BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:32 Uhr
Seite 2
,MJOJLVN /ÊSOCFSH
*OOPWBUJWF ,SFCTUIFSBQJF
FSGBISFO
JOEJWJEVFMM
NFOTDIMJDI
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:32 Uhr
Seite 3
%FUBJMMJFSUF*OGPSNBUJPOFO[VGPMHFOEFOJOUFSEJT[JQMJOjSFO;FOUSFO [VIjVGJHFO,SFCTFSLSBOLVOHFOGJOEFO4JFBVGEFO4FJUFO #SVTU[FOUSVN
%BSNLSFCT[FOUSVN
)BVUUVNPS[FOUSVN
*OUFSEJT[JQMJOjSFT0OLPMPHJTDIFT;FOUSVN ,PQG)BMT5VNPS[FOUSVN
-VOHFOUVNPS[FOUSVN
1SPTUBUB[FOUSVN
*NQSFTTVN )FSBVTHFCFS,MJOJLVN/SOCFSH 1SPG&SOTU/BUIBO4US /SOCFSH 7J4E11FUFS1FUSJDI ]$W% #FSOE4JFHMFS] 3FEBLUJPO#FSOE4JFHMFS %PSJT4USBIMFS 'PUPT3VEJ0UU ](FTUBMUVOH+P.FZFS %SVDL%SVDLFSFJ3VNQFM /SOCFSH ]"VGMBHF 0LUPCFS
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A1
*OIBMU &JOGISVOH
,SFCTJTUOJDIUJSHFOEFJOF&SLSBOLVOH
,SFCTCFIBOEMVOHJN,MJOJLVN/SOCFSH
Ã*DIIBCFNJDIIJFSTFISHVUCFIBOEFMUH FGIMU²
(SPF;BIMFO HSPF8JSLVOH
4QF[JBMJTUFOVOE4QF[JBMJUjUFO°SVOEVNEFO1BUJFOUFO
#FTPOEFSF&SGBISVOH
Ã*DIWFSUSBVFBVGEJF'BDIMFVUFJN,MJOJLVN/SOCFSH²
'BDICFSHSFJGFOEF,PNQFUFO[
Ã7JFMF4QF[JBMJTUFOBSCFJUFOGSNJDI)BOEJO)BOE²
0OLPMPHJTDIF,POGFSFO[FO
*OUFSEJT[JQMJOjSF5VNPSCPBSET°;XFJUNFJOVOHJOLMVTJWF
*OOPWBUJPOFO
/FVFTUF.FEJ[JOUFDIOJLVOEOFVF7FSGBISFO
,PNQMFNFOUjSNFEJ[JO
#MJDLCFSEFO5FMMFSSBOE
,MJOJTDIF4UVEJFO
'PSTDIVOHBMTFUIJTDIF7FSQGMJDIUVOH
&JO-FCFONJUVOEOBDI,SFCT
2VBMJUjU XFJMEFS.FOTDIJN.JUU FMQVOLUTUFIU
,SFCTUFMFGPOVOE)PNFQBHF
Ã"OXFOLBOOJDINJDIXFOEFO ²
;FOUSFO ,MJOJLFOVOE*OTUJUVUFJN,MJOJLVN/SOCFSH
*OUFSEJT[JQMJOjSFT0OLPMPHJTDIFT;FOUSVN
*OUFSEJT[JQMJOjSF0SHBO[FOUSFO
0OLPMPHJTDIUjUJHF,MJOJLFO
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFOVOE*OTUJUVUF 1TZDIPPOLPMPHJF 1BMMJBUJWNFEJ[JO
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A2
,SFCTJTUOJDIUJSHFOEFJOF&SLSBOLVOH %JF%JBHOPTF,SFCTJTUGSEJF#FUSPGGFOFO VOEJIS6NGFMEPGUFJO4DIPDL +FEFT+BISFSLSBOLFOJO%FVUTDIMBOE .FOTDIFOOFVBO,SFCT&YQFSUFOTDIjU[FO EBTTEJF;BIMEFS,SFCTFSLSBOLVOHFO CJT[VN+BISVN1S P[FOU[VOFINFOXJSE
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A3
,SFCT JTU OJDIU HMFJDI ,SFCT %BT 4QFLUSVN SFJDIU WPO WFS HMFJDITXFJTF IBSNMPTFO (FXFCFXVDIFSVOHFO CJTIJO[VMF CFOTCFESPIMJDIFO &SLSBOLVOHFO +FEFT0S HBO EFTNFOTDIMJ DIFO,zSQFSTLBOOCFUSPGGFOTFJO %BOLEFT'PSUTDISJUUTJOEFS.FEJ[JOLzOOFOXFJU BVTNFIS1B UJFOUFONJU,SFCTFSLSBOLVOHFOHFIFJMUPEFS[VNJOEFTUXFJUBVT FSGPMHSFJDIFSBMTOPDIWPS+BISFOCFIBOEFMUXFSEFO4FMCTUCFJ TDIXFSFO 7FSMjVGFO LBOO OPDITFISWJFMGS FJOFIPIF-FCFOTRVBMJUjUHFUBOXFSEFO
%BOLEFT'PSUTDISJUUTJOEFS.FEJ[JO LzOOFOWJFMF,SFCTFSLSBOLVOHFO HFIFJMUPEFS[VNJOEFTUXFJUBVT FSGPMHSFJDIFSBMTOPDIWPS+BISFO CFIBOEFMUXFSEFO
+FEF ,SFCTFSLSBOLVOH CFEBSG FJOFSFJOH F IFOEFO %JBHOPTFVOEFJOFSBVGEFO1 BUJFO UFOJOEJWJEVFMM[VHFTDIOJUUFOFO#FIBOEMVOH 'S EJFCFT UNzHMJDIF 5IFSBQJF TQJFMFOFJOF HSP‡F &SGBISVOH VOEEJF#OEFMVOHVOU FS TDIJFEMJDITUFS,PNQFUFO[FOEJFFOUTDIFJEFOEF3PMMF7FSTDIJF EFOTUF 'BDIEJT[JQMJOFO NTTFOEBCFJ)BOEJO)BOE[VTBN NFOBSCFJUFO %JFjS [UMJDIF ;XFJUPEFS%SJUUNFJOVOHH FIzSU BVUPNBUJTDIEB[V FCFOTPEJF0G GFOIFJUBVDIGS8FHFBV‡FS IBMCEFS4DIVMNFEJ[JO 7PO EFS5FJMOBINF BOXJTTFOTDIBG UMJDIFO 4UVEJFO QSPGJUJFSFO OJDIUOVSEJF1BUJFOUFOWPONPSHFO4DIPOIFVUFFSIBMUFO1B UJFOUFO EBEVSDI EFO;VH BOH [VOFVFT UFO .FEJLBNFOUFO ° TUSFOHLPOUSPMMJFSUVOECFS XBDIU%JF5FJMOBINFBOJOUFSOB UJPOBMFO XJTTFOTDIBGUMJDIFO ,POHSFTTFO TUFMMU [VEFNTJDIFS EBTTOFVFTUF.FUIPEFOCSFJUEJTLVUJFSUXFSEFOVOE&JOHBOHJO EJF1SBYJTGJOEFO %JF%JBHOPTF,SFCTWFSjOEFSUEBT-FCFOPGUTDIMBHBSUJH NFJTU FOUTUFIFONBTTJWFFYJTUFO[JFMMF`OHTUF(FSBEFEBLPNNUFT BVG FJOHFIFOEF #FSBUVOH VOE QTZDIPMPHJTDIF 6OUFSTUU[VOH BO °GSEFO&SLS BOLUFO BCFSBVDIGSEJF"OH FIzSJHFO VOE EBT#FIBOEMVOHTUFBN
0C%JBHOPTF 5IFSBQJF #FHMFJUVOHWPS XjISFOEVOEOBDIEFS #FIBOEMVOH°CFJ,SFCTJTUEBT,MJOJLVN/SOCFSHEJFSJDIUJHF "ESFTTF *OOPWBUJWF ,SFCTUIFSBQJF °FS GBISFO JOEJWJEVFMM NFOTDIMJDI
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A4
,SFCTCFIBOEMVOHJN,MJOJLVN/SOCFSH
Ã*DIIBCFNJDIIJFS TFISHVUCFIBOEFMUHFGIMU² +FEF,SFCTFSLSBOLVOHJTUFJOJOEJWJEVFMMFT4DIJDLTBM *N,MJOJLVN/SOCFSHQSPGJUJFSFOKFEFS1BUJFOUVOETFJOF"OHFIzSJHFO HBO[JOEJWJEVFMMWPO&SGBISVOH ,PNQFUFO[VOE*OOPWBUJPO %FOOEBTHSzUF,SBOLFOIBVTEFS.FUSPQPMSFHJPOCJFUFU CFJEFS#FIBOEMVOHPOLPMPHJTDIFS&SLSBOLVOHFO°WPOEFS%JBHOPTF CJT[VS5IFSBQJF WPOEFS#FSBUVOHCFSEJF#FHMFJUVOH XjISFOEEFS#FIBOEMVOHCJT[VS/BDITPSHF°.FEJ[JOVOE1GMFHF BVGIzDITUFN/JWFBV
Ã%JF%JBHOPTF,SFCTXBSGSNJDI FJO4DIPDL*DIEBDIUF KFU[UJTUBMMFT WPSCFJ [VNBMNFJO.BOOWPSESFJ +BISFOOBDIMBOHFN,BNQGBO,SFCTHFTUPSCFOJTU "MTJDI#MVUJONFJOFN4UVIMTBI IBUUFJDITDIPO FJOTDIMFDIUFT(FGIM&JOF%BSNTQJFHFMVOHCSBDIUF EBOOEJF#FTUjUJHVOH%JDLEBSNLSFCT%FS*OUFSOJTU TDIJDLUFNJDIJOT%BSNLSFCT[FOUSVNEFT,MJOJLVNT %PSUXjSFOEJF4QF[JBMJTUFO TBHUFFS 6OE3FDIUIBUUFFS%JF`S[UFXBSFOTFISHVU EJF4DIXFTUFSOVOE1GMFHFSTFISOFUUVOENJUEFS 6OUFSCSJOHVOHXBSJDIBVDITFIS[VGSJFEFO "MMFTFJOXBOEGSFJ JDIGIMUFNJDITFISHVUBVGHF IPCFO%JF0QFSBUJPOEBVFSUFGBTUESFJ4UVOEFOVOE BMTNBONJSTBHUF JDICSjVDIUFLFJOFOLOTUMJDIFO "VTHBOHVOEXFEFSFJOF#FTUSBIMVOH OPDIFJOF $IFNPUIFSBQJF XBSJDITPSJDIUJHHMDLMJDI *DIIjUUFEJF8FMUVNBSNFOLzOOFO³ &SOB'DIUFOCVTDI
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A5
%BT,MJOJLVN/SOCFSHJTUEBTHSzUF,SBOLFOIBVTJOEFS.F USPQPMSFHJPO/SOCFSH°NJU,MJOJL FOVOE*OTUJUVUFOWPO" XJF"VHFOLMJOJLCJT;XJF;FOUS VNGS"MUFSTNFEJ[JO BO[XFJ 4UBOEPSUFOJN4EFOVOE/PSEFOEFS4UBEU #FUUFOVOE NFIS BMT.JU BSCFJUFSO +jISMJDITFU[FO TUBUJP OjSFVOEFCFOTPWJFMFBNCVMBOU F1BUJFOUFOSVOEVNEJF6IS JIS7FSUSBVFOJOEJFNFEJ[JOJTDIFOVOEQG MFHFSJTDIFO-FJTUVO HFOEFT,MJOJLVNT/SOCFSH FJOFN,SBOLFOIBVTEFSIzDITUFO -FJTUVOHTTUVGF fCFSEJF'BDIHSFO[FOEFS,MJOJLFOIJOXFHBSCFJUFO*OUFSOJTUFO VOE$IJSVSHFOJOJOUFSEJT[JQMJOjSFONFEJ[JOJTDIFO/FU[XFSLFO )BOE JO)BOE%JFTH FTDIJFIU JO;FOUS FO XJFCFJTQJFMTXFJTF EFN *OUFSEJT[JQMJOjSFO 0OLPMPHJTDIFO ;FOUSVN *0; PEFS ;FOUSFO[VIjVGJHFO,SFCTFSLSBOLVOHFOFCFOTPXJFJO"SCFJUT LSFJTFOVOETQF[JFMMFO5VNPSCPBSET ;JFM JTU FT ' SIFSLFOOVOH 5IFSBQJF VOE /BDITPSHFEVSDIFJOFFOHF7FSGMFDIUVOHEFS 'BDIEJT[JQMJOFO[VPQUJNJFSFOVOEFJOFFOHF ,PPQFSBUJPO [XJTDIFOBNCVMBOU FN VOET UB UJPOjSFN #FSFJDI [VH FXjISMFJTUFO °[VN 8PIMFEFT1BUJFOUFO
+FEF,SFCTFSLSBOLVOHJTUFJO JOEJWJEVFMMFT4DIJDLTBMVOECFEBSG EBIFSBVDIFJOFSHBO[JOEJWJEVFMM BVGEFO1BUJFOUFO[VHFTDIOJUUFOFO 5IFSBQJF
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A6
(SPF;BIMFO HSPF8JSLVOH
4QF[JBMJTUFOVOE4QF[JBMJUjUFO °SVOEVNEFO1BUJFOUFO *N,MJOJLVN/SOCFSHXFSEFOQSP+BISNFISBMT1BUJFOUJOOFO VOE1BUJFOUFONJUVOUFSTDIJFEMJDITUFO ,SFCTFSLSBOLVOHFOTUBUJPOjSCFIBOEFMU %JFTF;BIMJTUXFJUNFISBMTOVSFJOFBCTUSBLUFTUBUJTUJTDIF(SzF "VTJISFSHFCFOTJDIGS.FOTDIFONJU5VNPSFSLSBOLVOHFO FOUTDIFJEFOEF7PSUFJMF
0OLPMPHJTDI 0OLPMPHJTDI UjUJHF,MJOJLFO UjUJHF,MJOJLFO
*OUFSEJT[JQMJOjSF *OUFSEJT[JQMJOjSF *OUFSEJT[JQMJOjSFT *OUFSEJT[JQMJOjSFT 0SHBO[FOUSFO 0SHBO[FOUSFO 0OLPMPHJTDIFT 0OLPMPHJTDIFT ;FOUSVN ;FOUSVN
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFO fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFO VOE*OTUJUVUF 1TZDIPPOLPMPHJF VOE*OTUJUVUF 1TZDIPPOLPMPHJF VOE1BMMJBUJWNFEJ[JO VOE1BMMJBUJWNFEJ[JO
)BCFO 4JF'SBHFO [VS#FIBOEMVOHW PO POLPMPHJTDIFO &SLSBOLVOHFOJN,MJOJLVN /SOCFSH 4VDIFO 4JFFJOFOL PNQFUFOUFO "OTQSFDIQBSUOFS #SBVDIFO 4JFFJOFO #FSBUVOHTUFSNJO %BOOSVGFO4JFEPDIFJOGBDI BO%PSU IJMGUNBO*IOFOXFJUFS8FJUFSF5FMFGPOOVNNFSOGJOEFO4JFBVG4FJUF
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A7
(FCBMMUFT8JTTFOVOE&S GBISVOH ,MJOJLFOVOE*OT UJUVUFCOEFMOJIS8 JTTFOVOE JISF&SGBISVOH[VIjVGJHFOVOE°CFTPOEFSTXJDIUJH°BVDITFMUFOFO,SFCTFSLSBOLVO HFOJOTPHFOBOOUFO0SHBO[FOUSFOVOEEFN*OUFSEJT[JQMJOjSFO0OLPMPHJTDIFO;FOUSVN *0; VOECJOEFOEPSUOJFEFSHFMBTTFOF`S[UFNJUFJO
*OEJWJEVFMMFS5IFSBQJFQMBO %JF&YQFSUFOVOUFSTDIJFEMJDIFS,MJOJLFOVOE*OTUJUVUF FSBSCFJUFOJOEFOTPHFOBOOUFO5VNPSCPBSET[VTBNNFONJUEFOFJOXFJTFOEFO`S[UFO JOEJWJEVFMMF5IFSBQJFOGSEFOFJO[FMOFO1BUJFOUFO
*OOPWBUJWF 7FSGBISFO VOEOFVFTU F .FEJ[JOUFDIOJL #FJ EFS#FIBOEMVOH WPO ,SFCTQBUJFOUFOLPNNFOJOOPWBUJWF#FIBOEMVOHTNFUIPEFOXJFNJOJNBMJOWBTJWF&JO HSJGGF Ã4DIMTTFMMPDI0QFSBUJPOFO² [VN;VHF%BOLEFSFOH FO;VTBNNFOBSCFJUNJU EFOHSPFO.FEJ[JOHFSjUFIFSTUFMMFSOJTUJN,MJOJLVNEJFOFVFT UF.FEJ[JOUFDIOJLJN &JOTBU[
/FVF.FEJLBNFOUFVOEBMUFSOBUJWF.FUIPEFO fCFSEJF5FJMOBINFBOXJTTFO TDIBGUMJDIFO4UVEJFOIBCFOEJF1BUJFOUFOEFT,MJOJLVNT/SOCFSH;VHBOH[VEFO OFVFTUFO .FEJLBNFOUFO %JF "SCFJUTHSVQQF #JPMPHJTDIF ,SFCTUIFSBQJF EFS ,MJOJLGS0OLPMPHJFCFGBTTUTJDITZTUFNBUJTDITFJUNFISBMT+BISFONJU EFN(FCJFUEFSÃ#JPMPHJTDIFO,S FCTUIFSBQJF²VOEEFS, PNQMFNFOUjS NFEJ[JOVOEXJSEWPOEFS%FVUTDIFO,SFCTIJMGFHFGzSEFSU
6OUFSTUU[VOHWPS XjISFOEVOEOBDIEFS#FIBOEMVOH 7PS
T
VOEXjISFOEEFS5IFSBQJFFSIBMUFOEJF1BUJFOUFONBOOJHGBMUJHF QTZDIPPOLPMPHJTDIF6OUFSTUU[VOHVOELPNNFOJOEFO(FOVTT WPO-JBJTPOVOE,POTJMJBSEJFOTUFO#FSFJUTXjISFOEEFS5IFSB QJFTUFMMFOEJFFJO[FMOFO,MJOJL FOEFO,POUBLU[VOBDITPSHFO EFO3FIBCJMJUBUJPOTFJOSJDIUVOHFOVOE4FMCTUIJMGFHSVQQFOIFS
4QF[JBMJTUFOGS4QF[JBMGjMMF 6OUFSEFOFSGBISFOFO`S[UJOOFO VOE `S[UFO JN ,MJOJLVN /SOCFSH GJOEFO TJDI WJFMF 4QF[JBMJTUFO BVDIGSHBO[TFMUFOF,SFCTFSLSBOLVOHFO
;FSUJGJ[JFSUF2VBMJUjU %JF#FIBOEMVOHJN,MJOJLVNPSJFOUJFSUTJDIBO EFONPEFSOTUFO-FJUMJOJFO WJFMF`S[UFVOE1GMFHFLSjGUFTJOETQF[JFMMGSEJF #FUSFVVOHWPO1BUJFOUFONJU,SFCTFSLSBOLVOHFOHFTDIVMU%JF2VBMJUjUWJFMFS BO EFS ,SFCTCFIBOEMVOH CFUFJMJHUFS ,MJOJLFO JTU WPO EFS %FVUTDIFO ,SFCTHFTFMM TDIBGUPEFSEFONFEJ[JOJTDIFO'BDIHFTFMMTDIBGUFO[FSUJGJ[JFSU ,MJOJLVNVOE6OJWFSTJUjU)BOEJO)BOE *OFJOFN$PNQSFIFOTJWF$BODFS$FOUFS $$$ BSCFJUFU EBT,MJOJLVN/S OCFSH NJUEFN6 OJWFSTJUjUTLMJOJLVN &SMBOHFO FOH [VTBNNFO VNEJF#FIBOEMVOHWPO1BUJFOUFONJUPOLPMPHJTDIFO&SLSBOLVOHFOXFJUFS [VPQUJNJFSFO
%FUBJMT [VEFO"OHFCPU FO VOE-FJTUVOHFOEFT,MJOJLVNT/S OCFSH SVOEVNEJF %JBHOPTFVOEEJF#FIBOEMVOHWPO,SFCTFSLSBOLVOHFO"CJT;GJOEFO4JFJN*OUFS OFUVOUFSXXXLSFCT[FOUSVNOVFSOCFSHEF
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A8
#FTPOEFSF&SGBISVOH
Ã*DIWFSUSBVF BVGEJF'BDIMFVUF JN,MJOJLVN/SOCFSH² &SGBISVOHTQJFMUCFJEFS#FIBOEMVOH WPOPOLPMPHJTDIFO&SLSBOLVOHFOFJOFFOUTDIFJEFOEF3PMMF EFOO,SFCTJTUOJDIUHMFJDI,SFCT %BTGjOHUTDIPOCFJEFS%JBHOPTFBO W PSBMMFNCFJEFS5 ZQJ TJFSVOH EFT5VNPST +BISGS+BISOJNNUEJF1 BUIPMPHJF EFT ,MJOJLVNT(FXFCFQSPCFOVOUFSEJF-VQF EJFCFJ#JPQ TJFO PEFSXjIS FOE EFS0QFS BUJPO FOU Ã*DIIBUUF#SVTULSFCT XVSEF OPNNFOXVSEFO%JFTFHSPF;BIMWPO BOEFSSFDIUFO#SVTUPQFSJFSU BOBMZTJFSUFO1SPCFOCFEFVUFUFJOFOFS VOECFTUSBIMU+BISFTQjUFS IFCMJDIFO &SGBISVOHTWPSTQSVOH VOE LBNEFS,SFCTXJFEFS EJFTFT.BMJOEFSMJOLFO EJF,PNQFUFO[ IjVGJHF BCFSBVDITFM #SVTU EBTXBSFJO4DIPDL*DIWFSUSBVUFBVG UFOF VOETDIXJFSJH F 'jMMFNJUH SzUFS EJF'BDIMFVUFJN#SVTU[FOUSVN *N,MJOJLVN/SOCFSHXVSEFJDICFSFJUT 4JDIFSIFJU EJBHOPTUJ[JFSFO [VLzOOFO XjISFOEEFS0QFSBUJPONJUEFNHBO[OFVFO 6OE EJFFY BLUF *EFOUJGJLBUJPO EFT5 V *OUSBCFBN7FSGBISFO[JFMHFOBVCFTUSBIMU NPSUZQTJTUNBHFCMJDIGSEJFTQjUFSF 4DIPOESFJ5BHFOBDIEFS01LPOOUFJDIXJFEFS 5IFSBQJF OBDI)BVTF/BDIWJFS8PDIFO/BDICFTUSBI MVOHXBSBMMFTCFSTUBOEFO +FU[ULBOOJDINFJO-FCFOXJFEFSSJDIUJH HFOJFFO°CFTPOEFSTNJUNFJOFOHFMJFCUFO &OLFMLJOEFSO%BOLEJFTFSOFVFO4USBIMFO UFDIOJLXFSEFOEJF,MFJOFOIPGGFOUMJDIOPDI TFISMBOHFFUXBTWPOJISFS0NBIBCFO² 4BCJOF%FDLFS
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A9
#FJEFS#FIBOEMVOHW PO,SFCTFSLSBOLVOHLPNNUFTFCFOGBMMT BVG&SGBISVOHBO8FMDIFS5VNPSBVGXFMDIF#FIBOEMVOHPEFS JOXFMDIFS,PNCJOBUJPOVOUFSTDIJFEMJDIFS5IFSBQJFOVOUFSXFM DIFO7PSBVTTFU[VOHFOBNCFT UFOBOTQSJDIU EJFTF&SL FOOUOJT HFXJOOUNBOOVSBVTEFS#FIBOEMVOHWJFMFS1 BUJFOUFO
6NGBTTFOEF&YQFSUJTF "MT FJOFTEFSH SzUFO LPNNVOBMFO ,SBOLFOIjVTFS JO&VS PQB WFSGHUEBT,MJOJLVN/S OCFSHCFJEFS%JBHOPTFVOE5IFS BQJF WPO,SFCTFSLSBOLVOHFOJOLMVTJWFEFTCMVUCJMEFOEFOVOEMZN QIBUJTDIFO (FXFCFTTPXJF TFMUFOFS &SLSBOLVOHFO CFSFJOF MBOHKjISJHF&SGBISVOHVOEFJOFTFISVNG BTTFOEF&YQFSUJTF %BT HJMUBVDIGSEJFTZ TUFNJTDIF 5IFSBQJF $IFNPUIFSBQJF +BISGS+BISFSIBMU FO1BUJFOUFOJN,MJOJLVN/S OCFSH TUBUJPOjS VOE LOBQQ 1BUJFOUFO BNCVMBOU FJOF $IFNP UIFSBQJF *OEFSNJU6 OUFSTUU[VOH EFS%FVUTDIFO,S FCTIJMGF BVGHFCBVUFO &JOIFJUGS,OPDIFONBSLUS BOTQMBOUBUJPO XFSEFO TFJU+BISFO5SBOTQMBOUBUJPOFOWPO,OPDIFONBSLVOE#MVU TUBNN[FMMFO CFSXJFHFOE CFJBLVU FO -FVLjNJFOEVS DIHF GISU %PDI 1BUJFOUFO NJU,S FCTFSLSBOLVOHFO CF &THJCUOVSXFOJHF,SBOLFOIjVTFS OzUJHFO OJDIUOVSCFT UF .FEJ[JO+BISGS JO%FVUTDIMBOE EJFCFJEFS#FIBOE +BISCFUSFVUEJF,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF .FEJ[JOVOE1TZDIPUIFSBQJF1BUJFOUFO MVOHWPO,SFCTFSLSBOLVOHFOBVG JN,POTJMJBSVOE-JBJTPOEJFOTUQTZDIPPOLP FJOFTPHSPF&SGBISVOHCBVFO MPHJTDI%JFTFJOUFOTJWF,PPQFSBUJPONJUEFO LzOOFOXJFEBT,MJOJLVN/SOCFSH FJO[FMOFOTPNBUJTDIFO,MJOJLFOXVSEFJN,MJ OJLVN/SOCFSHWPS+BISFOHFHSOEFU"MTÃ/SOCFSHFS.P EFMMEFS1TZDIPTPNBUJL²XBSVOEJTUTJF7PSCJMEGSWJFMF,MJOJ LFOJO%FVUTDIMBOE
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A10
'BDICFSHSFJGFOEF,PNQFUFO[
Ã7JFMF4QF[JBMJTUFOBSCFJUFO GSNJDI)BOEJO)BOE² 6NEFN1BUJFOUFOEJFJOEJWJEVFMMFCFTUF%JBHOPTFVOE5IFSBQJF TPXJFQTZDIPPOLPMPHJTDIF#FUSFVVOH[VLPNNFO[VMBTTFO NTTFOBMMFCFUFJMJHUFO'BDIEJT[JQMJOFOFOH[VTBNNFOBSCFJUFO "VGEJF%JBHOPTFVOE5IFSBQJFWPOCFTPOEFSTIjVGJHFO,SFCT FSLSBOLVOHFO XJF%BS N -VOHFO #SVTU 1SPTUBUB PEFS )BVULSFCTTPXJF5VNPSFOJN,PQG)BMT#FSFJDIIBCFOTJDIJN ,MJOJLVN/SOCFSHTFDIT0SHBO[FOUSFOTQF[JBMJTJFSU%PSUXFS EFO EJF 1BUJFOUFO WPO NFISFSFO ,MJOJLFO GBDICFSHSFJGFOE CFUSFVU Ã.JUMFJDIUFS(FMCTVDIULBNJDIJOT ,MJOJLVN%JF`S[UFJOEFS(BTUSPFOUFSP MPHJFGBOEFOTFISTDIOFMMIFSBVT EBTTEJF#MPDLBEFEFT(BMMFOHBOHTWPOFJOFNCzTBSUJ HFO5VNPSBOEFS#BVDITQFJDIFMESTFWFSVSTBDIUXVSEF %BOOHJOHBMMFTHBO[TDIOFMM%JF"MMHFNFJODIJSVSHFO PQFSJFSUFONJDIBDIU4UVOEFOMBOH FTXBSFJOFTP HFOBOOUF8IJQQMF0QFSBUJPO%BCFJXVSEFONJSFJO 5FJMEFS#BVDITQFJDIFMESTF EJF(BMMFOCMBTF FJO5FJM EFT.BHFOTVOEEFS;XzMGGJOHFSEBSNFOUGFSOU &JOHSPFS&JOHSJGGNJUHVUFN&SHFCOJT %BOOLBNEJF$IFNPUIFSBQJFJOEFS,MJOJLGS0OLP MPHJF*N3BINFOFJOFSLMJOJTDIFO4UVEJFXVSEFJDI NJUFJOFSTQF[JFMMFO4ZTUFNUIFSBQJFCFIBOEFMU EJFJDI BVDIHVUWFSUSBHFOIBCF*DINVTTTBHFO FTLMBQQUF BMMFTXJFBN4DIOSDIFO7JFMF4QF[JBMJTUFO BSCFJUFUFOGSNJDI)BOEJO)BOE² )FMNVU1GBEFOIBVFS
%BT*OUFSEJT[JQMJOjSF0OLPMP HJTDIF;FOUSVN *0; JN,MJ OJLVN /SOCFSH IBUFTTJDI [VS "VGHBCF HFTUFMMU EJF GBDICFSHSFJGFOEF ,PPQFSB UJPOGSBMMF5VNPSFSLSBOLVO HFOXFJUFSBVT[VCBVFO
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A11
,PPSEJOJFSU XJSE EJFTFT*OU FSEJT[JQMJOjSF 0OLPMPHJTDIF ;FOU SVN WPO EFS,MJOJLGS0OL PMPHJF VOE)jNBU PMPHJF %JFTFJU CFS+BISFOFJHFOTUjOEJHF,MJOJLCFUSFVUJN+BISEFVUMJDI NFIS 1BUJFOUFO NJU,S FCTFSLSBOLVOHFO BMTWJFMFVOJW FSTJUjSF ,SBOLFOIjVTFS VOEXFJT U BVDIFJOFJOU FSOBUJPOBM CFLBOOUF &JOIFJU GS4 UBNN[FMMUSBOTQMBOUBUJPO CFJ- ZNQILOPUFO VOE #MVULSFCTBVG
,VS[F8FHF *OEJFTFO;FOUSFOLPNNFOEJF4QF[JBMJTUFO[VN1BUJFOUFOVOE OJDIUVNHFLFISU'SEFO1BUJFOUFOCFEFVUFUEBTOFCFOLVS [FO 8FHFO VOEEFS7 FSNFJEVOH WPO %PQQFMVOUFSTVDIVOHFO WPSBMMFNEJF&JOCF[JFIVOHVOE#OEFMVOHEFS&YQFSUJTFNFI SFSFS'BDIEJT[JQMJOFO%BOLEFS;VTBNNFOBSCFJUNJUEFOOJF EFSHFMBTTFOFO `S[UFO JTU FJOFR VBMJUBUJW IPDIXFSUJHF VOEM DLFOMPTF8FJUFSCFIBOEMVOHVOE/BDITPSHFEFS1BUJFOUFOHFTJ DIFSU
;FSUJGJ[JFSUF2VBMJUjU *ISF GBDIMJDIF 2VBMJUjU CFLPNNFO EJFTF ;FOUSFO SFHFMNjJH WPO EFS%FVUTDIFO,S FCTHFTFMMTDIBGU PEFSEFS%FVUTDIFO(F TFMMTDIBGUGS)jNBUPMPHJFVOE0OLPMPHJFCFTDIFJOJHU7PSBVT TFU[VOHEBGSTJOEFJOF#FIBOEMVOHOBDIOFVFT UFO-FJUMJOJFO FJOFHSPF"O[BIMWPOCFIBOEFMUFO1BUJFOUFO VNGBTTFOEF%J BHOPTFVOE5IFSBQJFNzHMJDILFJUFO IPIF"OGPSEFSVOHBOEBT 2VBMJGJLBUJPOTQSPGJMEFS.JU BSCFJUFS EJF&JO CJOEVOH EFS1 BUJFOUFO JOLMJOJTDIF4 UVEJFO *N,MJOJLVN/SOCFSHLPNNFO VOEFJOVNGBTTFOEFT5VNPSEPLVNFOUBUJPOT EJF4QF[JBMJTUFOVOE&YQFSUFO[VN TZTUFN%BSCFSIJOBVTWFSGHFOEJF;FOUSFO 1BUJFOUFO°VOEOJDIUVNHFLFISU CFSFJO[FSUJGJ[JFSUFT2VBMJUjUTNBOBHFNFOU TZTUFN *OTHFTBNU TJOEJN,MJOJLVN ,MJOJLFO VOE*OT UJUVUF BOEFS #FIBOEMVOHWPO5VNPSFSLSBOLVOHFOCFUFJMJHU
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A12
0OLPMPHJTDIF,POGFSFO[FO
*OUFSEJT[JQMJOjSF 5VNPSCPBSET°;XFJUNFJOVOH JOLMVTJWF %JFJOUFSEJT[JQMJOjSFO5VNPSLPOGFSFO[FO EJFTPHFOBOOUFO5VNPSCPBSET TQJFMFOCFJEFS#FIBOEMVOH WPOPOLPMPHJTDIFO1BUJFOUFOEJF[FOUSBMF3PMMF "MMFBOEFS#FIBOEMVOHCFU FJMJHUFO&YQFSUFO°JOUFSOJTUJTDIF 'BDIjS[UFVOE$IJSVSHFO 0OLPMPHFO 3BEJPMPHFO 1BUIPMPHFO /VLMFBSNFEJ[JOFS 4USBIMFOUIFSBQFVUFO°CFTQSFDIFOBVGEJF TFOPOLPMPHJTDIFO,POGFSFO[FO%J Ã(FSBEFCFJPOLPMPHJTDIFO BHOPTF ,SBOLIFJUTWFSMjVGFVOE#F &SLSBOLVOHFOLPNNUFTBVGEJF IBOEMVOH 'BDICFSHSFJGFOE MFHFO HVUF;VTBNNFOBSCFJUEFSBOEFS #FIBOEMVOHCFUFJMJHUFO&YQFSUFOVOUFSTDIJFEMJDIFS TJFEBTXFJUFSF7PSHFIFOGFTU 'BDISJDIUVOHFOBO*N,MJOJLBMMUBHCFEFVUFUEBT VOUFSTDIJFEMJDIF5IFSBQJFPQUJPOFO[VEJTLVUJFSFO BC[VXjHFO TJDIBC[VTUJNNFOVOE[VFJOFS HFNFJOTBNFO&OUTDIFJEVOHCFSEBTXFJUFSF7PS HFIFO[VHFMBOHFO*OVOTFSFOBDIUPOLPMPHJTDIFO 5VNPSCPBSETJN,MJOJLVNXFSEFO8PDIFGS8PDIF EJF%JBHOPTFOVOE,SBOLIFJUTWFSMjVGFEFSBO,SFCT FSLSBOLUFO1BUJFOUFOEFT,MJOJLVNTWPSHFTUFMMU 'SKFEFOFJO[FMOFOWPOVOTFSGPSEFSUEBTBVDIEJF 'jIJHLFJU[VS4FMCTULSJUJL EFOOKFEF&JOTDIjU[VOH TUFIU[VS%JTLVTTJPO6OEEBTJTUHVUTP TDIMJF MJDIXPMMFOXJSEJFCFTUF&OUTDIFJEVOHJN4JOOF EFT1BUJFOUFOUSFGGFO² %S.JDIBFM3PUUNBOO *0;,PPSEJOBUPS EFT,MJOJLVNT/SOCFSH
+FEF 'BDIEJT[JQMJO USjHUJISCFTPO EFSFT 8JTTFO CFJ4PJT U FJOFM DLFOMPTF VOEVNG BTTFOEF #FIBOE MVOHCFJKFEFNFJO[FMOFO1 BUJFOUFO OBDI EFO OFVFTUFO -FJUMJOJFO EFS 'BDIHFTFMMTDIBGUFOHBSBOUJFSU
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A13
'SEFO1BUJFOUFOCFEFVUFUEBTEJF#OEFMVOHEFS&YQFS UJTFVO UFSTDIJFEMJDIFS'BDIEJT[JQMJOFO°VOEEBNJUEJF;XFJUPEFS%SJUU NFJOVOH JOLMVTJWF %BT&S HFCOJT JTU FJOFJOEJWJEVFMMF5IFS BQJF OBDI EFN ,POTFOTQSJO[JQ %BT JO EFS 5VNPSLPOGFSFO[ GS KFEFO 1BUJFOUFOGFTUHFMFHUFXFJUFSF7PSHFIFOJO%JBHOPTFVOE5IFS BQJF JTUGSBMMF#FUFJMJHUFOIBOEMVOHTMFJUFOE
3FHFMNjJHFS&YQFSUFOBVTUBVTDI *N,MJOJLVN/SOCFSHGJOEFOBDIUJOUFSEJT[JQMJOjSFPOLPMPHJTDIF ,POGFSFO[FOTUBUU EBT5VNPSCPBSEEFT#SVTU[FOUSVNT EBT5VNPSCPBSEEFT%BSNLSFCT[FOUSVNT EBT5VNPSCPBSE/FVSPPOLPMPHJFGS)JSOUVNPSFO EBT5VNPSCPBSEEFT)BVUUVNPS[FOUSVNT EBT5VNPSCPBSEEFT,PQG)BMT5VNPS[FOUSVNT EBT5VNPSCPBSEEFT-VOHFOUVNPS[FOUSVNT EBT5VNPSCPBSEEFT1SPTUBUB[FOUSVNT EBTBMMHFNFJOFJOUFSEJT[JQMJOjSF5VNPSCPBSEEFS0OLPMPHJF "OEJFTFO5VNPSCPBSETLzOOFOBVDIOJFEFS HFMBTTFOF `S[UF UFJMOFINFO VN%JBHOPTFO VOE 5IFSBQJFQMjOF JISFS 1BUJFOUFO WPS[V TUFMMFO %JF5FJMOBINF BOEFO5 VNPSCPBSET EFT ,MJOJLVNTJT U BMTjS [UMJDIF 'PSUCJMEVOH BOFSLBOOU
"MMFBOEFS#FIBOEMVOHCFUFJMJHUFO &YQFSUFOMFHFOJN,MJOJLVN/SO CFSHGSKFEFO1BUJFOUFOHFNFJOTBN GBDICFSHSFJGFOEEBTXFJUFSF JOEJWJEVFMMF7PSHFIFOBMT5IFSBQJF WPSTDIMBHGFTU
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A14
*OOPWBUJPOFO
/FVFTUF.FEJ[JOUFDIOJL VOE OFVF7FSGBISFO "MTHSP‡FT,SBOLFOIBVTEFS.BYJNBMWFSTPSHVOHOJNNU EBT,MJOJLVN/SOCFSHTFJOFO"VGUSBHFSOTU OFVFIPDIXJSLTBNF VOE[VHMFJDITDIPOFOEF%JBHOPTFVOE#FIBOEMVOHTNFUIPEFO BMMFO1BUJFOUFO[VHVUFLPNNFO[VMBTTFO %JF ,MJOJLFO VOE*OT UJUVUF WFSGHFO CFSJOOPW BUJWF .FEJ[JOUFDIOJL VOE TFU[FO XFOONzH MJDI BVGNJOJNBMJOW BTJWF &JOHSJGGF VOE7 FS GBISFO EJFHFTVOEFT(FXFCFTDIPOFO EJF(FOFTVOHCFTDIMFVOJH FO VOE/FCFOXJSLVOHFOSFEV[JFSFO(FSBEFJOEFS,S FCTUIFSBQJFQSPGJ UJFSFO1BUJFOUFOWPOTPMDIOFVFO7 FSGBISFO*N'PMHFOEFOFJOQBBS #FJTQJFMF
3FWPMVUJPOjSF#JMEHFCVOH %FSNPEFSOTUF1&5$5 1PTJUSPOFO&NJT TJPOT$PNQVUFSUPNPHSBG #BZFSOT NBDIUEBOLTFJOFSFY[FMMFOU FO #JMERVBMJUjUTFMCTUTFISLMFJOF.FUBTUBTFONJUCJT[V[XFJ.JMMJNFUFSO %VSDINFTTFSTJDIUCBS/FCFOEFSQSj[JTFO%JBHOPT UJLQSPGJUJFSFOEJF 1BUJFOUFOWPOEFSHFSJOHFSFO4USBIMFOCFMBTUVOH FJOFSLS[FSFO6O UFSTVDIVOHT[FJUVOENFIS,PNGPSU -BTFSTUBUU4LBMQFMM &JO)PDIMFJTUVOHTEJPEFOMBTFSNBDIU&JOHSJGGF CFJ5VNPSFOVOE.FUBTUBTFOJO-VOHFVOE-FCFSNzHMJDI EJFOPDI WPSLVS[FNBMTJOPQFSBCFMHBMUFO"VDI5VNPSFOJN)BMT /BTFOVOE 3BDIFOSBVNXFSEFONJOJNBMJOWBTJWNJU)JMGFEFS-BTFSDIJSVSHJFFOU GFSOU
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A15
*OUSBPQFSBUJWF#FTUSBIMVOH #FJ#SVTULSFCTXJSETDIPOXjISFOEEFS 0QFSBUJPOCFTUSBIMU%BTTDIPOFOEF*OUSBCFBN7FSGBISFOWFSLS[UEJF ;FJUEFS#FTUSBIMVOHOBDIEFS0QFSBUJPOVNNFISBMT[XFJ8PDIFO .PEVMJFSUF4USBIMFOJOUFOTJUjU %JFJOUFOTJUjUTNPEVMJFSUF4USBIMFO UIFSBQJF *.35 FSNzHMJDIU FJOF[JFMH FSJDIUFUF #FTUSBIMVOH TDIPOU EBTVNMJFHFOEF(FXFCFVOEWFSSJOHFSUEBNJUEJF/FCFOXJSLVOHFO "OUJLzSQFS5IFSBQJFO VOEÃ4NBMM.PMFDVMFT² /FVFTUF 4ZTUFN UIFSBQJFO HSFJGFO HBO[ HF[JFMU JOEFO4 UPGGXFDITFM EFS,S FCT[FMMFO PEFS JOEBT*NNVOTZ TUFN FJO"OUJLzSQFSEPDL FO EJSFLU BOEJF5 V NPS[FMMFOBO )PDIJOUFOTJWFS 6MUSBTDIBMM #FJ 1SPTUBUBLSFCT LPNNFO EFSTPH F OBOOUFIPDIJOUFOTJWFGPLVTTJFSUF6MUSBTDIBMM )*'6 VOEEJF#S BDIZ UIFSBQJF BMTPEJF#FTUSBIMVOHWPOJOOFO [VN&JOTBU[ $PNQVUFSBTTJTUJFSUF)JSODIJSVSHJF #FJEFS&OUGFSOVOHWPO)JSO UVNPSFO MFJTUFU EJF/FVS POBWJHBUJPO XFSUWPMMF %JFOTUF VNEFO 5VNPS[JFMHFOBV[VFSSFJDIFO [VFOUGFSOFOVOEEBCFJXJDIUJHF)JSO CFSFJDIFXJF4QSBDI 4FIVOE#FXFHVOHT[FOUSFO[VTDIPOFO &OEPTLPQJTDIFT)ZCSJENFTTFS .BHFO %BSNPEFS4QFJTFSzISFO LSFCT EFSBVGEJF4DIMFJNIBVUCFTDISjOLUJT U XJSE FOEPTLPQJTDI ° BMTP XjISFOE FJOFS4QJFH FMVOH °NJU)JMG F FJOFTOFVFOUXJDL FMUFO )ZCSJENFTTFSTFOUGFSOU 1IPUPEZOBNJL #FJ )BVULSFCT LPNNFO QIPUPEZOBNJTDIF 5IFSBQJF VOENJLSPHSBGJTDILPOUSPMMJFSUF5VNPSDIJSVSHJF[VN&JOTBU[
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A16
,PNQMFNFOUjSNFEJ[JO
#MJDLCFSEFO5FMMFSSBOE ,SFCTJTUOJDIUJSHFOEFJOF,SBOLIFJU ,SFCTXJSEJNNFSBMTMFCFOTCFESPIFOEFNQGVOEFO %FS8VOTDIEFS1BUJFOUFOOBDI)FJMVOH OBDI4UjSLVOHEFS LzSQFSFJHFOFO,SjGUF OBDI#FTTFSVOHWPO#FTDIXFSEFOVOE.JOEFSVOH WPO/FCFOXJSLVOHFOPEFSFJOGBDIEFS8VOTDI TFMCTUJOJUJBUJW [VXFSEFO JTUEFNFOUTQSFDIFOEHSP 7JFMF,SFCTQBUJFOUFOTUFMMFOTJDIEJF'SBHF XBTTJFTPOTUOPDIUVOLzOOFOVOETVDIFOOBDITJOOWPMMFO ÃFSHjO[FOEFO²PEFSÃVOUFSTUU[FOEFO²#FIBOEMVOHFO %JF "SCFJUTHSVQQF #JPMPHJTDIF,S FCTUIFSBQJF BOEFS,MJOJL GS 0OLPMPHJF VOE)jNBU PMPHJF JN,MJOJLVN/S OCFSH OJNNU EBT#FESGOJTEFS#FUSPGGFOFOOBDIWFSMjTTMJDIFO*OGPSNBUJP OFO [VOBUVSIFJMLVOEMJDIFO Ã7JFMF,SFCTQBUJFOUFONzDIUFO #FIBOEMVOHFO /BISVOHTFS TFMCTUFUXBT[VS)FJMVOHPEFS#FTTFSVOH HjO[VOHTNJUUFMO %JjUFO CFJUSBHFO8JSOFINFOEJFTFT#FES GOJTVOEEJF 1GMBO[FOFYUSBLUFO &OUTQBO 'SBHFOEFS#FUSPGGFOFO[VLPNQMFNFOUjSNFEJ[JOJTDIFO OVOHTWFSGBISFO NBOVFMMFO 7FSGBISFO[VN"OMBTTGSFJOPG GFOFTVOEWFSUSBVFOT WPMMFT(FTQSjDI(FSBEFXFJMEJF*OGPSNBUJPOFOVOE 5IFSBQJFO PEFSLzSQFSMJDIFS "OHFCPUFTPVOCFSTJDIUMJDIVOEIjVGJHXJEFSTQSDIMJDI "LUJWJUjU FSOTU 4JFCJFU FU TJOE CFEBSGFTGBDILVOEJHFS#FSBUVOH EB[V GBDILVOEJHF #FSBUVOH )JFSEVSDILzOOFOWJFMF`OHTUFHFNJOEFSUVOE.JTTWFS VOE6OUFSTUU[VOHBO TUjOEOJTTFHFLMjSUVOEEBSCFSIJOBVTJOEJWJEVFMMF 3FTTPVSDFOFOUEFDLUVOEHFGzSEFSUXFSEFO %BTIJMGU EJF'MVUBO#FIBVQUVOHFOVOE7FSTQSFDIVOHFO BVTEFO.FEJFOVOEEFN6NGFMECFTTFSFJO[VPSEOFO VOTFSJzTF5IFSBQJFBOHFCPUF[VFSLFOOFO GVOEJFSUF5IFSBQJFBOHFCPUF[VGJOEFOVOEEBEVSDI FJO4UDL4FMCTUTUjOEJHLFJU[VSDL[VHFXJOOFOVOE EJF#FIBOEMVOHTRVBMJUjU[VWFSCFTTFSO² %S.BSLVT)PSOFCFS -FJUFSEFS"SCFJUTHSVQQF#JPMPHJTDIF,SFCTUIFSBQJF
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A17
*OFJOFNPGUVOCFSTDIBVCBSFO %JF "SCFJUTHSVQQF #JPMPHJTDIF,S FCTUIFSBQJF .BSLUEFS.JUUFMVOE7FSTQSFDIVOHFO XJSE WPO EFS%FVUTDIFO,S FCTIJMGF HFGzSEFSU CSBVDIUFTWFSMjTTMJDIF*OGPSNB VOECFUSFJCUTFJUWJFMFO+BISFOTZTUFNBUJTDIF UJPOFO[V8JSLVOHFOVOE/FCFO 'PSTDIVOH[VS"MUFSOBUJWVOE,PNQMFNFOUjS XJSLVOHFO NFEJ[JO JOEFS0OL PMPHJF OBDIEFO.B‡T Uj CFOEFSFWJEFO[CBTJFSUFO.FEJ[JO#FJEJFTFS'PSTDIVOHHFIUFTVNEJFTBDI MJDIF1SGVOHEFS'SBHFO[V8JSLTBNLFJUVOE4JDIFSIFJU)BUEJF#FIBOEMVOH EJF8JSLTBNLFJU EJFWPOJISCFIBVQUFUXJSE PEFSXFMDIF/FCFOVOE8FDI TFMXJSLVOHFOLzOOFOBVG USFUFO &THFIUBCFSBVDIVNEJFW FSTUjOEOJTWPMMF #FSDLTJDIUJHVOH EFS4JUVBUJPOEFS#FUS PGGFOFO VOEEJF&JOCF[JFIVOHEFS jS[UMJDIFO&SGBISVOHCFJEFS#FVSUFJMVOHEFT/VU[FOTFJOFS#FIBOEMVOH %VSDIEJFJO[XJTDIFONFISBMTKjISJHF5jUJHLFJUJOEJFTFN#FSFJDIEFS0O LPMPHJFVOEEJF;VTBNNFOBSCFJUNJU[BIMSFJDIFOOBUJPOBMFOVOEJOUFSOBUJP OBMFO 'PSTDIVOHTJOTUJUVUJPOFO VOE' BDIHFTFMMTDIBGUFO WFSGHU EJF"SCFJUT HSVQQF#JPMPHJTDIF,SFCTUIFSBQJFCFSHSP‡F&SGBISVOH 4JFCJFUFU0SJFOUJFSVOHJOFJOFNPG UVOCFSTDIBVCBSFO.BSLUEFS.JUUFM VOE7FSTQSFDIVOHFO 4JFMJFGFSUWFSMjTTMJDIF*OGPSNBUJPOFO[V8JSLTBNLFJUVOE4JDIFSIFJU 4JFJOGPSNJFSU XJFNJUTPMDIFO7FSGBISFOCFJPEFSOBDI,SFCTFSLSBOLVO HFOTJOOWPMMVNHFHBOHFOXFSEFOLBOO
1FSTzOMJDIF#FSBUVOH *OGPSNBUJPOBMMFJO EJFOJDIUJO#F[JFIVOH[VSTQF[JFMMFO4JUVBUJPOEFT1 B UJFOUFOHFTFU[UXJSE IJMGUKFEPDIIjVG JHOJDIUXFJUFS#FTPOEFSFT"OMJFHFO EFS"SCFJUTHSVQQFJTUFTEBIFS 1BUJFOUFOVOEEFSFO"OHFIzSJHFOJO #FSB UVOHTHFTQSjDIFOFJOFVOWPSFJOHFOPNNFOFVOELPNQFUFOUF0SJFOUJFSVOHT IJMGFCFJEFS4VDIFOBDIEFNFJH FOFO8FHJN6NHBOHNJUEFS,SBOLIFJU[V HFCFO&JOFTPMDIFQFS TzOMJDIF#FSBUVOHLBOOWPS0SUVOEBN5 FMFGPOHF GISUXFSEFO
5FSNJOWFSFJOCBSVOH 5FM .P %J %P° 6ISVOE°6IS 'S°6IS]&.BJMBHCLU!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A18
,MJOJTDIF4UVEJFO
'PSTDIVOH BMTFUIJTDIF7FSQG MJDIUVOH 4FJUFJOQBBS+BISFOCFTDIMFVOJHUTJDIEJF&OUXJDLMVOHOFVFS,SFCT NFEJLBNFOUF BMMFOWPSBOEJF8FJUFSFOUXJDLMVOHEFSTPHFOBOOUFO4UPGG XFDITFMIFNNFS EJFEJSFLUJOEFO4UPGGXFDITFMEFS5VNPS[FMMFFJOHSFJGFO %JFEVSDITDIOJUUMJDIF;FJU CJTFJOOFVFT,SFCTNFEJLBNFOUWPOEFO FSTUFO4UVEJFOCJT[VS;VMBTTVOHBVGEFN.BSLUJTU IBUTJD I[VN5FJM TDIPOBVG[XFJCJTESFJ+BISFWFSLS[U°EBOLEFSLMJOJTDIFO'PSTDIVOH %JFLMJOJTDIF'PSTDIVOHCSBVDIUEJF/jIF[VN1 BUJFOUFO4JFFS GPMHUEBIFSWPSBMMFNJOH SPFO,SBOLFOIjVTFSOEFS.BYJNBMWFS TPSHVOH °XJF[ # JN,MJOJLVN/S OCFSH %JF (SVOEMBHFOGPS TDIVOHHFTDIJFIUEBHFHFOJO%FVUTDIMBOEJOFS TUFS-JOJFBO6 OJ WFSTJUjUFO VOEH SPFO *OTUJUVUJPOFO XJF Ã'PSTDIVOHJTUEFS4DIMTTFM [VN #FJTQJFMEFN.BY1MBODL *OTUJUVU [VS*OOPWBUJPO0IOFLMJOJTDIF #FJEF[VTBNNFOTJOEEJF#BTJTEFTNFEJ 'PSTDIVOHJTUEFSNFEJ[JOJTDIF [JOJTDIFO'PSUTDISJUUTVOEEBNJU7 PSBVT 'PSUTDISJUUOJDIUEFOLCBS7JFMFVOTFSFS,MJOJLFO TFU[VOH GS FJOF XFJUFSF 7FSCFTTFSVOH VOE*OTUJUVUFOFINFOEBIFSVOUFSTUSFOH WPO%JBHOPTFVOE5IFSBQJF BMTPEFS2VB LPOUSPMMJFSUFO#FEJOHVOHFOBOLMJOJTDIFO MJUjUEFS1BUJFOUFOCFUSFVVOH 4UVEJFOUFJM°NJUHSPFO&SGPMHFO &JO[FOUSBMFT4UVEJFO[FOUSVNLPPSEJOJFSUEJF LMJOJTDIF'PSTDIVOHGSEBTHFTBNUF,MJOJLVN ;JFMJTUFT VOTFSFO1BUJFOUFOJN3BINFOWPO LMJOJTDIFO4UVEJFOEJF.zHMJDILFJU[VCJFUFO OFVFOUXJDLFMUF.FEJLBNFOUFPEFS #FIBOEMVOHTWFSGBISFOCFSFJUT[VFJOFN;FJU QVOLU[VFSIBMUFO BOEFNTJFBVGEFNGS FJFO .BSLUOPDIOJDIU[VS7FSGHVOHTUFIFO² %S%S(OUFS/JLMFXTLJ .JUHMJFEEFS,MJOJLVNTMFJUVOH 4USVLUVSFOUXJDLMVOHVOE.FEJ[JO
%JFPOLPMPHJTDIUjUJHFO,MJOJLFOJN,MJOJ LVN /SOCFSH CFUSBDIUFO EJF5FJMOBINF BOEFSLMJOJTDIFO'PS TDIVOHBMTFUIJTDIF 7FSQGMJDIUVOH4DIMJFMJDIMBTTFOTJDI[V WFSMjTTJHF &SHFCOJTTF WPS BMMFO%JOH FO CFJ WFSHMFJDIFOEFO 4UVEJFO OVSNJUH SP FO 1BUJFOUFO[BIMFO HFXJOOFO %BIFS CFUFJMJHFO TJDI EJF ,MJOJLFO [VTBNNFO NJUBOEFSFOHSPFO)jVTFSOJO%FVUTDI MBOE VOEJNJOU FSOBUJPOBMFO 7FSCVOE BO LMJOJTDIFO4UVEJFO
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
%JF 5FJMOBINF EFS,MJOJL FO BO4 UVEJFO LPNNU CFSFJUTKFU[UEFO1BUJFOUFO[VHVUF4JFFSIBMUFO VOUFSTUSFOHLPOUSPMMJFSUFO#FEJOHVOHFOTDIPO IFVUF ;VHBOH [V.FEJL BNFOUFO WPO NPSHFO VOE[VOFVFO5IFS BQJFO4JFQSPGJUJFSFOEBNJU BMT&STUFWPNNFEJ[JOJTDIFO'PSUTDISJUU
Seite A19
%BOLEFS5FJMOBINFBOTUSFOH LPOUSPMMJFSUFOLMJOJTDIFO4UVEJFO FSIBMUFOEJF1BUJFOUFOEFT ,MJOJLVNTTDIPOIFVUF;VHBOH[V EFO.FEJLBNFOUFOVOE7FSGBISFO WPONPSHFO
%JF JOUFSEJT[JQMJOjSFO 0SHBO[FOUSFO EFT ,MJOJLVNT XJF EBT %BSNLSFCT EBT)BVUUVNPS VOE EBT -VOHFOUVNPS[FOUSVN PEFS BOEFSF ,MJOJLFO XJFEJF/FVSPDIJSVSHJFTJOEBO[BIMS FJDIFO CFSXJFHFOEJOUFSOBUJP OBMFOLMJOJTDIFO4UVEJFOCFUFJMJHU%JF4UVEJFOXFSEFOWPN4UVEJFO [FOUSVNEFT,MJOJLVNTLPPSEJOJFSU "MTFJOFTEFSH SPFOEFVUTDIFO5VNPS[FOUSFOWFSGHUEJF,MJOJLGS 0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJFTDIPOTFJUG BTU+BISFONJUFJOFNFJ HFOFO4UVEJFO[FOUSVNCFSFJOFH SPF&SGBISVOHCFJEFS%VS DIGI SVOH LMJOJTDIFS4 UVEJFO .JUFS GPMHSFJDIFO 4UVEJFO IBUEJF,MJOJL TDIPO[BIMSFJDIF.FEJLBNFOUFNJUBVGEFO8 FHHFCSBDIU EJFIFVUF XFMUXFJUBMT4UBOEBSEUIFSBQJFWJFMFO1BUJFOUFOIFMGFO
1VCMJLBUJPOFOVOEJOUFSOBUJPOBMF,POHSFTTF `S[UJOOFOVOE`S[UFEFT,MJOJLVNTTJOES FHFMNjJHBOEFS1VCMJLBUJ POOFVFTUFS4UVEJFOEBUFOJOJOUFSOBUJPOBMGISFOEFO'BDI[FJUTDISJG UFO CFUFJMJHU VOEQSjTFOUJFS FO JISF 'PSTDIVOHTFSHFCOJTTF JO7PSUSj HFO BVGJOU FSOBUJPOBMFO ,POHSFTTFO %JF%JTLVTTJPOEFSTJDIEBS BVT FSHFCFOEFO*OOPWBUJPOFOVOEOFVFO&SLFOOUOJTTFBVGOBUJPOBMFOVOE JOUFSOBUJPOBMFO 'BDIUBHVOHFO JTU GSPOL PMPHJTDIF 4QF[JBMJTUFO EFT ,MJOJLVNTFJOF4FMCTUWFSTUjOEMJDILFJU4DIMJFMJDIHJMUFT EFO1BUJFO UFOFJOF#FIBOEMVOHBVGEFNOFVFT UFO4UBOEEFS.FEJ[JO[VH BSBO UJFSFO .FISFSF,SFCTTQF[JBMJTUFOEFT,MJOJLVNTTJOEBVGHSVOEJISFSXJTTFO TDIBGUMJDIFO VOELMJOJTDIFO2VBMJG JLBUJPOFO NBHFCMJDI BO EFS &S TUFMMVOHEFSOBUJPOBMFO-FJUMJOJFO[VS,S FCTUIFSBQJFCFUFJMJHUVOEJN /BUJPOBMFO,SFCTQMBOWFSUSFUFO
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A20
&JO-FCFONJUVOEOBDI,SFCT
2VBMJUjU XFJMEFS.FOTDI JN.JUUFMQVOLUTUFIU ,SFCTJTUXFJUNFISBMTOVSFJOF,SBOLIFJU %JF%JBHOPTF,SFCTJTUGSKFEFO.FOTDIFOOJFEFSTDINFUUFSOE 8BSVNHFSBEFJDI GSBHFOTJDIWJFMFVOETVDIFOOBDI(SOEFO /JDIUXFOJHFNBDIFOTJDITFMCTUWFSBOUXPSUMJDIVOEGISFOQTZDIJTDIF 'BLUPSFOXJF4USFTT CFMBTUFOEF-FCFOTFSFJHOJTTFPEFS%FQSFTTJPO BMT6STBDIFGSEJF,SFCTFOUTUFIVOHBO 0GUHFSjUEBTHBO[F-FCFOBVTEFO'VHFO&THJCULFJOF 4JDIFSIFJUNFIS FTGFIMUBO0SJFOUJFSVOHVOEBO1FSTQFLUJWF "OHTUXJSE[VNMjINFOEFO#FHMFJUFS /JDIUTFMUFOHFXJOOFOCFHMFJUFOEF4ZNQUPNFXJF4DINFS[FO EJF0CFSIBOEVOE[FSTUzSFOEFO-FCFOTNVU 1BUJFOUFOCSBVDIFOEBIFSOJDIUOVSEJFCFTUNzHMJDIF %JBHOPTFVOE5IFSBQJF4JFCSBVDIFO[VWFSMjTTJHF VOELPNQFUFOUF#FHMFJUFS 7JFMF"OHFCPUFSVOEFOJN,MJOJLVN/SOCFSHEJF NFEJ[JOJTDIF#FUSFVVOHBC°FTHFIUTDIMJF‡MJDIVNFJO MFCFOTXFSUFT-FCFONJUVOEOBDI,SFCT
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A21
1TZDIPPOLPMPHJF %JF QTZDIPMPHJTDIF#FUS FVVOH WPO ,SFCTQBUJFOUFO VOEJIS FO "OHFIzSJHFO PEFS#F[VHT QFSTPOFOEVSDIFJO5FBNWPO1TZDIPMPHFO 4P[JBMQjEBHPHFO .VTJLUIFSBQFVUFOVOE4FFM TPSHFSOJTUFJOXFTFOUMJDIFS#FTUBOEUFJMFJOFSVNGBTTFOEFOPOLPMPHJTDIFO#FIBOEMVOH*N ,MJOJLVN/SOCFSHCJFUFOQTZDIPPOLPMPHJTDIBVTHFCJMEFUF5IFSBQFVUFOEFS,MJOJLGS1TZ DIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPUIFSBQJFEFO1BUJFOUFOJOBMMFO5VNPS[FOUSFOVOEJOEFS 1BMMJBUJWTUBUJPOEFT,MJOJLVNTJISF6OUFSTUU[VOHBO"MT7PSSFJUFSJO%FVUTDIMBOECBVUFEJF ,MJOJLJN,MJOJLVN/SOCFSHFJO/FU[WPO,POTJMJBSVOE-JBJTPOEJFOTUFOBVG
#FUSFVVOHJOBMMFO1IBTFOEFS&SLSBOLVOH 4FJUIFSVNGBTTUEJFQTZDIPMPHJTDIF6OUFSTUU[VOHBMMF#FIBOEMVOHTQIBTFO°WPOEFS%J BHOPTFCJT[VSBNCVMBOUFO#FUSFVVOHOBDIEFN,SBOLFOIBVTBVGFOUIBMU%VSDI*OGPSNBUJ PO #FSBUVOH JOUFOTJWF(FTQSjDIFVOE&OUTQBOOVOHTCVOHFOIFMGFOEJF1TZDIPPOLPMPHFO CFJEFS#FXjMUJHVOHWPO%JBHOPTF ,SBOLIFJUTWFSMBVGTPXJFEFS#FIBOEMVOHVOEEFSFO/F CFOXJSLVOHFO-FU[UFOEMJDIHFIUFTEBSVN EJFJOEJWJEVFMMFO3FBLUJPOFOEFT1BUJFOUFOBVG EJF&SLSBOLVOH[VWFSTUFIFO TJFFSOTU[VOFINFOVOEMjOH FSBOEBVFSOEF;VTUjOEFWPO )JMGMPTJHLFJU )PGGOVOHTMPTJHLFJU VOE%FQS FTTJPO [VCFIBOEFMO6 OUFS &JOCF[JFIVOHEFS "OHFIzSJHFOJTUFTEBT;JFM EJFFNPUJPOBMF6 OUFSTUU[VOHEFT1BUJFOUFO[VGzSEFSOVOE EBNJUEJF-FCFOTRVBMJUjUGSJIOVOETFJOF"OHFIzSJHFO[VWFSCFTTFSO
/FVF-FCFOTQFSTQFLUJWFOFOUXJDLFMO &JOF TDIXFSF &SLSBOLVOH XJF,S FCT CFJOIBMUFU BVDIEJF$IBODF EBTCJTIFSJH F -FCFO[V CFSEFOLFO VOE NBODIFT [V WFSjOEFSO %JFTF QPTJUJWFO fCFSMFHVOHFO TJOE XJDIUJH VN TPMDIFJOF$IBODFBVDIOVU[FOVOEUSPU[&JOTDISjOLVOHFOEVSDIEJF&SLSBOLVOHOFVF-F CFOTQFSTQFLUJWFOFOUXJDLFMO[VLzOOFO;VTjU[MJDILBOOEJFQTZDIPUIFSBQFVUJTDIF#FHMFJ UVOHWPO1BUJFOUFOVOE"OHFIzSJHFOBVDIEBTPOL PMPHJTDIF#FIBOEMVOHTUFBNFOUMBTUFO VOEJOJISFSCFMBTUFOEFO"SCFJUVOUFSTUU[FO %JF4FFMTPSHFSJOOFOVOE4FFMTPSHFSEFSFWBOHFMJTDIFOVOEEFSLBUIPMJTDIFO,JSDIFJN,MJ OJLVN/SOCFSHCJFUFO1BUJFOUFOVOE"OHFIzSJHFOEBT(FTQSjDIVOEFJOFTFFMTPSHFSJTDIF #FHMFJUVOHBO
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A22
4DINFS[UIFSBQJF %JF#FIBOEMVOHWPO4DINFS[FOTQJFMUJOEFS#FIBOEMVOHWPO1BUJFOUFONJUPOLPMPHJTDIFO &SLSBOLVOHFOFJOFXJDIUJHF3PMMF(BO[VOBCIjOHJH PCEFS4DINFS [FJOGSIFT4ZNQUPN EFS5VNPSFSLSBOLVOHJTUPEFSJNG PSUHFTDISJUUFOFO4UBEJVNBVGUSJUU&TJTUXJDIUJH EJFTF 4DINFS[FO HF[JFMU [VCFIBOEFMO" VDI CFJEFS7 PSCFSFJUVOH WPO 1BUJFOUFO BVGFJOF5 V NPSPQFSBUJPO CFJEFS/BSLPTFVOEfCFSXBDIVOHXjISFOEEFS01TPXJFCFJEFS4UBCJMJTJF SVOHOBDIEFN&JOHSJGGLPNNUFTBVGFJOFFG GFLUJWF4DINFS[UIFSBQJFOBDIBLUVFMMFNXJT TFOTDIBGUMJDIFO4UBOEBSEBO EJFBVGEFO1 BUJFOUFOJOEJWJEVFMM[VHFTDIOJUUFOTFJONVTT %FS"LVUTDINFS[EJFOTUEFS,MJOJLGS"OjT UIFTJPMPHJFVOEPQFS BUJWF*OUFOTJWNFEJ[JOCF USFVU1BUJFOUFONJU4DINFS[FOOBDIBVTHFEFIOUFO5VNPSPQFSBUJPOFOVOE1BUJFOUFO CFJ EFOFO FTEVS DI EFO5 VNPS PEFSCFH MFJUFOEF &SLSBOLVOHFO [VFSIFCMJDIFO4DINFS [FO LPNNU%BCFJBSCFJUFUEFS4DINFS[EJFOTUFOHNJUEFOKFXFJMJHFO'BDIBCUFJMVOHFO[VTBN NFO&SHFTUBMUFUVOECFSXBDIUEJF5IFSBQJFNJUTQF[JFMMFOTDINFS[UIFSBQFVUJTDIFO7FS GBISFO VOEFS BSCFJUFU HFNFJOTBN NJUEFO,MJOJL FO ,PO[FQUF GSFJOFXJSLVOHTW PMMF 4DINFS[CFIBOEMVOH /FCFONFEJLBNFOUzTFOVOEOJDIUNFEJLBNFOUzTFO5IFSBQJFWFSGBISFOJTUVOTEBT(FTQSjDI NJUEFO1BUJFOUFOVOEEFO"OHFIzSJHFOXJDIUJH%BEJF#FIBOEMVOHW PO,SFCTTDINFS[FO IjVGJHCFSMjOHFSF;FJU°BVDIOBDIEFS,SBOLFOIBVTFOUMBTTVOH°FSGPSEFSMJDITFJOLBOO JTUJOTDIXJFSJHFO'jMMFOBVDIFJOFEBVFSIBGUFBNCVMBOUF8FJUFSCFUSFVVOHJOEFS4DINFS[ BNCVMBO[HFXjISMFJTUFU *OEFS4DINFS[BNCVMBO[XFSEFO1BUJFOUFONJUDISPOJTDIFO4DINFS[FO 5VNPSTDINFS[FO VOE/FSWFOTDINFS[FOCFIBOEFMU%JF#FIBOEMVOHFS GPMHUHSVOETjU[MJDIOVSOBDI5FSNJO WFSFJOCBSVOH#FJTUBSLFOPEFSTUjSLTUFO5VNPSTDINFS[FOXFSEFOKFEPDITFMCTUWFSTUjOE MJDILVS[GSJTUJH5FSNJOFWFSHFCFO JOEFS3FHFM .POUBH'SFJUBH JOOFSIBMCWPO4UVOEFO ,POUBLU "LVUTDINFS[EJFOTU 4DINFS[BNCVMBO[5FM
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A23
0OLPMPHJTDIF1GMFHF *N,SBOLFOIBVTFSXBSUFO1BUJFOUFO EJFBO,SFCTFSLSBOLUTJOE OFCFOFJOFSHVUFONFEJ [JOJTDIFO 7FSTPSHVOH WJFM ;VXFOEVOH VNGBTTFOEF *OGPSNBUJPOFO TPXJF #FSBUVOH VOUFS &JOCF[JFIVOHEFS"OHFIzSJHFO%JFJOEJWJEVFMMF#FUS FVVOHEFT1BUJFOUFOCFEFVUFU TUFUT EBTTVCKFLUJWF&NQGJOEFOEFT,SBOLTFJOT EJF-FCFOTQMBOVOHEFT1 BUJFOUFOTPXJFEBTTP [JBMF6NGFMEFJO[VCF[JFIFO'SEJF1G MFHFOEFOWPO1BUJFOUFONJUPOLPMPHJTDIFO&SLSBO LVOHFOJTUEBTFJOFTUjOEJHF)FSBVTGPSEFSVOH *N,MJOJLVN/S OCFSHTJOEWJFMF1GMFHFOEF EJFPOLPMPHJTDIF1BUJFOUFOCFUSFVFO EBIFS CFTPOEFSTHFTDIVMU#FJEFOSFHFMNjJHFO'PSUVOE8FJUFSCJMEVOHFOHFIUFTVBVN1B UJFOUFOCFSBUVOHVOEJOGPSNBUJPO VNEFO6 NHBOHNJU/FCFOXJSLVOHFOWPO$IFNPUIF SBQJFOVOEVNOFVF1G MFHFNFUIPEFOPEFS#FIBOEMVOHTBOTjU[F ,POUBLU 1GMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPSF&SC 5FM &.BJMFSC!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
1BMMJBUJWNFEJ[JO 1BMMJBUJWF$BSF 1BMMJBUJWNFEJ[JO JTUEJF#FIBOEMVOHWPO1BUJFOUFONJUGPSUHFTDISJUUFOFO OJDIUIFJMCBSFO&SLSBOLVOHFOEVSDIFJOFLPOTFRVFOUF-JOEFSVOHLzSQFSMJDIFS#FTDIXFS EFO TPXJFFJOF6 OUFSTUU[VOH EFT1 BUJFOUFO VOETFJOFS"OH FIzSJHFO JNQTZDIPTP[JBMFO VOETQJSJUVFMMFO#FSFJDI %BT,MJOJLVN/SOCFSHCJFUFUFJOFQBMMJBUJWNFEJ[JOJTDIF7FSTPSHVOHJNTUBUJPOjSFO#FSFJDI BVGEFS1BMMJBUJWTUBUJPOVOEBMT,POTJMEJFOTUJOVOUFSTDIJFEMJDIFO0SHBO[FOUSFOVOE,MJOJ LFOBO6NNzHMJDITUWJFMFO1BUJFOUFOVOOzUJHFVOEMBOHF,SBOLFOIBVTBVGFOUIBMUF[VFS TQBSFOVOEFJO7FSCMFJCFOJNIjVTMJDIFO6 NGFME[VFSNzHMJDIFO CFUFJMJHFOTJDIEBSCFS IJOBVT`S[UFEFS1BMMJBUJWTUBUJPOVOEBOEFSF#FSVGTHSVQQFOEFT,MJOJLVNT/SOCFSHBOEFS TQF[JBMJTJFSUFOBNCVMBOUFO1BMMJBUJWWFSTPSHVOH 4"17 &JOJOÃ1BMMJBUJWF$BSF²BVTHFCJMEFUFTNVMUJQSPGFTTJPOFMMFT5FBNCJFUFUEBCFJOFCFOFJOFS GBDIMJDILPNQFUFOUFO-JOEFSVOHWPO#FTDIXFSEFO XJF[#"UFNOPU 4DINFS[ "OHTU %F QSFTTJPO BVDIXFJU FSF 6OUFSTUU[VOH JNQTZDIPTP[JBMFO#FS FJDI BO#FTPOEFS T XJDIUJH EBCFJ JTU FJOF#FH FHOVOH BVGEFSNFOTDIMJDIFO&CFOF JOEFSNzH MJDIF QFSTzOMJDIF -F CFOT[JFMFHFNFJOTBNSFGMFLUJFSUXFSEFO 1BMMJBUJWNFEJ[JOJTDIF6OUFSTUU[VOHTPMMUFGSI[FJUJHCFHJOOFOVOELBOOEVSDIBVTQBSBMMFM [VS QBMMJBUJWFO $IFNPUIFSBQJF EFT5 VNPST TUBUUGJOEFO /FVFSF 6OUFSTVDIVOHFO [FJHFO EBTTFJOTPMDIGSI[FJUJH FS&JOTBU[WPOQBMMJBUJWNFEJ[JOJTDIFS#FUSFVVOHNJUFJOFSEFVUMJ DIFO7FSCFTTFSVOHEFS-FCFOTRVBMJUjUFJOIFSHFIUVOE4ZNQUPNFXJF`OHTUFVOE%FQSFT TJPOFO EFVUMJDITFMU FOFS BVGUSFUFO ;JFMJT U FTEBIFS 1BUJFOUFO BMMFSJOU FSEJT[JQMJOjSFO ;FOUSFOEFT,MJOJLVNT/SOCFSHEJFTFOGSI[FJUJHFO;VHBOH[VS1BMMJBUJW$BSF7FSTPSHVOH [VFSNzHMJDIFO ,POUBLU 1BMMJBUJWTUBUJPO 5FM
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A24
#FXFHVOHVOE4QPSU )JMGTNJUUFMVOE3FIBCJMJUBUJPO *N3BINFOFJOFS,SFCTFSLSBOLVOHNJU0QFSBUJPO #FTUSBIMVOHVOE$IFNPUIFSBQJFLBOOFT CFJ"MMHFNFJOCFGJOEFO BN#FXFHVOHTBQQBSBUVOEJOEFS"MMU BHTCFXjMUJHVOH[VWJFMGjMUJ HFO1SPCMFNFOVOE&JOTDISjOLVOHFOLPNNFO6N4DINFS[FO[VMJOEFSO 'VOLUJPOFOXJF EFSIFS[VTUFMMFO EJF3DLLFISJOEBTIjVTMJDIF6NGFME[VFSMFJDIUFSOPEFSFWFOUVFMMF#F IJOEFSVOHFO[VLPNQFOTJFSFO CJFUFUEJF,MJOJLGS1IZTJLBMJTDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ [JOEFO1BUJFOUFOBVGBMMFO4UBUJPOFOEFT,MJOJLVNT/SOCFSHWJFMGjMUJHF6OUFSTUU[VOHBO %BTHFTDIJFIUJOFJOFN5FBNBVT,SBOLFOHZNOBTUFO &SHPUIFSBQFVUFO -PHPQjEFO NFEJ [JOJTDIFO#BEFNFJTUFSO TQF[JBMJTJFSUFO1GMFHFLSjGUFOTPXJF'BDIjS[UFOGS1IZTJLBMJTDIF VOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JOVOEJNFOH FO,POUBLUNJUEFOCFIBOEFMOEFO`S [UFO%JF6O UFSTUU[VOH SFJDIU WPO 6OUFSTVDIVOH #FSBUVOH )JMGTNJUUFMFSQSPCVOH VOEW FSPSEOVOH CFSfCVOHTCFIBOEMVOHFOVOETDINFS[MJOEFSOEF5IFSBQJFOXJF8jSNF ,jMUF &MFLUSPUIF SBQJF 5&/4PEFS.BTTBH FO CJT[V- ZNQIESBJOBHFO 3FGMFYUIFSBQJF "MMUBHTUSBJOJOH EJF 0OLP4QPSUHSVQQF 8BISOFINVOHT VOE, PPSEJOBUJPOTUSBJOJOH OFVSPQTZDIPMPHJTDIFN 5SBJOJOHPEFS4QSBDIVOE4QSFDIUIFSBQJF&JOFBNCVMBOUF8FJUFSCFUSFVVOHJTUFCFOGBMMT NzHMJDI ,POUBLU ,MJOJLVN/SOCFSH/PSE5FM ,MJOJLVN/SOCFSH4E5FM "NCVMBOUFT#FIBOEMVOHT$FOUSVN "#$ 5FM
4P[JBMBSCFJU /BDITPSHFVOE3FIBCJMJUBUJPO &JOF,SFCTFSLSBOLVOHXJSGUWJFMF'SBHFOBVG EJFCFSEBTS FJO.FEJ[JOJTDIFIJOBVTHFIFO #FJTP[JBMFO QTZDIPTP[JBMFOVOETP[JBMS FDIUMJDIFO1SPCMFNFO EJFJO;VTBNNFOIBOHNJU EFS &SLSBOLVOH BVGUSFUFO CFSjUEBT5 FBN EFS4P[JBMBSCFJUVOE1 BUJFOUFOOBDITPSHF VOE WFSNJUUFMUCFJ#FEBSGBOFOUTQSFDIFOEF4UFMMFOXFJUFS 4DIPOCFJEFS"VGOBINFJOT,MJOJLVNLNNFSOTJDIEJF.JUBSCFJUFSEFT5FBNTVNEJF;FJU OBDIEFNTUBUJPOjSFO"VGFOUIBMU%BTCFUSJGGUBNCVMBOUF#FUSFVVOHTGPSNFO QGMFHFSJTDIF VOENFEJ[JOJTDIF)JMGTNJUUFMGS;VIBVTF ,VS[[FJUQGMFHF 3FIBCJMJUBUJPOTNB‡OBINFO "O TDIMVTTIFJMCFIBOEMVOHFOPEFSFJOFO"VGFOUIBMUJN)PTQJ[ ,POUBLU ,MJOJLVN/SOCFSH/PSE5FM ,MJOJLVN/SOCFSH4E5FM
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A25
)JMGFGS'BNJMJFOVOE"OHFIzSJHF %JF%JBHOPTF,SFCTGISUPGU[V7FSjOEFSVOHFOEFT'BNJMJFOMFCFOT EJFOJDIUOVSEFO&S LSBOLUFO TPOEFSOBMMF'BNJMJFONJUHMJFEFSVOEJOTCFTPOEFSFBVDIEJF,JOEFSCFUSFGGFO%BT 1SPKFLUÃ'BNJMJFOMFCFONJU,SFCT²EFS,MJOJLGS0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJFVOEEFS1TZ DIPTPNBUJLVOUFSTUU[U1BUJFOUFOCFJ#FMBTUVOHFO EFOFOTJFBMT'BNJMJFOBOHFIzSJHFBVT HFTFU[UTJOE&THJMU 1BUJFOUFOVOEJISF'BNJMJFONJUNJOEFSKjISJHFO,JOEFSOCFJJISFNHF NFJOTBNFO,BNQGHFHFOEFO,SFCT[VTUjSLFOVOEFJOCSFJUFT4QFLUSVNBO;VTBU[MFJTUVO HFO BO[VCJFUFO %JFTH FTDIJFIU JO, PPQFSBUJPO NJUEFO4QF[JBMJT UFO EFS1TZDIPTPNBUJL 1TZDIPUIFSBQJF 4P[JBMBSCFJUVOE1BUJFOUFOOBDITPSHF ,POUBLU 5FM %P°6IS]XXXGBNJMJFOMFCFONJULSFCTEF
)JMGF[VS4FMCTUIJMGF #FJEFS%JBHOPTF,SFCTTFIFO1BUJFOUFOVOE"OHFIzSJHFPGUFSTUFJONBMLFJO-JDIUBN&OEF EFT5VOOFMT6NTPXJDIUJHFSJTUFT NJU.FOTDIFOJO, POUBLU[VLPNNFO EJFEJFTBVTFJ HFOFS&SGBISVOHLFOOFOVOECFSFJUTFJOFO8FHGSTJDITFMCTUHFGVOEFOIBCFO 4FMCTUIJMGFHSVQQFO IBCFOJN-FCFONJUVOEOBDIFJOFS,S FCTFSLSBOLVOH EFTIBMCFJOFO IPIFO4UFMMFOXFSU&THFIUEBCFJVNFJOFO&S GBISVOHTBVTUBVTDIBVG"VHFOIzIF EBTHF HFOTFJUJHF7FSTUjOEOJT EJF"UNPTQIjSFWPO0GGFOIFJU 7FSUSBVFOVOE4PMJEBSJUjU EJF&JO CJOEVOHJOFJOTP[JBMFT/FU[VOEEJF(FT UBMUVOHHFNFJOTBNFS"LUJWJUjUFO"MMEBTJTUIJMG SFJDI VN`OHTUF[VCFSXJOEFO OFVFO-FCFOTNVU[VGJOEFOVOEFJO-FCFONJUPEFSOBDI EFS&SLSBOLVOHBO[VHFIFO%JF;VTBNNFOBSCFJUNJU4FMCTUIJMGFHSVQQFOIBUEBIFSGSEBT ,MJOJLVN/SOCFSHFJOFOIPIFO4UFMMFOXFSU ,POUBLU ,SFCTUFMFGPO
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A26
,SFCTUFMFGPOVOE)PNFQBHF
Ã"O XFO LBOO JDI NJDI XFOEFO ² %JBHOPTF,SFCT"N"OGBOHTUFIFOWJFMF'SBHFO PGUXFSGFOFSTUF"OUXPSUFOXJFEFSOFVF'SBHFOBVG 8BTCFEFVUFUEJF%JBHOPTFHFOBV 8FMDIF5IFSBQJFNzHMJDILFJUFOHJCUFT 8PCFLPNNFJDIFJOF;XFJUNFJOVOHIFS (JCUFTBMUFSOBUJWF7FSGBISFO *N,MJOJLVN/SOCFSHGJOEFO4JFFJOCSFJUFT#FSBUVOHTBOHFCPU [VPOLPMPHJTDIFO&SLSBOLVOHFO7JFMGBDITJOE4JFCFJEFOJO UFSEJT[JQMJOjSFO 0SHBO[FOUSFO [V EFO CFTPOEFST IjVGJHFO ,SFCTFSLSBOLVOHFO XJF#S VTULSFCT %BSNLSFCT )BVULSFCT -VOHFOLSFCT 1SPTUBUBLSFCTTPXJF,SFCTFSLSBOLVOHFOJN,PQG )BMT#FSFJDISJDIUJH%PS UGJOEFO4JFTQF[JFMMF4QS FDITUVOEFO NJU5FSNJOWFSHBCF PEFSBVDI)PUMJOFTGSBMM*IS F'SBHFO 'SBMM*ISFBOEFSFO'SBHFOSVOEVNPOLPMPHJTDIF&SLSBOLVO HFOPEFSGS*ISFOFSTUFO,POUBLUNJUEFN,MJOJLVN/SOCFSH TJOE4JFVOUFS
SJDIUJH%PSUCFLPNNFO4JF[FJUOBI,POUBLU[VFJOFN4QF[JB MJTUFO WFSNJUUFMU EFSBVG*IS F 'SBHFO LPNQFUFOUF "OUXPSUFO IBU PEFSHMFJDI FJOFO#FS BUVOHTUFSNJO .PCJT%PCJT 6IS 'SCJT6IS
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:33 Uhr
Seite A27
#SVTU[FOUSVN
#SVTUTQSFDITUVOEF &.BJMCSVTU[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
%BSNLSFCT[FOUSVN
5FSNJOWFSFJOCBSVOHCFS;FOUSBMFT1BUJFOUFONBOBHFNFOU &.BJMEBSN[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
)BVUUVNPS[FOUSVN
.FMBOPNTQSFDITUVOEF .PCJT'SCJT6IS &.BJMIU[!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF XXXIU[OVFSOCFSHEF
)JSOVOE3DLFONBSLTUVNPSFO 5VNPSTQSFDITUVOEF "#$0OLPMPHJF)jNBUPMPHJF
,PQG)BMT5VNPS[FOUSVN
)BMT /BTFO 0ISFO,MJOJL .VOE ,JFGFS (FTJDIUTDIJSVSHJF /FVSPDIJSVSHJF
5VNPSTQSFDITUVOEF 5VNPSTQSFDITUVOEF 5VNPSTQSFDITUVOEF &.BJMOFVSPDIJSVSHJF!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
-VOHFOUVNPS[FOUSVN
-VOHFOLSFCTUFMFGPO 4QSFDITUVOEF VOE &.BJMMVOHFOUVNPS[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
1SPTUBUB[FOUSVN
1SPTUBUBIPUMJOF .PCJT6IS 1SPTUBUBTQSFDITUVOEF &.BJMQSPTUBUB[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
*OUFSEJT[JQMJOjSFT 0OLPMPHJTDIFT;FOUSVN
*0;,PPSEJOBUPS &.BJMPOLPMPHJF!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
,MJOJLGS0OLPMPHJF VOE)jNBUPMPHJF
4FLSFUBSJBU "#$0OLPMPHJF)jNBUPMPHJF &.BJMPOLPMPHJF!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF #JPMPHJTDIF,SFCTUIFSBQJF .P %J %PCJTVOECJT6IS 'SCJT6IS &.BJMBHCLU!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF .FEJ[JOVOE1TZDIPUIFSBQJF
"NCVMBO[ "#$
"MMF*OGPSNBUJPOFO[VSPOLPMPHJTDIFO,PNQFUFO[EFT,MJOJLVNT/SOCFSH [V%JBHOPTUJL VOE5IFSBQJFO [VPOLPMPHJTDIUjUJHFO,MJOJLFOVOE*OTUJUVUFOVOE[VLPOLSFUFO"O TQSFDIQBSUOFSOVOE#FSBUVOHTTUFMMFOGJOEFO4JFVOUFS
XXXLSFCT[FOUSVNOVFSOCFSHEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 1
0OLPMPHJTDI 0OLPMPHJTDI UjUJHF,MJOJLFO UjUJHF,MJOJLFO
*OUFSEJT[JQMJOjSF *OUFSEJT[JQMJOjSF*OUFSEJT[JQMJOjSFT *OUFSEJT[JQMJOjSFT 0SHBO[FOUSFO 0SHBO[FOUSFO0OLPMPHJTDIFT 0OLPMPHJTDIFT ;FOUSVN ;FOUSVN
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFO fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFO VOE*OTUJUVUF 1TZDIPPOLPMPHJF VOE*OTUJUVUF 1TZDIPPOLPMPHJF VOE1BMMJBUJWNFEJ[JO VOE1BMMJBUJWNFEJ[JO
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 2
*OUFSEJT[JQMJOjSFT0OLPMPHJTDIFT;FOUSVN *0;
*OUFSEJT[JQMJOjSF0SHBO[FOUSFO #SVTU[FOUSVN %BSNLSFCT[FOUSVN )BVUUVNPS[FOUSVN ,PQG)BMT5VNPS[FOUSVN -VOHFOUVNPS[FOUSVN 1SPTUBUB[FOUSVN
0OLPMPHJTDIUjUJHF,MJOJLFO "MMHFNFJODIJSVSHJF "VHFOLMJOJL 'SBVFOIFJMLVOEF (BTUSPFOUFSPMPHJF
T
(FSJBUSJF )BMT/BTFO0ISFO,MJOJL )BVULMJOJL .VOE ,JFGFSVOE1MBTUJTDIF(FTJDIUTDIJSVSHJF /FVSPDIJSVSHJF /FVSPMPHJF 0OLPMPHJF 1MBTUJTDIF$IJSVSHJF 1OFVNPMPHJF 6OGBMMVOE0SUIPQjEJTDIF$IJSVSHJF 6SPMPHJF
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFOVOE*OTUJUVUF 1TZDIPPOLPMPHJF 1BMMJBUJWNFEJ[JO "NCVMBOUFT#FIBOEMVOHT$FOUSVN "OjTUIFTJPMPHJFVOEPQFSBUJWF*OUFOTJWNFEJ[JO "QPUIFLF /FVSPSBEJPMPHJF /VLMFBSNFEJ[JO 1BMMJBUJWNFEJ[JO 1BUIPMPHJF 1IZTJLBMJTDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JO 1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPUIFSBQJF 3BEJPMPHJF 3BEJPPOLPMPHJFVOE4USBIMFOUIFSBQJF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 3
*OUFSEJT[JQMJOjSFT 0OLPMPHJTDIFT ;FOUSVN *0;°TZTUFNBUJTDIVOEMDLFOMPT )BOEJO)BOE ;VS 4JDIFSTUFMMVOH VOE7 FSCFTTFSVOH FJOFSJOU FSEJT[JQMJOjSFO %JBHOPTUJL 5IFSBQJF VOE/BDITPSHFGSBMMF,SFCTBSUFOIBUEBT,MJOJLVN/S OCFSHFJO*OUFSEJT[JQMJOjSFT 0OLPMPHJTDIFT;FOUSVN *0; HFHSOEFU"MTFSTUFT;FOUSVNJO/PSECBZFSOXVSEFEBT *0; EFT,MJOJLVNTW PO EFS%FVUTDIFO(FTFMMTDIBG U GS)jNBU PMPHJF VOE0OL PMPHJF F7 %()0 FSGPMHSFJDI[FSUJGJ[JFSU'SEJF&SUFJMVOHEFT(UFTJFHFMTQSGFOFYUFSOF (VUBDIUFS SFHFMNjJH BLSJCJTDINFEJ[JOJTDIFVOEQG MFHFSJTDIF "OHFCPUF -FJTUVO HFO 4USVLUVS ;VTBNNFOBSCFJU VOE "CMjVGF TPXJF EJF .BOBINFO EFS 2VBMJUjUT TJDIFSVOH 6NBMMFO1BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTFFJOFJOEJWJEVFMMF OBDIXJTTFOTDIBG UMJDIBO FSLBOOUFOVOEEFNKFXFJMJHFO4UBOEEFSNFEJ[JOJTDIFO&OUXJDLMVOHFOUTQS FDIFOEF %JBHOPTUJLVOE#FIBOEMVOH[VLPNNFO[VMBTTFO WFSOFU[UEBT*0;EJFPOLPMPHJTDIF ,PNQFUFO[JN,MJOJLVN/SOCFSH%JFFJO[FMOFO&YQFSUFOEFS'BDIEJT[JQMJOFOBSCFJ UFOJOOFSIBMCEFT,MJOJLVNTTZ TUFNBUJTDI)BOEJO)BOEVOETDIBG GFOEBNJUGSEFO 1BUJFOUFOFJOF#FIBOEMVOHEFSLVS[FO8FHF 4JFCJMEFOBCFSBVDIFJOSFHJPOBMFT/FU[XFSLNJU1SBYFO EJFTDIXFSQVOLUNjJH1B UJFOUFO NJUPOLPMPHJTDIFO &SLSBOLVOHFO WFSTPSHFO ;JFMJT U FJOFG MjDIFOEFDLFOEF XPIOPSUOBIF#FIBOEMVOHEFS1BUJFOUFO%B[VHFIzSUEFS"VGC[X"VTCBVFJOFSHF NFJOTBNFO JOUFSEJT[JQMJOjSFO "NCVMBO[ GS 4ZTUFNUIFSBQJF $IFNPUIFSBQJF VN EFO1BUJFOUFOFJOF#FIBOEMVOHVOEEBNJUFJO-FCFONJUEFS&SLS BOLVOHJOEFSHF XPIOUFOIjVTMJDIFO6NHFCVOHVOEPIOFBMM[VHSPF&JOTDISjOLVOHFOEFTHFXPIO UFO"MMUBHT[VFSNzHMJDIFO
6NBMMFO1BUJFOUFONJU5VNPS EJBHOPTFFJOFJOEJWJEVFMMFVOEEFN KFXFJMJHFO4UBOEEFTNFEJ[JOJTDIFO 'PSUTDISJUUTFOUTQSFDIFOEF%JBHOPTUJL VOE#FIBOEMVOH[VLPNNFO[VMBTTFO WFSOFU[UEBT*0;EJFPOLPMPHJTDIF ,PNQFUFO[JN,MJOJLVN/SOCFSH
;FOUSBMFS #FTUBOEUFJM EFSJOU FSEJT[JQMJOjSFO ;VTBNNFOBS CFJUTJOEEJFXzDIFOUMJDIFO5VNPSCPBSET4JFTUFIFOBVDI [VXFJTFOEFO,MJOJLFOVOE`S[UFOPGGFO%BTJOEFS5VNPS LPOGFSFO[ GSKFEFO1 BUJFOUFO GFTUHFMFHUF XFJUFSF 7PSHF IFO JO%JBHOPT UJL VOE5IFS BQJF JTU IBOEMVOHTMFJUFOE GS BMMF#FUFJMJHUFO
%BTJOUFSEJT[JQMJOjSF#FIBOEMVOHTLPO[FQUGSKFEFOFJO[FM OFO1BUJFOUFOCFUSJGGUOJDIUOVSEJFBNCVMBOUFVOETUBUJP OjSF5VNPSUIFSBQJF TPOEFSOBVDIEJFQTZDIPPOLPMPHJTDIF #FHMFJUVOHTPXJF.BOBINFOEFS/BDITPS HF EFS3FIBCJMJUBUJPOVOEEFS1 BMMJBUJW NFEJ[JO%JF#FUFJMJHVOHBOXJTTFOTDIBGUMJDIFO1SPHSBNNFO JOTCFTPOEFSFBOLMJOJ TDIFO4UVEJFO IBUGSBMMF*0;.JUHMJFEFSFJOFOIPIFO4UFMMFOXFSU 6NEJF2VBMJUjU[VTJDIFS O XVSEFFJOTZTUFNBUJTDIFT2VBMJUjUTTJDIFSVOHTTZTUFNJO LMVTJWFEFSSFHFMNjJHFOfCFSQSGVOHEVSDIFYUFSOF(VUBDIUFSFSTUFMMU%B[VHFIzSU BVDIEJFLPOUJOVJFSMJDIF'PSUCJMEVOHEFTjS[UMJDIFOVOEQGMFHFSJTDIFO1FSTPOBMT;V TjU[MJDITPMMFJOFFJOIFJUMJDIF%PLVNFOUBUJPOEFSJN*0;CFUSFVUFO1BUJFOUFOJOFJOFS HFNFJOTBNFO%BUFOCBOLHFXjISMFJTUFUXFSEFO
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 4
7JFMF ,SFCTFSLSBOLVOHFO LzOOFOEBOLEFTNFEJ[JOJTDIFO'PS UTDISJUUT HFIFJMU PEFS [VNJOEFTUXFJUBVTFSGPMHSFJDIFSBMTOPDIW PS+BISFOCFIBOEFMUXFSEFO7PSBVTTFU [VOHEBGSJTUKFEPDIFJOFFOHFGBDICFSHSFJGFOEF;VTBNNFOBSCFJUBMMFSBO%JBHOP TFVOE5IFSBQJFCFUFJMJHUFS'BDIEJT[JQMJOFO .JUHMJFEFSEFT*OUFSEJT[JQMJOjSFO0OLPMPHJTDIFO;FOUSVNTEFT,MJOJLVNT/SOCFSH TJOE EJF,MJOJLGS0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJF EBT*OTUJUVUGS1BUIPMPHJF EJF,MJOJLGS"MMHFNFJO 7JT[FSBMVOE5IPSBYDIJSVSHJFNJUEFN%BSNLSFCT [FOUSVN EJF,MJOJLGS3BEJPPOLPMPHJFVOE(FNFJOTDIBGUTQSBYJTGS4USBIMFOUIFSBQJF EBT*OTUJUVUGS3BEJPMPHJF/PSE ,MJOJLVOE*OTUJUVUGS/VLMFBSNFEJ[JO EJF,MJOJLGS1IZTJLBMJTDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JO EJF,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPU IFSBQJFVOE EBT"NCVMBOUF#FIBOEMVOHT$FOUSVN "#$ °#FSFJDI0OLPMPHJF)jNBUPMPHJF 1IZTJLBMJTDIF.FEJ[JO 6NVNGBTTFOEF JOUFHSJFSFOEF#FIBOEMVOHTLPO[FQUFGSBMMF,SFCTFSLSBOLVOHFO[V HFXjISMFJTUFO BSCFJUFUEBT*0;FOH[VTBNNFONJU EFS,MJOJLGS'SBVFOIFJMLVOEFNJUEFN#SVTU[FOUSVN EFS,MJOJLGS(BTUSPFOUFSPMPHJFVOE)FQBUPMPHJF EFS)BMT/BTFO0ISFOLMJOJL EFS)BVULMJOJLNJUEFN)BVUUVNPS[FOUSVN EFS,MJOJLGS.VOE ,JFGFSVOE1MBTUJTDIF(FTJDIUTDIJSVSHJF EFS,MJOJLGS/FVSPDIJSVSHJF EFS,MJOJLGS/FVSPMPHJF EFS,MJOJLGS1MBTUJTDIF 8JFEFSIFSTUFMMFOEFVOE)BOEDIJSVSHJF EFS,MJOJLGS1OFVNPMPHJFNJUEFN- VOHFOUVNPS[FOUSVN EFN*OTUJUVUGSEJBHOPTUJTDIF3BEJPMPHJFVOE/FVSPSBEJPMPHJF EFS,MJOJLGS6OGBMMVOE0SUIPQjEJTDIF$IJSVSHJFVOE EFS,MJOJLGS6SPMPHJFNJUEFN1SPTUBUB[FOUSVN
,POUBLU *0;,PPSEJOBUPS &.BJMPOLPMPHJF!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 5
*OUFSEJT[JQMJOjSF0SHBO[FOUSFO #SVTU[FOUSVN #SVTULSFCTJTUJO%FVUTDIMBOEEJFIjVGJHTUF,SFCTFSLSBOLVOHCFJ'SBVFO+jISMJDIFS LSBOLFOCFS'SBVFOOFVBO#SVTULSFCT%JFNFJTUFO1BUJFOUJOOFOFSLSBOLFO OBDI EFO8FDITFMKBISFO #SVTULSFCT LBOO KFEPDI XFOOBVDITFMU FOFS TFMCTU TFIS KVOHF'SBVFOCFUSFGGFO
%BT#SVTU[FOUSVN,MJOJLVN/SOCFSH FSGMMUEJFTUSFOHFO3JDIUMJOJFOEFS %FVUTDIFO,SFCTHFTFMMTDIBGUTPXJFEFS %FVUTDIFO(FTFMMTDIBGUGS4FOPMPHJF 2VBMJUjUVOE"CMjVGFXVSEFOWPOEFS -("*OUFS$FSUCJTJOT%FUBJMCFSQSGU
*N JOUFSEJT[JQMJOjSFO #SVTU[FOUSVN EFT,MJOJLVNT/S O CFSHXFSEFOBMMF&SLSBOLVOHFOEFSXFJCMJDIFOVOENjOO MJDIFO#SVTUEJBHOPTUJ[JFSUVOECFIBOEFMU&JOCFTPOEFS FS 4UFMMFOXFSULPNNUEBCFJEFN#SVTULSFCT[V EFO7PSVOE 'SIGPSNFO BCFSBVDIEFOG PSUHFTDISJUUFOFO'PSNFOEJF TFS,SFCTFSLSBOLVOH%BT#SVTU[FOUSVNXJSEWPOEFS,MJOJL GS'SBVFOIFJMLVOEFLPPSEJOJFSUVOEJTUOBDIEFO3JDIUMJOJ FO EFS%FVUTDIFO,S FCTHFTFMMTDIBGU TPXJF EFS%FVUTDIFO (FTFMMTDIBGUGS4FOPMPHJF[FSUJGJ[JFSU
*N#SVTU[FOUSVNXFSEFOCFS1 BUJFOUJOOFONJUQSJNjSFN.BNNBLBS[JOPNJN +BISCFIBOEFMU%BGSBSCFJUFOEJF4QF[JBMJTUFO EFS,MJOJLGS'SBVFOIFJMLVOEF EFT*OTUJUVUTGS3BEJPMPHJF/PSE ,MJOJLVOE*OTUJUVUGS/VLMFBSNFEJ[JO EFS,MJOJLGS0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJF EFT*OTUJUVUTGS1BUIPMPHJF EFS,MJOJLGS1IZTJLBMJTDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JO EFS,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPU IFSBQJF EFS,MJOJLGS3BEJPPOLPMPHJFVOE(FNFJOTDIBGUTQSBYJTGS4USBIMFOUIFSBQJF EFS,MJOJLGS1MBTUJTDIFVOE8JFEFSIFSTUFMMFOEFVOE)BOEDIJSVSHJFVOE EFS,MJOJLGS"OjTUIFTJPMPHJFVOEPQFSBUJWF*OUFOTJWNFEJ[JO FOH[VTBNNFO 'SKFEF1BUJFOUJOKFEFO1BUJFOUFOJN#SVTU[FOUSVNXJSEFJOJOEJWJEVFMMFT#FIBOE MVOHTLPO[FQUJNTPH FOBOOUFO#SVTU5VNPSCPBSE EFNPOLPMPHJTDIFO"SCFJUTLSFJT GFTUHFMFHU ;VS %JBHOPTFW PO #SVTULSFCT LPNNFO EJHJUBMF .BNNPHSBGJF .BNNBTPOPHSBGJF ,FSOTQJOUPNPHSBGJFEFS#SVTU 4UBO[CJPQTJFPEFS7BLVVNCJPQTJFO[VN&JOTBU[%JF PQFSBUJWF#FIBOEMVOHXJSECFWPS[VHUCSVTUFSIBMUFOEEVSDIHFGISU%JFTJTUCFJFUXB 1SP[FOUEFS&JOHSJGGFNzHMJDIVOELBOOCFJHSzFSFO5VNPSFOPGUOPDIEBOLFJOFS WPSBOHFTDIBMUFUFO OFPBEKVWBOUFO $IFNPUIFSBQJF EJF[VFJOFS7FSLMFJOFSVOHEFT 5VNPSTGISU FSSFJDIUXFSEFO ;VNPQFSBUJWFO-FJTUVOHTTQFLUSVNHFIzSFOBVDIEJF8jDIUFS-ZNQILOPUFO5FDIOJL VOE POLPQMBTUJTDIF 3FLPOTUSVLUJPOFO 8FJUFSF 5IFSBQJFGPSNFO TJOE4USBIMFOUIFSB QJF $IFNPUIFSBQJF "OUJIPSNPOFMMF 5IFSBQJF VOE *NNVOUIFSBQJF %JF JOOPWBUJWF .FUIPEFEFSTPHFOBOOUFOÃ*OUSBPQFSBUJWFO4USBIMFOUIFSBQJF²FSNzHMJDIUFT[VEFN EBT VNMJFHFOEF (FXFCFEFT5 VNPST VONJUUFMCBS OBDITFJOFS&OUG FSOVOH VOEOPDI XjISFOEEFS0QFSBUJPOQVOLUHFOBV[VCFTUSBIMFO "MT #FHMFJUFSJO EVSDI BMMF1IBTFOEFS&SLS BOLVOH TUFIU GSEJF1 BUJFOUJOOFO NJU #SVTULSFCT FJHFOT FJOF1G MFHFFYQFSUJO GS#S VTUFSLSBOLVOHFO #$/#S FBTU $BSF /VSTF [VS7FSGHVOH4JFCJFUFUEFO1BUJFOUJOOFOHF[JFMUF#FSBUVOHVOE*OGPSNB UJPOFO[V"CMjVGFOTPXJF4USVLUVSFOVOE*OIBMUFOWPO%JBHOPTUJLVOE5IFSBQJFBO *OT#SVTU[FOUSVNFJOHFCVOEFOTJOE[VEFNEBT*OT UJUVUGS1IZTJLBMJTDIFVOE3FIB CJMJUBUJWF.FEJ[JOTPXJFEJF4P[JBMBSCFJUVOE1 BUJFOUFOOBDITPSHF%BT#SVTU[FOUSVN BSCFJUFUFOHNJU4FMCTUIJMGFHSVQQFO[VTBNNFO
,POUBLU &.BJMCSVTU[FOUSVN!LMJOJLVNOVFS OCFSHEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 6
%BSNLSFCT[FOUSVN "O%BSNLSFCTFSLSBOLFOJN+BISFUX B.jOOFSVOE' SBVFOJO%FVUTDIMBOE #F[PHFOBVGCFJEF(FTDIMFDIU FSJTU%BSNLSFCT EBTLPMPSFLUBMF,BS[JOPN EJFIjV GJHTUF,SFCTGPSNCFSIBVQU,SFCTFSLSBOLVOHFOEFT%OOEBSNTTJOEEBHFHFOTFIS TFMUFOVOEOJDIUNJUEFNXFJUIjVG JHFSFO%JDLEBSNLSFCT[VWFSXFDITFMO +jISMJDI TUFSCFO JO%FVUTDIMBOEFUX B .FOTDIFOBO%BS NLSFCT %PDIWJFMF LzOOUFOHFSFUUFUXFSEFO XFOOJISF&SLSBOLVOHGSI[FJUJHFSLBOOUVOEPQUJNBMCF IBOEFMUXSEF%B[VJTUEJF;VTBNNFOBSCFJU[XJTDIFOEFOOJFEFS HFMBTTFOFO`S[UFO VOEEFO4QF[JBMJTUFOJN,SBOLFOIBVTFJOFXJDIUJHF7PSBVTTFU[VOH6NTPXPIMEJFTF BMTBVDIEJFJOU FSEJT[JQMJOjSF;VTBNNFOBSCFJUJN,MJOJLVN[VPQUJNJFS FO HSOEFUF EBT,MJOJLVN/SOCFSH[VS#FIBOEMVOHWPO5VNPSFOEFT(BTUSPJOUFTUJOBMUSBLUFT JOT CFTPOEFSF LPMPSFLUBMFS ,BS[JOPNF FJO%BS NLSFCT[FOUSVN %BT[FS UJGJ[JFSUF %BSN LSFCT[FOUSVNXJSEWPOEFS,MJOJLGS"MMHFNFJO 7JT[FSBMVOE5IPSBYDIJSVSHJFLPPS EJOJFSUVOEJTUWPOEFS-("*OUFSDFSUTPXJFWPOEFS%FVUTDIFO,SFCTHFTFMMTDIBGU[FS UJGJ[JFSU *N %BSNLSFCT[FOUSVN XFSEFO KjISMJDIS VOE 1 BUJFOUFO NJUFJOFN, PMPO C[X 3FLUVNLBS[JOPNCFIBOEFMU%BCFJBSCFJUFO4QF[JBMJTUFO EFS,MJOJLGS"MMHFNFJO 7JT[FSBMVOE5IPSBYDIJSVSHJF EFS,MJOJLGS(BTUSPFOUFSPMPHJF EFS,MJOJLGS0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJF EFT*OTUJUVUTGS3BEJPMPHJF/PSE ,MJOJLVOE*OTUJUVUGS/VLMFBSNFEJ[JO EFS,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPU IFSBQJF EFT*OTUJUVUTGS1BUIPMPHJF EFS,MJOJLGS3BEJPPOLPMPHJFVOE(FNFJOTDIBGUTQSBYJTGS4USBIMFOUIFSBQJF TPXJFFJOF7JFM[BIMWPOOJFEFSHFMBTTFOFO(BTUSPFOUFSPMPHFOFOH[VTBNNFO ;VTjU[MJDIXVSEFFJOLPNQMFYFT/FU[XFSLNJUXFJUFSFOXJDIUJHFO1BSUOFSOGSEJF4J DIFSVOH EFT#FIBOEMVOHTFS GPMHFT BVGHFCBVU %JFTFTVNG BTTU 1IZTJPUIFSBQJF 1TZ DIPPOLPMPHJF 4DINFS[UIFSBQJF &SOjISVOHTUIFSBQJF 4UPNBUIFSBQJF BNCVMBOUF 1GMFHFEJFOTUF 4FMCTUIJMGFHSVQQFO HFOFUJTDIF#FSBUVOHTTUFMMFVOE4FFMTPSHF 'S KFEFO1 BUJFOUFO XJSE JOFJOFNXzDIFOUMJDIT UBUUGJO EFOEFO 5VNPSCPBSE BOEFNBMMF#FIBOEMVOHTQBS UOFS UFJMOFINFO FJOFJOEJWJEVFMMF%JBHOPTFVOE5IFS BQJF JN ,POTFOT GFTUHFMFHU "MMF#FIBOEMVOHTQBS UOFS WFSQGMJDI UFOTJDI[VSFJOIFJUMJDIFO [FJUMJDIVOESjVNMJDIPQUJNBM BCHFTUJNNUFO ;VTBNNFOBSCFJU OBDI EFN BLUVFMMTUFO 4UBOEEFS8JTTFOTDIBGU(SVOEMBHFIJFSGSTJOEEJF-FJUMJ OJFO EFSNFEJ[JOJTDIFO' BDIHFTFMMTDIBGUFO %JF5FJMOBI NFBOLPOUSPMMJFSUFONFEJ[JOJTDIFO4UVEJFOJTUTFMCTUWFS TUjOEMJDI
%BT%BSNLSFCT[FOUSVN/SOCFSH JTUEFS;VTBNNFOTDIMVTTBOFSLBOOUFS 'BDIFYQFSUFOEFT,MJOJLVNT TQF[JBMJ TJFSUFSOJFEFSHFMBTTFOFOFS(BTUSP FOUFSPMPHFOVOEXFJUFSFS1BSUOFS[VS NPEFSOFO5IFSBQJFWPO%BSNUVNPSFO
"VDIJOGPSUHFTDISJUUFOFO4UBEJFOEFS%BSNLSFCTFSLSBOLVOHLPOOUFJN%BSNLSFCT [FOUSVN EVSDI OFVFOUXJDL FMUF .FEJLBNFOUF 0QFSBUJPOTNFUIPEFO VOE#FT USBI MVOHTUFDIOJLFO FJOF7 FSCFTTFSVOH EFSfCFSMFCFOT[FJUVOE-FCFOTR VBMJUjU FSSFJDIU XFSEFO*OTCFTPOEFSFCFJ7PSMJFHFOWPO-FCFSNFUBTUBTFOCFTUFIFOWJFMGjMUJHF5IF SBQJFPQUJPOFOJOFOHFS,PPQFSBUJPOWPO$IJSVSHJF PQFSBUJWF&OUGFSOVOH 5IFSNPBC MBUJPO 0OLPMPHJF $IFNPUIFSBQJF 3BEJPMPHJF JOUFSWFOUJPOFMMFQFSLVUBOF5IFSNP BCMBUJPO $IFNPFNCPMJTBUJPO VOE4USBIMFOUIFSBQJF%BTHMFJDIFHJMUGS-VOHFONF UBTUBTFOEVSDIEJF5IPSBYDIJSVSHJF %BT%BSNLSFCT[FOUSVNTJFIUFTBMTTFJOF"VGHBCFBO 7PSTPSHFNB‡OBINFO[VJOUFO TJWJFSFOVOEFJOFFOHNBTDIJHF/BDITPSHFEFS1BUJFOUFO[VFUBCMJFSFO
,POUBLU &.BJMEBSN[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 7
*OUFSEJT[JQMJOjSF0SHBO[FOUSFO )BVUUVNPS[FOUSVN )BVULSFCTJTUFJOF4BNNFMCF[FJDIOVOHGSWFSTDIJFEFOFCzTBSUJHF&SLSBOLVOHFOEFS )BVU*OEFOXFT UMJDIFO*OEVTUSJFOBUJPOFOXJSETFJU+BIS [FIOUFOFJOES BNBUJTDIFS "OTUJFHEFS/FVFSLSBOLVOHFOWFS[FJDIOFU"OEFSHFGjISMJDIFO'PSNEFTÃTDIXBS[FO )BVULSFCTFT² EFTTPHFOBOOUFONBMJHOFO.FMBOPNT FSLSBOLFOKjISMJDIFUXB .FOTDIFO JO%FVUTDIMBOE#FJS VOE .FOTDIFOXJS E ÃXFJFS)BVULS FCT² BVDI#BTBM[FMMLBS[JOPNPEFS1MBUUFOFQJUIFMLBS[JOPNHFOBOOU OFVGFTUHFTUFMMU%BT NJUUMFSF&SLSBOLVOHTBMUFSMJFHUCFJ+BIS FOGSEFOTDIXBS[FOVOECFJ +BISFO GSEFOXFJFO)BVULSFCT+FGSIFSFJO)BVULSFCTFSLBOOUXJSE EFTUPCFTTFSLBOO FSHFIFJMUXFSEFO %BT)BVUUVNPS[FOUSVN/SOCFSHJTUEBTFSTUFWPOEFS%FVUTDIFO,SFCTHFTFMMTDIBGU [FSUJGJ[JFSUF)BVUUVNPS[FOUSVNJO#BZFSOVOECJFUFUFJOVNGBOHSFJDIFT-FJTUVOHT TQFLUSVN[V%JBHOPTF 5IFSBQJFVOE/BDITPSHFWPO)BVUUVNPSFOBMMFS"S UBO%JF 1BUJFOUFO CFLPNNFO EPSU FJOFMFJUMJOJFOH FSFDIUF #FIBOEMVOHBVGEFNBLUVFMMFO 4UBOEEFS8JTTFOTDIBGU JOEJFBMMFCFU FJMJHUFO'BDIEJT[JQMJOFOTPXJFOJFEFSHFMBTTF OF`S[UFFJOHFCVOEFOTJOE *N)BVUUVNPS[FOUSVNEFT,MJOJLVNT/S OCFSHXFSEFOKjISMJDISVOE1BUJFOUFO NJUOFVEJBHOPTUJ[JFSUFNTDIXBS[FO)BVULSFCTVOE1BUJFOUFONJUXFJFN)BVU LSFCTCFIBOEFMU*N+BISXFSEFOSVOE5VNPSPQFSBUJPOFOEVSDIHFGISU%BCFJ BSCFJUFOEJF4QF[JBMJTUFO EFS)BVULMJOJL EFS,MJOJLGS"MMHFNFJO 7JT[FSBMVOE5IPSBYDIJSVSHJF EFS,MJOJLGS0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJF EFT*OTUJUVUTGS3BEJPMPHJF/PSE ,MJOJLVOE*OTUJUVUGS/VLMFBSNFEJ[JO EFT*OTUJUVUTGS1BUIPMPHJF EFS,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPU IFSBQJFVOE EFS,MJOJLGS3BEJPPOLPMPHJFVOE(FNFJOTDIBGUTQSBYJTGS4USBIMFOUIFSBQJF FOH[VTBNNFO ;VEFOXJDIUJHTUFO,PPQFSBUJPOTQBSUOFSOEFT;FOUSVNT[jIMFOCFSOJFEFSHFMBT TFOF'BDIjS[UF JOFSTUFS-JOJF)BVUjS[UF&JOTFISXJDIUJHFS"TQFLUJOEFS7FSTPSHVOH WPO )BVUUVNPSQBUJFOUFO JTU EJFQTZDIPPOL PMPHJTDIF #FUSFVVOH TPXJFEJFTP[JBM SFDIUMJDIF#FSBUVOHEFS1BUJFOUFO%BSCFSIJOBVTWFSNJUUFMUEBT)BVUUVNPS[FOUSVN CFJ#FEBSGEFO,POUBLU[V4FMCTUIJMGFHSVQQFO
%BT)BVUUVNPS[FOUSVN/SOCFSH JTUEBTFSTUFWPOEFS%FVUTDIFO,SFCT HFTFMMTDIBGU[FSUJGJ[JFSUF)BVUUVNPS [FOUSVNJO#BZFSO ;VEFOXJDIUJHTUFO,PPQFSBUJPOT QBSUOFSOEFT;FOUSVNT[jIMFO CFSOJFEFSHFMBTTFOF'BDIjS[UF JOFSTUFS-JOJF)BVUjS[UF
%JF5IFSBQJFFOUTDIFJEVOHGSEJF1BUJFOUFOXJSEXzDIFOU MJDIJNJOUFSEJT[JQMJOjSFO5VNPSCPBSEHFUSPGGFO*OEFS%J BHOPTUJL LPNNFO $PNQVUFSHFTUU[UF %FSNBUPTLPQJF 1IPUPEZOBNJTDIF%JBHOPTUJL IPDIBVGMzTFOEFS6MUSBTDIBMM TPXJFEJFHFTBNUFNPEFSOF#JMEHFCVOH JOLMVTJWF1&5$5 [VN&JOTBU[
%BT)BVUUVNPS[FOUSVN/SOCFSHIjMUFJOCSFJUFT4QFLUSVN BO 5IFSBQJFNzHMJDILFJUFO CFSFJU EB[VH FIzSFO %FSNBUP DIJSVSHJFNJUQMBTUJTDISFLPOTUSVLUJWFO.FUIPEFO *NNVO UIFSBQJF $IFNPUIFSBQJF 1IPUPEZOBNJTDIF 5IFSBQJF 8jDIUFSMZNQILOPUFO&OUGFSOVOHVOE,SZPDIJSVSHJF%VSDI EJF 5FJMOBINF BO[BIMS FJDIFO JOUFSOBUJPOBMFO LMJOJTDIFO4 UVEJFO FSIBMUFO EJF1 B UJFOUFO;VHBOH[VOFVFO JOOPWBUJWFO.FEJLBNFOUFOVOE7FSGBISFO &JOFRVBMJUBUJWIPDIXFSUJHFVOEMDLFOMPTF8FJUFSCFIBOEMVOHVOE/BDITPSHFEFS1B UJFOUFOJTUEBOLEFS;VTBNNFOBSCFJUNJUOJFEFSHFMBTTFOFO'BDIjS[UFOHFTJDIFSU%BT JTU FOUTDIFJEFOE VN CFJ CFSFJUT FJOHFUSFUFOFS ,SBOLIFJU FJO 'PSUTDISFJUFO EFS &S LSBOLVOHC[XFJOFO3DLGBMM 3F[JEJW [VWFSIUFO
,POUBLU .FMBOPNTQSFDITUVOEF 4QSFDITUVOEF[VS5VNPSOBDITPSHF .PCJT'SCJT6IS]XXXIU[OVFSOCFSHEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 8
,PQG)BMT5VNPS[FOUSVN ,SFCTFSLSBOLVOHFO EJFJN, PQG)BMT#FSFJDI BVGUSFUFO FOUTQSFDIFO FUXB TFDIT 1SP[FOUBMMFS,SFCTFSLSBOLVOHFOCFJ.jOOFSOVOEFUXB[XFJ1SP[FOUCFJ'SBVFO*O %FVUTDIMBOEFSLSBOLFOJN+BISSVOE.jOOFSVOE'SBVFOBO,FIMLPQGLSFCT VOEFUXB'SBVFOVOE.jOOFSBO5 VNPSFOJN.VOEVOE3 BDIFOSBVN %B[VLPNNFOSVOE'SBVFOVOE.jOOFS EJFBOFJOFN(FIJS OUVNPSFS LSBOLFO 5VNPSFOJN,PQG)BMT#FSFJDILzOOFOWJUBMF'VOLUJPOFO XJF "UNFO 4DIMVDLFO VOE4QS FDIFO HBO[ FSIFCMJDICF FJOUSjDIUJHFO %FS1 BUJFOU NJUEFS%JBHOPTFÃCzTBS UJHFS 5VNPS JN, PQG)BMT#FSFJDI² NVTTTJDIEBIFSJOKFEFN FJO[FMOFO.PNFOUEBSBVGWFSMBTTFOLzOOFO EBTTFSNF EJ[JOJTDIPQUJNBMWFSTPSHUXJSEVOENFOTDIMJDIJOHVU FO )jOEFOJTU%B[VJTUEJFFOHF;VTBNNFOBSCFJUWFSTDIJF EFOFS'BDIEJT[JQMJOFOFSGPSEFSMJDI
%BT,PQG)BMT5VNPS[FOUSVN EFT,MJOJLVNT/SOCFSHJTUEBTFSTUF ;FOUSVNEJFTFS"SUJO.JUUFMGSBOLFO VOECJFUFUFJOVNGBOHSFJDIFT -FJTUVOHTTQFLUSVN[V%JBHOPTF 5IFSBQJFVOE/BDITPSHFWPO5VNPSFO JN,PQGVOE)BMTCFSFJDIBO
%BT,PQG)BMT5VNPS[FOUSVNEFT,MJOJLVNT/S OCFSHJTU EBT FSTUF ;FOUSVN EJFTFS"S U JO.JUU FMGSBOLFO VOECJFU FU FJOVNG BOHSFJDIFT -FJT UVOHTTQFLUSVN[V%JBHOPTF 5IFSBQJFVOE/BDITPSHFWPO5VNPSFOJN,PQG)BMT#F SFJDIBO4DIXFSQVOLUJT UEJF#FIBOEMVOHW PO1BUJFOUFONJUEFOIjVG JHFO/FPQMB TJFOEFT-BS ZOY EFT1IBS ZOY EFS.VOEIzIMFVOEEFT0CFS VOE6OUFSLJFGFS BCFS BVDIWPO1BUJFOUFONJUEFOTFMUFOFSFO.BMJHOPNFOEFS4QFJDIFMESTF EFS/BTF EFS /BTFOOFCFOIzIMFO EFS3IJOPCBTJTVOEEFS0U PCBTJT *N,PQG)BMT5VNPS[FOUSVNEFT,MJOJLVNT/SOCFSHBSCFJUFO4QF[JBMJTUFO EFS)BMT/BTFO0ISFOLMJOJL EFS,MJOJLGS.VOE ,JFGFSVOE1MBTUJTDIF(FTJDIUTDIJSVSHJF EFS,MJOJLGS/FVSPDIJSVSHJF EFS,MJOJLGS0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJF EFS,MJOJLGS3BEJPPOLPMPHJFVOE(FNFJOTDIBGUTQSBYJTGS4USBIMFOUIFSBQJF EFT*OTUJUVUTGS1BUIPMPHJFVOE EJF*OTUJUVUFGS3BEJPMPHJFVOE/FVSPSBEJPMPHJF FOH[VTBNNFO 8FJUFSF'BDIHFCJFUFEFT,MJOJLVNTXJF[#EJF" VHFOIFJMLVOEF EJF1TZDIPTPNBUJ TDIF.FEJ[JOPEFSEJF&SOjISVOHTCFSBUVOHTJOENJUFJOHFCVOEFO%BT,PQG)BMT5V NPS[FOUSVN XJSE LPPSEJOJFSU WPO EFS)BMT/BTFO0IS FOLMJOJL VOEEFS,MJOJLGS .VOE ,JFGFSVOE1MBTUJTDIF(FTJDIUTDIJSVSHJFVOEJTUFOHNJUEFN*OUFSEJT[JQMJOj SFO0OLPMPHJTDIFO;FOUSVNEFT,MJOJLVNT *0; WFSOFU[U 6NGSKFEFOFJO[FMOFO1 BUJFOUFOFJOCFTUNzHMJDIFT#FIBOEMVOHTFSHFCOJTFOUTQSF DIFOEEFOOFVFTUFOHFTJDIFSUFOXJTTFOTDIBGUMJDIFO&SLFOOUOJTTFO[VFSSFJDIFO GJO EFUXzDIFOUMJDIFJOJOU FSEJT[JQMJOjSFT5VNPSCPBSETUBUU%PSUMFHFOBMMFBOEFS#F IBOEMVOH CFUFJMJHUFO 4QF[JBMJTUFO HFNFJOTBN GSKFEFO1 BUJFOUFO DIJSVSHJTDIF TUSBIMFOUIFSBQFVUJTDIFPEFSDIFNPUIFSBQFVUJTDIF5IFSBQJFLPO[FQUFGFTU *N,PQG)BMT5VNPS[FOUSVNTJOEBMMFNPEFS OFO%JBHOPTUJLVOE5IFSBQJFWFSGBISFO WPSIBOEFO#FJEFS5IFSBQJFLPNNFOJOOPWBUJWF7FSGBISFOXJF[#XJFEJFNJOJNBM JOWBTJWFMBTFSDIJSVSHJTDIF3FTFLUJPOWPO5VNPSFO QMBTUJTDISFLPOTUSVLUJWF0QFSBUJP OFOOBDIEFS&OUGFSOVOHFJOFT5VNPST TFOUJOFMOPEF#JPQTJFOCFJLMFJOFS FO5VNP SFOPEFSNJLSPWBTLVMjSF3FLPOTUSVLUJPOFOTPXJFCFJ(FIJS OUVNPSFO/FVSPOBWJHBUJ PO TUFSFPUBLUJTDIF#FIBOEMVOH JOUSBPQFSBUJWF$IFNPUIFSBQJFC[XJOUSBPQFSBUJWF #FTUSBIMVOHNJU#FUB4USBIMFO[VN&JOTBU[
,POUBLU )BMT 0ISFO,MJOJL"NCVMBO[VOE5VNPSTQSFDITUVOEF .VOE ,JFGFS VOE1MBTUJTDIF(FTJDIUTDIJSVSHJF"NCVMBO[VOE5VNPSTQSFDI TUVOEF /FVSPDIJSVSHJF"NCVMBO[VOE5VNPSTQSFDITUVOEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 9
*OUFSEJT[JQMJOjSF0SHBO[FOUSFO -VOHFOUVNPS[FOUSVN *O%FVUTDIMBOEFSLSBOLFOKFEFT+BISSVOE.jOOFSVOE'SBVFOBO-VO HFOLSFCT %BNJUJT U -VOHFOLSFCT EJFESJUU IjVGJHTUF ,SFCTFSLSBOLVOH %BTNJUUMFS F &SLSBOLVOHTBMUFS JOEFNEJF%JBHOPTFHFTUFMMUXJSE MJFHUCFJFUXB+BISFO -VOHFOUVNPSFO[jIMFO[VEFOHFGjISMJDITUFO,SFCTBSUFOXFMUXFJU -VOHFOLSFCTJTU EJFIjVGJHTUF[VN5PEFGISFOEF,SFCTFSLSBOLVOHXFMUXFJU%PDIEJF#FIBOEMVOHT FSGPMHFTJOEEBOLFJOFSCFTTFSFO'SIFSLFOOVOHVOEOFVFSUIFSBQFVUJTDIFS"OTjU[F HFTUJFHFO%BNJUEFS1 BUJFOUWPOEFONFEJ[JOJTDIFO'PS UTDISJUUFOXJSLMJDIQSPGJUJF SFOLBOO NTTFOKFEPDIFJOF7JFM[BIMWPO#FIBOEMVOHTNzHMJDILFJUFOPQUJNBMLPN CJOJFSUVOELPPSEJOJFSUXFSEFO&JOFHVUF-VOHFOLSFCTUIFSBQJFCSBVDIUEBIFSWJFMF FSGBISFOF4QF[JBMJTUFO EJF)BOEJO)BOE[VTBNNFOBSCFJU FO %BT-VOHFOUVNPS[FOUSVN/SOCFSHXBSEBTFSTUFWPOEFS%FVUTDIFO,SFCTHF TFMMTDIBGU[FSUJGJ[JFSUF-VOHFOLSFCT[FOUSVNJO%FVUTDIMBOEVOEJTUCJTIFVUFEBTFJO [JHFJO#BZFSO;JFMEFT- VOHFOUVNPS[FOUSVNT/SOCFSHJTUFJOFPQUJNBMFJOU FSEJT [JQMJOjSF 7FSTPSHVOH BMMFS1 BUJFOUFO NJUFJOFN- VOHFOLBS[JOPN PEFS1MFVS BNFTP UIFMJPN "VG EFS#BTJTNPEFS OTUFS XJTTFOTDIBGUMJDIFS &SLFOOUOJTTF VOEBLUVFMMFS -FJUMJOJFOXJSEEJF%JBHOPTUJLVOE5IFSBQJFJNJOUFSEJT[JQMJOjSFO5FBNLPO[JQJFSUVOE EVSDIHFGISU %BT- VOHFOUVNPS[FOUSVN /SOCFSH XJSE WPO EFS1OFVNPMPHJTDIFO ,MJOJLEFT,MJOJLVNT/SOCFSHLPPSEJOJFSU *N-VOHFOUVNPS[FOUSVNXFSEFOJN+BISNFISBMT1 BUJFOUFONJUOJDIULMFJO[FM MJHFNVOELMFJO[FMMJHFN-VOHFOLBS[JOPNCFIBOEFMU%BCFJBSCFJUFO4QF[JBMJTUFO EFS,MJOJLGS1OFVNPMPHJF "MMFSHPMPHJFVOE4DIMBGNFEJ[JO EFS,MJOJLGS"MMHFNFJO 7JT[FSBMVOE5IPSBYDIJSVSHJF EFS,MJOJLGS3BEJPPOLPMPHJFVOE(FNFJOTDIBGUTQSBYJTGS4USBIMFOUIFSBQJF EFT*OTUJUVUTGS3BEJPMPHJF/PSE ,MJOJLVOE*OTUJUVUGS/VLMFBSNFEJ[JO EFT*OTUJUVUTGS1BUIPMPHJF EFS,MJOJLVOE*OTUJUVUGS1IZTJLBMJTDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JO EFS,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPU IFSBQJF EFS,MJOJLGS"OjTUIFTJPMPHJFVOEPQFSBUJWF*OUFOTJWNFEJ[JOVOE FYUFSOF,MJOJLFO OJFEFSHFMBTTFOF0OLPMPHFOVOE1OFVNPMPHFOVOEWJFMFBOEFSF,P PQFSBUJPOTQBSUOFSFOH[VTBNNFO"MMF, PPQFSBUJPOTQBSUOFSIBCFOTJDIEFOIPIFO 2VBMJUjUTBOGPSEFSVOHFOEFS%FVUTDIFO,SFCTHFTFMMTDIBGU %,( GS-VOHFOLSFCT[FO USFOWFSQGMJDIUFU %FO,FSOEJFTFTVNGBTTFOEFO/FU[XFSLTCJMEFUEBTXzDIFOUMJDIF-VOHFOUVNPSCPBSE %PSUXJSEKFEF5IFSBQJFFOUTDIFJEVOHNJUEFO4QF[JBMJT UFOBVTBMMFO'BDIEJT[JQMJOFO CFTQSPDIFOVOEFJOJOEJWJEVFMMFS#FIBOEMVOHTQMBOFS BSCFJUFU %BT -VOHFOUVNPS[FOUSVN CJFUFU BMMFXFTFOUMJDIFOEJBH OPTUJTDIFOVOEUIFSBQFVUJTDIFO7FSGBISFOBVGEFNBLUVFM %BT-VOHFOUVNPS[FOUSVN/SOCFSH MFO4UBOEEFS8JTTFOTDIBGUBO#FJEFS%JBHOPTUJLTJOEEJFT XBSEBTFSTUFWPOEFS%FVUTDIFO 7FSGBISFOEFS#SPODIPTLPQJF /VLMFBSNFEJ[JO 1BUIPMPHJF ,SFCTHFTFMMTDIBGU[FSUJGJ[JFSUF-VOHFO 3BEJPMPHJFVOE4POPHSBGJF#FJEFS#FIBOEMVOHTJOEEJFT LSFCT[FOUSVNJO%FVUTDIMBOEVOEJTU UIPSBYDIJSVSHJTDIF&JOHSJGGF $IFNPUIFSBQJF 4USBIMFOUIF CJTIFVUFEBTFJO[JHFJO#BZFSO SBQJFPEFSFJOF,PNCJOBUJPOEJFTFS7FSGBISFO%JF5FJMOBI NFBO[BIMSFJDIFOLMJOJTDIFO4UVEJFOFSzGGOFUEFO1BUJFO UFOEFT-VOHFOUVNPS[FOUSVNTEJF.zHMJDILFJU WPOOFVFTUFOVOEXJSLTBNTUFO5IF SBQJFO[VQSPGJUJFSFO +FEFS 1BUJFOU NJUEFS&S TUEJBHOPTF FJOFT- VOHFOLBS[JOPNT FSIjMUEJF.zH MJDILFJU FJOFS QTZDIPPOLPMPHJTDIFO VOETP[JBMNFEJ[JOJTDIFO#FS BUVOH #FJBMMFO1 BUJFOUFO FSGPMHUFJOFTUSVLUVSJFSUF/BDITPSHF
,POUBLU &.BJMMVOHFOUVNPS[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF -VOHFOLSFCTUFMFGPO ]XXXMVOHFOUVNPS[FOUSVNEF 7PSTUBUJPOjSF4QSFDITUVOEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 10
1SPTUBUB[FOUSVN *O%FVUTDIMBOEFSLSBOLFOJN+BISS VOE.jOOFSBO1S PTUBUBLSFCT%BNJUJTU 1SPTUBUBLSFCTEJFIjVGJHTUFEJBHOPTUJ[JFSUF5VNPSFSLSBOLVOHCFJ.jOOFSO+FGSIFS EJF&SLFOOVOH EFTUPCFTTFSEJF)FJMVOHTBVTTJDIUFOVOEVNTPFJOGBDIFSVOETDIP OFOEFSEJFNzHMJDIF#FIBOEMVOH %BT1SPTUBUB[FOUSVNJN,MJOJLVN/S OCFSHWFSGHUCFS NPEFSOTUF 7FSGBISFO VNHVU BSUJHF VOECzTBS UJHF &S LSBOLVOHFOEFS1SPTUBUBHF[JFMUVOETJDIFSOBDIEFNBL UVFMMFO NFEJ[JOJTDIFO4UBOEBSE EJBHOPTUJ[JFSFO VOECF IBOEFMO [VLzOOFO)JFSCFJXFS EFO BMMFW FSGHCBSFO ,PNQFUFO[FOJN,MJOJLVN/S OCFSHHFCOEFMU VNEFN 1BUJFOUFO FJOFVNG BTTFOEF #FUSFVVOH ÃBVTFJOFS)BOE² [VFSNzHMJDIFO%BT1SPTUBUB[FOUSVNXJSEWPOEFS,MJOJL GS6SPMPHJFEFT,MJOJLVNT/SOCFSHLPPSEJOJFSU
#VOEFTXFJUFSGMMFOOVSXFOJHF ;FOUSFOEJFIPIFO2VBMJUjUTTUBOEBSET VOE.JOEFTUGBMM[BIMFOEFT%BDI WFSCBOETEFS1SPTUBUB[FOUSFO%FVUTDI MBOET %71; °FJOFTEBWPOJTU EBT1SPTUBUB[FOUSVNEFT,MJOJLVNT /SOCFSH
#VOEFTXFJUFSGMMFOOVSXFOJHF;FOUSFOEJFIPIFO2VBMJUjUTTUBOEBSETVOE.JOEFTU GBMM[BIMFOEFT%BDIWFSCBOETEFS1SPTUBUB[FOUSFO%FVUTDIMBOET %71; °FJOFTEBWPO JTUEBT1SPTUBUB[FOUSVNEFT,MJOJLVNT/S OCFSH&TUSjHUEBIFSEBT2VBMJUjUTTJFH FM Ã;FOUSVNGS&YDFMMFO[JN%71;F7² *N1SPTUBUB[FOUSVNXFSEFOJN+BIS1BUJFOUFONJUFJOFN1SPTUBUBLBS[JOPNPQF SJFSU%BCFJBSCFJUFO4QF[JBMJTUFO EFS,MJOJLGS6SPMPHJF EFS,MJOJLGS0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJF EFS,MJOJLGS3BEJPPOLPMPHJFVOE(FNFJOTDIBGUTQSBYJTGS4USBIMFOUIFSBQJF EFT*OTUJUVUTGS3BEJPMPHJF/PSE ,MJOJLVOE*OTUJUVUGS/VLMFBSNFEJ[JO EFT*OTUJUVUTGS1BUIPMPHJF EFS,MJOJLVOE*OTUJUVUGS1IZTJLBMJTDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JO EFS,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPU IFSBQJFVOE OJFEFSHFMBTTFOF'BDIjS[UFGS6SPMPHJFFOH[VTBNNFO %JF ,PPQFSBUJPO NJUEFOOJFEFS HFMBTTFOFO 'BDIjS[UFO FSNzHMJDIU EFN1 BUJFOUFO FJOFOOBIUMPTFOfCFSHBOHWPOBVFSLMJOJTDIFSVOET UBUJPOjSFS#FUSFVVOHVOEIJMG U WPSBMMFN VOBOHFOFINF%PQQFMVOUFSTVDIVOHFO[VWFSNFJEFO%BT1SPTUBUB[FOUSVN QGMFHU[VEFNFJOFFOHF;VTBNNFOBSCFJUNJU4FMCTUIJMGFHSVQQFO #FJEFS%JBHOPTUJLTFU[UEBT1SPTUBUB[FOUSVNBVGFJOFTDINFS [GSFJFVOEOVSXFOJHF .JOVUFOEBVFSOEF,PNCJOBUJPOWPO#MVUVOUFSTVDIVOH 14"5FTU 5BTUVOUFSTVDIVOH VOEFWFOUVFMMFJOFSTQF[JFMMFO6OUFSTVDIVOHQFS6MUSBTDIBMMEVSDIEFO&OEEBSNPEFS EBTTPHFOBOOUF)JTUPTDBOOJOH#FJ7FSEBDIUFJOFS,SFCTFSLSBOLVOHFSGPMHUEJF&OU OBINFWPO(FXFCFQSPCFONJU)JMGFEFS1SPTUBUB#JPQTJF #FJEFS5IFSBQJFTFU[UEBT1SPTUBUB[FOUSVN XFOONzHMJDI BVGNJOJNBMJOWBTJWF$IJ SVSHJFVOEJOOPWBUJWF.FUIPEFO#FJEFS#FIBOEMVOHWPOHVUBSUJHFO1SPTUBUBUVNP SFO LPNNU EBTÃ" CIPCFMO² FOEPTLPQJTDIF USBOTVSFUISBMF 3FTFLUJPO 563 EFS (SFFOMJHIU-BTFSVOECFJTFISHSPFO%STFOTFMUFOEJFDIJSVSHJTDIF&OUGFSOVOH[VN &JOTBU[%JF0QFSBUJPOWPOCzTBSUJHFO5VNPSFOHFTDIJFIUFOUXFEFSFOEPTLPQJTDINJ OJNBMJOWBTJWPEFSLMBTTJTDITDIOJUUPQFSBUJW SFUSPQVCJTDIPEFSQFSJOFBM *OTQF[JFM MFO'jMMFOLPNNUEJF#SBDIZUIFSBQJFPEFSEFSIPDIJOUFOTJWFGPLVTTJFSUF6MUSBTDIBMM )*'6 [VN&JOTBU[
,POUBLU 5FSNJOWFSHBCFGSEJF1SPTUBUBTQSFDITUVOEF 1SPTUBUB#FSBUVOHTIPUMJOF .POUBH°6IS
&.BJMQSPTUBUB[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 11
0OLPMPHJTDIUjUJHF,MJOJLFO "MMHFNFJO 7JT[FSBM VOE5IPSBYDIJSVSHJF %JF,MJOJLGS"MMHFNFJO 7JT[FSBMVOE5IPSBYDIJSVSHJFWFSGHUCFS#FUUFOVOE CFIBOEFMUJN+BISCFS1 BUJFOUFOTUBUJPOjS%JF4DIXFSQVOLUFEFS,MJOJLMJF HFOJOEFSPOLPMPHJTDIFOVOENJOJNBMJOWBTJWFO$IJSVSHJFEFS#BVDIVOE5IPSBYPS HBOF EFSFOEPLSJOFO$IJSVSHJFTPXJFJOEFS1SPLUPMPHJF%JF,MJOJLWFSGHUCFSFJOF QSPLUPMPHJTDIF "NCVMBO[ JOEFSEJFBNCVMBOU F %JBHOPTUJL VOE5IFS BQJF WPO &OE EBSNFSLSBOLVOHFO VBNJUU FMT -BTFSUIFSBQJF EVSDIHFGISU XJSE %BSCFSIJOBVT XFSEFO BNCVMBOUF 0QFSBUJPOFO 1PSUJNQMBOUBUJPOFO -ZNQILOPUFOFOUGFSOVOHFO #SVDIPQFSBUJPOFO EVSDIHFGISU 8FJUFSIJO XFSEFO &OUFSPTUPNB5IFSBQJF VOE 8VOEUIFSBQJFWPSHFIBMUFO%JFHFTBNUF,MJOJLJTUOBDI%*/&/*40[FSUJGJ[JFSU %JF#FIBOEMVOHWPO1BUJFOUFONJUPQFSBUJPOTQGMJDIUJHFO,SBOLIFJUFOEFS-VOHFVOE 5IPSBYPSHBOF FSGPMHU BVGFJOFSFJH FOT HFHSOEFUFO JOUFSEJT[JQMJOjSFO &JOIFJU BVG EFS TPXPIM $IJSVSHFO BMT BVDI -VOHFOGBDIjS[UF EJF 1BUJFOUFO CFUSFVFO 1BUJFOUFO NJU,SBOLIFJUFOEFT7FSEBVVOHTUSBLUFTXFSEFOBVGFJOFSJOUFSEJT[JQMJOjSFOWJT[FSBM NFEJ[JOJTDIFO 4UBUJPO HFNFJOTBN WPO 7JT[FSBMDIJSVSHFO VOE(BT USPFOUFSMPHFO CF USFVU%JF#FIBOEMVOHWPOjMUFSFO1BUJFOUFOFSGPMHUJOFOHFS;VTBNNFOBSCFJUNJU"M UFSTNFEJ[JOFSO*N3BINFOEFT,POUJOFO[[FOUSVNTLPPQFSJFSUEJF"MMHFNFJODIJSVS HJFNJUEFS'SBVFOLMJOJL EFS/FVSPMPHJF EFS(FSJBUSJF EFS1IZTJLBMJTDIFOVOE3FIB CJMJUBUJWFO.FEJ[JOTPXJFEFS6SPMPHJF Ã'SIFSHBC FTFOUXFEFS OVS4UBIM 4USBIMPEFS $IFNJF IFVUFLPNCJOJF SFOXJSNJU&SGPMH0QF SBUJPONJU#FTUSBIMVOH VOE4ZTUFNUIFSBQJF² $IFGBS[U 1SPG%S)VCFSU4UFJO
%JF,MJOJLLPPSEJOJFSUEBT[FSUJGJ[JFSUF%BSNLSFCT[FOUSVN[VS#FIBOE MVOHWPO5VNPSFOEFT(BT USPJOUFTUJOBMUSBLUFT JOTCFTPOEFSFLPMPSFL UBMFS,BS[JOPNF*OTHFTBNUCFIBOEFMUEJF,MJOJL5VNPSQBUJFOUFO JN+BISTUBUJPOjS%B[VHFIzSFOSVOE1BUJFOUFONJUFJOFN,PMPO C[X 3FLUVNLBS[JOPN 1 BUJFOUFO NJUFJOFN#S PODIJBMLBS[JOPN KFXFJMT1BUJFOUFONJU.BHFO #BVDITQFJDIFMESTFOVOE4DIJME ESTFOLBS[JOPN TPXJF1 BUJFOUFO NJU.FU BTUBTFO %JF,MJOJLCF IBOEFMUBMMFTFMUFOFO5VNPSFO;VN&JOTBU[LPNNFOEBCFJNPEFSOTUF 7FSGBISFOXJFEJFNJOJNBMJOWBTJWF$IJSVSHJF EJF.FUBTUBTFODIJSVSHJF EJF"CMBUJPOTUIFSBQJFPEFSEJF[ZUPSFEVLUJWF$IJSVSHJF
%JF,MJOJLJTU.JUHMJFEEFT*OUFSEJT[JQMJOjSFO0OLPMPHJTDIFO;FOUSVNT EFT,MJOJLVNT%JF`S [UJOOFOVOE`S [UFOFINFOBNBMMH FNFJOFOJOUFSEJT[JQMJOjSFO 5VNPSCPBSETPXJFBOEFO5 VNPSLPOGFSFO[FOEFT%BSNLSFCT )BVUUVNPSVOE-VO HFOUVNPS[FOUSVNTUFJM
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S)VCFSU4UFJO ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH%PSJT-BVCFS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU ;FOU1BUJFOUFONBOBHFNFOU 1SPLUPMPHJTDIF"NCVMBO[
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 12
"VHFOLMJOJL %JF,MJOJLGS"VHFOIFJMLVOEFWFSGHUCFS#FUUFOVOECFIBO EFMUJN+BIS1BUJFOUFOTUBUJPOjS0QFSBUJWXJSEEBTLPNQMFU UF 4QFLUSVN EFSBVH FOjS[UMJDIFO 0QFSBUJPOFO BOHFCPUFO JOTCF TPOEFSF BMMF"S UFO EFS$BU BSBDU$IJSVSHJF TPXJFBMMF'PS NFO EFS 0QFSBUJPOEFT(MBVLPNT HSOFS4UBS VOEBMMF'PS NFOEFS/FU[ IBVUHMBTLzSQFS$IJSVSHJF QMBTUJTDISFLPOTUSVLUJWF-JE$IJSVSHJF 0SCJUB $IJSVSHJFTPXJF4DIJFMPQFSBUJPOFO %JF"VHFOLMJOJLCFIBOEFMUIjVGJHF5VNPSFOBN"VHFXJF#BTBMJPNFVOE 1BQJMMPNF BCFSBVDITFMUFOFXJF#JOEFIBVULBS[JOPNFPEFS"EFSIBVUNF MBOPNF*OTHFTBNUXFSEFOJN+BISDB5VNPSPQFSBUJPOFOBNVOEJN "VHFEVSDIHFGISU
Ã5VNPSFOEFT "VHFTTJOE [XBSTFMUFO BCFSGSEFO #FIBOEMFSFJOFCFTPOEFSF )FSBVTGPSEFSVOH° EFSXJSVOTTUFMMFO² $IFGBS[U 1%%S+PTFG4DINJECBVFS
-FJUVOH $IFGBS[U1%%S+PTFG4DINJECBVFS ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH%PSJT-BVCFS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "VHFOBNCVMBO[
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 13
0OLPMPHJTDIUjUJHF,MJOJLFO 'SBVFOIFJMLVOEF ° 4DIXFSQVOLU (ZOjLPMPHJF %JF,MJOJLGS' SBVFOIFJMLVOEFWFSGHUCFS#FUU FOVOECFIBOEFMUJN+BISS VOE 1BUJFOUJOOFOTUBUJPOjS%JF,MJOJLCFIBOEFMUBMMFHVUVOECzTBS UJHFOHZOjLP MPHJTDIFO,SBOLIFJUTCJMEFSVOECJFUFUEBTHFTBNUF5IFSBQJFTQFLUSVNEFS5VNPSCF IBOEMVOHBVTFJOFS)BOE%JBHOPTF 0QFS BUJPO NFEJLBNFOUzTF5IFSBQJFVOE$IF NPUIFSBQJF%JF,MJOJLJT U[FSUJGJ[JFSUVOELPPQFSJFSUJN3BINFOEFT,POUJOFO[[FO USVNTNJUEFS"MMH FNFJODIJSVSHJF EFS(FSJBUSJF EFS/FVS PMPHJF EFS1IZTJLBMJTDIFO VOE3FIBCJMJUBUJWFO.FEJ[JOTPXJFEFS6SPMPHJF %JF,MJOJLLPPSEJOJFSUEBT[FSUJGJ[JFSUFJOUFSEJT[JQMJOjSF#SVTU[FOUSVNTPXJFEFO#F IBOEMVOHTTDIXFSQVOLU(ZOjLPMPHJTDIF0OLPMPHJFVOEOJNNUBO[BIMSFJDIFO4UVEJFO [ #[VN.BNNB, BS[JOPN VOE[V(FOJU BMNBMJHOPNFO UFJM %JF,MJOJLCJFU FU TQF [JFMMF 5VNPSTQSFDITUVOEFO GS#S VTULSFCT HZOjLPMPHJTDIF .BMJHOPNFVOE$IFNP UIFSBQJFBO"MMF5VNPSQBUJFOUJOOFOXFSEFOJN5VNPSCPBSEWPSHFTUFMMU %JF ,MJOJLCFIBOEFMUJN+BISCFS5 VNPSQBUJFOUJOOFO TUBUJPOjS %JFTCFUSJG GU IjVGJHF 5VNPSFO XJFEBT.BNNB EBT&OEPNFUSJVNTPXJFEBT0W BSJBMLBS[JOPN BCFS BVDI TFMUFOF ,SFCTFSLSBOLVOHFO XJF (FOJUBMTBSLPNF 7BHJOBMLBS[JOPNF PEFS 4DIXBOHFSTDIBGUTBTTP[JJFSUF5VNPSFO %BCFJLPNNFOJOOPWBUJWF7FSGBISFOXJFEJFNJOJNBMJOW BTJWF 0QFSBUJPO QFS#BVDITQJFH FMVOH EJFJOUS BPQFSBUJWF #FTUSBI MVOHCFJN.BNNBLBS[JOPN EJF8jDIUFSMZNQILOPUFO5FDIOJL PEFS EJFNVMUJWJT[FS BMF $IJSVSHJF CFJG PSUHFTDISJUUFOFO (FOJ UBMNBMJHOPNFO[VN&JOTBU[%JF`S [UJOOFOVOE`S[UFEFS,MJ OJL OFINFOBNBMMH FNFJOFO JOUFSEJT[JQMJOjSFO 5VNPSCPBSE $IFGjS[UJO VOE BN5 VNPSCPBSE EFT#S VTU[FOUSVNT UFJM .FEJLBNFOUzTF 1SPG%S$PTJNB#SVDLFS 5VNPSUIFSBQJFO FJOTDIMBNCVMBOU F $IFNPUIFSBQJFO XFSEFO JO;VTBNNFOBSCFJUNJUEFS(ZOjLPMPHJTDIFO0OLPMPHJFJN"N CVMBOUFO#FIBOEMVOHT$FOUSVNJN,MJOJLVN/S OCFSH/PSEEVSDIHFGISU"NCVMBOU XFSEFOEPSUQSP2VBSUBMCFS1BUJFOUJOOFOCFUSFVU+jISMJDIXFSEFOEPSU $IFNPBQQMJLBUJPOFOWFSBCSFJDIU%JF,MJOJLBSCFJU FUFOHNJUEFSÃ' SBVFOTFMCTUIJMGF OBDI,SFCT²[VTBNNFO Ã8FOOFT JSHFOEXJFHFIU PQFSJFSFOXJSNJOJNBMJOWBTJW EBTJTUGSVOTFSF1BUJFO UJOOFOBNTDIPOFOETUFO²
-FJUVOH $IFGjS[UJO1SPG%S$PTJNB#SVDLFS ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH3FOBUF8FHFSFS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "NCVMBO[ "VGOBINF #SVTUTQSFDITUVOEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 14
(BTUSPFOUFSPMPHJF )FQBUPMPHJF &SOjISVOH &OEPLSJOPMPHJFVOE%JBCFUPMPHJF %JF.FEJ[JOJTDIF,MJOJL 4DIXFSQVOLU(BT USPFOUFSPMPHJF )FQBUPMPHJF &SOjISVOH &OEPLSJOPMPHJFVOE%JBCFUPMPHJF WFSGHUCFS#FUUFOVOECFIBOEFMU1 B UJFOUFO TUBUJPOjS JN+BIS %JF,MJOJLCFIBOEFMUTDIXFSQVOLUNjJH1 BUJFOUFO NJU BMMFO &SLSBOLVOHFO EFS7 FSEBVVOHTPSHBOF NJUFOEPLSJOPMPHJTDIFO&SLS BOLVOHFO VOE 4UPGGXFDITFMTUzSVOHFO JOTCFTPOEFSF %JBCFUFT NFMMJUVT%JF ,MJOJLCJFUFUBMMFHBTUSPFOUFSPMPHJTDIFOVOEIFQBUPMPHJTDIFOEJBH OPTUJTDIFOVOEUIFSBQFVUJTDIFO7FSGBISFOBO XJF[#(BTUSPTLP QJF $PMPTLPQJF &3$1 4POPHSBQIJF -BQBSPTLPQJF #BMMPOFOUFSP TLPQJF %JF,MJOJLW FSGHU CFSFJOH BTUSPFOUFSPMPHJTDIFT 'VOLUJ Ã8JSGISFO POTMBCPS VOEGIS U NJUNPEFS OTUFO (FSjUFO EJFIzDIT UF "O[BIM JOVOTFSFN'VOL WPO 6OUFSTVDIVOHFO JO%FVUTDIMBOEEVS DI %JF,MJOJLJT U [FSUJGJ UJPOTMBCPSNJUNPEFSOFO [JFSUOBDI%*/&/*40 (FSjUFOEJFNFJTUFO %JF,MJOJLCFIBOEFMUJN+BIS1BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTFTUBUJPOjS FOEPTLPQJTDIFO&JOHSJGGF ;VS #FIBOEMVOHW PO 5VNPSFO EFT(BT USPJOUFTUJOBMUSBLUFT JOTCFTPOEFSF JO%FVUTDIMBOEEVSDI² LPMPSFLUBMFS,BS[JOPNFJN3BINFOEFT%BSNLSFCT[FOUSVNTFSGPMHUFJOF $IFGBS[U FOHF;VTBNNFOBSCFJUNJUTQF[JBMJTJFS UFOOJFEFSHFMBTTFOFO(BTUSPFOUF %S)FSCFSU.VTDIXFDL SPMPHFOVOEBOEFSFOJOUFSOFOVOEFYUFSOFO,PPQFSBUJPOTQBSUOFSO"VDI TFMUFOF,SFCTFSLSBOLVOHFOXJFOFVSPFOEPLSJOF5VNPSFOXFSEFOJOEFS ,MJOJLCFIBOEFMU #FJEFS5VNPSUIFSBQJFLPNNFOJOOPWBUJWF7FSGBISFOXJFEJF&NCPMJTBUJPOPEFSEJF 3BEJPGSFRVFO[BCMBUJPO[VN&JOTBU[%JF`S [UJOOFOVOE`S[UFEFS,MJOJLOFINFOBN BMMHFNFJOFOJOUFSEJT[JQMJOjSFO5VNPSCPBSEVOEBN5VNPSCPBSEEFT%BSNLSFCT[FOU SVNTUFJM%JF,MJOJLBSCFJU FUCFTPOEFSTJOUFOTJWNJUEFS1 BOLSFBUFLUPNJF4FMCTUIJM GFHSVQQF[VTBNNFO
-FJUVOH $IFGBS[U%S)FSCFSU.VTDIXFDL ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH%PSJT-BVCFS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "NCVMBOUF7FSTPSHVOH
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 15
0OLPMPHJTDIUjUJHF,MJOJLFO (FSJBUSJF %JF.FEJ[JOJTDIF,MJOJL (FSJBUSJF W FSGHUCFS#FUUFOVOEU BHFTLMJOJTDIF 1MjU[FVOECFIBOEFMUJN+BIS1 BUJFOUFOTUBUJPOjSVOEXFJUFSFUFJMTUBUJP OjS%JF,MJOJLCFIBOEFMU1 BUJFOUFONJU&SLSBOLVOHFOBVTEFNHFTBNUFOJOUFSOJTUJ TDIFO'BDIHFCJFU JOTCFTPOEFSF4UzSVOHFOEFS"UFNXFHF EFT#FXFHVOHTBQQBSBUFT EFT)FS[,SFJTMBVG4ZTUFNT EFT7FSEBVVOHTUSBLUFTFJOTDIMJFMJDI%JBCFUFTNFMMJUVT NJUCFTPOEFSFS#FSDLTJDIUJHVOHEFTIzIFSFO-FCFOTBMUFSTVOEEFSPG UEBNJUWFS CVOEFOFO .VMUJNPSCJEJUjU&JO4QF[JG JLVN EFS(FSJBUSJFJT U EJF' SISFIBCJMJUBUJPO [VN&SIBMUPEFS[VS8 JFEFSIFSTUFMMVOHEFS'VOLUJPOBMJUjUVOEEBNJUEFS4FMCT UTUjO EJHLFJU %JF(FSJBUSJFWFSGHUCFSFJOF(FSJBUSJTDIF5 BHFTLMJOJLVOELPPSEJOJFSUNJUEFS6 O GBMMVOE0SUIPQjEJTDIFO$IJSVSHJFEJFBMUFSTUSBVNBUPMPHJTDIF4UBUJPO/"LUJWJN,MJ OJLVN/SOCFSH4E*N3BINFOEFT,POUJOFO[[FOUSVNTLPPQF Ã'SjMUFSF SJFSUEJF,MJOJLNJUEFS' SBVFOLMJOJL EFS"MMHFNFJODIJSVSHJF EFS 5VNPSQBUJFOUFO /FVSPMPHJF EFS1IZTJLBMJTDIFOVOE3FIBCJMJUBUJWFO.FEJ[JOTPXJF CJFUFOXJSFSHjO[FOE[VS EFS6SPMPHJF%JF,MJOJLCJMEFU[VEFNFJOF&JOIFJU NJUEFN-FIS TUBUJPOjSFO#FIBOEMVOH TUVIM GS*OOFS F .FEJ[JO (FSJBUSJF BOEFS' SJFESJDI"MFYBOEFS 6OJWFSTJUjU&SMBOHFO/SOCFSHTPXJFEFN*OTUJUVUGS#JPNFEJ[JO BVDIEJF5IFSBQJFJOEFS EFT"MUFSOTJO/SOCFSH HFSJBUSJTDIFO5BHFTLMJOJL BO VNXJFEFSGJUGSFJO *OEFS(FSJBUSJFXFSEFOjMUFSF1BUJFOUFONJU#SVTULSFCT 1SPTUBUB -FCFOJOEFS4FMCTUTUjO LSFCT VOE,S FCTFSLSBOLVOHFO EFS7FSEBVVOHTPSHBOF CFIBOEFMU EJHLFJU[VXFSEFO² %JF`S[UJOOFOVOE`S[UFEFS,MJOJLOFINFOCFJ#FEBS GBNBMMHF NFJOFO JOUFSEJT[JQMJOjSFO5VNPSCPBSEUFJM&SHjO[FOE[VSTUBUJP $IFGBS[U 1SPG%S$PSOFM4JFCFS OjSFO #FIBOEMVOHW PO 5VNPSQBUJFOUFO CJFUFU EJF(FSJBUSJFEJF UFJMTUBUJPOjSF#FIBOEMVOHJOEFS(FSJBUSJTDIFO5 BHFTLMJOJLTPXJF EJFTUBUJPOjSFVOEBNCVMBOUFHFSJBUSJTDIF3FIBCJMJUBUJPOJN/SOCFSH4UJGU EJFVOUFS NFEJ[JOJTDIFS-FJUVOHEFS(FSJBUSJFTUBUUGJOEFU BO
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S$PSOFM4JFCFS ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH#FSOIBSE4[FSCJOTLJ ,POUBLU 4FLSFUBSJBU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 16
)BMT/BTFO0ISFOLMJOJL %JF)BMT/BTFO0ISFOLMJOJLWFSGHUCFS#FUU FOVOE[FIOU BHFTLMJOJTDIF1MjU[F VOECFIBOEFMUJN+BISCFS1BUJFOUFOTUBUJPOjS%BNJUJTUEJF)/0,MJOJLEFT ,MJOJLVNT/SOCFSHFJOFEFSHSzUFO)/0,MJOJLFO%FVUTDIMBOET /FCFO EFSLPOTFSWBUJWFO #FIBOEMVOH WPO )zSTUVS[ 5JOOJUVT "M MFSHJFOVOE4DIXJOEFMFSLSBOLVOHFOTQJFMFOJOEFS)/0,MJOJLW PS BMMFNPQFSBUJWF&JOHSJGGFFJOFHSPF3PMMF%B[V[jIMFO0QFS BUJP Ã6OTJTUTFIS OFO[VS7FSCFTTFSVOHEFS)zSGjIJHLFJUPEFSQMBTUJTDIFVOEFOEP TLPQJTDIF0QFSBUJPOFOJN#FSFJDIEFS/BTFVOEEFS/BTFOOFCFO XJDIUJH EBTT IzIMFO EFS1BUJFOU EFSNJUEFS %JBHOPTF,SFCT[VVOT &JOXJDIUJHFS4DIXFSQVOLUJTUEJFPQFSBUJWF5IFSBQJFWPO1BUJFOUFONJU LPNNU TJDIJOKFEFNFJO ,PQG)BMT5VNPSFO JOTCFTPOEFSFEJF-BTFSUVNPSDIJSVSHJF EJF$IJSVSHJF [FMOFO.PNFOUEBSBVG EFS HSPFO 4QFJDIFMESTFOVOEQMBT UJTDISFLPOTUSVLUJWF .BOBINFO WFSMBTTFOLBOO EBTTFS 1SP+BISXFSEFO1BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTFTUBUJPOjSCFIBOEFMU %JFTCFUSJGGUIjVGJHF,SFCTFSLSBOLVOHFOXJF5VNPSFOEFSHSPFO4QFJ NFEJ[JOJTDIPQUJNBMWFS DIFMESTFO EFT, FIMLPQGFT EFT.VOEVOE/BTFOS BDIFOSBVNFT TPXJF TPSHUXJSEVOENFOTDIMJDI EFS/BTFOOFCFOIzIMFOVOE)ZQPQIZ TF BCFSBVDITFMU FOF5VNPSFOXJF JOHVUFO)jOEFOJTU² FYUSBDSBOJFMMF 5VNPSFO EFS)JS OOFSWFO PEFS- ZNQIBOHJPNF JN, PQG $IFGBS[U )BMT#FSFJDI 1SPG%S7JLUPS#POLPXTLZ %JF )/0,MJOJLOJNNUBN, PQG)BMT5VNPS[FOUSVN EFT,MJOJLVNTU FJM VOECJFUFUFJOFTQF[JFMMF5 VNPSTQSFDITUVOEFBO*N3 BINFOEFTJOUFSEJT[JQMJOjSFO )/05VNPSCPBSETXFSEFOJOEJWJEVFMMF(FTBNUIFSBQJFLPO[FQUFFSTUFMMUVOEFJOHFMFJ UFU%JFPQFS BUJWF#FIBOEMVOHFS GPMHUJOEFS)/0,MJOJL BMMF$IFNPU IFSBQJFOVOE 3BEJP$IFNPUIFSBQJFOFSGPMHFOJOEFOPOL PMPHJTDIFOVOETUSBIMFOUIFSBQFVUJTDIFO ,MJOJLFOEFT,MJOJLVNTC[XJN"NCVMBOUFO#FIBOEMVOHT$FOUSVN "#$ #FJEFO&JOHSJGGFOJOEFS)/0,MJOJLLPNNFOJOOPWBUJWF7FSGBISFOXJFEJFNJOJNBM JOWBTJWFMBTFSDIJSVSHJTDIF3FTFLUJPOWPO5VNPSFO QMBTUJTDISFLPOTUSVLUJWF0QFSBUJP OFOOBDIEFS&OUGFSOVOHFJOFT5VNPSTJN)BMT/BTFO0ISFOCFSFJDITPXJFJOUFSEJT[J QMJOjSF&JOHSJGGFNJUEFS/FVSPDIJSVSHJFCFJ/FCFOIzIMFOVOE)ZQPQIZ TFOUVNPSFO TPXJFNJUEFS(FGjDIJSVSHJFCFJTQF[JFMMFO"SUFOWPO)BMTUVNPSFO[VN&JOTBU[%JF ,MJOJLBSCFJUFUNJUEFS7FSFJOJHVOHEFT,FIMLPQGMPTFOF7[VTBNNFO
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S7JLUPS#POLPXTLZ ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH3FOBUF8FHFSFS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "NCVMBO[VOE5VNPSTQSFDITUVOEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 17
0OLPMPHJTDIUjUJHF,MJOJLFO )BVULMJOJL %JF)BVULMJOJLWFSGHUCFS#FUU FO EBWPOTJOEUFJMTUBUJPOjSF1MjU[F VOECF IBOEFMUJN+BIS1 BUJFOUFOTUBUJPOjS%JF,MJOJLCJFU FUEBTHFTBNUF4QFLUSVN EFSNPEFSOFO%JBHOPTUJLVOE#FIBOEMVOHWPO,SBOLIFJUFOEFS)BVU EFS)BBSFVOE /jHFMTPXJFEFSIBVUOBIFO4DIMFJNIjVUFBO 4DIXFSQVOLUFTJOEVBPQFSBUJWF&JOHSJGGFBOEFS)BVUVOE6OUFSIBVUCFJCzTBSUJ HFO )BVUUVNPSFO TQF[JFMMFUVNPS DIJSVSHJTDIF 015FDIOJLFO [#8jDIU FSMZNQI LOPUFO&OUGFSOVOHCFJN.FMBOPN TPXJF%JBHOPTUJLVOE5IFSBQJFEFT.FMBOPNTVOE BOEFSFSCzTBSUJHFS)BVUUVNPSFO8FJUFSF4DIXFSQVOLUFTJOEEJF%JBHOPTUJLVOE#F IBOEMVOHWPO"MMFSHJFOJOLMEFT"VGCBVTEFT/SOCFSHFS*OUFSEJT[JQMJOjSFO;FOUSVNT GS"MMFSHPMPHJF /*;" EJF%JBHOPTFVOE#FIBOEMVOHWPO&L[FNFO [#/FVSPEFS NJUJT,POUBLUPEFS#FS VGTFL[FNF VOEEFS4DIVQQFOG MFDIUF 1TPSJBTJT TPXJFW PO DISPOJTDIFO 8VOEFO XJF6 OUFSTDIFOLFMHFTDIXSF 6MDVTDS VSJT VOE%JBCFUJTDIFT 'VTZOESPN Ã*OVOTFSFN [FSUJGJ[JFSUFO )BVUUVNPS[FOUSVNFSIjMU KFEFS1BUJFOUFJOFMFJUMJOJFO HFSFDIUF#FIBOEMVOHOBDI EFNBLUVFMMFO4UBOEEFS 8JTTFOTDIBGU² $IFGBS[U 1SPG%S&SXJO4DIVMU[
%JF )BVULMJOJLL PPSEJOJFSU EBT[FS UJGJ[JFSUF )BVUUVNPS[FOUSVN *OTHFTBNUXFSEFOJN+BIS1BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTFTUB UJPOjSCFIBOEFMU%JFIjVG JHTUFOCFIBOEFMUFO5VNPSFOTJOE#B TBM[FMM VOE1MBUU FOFQJUIFM,BS[JOPNF TPXJF.FMBOPNF*OEFS )BVULMJOJLXFSEFOBCFSBVDITFMUFOF5VNPSFOXJF.FSLFM[FMM,BS [JOPNF LVUBOF-ZNQIPNFPEFS4BSLPNFEFS)BVUCFIBOEFMU#FJ EFS5IFSBQJFWPO)BVUUVNPSFOTFU[UEJF)BVULMJOJLBVGJOOPWBUJWF 7FSGBISFOXJFEJFQIPU PEZOBNJTDIF5IFSBQJFPEFSEJFNJLS PHSB GJTDILPOUSPMMJFSUF5VNPSDIJSVSHJF
%JF `S[UJOOFO VOE`S [UF OFINFOBNJOU FSEJT[JQMJOjSFO )BVUUV NPSCPBSEUFJM%JF,MJOJLJTUBO[BIMSFJDIFOLMJOJTDIFO4UVEJFOCF UFJMJHUVOEBSCFJUFUNJUEFS1TZDIPTP[JBMFO#FSBUVOHTTUFMMFEFS#BZFSJTDIFO,SFCTHF TFMMTDIBGUTPXJFNJUEFN3 FHJPOBM[FOUSVNGS4FMCTUIJMGFHSVQQFO.JUUFMGSBOLFOF7 [VTBNNFO
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S&SXJO4DIVMU[ ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPSF&SC ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "NCVMBO[ XXXIBVULMJOJLOVFSOCFSHEF XXXIU[OVFSOCFSHEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 18
.VOE ,JFGFSVOE1MBTUJTDIF(FTJDIUT DIJSVSHJF %JF,MJOJLGS.VOE ,JFGFSVOE1MBTUJTDIF(FTJDIUTDIJSVSHJFWFSGHUCFS#FUUFO VOECFIBOEFMUJN+BIS1BUJFOUFOTUBUJPOjS%JF,MJOJLCJFUFUBMMFBLUVFMMFO.F UIPEFOEFS%JBHOPTUJLVOE5IFSBQJFWPO&SLSBOLVOHFOJN.VOE,JFGFS(FTJDIUTCF SFJDI %B[VHFIzSFOEJF8 JFEFSIFSTUFMMVOHEFS, BVGVOLUJPOOBDI;BIO WFSMVTU EVSDI ,JFGFSBVGCBV VOE*N QMBOUBUF EJF1SJNjS VOE4F LVOEjSCFIBOEMVOH WPO -JQQFO ,JFG FS VOE(BVNFOTQBMU FO EJF ,PSSFLUVSWPO,JFGFSGFIMTUFMMVOHFO EJF8JFEFSIFSTUFMMVOHWPO7FS MFU[VOHFOJN(FTJDIU .VOEVOEBOEFO4DIjEFMLOPDIFO EJF,PS SFLUVSWPO4DIjEFMNJTTCJMEVOHFO NJUEFS,MJOJLGS/FVSPDIJSVSHJF EJF [BIOjS[UMJDIF$IJSVSHJFCFJ3JTJLPQBUJFOUFO EJF1MBTUJTDISFLPOTUSVLUJWF TPXJF`TUIFUJTDIF$IJSVSHJFJN(FTJDIUTVOE, PQGCFSFJDITPXJFEJF#F IBOEMVOHWPO5VNPSFOJN.VOEVOE(FTJDIUTCFSFJDI
Ã#FJEFS 5IFSBQJFWPO ,SFCTFSLSBOLVOHFOLPNNU FTBVGFJOFFOHFVOE LPMMFHJBMF;VTBNNFOBSCFJU EFS4QF[JBMJTUFOWJFMFS 'BDIHFCJFUFBO EBTJTUGS VOTTFMCTUWFSTUjOEMJDI²
%JF,MJOJLOJNNUBN, PQG)BMT5VNPS[FOUSVNUFJM*OEFS,MJOJLXFS EFO JN+BIS1BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTFTUBUJPOjSCFIBOEFMU%BT4QFL $IFGBS[U USVN VNGBTTU IjVGJHF 5VNPSFO XJF1MBUU FOFQJUIFMLBS[JOPNF EFS.VOE 1SPG%S.BSL'BSNBOE IzIMF TPXJF#BTBM[FMMC[X 1MBUUFOFQJUIFMLBS[JOPNF EFS(FTJDIUTIBVU BCFSBVDITFMUFOFXJF4QFJDIFMESTFO,BS[JOPNFPEFS4BSLPNF#FJEFS 5IFSBQJF LPNNFO JOOPWBUJWF 7FSGBISFO XJFTFOUJOFMOPEF#JPQTJFOCFJLMFJOFS FO 5VNPSFOPEFSNJLSPWBTLVMjSF3FLPOTUSVLUJPOFO[VN&JOTBU[ %JF `S[UJOOFO VOE`S [UF OFINFOBNJOU FSEJT[JQMJOjSFO 5VNPSCPBSE EFT,MJOJLVNT VOE BN5VNPSCPBSE EFT, PQG)BMT5VNPS[FOUSVNT UFJM %JF,MJOJLCJFU FU FJOFTQF [JFMMF5VNPSTQSFDITUVOEFBO
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S%S.BSL'BSNBOE ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPSF4FJGFSU ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "NCVMBO[ 5VNPSTQSFDITUVOEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 19
0OLPMPHJTDIUjUJHF,MJOJLFO /FVSPDIJSVSHJF %JF ,MJOJL GS /FVSPDIJSVSHJF WFSGHU CFS #FUUFO TPXJF CJT [V *OUFOTJWCF IBOEMVOHTQMjU[F JOLMVTJWF EFS*OU FSNFEJBUF$BSF4UBUJPO VOECFIBOEFMUJN+BIS BOOjIFSOETUBUJPOjSF1BUJFOUFO%JF,MJOJLCFGBTTUTJDINJUEFSPQFSBUJWFO#F IBOEMVOH WPO &SLSBOLVOHFO EFTQFSJQIFSFO VOE[FOUS BMFO /FSWFOTZTUFNT VOEEFS CFOBDICBSUFO0SHBOFXJFEFTLOzDIFSOFO4DIjEFMTVOEEFS8JSCFMTjVMF;VEFO7FS TPSHVOHTBVGHBCFOEFS,MJOJL[jIMFOOFCFOEFO7 FSMFU[VOHFOJN,PQGVOE8 JSCFM TjVMFOCFSFJDIBVDIEJF#FIBOEMVOHL PNQMFYFS.JTTCJMEVOHTTZOESPNFOEFT;FOUSBM OFSWFOTZTUFNTTPXJFEJF.JLSPDIJSVSHJFCFJEFHFOFSBUJWFO&SLSBOLVOHFOEFS8JSCFM TjVMF ,FSOLPNQFUFO[FOEFS,MJOJLMJFH FOJONJOJNBMJOWBTJWFOVOE$PNQVUFSBTTJTUJFSUFO 0QFSBUJPOTWFSGBISFOXJF&JOHSJGGFOVOUFS/BWJHBUJPOTCFEJOHVOHFO NJUJOUSBPQFSBUJ WFS#JMEHFCVOHVOEVOUFSFOEPTLPQJTDIFO#FEJOHVOHFO%B[VHFIzSFOJOTCFTPOEF SFEJFTDIPOFOEF&OUG FSOVOHEFS)JSOVOE3DLFONBSLTUVNPSFO WPO5VNPSFOEFS 4DIjEFMCBTJTVOEEFSLOzDIFSOFO8JSCFMTjVMFNJUIPIFNUFDIOJTDIFO"VGXBOEXJF [#EFN&JOTBU[WPO6MUSBTDIBMMBTQJSBUPSFOVOEFJOFNPGUBVTHFEFIOUFO/FVSPNP OJUPSJOHEFS/FSWFOGVOLUJPOFO Ã%JF/FVSPOBWJ HBUJPOIJMGUVOT /FVSPDIJSVSHFO EFO5VNPS [JFMHFOBV[VFSSFJDIFO VOE[VFOUGFSOFOVOEEBCFJ XJDIUJHF)JSOCFSFJDIFXJF 4QSBDI 4FIVOE#FXF HVOHT[FOUSFO[VTDIPOFO³
4PXFSEFOQSP+BIS1BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTFCFIBOEFMU EBSVOUFS5VNPSFOEFT4DIjEFMJOOFOSBVNT VOEBOTDIMJFFOE JO FJOFNH FNFJOTBNFO 5VNPSCPBSE /FVSPPOLPMPHJF VNGBTTFOE XFJUFSCFUSFVU&JOXFJUFSFS4DIXFSQVOLUJTUEJF#FIBOEMVOHW PO OFVSPWBTLVMjSFO &SLSBOLVOHFO "OFVSZTNFO VOE"OHJPNF JO FJOFNCSFJUHFGjDIFSUFOJOUFSEJT[JQMJOjSFO6NGFME[VTBNNFONJU EFS,MJOJLGS/FVS PMPHJFVOEEFN*OT UJUVUGSEJBHOPTUJTDIF3B EJPMPHJFVOE/FVSPSBEJPMPHJF
%JF ,MJOJLOJNNUBN, PQG)BMT5VNPS[FOUSVN UFJM 4PLzOOFO LPNQMFYF POLPMPHJTDIF 'SBHFTUFMMVOHFO JOEFS;VTBNNFOBSCFJU BMMFSCFUFJMJHUFO'BDIEJT[JQMJOFOHFMzTUXFSEFO%BCFJLPNNFOJO OPWBUJWF7FSGBISFOXJFEJF/FVSPOBWJHBUJPOPEFSEJFTUFSFPUBLUJ TDIF/FVSPDIJSVSHJF BCFSBVDIJOUSBPQFSBUJWF"OXFOEVOHFOCJTIJO[VS#FTUSBIMVOH [VN&JOTBU[
$IFGBS[U1SPG %S)BOT)FSCFSU4UFJOFS
*OEFSLMJOJTDIFO'PSTDIVOHJTUEJF,MJOJLBO[BIMSFJDIFO4UVEJFOTPXPIMJNJOUFOTJW NFEJ[JOJTDIFO#FSFJDI /FVSPWBTLVMjSF&SLSBOLVOHFOVOE/FVSPUSBVNBUPMPHJF XJF BVDIJOEFS)JSOUVNPSGPSTDIVOH [#$JMFOHJUJEF4UVEJF CFUFJMJHU
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S)BOT)FSCFSU4UFJOFS ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPSF4FJGFSU ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "NCVMBO[ 5VNPSTQSFDITUVOEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 20
/FVSPMPHJF %JF,MJOJLGS/FVS PMPHJFWFSGHUCFSOFVS PMPHJTDIF"LVUCFU UFO FJOTDIMJFMJDI 4DIMBHBOGBMM.POJUPSfCFSXBDIVOHTCFUUFO JOEFSÃ4USPLF6OJU² VOECFIBOEFMUCFS1 BUJFOUFOTUBUJP OjS;VEFO" VGHBCFOCFSFJDIFOEFS,MJOJLH FIzSFOEJF%JBHOPTUJL VOE5IFSBQJFWPO&SLSBOLVOHFOEFT(FIJSOT EFT3DLFONBSLT EFSWF HFUBUJWFOVOEQFSJQIFSFO/FSWFO JOTCFTPOEFSF&OU[OEVOHTVOE*OGFL UJPOTFSLSBOLVOHFO 4DIMBHBOGjMMF )JSOUVNPSFO %FHFOFSBUJPOTFSLSBO LVOHFOEFT(FIJSOTVOEEFS/FSWFO #FXFHVOHTTUzSVOHFO [#1BSLJO TPOVOE%ZTUPOJFO TPXJF"OGBMMTFSLSBOLVOHFOVOEEJFOFVSPMPHJTDIF*O UFOTJWNFEJ[JO*N3BINFOEFT,POUJOFO[[FOUSVNTLPPQFSJFSUEJF/FVSP MPHJFNJUEFS"MMHFNFJODIJSVSHJF EFS'SBVFOLMJOJL EFS(FSJBUSJF EFS1IZ TJLBMJTDIFOVOE3FIBCJMJUBUJWFO.FEJ[JOTPXJFEFS6SPMPHJF %JF,MJOJLCFIBOEFMUJN+BIS1 BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTF%BSVOUFS TJOE IjVGJHF 5VNPSFO XJFQSJNjS F )JSOUVNPSFO VOE.FU BTUBTFO BCFS BVDITFMUFOFXJFOFVSPMPHJTDIFQBSBOFPQMBTUJTDIF4ZOESPNFCFJVOUFS TDIJFEMJDIFO 0SHBOUVNPSFO %BCFJL PNNFO JOOPWBUJWF 7FSGBISFO XJF [ #EJFJOUS BUIFLBMF $IFNPUIFSBQJF BMTPEJF&JOCSJOHVOHJOEFO-J RVPSSBVN [VN&JOTBU[%JF`S [UJOOFOVOE`S [UFEFS,MJOJLOFINFOBN 5VNPSCPBSE/FVSPPOLPMPHJFGS)JSOUVNPSFOUFJM
Ã#FJEFS'FTU MFHVOHEFS;JFMF FJOFS,SFCTUIFSBQJFTUFIFO 1BUJFOUFOVOE5IFSBQFVUFO PGUWPSEFS'SBHF-FCFOT WFSMjOHFSVOHVNKFEFO 1SFJTPEFS&SIBMUWPO -FCFOTRVBMJUjUVOE8SEF 6NHFNFJOTBN"OUXPSUFO [VGJOEFO CSBVDIFOTJF 6OUFSTUU[VOH[#EVSDI EJF&UIJLCFSBUVOHJN ,MJOJLVN² $IFGBS[U 1SPG%S'SBOL&SCHVUI
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S'SBOL&SCHVUI ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPSF4FJGFSU ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "NCVMBO[
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 21
0OLPMPHJTDIUjUJHF,MJOJLFO 0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJF %JF .FEJ[JOJTDIF,MJOJL 4DIXFSQVOLU*OU FSOJTUJTDIF 0OLPMPHJF VOE)jNBU PMPHJF FJOTDIMJFMJDI)jNPTUBTFPMPHJF WFSGHUCFSJOTHFTBNU#FUUFOVOECFIBOEFMU JN +BISJOU FSOJTUJTDIF 1BUJFOUFO EBWPO 1 BUJFOUFO NJUEFS%JBHOPTF ,SFCT%JFWPOEFO'BDIWFSCjOEFO%()0"%)0,#/)0[FSUJGJ[JFSUF,MJOJLJTUEBNJU FJOFSEFSHSzUFOPOLPMPHJTDIFO,MJOJLFOJO%FVUTDIMBOE.JUCFS TUBUJPOj SFO 4ZTUFNUIFSBQJFO WFSGHU TJFCFSFJOFKBIS [FIOUFMBOHF &SGBISVOH CFJEFS#F USFVVOHWPO1BUJFOUFONJU,SFCTFSLSBOLVOHFO7JFMF'BDIjS[UFVOE1GMFHFLSjGUFCF TJU[FOFJOFTQF[JFMMFPOLPMPHJTDIF;VTBU[RVBMJGJLBUJPO ;VS#FIBOEMVOHEFTH FTBNUFO4QFLUSVNTCzTBSUJHFS&SLSBOLVOHFOCJFUFUEJF,MJOJL EJF LPNQMFUUF #BOECSFJUF NFEJLBNFOUzTFS 5IFSBQJFO JOLMEFS Ã%JF%JBHOPTF 4UBNN[FMMUSBOTQMBOUBUJPOBO%JFFOHF,PPQFSBUJPONJUEFS,MJOJL ,SFCTCFEFVUFU GS 1TZDIPTPNBUJLVOE1TZDIPU IFSBQJF HFXjISMFJTUFU [VTjU[MJDI JNNFSBVDIFJOFOTFISCF FJOFXFJUSFJDIFOEFQTZDIPMPHJTDIF6OUFSTUU[VOH"VGEFS1BMMJB ESPIMJDIFO&JOTDIOJUUJN UJWTUBUJPOCFIBOEFMUFJONVMUJQSPGFTTJPOFMMFT5FBN1BUJFOUFO EJF -FCFOEFS#FUSPGGFOFO BO FJOFSXFJUG PSUHFTDISJUUFOFO &SLSBOLVOH VOEBOL PNQMFYFO 4ZNQUPNFOMFJEFO %BIFSJTUVOTOFCFOEFS &OUXJDLMVOHVOE6NTFU[VOH 4FJU+BISFOWFSGHUEJF,MJOJLCFSFJOFFJHFOF4UVEJFO[FOUSB OFVFS5IFSBQJFOBVDIFJOF MF%FS[FJUOJNNUTJFBOLMJOJTDIFO4UVEJFOBVTEFNHFTBNUFO NzHMJDITUVNGBTTFOEF (FCJFUEFS0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJFUFJMVOEFSNzHMJDIUEBNJU #FUSFVVOHVOTFSFS1BUJFO EFO#FUSPGGFOFOEFO;VHBOH[VJOOPWBUJWFO5IFSBQJFO.FISFSF UJOOFOVOE1BUJFOUFO 1VCMJLBUJPOFOFSTDIJFOFOJOEFOXFMUXFJUBOH FTFIFOTUFONFEJ[J OJTDIFO'BDI[FJUTDISJGUFOXJF[#Ã#MPPE² Ã+PVS OBMPG$MJOJDBM CFTPOEFSTXJDIUJH² 0ODPMPHZ² Ã$PDISBOF3FWJFXT²PEFSÃ/FX&OHMBOE+PVSOBMPG.F $IFGBS[U EJDJOF² 1SPG%S.BSUJO8JMIFMN 6N'BNJMJFOVOE"OHFIzSJHFWPO1BUJFOUFONJU5VNPSFSLSBOLVO HFO[VVOUFSTUU[FO IBUEJF,MJOJLEBT1S PKFLUÃ'BNJMJFOMFCFONJU,S FCT²BVTEFS 5BVGF HFIPCFO %BSCFSIJOBVTCFTDIjG UJHFO TJDI4QF[JBMJT UFO EFS,MJOJLTZ TUFNB UJTDINJUEFN(FCJFUEFSÃCJPMPHJTDIFO,S FCTUIFSBQJF²VOEEFS,PNQMFNFOUjSNFEJ [JO%JFTF"SCFJUXJSETFJUCFS+BISFOWPOEFS%FVUTDIFO,SFCTIJMGFHFGzSEFSUVOE JTUJOEJFTFS'PSNFJO[JHBSUJH"MT5FJMFJOFSNPEFSOFO QBUJFOUFO[FOUSJFSUFO0OLPMP HJFHFIUFTEBCFJVNEJF1SGVOHWPO8JSLTBNLFJUVOE4JDIFSIFJUOBDIEFO.BTUj CFOEFSFWJEFO[CBTJFSUFO.FEJ[JOVOEVNEJFWFSTUjOEOJTWPMMF#FSDLTJDIUJHVOHEFS 4JUVBUJPOVOE"OMJFHFOEFS#FUSPGGFOFO %JF,MJOJLLPPSEJOJFSUEBT[FSUJGJ[JFSUF*OUFSEJT[JQMJOjSF0OLPMPHJTDIF;FOUSVN *0;
VOEJTU.JUHMJFEJN%BSNLSFCT )BVUUVNPS ,PQG)BMT5VNPS[FOUSVNVOE1SPTUBUB [FOUSVN%JF`S[UJOOFOVOE`S[UFOFINFOBNBMMHFNFJOFOJOUFSEJT[JQMJOjSFO5VNPS CPBSETPXJFBOEFO5VNPSCPBSETBVTEFO#FSFJDIFO)BMT/BTFO0ISFO %BSN )BVU 1SPTUBUBVOE(FIJSOUFJM %JF,MJOJLJTUJO[BIMSFJDIFOOBUJPOBMFOVOEJOUFSOBUJPOBMFO'BDIHFTFMMTDIBGUFOWFS USFUFO VOE BSCFJUFU [VEFN NJU EFS #BZFSJTDIFO ,SFCTHFTFMMTDIBGU VOE NFISFSFO 4FMCTUIJMGFHSVQQFOXJF[#EFSÃ'SBVFOTFMCTUIJMGFOBDI,SFCT²VOEEFO4FMCTUIJMGF HSVQQFOGS-FVLjNJFO -ZNQIPNFVOE.VMUJQMF.ZFMPNF[VTBNNFO%JF%FVUTDIF ,SFCTIJMGFVOEEFS7 FSFJOÃ)JMGFGS,SFCTLSBOLF/SOCFSH²VOUFSTUU[FOEJF,MJOJL TFJUWJFMFO+BISFO %JF)jNBUP0OLPMPHJTDIF"NCVMBO[JN"NCVMBOUFO#FIBOEMVOHT$FOUSVN "#$ CF USFVU5VNPSQBUJFOUFOJOFOHFS7FSOFU[VOHNJUEFSTUBUJPOjSFO7FSTPSHVOH%BT-FJT UVOHTTQFLUSVNVNGBTTUEJF4QF[JBMEJBHOPTUJLTPXJFBMMF4Z TUFNUIFSBQJFO.JUCFS 5IFSBQJFOQSP+BISWFSGHUEJFTF"NCVMBO[CFSFJOFTFISH SPF&YQFSUJTF
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S.BSUJO8JMIFMN ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPSF&SC ,POUBLU 4FLSFUBSJBU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 22
&JOIFJUGS,OPDIFONBSLUSBOTQMBOUBUJPO %JF NJU 6OUFSTUU[VOH EFS %FVUTDIFO ,SFCTIJMGF BVGHFCBVUF &JOIFJU GS ,OPDIFO NBSLUSBOTQMBOUBUJPO EFS,MJOJLGS 0OLPMPHJF VOE)jNBU PMPHJF FSNzHMJDIU CFJEFS #FIBOEMVOHWPO-ZNQILOPUFOVOE#MVULSFCTBVUPMPHFVOEBMMPHFOF,OPDIFONBSL VOE#MVUTUBNN[FMMUSBOTQMBOUBUJPOFOOBDIBLUVFMMFOJOU FSOBUJPOBMFO4UBOEBSET'S EJFLPNQMFYFO#FIBOEMVOHFO EJFBVDIEJF' BNJMJFOC[X/JDIUWFSXBOEUFO5SBOT QMBOUBUJPO VNGBTTU TUFIU FJOFFJH FOF IjNBUPMPHJTDIPOLPMPHJTDIF *OUFOTJWTUBUJPO [VS7FSGHVOH%FS4UBNN[FMMCFSFJDIJTUWPOEFSFVSPQjJTDIFO0SHBOJTBUJPOGS#MVU VOE,OPDIFONBSLUSBOTQMBOUBUJPOBMTFJOFTEFSFSTUFOEFVUTDIFO;FOUSFO[FSUJGJ[JFSU +"$*& %JF&JOIFJUGS,OPDIFONBSLUSBOTQMBOUBUJPOCFUSFVU1BUJFOUFOWPSVOEOBDI EFNTUBUJPOjSFO"VGFOUIBMUJOFJOFSFJHFOFO"NCVMBO[
-FJUVOH 1SPG%S)BOOFT8BOEU]%S,FSTUJO4DIjGFS&DLBSU ,POUBLU "NCVMBO[
1MBTUJTDIF 8JFEFSIFSTUFMMFOEF VOE)BOEDIJSVSHJF %JF,MJOJLGS1MBTUJTDIF 8JFEFSIFSTUFMMFOEFVOE)BOEDIJSVSHJF ;FOUSVNGS4DIXFS CSBOEWFSMFU[UF HFIzSU[VEFOHSzUFOJISFS"SUJO%FVUTDIMBOE4JFWFSGHUCFS #FUUFOVOECFIBOEFMUJN+BIS 1BUJFOUFOTUBUJPOjS%JF,MJOJLCJFU FUEBTHF TBNUF -FJTUVOHTTQFLUSVN WPO EFSS FLPOTUSVLUJWFO $IJSVSHJF CFS EJF)BOEDIJSVSHJFVOEEJF`T UIFUJTDIF$IJSVSHJFCJT[VS7 FSCSFO OVOHTDIJSVSHJFBO.JUNPEFSOTUFONJLSPDIJSVSHJTDIFO7FSGBISFO XFSEFO EJF'PMH FO WPO 6OGjMMFO 5VNPSPQFSBUJPOFO PEFS'FIMCJM Ã/BDIFJOFS EVOHFOLPSSJHJFSU%FSTDIPOFOEF6NHBOHNJUEFN(FXFCFT UFIU &OUGFSOVOHEFS EBCFJTUFUTJN.JUUFMQVOLU FSLSBOLUFO#SVTULPNNU 4DIXFSQVOLUFEFS,MJOJLTJOEEJFDIJSVSHJTDIF&OUGFSOVOHWPOCzTBSUJHFO FTVOTCFJEFS8JFEFS 5VNPSFOBOEFO&YUSFNJUjUFOFCFOTPXJFEJFOBDIG PMHFOEF3FLPOTUSVL IFSTUFMMVOHEFS,POUVSEFS UJPO VOEEJF8 JFEFSIFSTUFMMVOH EFSXFJCMJDIFO#S VTU OBDI"N QVUBUJPO XFJCMJDIFO#SVTUNJU)JMGF XFHFOFJOFS,SFCTFSLSBOLVOHWPS[VHTXFJTFBVTLzSQFSFJHFOFN(FXFCF WPO&JHFOHFXFCFEBSBVGBO %JF,MJOJLCFIBOEFMUJN+BISTUBUJPOjSF1BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTF EFSPQUJNBMFOVOEOBUS %JFIjVGJHTUFOCFIBOEFMUFO5VNPSFOTJOE#BTBM[FMM 1MBUUFOFQJUIFMVOE MJDIFO'PSNNzHMJDITU .BNNBLBS[JOPNF "CFS BVDITFMU FOF 5VNPSFO XJF4QJOBMJPNFPEFS 8FJDIUFJMTBSLPNFXFSEFOUIFSBQJFSU4QF[JBMJUjUEFS,MJOJLJT UEJF&YUSF OBIF[VLPNNFO² NJUjUFOFSIBMUFOEF3FTFLUJPOCFJ8FJDIUFJMTBSLPNFO $IFGBS[U %JF,MJOJLJTU,PPQFSBUJPOTQBSUOFSEFT#SVTU[FOUSVNTJN,MJOJLVN/SO CFSH%JF`S[UJOOFOVOE`S[UFOFINFOBNBMMHFNFJOFOJOUFSEJT[JQMJOjSFO 5VNPSCPBSEVOEBN5VNPSCPBSEEFT#SVTU[FOUSVNTUFJM
1%%S#FSU3FJDIFSU
-FJUVOH $IFGBS[U1%%S#FSU3FJDIFSU ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPSF4FJGFSU ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "NCVMBO[
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 23
0OLPMPHJTDIUjUJHF,MJOJLFO 1OFVNPMPHJF %JF.FEJ[JOJTDIF,MJOJL 4DIXFSQVOLU1OFVNPMPHJF "MMFSHPMPHJF 4DIMBGNFEJ[JO JTU FJOFEFSHSzUFOQOFVNPMPHJTDIFO,MJOJLFO%FVUTDIMBOET4JFWFSGHUCFS#FU UFOVOECFIBOEFMUJN+BIS1BUJFOUFOTUBUJPOjS%JF,MJOJLCJFUFUEBTHFTBNUF 4QFLUSVNEFSQOFVNPMPHJTDIFO BMMFSHPMPHJTDIFOVOETDIMBGNFEJ[JOJTDIFO%JBHOPT UJLVOE5IFSBQJFBVGNPEFSOTUFN/JWFBVBO/FCFOEFOPCT USVLUJWFO"UFNXFHTFS LSBOLVOHFO "TUINB $01% &NQIZTFN CJMEFOEJFTPHFOBOOUFOJOUFSTUJUJFMMFO-VO HFOFSLSBOLVOHFO EJFQVMNPOBMF)ZQFS UPOJF VOEJOG FLUJzTF &SLSBOLVOHFO XJF5V CFSLVMPTFXFJUFSF4DIXFSQVOLUFEFT-FJTUVOHTBOHFCPUFT *OFOHFS,PPQFSBUJPONJUEFS5IPSBYDIJSVSHJFVOEEFS,MJOJLGS4USBIMFOUIFSBQJFLP PSEJOJFSUEJF,MJOJLEJFJOU FSEJT[JQMJOjSF%JBHOPTUJLVOE5IFSBQJFCFJN-VOHFOLBS[J OPNJN[FSUJGJ[JFSUFO-VOHFOUVNPS[FOUSVN*OTHFTBNUCFIBOEFMUEBT-VOHFOUVNPS [FOUSVN KjISMJDI DJSLB 1BUJFOUFO NJU EFS %JBHOPTF -VOHFOLBS[JOPN +BISGS +BISMBTTFOTJDINFISBMT1BUJFOUFONJU/FVEJBHOPTF-VOHFOLBS[JOPNJOEFS,MJ OJLCFIBOEFMO Ã*N/FU[XFSL .JUCFS&OEPTL PQJFO [##S PODIPTLPQJFOVOE5IPS B EFS&YQFSUFOFJOFT LPTLPQJFO TPXJFNFISBMT4ZTUFNUIFSBQJFOJN+BISWFSGHU [FSUJGJ[JFSUFO-VOHFOLSFCT EJF,MJOJLCFSFJOFIPIF&YQFSUJTF/FCFOEFNOJDIULMFJO[FMMJ [FOUSVNTLzOOFOEJFNPEFS HFOVOEEFNLMFJO[FMMJHFO-VOHFOLBS[JOPNCFIBOEFMUEJF,MJOJL OFO.FUIPEFOEFS)PDI BVDITFMUFOF5VNPSFOXJFEBTNBMJHOF1MFVS BNFTPUIFMJPNPEFS MFJTUVOHTNFEJ[JOPQUJNBMGS ,BS[JOPJEF%JFPOLPMPHJTDIFO'BDIQGMFHFLSjGUFEFS,MJOJLXVS EJF#FESGOJTTFEFTFJO[FM EFO WPO EFS%FVUTDIFO,S FCTHFTFMMTDIBGU NJUEFN, 0, OFO-VOHFOLSFCT1BUJFOUFO 1GMFHFQSFJTBVTHF[FJDIOFU HFOVU[UXFSEFO² %JF,MJOJLOVU[UOFVFTUF.FUIPEFOEFS#SPODIPTLPQJF[VS'SI $IFGBS[U 1SPG%S+PBDIJN'JDLFS
FSLFOOVOHWPO,BS[JOPNFOVOECJFUFUBMMFNPEFSOFO5IFSBQJF GPSNFOJOLMOFCFOXJSLVOHTBSNFS$IFNPUIFSBQJFOCFJ-VOHFO UVNPSFOBO%B[VHFIzSFOVOUFSTDIJFEMJDIFFOEPTLPQJTDIF7FS GBISFOVOEEJFTJNVMUBOF3BEJPDIFNPUIFSBQJF%JF`S[UJOOFOVOE`S[UFOFINFOBN -VOHFOUVNPSCPBSE TPXJFBNBMMH FNFJOFO JOUFSEJT[JQMJOjSFO 5VNPSCPBSE EFT,MJOJ LVNTUFJM%VSDIEJF5FJMOBINFBO[BIMSFJDIFOLMJOJTDIFO4UVEJFOVB[VNNFUBTUB TJFSFOEFO-VOHFOLBS[JOPNPEFS[VS3BEJPDIFNPUIFSBQJFLBOOEJF,MJOJLGSI[FJUJH JISFO1BUJFOUFOJOOPWBUJWFNFEJLBNFOUzTF5IFSBQJFO[VS7FSGHVOHTUFMMFO &JO -VOHFOLSFCTUFMFGPO CJFUFU *OGPSNBUJPOFO GS1 BUJFOUFO VOE`S [UF [VN5IFNB -VOHFOLSFCT XFSLUBHTWPOCJT6IS
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S+PBDIJN'JDLFS ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH%PSJT-BVCFS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU -VOHFOLSFCTUFMFGPO XXXMVOHFO[FOUSVNEF
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 24
6OGBMMVOE0SUIPQjEJTDIF$IJSVSHJF %JF,MJOJLGS6OGBMMVOE0SUIPQjEJTDIF$IJSVSHJFWFSGHUCFS #FUUFOVOECFIBOEFMUJN+BIS1 BUJFOUFOTUBUJPOjS%JF,MJ OJLGISUKFHMJDIF"SUBLVUFS6OGBMMCFIBOEMVOHEVSDI%JFTVNGBTTU EBTHFTBNUF4QFLUSVNEFS5SBVNBUPMPHJF 4QPSUUSBVNBUPMPHJFVOE &OEPQSPUIFUJLWPO4DIVMUFS )GUFVOE,OJF *OEFS,MJOJLXFSEFOJN+BIS1BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTFPQFSJFSU *OEFS.FIS[BIMTJOEEJFT,OPDIFONFU BTUBTFOCFJ.BNNB /JFSFO[FMM VOE#SPODIJBMLBS[JOPN BCFSBVDITFMUFOF5VNPSFOXJFEBTNBMJHOFG J CSzTF )JTUJP[ZUPN EBT $IPOESP 4ZOPWJBM PEFS -JQPTBSLPN #FJ 8JS CFMLzSQFSNFUBTUBTFOLPNNFOJOOPWBUJWF7FSGBISFOXJF[#EJF,ZQIP QMBTUJF[VN&JOTBU[%JF`S [UJOOFOVOE`S[UFEFS,MJOJLOFINFOBNBMM HFNFJOFOJOUFSEJT[JQMJOjSFO5VNPSCPBSEEFT,MJOJLVNTUFJM&JO[VLOGUJ HFSPOLPMPHJTDIFS4DIXFSQVOLUEFS,MJOJLXJSEEJFJOUFSEJT[JQMJOjSF#F IBOEMVOHWPO,OPDIFOVOE8FJDIUFJMUVNPSFOTFJO
Ã,SFCT[FMMFO HSFJGFOEFO ,OPDIFOOJDIUBO BCFSTJF HFCFO4VCTUBO[FOBC EJF EJFGSEFO,OPDIFOBCCBV [VTUjOEJHFO;FMMFOBOSFHFO ,PNNUFT[V8JSCFMCSDIFO TUBCJMJTJFSFOXJSEFO8JSCFM NJU,OPDIFO[FNFOU² $IFGBS[U1% %S)FSNBOO+PTFG#BJM
-FJUVOH$IFGBS[U1%%S)FSNBOO+PTFG#BJM ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPSF4FJGFSU ,POUBLU 4FLSFUBSJBU ];FOUS"VGOBINFQMBOVOH
6SPMPHJF %JF6SPMPHJTDIF,MJOJLWFSGHUCFS#FUUFOVOECFIBOEFMUJN+BISCFS1B UJFOUFOTUBUJPOjS%JF,MJOJLCJFUFUBMMFEJBHOPTUJTDIFOVOEUIFSBQFVUJTDIFO7FSGBI SFO EFS&S XBDITFOFO6SPMPHJF NJU" VTOBINF EFS/JFS FOUSBOTQMBOUBUJPO "VGHSVOE EFS CFSSFHJPOBMFO ;FOUSVNTGVOLUJPO FSHJCU TJDIFJOCFS EVSDITDIOJUUMJDIFS "OUFJM TDIXFSLSBOLFS 1BUJFOUFO NJUTFISL PNQMFYFO ,SBOLIFJUTCJMEFSO TPXJFVS PMPHJTDIFS /PUGBMMQBUJFOUFO *N3 BINFO EFT, POUJOFO[[FOUSVNT LPPQFSJFSU EJF,MJOJLNJUEFS "MMHFNFJODIJSVSHJF EFS'SBVFOLMJOJL EFS(FSJBUSJF EFS/FVSPMPHJFVOEEFS1IZTJLB MJTDIFOVOE3FIBCJMJUBUJWFO.FEJ[JO ;V EFOCFTPOEFS FO 4DIXFSQVOLUFO HFIzSFO EBT1S PTUBUB[FOUSVN TPXJFEJF%JBHOPTUJLVOE5IFSBQJFWPOCzTBSUJHFO5VNPSFOWPO/JF SFO #MBTFVOENjOOMJDIFO(FTDIMFDIUTPSHBOFO*N+BISCFIBOEFMU EJF,MJOJL1BUJFOUFOTUBUJPOjSNJU5VNPSEJBHOPTF*OEFS.FIS [BIMTJOEEBT5VNPSFOBO1SPTUBUB )BSOCMBTFVOE/JFSF BCFSBVDI TFMUFOF5VNPSFOXJF)PEFO 1FOJTPEFS/JFSFOCFDLFOUVNPSFO %JF ,MJOJLOJNNUJN+BIS 5VNPSPQFSBUJPOFO WPS #FJEFS5IFS BQJF LPNNFOJOOPWBUJWF7FSGBISFOXJFMBQBSPTLPQJTDIF0QFSBUJPOFOJOLMVTJWF EFS SBEJLBMFO MBQBSPTLPQJTDIFO 1SPTUBUFLUPNJF EJF-BTFSCFIBOEMVOH EJF 1FSNBOFOUF *OUFSTUJUJFMMF #SBDIZUIFSBQJF EFSIPDIJOU FOTJWF GPLVT TJFSUF 6MUSBTDIBMM )*'6 EJF3 BEJPGSFRVFO[BCMBUJPO CFJ/JFS FOLSFCT PEFSEJF'MVPSFT[FO[HFTUU[UF%JBHOPTUJLVOE5IFSBQJFWPO#MBTFOUVNP SFO[VN&JOTBU[
Ã*OVOTFSFN 1SPTUBUB[FOUSVN FSXBSUFUEFO1BUJFOUFO WPOEFS'SIFSLFOOVOHCJT [VS/BDITPSHFFJOFMFJU MJOJFOHFSFDIUF#FIBOEMVOH BVTFJOFS)BOE8JSTFU[FO EBCFJBVGFJOFFOHF;V TBNNFOBSCFJUNJUOJFEFS HFMBTTFOFO6SPMPHFO²
%JF,MJOJLJTU[FSUJGJ[JFSUVOELPPSEJOJFSUEBTFCFOGBMMT[FSUJGJ[JFSUF1SPT $IFGBS[U 1SPG%S$ISJTUJBO#PSOIPG UBUB[FOUSVN%JF`S[UJOOFOVOE`S[UFOFINFOBOEFSNPOBUMJDIFO*OEJ LBUJPOTLPOGFSFO[EFT1SPTUBUB[FOUSVNTVOEBNXzDIFOUMJDIFOBMMHFNFJ OFO JOUFSEJT[JQMJOjSFO 5VNPSCPBSE EFT,MJOJLVNTU FJM %JF,MJOJLBSCFJU FU NJUEFS 1SPTUBUBLSFCTVOENJUEFS#MBTFOLSFCT4FMCTUIJMGFHSVQQF[VTBNNFO
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S$ISJTUJBO#PSOIPG ],MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH3FOBUF8FHFSFS ,POUBLU6SPMPHJTDIFT1BUJFOUFONBOBHFNFOU 1SPTUBUB[FOUSVN 1SPTUBUB#FSBUVOHTIPUMJOF .POUBHCJT6IS
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 25
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFOVOE*OTUJUVUF "NCVMBOUFT#FIBOEMVOHT$FOUSVN "#$
.JUEFN"NCVMBOUFO#FIBOEMVOHT$FOUSVNCJFUFUEBT,MJOJLVN/S OCFSHOFCFOEFS HFXPIOUFOTUBUJPOjSFO7FSTPSHVOHJOTQF[JFMMFO'jMMFOFJOFBNCVMBOU F7FSTPSHVOH BO%BCFJBSCFJUFO`S[UFBVTEFOVOU FSTDIJFEMJDIFONFEJ[JOJ TDIFO"CUFJMVOHFOGBDICFSHSFJGFOE[VTBNNFO Ã.JUBNCVMBOUFO $IFNPUIFSBQJFO (SPF&SGBISVOHCFTUFIUWPSBMMFO%JOHFOJOEFSBNCVMBOU FO FSNzHMJDIFOXJSFT1BUJFOUFO 4ZTUFNUIFSBQJF4PXFSEFOJN#FSFJDI0OLPMPHJF)jNBUPMPHJF XFJUFS[V)BVTFPEFSBVDI JN+BISCFS $IFNPBQQMJLBUJPOFOVOEJN#FS FJDI(Z JN#FSVGBN-FCFOUFJMOFINFO OjLPMPHJTDIF0OLPMPHJFXFJUFSFWFSBCSFJDIU [VLzOOFO² *N#FSFJDIEFS0OLPMPHJFCJFUFUEBT"#$BOVOUFSTDIJFEMJDIFO 0CFSjS[UJO%S$ISJTUJBOF'BMHF
4UBOEPSUFOGPMHFOEFBNCVMBOUF"OHFCPUFBO
*N"#$JN,MJOJLVN/SOCFSH/PSE "MMHFNFJODIJSVSHJF 1SPLUPMPHJF
(ZOjLPMPHJTDIF0OLPMPHJF /VLMFBSNFEJ[JO OVLMFBSNFEJ[JOJTDIF6OUFSTVDIVOHFOVOEQBMMJBUJWF 4DINFS[UIFSBQJFCFJ4LFMFUUNFUBTUBTFO
0OLPMPHJF)jNBUPMPHJF 1IZTJLBMJTDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JO 1OFVNPMPHJF 1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPUIFSBQJF 1TZDIPPOLPMPHJF
6SPMPHJF VSPMPHJTDIF5VNPSFSLSBOLVOHFO
*N"#$BN,MJOJLVN/SOCFSH4E /FVSPDIJSVSHJF VB/FVSPPOLPMPHJF JOUSBDSBOJFMMF5VNPSFO
/VLMFBSNFEJ[JO OVLMFBSNFEJ[JOJTDIF6OUFSTVDIVOHFO
*N.FEJ[JOJTDIFO7FSTPSHVOHT[FOUSVNJO'FVDIU )BMT/BTFO0ISFOIFJMLVOEF 7PSVOE/BDITPSHFWPO,FIMLPQGLSFCT
/FVSPDIJSVSHJF VB/FVSPPOLPMPHJF JOUSBDSBOJFMMF5VNPSFO
6SPMPHJF VSPMPHJTDIF5VNPSFSLSBOLVOHFO
,POUBLU "#$JN,MJOJLVN/SOCFSH/PSE "#$BN,MJOJLVN/SOCFSH4E .FEJ[JOJTDIFT7FSTPSHVOHT[FOUSVNJO'FVDIU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 26
1TZDIPPOLPMPHJF 1BMMJBUJWNFEJ[JO ,MJOJLGS"OjTUIFTJPMPHJF VOEPQFSBUJWF*OUFOTJWNFEJ[JO %JF,MJOJLGS"OjTUIFTJPMPHJFVOEPQFSBUJWF*OUFOTJWNFEJ[JOWFSGHUCFS*OUFO TJWCFUUFO JOLMVTJWF BDIU #FUUFO GS 4DIXFSCSBOEWFSMFU[UF FJOF *OUFSNFEJBUF $BSF 4UBUJPOJN,MJOJLVN4ENJU#FUUFOVOE[FIO#FIBOEMVOHTQMjU[FJOEFSJOU FSEJT [JQMJOjSFO4DINFS[UBHFTLMJOJL.JUJISFOJOTHFTBNU.JU BSCFJUFSOJNjS[UMJDIFO QGMFHFSJTDIFOVOEJN7FSXBMUVOHTCFSFJDIGISUEJF,MJOJLJN+BISBOCFS"OjT UIFTJFBSCFJUTQMjU[FO VOEJONFIS FSFO HSPFO "VGXBDISBVNFJOIFJUFO FUXB /BSLPTFONJUBMMFO"OjT UIFTJFWFSGBISFO "MMHFNFJOBOjTUIFTJF 3FHJPOBMBOjTUIFTJF
EVSDI*N+BISXFS EFO[VEFNFUXB1FSJEVSBMBOjTUIFTJFO[VS(FCVS UTFSMFJDIUF SVOHEVSDIHFGISU %FS,MJOJLPCMJFHUEJFPQFS BUJWF*OUFOTJWNFEJ[JOJN,MJOJLVN/PSE VOE 4EVOE EJF 010SHBOJTBUJPO BMTPEBT01 .BOBHFNFOU JN ;FOUSBM01BOCFJEFO4 UBOEPSUFOTPXJF[VTBNNFONJUEFS,MJOJL GS 1MBTUJTDIF $IJSVSHJF EJF4DIXFSCS BOEWFSMFU[UFO*OUFOTJWTUBUJ PO %JF,MJOJLH FXjISMFJTUFU EJF" VGXBDISBVNWFSTPSHVOH EJFJO OFSLMJOJTDIF /PUGBMMWFSTPSHVOH TPXJFEJF4DIPDLS BVNWFSTPSHVOH SVOEVNEJF6IS %JF,MJOJLJT UWFSBOUXPSUMJDIGSEFO"LVUTDINFS [EJFOTUVOEEJFT UBUJP OjSF TPXJFBNCVMBOU F 4DINFS[UIFSBQJF .JUJIS FN ,POTJMJBSEJFOTU CF USFVUEJF,MJOJLJN+BISSVOE1BUJFOUFONJU7JTJUFOTDINFS[ NFEJ[JOJTDI EBWPO1BUJFOUFONJUPOLPMPHJTDIFO&SLSBOLVOHFO%JF ,MJOJLCFUSFJCU[VTBNNFONJUEFS/FVSPMPHJF EFS,MJOJLGS1TZDIPTPNB UJTDIFVOE1TZDIPUIFSBQFVUJTDIF.FEJ[JOTPXJFEFS,MJOJLGS1IZ TJLBMJ TDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JOEJF*OUFSEJT[JQMJOjSF4DINFS[UBHFTLMJOJL %PSUXJSECFSFJOFO;FJUSBVNWPOWJFS8PDIFOFJODVSSJDVMBSFTNVMUJNP EBMFT#FIBOEMVOHTLPO[FQU°FJOÃ4DINFS[CFXjMUJHVOHTQSPHSBNN²°GS 1BUJFOUFONJUDISPOJTDIFO4DINFS[FOBOHFCPUFO
Ã&JOFHSPF 0QFSBUJPOLBOO GSEFO,zSQFSEFT1BUJFOUFO NBTTJWFO4USFTTCFEFVUFO 6OTFSF"VGHBCFJTUFT NJUVOTFSFO.JUUFMOEJFTFO 4USFTT[VNJOJNJFSFOVOE EBGS[VTPSHFO EBTTEFS 1BUJFOUEJF0QFSBUJPO VOCFTDIBEFUVOETJDIFS CFSTUFIU² $IFGBS[U 1SPG%S"YFM+VOHFS
*N3BINFOEFS"OjTUIFTJFTPSHUEJF,MJOJLEBGS EBTTTJDIjMUFSF NVMUJNPSCJEF1B UJFOUFO NJU[BIMS FJDIFO #FHMFJUFSLSBOLVOHFO XJF%JBCFU FT PEFS)FS [,SFJTMBVGFS LSBOLVOHFOCFSIBVQUFJOFNL PNQMFYFO5VNPSFJOHSJGGVOUFS[JFIFOMBTTFOLzOOFO %BCFJWFSGHUEJF,MJOJLCFSEBTH FTBNUF4QFLUSVNEFSNPEFS OFO"OjTUIFTJFNJU EJGGFSFO[JFSUFO/BSLPTFNJUUFMOVOEWFSGBISFO%JF,MJOJLQMBOUEFOH FTBNUFO&JO HSJGG %JFTCFJOIBMU FU EJF7 PSCFSFJUVOH EFT1 BUJFOUFO BVGEJF01 EJF/BSL PTF VOE fCFSXBDIVOHXjISFOEEFS01TPXJFEJF4UBCJMJTJFSVOHOBDIEFN&JOHSJGG *OJOUFSEJT[JQMJOjSFO'BMMCFTQSFDIVOHFOMFHFOEJF.JUBSCFJUFSEFS,MJOJLNJUEFOBO EFSFOCFUFJMJHUFO'BDIEJT[JQMJOFOGS1BUJFOUFOFJOJOEJWJEVFMMFTTDINFS[UIFSBQFVUJ TDIFT,PO[FQUGFTU7JFMF.JUBSCFJUFSEFS,MJOJLTJOEFJH FOTRVBMJGJ[JFSUJOTQF[JFMMFS 4DINFS[UIFSBQJF 1BMMJBUJWNFEJ[JOVOE&UIJL %JF 4DINFS[BNCVMBO[ EFS,MJOJLW FSTPSHU 1BUJFOUFO NJU 4DINFS[FO OBDI 0QFSBUJP OFO 4DINFS[FO CFJ5 VNPSFSLSBOLVOHFO VOEDIS POJTDIFO OJDIUUVNPSCFEJOHUFO 4DINFS[FO
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S"YFM+VOHFS ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH*OUFOTJWTUBUJPOFO6XF4UBEFMNFZFS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "OjTUIFTJFV4DINFS[BNCVMBO[ ,MJOJLVN/SOCFSH4E "OjTUIFTJFV4DINFS[BNCVMBO[ ,MJOJLVN/SOCFSH/PSE *OUFSEJT[JQMJOjSF4DINFS[UBHFTLMJOJL
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 27
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFOVOE*OTUJUVUF "QPUIFLF %JF "QPUIFLF JN,MJOJLVN/S OCFSH JTU NJUJIS FO CFJEFO4 UBOEPSUFO JN,MJOJLVN /PSEVOEJN,MJOJLVN4EFJOFEFSH SzUFO,SBOLFOIBVTBQPUIFLFO&VSPQBT%JF .JUBSCFJUFS EBWPO"QPUIFLFS LNNFSOTJDIOJDIUOVSVNEFO&JOLBVG -BHFSVOH VOE 7FSUFJMVOH WPO "S[OFJNJUUFMO TPOEFSO BVDIVNEJF)FS TUFMMVOH &JO4DIXFS QVOLUEBCFJJTUEJF)FSTUFMMVOHWPO;ZUPTUBUJLB &JOXFTFOUMJDIFS#FTUBOEUFJMEFS,SFCTUIFSBQJFJTUEJFNFEJLBNFOUzTF#FIBOEMVOH EJFIjVGJHFSHjO[FOE[V0QFS BUJPOFOC[X#FTUSBIMVOHFOEVSDIHFGISUXJSE7JFMF EFSEBCFJFJOHFTFU[UFO.FEJLBNFOUFXFSEFOGSKFEFO1BUJFOUFOJOEJWJEVFMMVOEUB HFTBLUVFMMEPTJFSUVOEBOXFOEVOHTGFSUJHIFSHFTUFMMU%JFTHJMUOJDIUOVSGSBMMFLMBT TJTDIFO;ZUPTUBUJLB EJFJOEFS$IFNPU IFSBQJF[VN&JOTBU[L PNNFO TPOEFSOBVDI GSOFVF8JSLTUPGGHSVQQFOXJF[#EJFTPH FOBOOUFONPOPLMPOBMFO"OUJLzSQFS EJF JOEFS,SFCTUIFSBQJFBMT*NNVONPEVMBUPSFJOHFTFU[UXFSEFO %JF)FSTUFMMVOHEJFTFS"S[OFJNJUUFMPCMJFHUJN,MJOJLVN/S OCFSH[FOUSBMEFSIBVT FJHFOFO,SBOLFOIBVTBQPUIFLF)JFSXFSEFOEJF.FEJLBNFOUFGSEFOKFXFJMJHFO#F IBOEMVOHTUBHFOUTQSFDIFOEEFS"OGPSEFSVOHJOEJWJEVFMMEPTJFSUVOEBQQMJLBUJPOTCF SFJUIFSHFTUFMMU BMT4QSJU[F *OGVTJPOTCFVUFMPEFS&JONBMQVNQF%JF%PTJFSVOHSJDI UFU TJDIEBCFJOJDIUOVSOBDIEFS5 VNPSBSU VOEEFNKFXFJMJH FO ,SBOLIFJUTWFSMBVG TPOEFSO BVDIOBDI,SJU FSJFO XJF,zSQFS HFXJDIU ,zSQFSHSzF PEFSEFOBLUVFMMFO #MVUXFSUFO Ã0CLMBTTJTDIF ;ZUPTUBUJLBPEFS OFVF8JSLTUPGGHSVQQFO° XJSCFSFJUFOKFEF3F[FQUVS JOEJWJEVFMM[V GSKFEFO 1BUJFOUFOGSKFEFOFJO[FMOFO #FIBOEMVOHTUBH²
fCFSBOXFOEVOHTGFSUJHF;ZUPTUBUJLBWFSMBTTFOEJF"QP UIFLF JN+BIS %JF)FS TUFMMVOH FSGPMHU VOUFS TUFSJMFO #FEJO HVOHFO BOTQF[JFMMFO4JDIFSIFJUTXFSLCjOL FO JOFJOFN3 FJO SBVN5jHMJDIXFSEFOIJFSWPOFJOFNPOLPMPHJTDIHFTDIVMUFO 5FBN BVT1IBS NB[FVUJTDIUFDIOJTDIFO "TTJTUFOUJOOFO 15"
VOUFS"VGTJDIUFJOFT"QPUIFLFST[XJTDIFOVOE BOXFO EVOHTCFSFJUF"QQMJLBUJPOFOIFSHFTUFMMU
%JF"QPUIFLFBSCFJUFUFOHNJUBMMFO'BDIBCUFJMVOHFOEFT,MJOJ LVNT[VTBNNFOVOEJTUOBUSMJDIOJDIUOVSGSEJF)FSTUFMMVOH EFS ,SFCTNFEJLBNFOUF [VTUjOEJH 7JFMNFIS MJFGFSU TJFVOU FS BOEFSFN TQF[JFMMF1SjQBS BUF EJFEJF$IFNPU IFSBQJF GSEFO 1BUJFOUFOWFSUSjHMJDIFSNBDIFO°VOETFMCTUWFSTUjOEMJDIBVDIEJFJN,MJOJLVNCFOz UJHUFOÃHBO[OPSNBMFO²"S[OFJNJUUFM
$IFGBQPUIFLFSJO %S"OOFUUF4BUUMFS
fCFSEJF#FSFJUTUFMMVOHEFS.FEJLBNFOUFIJOBVTCFSjUTJF`S[UFVOE1GMFHFLSjGUFEFS VOUFSTDIJFEMJDIFO'BDISJDIUVOHFO[VN&JOTBU[WPO.FEJLBNFOUFO.FISFSF"QPUIF LFSJOOFOVOE"QPUIFLFSTUFIFOBMT,MJOJTDIFS%JFOTUEFO4UBUJPOFOVOE"NCVMBO[FO SFHFMNjJHWPS0SU[VS7FSGHVOH %BNJUEJF"S[OFJNJUUFMWFSTPSHVOHJN,MJOJLVNJNNFSVQUPEBUFJTU QSGUEJF"QP UIFLFJO"CTUJNNVOHNJUEFO'BDIBCUFJMVOHFOVOEWFSTDIJFEFOFO(SFNJFOLPOUJOV JFSMJDIEBT4PS UJNFOUEFS1SjQBSBUF EJF[VS7FSTPSHVOHEFS1BUJFOUFOCFSFJUHFIBM UFOXFSEFO6NIzDITUF2VBMJUjUVOE4JDIFSIFJUCFJEFS7FSTPSHVOHEFS1BUJFOUFO[V HFXjISMFJTUFO IBUEJF"QPU IFLF FJO2VBMJUjUTNBOBHFNFOU4ZTUFN FJOHFGISU EBT WPOEFS-("*OUFSDFSUOBDI%*/&/*40[FSUJGJ[JFSUJTU
-FJUVOH $IFGBQPUIFLFSJO%S"OOFUUF4BUUMFS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 28
1TZDIPPOLPMPHJF 1BMMJBUJWNFEJ[JO ,MJOJLVOE*OTUJUVUGS/VLMFBSNFEJ[JO %JF,MJOJLVOEEBT*OTUJUVUGS/VLMFBSNFEJ[JOWFSGHUCFS#FUUFOVOECFIBOEFMU JN +BIS1 BUJFOUFO TUBUJPOjS %JF,MJOJLCJMEFUNJUEFN*OT UJUVU GS3 BEJPMPHJF /PSEFJOF&JOIFJUVOECFSOJNNUEJFOVLMFBSNFEJ[JOJTDIF7FSTPSHVOHEFS1BUJFOUFO EFT ,MJOJLVNT/S OCFSH %BT CFJOIBMUFU TjNUMJDIFOVLMFBS NFEJ[JOJTDIFO 6OUFSTV DIVOHTWFSGBISFOJOTCFTPOEFSFJOEFS4DIJMEESTFOEJBHOPTUJL 5VNPST[JOUJHSBGJF OV LMFBSNFEJ[JOJTDIFO)FS[EJBHOPTUJLVOEEFS4FOUJOFM-ZNQILOPUFOEJBHOPTUJL TPXJF .ZPDBSET[JOUJHSBGJFO EJFOVLMFBSNFEJ[JOJTDIFO6OUFSTVDIVOHFOCFJ,JOEFSOVOEEJF OFVSPMPHJTDIF%JBHOPTUJLWPO%FNFO[FOVOE1BSLJOTPOFSLSBOLVOHFO%JF,MJOJLWFS GHUCFSFJOFTEFSNPEFSOTUFO1&5$5(FSjUFJO#BZFSO %JF IjVGJHTUFO 5IFSBQJFO TJOE3 BEJPJPEUIFSBQJFO CFJ4DIJMEES TFOFSLSBOLVOHFO XJF "VUPOPNJF .PSCVT #BTFEPX 4USVNB VOE EJGGFSFO[JFSUFT 4DIJMEESTFOLBS[JOPN %VSDIHFGISU XFSEFO BVDI 3BEJPJNNVOUIFSBQJFOVOEEJFQBMMJBUJWF4DINFS[UIFSBQJF#FJ-F CFSNFUBTUBTFOLPNNUEBTJOOPWBUJWF7FSGBISFOEFS4FMFLUJWFO*O UFSOFO3BEJPUIFSBQJF 4*35 JO;VTBNNFOBSCFJUNJUEFS3 BEJPMPHJF[VN &JOTBU[ %JF,MJOJLCFIBOEFMUJN+BIS1BUJFOUFONJU5VNPSEJBHOPTFTUBUJPOjS %JFTCFUSJGGUWPSBMMFNEJG GFSFO[JFSUF4DIJMEESTFOLBS[JOPNF%JF,MJOJL JTU BN*OU FSEJT[JQMJOjSFO 0OLPMPHJTDIFO ;FOUSVN EFT,MJOJLVNT BN #SVTU -VOHFO VOE)BVUUVNPS [FOUSVN CFUFJMJHU %JF`S [UJOOFO VOE `S[UFOFINFOBNBMMH FNFJOFOJOUFSEJT[JQMJOjSFO5VNPSCPBSEEFT,MJOJ LVNTTPXJFBN5VNPSCPBSEEFT#SVTU %BSNLSFCT )BVUVOE- VOHFO UVNPS[FOUSVNTUFJM %JFOVLMFBSNFEJ[JOJTDIF"NCVMBO[JN"NCVMBOUFO#FIBOEMVOHT$FOUSVN "#$ CFUSFVU4DIJMEESTFOQBUJFOUFOJOFOHFS,PPQFSBUJPONJUEFST UB UJPOjSFO 7FSTPSHVOH CFJ3 BEJPJPEUIFSBQJFO VOE4DIJMEESTFOPQFS BUJP OFO TPXJF5 VNPSQBUJFOUFO NJU,OPDIFONFU BTUBTFO 1SJO[JQJFMMLzOOFO TjNUMJDIFOVLMFBSNFEJ[JOJTDIFO7FSGBISFOBVDIBNCVMBOUEVS DIHFGISU XFSEFO
Ã*OOPWBUJWF 7FSGBISFOJO %JBHOPTUJLVOE5IFSBQJF TUFIFOCFJVOTJOEFS /VLMFBSNFEJ[JOHBO[PCFO .JUEFN1&5$5TQSFOXJS LMFJOTUF5VNPSFOBVGVOE NJUEFS4FMFLUJWFOJOUFSOFO 3BEJPUIFSBQJFHFIFOXJS NJUXJO[JHFOSBEJPBLUJWFO ,HFMDIFOEJSFLUJOEFS -FCFSHFHFO.FUBTUBTFO WPS² #FSFJDITMFJUVOH 0CFSjS[UJO%S*SFOF(SFJM
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S%S3FJOIBSE-PPTF ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPUF&SC ,POUBLU 4FLSFUBSJBU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 29
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFOVOE*OTUJUVUF 1BMMJBUJWNFEJ[JO "VGEFS1BMMJBUJWTUBUJPOEFS,MJOJLGS0OLPMPHJFVOE)jNBUPMPHJFNJU#FUUFOCF IBOEFMUFJONVMUJQSPGFTTJPOFMMFT5FBNTDIXFSTULSBOLF1BUJFOUFO EJFBOFJOFSXFJU GPSUHFTDISJUUFOFO&SLSBOLVOHVOEBOLPNQMFYFO4ZNQUPNFOMFJEFO Ã8FOOVOTEJF FJHFOF&OEMJDI LFJUCFXVTTUXJSE WFSEJDIUFUTJDIEBT-FCFO .JUVOTFSFNNVMUJQSPGFTTJP OFMMFO5FBNNzDIUFOXJS VOTFSFO1BUJFOUFOUSPU[EFS TDIXFSFO&SLSBOLVOH FJOXSEFWPMMFT-FCFOCJT [VMFU[UFSNzHMJDIFO²
%BCFJEJFTFO1 BUJFOUFOFJOF)FJMVOHEFS,S BOLIFJUVOEFJOFBVG EFSFO6STBDIFOHFSJDIUFUF5IFSBQJFOJDIUNFISNzHMJDIJTU JTUFT EBT;JFMEFS#FIBOEMVOH EJF-FCFOTR VBMJUjU[VTUBCJMJTJFSFOVOE [VWFSCFTTFSO VNFJOXS EFWPMMFT-FCFOCJT[VMFU[U[VFS NzHMJ DIFO BNCFT UFO XJFEFSJOEFSCFL BOOUFO 6NHFCVOH [V)BVTF PEFS JN1G MFHFIFJN *O1 BMMJBUJWF $BSF BVTHFCJMEFUF `S[UF VOE 1GMFHFLSjGUFBSCFJUFOEBCFJFOHNJUEFS4DINFS[UIFSBQJF EFS1TZ DIPPOLPMPHJF EFS1IZ TJLBMJTDIFO 5IFSBQJF TPXJFEFS4FFMTPS HF VOEEFS/BDITPSHF[VTBNNFO
'S JISJOU FHSJFSUFT #FIBOEMVOHTLPO[FQU VOEJIS F VNGBTTFOEF QBMMJBUJWNFEJ[JOJTDIF #FUSFVVOH XVSEF EJF,MJOJLGS0OL PMPHJF 0CFSjS[UJO%S VOE)jNBUPMPHJFWPOEFS&VSPQjJTDIFO(FTFMMTDIBGUGS.FEJ[JOJ (FSEB)PGNBOO8BDLFSTSFVUIFS TDIF0OLPMPHJF &4.0 BMTÃ%FTJHOBUFE$FOUFSGPS*OUFHSBUJWF0O DPMPHZBOE1BMMJBUJWF$BSF²BVTHF[FJDIOFU"MTXFMUXFJUHSzUFPO LPMPHJTDIF'BDIHFTFMMTDIBGUXSEJHUEJF&4.0EBNJUCFTPOEFSFHBO[IFJUMJDIF5IFSB QJFLPO[FQUFJOEFS#FIBOEMVOHW PO,SFCTQBUJFOUFOVOE"OTUSFOHVOHFOJOEFSQBM MJBUJWNFEJ[JOJTDIFO#FUSFVVOH
-FJUVOH 0CFSjS[UJO%S(FSEB)PGNBOO8BDLFSTSFVUIFS 1GMFHFSJTDIF4UBUJPOTMFJUVOH)FMHB#FZFSMFJO ,POUBLU 1BMMJBUJWTUBUJPO
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 30
1TZDIPPOLPMPHJF 1BMMJBUJWNFEJ[JO *OTUJUVUGS1BUIPMPHJF %BT*OTUJUVUGS1BUIPMPHJFWFSGHUCFSEBTH FTBNUF.FUIPEFOTQFLUSVNEFSLMJOJ TDIFO1BUIPMPHJFFJOTDIMJFMJDIEFSOPUXFOEJHFO7FSGBISFOGSEJF/FVSPQBUIPMPHJF VOEEJF,JOEFSQBUIPMPHJF1SP+BISBOBMZTJFSUEBT*OTUJUVUJOTHFTBNU(FXF CFQSPCFO;VSJOUSBPQFSBUJWFO(FXFCFCFTUJNNVOHXFSEFO4DIOFMMTDIOJUUVO UFSTVDIVOHFOWPSHFOPNNFOVOEBVTHFXFSUFU 4DIXFSQVOLUFEFT*OTUJUVUTTJOEEJFBMMH FNFJOFVOETQF[JFMMF5VNPSQBUIPMPHJFVOE 5VNPSEJBHOPTUJL BMMFS 0SHBOF VOE 0SHBOTZTUFNF EJF *NNVOIJTUPMPHJF[ZUPMPHJF EJF&O[ZNIJTUPDIFNJF[ZUPDIFNJF EJF.PMFLVMBSQBUIPMPHJF EJF 4DIOFMMTDIOJUUEJBHOPTUJL &SLSBOLVOHFO WPO .BHFO VOE %BSN %BSNLSFCT[FOUSVN WPO-FCFSVOE1BOLSFBT EFT,OPDIFONBSLT EFS -ZNQILOPUFO VOEEFT#MVU FT EFS#S VTU #SVTU[FOUSVN EFS Ã"VGHSVOEEFS )BVU )BVUUVNPS[FOUSVN EFT8FJDIHFXFCFT VOEEFT,OPDIFO TZTUFNT EFS1SPTUBUB 1SPTUBUB[FOUSVN EFS/JFSFVOEEFT[FO IPIFO'BMM[BIMFO USBMFO/FSWFOTZTUFNT VOEEFSMBOHKjISJHFO &SGBISVOHIBCFOXJSEJF %BT *OTUJUVU JTU .JUHMJFE EFT [FSUJGJ[JFSUFO *OUFSEJT[JQMJOjSFO 0OLPMPHJ &YQFSUJTF IjVGJHFBCFS TDIFO ;FOUSVNT TPXJFBMMFSJOU FSEJT[JQMJOjSFS 0SHBO[FOUSFO EFT,MJOJ BVDIHBO[TFMUFOF,SFCT LVNT%JF`S [UJOOFOVOE`S [UFOFINFOBOBMMFOBDIU5 VNPSCPBSETEFT BSUFONJUHSzUFS4JDIFSIFJU ,MJOJLVNTUFJM%BT*OTUJUVUJTU[VEFN.JUHMJFEJN5VNPS[FOUSVNEFS6OJ WFSTJUjU &SMBOHFO/SOCFSH VOEOJNNUJN3 BINFO EFS" VGHBCFO FJOFT [VEJBHOPTUJ[JFSFO² -FISLSBOLFOIBVTFT EFS6 OJWFSTJUjU &SMBOHFO/SOCFSH EBT' BDIHFCJFU $IFGBS[U1SPG %S5IPNBT1BQBEPQPVMPT 1BUIPMPHJFXBIS"N*OTUJUVUGS1BUIPMPHJFJTUEJF7FSUSBVFOTTUFMMFEFT #FWzMLFSVOHTCF[PHFOFO,SFCTSFHJTUFST#BZFSOFJOHFSJDIUFU
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S5IPNBT1BQBEPQPVMPT ,POUBLU 4FLSFUBSJBU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 31
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFOVOE*OTUJUVUF ,MJOJLVOE*OTUJUVUGS1IZTJLBMJTDIF VOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JO %JF,MJOJLGS1IZTJLBMJTDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JOCJFUFUEJFTUBUJPOjSFVOEBN CVMBOUF#FIBOEMVOHEVSDIFJO5FBNWPO`S[UFO 1IZTJPUIFSBQFVUFO &SHPUIFSBQFV UFO -PHPQjEFO .BTTFVSFOVOE(FTVOEIFJUTVOE,S BOLFOQGMFHFSO4PXPIMJN,MJ OJLVN/PSEBMTBVDIJN,MJOJLVN4ETJOE5IFSBQJFOFJO[FMOPEFSJOEFS(SVQQFNzH MJDI *N,MJOJLVN4EHJCUFTFJOFFJH FOF #FUUFOTUBUJPO NJU#FUU FO %JFG BDI CFSHSFJGFOEF'SISFIBCJMJUBUJPOVOE4DINFS[CFIBOEMVOHCFJ&SLSBOLVOHFOEFT#F XFHVOHTBQQBSBUFTCJMEFOEPSUEJF4DIXFSQVOLUFEFSTUBUJPOjSFO#FIBOEMVOH 'S1BUJFOUFO CFJEFOFOFTOBDIFJOFS5VNPSPQFSBUJPO FJOFS#FTUSBIMVOHPEFSFJOFS $IFNPUIFSBQJF[V1SPCMFNFOCFJ"MMHFNFJOCFGJOEFO BN#FXFHVOHTBQQBSBUVOEJO EFS"MMUBHTCFXjMUJHVOHLPNNU IBUEJF,MJOJLWJFMGjMUJHF"OHFCPUF%FSFO;JFMJTUFT 4DINFS[FO[VMJOEFSO 'VOLUJPOFOXJFEFSIFS[VTUFMMFO EJF3DLLFISJOEBTIjVTMJDIF 6NGFME[VFSMFJDIUFSOPEFSFWFOUVFMMF#FIJOEFSVOHFO[VLPNQFOTJFSFO 4JFSFJDIFOWPOEFS6OUFSTVDIVOHVOE)JMGTNJUUFMFSQSPCVOHCFSfCVOHTCFIBOEMVO HFO TDINFS[MJOEFSOEF 5IFSBQJFO PEFS .BTTBHFO CJT[V- ZNQIESBJOBHFO "MMUBHT USBJOJOH TPXJF4QSBDIPEFS4QSFDIUIFSBQJF%BT5FBNBVT,SBOLFOHZNOBTUFO &S HPUIFSBQFVUFO -PHPQjEFO NFEJ[JOJTDIFO#BEFNFJTUFSO TQF[JBMJTJFSUFO1GMFHFLSjG UFO TPXJF' BDIjS[UFO GS1IZ TJLBMJTDIF VOE3 FIBCJMJUBUJWF .FEJ[JOT UFIU EB[VJN FOHFO,POUBLUNJUEFOCFIBOEFMOEFO`S[UFOBVGBMMFO4UBUJPOFOEFS,MJOJLFO Ã8JSXPMMFOEFO 1BUJFOUFOIFMGFO USPU[PEFSOBDIJISFS&S LSBOLVOHSBTDIXJFEFSJISFO HFXPIOUFO"MMUBHCFXjM UJHFO[VLzOOFO²
&JOFBNCVMBOUF8FJUFSCFUSFVVOHEVSDIFJOF'BDIjS[UJOGS1IZTJ LBMJTDIF VOE3 FIBCJMJUBUJWF .FEJ[JOJT U CFSEBT"NCVMBOU F #F IBOEMVOHT$FOUSVN "#$ JN,MJOJLVN/SOCFSH/PSEVOEEBT.F EJ[JOJTDIF7FSTPSHVOHT[FOUSVNJO'FVDIUNzHMJDI
%JF,MJOJLGS1IZTJLBMJTDIFVOE3FIBCJMJUBUJWF.FEJ[JOJTU1BSUOFS EFT #SVTU[FOUSVNT EFT%BS NLSFCT[FOUSVNT EFT- VOHFOUVNPS [FOUSVNT VOEEFT1S PTUBUB[FOUSVNT TPXJFEFT, POUJOFO[[FOU $IFGBS[U1SPG SVNT EFS(FSJBUSJTDIFO5 BHFTLMJOJL EFS4DINFS [UBHFTLMJOJL EFT %S)PSTU)JSTDIGFMEFS 1FSJOBUBM[FOUSVNT EFT.FEJ[JOJTDIFO7 FSTPSHVOHT[FOUSVNT VOE EFT"NCVMBOUFO3FIBCJMJUBUJPOT[FOUSVNT "3; %JF,MJOJLCJF UFUBMT%JFOTUMFJTUFS5IFSBQJFOGSBMMF,MJOJLFOEFT,MJOJLVNTBOVOECFUSFJCUKFFJOF 5IFSBQJF"NCVMBO[BOCFJEFO4UBOEPSUFO
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S)PSTU)JSTDIGFMEFS ,MJOJLQGMFHFEJFOTUMFJUVOH)BOOFMPSF4FJGFSU ,POUBLU "ONFMEVOH,MJOJLVN/PSE "ONFMEVOH,MJOJLVN4E "#$,MJOJLVN/SOCFSH/PSE .FEJ[JOJTDIFT7FSTPSHVOHT[FOUSVNJO'FVDIU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 32
1TZDIPPOLPMPHJF 1BMMJBUJWNFEJ[JO ,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JO VOE1TZDIPUIFSBQJF %JF,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPUIFSBQJFWFSGHUCFS#FUUFO EBWPOBDIUQTZDIPTPNBUJTDIF#FUU FOJOEFS,MJOJLGS0OL PMPHJF U BHFTLMJOJTDIF 1MjU[FVOE[FIO1MjU[FJOEFS*OU FSEJT[JQMJOjSFO4DINFS[UBHFTLMJOJL%JF,MJOJLCF IBOEFMUJN+BISTUBUJPOjSFVOEUBHFTLMJOJTDIF1BUJFOUFO%B[VLPNNFO 1BUJFOUFOJN,POTJMJBS-JBJTPOEJFOTUGSEJFBOEFSFO,MJOJLFOEFT,MJOJLVNT *OEFS,MJOJLXFSEFO1BUJFOUFONJUQTZDIPTPNBUJTDIFO4UzSVO HFO BLVUFO #FMBTUVOHTSFBLUJPOFO QPTUUSBVNBUJTDIFO #FMBT UVOHTTUzSVOHFO "OQBTTVOHTTUzSVOHFO CFJLzSQFSMJDIFO&S LSBOLVOHFO "OHTUTUzSVOHFO EFQSFTTJWFO4UzSVOHFOVOE1FS TzOMJDILFJUTTUzSVOHFO TUBUJPOjS VOEU BHFTLMJOJTDI CFIBOEFMU #FTPOEFSF 4DIXFSQVOLUF MJFHFO JO EFS #FIBOEMVOH WPO 4Uz SVOHFO EFS,S BOLIFJUTWFSBSCFJUVOH CFJTDIXFS FO LzSQFSMJDIFO&S LSBOLVOHFO 5SBVNBGPMHFTUzSVOHFO TPNBUPGPSNFO4UzSVOHFO DISP OJTDIFO4DINFS[FSLSBOLVOHFOTPXJFJOEFS1TZDIPUIFSBQJFNJUjMUF SFO.FOTDIFO &JOFO XFJUFSFO 4DIXFSQVOLUCJMEFUEJF1TZDIPPOL PMPHJF %JFTH F TDIJFIUJN3BINFOEFTQTZDIPTPNBUJTDIFO,POTJMJBS-JBJTPOEJFOTUFT *N +BISCFUS FVU EJF,MJOJLS VOE TUBUJPOjSF 1BUJFOUFO NJU5V NPSEJBHOPTFQTZDIPPOLPMPHJTDIVOEXFJUFSFBNCVMBOU#FTPO EFSF 7FSGBISFO EBCFJTJOEEJFQTZDIPPOL PMPHJTDIF &JO[FMUIFSBQJF 1BBSVOE'BNJMJFOHFTQSjDIF &OUTQBOOVOHTUSBJOJOHVOE*NBHJOBUJ POTWFSGBISFO"VDIEJF"OHFIzSJHFOWPO,SFCTQBUJFOUFOXFSEFONJU CFUSFVU'SPOLPMPHJTDIUjUJHF`S[UFVOE1GMFHFOEFCJFUFUEJF,MJOJL 6OUFSTUU[VOHCFS&JO[FMHFTQSjDIF 4VQFSWJTJPO ,PNNVOJLBUJPOT USBJOJOHVOE#BMJOUHSVQQFOBO
Ã8JS1TZDIPPOLP MPHFONTTFOEJF 'jIJHLFJUCFTJU[FO VOTJO EFO1BUJFOUFOIJOFJO[VWFS TFU[FO VOEJIOCFGjIJHFO TJDIWPSEFN)JOUFSHSVOE TFJOFSBLUVFMMFO-FCFOTTJ UVBUJPOEJFSJDIUJHFO'SBHFO [VTUFMMFOVOEEJF,SBOLIFJU OJDIUOVSBMT,SJTF TPOEFSO XFOONzHMJDIBVDIBMT $IBODF[VCFHSFJGFO² $IFGBS[U 1SPG%S8PMGHBOH4zMMOFS
%JF,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF.FEJ[JOVOE1TZDIPUIFSBQJFJTU.JUHMJFEEFT*OUFS EJT[JQMJOjSFO0OLPMPHJTDIFO;FOUSVNTTPXJFBN#FIBOEMVOHTQS PHSBNNEFT#SVTU %BSNLSFCT )BVUUVNPS -VOHFOUVNPS VOE1S PTUBUB[FOUSVNT TPXJFEFS1 BMMJBUJW TUBUJPOCFUFJMJHU%JF,MJOJLOJNNU[VEFNBO[BIMSFJDIFO4UVEJFOVB[VS1TZDIPPO LPMPHJFUFJM "NCVMBOUF QTZDIPPOLPMPHJTDIF 4QSFDITUVOEFO TPXJF QSj VOE QPTUTUBUJPOjSF #F IBOEMVOHFO TJOEOBDI 7FSFJOCBSVOH JN"NCVMBOU FO #FIBOEMVOHT$FOUSVN "#$
NzHMJDI
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S8PMGHBOH4zMMOFS 1GMFHFEJFOTUMFJUVOH#SJHJUUF4DIVMUIFJT ,POUBLU 4FLSFUBSJBU "NCVMBO[ "#$
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 33
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFOVOE*OTUJUVUF *OTUJUVUGS3BEJPMPHJF/PSE %BT *OTUJUVU GS 3BEJPMPHJF /PSE EJBHOPTUJ[JFSU VOE CFIBOEFMU JN +BIS 1B UJFOUFOTUBUJPOjS%BT*OTUJUVUCJFUFUTPXPIMFMFLUJWBMTBVDIJO/PUGBMMTJUVBUJPOFOEBT HFTBNUF -FJTUVOHTTQFLUSVN SBEJPMPHJTDIFS VOEJOU FSWFOUJPOFMMFS 7FSGBISFO GS1 B UJFOUFOEFT,MJOJLVNTBO%B[VLPNNU5FMFSBEJPMPHJFNJUGFTUFO1BSUOFSOPEFSOBDI "CTQSBDIF %JF %JBHOPTFVOEJOU FSWFOUJPOFMMF 5IFSBQJF BVDIW PO POLPMPHJ TDIFO&SLSBOLVOHFOHFTDIJFIUNJU)JMGFEFS$PNQVUFSUPNPHSBGJF NJU .VMUJEFUFLUPS$5 EFS1 PTJUSPOFO&NJTTJPOT$PNQVUFSUPNP HSBGJF 1&5$5 EFS%JHJU BMFO 3BEJPHSBGJF BMMFS0SHBOF VOE,zS QFSSFHJPOFO EFS*OU FSWFOUJPOFMMFO 3BEJPMPHJF BSUFSJFMM WFOzT -FCFS VOE(BMMFOXFH F -VOHF EFS.BHOFUS FTPOBO[UPNPHSBGJF BMMFS0SHBOFVOE"OXFOEVOHTCFSFJDIF EFS%JHJUBMFO.BNNPHSB GJF TPXJF.BNNBTPOPH SBGJF NJUJOU FSWFOUJPOFMMFO &JOHSJGGFO BO EFS#SVTU TUFSFPUBLUJTDIF7BLVVNTUBO[CJPQTJFVOE/BEFMNBSLJF SVOHFO TPOPHSBGJTDIF4UBO[CJPQTJFVOE/BEFMNBSLJFSVOH (BMBL $IFGBS[U UPHSBGJF VOEW PO 6MUSBTDIBMM FJOTDIMJFMJDI4 UBO[CJPQTJFO EFS 1SPG%S%S3FJOIBSE-PPTF BSUFSJFMMFOVOEWFOzTFO%PQQMFSTPOPHSBGJF%B[VLPNNFO3BEJP GSFRVFO[BCMBUJPOFOTPXJFEJF3FEVLUJPOEFS%VSDICMVUVOHHVUBS UJHFSVOECzTBSUJHFS5VNPSFOPEFS.FUBTUBTFO CFTPOEFSTEFS-FCFS EVSDI&NCPMJ TBUJPO 4FMFLUJWF*OUFSOF3BEJPUIFSBQJF 4*35 JO;VTBNNFOBSCFJUNJUEFS/VLMFBS NFEJ[JO C[X HF[JFMUF MPLBMF $IFNPUIFSBQJF VOE$IFNPFNCPMJTBUJPONJU.JLS PLB UIFUFSO Ã8JSTFU[FO OFVFTUFESFJ EJNFOTJPOBMF#JMEHFCVOHT WFSGBISFOOJDIUOVSCFJ EFS%JBHOPTF TPOEFSO BVDICFJEFS,POUSPMMFEFT 7FSMBVGTFJOFS5IFSBQJF VOECFJEFS5IFSBQJF TFMCTUFJO²
%BT*OTUJUVUJTU.JUHMJFEEFT*OUFSEJT[JQMJOjSFO0OLPMPHJTDIFO;FOUSVNTVOE,PPQF SBUJPOTQBSUOFSEFT#SVTU %BSNLSFCT -VOHFOUVNPS )BVUUVNPSVOE1SPTUBUB[FO USVNTEFT,MJOJLVNT%JF`S[UJOOFOVOE`S[UFEFT*OTUJUVUTOFINFOBNBMMHFNFJOFO JOUFSEJT[JQMJOjSFO 5VNPSCPBSE TPXJFBOEFO5 VNPSLPOGFSFO[FO EFT#S VTU %BSN LSFCT -VOHFOUVNPSVOE)BVUUVNPS[FOUSVNTVOEBN)/05VNPSCPBSEUFJM%BT*O TUJUVUJTUCFUFJMJHUBO4UVEJFOEFT4UVEJFO[FOUSVNTEFT,MJOJLVNT EFS)BVULMJOJL EFS 1OFVNPMPHJFVOEEFS0OLPMPHJF
-FJUVOH $IFGBS[U1SPG%S%S3FJOIBSE-PPTF ,POUBLU 4FLSFUBSJBU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 34
1TZDIPPOLPMPHJF 1BMMJBUJWNFEJ[JO *OTUJUVUGSEJBHOPTUJTDIF3BEJPMPHJF VOE/FVSPSBEJPMPHJF %BT*OTUJUVUGS3BEJPMPHJFVOE/FVSPSBEJPMPHJFJN,MJOJLVN4EEJBHOPT UJ[JFSUVOE CFIBOEFMUJN+BISNJULOBQQ 6OUFSTVDIVOHFODB1BUJFOUFO EBWPO TJOE1SP[FOU/PUGjMMFVOEBNCVMBOUF6OUFSTVDIVOHFO%BT*OTUJUVUCJFUFUEBTHF TBNUF 4QFLUSVN EFSS BEJPMPHJTDIEJBHOPTUJTDIFO VOEJOU FSWFOUJPOFMMUIFSBQFVUJ TDIFO7FSGBISFOGSBMMFTUBUJPOjSFO1BUJFOUFOEFT,MJOJLVNTBO JOTCFTPOEFSFBVDI GSOFVSPSBEJPMPHJTDIF'SBHFTUFMMVOHFO'SBNCVMBOUF1SJWBUQBUJFOUFOTUFIFOFCFO GBMMTTjNUMJDIFEJBHOPTUJTDIF7FSGBISFOEFS3BEJPMPHJFVOE/FVSPSBEJPMPHJF[VS7FS GHVOH %BT*OTUJUVUVOUFSTVDIUBMMF1BUJFOUFONJUEFS%JBHOPTF)JSOUVNPS XJFBVDIBOEFSFS&SLSBOLVOHFOEFT(FIJSOTVOEEFT3DLFONBSLT JN,MJOJLVNNJU)JMG FEFS.BHOFUSFTPOBO[ EFS$PNQVUFSUPNP HSBGJF .35 $5 VOEFWFOUVFMMEFSEJHJUBMFO4VCUSBLUJPOTBOHJPHSB GJF %BT *OTUJUVU JTU ,PPQFSBUJPOTQBSUOFS EFT,PQG)BMT5VNPS[FOUSVNT VOE BO EFOS FHFMNjJH TUBUUGJOEFOEFO 5VNPSLPOGFSFO[FO /FVSPPOLPMPHJF CFUFJMJHU /FCFO .35 VOE$5T UFIFO GSJOU FSWFOUJPOFMMF 5IFSBQJFO WPS BMMFNEJF ;XFJ&CFOFO"OHJPHSBGJF TQF[JFMMCFJ&SLS BOLVOHFO TPXPIMJN, PQG )BMT#FSFJDI OFVSPMPHJTDIF &SLSBOLVOHFO JO(FIJS O VOE8 JSCFMTjVMF BMTBVDIGSEJF5IFSBQJFDFSFCSBMFS(FGjFSLSBOLVOHFO [#&NCPMJTB UJPO "OFVSZTNB$PJMJOH [VS7FSGHVOH%JFTFXJSEBVDI[VS5IFSBQJFCFJ &SLSBOLVOHFOBN,zSQFSTUBNNVOEEFO&YUSFNJUjUFOCFJN&SXBDITFOFO XJFBVDICFJN,JOEWFSXFOEFU
Ã6N)JSOUVNP SFOFYBLU[V MPLBMJTJFSFO JISF(SzF[V CFTUJNNFOVOEEJF5IFSB QJF[VQMBOFO TUFIFOVOT /FVSPSBEJPMPHFONPEFSOTUF #JMEHFCVOHTWFSGBISFOXJF MFJTUVOHTGjIJHF 5FTMB .BHOFUSFTPOBO[VOE.FIS [FJMFO$PNQVUFSUPNPHSBGJF TPXJFBVDIEJFEJHJUBMF 4VCUSBLUJPOTBOHJPHSBGJF [VS7FSGHVOH²
8FJUFSF4DIXFSQVOLUFEFT*OTUJUVUTTJOEEJFVNG BTTFOEF%JBHOPTUJLWPO $IFGjS[UJO%S*OHSJE#jS 5SBVNB1BUJFOUFO 6OGBMMVOE4QPSUWFSMFU[VOHFOFUD NJUUFMTNPEFSOT UFS#JMEHFCVOHVOEUFJMXFJTFEFSFO5IFSBQJF 7FSUFCSPQMBTUJF[VS4UBCJMJTJFSVOHCFJ 8JSCFMLzSQFSWFSMFU[VOHFO EJF5IFS BQJF WPO (FGjWFSjOEFSVOHFO 4DIBVGFOTUFS LSBOLIFJU 3BVDIFSCFJO 6OUFSTVDIVOHFO EFT)FS [FOT NJUUFMT ,FSOTQJOUPNPHSBGJF TPXJFEJF%JBHOPTUJLWPOQjEJBUSJTDIFO&SLSBOLVOHFONJUBMMFOLJOEFSSBEJPMPHJTDIFO 7FSGBISFO
-FJUVOH $IFGjS[UJO%S*OHSJE#jS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 35
fCFSHSFJGFOEUjUJHF,MJOJLFOVOE*OTUJUVUF ,MJOJLGS3BEJPPOLPMPHJFVOE (FNFJOTDIBGUTQSBYJT GS 4USBIMFOUIFSBQJF %JF,MJOJLGS3BEJPPOLPMPHJFVOE(FNFJOTDIBG UTQSBYJTGS4USBIMFOUIFSBQJFWFSGHU CFS #FUU FO VOECFIBOEFMU TUBUJPOjSF 1BUJFOUFO JN+BIS %JF#FIBOE MVOHTTDIXFSQVOLUFTJOEEJFTUSBIMFOUIFSBQFVUJTDIF#FIBOEMVOHWPOHVUVOECzTBS UJHFO&SLSBOLVOHFO BVDIJO, PNCJOBUJPONJU$IFNPUIFSBQJFVOE"G UFSMPBEJOHUIF SBQJFTPXJF)ZQFSUIFSNJF TUFSFPUBLUJTDIF#FTUSBIMVOHFO VOUFSTUU[FOEF.BOBI NFO[VS4UBCJMJTJFSVOHXjISFOEVOEOBDI4USBIMFOCFIBOEMVOHVOEEJFTUSBIMFOUIF SBQFVUJTDIF/BDICFUSFVVOHJO;VTBNNFOBSCFJUNJUEFOKFXFJMJH FO)BVTVOE' BDI jS[UFO Ã%JFTPHF OBOOUFJOUFOTJ UjUTNPEVMJFSUF4USBIMFO UIFSBQJF *.35 FSNzHMJDIU VOTFJOF[JFMHFSJDIUFUF #FTUSBIMVOH TDIPOUEBT EFO5VNPSVNMJFHFOEF(F XFCFVOEWFSSJOHFSUEBNJU EJF/FCFOXJSLVOHFO² $IFGBS[U %S$MFNFOT"MCSFDIU
'SEJF5IFSBQJFTUFIFOVBIPDINPEFSOF $PNQVUFSHFTUFVFSUF -JOFBSCFTDIMFVOJHFS GS)PDIW PMUUIFSBQJF FJO"G UFSMPBEJOHHFSjU GS JOUSBDBWJUjSF JOUSBMVNJOBMF VOEJOU FSTUJUJFMMF 5IFSBQJF JN )%37FSGBISFO FJO)ZQFSUIFSNJFHFSjUTPXJFFJO$PNQVUFSTZTUFN GSEJFLPOWFOUJPOFMMFESFJEJNFOTJPOBMF#FTUSBIMVOHTQMBOVOH[VS 7FSGHVOH%JF,MJOJLTFU[UEBCFJJOOPW BUJWF.FUIPEFOFJOXJF[ # EBT*OUS BCFBN7FSGBISFO CFJ#S VTULSFCT BMTPEJFFS TUNBMJHF #FTUSBIMVOHOPDIXjISFOEEFS0QFSBUJPO VOEEJFJOUFOTJUjUTNP EVMJFSUF4USBIMFOUIFSBQJF[#GS1SPTUBUBLBS[JOPNFPEFS5VNP SFOEFT,PQG)BMT#FSFJDIFT[VSCFTTFSFO4DIPOVOHEFS3JTJLPPS HBOF %JF,MJOJLJTU.JUHMJFEEFT*OUFSEJT[JQMJOjSFO0OLPMPHJTDIFO;FOU SVNTTPXJFBMMFSJOUFSEJT[JQMJOjSFO0SHBO[FOUSFOEFT,MJOJLVNT
%BT"OHFCPUEFS,MJOJLVNG BTTU#FSBUVOHFOGS1 BUJFOUFOVOE"OHFIzSJHFJOBMMFO 'SBHFOCFJ,SFCTFSLSBOLVOHFO JOTCFTPOEFSFBVDICFS#FIBOEMVOHTNzH MJDILFJUFO CFJ,SFCTFSLSBOLVOHFOVOEEJF8JSLTBNLFJUFJOFS3BEJPC[X3BEJPDIFNPUIFSBQJF &JOFBMMFJOJHF4USBIMFOUIFSBQJFJTUWPSXJFHFOEBNCVMBOUNzHMJDI%JF,MJOJLTFU[UBVG FJOFMDLFOMPTF7FS[BIOVOHWPOBNCVMBOUFSVOETUBUJPOjSFS#FIBOEMVOH4JFBSCFJ UFU NJUBMMFO' BDIEJT[JQMJOFO EFT,MJOJLVNTVOENJU[BIMS FJDIFO OJFEFSHFMBTTFOFO `S[UFOFOH[VTBNNFO
-FJUVOH $IFGjS[UF%S$MFNFOT"MCSFDIU]%S4UFGBO#JSLFOIBLF 1GMFHFEJFOTUMFJUVOH3FOBUF8FHFSFS ,POUBLU 4FLSFUBSJBU
BroschKrebs_Kliniken_11_10
30.09.2011
13:34 Uhr
Seite 36
1TZDIPPOLPMPHJF 1BMMJBUJWNFEJ[JO
"MMF;BIMFOWPO
BroschKrebs_Redaktion_11_10
30.09.2011
13:32 Uhr
Seite 1
8JDIUJHF5FMFGPOOVNNFSO #SVTU[FOUSVN
#SVTUTQSFDITUVOEF &.BJMCSVTU[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
%BSNLSFCT[FOUSVN
5FSNJOWFSFJOCBSVOHCFS;FOUSBMFT1BUJFOUFONBOBHFNFOU &.BJMEBSN[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
)BVUUVNPS[FOUSVN
.FMBOPNTQSFDITUVOEF .PCJT'SCJT6IS &.BJMIU[!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF XXXIU[OVFSOCFSHEF
)JSOVOE3DLFONBSLTUVNPSFO 5VNPSTQSFDITUVOEF "#$0OLPMPHJF)jNBUPMPHJF
,PQG)BMT5VNPS[FOUSVN
)BMT /BTFO 0ISFO,MJOJL .VOE ,JFGFS (FTJDIUTDIJSVSHJF /FVSPDIJSVSHJF
5VNPSTQSFDITUVOEF 5VNPSTQSFDITUVOEF 5VNPSTQSFDITUVOEF &.BJMOFVSPDIJSVSHJF!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
-VOHFOUVNPS[FOUSVN
-VOHFOLSFCTUFMFGPO 4QSFDITUVOEF VOE &.BJMMVOHFOUVNPS[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
1SPTUBUB[FOUSVN
1SPTUBUBIPUMJOF .PCJT6IS 1SPTUBUBTQSFDITUVOEF &.BJMQSPTUBUB[FOUSVN!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
*OUFSEJT[JQMJOjSFT 0OLPMPHJTDIFT;FOUSVN
*0;,PPSEJOBUPS &.BJMPOLPMPHJF!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
,MJOJLGS0OLPMPHJF VOE)jNBUPMPHJF
4FLSFUBSJBU "#$0OLPMPHJF)jNBUPMPHJF &.BJMPOLPMPHJF!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF #JPMPHJTDIF,SFCTUIFSBQJF .P %J %PCJTVOECJT6IS 'SCJT6IS &.BJMBHCLU!LMJOJLVNOVFSOCFSHEF
,MJOJLGS1TZDIPTPNBUJTDIF .FEJ[JOVOE1TZDIPUIFSBQJF
"NCVMBO[ "#$
'SBMM*ISFBOEFSFO'SBHFOSVOEVNPOLPMPHJTDIF&SLSBOLVOHFOPEFSGS*ISFOFSTUFO ,POUBLUNJUEFN,MJOJLVN/SOCFSHTJOE4JFVOUFS
SJDIUJH .PCJT%PCJT6IS 'SCJT6IS
"MMF*OGPSNBUJPOFO[VSPOLPMPHJTDIFO,PNQFUFO[EFT,MJOJLVNT/SOCFSH [V%JBHOPTUJL VOE5IFSBQJFO [VPOLPMPHJTDIUjUJHFO,MJOJLFOVOE*OTUJUVUFOVOE[VLPOLSFUFO"O TQSFDIQBSUOFSOVOE#FSBUVOHTTUFMMFOGJOEFO4JFVOUFS
XXXLSFCT[FOUSVNOVFSOCFSHEF
Published on Nov 21, 2013
Krebs ist nicht irgendeine Erkrankung. Die Diagnose Krebs ist für die Betroffenen und ihr Umfeld oft ein Schock. Jedes Jahr erkranken in Deu...
Published on Nov 21, 2013
Krebs ist nicht irgendeine Erkrankung. Die Diagnose Krebs ist für die Betroffenen und ihr Umfeld oft ein Schock. Jedes Jahr erkranken in Deu...