1.Bölge_2.Mansiyon_6_92145

Page 1

İSTANBUL SENİN HALİÇ KIYILARI TASARIM YARIŞMASI 1. BÖLGE : EMİNÖNÜ-FENER S A N AT

92145

ESERİ

YATAY ÇİZGİLER Danimarkalı Ressam, Mimar, Haritacı Melchior Lorichs’in 1555 yıllarına tarihlendirilen panoramaları kentin morfolojisine ilişkin önemli ipuçları taşıyor; G.Cantay’ın anlatımı ile yarımada ve özellikle sur içini gören panoramalarda, “paralel kabul edilebilecek iki yatay unsur eserin sınırlarını da belirliyor”; Bunlardan birincisi “Haliç surlarının

LİMAN Bizans Döneminde Konstantinopolis’te bulunan limanlar Prosphorion, Neorion, Bukoleon, Eleutherios, Heptaskalion ve Kontaskalion limanlarıdır. Prosphorion

I V NO’LU ODAK

Limanı, Haliç zincirinin bağlı olduğu Eugenios Kulesi’nin yakınında, bugünkü Sepetçiler Kasrı’nın güneyinde bulunmaktaydı. (...) Prosphorion Limanı’nın batısında, hemen bitişiğinde, antik çağlardan beri kullanılan ve Byzantion’un ana limanı olan Neorion Limanı bulunmaktaydı. (kaynak.1 s. 39)

S A N AT ESERİ

Kentin tarihi limanı bir süredir işlevini yitirdi. Diğer liman kentlerindekine nazaran talihsiz bir dönüşüm yaşadığı söylenebilir; güney kıyısında Tütün fabrikası, feshane gibi tekil örnekler haricinde endüstriyel mirasa yönelik hafızayı tamamen yitirdik. Oysa bu yapılar, dünyadaki benzer örnekleri gibi yeni üretim biçimleri için cazip odaklar haline dönüşebilir, kentin devinim halindeki yaşantısı içerisinde yeni işlevler kazanarak varlıklarını sürdürebilirlerdi. Tur tekneleri olmasaydı, bugün Haliç’e baktığımızda kentin binlerce yıllık limanını olduğunu iddia edebilir miyiz?

IBB SOSYAL TE SİSİ BİSİK L E T ROTASI SAN AT E SE Rİ

HASRET (…) Yüzyılın ikinci yarısında kurulan tramvay hatları ile, vapur ve köprülerin yeterli olmadığı bazı bölgelere ulaşımı kolaylaştırmak amaçlanmıştır. Tramvay hatları Haliç’e de uzatılmak istenmiş fakat gerçekleşmemiştir. Bu hat, 1864, 1881 ve 1907 nizamnamelerinde önerilen Eminönü-Eyüp sahil yoludur. Moltke planında da önerilen bu hat, bir kez daha gerçekleşmemiştir, fakat tekrar önerilmesi, sur dışı Haliç kıyılarının kent merkezine yakınlaştırma isteği olduğunu göstermektedir. (kaynak.1 s. 204)

KE NTİ N M O R F O L O J İSİ HA L İ Ç K I Y I S I ND A 1 94 0’L I Y IL L A R DA N İTİB A RE N ÖNE ML İ B İ R TAHRİ BATA UĞ R A DI. P ROS T P L A NI İ L E BAŞLAYA N VE S AVA Ş Y I L L A RI NI N S I NI R L I M ALİ İ M K A N L A R IN DAN ÖT Ü RÜ A NCA K KIS M İ O LA R A K G ER ÇE K L E Ş T İ R İ L E Bİ L E N Y IK I M L AR, K EN TE ÇA ĞD A Ş BİR ALTYAPI K AZ AN DIR M A K GAY E S İ Y L E D E OLSA, TA R İH İ K EN TİN ÖZ GÜ N S OK A K ÖRÜNTÜSÜN E Ö N EM L İ MÜ D A HA L E L E RD E BULUNMA K AN L A M IN A GE L İ Y OR D U . Y E Nİ CAMİ, PROST’UN TANIMIYLA ETRAFINDAKİ “ PARAZ İ T L ER DEN ” KURTULDU KUR T UL M ASIN A , A N C A K K E NT İ N ÖZ GÜ N SO KAK DO K USU B U MÜ D A HA L E Nİ N ARDI NDAN Z AM A N İÇE R İ S İ ND E ÖNE ML İ BİR AŞIN M AYA UĞ R A D I . MÜ D A HA L E PRO ST ’UN PL AN I İL E S I NI RL I K A L MA D I ; Ü LKE YÖN ETİM İ İÇ ER İ S İ ND E Y E R A L D I ĞI SÜRE BOY UN C A İSTANB U L’U N Y E Nİ D E N İMARI NI K EN DİSİ İÇ İ N ÖNE ML İ B İ R GÖRE V A DDEDEN A DNA N ME ND E R E S ’İ N D ÖNE M İ NDE G E RÇE K L E Ş T İ R İ L E N Y IK I M L AR Ç O K DA H A TA HRİ P K Â R OL D U . KIYI DA AÇ IL A N SAH İL OT OY OL U , HA L İ Ç SAHİ L İ İ Ç İN Y EN İ B İR TA Rİ F GE T İ R E CE K T İ . OTO YO L DA N Ö N C E D E Nİ Z S U R L A RI NI N ARKASI NDA K APAL I Sİ S T E ML E R OL A R A K Ç AL I ŞAN M AH A L L EL E R İ L K B A K I Ş TA KARM AŞIK G Ö R ÜN E N Bİ R S OK A K ÖRÜNTÜSÜN E SAH İ P T İ . BU A ĞI N İÇ E Rİ Sİ NDE Z A M A N Z A MA N S Ü R E K L İ , Z AMAN Z A M A N S A K ESİ NT İ L E R E U ĞR AYA N SO KAKL AR IN PEK AZ I D E Nİ Z E A ÇI L A N SUR KA PIL AR IN A U L A Ş I Y OR , S U RU N ARDI NDAK İ YA ŞAM N E R E D E Y S E K I Y I İ L E T EK İ L İ ŞK İS İN İ B U K AP I L A R VA S I TA S I Y L A KURUYO R DU. BU M O R F O L O J İN İN İ ÇE R İ S İ ND E BAT I L I ANL AMDA B İR SOKAK Hİ Y E R A RŞ İ S İ Y E R AL M IY O R DU; SÖZ GE L İ Mİ K A PA L I Ç ARŞI ’NIN DEN İZ E UZ A NA N K OL U OL A N UZUN ÇARŞI CADDESİ, ÜZERİNDE RÜSTEM PA ŞA CAM İS İ VE AR A S TA S I Gİ Bİ ÖNE ML İ BİR O DAĞ I DA H İ B A RI ND I R MA S I NA KARŞI N EN C Ö M ER T K E S İ T İ ND E 1 2 ME T R E GENİ ŞLİ ĞE UL AŞAN B İ R S OK A K T I . B ÖY L E BİR SO K AĞ IN , K EN TİN T İ CA R E T HAYAT I

oluşturduğu çizgi”, diğeri ise cami yapılarının oturduğu alanları doğudan batıya birleştiren çizgi”. (kaynak.2 s. 2)

K OOPE RATİF İSK E L E Sİ

SAN AT E SE Rİ

SE YİR PL ATF ORM U V E YAYA K ÖPRÜSÜ

K H AS K ÜRE K K UL ÜBÜ

I I I N O’LU OD A K

SAN AT E SE Rİ YENİ CAMİ YIKIMLARI, 1940’LI YILLAR

SE YİR PL ATF ORM U

İ ÇE R İ Sİ NDE O YNADI Ğ I R O LE K I YASLA YA P I S AL K AR ŞI LI Ğ I İ LG İ ÇE K İ Cİ DÜZE YDE A L ÇAK G Ö NÜLLÜDÜR VE K E NTSE L YA Ş ANTI YA İ Lİ ŞK İ N Ö NE MLİ İ PUÇLAR I İ ÇE R ME K TE Dİ R . D E NİLE B İ Lİ R K İ SÖ Z K O NUSU SUR İ Çİ OL D U Ğ UNDA, 19. YÜZYI LI N SO NUNA D E K K E NTİ N MAHALLE LE R İ Nİ N DE Nİ ZLE OL A N İ Lİ ŞK İ Sİ SI NI R LI , B U İ Lİ ŞK İ Yİ T E T İ K LE YE N K E NTSE L MO R FO LO Jİ İ SE ÖZ GÜ N V E B ÜTÜNLÜK LÜYDÜ. B U AÇI DAN B A K I LDI Ğ I NDA DA K E NDİ İ ÇE R İ Sİ NDE S ON DE R E CE ANLAMLI SÜR E K Lİ Lİ K LE R E S A Hİ PTİ . K E NTİ N TE CR ÜB E E TTİ Ğ İ YANG I NLAR LA HE R DE FASI NDA YE Nİ DE N K UR ULAN YA P I S I , FE NE R B Ö LG E Sİ NDE SI NI R LI B İ R ALANDA I ZG AR A B İ Çİ Mİ NDE B İ R ÖRÜ NTÜYE DO Ğ R U E V İ R İ LMİ Ş O LSA D A Hİ G E NE LE B AK I LDI Ğ I NDA, İ ÇE R Dİ Ğ İ S OS YAL G R UPLAR I N ÇE Şİ TLİ Lİ Ğ İ NE R A ĞME N, HO MO JE N SAYI LAB İ LE CE K B İ R S OK AK MO R FO LO Jİ Sİ ÜR E TME K TE I SR AR EDİYORDU. ŞEHRİN YAPISAL YOĞUNLUĞU K A D A R TO PO G R AFYASI NI N DA B U ÜÇ B OY UTLU K E ŞME K E Şİ TE Tİ K LE Dİ Ğ İ U NU TULMAMALI ; Ö TE YANDAN PE K ÇOK B İ NA, B U K AR MAŞI K Sİ STE MATİ Ğ İ N İ ÇE R İ Sİ NDE Aİ T O LDUĞ U B AĞ LAMSAL İ L İ Ş K İ LE R DÜZE Nİ NDE ANLAMLI OL A Bİ LE CE K Ö ZG ÜN B İ R K O NUMDA YE R A L I Y OR DU.

VUSLAT Tramvay hattı bu kez inşa ediliyor. Kavuşma, beklenenden uzun sürdüğünde, bir miktar anlamını da yitiriyor. Kentin sur içinden, karşı yakanın Pera’dan ibaret olduğu, Üsküdar, Kadıköy ve berikilerin birer boğaz köyü olduğu günlerde Haliç sahili tramvay hattı, kentin ticaret merkezi ile işçi mahallelerini birbirine bağlayan, ilk durağı liman, son durağı ise sayfiye sayılabilecek bir hat idi. Otoyolun henüz surun önünden geçerek sahildeki büyük tahribatı yaratmasından çok önce, ahalinin sur kapılarından kıyıya indiği, kıyının türlü atölyeler, imalathaneler, iskeleler, depolar ile dolu olduğu kirli, pasaklı, şenlikli bir alem.

SE YİR PL ATF ORM U

I I N O’LU O DAK

I NO ’ L U O DAK

S EYİR P LATFO RMU

EMİNÖNÜ, YENİ CAMİ VE ÇEVRESİNDEKİ YIKIMLAR, 1940’LI YILLAR

OTOYOL Prost’un planında otomobiller kentteki temel ulaşım aracı olarak görülüyordu. (...) Otomobili temel alan ulaşıma yürekten inanmış olan Prost demir yollarına hiç bir zaman öncelik vermedi. (MG, 128) Prost’un önerdiği Haliç’İn güneyindeki sahil yolu Eminönü’nü Unkapanı’na bağlayacak ve Eyüp’te surların dışında sonlanacaktı. Bu yolun yapımı güzergah üzerindeki pek çok binanın ve surların yıkılmasını gerektiriyordu. Eminönü’nün imarı ise yeni bir meydan yapılmasını, Yeni Cami’nin önündeki “parazit” binaların ve Eminönü Meydanı’nın batısına doğru uzanan ticari binaların yıkılmasını ve Eminönü Meydanı’nı Beyazıt’a bağlayacak geniş bir yolun yapılmasını içeriyordu. (kaynak.3 s.129)

SANAT E SE Rİ

VA P U R İS KELES İ

BİS İKLET RO TA S I

YÜ Z ER S A HNE

S A NAT ES ERİ

YENİ CAMİ Prost, 1947’de gerçekleştirilen çalışmadan gurtur duyar: “Mısır Çarşısı ve caminin güney cephesi arasında, akla gelebilecek en güzel ve en yaşlı ağaçların göz alıcı bir dekor oluşturarak giysi satıcılarının derme çatma dükkanlarıyla bunlara benzer salaş yapıların oluşturduğu özgünlükten yoksun, korkunç pisliğin yerini alan bir park düzenlendi.” (kaynak.4 s.328)

KO NS ER A LA NI

DENİZ HAMAMI Hamamlar deniz üzerine çakılan kazıklar üzerine suya dayanıklı kerestelerden suyun belirli bir derinliğinde yapılırdı. Hamamlara karadan kurulan küçük bir iskele ile girilirdi. Su seviyesinin oldukça düşük yerlerinde ise hamamlar kıyıdan oldukça uzak mesafede, gerekli su derinliğinin olduğu yerlerde yapılır, sahille bağlantısı ise kazıklar üzerine çakılı dar ama uzun bir köprü ile sağlanırdı. (kaynak.6 s.)

YER L EŞİ M P L A NI 1 : 2 0 0 0


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.
1.Bölge_2.Mansiyon_6_92145 by konkuristanbul - Issuu