NVBF | NEDERLANDSE VERENIGING VOOR BEDRIJFS- EN ARBEIDSFYSIOTHERAPEUTEN
46
S P E C I A L I S T E N K AT E R N
Onderzoek onder kantoormedewerkers wijst uit:
Weinig samenhang tussen werkdruk, stress en fysieke klachten In een masterthesis presenteert Miranda Nap een onderzoek bij kantoormedewerkers. Ze richt zich enerzijds op de samenhang tussen mentale en musculoskeletale klachten en anderzijds op het verschil in de ervaring van fysieke klachten en werkdruk tussen de ‘normactieve’, semi-actieve en inactieve groep volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Tekst: Miranda Nap
Als arbeids-/bedrijfsfysiotherapeut zie ik met regelmaat medewerkers die werkdruk ervaren. In de meeste gevallen melden medewerkers met fysieke klachten zich bij de fysiotherapeut. Naast arbeidsfysiotherapeutische behandeling kan er ook coaching plaatsvinden om te leren omgaan met werkdruk. Overleg met de werkgever en de bedrijfsarts is een belangrijk aspect in de begeleiding van medewerkers met werkdruk. Mijn ervaring inspireerde me om me te verdiepen een masterthesis uit te werken aan de hand van de vraag: Is er een relatie tussen werkstress en fysieke klachten bij kantoormedewerkers? Deelvragen waren: 1. Scoren deelnemers met een hoge score op werkdrukbronnen en stressverschijnselen ook hoog op algemeen fysieke klachten? 2. Ervaren mensen die voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) minder stress en klachten dan medewerkers die hier niet aan voldoen? 3. Is er verschil in ervaren werkdruk tussen mannelijke en vrouwelijke kantoormedewerkers? METHODE Er zijn 87 medewerkers geïncludeerd in een kwantitatief, transversaal surveyonderzoek. Enkele bedrijven in de provincie Groningen en Friesland zijn benaderd voor deelname aan het onderzoek. Inclusiecriteria waren: 1. uitoefenen van werk in een kantoorbaan; 2. ≥ 30 contracturen per week; 3. volledig invullen van de gehele vragenlijst. Data voor het onderzoek zijn eenmalig verkregen. De volgende meetinstrumenten zijn ingezet in het onderzoek: de vragenlijst Meetjewerkdruk, de Lokaal Ervaren Ongemakken-Methode en de NNGB. FysioPraxis | oktober 2016
RESULTATEN Meer dan de helft van de deelnemers (54%) ervaart structureel werkdruk. Vrouwen scoorden gemiddeld een hogere werkdruk dan mannen, maar er is geen statistisch significant verschil gevonden tussen deze groepen. Wat betreft de NNGB scoorden normactieven gemiddeld beter op de vragenlijst Meetjewerkdruk dan de semiactieven en inactieven, maar er is geen statistisch significant verschil gevonden. Tot slot werden er statistisch significante, maar lage
‘ Irritatie, het werk moeilijk van zich af kunnen zetten en ‘op zijn’ na het werk zijn de meest genoemde stressverschijnselen’ tot zeer lage correlaties gevonden tussen werkdrukbronnen, stressverschijnselen en ervaren fysieke klachten. De meest aangegeven werkdrukbronnen waren: taken en klussen, hoeveelheid werk en contacten met collega’s. De volgende stressverschijnselen werden het meest aangegeven: irritatie, het werk moeilijk van zich af kunnen zetten en ‘op zijn’ na het werk.
CONCLUSIE Werkdrukbronnen en stressverschijnselen tonen statistisch significante, maar lage en zeer lage correlaties met fysieke klachten. Verder wetenschappelijk onderzoek wordt aanbevolen om de samenhang tussen werkdruk, fysieke klachten en de factor bewegen aan te kunnen tonen, inclusief privéaspecten en de BRAVO-factoren (BRAVO: bewegen, roken, alcohol, voeding, ontspanning).
De literatuur staat op www.kngf.nl. Miranda Nap is arbeids-/bedrijfsfysiotherapeut bij Kinese Fysiotherapeuten in Delfzijl. Ze is bereikbaar via miranda.nap@kinesefysio.nl.
Werkdruk Uit ander, internationaal onderzoek blijkt dat werkdruk van invloed is op psychische klachten (stressverschijnselen) met mogelijk fysieke klachten als gevolg.1-8 In de periode van 2010-2013 is het verzuim door psychische aandoeningen bij zowel mannen als vrouwen sterk gestegen.9 Bij mannelijke werknemers is een stijging van het verzuimpercentage door psychische aandoeningen te zien van 14,6% naar 29,6%; bij vrouwelijke werknemers van 24,9% naar 41%.9 Medewerkers met psychische klachten verzuimen vaker dan mensen zonder psychische klachten, en zijn langer ziek.10 Daarnaast zijn medewerkers met psychische klachten minder productief, werken en bereiken minder en zijn minder voorzichtig tijdens werkzaamheden.11 De kosten van het totale verzuim door psychische aandoeningen (zorgkosten, verlies arbeidskrachten, ziekteverzuim en productiviteitsverlies) worden geschat op 2,7 miljard euro per jaar.11,12