Loti teleferik hattı bağlantısının düzenlendiği ve alana gelecek kullanıcıların karşılandığı bir merkez olarak işlev görür. İlk palimpsest katmanından günümüze taşınan önemli odaklardan biri olan Eyüp mezarlığı dinsel bir merkez, nekropol olarak alanın önemli bağlantı ve etki noktalarından biridir. Tarihi bir geçmişe sahip Eyüp Lisesi’nin yeni binası alana 1972 yılında taşınmış ve 2006 yılında Eyüp Sultan Anadolu Lisesine dönüştürülmüş olmasına rağmen kültürel bir değer olarak hem işlev hem de yapı bakımından koruma altına alınmıştır. Yan tarafındaki etkinlik alanı eğitim binalarına dair yeni nesil açık yeşil kampüs mantığında serbest etkinlik çayırı olarak işlevlendirilmiştir.

No.

8

02I

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.bI EVRENSEL DİYALOG MERKEZİ 02.bI EVRENSEL DİYALOG MERKEZİ

- AHŞAP İSKELETLİ PLATFORMLAR/ TAHTA MERDİVENLER, BASAMAK OTURMALAR

- GÖZLEMEVİ/ FLORA VE FAUNA ARAŞTIRMA, GELİŞTİRME MERKEZİ

- SU TOPLAMA (TUTMA) ALANI/ SULAK ALAN EKOSİSTEMİ - SU BAHÇELERİ Serbest, Köklü Yüzen Sucullar, Su Altı Sucullar

- SAZLIK, ÇALILIK ALAN/ Gelişen Sucullar, Çalılık ve Fundalıklar

- MANZARA SEYİR NOKTASI/ HABİTAT, KIYI EKOSİSTEMİ GÖZETLEME

- ANI BAHÇESİ/ ORTAK SOHBET ALANLARI SOSYAL MEKANLAR

İkinci temas noktasında alan raylı sistem hattı ile ikiye bölünmektedir. Bahariye yolu ile raylı sistem arasında kalan alan Üretken Kentsel Peyzaj Koridoru olarak düzenlenmiştir. Bu koridor, kesintisiz yeşil bir hat olarak düzenlenen ve yakın çevresine getirilen rekreatif etkinliklerle hızı yavaşlatılan raylı sistemi yer yer kesen dikey sirkülasyon hatlarıyla kullanıcıyı sahile ve farklı ekoosistemlere birleştirmektedir. Raylı sistemin ön tarafında kalan alan ise doğal yapısı gereği geçmişte yeraltı suyu ve yağmur suyunun birikme alanı olarak işlev gördüğünden su toplama alanları, su bahçeleri gibi alanların bulunduğu bir sulak alan ekosistemi olarak tasarlanmıştır. Kıyı hattı boyunca devam eden ve yer yer haliç adalarına doğru yayılım gösteren bu sistemde flora ve fauna için yeni yaşam alanları oluşturma amacının yanı sıra Haliç’in kirli ve kısmen çamurlu olan suyunun bio-fitoremidasyon yöntemi ile temizlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda biri tuzlu, diğeri tatlı suya sahip iki farklı sulak alan oluşturulacaktır. Tatlı su kaynakları ve yağmur suyu kullanılarak oluşturulacak olan tatlı su sulak alanı su çıkışı bölümünde biyo-fito remidasyon tekniği kullanılarak su temizlenecektir. Oluşturulması planlanan her iki sulan alanda biriken çamurlar vermikompostlama tekniği yardımıyla biyoremidasyona tabi tutulacak ve çevre, insan ve diğer canlıların için sağlıklı ürün olan vermikompost malzemesine dönüştürülecektir. Elde edilecek bu vermikompost malzemesi bir yandan sulak alan ve çevresindeki flora ve faunadaki canlılar için besin kaynağı olarak kullanılacak, diğer yandan etkinlik alanı içindeki butik tarım alanlarında kullanılacaktır. Ayrıca bir kısmı da ekosistemin sürdürülebilirliğine katkı sağlamak ve gelir etmek amacıyla satışa sunulacaktır.

No.

9

02I

No.

10

02.bI EVRENSEL DİYALOG MERKEZİ

02I

No.

11

02.bI EVRENSEL DİYALOG MERKEZİ

02I

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR GÖZLEMEVİ Gözlemevi kafe ve kütüphane binaları tek katlı ahşap strüktürden planlanmıştır. 3 kitleyi birleştiren tek bir saçak oluşturulmuştur. Saçağın üzerinde binaların enerji ihtiyaçlarına katkıda bulunan enerji panelleri vardır. Ayrıca bu paneller güneşin zararlı etkilerine karşı açık alan kullanıcılarının zararlı ışınlardan korunmasına katkıda bulunacak şekilde planlanmıştır.

No.

12

02I

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.cI ORGANİK ÜRETİM MERKEZİ 02.cI ORGANİK ÜRETİM MERKEZİ

- YEŞİL HAT/ TRAMVAY HATTI - İSTASYONU

- RESTORAN/ KAFE

- SERGİ EVİ/ GALERİ SANAT VE ZANAAT ATÖLYESİ

- FİDAN, FİDE SATIŞ BİRİMİ

- AĞAÇ ALTI KENT BAHÇECİLİĞİ (MİKRO TARIM ALANLARI)/ UYGULAMALI KENT BAHÇECİLİĞİ ATÖLYELERİ YENİLEBİLEN SEBZE/ MEYVE BAHÇELERİ KENDİN TOPLA FAALİYETLERİ - AROMATİK OTLAR, SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ

- SULAMA GÖLETİ

- KORULUK ALAN/ MEVCUT YOĞUN BİTKİ ÖRTÜSÜNÜN BESLENDİĞİ BİTKİSEL TASARIM

- BAHARİYE MEVLEVİHANESİ

Raylı sistem için oluşturulan Yeşil Hattın istasyonlarından birinin bulunduğu bu noktanın ana teması, tarihten günümüze gelen Bahariye Mevlevihanesi ve yakın çevresinin geçmişte tanımladığı tarımsal üretim kültürüne dayanır. ‘ Mevlevihane, Evrensel Düşüncenin Gelişmesi, Paylaşımı ve Aktarımı İçin Günümüze Uyarlanmış Çağdaş Bir Odak Olarak Sosyalleşme Mekanı ’ işlevini görürken, palimpsest katmanlarında bostanlar diye günümüze aktarılan alanlar, kentlinin üretici peyzaj politikalarına ev sahipliği yapar.

No.

13

02I

No.

14

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.cI ORGANİK ÜRETİM MERKEZİ

02I

No.

15

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.cI ORGANİK ÜRETİM MERKEZİ

02I

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR

RESTORAN/KAFE

SERGİ EVİ/ GALERİ - (SANAT VE ZANAAT ATÖLYESİ)

No.

16

02I

RESTORAN/KAFE SERGİ EVİ/ GALERİ - (SANAT VE ZANAAT ATÖLYESİ)

Proje alanı Eyüp devlet hastanesi, sahil yolu, yapılacak olan tramvay istasyonu, tramvay hattı ve Mevlevihaneyi içinde barındıran farklı dinamiklerin kesiştiği odak konumundadır. Tüm bu dinamiklerin tekil olarak planlanmış olması aralarındaki bağı koparmış tümünü bir sorun yumağı haline getirmiştir. Proje, tüm bu odak sayılabilecek alanlar arasındaki ilişkiyi normalize etmeye çalışmaktadır. Hastane ve alan bağlantısı yavaşlatılmış yol ve yaya yolları ile kesintisiz bir şekilde planlanmış hastane acil girişine ring yolu açılmış hastane ve mevlevihanenin otoparklarının yer altına alınacağı düşünülmüştür. Böylece tramvay istasyonunun yolun Eyüp tarafı ile de ilişkisi kurgulanmıştır. Sahil yolu bu noktada kot anlamında değişiklik göstermektedir. Tüm alanı bağlayan ana omurga ile sahil yolu arasında 5m, 4m ve 3m ye inen sonra tekrar yükselen farklılık oluşmaktadır. Bu farklılıktan istifade eden toprağa gömülü olarak planlanmış üzerinde alüminyum ışıklığı bulunan yaya ve bisiklet sirkülasyonunu dikkate alarak üçgen formda planlanmış sanat galerisi tramvay istasyonunun zemin kotuna saçak üst kotu gelecek şekilde oturtulmuştur. Sonrasında kafe ve restoranların bulunduğu bina sahile paralel şekilde konumlanmıştır. Tramvay ve galeri ile bütünleşmesi açısından tümünü birleştiren doğal ahşaptan imal edilecek saçak planlanmıştır.

Bu saçagın binanın ve kullanıcıların güneşten korunumunu sağlayacağı, bina üzerine koyulacak teknik cihazları gizleyeceği ve üzerine koyulacak enerji panelleri sayesinde enerji üreteceği düşünülmüştür. Kitleler geçirgen yapıda tasarlanmış , sahil yolu ve haliç kıyıları arasındaki optik bağlantının oluşturulmasına özen gösterilmiştir. Binanın içinden çıkan amfi hem oturma dinlenme hem de üst kat ile bağlantısını oluşturması açısından önem arz etmektedir. Ayrıca tramvay bağlantısı da bu noktadan yapılabilmektedir. Binayı ikiye bölen amfinin bir tarafı kafe diğer tarafı ise restoran olarak hizmet vereceği düşünülmektedir. Restoran kitlesinin içinde bir kenarından çelikten imal edilecek olan tek kollu merdiven olan galeri boşluğu bulunmaktadır. Binaları kapalı alan kullanımları kadar açık alan kurgusu da önem arz etmektedir. Tüm kitlelerin önünde arkasında veya bir yerine eklemlenmiş olan açık oturma alanları planlanmıştır. Bu tür kiralanabilir birimlerin tasarlanan haliç kıyıları için hayati önem taşıdığı gelen ziyaretçilerin ihtiyaçlarının karşılanması anlamında projeye pozitif değer kattığı düşünülmektedir.Bu tür birimler ayrıca alanı finansal açıdan destekleyecektir.

No.

17

02I

No.

18

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.cI ORGANİK ÜRETİM MERKEZİ

02I

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.dI ORGANİK GERİ DÖNÜŞÜM MERKEZİ 02.dI ORGANİK GERİ DÖNÜŞÜM MERKEZİ

- DİP ÇAMUR SUSUZLAŞTIRMA TESİSİ/ TOPRAĞIN EKONOMİYE KATILIMI (KORUNACAK YAPI)

- KOMPOST ve VERMİKOMPOST ÜRETİM ALANI/ EKOLOJİK ATÖLYELER, ÇANAK ÇÖMLEK ATÖLYESİ GERİ DÖNÜŞÜM AMACIYLA ATIK TOPLAMA, DEĞERLENDİRME, VERMİKOMPOST SÜRECİ ve ORGANİK GÜBRE ÜRETİMİ GÖRSEL, UYGULAMALI EĞİTİM, TOPRAK İYİLEŞTİRME

- YÖNETİM BİNASI ve KONFERANS SALONU/ (KORUNACAK YAPI)

- UYGULAMA ve ARAŞTIRMA MERKEZİ/ (KORUNACAK YAPI)

- ORTAK SOHBET ALANI/ (AKTİVİTE ÇAYIRI)

Haliç’teki dip çamurunun temizlenmesi amacıyla kurulmuş mevcut tesisin odağında gelişen bu temas noktası, Haliç suyunun ve dip çamurunun ağır metallerden arındırılması için ek organik geri dönüşüm olanakları ve bu geri dönüşümden kazanılan materyalin ekonomiye kazandırılması için bir dizi atölye tanımlamaktadır.

Bu amaçla toplanacak olan dip çamuru vermikompost teknolojisi ile rehabilite edilecek, ağır metal içeriği insan, canlı ve çevre sağlığı için uygun aralıklara çekilecektir. Elde edilecek olan vermikomposti, vermiwash ve solucanlar başta proje sahasındaki flora ve faunanın sürdürülebilir yaşamı için olmak üzere; diğer amaçlara (tarım alanlarındaki toprağın reha-bilitasyonu, organik tarımda bitki besleyici gübre, bitki ve toprak koruyucu ürün, bitki çoğaltma ve yetiştirme ortamları, çiçek toprağı, organik bitki koruyucu, vb) hizmet edebilecek ekonomik değeri olan ticari ürünlere dönüştürülerek katma değer yaratılacaktır. Bu sayede ekosistemi kirleten ve yaşam alanlarını yok eden katı çamur atığı, ekosistem yaşamına destek verek, insan, çevre ve tüm canlılar için faydalı ve ekonomik değeri olan ürünlere dönüştürülecek ve haliç ekosisteminin sürdürülebilir yaşamına katkı sağlayacaktır.

No.

19

02I

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.eI SPOR-EĞLENCE PARKI 02.eI SPOR-EĞLENCE PARKI

- SU SPORLARI ve DENİZCİLİK KULÜBÜ/ KANO-KÜREK EVİ KANO, KÜREK, SU KAYAĞI, SÖRF, YELKEN

- EĞLENCE MEYDANI/ GÖSTERİ - SEYİR PLATFORMU/ ÇİM AMFİ FİLM FESTİVALLERİ, EĞLENCE ÇADIRLARI,

- GÖLET/

- SPOR ADASI/ ÇİM SAHA, AÇIK BASKETBOL SAHASI, KOŞU VE YÜRÜYÜŞ PARKURU

- KAFE/ SOSYAL AKTİVİTE

- İSTANBUL DOLPHINARIUM/ YÜZME VE DALIŞ, YUNUSLARLA YAKINDAN TANIŞMA, REHABİLİTASYON

- YAĞMUR SUYU TOPLAMA, DEPOLAMA GÖLETİ/

Alandaki bölünmüş spor etkinliklerinin bir araya toplandığı bir merkez olarak işlevlendirilen bu temas noktasında rekreatif özellikleri olan katılımcı spor dallarına öncelik verilerek alanın daha fazla kullanıcı tarafından paylaşılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda pek çok noktada olduğu gibi burada da su konsepti on plana çıkarılmış ve toplu gösteri etkinliklerine olanak sağlayacak çok işlevli bir meydan kurgulanmıştır.

No.

20

02I

No.

21

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.eI SPOR-EĞLENCE PARKI

02I

No.

22

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.eI SPOR-EĞLENCE PARKI

02I

No.

23

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.eI SPOR-EĞLENCE PARKI

02I

No.

24

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR SU SPORLARI VE DENİZCİLİK KLÜBÜ

02I

No.

25

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR SU SPORLARI VE DENİZCİLİK KLÜBÜ

02I

TASARIM ANA KONSEPTİ ;EKOLOJİK DERİN KÖRFEZ OMURGASI ile MEKÂN TASARIMINA İLİŞKİN KARARLAR 02.eI EKOLOJİK GÖZLEM PLATFORMU 02.fI EKOLOJİK GÖZLEM PLATFORMU

- DERE - DENİZ KESİŞİMİ SULAK ALAN EKOSİSTEMİ

- EKOLOJİK GÖZLEM PLATFORMU

- SANAYİ ARKEOLOJİSİ MİRASI DÖNÜŞÜMÜ/EKOLOJİK GÖZLEM BACASI/KULESİ

- TARİHİ FİL KÖPRÜSÜ

Haliç’in yoğun sanayi ile dönüştürüldüğü palimpsest katmanından günümüze ulaşan simgesel özellikteki Aslan Tuğla Fabrikası Bacası ve Alibeyköy deresinin denizle birleştiği nokta olması bu temas bölgesinin konseptini belirlemiştir.

Alibeyköy deresinin denizle karıştığı bir noktada suyun doğal taşıma işleviyle oluşabilecek sulak alana dair bir kurgu oluşturulmuş, bu alanın ahşaptan oluşan bir yükseltilmiş platformla deneyimlenmesi öngörülmüş ve bu ekolojik alan sanayi döneminin simgesel elemanı bacanın Ekolojik gözlem Kulesi olarak odak noktasına dönüştürülmesiyle iki farklı Palimpsest noktasını birbirine bağlaması sağlanmıştır. Bu sayede geçmişten gelen tarihi ve simgesel değeri olan yapı ile sulak alanlar entegre edilerek Palimsest Vizyon katmanı taçlandırılmış olacaktır.

No.

26

03I

EKOLOJİK KURGU VE PALİMPSEST VİZYON KATMANI İLE ENTEGRASYONU

EKOLOJİK KURGU VE PALİMPSEST VİZYON KATMANI İLE ENTEGRASYONU

ARAŞTIRMA SAHASI FLORA, FAUNA VE İKLİM İstanbul Biyoiklim Sınıflamasındaki Yeri Emberger biyoiklim sınıflamasına göre İstanbul yöresi ‘Serin’ ve ‘Orta Yağışlı’ Akdeniz iklim tipine girer. Yıllık ortalama sıcaklık 12,8°C, yağış (P) 1074 mm; en sıcak ayın en yüksek sıcaklık ortalaması (M) 27°C, en soğuk ayın en düşük sıcaklık ortalaması (m) 1,5°C dir. Yaz yağışı (PE) (Haziran-Temmuz-Ağustos) 98 mm, kuraklık indisi (S = PE/M) 3,6 ve pluviotermik katsayısı [Q = 2000 P / (M2 – m2 ) Kelvin] 146,1 dir (Kutluk, 2014).

Günümüzde İstanbul ve çevresi çeşitli meşe türleri (Quercus) ve Castanea sativa başta olmak üzere Carpinus betulus, Fagus orientalis, Tilia tomentosa, Acer campestris, A. trautvetteri ve Ulmus campestre gibi odunsu taksonların baskın olduğu, yaprak döken, mesofil bir bitki örtüsü ile kaplıdır. Herdem yeşil maki formasyonu da yer yer bitki örtüsüne katılır. Alnus glutinosa, Populus tremula, Salix alba ve S. cinera ile birlikte Trakya bölümünü drene eden Alibey ve Kağıthane derelerinin nemli vadilerinde bulunmaktadır.

Haliç’in mevcut ekolojik yapısında geçmişinde bulunan bitkiler ile günümüzde haliç ve çevresinde bulunan bitkilerin birlikte değerlerlendirilmesi ve Haliç’in geçmiş florası ile günümüz güncel florasının aynı tabaka birleştirilmesiyle Palimpsestin katmanının eksik parçası tamamlanabilecek ve geçmişte kaybedilen yaşam alanlarına bir pencere açılabilecektir. Bu bağlamda İstanbul florasında bulunan Quercus sp., ve Castanea sativa başta olmak üzere Carpinus betulus, Fagus orientalis, Tilia tomentosa, Acer campestris, A. trautvetteri ve Ulmus campestre, Populus tremula, Salix alba ve S. Cinera türlerine ilaveten Alnus, Betula, Corylus, Carpinus ve Ostrya türleri sulak alan bölgesinde kullanılacaktır.

No.

27

03I

EKOLOJİK KURGU VE PALİMPSEST VİZYON KATMANI İLE ENTEGRASYONU FAUNA

Proje sahasına iki büyük akarsu havzası (Alibeyköy ve Kağithane Havzaları) ve diğer küçük havzaların suları deşarj olmaktadır (Harita-1). Eski haritaya bakıldığında (Harita-2) proje sahasında küçük derelerin olmasına rağmen, İstanbul’un gelişimi süresince yapılan uygulamalar ile bu dereler tahrip edilmiş, kısmen veya tamamen yok edilmiştir. Planlamada dikkat edilmesi gereken bir başka husus küresel iklim değişimi senaryolarına göre Marmara denizi ve Haliç’de meydana gelebilecek su yükselmesi senaryolarıdır. Bu senaryoda haliçte suyun yükseleceği öngörülmektedir (Harita-3, Dinç, 2019). Dolayısıyla ‘ Çalışma Alanındaki Kıyı Kesiminin Sulak Alan Ağırlıklı Planlanması ’ Haliç ve çevresinin sürdürülebilir yönetimi için büyük önem arz etmektedir.

İstanbul ormanlarının önemi yalnızca floristik (bitkisel) özelliği ile sınırlı değildir, yaban hayatıyla da ilgi çekicidir. Bugün bütün tehditlere rağmen geyik, karaca, yaban kedisi, tilki, çakal, yaban domuzu, susamuru, porsuk ve çok az sayıda kurt, şehrin ormanlarında yaşamayı sürdürmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda son yıllarda boğaz suyunda artan kirlilikle bağlantılı olarak boğaz ekosisteminde görülen balık çeşitleri büyük ölçüde yok olmuştur. 70’li yılların sonlarında İstanbul Boğazı’nda yaşayan balık türü 60 iken günümüzde bu sayı 20’ye kadar düşmüştür. İstanbul Boğazında canlı çeşitliliği bakımından tehlike altında olan ve korunması gereken toplam 33 deniz bitkisi ve hayvanı bulunmaktadır.

Yapılması planlanan sulak alanlar ile bir yandan İstanbul’un kuşlarına diğer yandan İstanbul üzerinden göç eden kuşlar için diğer sucul canlılar için önemli bir yaşam alanı sağlanması hedeflenmiştir.

Harita-3: Deniz seviyesinin 60 metre yükselmesi sonucu İstanbul’da su altında kalacak yerler (URL-3) FLORA

Harita-1: Alibeyköy ve Kağithane Akarsu Havzaları (URL-1)

Diğer sucul ve sulak alan bitkileri ile birlikte kullanılarak Haliç’in ve İstanbul’un Sürdürülebilir Kentsel Ekosistemine önemli seviyede katkı sağlayabileceğini öngördürmüğüm bitkisel materyaller aşağıda listelenmiştir.

Sucul Bitkiler: - Stratiotes aloides, - Vallisneria spiralis - rapa natans

Harita 2: İstanbul Haliçin Eski Zamandaki Durumu (Not: Kaynağında haritayı büyüterek inceleme yapılabilmektedir).

No.

28

Sahil Kıyı Şeridine Uygun (Sucul-Kumul ortamlarına uygun Bitkiler) - Aurinia uechtritziana, - Alyssum stribrnyi, - Asperula littoralis - Centaurea hermannii - Centaurea kilaea - Convolvulus persicus, - Cyclamen coum - Festuca beckeri, - Isatis arenaria, - Linaria odora, - Linum tauricum ssp. bosphori, - Matthiola fruticulosa, - Silene sangaria, - Trifolium pachycalyx - Verbascum degenii

Tarihinde bir ‘ SU KENTİ ’ olarak gelişen ama günümüzde yoğun yapılaşmayla bu özelliğini kaybeden İstanbul kenti için Haliç, hala o özel körfez olma konumunu korumaktadır. Eğer doğayla uzlaşmayı ve birlikte yaşamayı öğrenemezsek, gelecekte belli ki iklim değişikliklerinin bir yansıması olarak doğa verdiklerini geri alacaktır. Kentin bu denli göbeğinde bir alanı doğanın kendini onarması adına, kullanıcının bu süreçleri yerinde görüp deneyimlediği kontrollü bir etkinlikler ağı olarak tasarlamak Ekolojik kurgumuzun çekirdeğini oluşturmaktadır. İnsanın, yeşilin ve suyun aynı istilada yan yana nasıl geleceğini, birbirlerini engellemek yerine zararı faydaya dönüştürüp birbirlerini nasıl geliştireceklerini “RİA (Derin Körfez)” metaforunda birleştirdik. Böylece kesintisizlik üzerine temellenen, ekolojinin ana omurga olduğu ve kullanıcının aktif ya da pasif süreçlerle alana dair tüm deneyimlerini yarattığı bir omurga fikri Vizyon katmanımıza eklenmiş olmuştur.

03I

No.

29

KIYI DÖNÜŞÜMÜ - KIYI KULLANIMI

03I

No.

30

PROBLEMÇÖZÜM

kaynakça ; Avcı, M., 2014. Kentsel Biyoçeşitlilik Açısından İstanbul. İstanbul Ormanlarının Sorunları ve Çözüm Önerileri, Türkiye Ormancılar Derneği Yayını, s: 87-124.

Dinç, H., 2019. Arazi Kullanım Kararlarının Dere Sistemleri Üzerinde Fiziki Etkisinin Analizi ve Kentsel Yaşama Yansıması: İstanbul’da Su Baskını, Sel ve Taşkın Risk Değerlendirmesi. Planlama, 29(2):147–170 doi: 10.14744/planlama.2019.05706. https://www.journalagent.com/planlama/ pdfs PLAN-05706-RESEARCH_ARTICLE-DINC.pdf.

Kutluk, H., 2014. The significance of the Betulaceae family in Quaternary: examples from the Golden Horn (İstanbul/Turkey) and Hazar Lake (Elazığ/Turkey) sediments. Biological Diversity and Conservation 7/1, 94-109.

URL-1:https://www.researchgate.net/figure/Sazlidere-Alibeykoey-and-Kagithane-watersheds-from-west-to-east-direction-Cuencas_ fig1_262458664 URL-2:https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/12_- _Konstantinopel%3B_Scheda-Karte_europ_T%C3%BCrkei.jpg URL-3: https://twitter.com/cagrimbakirci/status/887352872945561601/photo/1 URL-4: https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Istanbul_icdr2016.pdf Yılmaz, G. I. (2008). Haliç Kıyı Şeridinde Sanayileşme ile Ortaya Çıkan Kentsel Dönüşüm. PhD Thesis, Yıldız Technical University.

No.

31