N V F B | N E D E R L A N D S E V E R E N I G I N G V O O R F Y S I O T H E R A P I E B I J B E K K E N P R O B L E M AT I E K E N P R E - E N P O S T PA R T U M G E Z O N D H E I D S Z O R G
40
S P E C I A L I S T E N K AT E R N
Intramuraal werkende bekkenfysiotherapeuten
Korte opnames, veel afstemming Vrijwel altijd zijn we werkzaam in een wit uniform. Meestal maken we deel uit van een fysiotherapieteam, maar een werksetting als eilandje in het ziekenhuis of in een gebouw ernaast komt ook voor. Werkend in een fysiotherapieteam maken we een nauwe en waardevolle samenwerking mogelijk met andere specialistische ziekenhuisfysiotherapeuten. Graag stellen we ons aan u voor. Tekst: Roelfrieke Naber MSPT en Hennie WeltevredenPalmhof MSPT
In de polikliniek en de klinische fase zijn bekkenfysiotherapeuten betrokken bij patiënten die geopereerd worden in verband met een prostaat- of rectumcarcinoom, en bij verzakkingsoperaties. Vanwege de korte opnameduur is het klinische contact vaak eenmalig, zoals na een partus- of een verzakkingsoperatie. Voor patiënten die mictie- of defecatieproblemen ervaren, worden we steeds vaker in consult gevraagd. INFORMATIE EN EDUCATIE Bekkenfysiotherapeuten werken met aandacht voor ontspanning, buikdrukregulatie, toiletgedrag, bekken- en bekkenbodemklachten. We geven veel informatie over aandoeningen, klachten en de mogelijkheden voor patiënten om daar zelf invloed op te krijgen. Behalve zorg voor de patiënt geven we ook informatie en instructie aan andere disciplines in de zorg. Daarnaast verzorgen we educatieve consulten, vaak aan patiënten met veel comorbiditeit. Deelname aan multidisciplinaire patiëntbesprekingen is in de meeste ziekenhuizen een vast agendapunt voor de bekkenfysiotherapeut. We worden geregeld om een second opinion gevraagd. KLINISCH EN POSTKLINISCH Door de kortere opnameduur is het nog belangrijker geworden dat de vervolgbehandelingen in de eerste lijn goed worden afgestemd door samenwerking tussen tweede en eerste lijn. Intramurale bekkenfysiotherapeuten streven naar optimale zorg voor de patiënt op het goede moment, op de beste plaats, liefst laagdrempelig en dicht bij huis. Zo werken we samen met de eerste lijn bij patiënten die opgenomen zijn in het ziekenhuis in verband met een gecompliceerde bevalling, waarbij heftige bekkenpijn aanwezig is. We begeleiden en informeren dan de patiënten tot de gewenste ADL-zelfstandigheid voor thuis. Postklinisch worden patiënten doorverwezen
Uitleg met behulp van een model en plaatmateriaal over de anatomie en de functie van de bekkenbodem, gerelateerd aan de klachten van de patiënt
naar de bekkenfysiotherapeut in de eerste lijn, zodat de begeleiding vervolgd kan worden voor het bekkengebied als geheel, inclusief bekkenbodem. MULTIDISCIPLINAIRE POLI’S Naast het klinische werk participeren we in veel ziekenhuizen in multidisciplinaire poli’s voor urogynaecologie, seksuologie en functionele buikklachten. Een voorbeeld van participatie in de urogynaecologie is de bekkenbodempoli (figuur 1): vrouwen met klachten van urineverlies in combinatie met verzakkingsklachten worden door de huisarts verwezen. De bekkenfysiotherapeut doet vervolgens de intake en stelt vragen gericht op hulpvraag, wensen, verwachtingen en belemmerende factoren. Een inwendig onderzoek naar de bekkenbodemfunctie maakt onderdeel uit van de intake, en zo nodig een algemeen fysiotherapeutisch bewegingsonderzoek. De intake is gericht op het hele bekkengebied en niet alleen op de mictie en verzakking. Daarom vragen we ook naar fecale, seksuologische en pijnklachten. De pijnklachten kunnen in rug, bekken en heupen voorkomen, maar ook in de genitaliën. Daarnaast doen de continentieverpleegkundige, de uroloog en de gynaecoloog hun specifieke onderzoek. Vervolgens worden de conclusies besproken en wordt er een behandelplan geformuleerd. Indien er belemmerende factoren zijn, zoals matige spierkracht in de benen zodat het toilet niet snel genoeg bereikt kan worden, worden patiënten voor training verwezen naar een algemeen fysiotherapeut of gestimuleerd om aan beweegprogramma’s deel te nemen.
Bekkenfysiotherapeut Catelijne Janse de Jonge aan het werk in Ziekenhuis Gelderse Vallei
vrouw met prolaps- en/of mictieklachten
specialistisch verpleegkundige
uroloog behandel plan voor patiënte
bekkenfysiotherapeut
gynaecoloog
Figuur 1. Het zorgtraject in de bekkenbodempoli
TRANSMURAAL Een van de uitdagingen in het intramurale werk is het mee-ontwikkelen van transmurale zorgpaden, bijvoorbeeld bij prostaat- of rectumcarcinoom. Daarmee kunnen we de bekkenfysiotherapie in een vroeg stadium in de zorg inbrengen. De algemeen fysiotherapeut heeft in de tweede (en ook eerste en derde) lijn een belangrijke signalerende functie wat betreft bekkenproblematiek. Het zou een normale zaak moeten worden om, naast de gebruikelijke intake, vragen te stellen over urineen ontlastingsverlies, balgevoel in de vagina, pijn bij vrijen en moeite met ontlasten, en om bij problemen te verwijzen naar de arts of bekkenfysiotherapeut. Roelfrieke Naber is bekkenfysiotherapeut in Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede. Hennie Weltevreden-Palmhof is bekkenfysiotherapeut in het Isala Diaconessenhuis in Meppel. Ze zijn bereikbaar via roelfriekenaber@gmail.com.
FysioPraxis | april 2016
FP03_Specialisten_Katern.indd 40
12-04-16 08:43