Een ode aan het ijs

De gevaarlijkste, de meest gedurfde, de riskantste, de zotste...

Het ijsklimmen kent veel superlatieven onder klimmers, maar zelden zijn ze écht positief. De sport is net zo ongrijpbaar als de materie waarop het zich afspeelt en waar enkele gekken elk jaar weer verlekkerd naar uitkijken. Ik kijk al eens op het meteorologisch portaal voor Aosta terwijl ik deze tekst schrijf: we zijn oktober en het vriest nog helemaal niet. Ik ga dan maar beteuterd verder met schrijven. Het zal een Belgische rots worden dit weekend…

Het is steeds koffiedikkijken hoe de condities zullen zijn het aankomende seizoen. Veel neerslag, het sneeuwt en smelt terug, daarna koude temperaturen. Het is allemaal belangrijk voor de vorming van een ijswaterval. Vanaf begin december zijn ze er normaal weer, echter nog fragiel maar toch beklimbaar. Doorheen het seizoen transformeren deze gigantische ijssculpturen voortdurend. Je zal nooit twee keer hetzelfde klimmen in ijs! Waarom vormen bepaalde watervallen zich op specifieke plaatsen? Waarom verschijnen er plots volledig nieuwe lijnen? Wie zal het zeggen!

Deze levende materie kan bovendien overnacht of zelfs op enkele uren tijd helemaal van karakter veranderen: van zachte sorbet tot pure beton, of een onaangename afschilferende buitenlaag. De ijsklimmer is aandachtig voor de kleinste nuances die zijn bijlen hem geven. Elk pasje weer opnieuw luisteren en voelen: die zuivere ‘tik’ of een donkere ‘djoef’? Wanneer ga je door of wanneer ga je best gewoon een warme choco drinken?

Je kan ze al van ver zien komen, die ijsklimmers. Bijlen op de goedgevulde rugzak: crampons, touwen, ijsvijzen, setjes, carrytools en abalakov hooks en nog veel meer. 4 verschillende donsjes en een regenjas, je weet wel, voor het water. Op de beste grand beau dagen vind je ze doorgaans op de meest schaduwrijke plaatsen van de vallei. Een bevriende skiër verklaart me al jaren voor zot. Superlatief: de zotste! De avond ervoor wordt er keer op keer naarstig gevijld. 1 slag op de rots en het is alweer om zeep. Vanavond nog maar eens vijlen dan. Zucht. Net zo noodzakelijk als bijlen en crampons is de helm, an ice climber’s best friend! Er valt wel regelmatig iets naar beneden, of door jezelf losgeklopt of zo’n rare snuiter 5 lengtes boven je. IJS! IJS! IJS! Bijl?!... De gevorderde klimmer probeert steeds subtiel te zijn, maar slaagt (of slaat?) daar niet altijd in. Ik tast nog eens aan mijn neus… Een aandenken aan vorig seizoen. Om nog maar te zwijgen over de kuiten en de voorarmen! If you know, you know… Nog steeds hier? Nog steeds geïnteresseerd? Zot! En ook: join the club! Onder goede begeleiding kan je de kneepjes van het vak leren: waar gaan we heen, wat heb ik nodig, welke soorten ijs zijn er, wat zijn de moeilijkheidsgraden, welke technieken pas ik toe…? Een stage als jouw gateway drug!

Ik heb trouwens nog een superlatief gevonden voor het ijsklimmen: de mooiste!

Op zoek naar goede condities? Europa heeft enkele échte frigo’s: de Queras en Freissinieres in de Ecrins, Kandersteg in Berner Oberland, Pontresina in Graubunden, het Pitztal in Oostenrijk. Geen enkel gebied is echter zo bekend, zo ijszeker of zo gevuld met watervallen als Cogne in Aosta. Het is niet voor niets dat alle KBF-stages daar doorgaan! Wandel de zijvalleien Valleille of Valnontey in en je vindt er lijn na lijn. Voor ieder wat wils! Als zelfverklaarde minnaar van het ijsklimmen in Aosta en bij uitbreiding Cogne, vroeg KBF me naar de mooiste waterval in ieder niveau, van WI2 tot en met 6. Hieronder volgt het verdict. A faire!

Mijn eerste échte waterval. Deze lijn van 350 meter is lang en ideaal voor wie snel de nodige meters op zijn teller wil. Minder steile en wat steilere stukken wisselen elkaar af voor een gevarieerd geheel waarvan de kuiten zeker zullen branden!

WI3 – Patri – Valnontey

Dé lijn waarop vele hotels in de winter draaien, want deze ligt altijd in conditie. Alleen zal je hier echter zelden zijn, maar dit is oprecht een mooi route met verschillende opties zowel in de eerste als in de laatste lengtes. Je start op een brede driehoek waar je kan kiezen tussen niveau 3 of 4 (meer rechts). Heel af en toe vind je er ook de ‘candelino’, een mooie 5e graads lengte. In het bovenste circus kies je voor ‘de gauche’ WI3 met een prachtige, diep ingesneden goulotte boven, of voor de steilere ‘droite’ WI4. Tegen het einde van het seizoen vormt er zich ook regelmatig een directissima tussen de 2 in (WI5).

Ieder jaar beloof ik deze lijn links te laten liggen, maar ieder jaar kom ik er terug: de teller staat ondertussen op 12 keer langs alle mogelijke varianten. Cold Couloir is de langste lijn in Cogne. Meer dan 1100 meter als je hem uitklimt tot op de top. Het neemt zo’n 500 meter tot het ‘officiële einde’. Het is een mooie mix van simultaan klimmen en lengtes trekken. Lengte 1 (62 meter), 2 en 7 (WI4+) zijn om duimen en vingers van af te likken. Ik deed 2x de gewone versie en 1x de integrale op minder dan 8 uur van parking tot parking. Opgepast: de route is wel zeer lawine-gevaarlijk!

WI4 – Monday Money – Valnontey

Deze lijn is enorm esthetisch en je ziet hem al van op de parking liggen. Het is dan echter nog zeker 2 uur aanlopen! Elke lengte is steiler dan je hem voorstelde en de 2e pitch is altijd nat. De 3e lengte is hier letterlijk de ‘money pitch’ en de 5e lengte achter de hoek heeft altijd verrassingen in petto! Exit op turf in de zon. De lijn ligt bovendien vlak langs de kaarsrechte Repentance Super: a sight to behold! Als ik iemand voor de eerste keer meeneem naar Cogne dan is dit de place to be. Niemand komt on-enthousiast beneden! Deze staat reeds 5 keer op de teller!

Slechts 2 lengtes, maar wat voor lengtes! Steil en featured in de eerste lengte. Een luchtige traversee boven een overhang en in de ijspegels voor pitch 2.

Zelfs als je de uiteinden van je touw kan zien, is de afdaling nog steeds bangelijk! Reeds 3 keer op de teller, waarvan 2 sfeervolle nachtelijke beklimmingen.

WI6 – Di Fronte al Tradimento Direct – Valnontey

Magnifieke pilaar doorheen een overhang. Ligt in de zon. What’s not to like? Misschien liever geen ijspegels op de neus de volgende keer… The icefall, the myth, the legend. Je klimt in de eerste 2 lengtes loodrecht, waarbij je regelmatig overhangende bloemkolen moet overwinnen. De 3e lengte is een magnifieke pilaar met een waanzinnige hoeveelheid lucht eronder. 2 bijkomende lengtes brengen je aan de summitblock. Ik beklom deze waterval reeds 3 keer en het begint bijna normaal aan te voelen. Bijna…