Klim- en bergsportmagazine 2016 5

KLIM- EN BERGSPORTMAGAZINE november 2016

/een blik op... vulkanen VERSCHIJNT ZES KEER PER JAAR - JANUARI (SUMMIT), FEBRUARI, APRIL, JUNI, SEPTEMBER, NOVEMBER AFGIFTEKANTOOR 3500 HASSELT 1 - AFZENDERADRES STATIESTRAAT 64 - ZWIJNDRECHT - ERKENNINGSNR. P309808

1

erdmannpeisker / Robert Bรถsch

Tested by heart.

Ons DNA: Absolute Alpine Ons laboratorium: de bergen. Bij het bekende drietal Eiger, Mรถnch en Jungfrau hebben we onze producten grondig onderzocht. Het resultaat: hartslagversnellers met Zwitserse kwaliteit. De bijwerkingen: verhoogde aanmaak van endorfine en adrenaline. Nu is het aan jou: ervaar de nieuwe Mammut-collectie! www.mammut.swiss

Trovat Tour HS Jacket

2

Alto Guide High GTX

Lithium Light

JAARGANG 9

2016 / 5

Een blik op... vulkanen 14

16

inhoud ACTUEEL 5 Woord vooraf 6 Boekbespreking 7 Up2Date 22 Mein Name ist Messner, Reinhold Messner MATERIAAL EN TECHNIEK 8 Nieuwe producten CULTUUR 10 De oudste bergbeklimmer was jarig SPORTKLIMMEN 14 ‘Spotlicht’ op Parijs: IFSC Wereldkampioenschap Sportklimmen

36

44

BERGWANDELEN 16 Zeven aspiranten starten nieuwe opleiding Instructor Mountain Walking & Trekking 28 Waar de aarde borrelt, hikt en boert: een blik op vulkanen 30 De Azoren: wandelen op de grens van water en vuur 34 La Gomera: la aventura nos aguarda 36 Etna: 3339 meter. Een onverwachte overschrijding en een weddenschap 48 Trias trail: interview Michal Teunkens 58 Kaiserstuhl: wandeling in de warmste wijnregio BERGBEKLIMMEN 18 Instructor Alpine Climbing uit de startblokken 40 De nijlpaarden van Okavango: de beklimming van Mt Damavand in Iran WINTER 44 Toerski in IJsland ROTSKLIMMEN 52 Tussen de nevel en de sterren 56 Onbekend is onbemind: Rocher d’Ozo ECOLOGIE 60 Spelevaren tussen Eifelmaren

52

MEDISCH 62 Bevriezing op de loer

Foto kaft © Tim Vanhoutteghem (IJsland )

3

L A PA SS

D ®

IO

N

AN S L ' ÂME

WEBEE 3 (370gr)

SET O PROM

€75

HURRY EAGLE HMS TRIPLE

www.avventura.be

Brussel

Gent

Leuvensestwg 60 1• 02 726 11 21

St-Amandstraat 20 • 09 223 37 92

OUTDOOR

18 / 19 / 20 november

4

opendeur weekend

TREKKING KAMPEREN KLIM & ALPINE ORIËNTATIE TRAVEL www.mounteqshop.be

WOORD VOORAF LIDGELD 2017 (voor leden 2016) Gewoon lid (AU): 77 € Jeugdlid (JU) : 48 € Seniorlid (SU): 66 € Gezin (GU): 199 € Uitbreiding mountainbike: 6 € Uitbreiding ski/snowboard op piste: 12 € Rekeningnummer: BE55 0682 2479 9244 Mededeling: OGM-nr (zie herinneringsbrief) of het lidnummer

Beste KBF-lid, De Etna, Kilimanjaro, Cayambe … Leden die de familie- en vriendenkring willen imponeren met een avontuurlijk klinkende vulkaanbeklimming vinden alvast de nodige inspiratie in dit magazine. In werkelijkheid is de kans dat je op heldhaftige wijze voor een kolkende lavastroom moet vluchten dan wel zo goed als onbestaande, je vindt in deze gebieden wél de sporen van vulkanische activiteit (geisers, kraters, rots- en lavaformaties …) die een extra dimensie geven aan een ‘gewone’ bergwandeling, maar – lest we forget – ook vaak een hoog (menselijk) prijskaartje dragen.

Moeder Natuur geeft en neemt. Weinigen incarneren dit credo meer dan Reinhold Messner, de beroemde bergbeklimmer annex intellectuele beeldenstormer wiens distinctieve karakterkop de lezer van deze editie meermaals in de ogen kijkt. De aanleiding is zijn komst naar Antwerpen, waar hij op 16 en 17 december een lezing geeft in de aula Rector Dhanis van de universiteit (stadscampus). De organisator van dit voor de Lage Landen unieke optreden is de KBF-club Alpua, de genodigden zijn leden én niet-leden die zich graag laten meeslepen in Messners captiverende, met triomfen en menselijke drama’s gelardeerde levensverhaal.

Wij kunnen in het tijdschrift niet om zijn ongeëvenaarde palmares heen – je vindt het op pagina 27 – maar beschrijven ook de homo universalis achter het klimicoon in het onverbloemd geschreven artikel ‘Mein Name ist Messner’. Geïnspireerde leden die zich nog verder in Messners CV willen verdiepen wenden zich het best tot zijn meer dan tachtig, met gevleugelde woorden en metaforen bestrooide publicaties, zoals de klassiekers ‘Everest’, ‘Nanga Parbat’ en ‘De naakte berg’ die je, net als een tiental ander vitale werken van zijn hand, terugvindt in de bibliotheek van de KBF. Messnerweetjes renderen want binnenkort lanceert de KBF via Facebook een prijsvraag met als inzet gratis tickets voor de lezing en de vipreceptie. Haal je mooiste kostuum uit de kast en spijker je kennis van het Duits of eventueel het Engels bij want ook Messner zal deze receptie bijwonen en graag uitweiden over ethiek, kunst, ecologie en andere stokpaardjes. Ongetwijfeld zal zijn charisma nog nazinderen als deze levende klimlegende opnieuw België bezoekt. Met de nadruk op: áls. Niet te missen dus.

Tom De Clerck Info en tickets: alpua.be/messner

colofon KLIM- EN BERGSPORTMAGAZINE KBF Dit federatietijdschrift verschijnt zes maal per jaar en is een uitgave van de Klim- en Bergsportfederatie VERSCHIJNINGSDATA 2016 Begin februari, begin april, half juni, begin september en begin november.

REDACTIEVERANTWOORDELIJKE Reginald Roels / reginald.roels@kbfvzw.be REDACTIEMEDEWERKERS Tom De Clerck, Reginald Roels, Isabeau Vogeleer, Pleun van Looij, Celien Souvagie, Luc Vandenbosch, Louis De Geest, Orlando Furfari, Arne Monstrey, Mark Sebille VORMGEVING, PREPRESS EN DRUK Beeld en Lay-out - opmaak: Reginald Roels Eindredactie teksten: Isabeau Vogeleer, Celien Souvagie Druk: Drukkerij EVM Print - Brussel Afsluitdatum inzendingen uitgave februari: 05/12/2016 uitgave april: 01/02/2017 uitgave juni: 19/04/2017 uitgave september: 28/06/2017 uitgave november: 28/08/2017 VERANTWOORDELIJKE UITGEVer Tuur Ceuleers - p/a Statiestraat 64 - Zwijndrecht

5

BOEKBESPREKING

Walking in Carmarthenshire

Trekking the GR5 Trail

Door de vruchtbare grond en de agricultuur staat de regio Carmarthenshire bekend als de ‘garden of Wales’. Deze gids over Carmarthenshire neemt je mee op ontdekkingstocht door het zuidwesten van Wales, een waar wandelparadijs dat je leidt langs talloze valleien en bergen. De 30 omschreven wandelroutes in deze gids variëren van 3 tot 16 kilometer met verschillende moeilijkheidsgraden. Iedere wandelaar komt hier dus aan zijn trekken. Met overzichtelijke kleuren en symbolen worden de wandelingen op een compact kaartje weergegeven. Ook is er voor iedere wandeling een duidelijk overzicht voorzien van het startpunt, de afstand, de hoogtemeters, de geschatte duur, verfrissingen onderweg en transportmogelijkheden naar het startpunt. Wanneer je echter een overzicht wil van waar de wandeling zich bevindt op een grotere schaal, kun je best een aparte wandelkaart van de regio aanschaffen.

Naast een hoop wandelingen vind je in de gids ook informatie terug over de geschiedenis, erfgoed, transport, verblijfplaatsen, … van de regio. Kortom, de uitgelezen regio voor een rustgevende wandelvakantie.

De GR5, ‘Grande Traversée des Alpes’, loopt helemaal van de kusten van Lac Léman over de Franse kust, en bereikt zo de Mediterrane kust bij Nice. Hij staat bekend als één van de populairste Europese langeafstandsroutes. Eerst volgt een introductie over de GR5 route met uiterst aantrekkelijke foto’s. Wat voor soort wandelaar loopt deze route? Welke wegmarkeringen vind je terug? Hoe zit het met de fauna en flora langs de GR5? Onder andere op deze vragen wordt een antwoord gegeven in de introductie. Naast uitgebreide routeomschrijvingen van de GR5 zelf (Hoogtemeters, timing, terrein, accommodatie, enz.) biedt de gids ook een kijk op andere mogelijke routes, zoals de GR55 en GR52, voor degenen onder ons die graag wat alternatieven achter de hand hebben. Voor fitte wandelaars wordt de duur van de volledige trektocht geschat op een goede 32 dagen. De tocht kan echter naar ieders believen opgedeeld worden in verschillende kortere reizen. De route wordt voornamelijk in de zomer gelopen en is goed gemarkeerd (wit-rood).

Aan de Bourgondiërs wordt er ook gedacht in deze gids, die telkens aangeeft waar de goede eet- en drinkgelegenheden zich bevinden.

Niet onbelangrijk na een mooie inspanning!

Gepubliceerd: Oktober 2015 Auteur: Jim Rubery Pagina’s: 176 ISBN: 9781852847371

Gepubliceerd: Januari 2016 Auteur: Paddy Dillon Pagina’s: 320 ISBN: 9781852848286

Walking on Arran Walking Mont Blanc walks

6

In deze gids vind je een omschrijving terug van maar liefst 50 dagtochten en 4 meerdaagse trektochten in de Mont Blanc-regio, de hoogste berg van West-Europa. Eerst krijgt de lezer een algemene inleiding over de regio, accommodatie, fauna en flora, taal, munteenheid, … Hierna volgen zeven hoofdstukken gewijd aan dagtochten, telkens opgedeeld volgens de dichtstbijzijnde plaats (St Gervais les Bains et les Contamines-Montjoie, Servoz et Plateau D’Assy, Les Houches, Chamonix, Argentière, Vallorcine en Courmayeur). De meerdaagse trektochten komen in het laatste hoofdstuk aan bod. Voor iedere wandeling is er een duidelijk overzicht van de parkeermogelijkheden, het startpunt, de hoogtemeters, de afstand, de geschatte duur, de moeilijkheidsgraad en mogelijkheden voor openbaar vervoer. Ook hier is het aan te raden een wandelkaart van de regio aan te schaffen, de benodigde kaart staat telkens vermeld bij iedere wandeling. In het oog springende blauwe kadertjes voorzien de lezer van bijkomende weetjes. Een ander pluspunt in de gids is dat er alternatieven in staan voor slechtweer- of rustdagen.

Naast het informatieve gedeelte, maakt het fotomateriaal in deze gids je ongetwijfeld warm voor een uitstap naar deze regio!

Arran is een Brits eiland in het westen van Schotland en telt ongeveer 5000 inwoners. In het noorden van het eiland situeren zich een aantal bergen, waaronder de Goat Fell (874m) terwijl het zuiden eerder wat vlakker is. Vandaar de rijke variëteit aan landschappen op dit eiland. Voor geologen is dit eiland een fascinerende plaats en ook historisch gezien is dit eiland een interessante plek om te ontdekken. Veel wegen vind je er niet maar er zijn meer dan genoeg mogelijkheden om het eiland te voet te verkennen. Het leuke aan deze gids is dat hij zowel lineaire als circulaire wandelroutes bevat die je zelf aan elkaar kan puzzelen om langere routes te creëren, in de lengte en breedte van het eiland.

De 45 omschreven wandelingen variëren van 3 km tot 32 km in lengte, van bospaden tot berglandschap. Iedere wandelaar vindt hier zijn gading. Wees je ervan bewust dat tijdens de zomerperiode de populatie op het eiland verdrievoudigd en ‘deer stalking’, het opzettelijk doden van herten voor het vlees, de sport of het inperken van de aantallen, voorkomt van midden-augustus tot middenoktober. Noot: voor een rustgevende ervaring kan je bij Lamlash de veerboot nemen naar Holy Isle, waar een boeddhistisch klooster ligt.

Op naar klein Schotland!

Gepubliceerd: Januari 2016 Auteur: Hilary Sharp Pagina’s: 288 ISBN: 9781852848194

Gepubliceerd: Januari 2016 Auteur: Paddy Dillon Pagina’s: 272 ISBN: 9781852848255

6

UP2DATE

Tekst Reginald Roels

bac antwerpen viert 30-jarig bestaan

nederlands duo wint 12 uren van durnal

De Belgische Alpenclub sectie Antwerpen (kortweg BACA) viert dit jaar haar 30-jarig bestaan. Na een bewogen voorgeschiedenis zag de BACA het levenslicht als een provinciale afdeling tijdens de oprichtingsvergadering op 16 oktober 1985 in café “Het Penseeltje”.

Herman Bovée werd verkozen tot de eerste voorzitter van de alpenclub. Al van bij de start is de BACA een levendige club met tal van (ludieke) activiteiten en enthousiaste vrijwilligers. In 2007 nam huidig voorzitter, Henk Vandenhoeck, de fakkel over en stond BACA mee aan de wieg van de Klim- en Bergsportfederatie.

Op zaterdag 10 september organiseerden KBF, CAB en NKBV de tweede editie van de klimchallenge 12 uren van Durnal. Tijdens deze vriendschappelijke klimwedstrijd trachtten de klimduo’s om minstens 1000 meter te klimmen in 12 uur tijd. Die-hards gingen meteen voor àlle 66 routes in het massief. De zon brandde dit jaar ongenadig op de Ardense rotsen.

De BACA is in de voorbije drie decennia uitgegroeid tot een club met een uitgebreide ploeg aan gediplomeerde lesgevers, een succesvolle jeugdwerking en klimschool, en verschillende buitenlandse stages op het programma (bergwandelen, bergbeklimmen, ijsklimmen, sneeuwschoenwandelen, toerskiën en alpien rotsklimmen). Na de sluiting van klimzaal Magnesia in Mortsel droomt BACA opnieuw van een eigen thuisbasis. De vrijwilligers blijven ook in de toekomst steeds centraal staan.

De eerste plaats werd weggekaapt door het Nederlandse tweetal “Geen tijd voor techniek” die alle routes in het massief klommen in 11,5 uur tijd, goed voor 1562 klimmeters. Het eerste Vlaamse duo in de ranglijst waren “The Dudes” op de 7de plaats met 1066 meter.

Deze sportieve prestatie werd afgesloten met een geslaagde barbecue aan de rotsen.

Reserveer alvast zaterdag 9 september 2017 in je agenda voor de derde editie van deze klimchallenge. Bezorg jij de KBF de overwinning?

Op 19 en 20 november viert de BACA haar 30-jarig bestaan in Refuge De Roeck met verschillende begeleide wandelingen, een lekkere maaltijd en een uitgebreid ontbijt.

Meer informatie vind je op www.bacantwerpen.be.

REINHOLD MESSNER

Op 16 en 17 december nodigt KBF-club ALPUA vzw de grootste bergbeklimmer aller tijden uit in Antwerpen voor twee voorstellingen.

Wie was/is MESSNER? Lees het op pagina 22.

Alle info ivm tickets op pagina 21

7

MATERIAAL EN TECHNIEK onak Opvouwbare kano Belgische trots van bedenkers Otto Van de Steene en Thomas Weyn: de ONAK kano heeft zelfs de ‘Start Up’ prijs op de Outdoor Awards gekregen.

De jury prees vooral de functionaliteit en materiaalkeuze gekoppeld aan een compacte pakmaat en laag gewicht. Zeer terechte bevindingen, want het geheel weegt slechts 17 kilogram en meet 40 op 120 op 25 cm en komt in een handig rollcase. Dit terwijl de Kano zelf tot 250 kilogram houdt en 465 cm lang en 85 cm breed is. In minder dan 10 minuten stel je de kano op. Trek ermee de natuur in of gebruik hem om de stad op een nieuwe manier te verkennen. Meer info op onakcanoes.com.

Adviesverkoopprijs: 1295,95 € Gewicht: 17 kg

NEMO EQUIPMENT Nemo Equipment Escape pod 1P bivy, American Ultra Light Een ander tentje dat mij deed glimlachen was er eentje van NEMO EQUIPMENT (adviesverkoopprijs 139.95 euro), met name de Escape Pod 1P Bivy. Geïnspireerd op de Amerikaanse Ultra Lightweight markt is dit meer een muskietennet dat je over je hoofd heen kunt schuiven. De unieke constructie zorgt ervoor dat ze gemakkelijk recht blijft staan. Je hebt dus niet langer een ophangpunt nodig om een muskietennet aan vast te maken.

De constructie zonder stokken zorgt trouwens voor een ongelooflijk laag gewicht van slechts 204 gram. De vertegenwoordiger spreekt over ‘funky kampeermateriaal met een twist’. Ik ben er zeker van dat je dit merk volgend jaar op meerdere tentenshows zult kunnen terugvinden.

Adviesverkoopprijs: 139,95 € Gewicht: 204 gr

NORDISK Lofoten “race” 2 tent Compacte tweepersoonstent Eerlijkheid gebiedt mij toe te geven dat Nordisk de eerste stand was die ik bezocht op de beurs. De Lofoten “race” 2 tent stond er centraal opgesteld. Wat meteen opvalt aan dit paradepaardje is de extreme pakgrootte: amper 11 op 22 cm. Een verpakte tent die slechts 22 cm lang is, is ongezien. Nordisk heeft ervoor gekozen om te werken met kortere tentstoksegmenten. Het is immers de lengte van een (opgeplooide) tentstok die het pakformaat van je tent bepaalt. Maar ook het gewicht is adembenemend: 500 gram. Hiervoor krijg je een binnentent van 220 cm lang, 70 cm hoog en 120 cm op zijn breedst. Enkel aan het voeteinde (40 cm) en het hoofdeinde (55 cm), wordt de tent best wel smal. Maar het is dan ook een Ultra Light Weight tent en voor slechts 500 gram neem je dit er waarschijnlijk wel bij. Of je kiest ervoor om alleen op stap te gaan…

Lofoten, here I come.

Adviesverkoopprijs: 749,95 € Gewicht: 500 gr

8

Tekst Arne Monstrey (verkoper K2)

EDELRID Loopo II Lite Lichter dan een reep chocolade Een klimgordel van 80 gram, of zoals ze bij Edelrid zelf zeggen: deze gordel weegt minder dan een reep chocolade. Terecht de Outdoor Award winnaar in de categorie klimmateriaal, want 80 gram is werkelijk uitzonderlijk licht. Dit impliceert natuurlijk wel dat de gordel niet zomaar als sportklimgordel te gebruiken valt, daarvoor is hij net iets te licht.

Ook al beschermt de gordel je in theorie bij een val, echt comfortabel voelt het niet aan. Optimaal is de gordel te gebruiken als back-up voor toerskiërs, wandelaars die een gletsjer moeten oversteken of bij klassiek alpinisme waar een grote valimpact vaak vermeden kan worden.

Adviesverkoopprijs: 70 € Gewicht: 80 gr

HELINOX Chair Two Rocker Rock ‘n roll op de kampeerweide Jawel, deze lichtgewicht, compacte en uiterst comfortabele schommelstoel staat bovenaan mijn verlanglijstje voor 2017. Na het overweldigende succes van de ‘Chair One’ bracht Helinox de lichtere ‘Ground Chair’, ‘Camp Chair’ en meer comfortabele ‘Sunset Chair’ uit. Maar het is lang geleden dat een vernieuwing op de buitensportmarkt mij zo deed glimlachen als deze ‘Rocker Chair’. De twee bogen kun je verwijderen, zodat je nog een gewone stoel overhoudt. Met een gewicht van 1.270 gram en een pakmaat van 60x18x13 cm past hij misschien niet in de rugzak, maar op een fietsreis of kampeertrip met de auto krijgt hij bij mij zeker een plaatsje. Nu ik erover nadenk, ik zou de schommelstoel zelfs in de woonkamer durven zetten…

Adviesverkoopprijs: 199,95 € Gewicht: 1270 gr

Birnabag van BIRNADAL Winterse bescherming voor je kinderdrager Ideaal voor alle ouders die er maar niet genoeg van krijgen en in weer en wind willen buitenkomen met hun kroost. De Birnabag is een winddichte, geïsoleerde zak die over elk type kinderdrager past. De zak is niet volledig waterdicht, maar in hoge mate waterafparelend en dus uitermate geschikt voor koude, maar droge winterdagen. Beschouw het als een extra reden om toch maar op wintersportvakantie te gaan.

Adviesverkoopprijs: 170 €

9

BERGBEKLIMMEN CULTUUR

/DE OUDSTE BERGBEKLIMMER WAS JARIG Op 19 september is de oudste gekende bergbeklimmer ter wereld 25 jaar geworden.

Tenminste in zijn tweede leven. Met zijn eerste leven er bij is hij al minstens 5300 jaar oud. Maar ‘Ötzi’ is levendiger dan ooit.

Je kan je tickets voor het Südtiroler Archeologiemuseum best vooraf reserveren want dagelijks staan er lange rijen om een blik te kunnen werpen op wat zonder twijfel de grootste archeologische vondst in de Alpen is. De magie van de Ijsman, Similaunman, Mummie van het Tisenjoch, Homo Tyrolensis of kortweg ‘Otzi’, boeit als nooit tevoren. Terecht, want na de euforie van de ontdekking is het gevorderd wetenschappelijk onderzoek pas in het jongste decennium tot spectaculaire bevindingen is gekomen. We weten nu waar hij vandaan kwam, welke bloedgroep hij had, wat zijn laatste maaltijd was, en nog veel meer. Laten we eerst nog eens alle gebeurtenissen van de eerste vijf dagen reconstrueren.

Op de zonnige donderdag 19 september , tijdens de ongewoon warme zomer van 1991, dalen de Nuerenbergse bergwandelaars Erika en Helmut Simon af van de Fineilspitze en treffen rond 13u30 ter hoogte van het Tisenjoch (3210m) een grote plas smeltwater aan. “Gaan we er links of rechts omheen?” vroeg Helmut aan zijn vrouw. Het werd links, en het vervolg is geschiedenis. Aan de rand van de plas zien ze een menselijk figuur half uit het ijs steken. Eigenlijk is het geen echt lichaam meer en ook geen skelet, maar het is overduidelijk dat het een mens is.

De vinders maken een foto, lokaliseren de plek met een ‘steenman’ en dalen vervolgens af tot de Similaunhütte (3019m) om er geëmotioneerd hun ganse verhaal te doen aan de ‘Wirt’. “Da oben liegt eine Leiche”. Allen vermoeden dat het om een slachtoffer van een Alpien ongeval gaat, mogelijk al heel lang geleden.

10

‘Hüttenwirt’ Markus Pirpamer beseft dat het hier een grensgeval betreft en verwittigt zowel de Carabinieri van Schnalls als de Gendarmerie in Vent. Het Tisenjoch ligt immers op staatsgrens met de Ötztaler Alpen (Oostenrijk) in het noorden en de Texel Gruppe in Zuid-Tirol (Italië) aan de zuidelijke kant. Pirpamer besluit nog dezelfde dag met één van zijn werknemers de plek te gaan bekijken en stelt vast dat er rond het lichaam ook resten liggen van koord, haar, kleding en meerdere voorwerpen, waaronder een soort ijshamer.

Tekst Reginald Roels Tekst Mark Sebille

Vrijdag 20 september 1991: de Oostenrijkers komen als eerste politiedienst ter plekke, vergezeld van Pirpamer. Agent Anton Koler probeert het lichaam voorzichtig los te maken uit het ijs. De werkzaamheden verlopen moeizaam omdat er zich steeds meer smeltwater verzamelt en ze bijna de hele tijd met de handen onder water moeten te werk gaan. Daarbij raakt de heup beschadigd. Toch lukt het hen de vreemdsoortige ijspikkel los te maken. Wegens slecht weer moeten ze voortijdig weer afdalen en nemen de ijspikkel mee. Dit voorwerp wekt argwaan bij de Politiediensten en men houdt rekening met de mogelijkheid dat het om en moordwapen gaat. In Oostenrijk wordt volgens de standaardprocedure een gerechtelijk onderzoek geopend onder het nummer ST13UT6407/91. Het is duidelijk dat géén van de betrokkenen ook maar een vermoeden heeft van het uitzonderlijke karakter van de vondst.

“Men is er vrij zeker van dat vijfduizend jaar geleden de boomgrens rond tweeduizendvijfhonderd meter lag...”

Zaterdag 21 september 1991: de verdere berging wordt opnieuw uitgesteld omdat er geen helikopter beschikbaar is. Pirpamer krijgt opdracht om terug naar de vindplaats te gaan en het lichaam af te dekken voor de verwachte weekendtoeristen. Geheel toevallig komen Hans Kammerlander en Reinhold Messner aan in de Similaunhütte.

Ze zijn enkele dagen op tour om wat hoogtemeters in de benen te hebben en horen het verhaal van de Wirt. Met hun drieën begeven ze zich opnieuw naar de vindplaats. Messner maakt nog de opmerking dat dit geen gewoon alpien ongeval geweest is en schat de mummie op minstens vijfhonderd jaar oud. Hij gebruikt de punt van een skistok om wat van de voorwerpen los te maken en Kammerlander doet hetzelfde met een stok, die later een stuk van een primitieve rugzak blijkt te zijn.

Zondag 22 september 1991: Alois Pirpamer, broer van de Hüttenwirt en hoofd van de Ötztaler Bergrettungsdienst , komt ter plekke met als taak de berging voor de volgende dag voor te bereiden. Ze kappen rond het lichaam het ijs los en verzamelen zoveel mogelijk naastliggende objecten die ze in een plastic vuilniszak stoppen.

Pirpamer keert terug naar zijn hotel in Vent met die zak over zijn schouder om hem bij de Gendarmerie af te leveren.

Maandag 23 september 1991: de eerste berichten verschijnen in de regionale pers en maken melding van een gevonden lichaam op het Tisenjoch. Rond de middag bereikt een helikopter van de openbare televisie ORF de vindplaats. Er was de nacht voordien sneeuw gevallen en het was er bitterkoud zodat het lichaam opnieuw was gaan vastvriezen. Dr Rainer Henn van het forensisch instituut van de ‘Leopold Franzens Universität Innsbruck’ heeft nu de leiding over de berging en die verloopt met draaiende tv-camera’s. In een eerste verklaring maakt Henn nog voorbehoud voor de ouderdom, maar hij merkte meteen op dat het hier niet om een typische gletsjermummie gaat wegens de totale afwezigheid van ‘adipocire’ . Dat is een lijkenwas die spontaan ontstaat door verzeping van het vetweefsel rond de huid van een overledene, en die bij gletsjerlichamen voor een eerste mummificatie zorgt. Het lichaam wordt afgevoerd naar Vent voor autopsie.

Dinsdag 24 september 1991: een gerechtsdokter wou het lichaam vrijgeven voor begraving, maar gelukkig wordt er nog tijdig een archeoloog bijgehaald. Dr. Konrad Spindler, professor voorhistorische wetenschappen, komt meteen tot de conclusie dat de vondst minstens duizend jaar oud moet zijn, en mogelijk zelfs tot het bronzen tijdperk teruggaat. Dr. Spindler beseft dat nog nergens ter wereld een natuurlijk gemummificeerd lichaam, met kledingresten en uitrusting, werd gevonden van die leeftijd. Eerst moet gezorgd worden voor de goede bewaring van de vondst. De mummie ligt nu in een ruimte bij 18°C en hij vreest voor ontbinding door uitdroging. Het lichaam wordt in allerijl overgebracht naar een steriele koelruimte bij -6°C en een vochtigheidsgraad die zo dicht mogelijk de omstandigheden van de Similaunhoogte benadert.

Intussen is de mummie voorpaginanieuws, eerst in de Alpenlanden maar al snel wereldwijd. Vooruitlopend op de resultaten van de ouderdomsmeting door middel van de C-14 test (radio-carbon datering) pakken de kranten al uit met een vondst van vier tot vijfduizend jaar oud. Het zijn de media die hem de eerste namen geven. De ‘Man van Similaun’ en de ‘Ijsman’ zijn de meest gebruikte, tot de Weense journalist Karl Wendl op 26 september zijn artikel publiceert onder de titel ‘ Vom Ötzi und den Arnold’ . De koosnaam Ötzi sloeg meteen in. Ook Dr Spindler reageerde met humor op de nieuwe eigennaam en noemde hem ‘Lexikonreif’. De overheid hield de officiële naam bij ‘Der Mann aus dem Eis” .

“Hij was op zijn minst een ervaren bergwandelaar of –jager. Uit meerdere bevindingen kan men afleiden dat hij een man met een zeker aanzien moet zijn geweest...”

De autopsie die nog steeds aan de gang is Nooit eerder kon de wetenschap beschikken over een mummie die ook inwendig intact was, met maaginhoud en al. Ötzi was bij de opmeting 154 cm lang en dertien kilo zwaar. Meestal krimpt een dood lichaam, hij was bij leven vermoedelijk groter. Zijn leeftijd bij overlijden moet rond 45 jaar gelegen hebben met een foutmarge van een vijftal jaren. Hij had bij leven ongetwijfeld rugklachten want er werd een lumbale wervelverschuiving vastgesteld en ook een verwonding aan de linker schouder. De rechter oogrand vertoont een kleine fractuur, mogelijk van zijn val. De gewrichten vertonen voor zijn leeftijd relatief weinig slijtage, wat er kan op wijzen dat hij een zekere sociale rang had in de maatschappij. In zijn haar vond men aanzienlijke sporen van metalen, vooral koper. Rond de tanden is residu van maalstenen gevonden. Die steenpartikels wijzen op een afkomst uit het Eisacktal (Zuid-Tirol). Het lichaam vertoont meerdere blauwzwarte tatoeëringen, de oudste ooit aangetroffen op een lichaam. Zijn bloedgroep is O+ en hij draagt het gen voor bruine ogen. Het volledige autopsierapport vertelt nog heel veel over zijn gezondheidstoestand, maar de details van zijn cardiovasculaire toestand, zijn cholesterolspiegel zowel als de paradontaire kwalen, galstenen, parasieten en nog veel meer, zal ik u besparen.

11

in welk land lag Otzi eigenlijk?

Na de melding van de vondst hebben de Italiaans-Tiroolse autoriteiten het werk aan de Oostenrijkers overgelaten. Maar nu het duidelijk is dat het om de meest uitzonderlijke archeologische vondst in de Alpen gaat schiet men ook in het warme zuiden wakker.

Beide landen komen overeen dat de exacte grenslijn zal worden nagemeten en dat ‘Ötzi’ toekomt aan het land waar hij is gevonden.

Maar het nameten van die grens is niet zo eenvoudig als je zou denken.

De bergtoppen zijn herkenbare grensbakens en er staan ook een aantal landmeetkundige grensstenen, maar die moet je eerst vinden.

Daartussen loopt niet altijd een rechte lijn. Na WO1 werd het gebied van Zuid-Tirol aan Italië toegewezen en in 1922 werd in het verdrag van Saint-Germain de nieuwe staatsgrens vastgelegd. Deze volgt grotendeels de waterscheidingslijn tussen het afwateringsgebied van de Inn en dat van de Etsch. Door het smelten van de sneeuwen ijsvolumes, vooral als deze op een kam liggen, gebeurt het wel eens dat de juiste grenslijn onduidelijk wordt. De grens blijft dezelfde maar de waterscheiding verplaatst zich en dat zorgde ook hier voor verwarring. Zo lag Ötzi op een plek die wel naar het noorden afwatert maar de nieuwe opmeting wees uit dat hij exact 92,56 meter aan de Italiaanse kant van de grens lag. De provincie Zuid-Tirol claimde dan ook de vondst. Er werd evenwel overeengekomen dat men in Innsbruck het wetenschappelijk onderzoek mocht verderzetten alsook dat het Instituut voor Préhistorie van de universiteit van Innsbruck diepgaand archeologisch onderzoek mag gaan verrichten op de vindplaats.

In de tussentijd hadden de Zuid-Tiroolse autoriteiten de tijd om een leegstaand bankgebouw helemaal te verbouwen tot archeologisch museum voor de komst van Ötzi en zijn uitzet.

Een veranderende klimatologische wereld Waarom kwam Ötzi niet vroeger aan de oppervlakte? Men is er vrij zeker van dat vijfduizend jaar geleden de boomgrens rond tweeduizendvijfhonderd meter lag. Dat is beduidend hoger dan vandaag, ondanks de huidige opwarming. Naar alle waarschijnlijkheid was er in die tijd geen gletsjer die tot aan de pas kwam. Het ligt dan ook voor de hand dat Ötzi op harde grond lag op het moment van zijn dood, maar vermoedelijk snel werd bedekt met sneeuw. Hij werd aangetroffen in een soort trog met links en rechts een voldoende hoge rotsvin waardoor de latere paksneeuw over hem heen naar de gletsjer kon glijden. Iets meer naar de ene of de andere kant, en hij was door de schuivende ijsmassa al lang geleden naar het dal afgevoerd. In de eeuwen na zijn dood is het klimaat fors afgekoeld en hebben zich nieuwe gletsjers gevormd. Ötzi was uitgerust als bergbeklimmer Hij was op zijn minst een ervaren bergwandelaar of -jager. Bij de berging viel meteen op dat zijn rechtervoet nog in een soort schoen zat. Er werden rond hem allerlei primaire gebruiksvoorwerpen aangetroffen en de tweede (grondige) analyse van de site leverde nog meer waardevolle elementen op. Zo droeg hij een jas met lichte en donkere strepen, een combinatie van schapen en geitenvel, en rond de benen een soort legging van stroken geitenhuid die als patchwork aan elkaar waren genaaid. Hij droeg een heupgordel uit kalfsleder waar de beenstukken aan bevestigd waren in combinatie met een lendenshort van schaapsvel. In die zin geleek zijn broek sterk op wat primitieve indianenstammen in Noord-Amerika droegen. Ötzi’s schoenen bestonden uit verschillende materialen. Een schacht van hertenleder en een meer isolerende zool van berenhuid met de vacht naar binnen. Mogelijk werd er tussen voet en schoen ook nog

12

stro gestopt en hij werd duidelijk bij vast getrokken met een soort rijgsnoer. De onderkant van de zool vertoonde opgenaaide smalle lederstroken wat wijst op een primitieve profielzool.

Onder zijn hoofd lag een muts van bruin berenvel die nauwelijks verschilt met de berenmutsen die men vandaag nog maakt. Verder had Ötzi een rugzakdraagstel gemaakt van hazelhout. Over de samenstelling van de rugzak zelf bestaat geen eenduidigheid. Op basis van de vondsten kan het zowel uit geweven grassen als uit dierenhuiden hebben bestaan. Zijn bijl, aanvankelijk werd gedacht dat het een ijshamer was, is perfect bewaard gebleven. Het lemmet bestaat voor 99% uit koper dat volgens zeer recente analyse uit zuidelijk Toscane blijkt te komen. Het kan zowel een werktuig als een wapen geweest zijn maar het was in ieder geval een statussymbool.

Koper was in die tijd zeer waardevol en men kan er uit afleiden dat hij een man met een zeker aanzien was.

Hij had een boog van 1,80 meter bij zich en een koker met veertien pijlen. Twee pijlen hadden nog punten uit silex (vuursteen) die met plantenvezels en berkenpek waren bevestigd. De pijlen waren uit de takken van de wollige sneeuwbalstruik gesneden. De dolk is gemaakt uit een heft van Es en een lemmet van silex, vermoedelijk afkomstig uit een groeve aan de Monti Lessini nabij het Gardameer.

Nog interessanter is de inhoud van het gordeltasje dat Ötzi bij zich droeg. Daarin zaten wat kleine werktuigen zoals een boor, een wetsteen, een els en sporen van pyriet, toen gebruikt om vuur te maken. Ook had hij enkele gedroogde berkenzwammen bij zich.

Daarvan is de farmaceutische werking gekend als ontsmettingsmiddel voor wonden en als medicatie tegen wormen en maagklachten.

Ötzi’s laatste trajecten Aan de hand van de aanwezige pollen in de longen, maar vooral in de maag en in de darmen kan met gewisse zekerheid gesteld worden dat hij in de dagen voor zijn dood meerdere vegetatielagen had doorkruist. Vervolgens moet hij zich even rond de boomgrens hebben opgehouden. Hij is dan ofwel naar het Schnallstal ofwel naar het Ötztal afgedaald om ongeveer zes uur voor zijn dood opnieuw naar het Tisenjoch te klimmen. Een uurtje voor het noodlot hem trof zou hij nog tijdens een rustpauze een uitgebreide maaltijd hebben genuttigd die vooral uit gedroogd Steenbokvlees bestond.

Uit de grote concentratie pollen van de hopbeuk in maag en longen kan men stellen dat zijn noodlottige klim in de lente plaatsvond, vermoedelijk in de maand mei. Die hopbeuk komt overigens enkel voor aan de zuidkant van de Alpenketen. Ötzi had weliswaar veel gereisd maar zou dus toch voornamelijk in het huidige Vinschgau hebben verbleven.

De meeste van deze wetenschappelijke vaststellingen dateren van de laatste tien jaar. Het lichaam werd dan wel meteen als ‘intact’ beschouwd, maar de samendrukking gedurende duizenden jaren maakt het dissecteren niet gemakkelijk. Zo werd pas in 2009 de maag geïdentificeerd, op een ongewoonlijke plaats in de borstkas.

In 2011 werd zijn volledige DNA-lijn samengesteld waarvan de inhoud ons hier te ver zou voeren. En de onderzoeken gaan nog onverminderd door.

hoofdslagader zal hebben doorboord. Ötzi is waarschijnlijk ter plekke op korte tijd doodgebloed. De schedelfractuur kan zowel zijn veroorzaakt zijn door het neervallen na het pijlschot als door een bijkomende slag op het hoofd door zijn belager(s). Zeer recent werden sporen van fibrine gevonden in de wonde van de pijlpunt wat de eerste theorie versterkt.

Alternatieve theorieën zijn bij dergelijke vondst onvermijdelijk. Zo loopt er ook een versie als zou Ötzi op zeehoogte gestorven zijn en op het Tisenjoch begraven. Een Engelse hypothese spreekt dan van een rituele moord. In beide gevallen zouden de objecten dan om grafattributen gaan.

De Alpine omgeving De vindplaats ligt nabij een bijzonder druk belopen stuk van de Oostalpen. Dagelijks gaan tientallen klimmers op de Similaun (3606m), hetzij komende uit Vent, hetzij van Vernagtsee in het Schnallstal. De Similaun behoort samen met de Wildspitze tot de populairste toppen van het Ötztal en van Tirol. Bij de aanloop vanuit Oostenrijk duurt de klim naar de Similaunhütte vier en een half uur en loopt langs de Martin-Busch-Hütte naar het Niederjoch. De Similaunhütte is een private hut, je geniet er dus geen korting als clublid.

Vanuit Zuid-Tirol duurt de klim vier uur. Hou rekening met dertienhonderd hoogtemeters, waarbij het gradueel steiler wordt en waarbij je de hele tijd stijgt met de harde Italiaanse zon in je nek.

Aan de Similaun hangt voor mij een intense jeugdherinnering vast.

De gletsjer reikte toe nog tot aan de hut en op dat lagere deel ben ik als zestienjarige voor het eerst in mijn leven in een gletsjerkloof gezakt. Velen zullen het beamen: de ‘eerste keer’ vergeet je nooit.

Die herinnering was ook het eerste wat door mijn hoofd ging toen ik in september ’91 van de bijzondere ontdekking hoorde. Uitgerekend daar!

Vanaf de hut klim je in veertig minuten naar het Tisenjoch waar het Ötzi-monument staat, een vijftigtal meter naast de plek waar hij is gevonden.

Een ethisch dilemma

Criminal murdercase Pas in 2011 is een eindrapport gepubliceerd waarin de theorie hard werd gemaakt dat Ötzi daadwerkelijk vermoord zou zijn. Daarmee werd een vroegere hypothese weerlegd als zou hij ‘op de vlucht’ geweest zijn uit het dal. In de laatste 24 uur van zijn leven moet hij in een lijfgevecht verwikkeld zijn geweest. Daarvan getuigen kleine snijwonden aan de linkerarm en aan de handen en krassen op het hele lichaam, vooral op de rug. Maar de directe doodsoorzaak moet gezocht worden bij de pijlpunt die in 2001 met Röntgenopnamen in zijn linker schouderblad werd aangetroffen. De pijl maakte een opening van ongeveer twee centimeter en is van een heel ander type als Ötzi’s pijlen. Zijn belager moet hem dus van een lager standpunt in de rug hebben getroffen, mogelijk op de plaats waar hij ook zijn laatste maaltijd had genomen. Met CT-scantechniek kon met zekerheid een groot bloedverlies in de schouderzone worden vastgesteld zodat de pijl niet enkel het schouderblad maar ook de

Ötzi zelf vind je in het Südtiroler Archäologiemuseum in de Museumstrasse in het oude centrum van Bozen. In 2010 werd hij tijdelijk ‘ontdooid’ om nieuwe weefselstalen te nemen voor verder onderzoek en waarvan de resultaten nog maar zeer gedeeltelijk beschikbaar zijn.

Je kan er de mummie in een afgezonderde ruimte gaan bekijken door een raam van dertig bij veertig centimeter. De setting is zo ontworpen om de discretie te maximaliseren, lang niet alle bezoekers wensen immers oog in oog met de mummie staan.

Mogen we Ötzi eigenlijk beschouwen als een prehistorisch object?

Of heeft hij als mens recht op dezelfde waardigheid waarmee wij vandaag onze overledenen behandelen, ook al is hij meer dan vijfduizend jaar oud. Het is een vraag die geregeld weer naar de oppervlakte komt en waarop geen eenduidig antwoord bestaat. We nemen aan dat de educatieve meerwaarde voor onze samenleving beide standpunten moet overbruggen. Voor ons is hij gewoon de eerste bergbeklimmer. ▲

13

SPORTKLIMMEN

/’SPOTLICHT’ OP PARIJS:

IFSC Wereldkampioenschap Sportklimmen

Van 14 tot 18 september traden 16 Belgische atleten aan in Parijs tijdens het wereldkampioenschap sportklimmen. De cijfers? Vier disciplines, vijf dagen competitie, meer dan 600 atleten uit 53 verschillende landen, 20.000 toeschouwers, en een half miljoen kijkers voor de livestream. De sfeer? Een wervelend spektakel met spectaculaire klimbewegingen, staande ovaties en emotionele momenten. De eindbalans? Een gouden en een zilveren medaille, een finaleplaats en drie halvefinalisten voor het Belgische wedstrijdteam.

Kortom, de Belgische klimmers zijn niet weg te slaan van het internationale wedstrijdtoneel!

Boven: Anak Verhoeven grijpt zilver

Rechts: Chloé Caulier bevestigt met haar 15de plaats dat ze thuishoort bij de wereldtop boulder

Rechtsboven: Nieuwkomer Frederik Leys behaalt in zijn tweede internationale wedstrijd meteen een vijfde plaats / Rechtsonder: Elodie Orbaen, wereldkampioene paraclimbing

14

Tekst Reginald Roels Tekst Isabeau Vogeleer / foto’s Michaël Timmermans

Goud voor titelverdedigster Elodie Orbaen

Vijfde plaats voor nieuwkomer Frederik Leys

De 33-jarige Elodie Orbaen kaapte de titel van wereldkampioene paraklimmen weg in de categorie RP3 (neurologische fysieke beperking). De paraklimster, die klimt met een beenprothese, verdedigde haar wereldtitel die ze in 2014 behaalde in Gijion, Spanje.

Als enige atlete bereikte ze de top van de finaleroute.

Nieuwkomer in het paraklimmen, Frederik “Fré” Leys, stootte tijdens zijn eerste wereldkampioenschap – en tevens tweede internationale wedstrijd – meteen door naar de finale in de categorie AL2. De Leuvense atleet, die klimt met een beenprothese, eindigde op de vijfde plaats. Een mooie prestatie van deze paraklimmer met amper 2,5 jaar klimervaring! Frederik is vastberaden om over twee jaar opnieuw aan het WK deel te nemen én de gouden medaille binnen te halen. Bovendien is Frederik verkozen door zijn medeklimmers tot vertegenwoordiger in de “paraclimbing athlete commission”, het overlegorgaan tussen de atleten en de internationale sportklimfederatie.

Anak Verhoeven grijpt zilver, maar is niet tevreden Topfavoriete, Anak Verhoeven, leverde een feilloze klimprestatie tijdens de finale lead, maar greep nipt naast de wereldtitel. De gouden medaille ging naar de 17-jarige Janja Garnbret uit Slovenië die net zoals Verhoeven de finaleroute uitklom. Op basis van de resultaten in de halve finale, waarin Garnbret aan de leiding stond, ging het goud naar de Sloveense klimster. Ondanks haar zilveren medaille is de teleurstelling groot voor Anak Verhoeven, zo legde ze uit in een reportage van RTV. “Eigenlijk bestaat de halve finale alleen maar om mensen te selecteren voor de finale”, aldus Anak.

“In het geval van een ex aequo, waarbij twee mensen exact hetzelfde doen, dan wordt er gekeken naar de vorige ronde. Maar het is niet de bedoeling dat de halve finale de winnaar bepaalt.” Dankzij haar zilveren medaille op het WK staat Anak Verhoeven op de eerste plaats in de IFSC wereldranking. Ze laat daarbij de Koreaans Jain Kim en Janja Garnbret achter zich.

Drie halvefinalisten De 21-jarige Loïc Timmermans uit Brussel miste de finale lead met amper vijf plaatsen. Hij eindigde 13de op 27 deelnemers en is tevreden met het resultaat. Ook de 19-jarige Chloé Caulier is tevreden met haar 15de plaats op 20 deelnemers. Beide atleten bevestigden tijdens dit WK dat ze thuishoren bij de wereldtop in hun discipline. De 18-jarige Héloïse Doumont zorgde voor de grootste verrassing: niet alleen kwalificeerde ze zich voor de halve finale, maar ze verbeterde haar score tot een 17de plaats.

Gestrand in de kwalificaties De Vlaamse boulderatlete, Elfe Claes, slaagde er tijdens haar eerste internationale wedstrijd bij de senioren niet in om zich te kwalificeren voor de halve finale, maar leverde een uitstekende prestatie met de ontcijfering van twee boulderproblemen. Ook de 17-jarige Céline Cuypers strandde in de lead kwalificaties met een 41ste plaats op 76 deelnemers. Voor de heren in de boulder discipline was de concurrentie moordend. Van de 123 deelnemers stootten amper 20 klimmers door naar de halve finale. De beste prestatie werd geleverd door de Vlaamse Lukas Geukens met een 56ste plaats.

Sportklimmen op de Olympische Spelen in 2020 Amper enkele weken voor het WK maakte het Internationaal Olympisch Comité bekend dat sportklimmen deel uitmaakt van de Olympische Spelen in Tokyo in 2020. Sportklimmen groeit, en dat bevestigen ook de cijfers tijdens dit WK: in vergelijking met de vorige editie in 2014 traden dubbel zoveel atleten aan. Op de podia waren 18 verschillende nationaliteiten vertegenwoordigd.

Hoe het wedstrijdformat en de selectiecriteria van de Spelen in 2020 eruitzien, is nog steeds een vraagteken. Eén ding is echter zeker: de drie disciplines zullen vertegenwoordigd zijn als een combinatie. Tijdens dit WK was Stéphane Hanssens de enige Belg die deelnam aan de gecombineerde ranking. De formule is simpel: de atleten worden gerangschikt op basis van hun resultaten in de drie disciplines. Stéphane eindigde op de 11de plaats. Een goed vooruitzicht, niet?

Up next Het Belgian Climbing Team bereidt zich momenteel voor op de laatste wedstrijd van het wereldbekerseizoen en het jeugdwereldkampioenschap van 7 tot 13 november. ▲

15

BERGWANDELEN /ZEVEN ASPIRANTEN STARTEN NIEUWE OPLEIDING

De deelnemers krijgen een zware fysieke dagtocht voor de kiezen in de streek van Bouillon

16

Tekst Roels Tekst Wendy Saerens / foto’s Roosje Ooms enReginald Gui Lemmens

INSTRUCTOR MOUNTAIN WALKING & TREKKING Tijdens het weekend van 16 tot 19 september vond de toelatingsproef plaats van de opleiding tot Instructor Mountain Walking & Trekking. Zeven deelnemers slaagden voor deze proef en starten dit najaar aan de gloednieuwe opleiding.

De

opleiding Instructor Mountain Walking & Trekking wordt dit jaar voor het eerst georganiseerd door Bergsportschool vzw. Deze organisatie bestaat uit verschillende, gediplomeerde vrijwilligers uit de sporttakken bergwandelen, bergbeklimmen en sneeuwschoenwandelen. Zij heeft als doel om sporters op te leiden tot begeleider. Aspiranten die met succes de opleiding bergwandelen doorlopen ontvangen het UIAA diploma Instructor Mountain Walking & Trekking. UIAA staat voor Union Internationale des Associations d’Alpinisme, en is de internationale koepelorganisatie van klim- en bergsportverenigingen wereldwijd.

Toelatingsproef De toelatingsproef bestaat uit vier onderdelen waarin de deelnemers hun kennis en kunde ten toon spreiden: staptechnieken, oriëntatie, marsplan en een zware fysieke dagtocht in de streek van Bouillon.

Anja Derycke, Steven Horemans, Steven Lauwereins, Stijn Toth, Tom Verbruggen, Valentijn Kuijken en Yanick Bos slaagden voor alle proeven en zijn er helemaal klaar voor om een jaar samen op pad te gaan. Hun opleiding vindt plaats zowel in België als in het hooggebergte en zal hen klaarstomen om goede begeleiders te worden. De lesgevers zijn allemaal vrijwilligers uit de KBF-clubs en staan de popelen om deze aspiranten heel wat nieuwe ervaringen te laten opdoen. Tijdens een intensieve week in het hooggebergte worden de aspiranten door UIAGM-berggids, Helmuth Van Pottelbergh, geëvalueerd en krijgen zij de kans om al hun technieken bij te schaven en uit te proberen.

Vanaf volgende zomer kan je samen met hen en onze huidige begeleiders op pad. Ze organiseren huttentochten, bivaktochten, opleidingen en zo veel meer om alle KBF-leden samen te brengen en te genieten van de mooiste berglandschappen.

Begeleider bergwandelen worden?

Ben je ook geïnteresseerd om begeleider bergwandelen te worden?

Neem contact op met je club of de federatie via bergwandelen@ kbfvzw.be of 03 830 75 09. Ben je benieuwd welke onderwerpen aan bod komen tijdens de opleiding Instructor Mountain Walking & Trekking? Neem alvast een kijkje in dit lijstje: didactiek, omgeving (milieu, natuur, geologie), weerkunde, tochtvoorbereiding voor groepen, bivak, oriëntatie in moeilijke omstandigheden, staptechnieken, touwtechnieken, fysiologie en trainingsmethodiek, leiderschap en groepsdynamiek, voeding, EHBO, GPS, alpiene gevaren, sneeuw- en ijstechnieken. ▲

17

BERGBEKLIMMEN

/Instructor Alpine Climbing uit de startblokken

Zes deelnemers, 5 examinatoren, rugzakken vol klimmateriaal, gezonde spanning en een blauwe lucht: de ingrediĂŤnten van het toelatingsweekend van de kaderopleiding Instructor Alpine Climbing dat op 24 en 25 september plaatsvond! Na een jaar van intensieve voorbereidingen schiet de nieuwe kaderopleiding bergbeklimmen uit de startblokken.

18

Reginald Roels Tekst Hanne Gyselbrecht en Koen Hauchecorne / foto’s Herman De KegelTekst en Geert Van Eester

De

deelnemers krijgen tijdens het toelatingsweekend een druk programma voorgeschoteld: ze worden uitgebreid getest op kennis en vaardigheden rond oriëntatie, materiaal en kledij, klim- en zekeringstechnieken op rots, standenbouw, het plaatsen van mobiele zekeringen, tredzekerheid, … Tot slot peilen de examinatoren naar hun motivatie en bespreken ze het palmares van de deelnemers.

Aan de hand van deze criteria beslissen de examinatoren wie kan starten aan de opleiding van Bergsportschool vzw.

9 deelnemers gaan van start!

Naast de 5 geslaagden van het toelatingsweekend gaan nog 4 Mount Coachers van start met deze kaderopleiding. De Mount Coachers werden vrijgesteld voor het toelatingsweekend maar moesten aan dezelfde palmaresvoorwaarden voldoen en ook hun motivatie werd getoetst. In totaal zullen er dus negen geëngageerde bergbeklimmers de kaderopleiding volgen.

Waarvoor is deze kaderopleiding bedoeld?

Na het behalen van dit diploma ga je aan de slag als stageleider bergbeklimmen binnen je club of bij de federatie. Je kan groepen begeleiden tijdens alpiene bergtochten en via ferrata en daarnaast draag je de verantwoordelijkheid bij het aanleren van alpiene technieken. Bij het begeleiden van bergtochten is het essentieel de keuze en moeilijkheid van de klimroutes juist in te schatten rekening houdend met je eigen vaardigheden, het niveau van de deelnemers en de condities (terrein en weer).

De sterktes en opbouw van de opleiding De opleiding bestaat uit 3 onderdelen: het toelatingsweekend, het theorie- en praktijk gedeelte in België en tot slot een praktisch gedeelte in de Alpen. Voor je kunt deelnemen aan het toelatingsweekend moet je al uitgebreide ervaring hebben in het zelfstandig uitvoeren van beklimmingen van voldoende hoog niveau.

Als toekomstige stageleider moet je je immers comfortabel voelen tijdens de tochten die je met je deelnemers zal ondernemen.

Interessant aan deze kaderopleiding is dat je het volledige traject binnen 1 jaar kunt afleggen en dat deze bij een minimumaantal deelnemers elke twee jaar georganiseerd wordt door Bergsportschool vzw. Tot slot is de Instructor Alpine Climbing gecertifieerd door de UIAA (Union Internationale des Associations d’Alpinisme) wat wil zeggen dat de opleiding voldoet aan de kennis- en vaardigheidsvereisten vooropgesteld door deze internationale organisatie die alle bergsportverenigingen overkoepelt.

Interesse?

Heb jij doorgedreven ervaring als bergbeklimmer en heb je interesse om in de toekomst groepen te begeleiden en alpiene technieken aan te leren? De eerstvolgende kaderopleiding gaat in de periode september–oktober 2018 van start! Wil je graag op de hoogte blijven? Stuur alvast een mailtje naar bergbeklimmen@kbfvzw.be.

Graag willen we alle examinatoren en deelnemers bedanken voor hun engagement voor de Instructor Alpine Climbing. ▲

19

MEER BERGEN?

Ontdek Bergen Magazine

MEER BERGEN?

Speciaal voor leden van de Klim- en bergsportfederatie

Word abonnee!

€15,– €15,-

korting! korting! www.taurusoutdoor.nl

OOK OOK LEUK ALS LEUK ALS CADEAU! CADEAU!

€ 29,50

€€29,50 22,50

€17,50 én drie cadeaus

40%

Gratis

klimles!

KORTING

www.mountain-network.nl

BERGWIJZER.BE/KBF

WWW.BERGWIJZER.NL/ABONNEMENT

Ja, ik neem een jaarabonnement (5 nrs) op Bergen Magazine voor het introductietarief van € 22,50 (i.p.v. € 29,50) én krijg: ✓ Een gratis klimles bij Mountain Network (t.w.v. € 15,-) ✓ Een waardebon van € 15,- voor outdoorkleding bij Taurus Outdoor (www.taurusoutdoor.nl, geldig bij besteding van minimaal € 75,-) ✓ Nóg een cadeau, maak je keuze: o 3 eerder verschenen nummers van Bergen Magazine (t.w.v. € 17,85)

o De documentaire De Alpen van boven (DVD, t.w.v. € 14,99)

Wil je dit abonnement cadeau geven? Dat kan! Vul hieronder de gegevens van de ontvanger in. De welkomstgeschenken zijn dan voor jou.

Mijn gegevens

Gegevens ontvanger abonnement

naam ...............................................................................................................

naam ...................................................................................................................

adres ...............................................................................................................

adres ...................................................................................................................

postcode .......................... plaats ................................................................

postcode ............................... plaats ...............................................................

e-mail .............................................................................................................

e-mail .................................................................................................................

Ik machtig Virtùmedia hierbij om de abonnementsbijdrage van mijn rekening af te schrijven (alleen in Nederland).

IBAN-rekeningnummer ...............................................................................

datum .............................. handtekening .......................................................

Ik kies voor een acceptgiro (administratiekosten € 2,45) Stuur deze bon in een envelop naar: Bergen Magazine, Antwoordnummer 7086, 3700 TB Zeist (Vanuit Nederland kan dit zonder postzegel.)

Jaarabonnementen worden jaarlijks vernieuwd. Prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden. Welkomstgeschenken worden na betaling van het abonnementsgeld toegestuurd en zijn zo lang de voorraad strekt. Voor het versturen van een abonnementsfactuur rekenen wij € 2.45,- administratiekosten. De waardebon van Taurus Outdoor geldt bij een minimale besteding van € 75,-. De kortingscode wordt via e-mail verstuurd. Cadeauabonnementen eindigen automatisch na 1 jaar. Welkomstgeschenken worden verstuurd naar degene die het abonnement cadeau geeft.

20

WWW.BERGWIJZER.NL/ABONNEMENT

FACEBOOK.COM/BERGENMAGAZINE

20

presenteert

powered by

Messner live in Antwerpen

Vrij 16.12.2016 (20u00) Zat 17.12.2016 (14u00) Universiteit Antwerpen - Aula Rector Dhanis Kleine Kauwenberg 14 - 2000 Antwerpen Info/Tickets: www.alpua.be/messner

21

ACTUEEL

/MEIN NAME IST MESSNER, REINHOLD MESSNER! Op 16 en 17 december nodigt KBF-club ALPUA vzw de grootste bergbeklimmer aller tijden uit in Antwerpen voor twee voorstellingen.

Over de titel “grootste bergbeklimmer aller tijden” bestaat geen discussie, maar met zijn standpunten hoeft niet iedereen het altijd eens te zijn.

Laten we hem voor een keer niet als een heilige portretteren. Reinhold Andreas Messner, net 72 geworden, is geen doetje.

Hij is welbespraakt en heeft een uitgesproken mening. Hij is egocentrisch, kan nors en bikkelhard uithalen naar wie zijn doelen in de weg staat en streeft er niet naar om iedereen te behagen. Maar Messner blijkt dan weer zeer loyaal te zijn tegenover zijn selecte vrienden en medewerkers. Hij ijverde in de voorbije zestig jaar uitermate consequent voor een zuivere klimsport. Het leverde hem talloze bewonderaars op, maar hij maakte ook veel vijanden. En denk vooral niet dat hij met de jaren aan ‘panache’ heeft ingeboet. Wat moet de volgende generatie bergbeklimmers weten over hem en waarvoor staat hij? Zeven keer Reinhold Messner.

“Messner was een bepleiter van ‘by fair means’ klimmen in tijden waarin het al te vaak ‘by all means’ dreigde te worden.”

22

Tekst Reginald Roels Tekst Mark Sebille

Messner als klimmer Als je het geluk hebt om geboren te worden met de Geisler Spitzen (Dolomieten) in je achtertuin, dan heb je weinig excuus om niet te klimmen. Messner komt uit een landbouwersgezin met acht kinderen.

Zij brachten hun zomers met het vee door op de hoogstgelegen alm van de vallei. Zijn vader was een gelegenheidsklimmer die zijn zonen Reinhold en de jongere Günther al van hun zesde meenam in de klassieke routes van de omliggende bergen. Die twee waren vanaf dan niet meer weg te slaan uit de Dolomieten.

In ‘68 is Messner 24 jaar en kan hij een palmares voorleggen dat weinigen in een ganse loopbaan kunnen opbouwen. Meer dan duizend beklimmingen tussen Mont Blanc en de Drei Zinnen, waarvan meer dan twintig premières en ook twintig solobeklimmingen, allemaal met extreme moeilijkheidsgraad. Messner is een vurig voorvechter van het klassieke ‘zuivere’ alpinisme en van het vrij klimmen. Hij verfoeit het gebruik van boorhaken en hekelt ook de overvloed aan kabelliften. Naar het eind van de zestiger jaren lukken hem enkele opmerkelijke premières in de Andes, om vanaf 1970 met de Nanga Parbat zijn eerste achtduizender te beklimmen. Bij die afdaling kwam zijn broer Günther om het leven. Dit verhaal vertelt hij uitgebreid in zijn boek ‘ Die Rote Rakete ’.

Tussen ’70 en ’86 gaan alle achtduizenders voor de bijl, altijd zonder zuurstof en altijd via een ongewone of nieuwe route. Hij is daarmee de eerste die alle veertien achtduizenders beklom. Sommige voor een tweede keer, zoals zijn solo’s op de Nanga Parbat in ’78 en op de Everest in ’80.

Na 1986 wilde hij geen voet meer zetten op een achtduizender.

Hij stoort zich bijzonder aan de commercialisering van het huidige Himalayaklimmen. Hij gaat er prat op nooit een zware val te hebben gemaakt en beschouwt dit als belangrijker dan zijn grootste successen. Die ene val in ‘95, van de muren van zijn eigen burcht omdat hij zijn huissleutel was vergeten, laten we even buiten beschouwing.

Messner verlegde zijn grenzen door ook de Noord- en de Zuidpool te overschrijden en enkele woestijnen te voet door te trekken.

Zijn blijvende betekenis voor de bergsport ligt daarin dat hij op een kantelmoment het klimmen een meer ethische wending heeft gegeven. Hij was een bepleiter van ‘by fair means’ klimmen in tijden waarin het al te vaak ‘by all means’ dreigde te worden. Ook belangrijk is dat hij als eerste de alpiene stijl naar de Himalaya verplaatste.

Een iconisch beeld: Reinhold Messner op de top van de Nanga Parbat (8126 meter). Hij was de eerste mens ter wereld die solo en zonder zuurstof een achtduizender beklom.

23

24

Messner op de barricaden

Messner als marketeer

In de zestiger jaren stond hij op de voorlijn van een jonge klimmersgeneratie die revolteerde tegen de louter romantische kant van de bergsport. Hij schepte er een genoegen in om met scherpe uitspraken de heilige huisjes en taboes van de Alpenclubs met de grond gelijk te maken. In 1968 publiceerde hij een manifest onder de titel ‘Mord am Unmöglichen’ . Het was geen misdaadroman maar een vlijmscherpe kritiek op gangbare (mis)toestanden in het alpinisme en de ruimere Alpiene omgeving. Hij pleitte ervoor om ‘het onmogelijke’ te respecteren, in plaats van door laakbare middelen zoals boorhaken en laddertjes àlles te willen overwinnen. De bergen moesten voor hem opnieuw ‘zuiver’ worden, kabelbanen en hutten konden best verwijderd worden zodat enkel nog de natuurlijke confrontatie van mens en natuur overblijft. Messner was rationeel genoeg om te beseffen dat een groot deel van zijn hypothese utopisch was, maar je moet de lat nu eenmaal hoog genoeg leggen om iets te kunnen bijsturen. Zijn veelvuldige bezoeken aan Nepal en Tibet hebben hem spiritueel sterk beïnvloed. ‘Zen’ maakte hem wat minder beeldenstormer maar niet minder wereldkritisch.

Met een loopbaan als de zijne kan je een integrale marketingcursus stofferen. Messner blijkt een uitmuntend marketeer te zijn met aanvankelijk slechts één product: Reinhold Messner. Zijn hele loopbaan lang slaagt hij erin om zichzelf goed te verkopen zonder zich te verloochenen. Merken als Millet en Fila hadden hem al heel jong opgemerkt en hij werd hun voornaamste uithangbord. Vanuit zijn technische kennis adviseerde hij fabrikanten van bergsportartikelen en hij bezit meerdere patenten. Messner voelt spontaan aan hoe hij zijn marktwaarde moet opbouwen en handhaven. Hij geeft talloze voordrachten en is veel gevraagd bij evenementen. Voor televisiemakers is hij een gedroomde gast, hij praat goed, is meertalig en schuwt de controverse niet. Kortom, hij heeft een ‘mediaprésence’ die in de bergsport voordien ongezien was. Deze mix vormt een stevige basis voor zijn naambekendheid, ook buiten de bergsportkringen, wat dan weer zijn boekenverkoop ondersteunt.

In 1992 startte hij samen met Herbert Henzler, de vroegere topman van McKinsey in Duitsland, een bedrijf dat management-seminaries organiseert. Messner geeft mentale coaching aan bedrijfsleiders en begeleidt hen in uitgekiende bergtochten. Dat doet hij tot vandaag nog. Al zijn projecten heeft Messner zelf gefinancierd samen met zijn sponsors of zakenpartners. Hij gaat er prat op dat hij nooit één euro aan de overheid heeft gevraagd, noch voor zijn expedities, noch voor zijn musea. Hij leende ook nooit bij een bank om een expeditie te financieren. Hij stichtte de ‘Messner Mountain Foundation’ die onder meer onderwijs- en huisvestingsprojecten ondersteunt in noodlijdende berggebieden.

Messner als auteur

Messner als milieuactivist

Al op jonge leeftijd is Reinhold Messner een goed communicator.

Hij is een vlot verteller en met zijn krachtige stem trekt hij spontaan de aandacht. Hij heeft grote belangstelling voor film en fotografie en beseft hoe belangrijk een beeld is. Maar bovenal ontpopt hij zich tot een vlot schrijver. Zijn pen is suggestief, rijk aan metaforen, en hij maakte de extreme bergsport bekend bij het grote publiek. Zijn kennis is encyclopedisch. In 1970 verscheen zijn eerste boek: ‘Zurück in die Berge. Bergsteigen als Lebensform’. Meteen in de formule die zowat al zijn boeken typeert: een boeiend verhaal, verteld vanuit de eigen ervaring, aangevuld met een levensbeschouwelijke reflectie en geïllustreerd met schitterende foto’s. Inmiddels tikt het aantal boeken van zijn hand stilaan naar de negentig uitgaven. Bedenk dan dat de meeste van deze boeken wereldwijd worden uitgegeven in meer dan tien talen. Messner hoort tot de weinige auteurs die niet gebonden zijn aan één uitgeverij en hij kan dus voor een deel zelf de voorwaarden bepalen. Messner werkte ook mee aan tal van bergfilms, hetzij als adviseur, hetzij in een film waarin hij deel van het onderwerp was. Ook momenteel werkt hij mee aan enkele films.

Zijn ecologisch engagement ligt in de lijn van zijn vroege pleidooien voor een zuivere klimsport. In de tachtiger jaren gaat hij zich ook politiek engageren. Hij wordt de promotor van de ‘Alternativen Liste für das andere Südtirol’ , een voorloper van de latere groene partij ‘Verdi Grüne Vërc’ . In ’99 werd hij als onafhankelijk kandidaat verkozen in het Europees Parlement. Critici verwijten hem dat hij daar enkel kwam ‘cashen’, in Brussel hebben ze hem niet of amper gezien. Hij argumenteert dan weer dan zijn invloed groter is door achter de schermen te lobbyen dan door in die grote praatbarak te gaan zitten. In 2004 wilde hij zich opnieuw verkiesbaar stellen via de Beierse Grünen maar zijn kandidatuur werd daar afgewezen. In eigen land (Zuid-Tirol) heeft hij in tal van milieudossiers van zich laten horen, vaak met succes.

In 1999 wilde de Duitse zender NDR Messners eco-principes op de proef stellen en liet hem met verborgen camera helemaal in de val lopen. Messner had aanvaard dat hij de winnares van een wedstrijd mee zou nemen op de Matterhorn langs de Hörnligraat. De nacht voordien had een helikopter een houten kiosk nabij de Solvay-hut geplaatst (450 meter onder de top) en ingericht als souvenirshop met vlaggetjes, prentkaarten, tijdschriften, kortom alles wat erbij hoort.

Wanneer Messner er met zijn touwgenote langs komt, gelooft hij zijn ogen niet en hij kan maar nauwelijks zijn zelfbeheersing behouden.

Als de ‘uitbater’ dan vertelt dat hij ook Messners boeken verkoopt, en of hij ze wil signeren, ontploft hij. Dan volgt natuurlijk meteen de ontknoping. Messner was met open ogen in de val gelopen, maar dan wel met geheven hoofd want hij week geen millimeter van zijn principes. Het filmpje is inmiddels legendarisch en is te vinden op Youtube.

Messner is geen vegetariër maar leeft wel autarkisch. Op de hellingen rond zijn burcht ‘Schloss Juval’ worden een hele waaier biologische producten geteeld, wijn inbegrepen, en in Sulden bezit hij grote weilanden waar zijn kudde yaks en het kleinvee vertoeven.

De boerenzoon is dus op latere leeftijd een herenboer geworden.

Messner als verzamelaar Door goede vriendschapsbanden te onderhouden met zowel een aantal van zijn grote voorbeelden als tijdgenoten, bouwde hij systematisch aan een enorme collectie memorabilia. Deze vormde de basis voor zijn ‘MMM’ museumketen. Bühl, Bonatti, Cassin, Comici, Preuss, Heckmayer en vele anderen hebben historische uitrustingsstukken, nota’s, klimboekjes, foto’s en publicaties afgestaan welke een plek kregen in één van de zes MMM-museumlocaties. Messner heeft alle berggebieden ter wereld veelvuldig bezocht, en niet altijd om er te klimmen. Hij is gefascineerd door de bergvolkeren, hij wilde ze begrijpen, hoe ze leven en overleven.

Ook zijn kunstcollectie is bijzonder uitgebreid. Naar eigen zeggen begon hij reeds als tiener oude schilderijen te kopen op rommelmarkten. Hij verzamelt schilderijen en sculpturen op basis van één thema: de bergen. Zijn credo is: ‘ik koop nooit een schilderij dat mij moet uitgelegd worden’ . In 2006 opent het eerste ‘Messner Mountain Museum’ in Schloss Sigmundskron nabij Bozen. In de daaropvolgende jaren zouden nog vijf andere MMM’s volgen, telkens gewijd aan een specifiek thema. Vorig jaar nog opende het sluitstuk ‘MMM Corones’ met de klemtoon op het extreemalpinisme en de grote wanden.

25

Messner privé Tot zijn veertigste hield Messner zijn privéleven goed gescheiden van zijn publieke optreden. Toen hij in Zuid-Tirol zijn eigen burcht met omliggende gronden en hoeves kocht, ging hij die ook openstellen voor bezoekers. Met zijn huidige vrouw Sabine Stehle, een decoratrice uit Wenen, heeft hij drie kinderen. Margareta Messner neemt beetje bij beetje de zakelijke leiding over van de MMMmusea. Simon Messner blijkt een uitmuntend klimmer te zijn. Vader en zoon gaan tot vandaag geregeld samen klimmen. Zijn jongste zoon wenst geheel uit de publieke belangstelling te blijven. Messner erkent dat hij zich weinig met de opvoeding van zijn kinderen heeft beziggehouden, hij was immers altijd onderweg. De familie Messner woont nu in Meran. Omwille van zijn veelvuldige verplichtingen in Duitsland bezit hij ook een appartement in München. Tijdens de maanden juli en augustus geeft hij geen voordrachten of seminaries en trekt de familie zich terug in hun ‘Schloss Juval’ in het Schnallstal in Zuid-Tirol.

26

Reinhold en Sabine zijn al sinds ‘85 een koppel maar huwden pas in 2009. De datum werd aangekondigd in een perscommuniqué met de vermelding dat het huwelijk in besloten kring zou plaatsvinden.

Toen zich die dag enkele honderden journalisten en paparazzi in het dorp verzamelden bleek hij daar in alle stilte de dag voordien te zijn getrouwd. Hij had alweer de hele pers bij de neus genomen. Een ouwe vos laat zich niet zo gemakkelijk verschalken. ▲

“Messner’s boeken hebben eenzelfde format: een boeiend verhaal, verteld vanuit de eigen ervaring, aangevuld met een levensbeschouwelijke reflectie en geïllustreerd met schitterende foto’s...”

Tekst Koen Hauchecorne

Wat maakt Messner zo uniek? Een overzicht

- In 1968 maakte hij de eerstbeklimming van de Sas dla Crusc (Heiligkreuzkofel) in de Fanes-Dolomieten en klom daarbij voor de eerste keer een 7a-passage in alpiene omstandigheden… op bergschoenen!

- In het Mont Blancgebied spurtte hij in enkele uren, alleen en zonder touw door de Droites noordwand. Dat was in 1969, amper 15 jaar nadat de eerstbeklimmers daarvoor nog drie dagen nodig hadden gehad.

- Andere solo-avonturen op heel hoge en heel moeilijke rotswanden volgden, bijvoorbeeld met de ‘Philipp-Flamm-route’ op de Civetta noordwestwand, ook in 1969.

- Het jaar daarna haalde hij, met zijn broer Gunther, voor de eerste keer de top van de Nanga Parba via de Rupalwand. Gunther kwam om bij de afdaling.

- Nog eens vernieuwend was hij in 1975, toen hij met de Hidden Peak (ook Gasherbrum I genaamd) voor het eerst een achtduizender volledig in alpiene stijl beklom (zonder vaste tussenkampen, dragers en vaste touwen).

- De wetenschappelijke wereld achtte het onmogelijk, maar in 1978 haalde hij, als eerste mens ter wereld, de top van de Mount Everest zonder gebruik te maken van extra zuurstof.

- Nog in dat jaar keerde hij terug naar de Nanga Parbat voor de eerste complete solo beklimming van een achtduizender.

- In 1984 stond hij opnieuw op de Mount Everest, alleen, zonder touw, zonder zuurstof en gedeeltelijk via een nieuwe route. Wellicht is dat één van de grootste alpiene prestaties aller tijden.

- In 1986 bracht hij zijn bekendste wapenfeit tot een goed einde, toen hij met de Lhotse als afsluiter, als eerste mens ter wereld alle 14 achtduizenders had bedwongen.

- De leeftijd van vijftig naderend trok hij, met de taaiheid van een wolf, te voet de Zuidpool over, een zware slee achter zich aan slepend, en recidiveerde in dat soort ultra-uitdagingen door op zijn zestigste alleen en over een afstand van zo’n tweeduizend kilometer de Gobi-woestijn, de grootste van Azië, te doorkruisen.

27

BERGWANDELEN

/WAAR DE AARDE BORRELT, HIKT EN BOERT: een blik op vulkanen Bergen, valleien en rotsen in allerlei schakeringen van roodbruin, okergeel tot gifgroen. Borrelende modderpoelen, opstijgende zwaveldampen en gestol-de lavavelden … Het klinkt als een sprookjesachtig – of spookachtig? – schouwspel. Vulkanische gebieden oefenen ongetwijfeld een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op allerlei natuurliefhebbers. In dit artikel werpen we een blik op ’s werelds belangrijkste vulkanische bolwerken.

N aar schatting telt de aarde meer dan 1500 vulkanen. Een groot aantal van deze vulkanen ligt onderzees. Je vindt ze verspreid over alle continenten, maar het merendeel ligt in het grensgebied van tektonische platen. Vulkanen heb je in allerlei soorten en maten. Afhankelijk van de samenstelling van de lava en de gassen krijg je een schild-, strato- of koepelvulkaan. Ondanks de mogelijk desastreuze gevolgen van een uitbarsting is de vulkanische, vruchtbare grond erg gegeerd voor landbouw.

28

Tekst Isabeau ReginaldVogeleer Roels Tekst Europa Op het Italiaanse eiland Sicilië vind je de hoogste en meest actieve vulkaan van Europa: de Etna. De berg is zo’n 3323 meter hoog en er gaat haast geen decennium voorbij zonder een uitbarsting. Dankzij deze activiteit is de top, die bestaat uit 5 hoofdkraters, voortdurend in beweging. Ook IJsland heeft dankzij haar ligging tussen de Noord-Amerikaanse en Euraziatische plaat een buitengewoon hoge vulkanische activiteit. Het eiland telt 130 vulkanische bergen die af en toe het Europese vluchtverkeer verstoren.

Afrika Met 5895 meter is de Kilimanjaro in Tanzania niet alleen de hoogste vulkaan, maar ook de hoogste berg van het Afrikaanse continent.

Het massief bestaat uit drie aaneengesloten vulkanen waarvan de ‘Kibo’ nog steeds actief is. De ‘Kili’ werd voor het eerst beklommen in 1889 door de Duitse geograaf Hans Meyer en is nog steeds een geliefkoosde bestemming bij bergbeklimmers.

Amerika De bekendste vulkaan in de Verenigde Staten is de 2550 meter hoge Mount Saint Helens in de staat Washington. Bij een hevige uitbarsting in 1980 spatte de top van deze vulkaan uit elkaar waardoor de berg voortaan 400 meter lager is. De westkust van het Zuid-Amerikaanse continent grenst aan de zogeheten ‘Ring van Vuur’: een hoefijzervormig gebied rondom de Grote Ocean dat bekendstaat voor haar vulkanische activiteit. Zo vind je onder meer in Ecuador de ‘laan der vulkanen’, een tiental toppen boven de 5000 meter van zowel uitgedoofde als actieve vulkanen.

Azië Op de eilanden van Indonesië, de Filippijnen en Japan komen de meeste vulkanen van het Aziatische continent voor. De Fuji is met zijn 3776 meter de hoogste en meest iconische berg van Japan. Deze slapende vulkaan speelt een belangrijke rol in de Japanse cultuur en de beklimming van deze berg is dan ook een ware bedevaartstocht.

Oceanië Het noordelijke eiland van Nieuw-Zeeland is een waar vulkanisch bolwerk met drie actieve vulkanen en ’s werelds grootste, ondergrondse caldera’s. Het sprookjesachtige landschap van het Tongariro National Park was dan ook het geliefkoosde decor voor de filmtrilogie ‘The Lord of the Rings’. ▲

29

BERGWANDELEN BERGBEKLIMMEN

/DE AZOREN: wandelen op de

Je hebt er vast al eens van gehoord: de Azoren. Deze eilandengroep wordt bijna wekelijks genoemd in het weerbericht. Maar wanneer ik vertel dat ik er net op vakantie ben geweest, lijken velen niet goed te weten waar de eilanden precies liggen. Een blik op de wereldbol leert ons dat deze negen eilanden zich ergens halverwege tussen Europa en Amerika in de Atlantische oceaan bevinden.

Net zoals de eilanden IJsland, Ascension, St. Helena en Tristan da Cunha zijn de Azoren in werkelijkheid de toppen van enkele vulkanen die hoog genoeg boven de zeespiegel reiken.

E en

magische plek, waar het prille toerisme nog in zijn kinderschoenen staat. Ideaal, want dat betekent dat het weinige toerisme dat er opgebouwd wordt, zo duurzaam mogelijk is. Niet voor niets stond de Azoren in 2014 op de eerste plaats in de ‘Global Top 100 Sustainable Destination List’. In dit artikel krijg je een kort overzicht van al het moois dat de Azoren te bieden hebben.

Beklimming van de Pico Het hoogste punt, de Pico, op het gelijknamige eiland, is met zijn 2351 meter zelfs hoger dan ieder andere berg op IJsland en daarmee het hoogste punt in de hele Atlantische Oceaan. Een beklimming van deze berg (zeker vanaf zeeniveau) is een stevige fysieke onderneming, maar meestal ben je de er de enige en het uitzicht vanop deze top is er één om nooit te vergeten.

30

Warmwaterbronnen Op bijna ieder eiland vind je wel enkele warmwaterbronnen.

Sommige zijn min of meer voorzien voor toeristen, anderen vind je gewoon terug in de wilde natuur. Vraag raad aan de locals. Perfect om je vermoeide beenspieren even los te schudden na een dagje stappen. Zelf verkenden we de bekende Caldeira Velha, waar je best heel vroeg of heel laat op de dag komt om de plek voor je alleen te hebben.

We bezochten ook de Ponta da Ferraria: een rotspoel in de oceaan die bij laag water wordt opgewarmd door onderliggende warmwaterbronnen. Je kunt er zwemmen in zeewater van 38 graden Celsius, uniek in zijn soort!

Canyoning op Flores

Lagoa des Sete Cidades: één van Portugals zeven natuurwonderen

Op het eiland Flores vond dit jaar een internationaal canyoningtreffen plaats. De Azoren herbergen honderden prachtige en exotisch begroeide canyons. Het paradepaardje van Flores is een canyon die zo’n 30 meter boven de oceaan eindigt. Naar beneden afdalen betekent een rappel van 15 meter door een waterval om uit te komen in een grote, overhangende zeegrot. Zelf deden we op het eiland Sao Miguel de Salto do Cabrito canyon. Het rivierwater wordt halverwege merkbaar warmer omdat er enkele warmwaterbronnetjes in uitmonden. Op de rivieroever groeide geen bomen meer en we zagen de stoom uit de grond opstijgen, een magische ervaring.

Het Lagoa des Sete Cidades bestaat uit twee meren, gelegen in de krater van een slapende vulkaan op het eiland Sao Miguel. Deze twee meren zijn met elkaar verbonden, maar hebben toch een verschillende kleur. Iedere wandeling in deze regio is simpelweg prachtig. Je waant je vaak in Oostenrijk, maar telkens opnieuw duikt de Atlantische oceaan op die je duidelijk maakt dat dit eiland amper 16 kilometer breed is. De tocht rond de volledige krater duurt ongeveer zes uur, maar reken meer tijd om uitgebreid van het uitzicht te genieten. Een frisse duik in één van de meren nadien is een ideale afsluiter.

Tekst Reginald Roels Tekst Arne Monstrey

grens van water en vuur reiswijzer

Lagoa das Furnas en Lagoa do Fogo Lagoa das Furnas is letterlijk en figuurlijk de geologische hotspot van het eiland. Fumarolen, pruttelende modderpoelen en kokend water verschijnen aan de oppervlakte en herinneren je eraan hoe actief de ondergrond hier eigenlijk nog is. De bewoners maken er dagelijks een stoofpotje in grote potten die men begraaft in de hete ondergrond en daar enkele uren laat sudderen. Een wandeling rond dit meer is met zijn 2:30 uur één van de meer ontspannen tochten op het eiland, maar ideaal om te doen met kinderen. Iets uitdagender is het Lagoa do Fogo. Via het noorden duurt het slechts 20 minuten om aan de oevers van dit prachtige meer te staan, maar dan neem je er wel de steile trapjes en de drukte bij. Via het zuiden ben je algauw vijf uur onderweg voor een heen en terug trip, maar dan kun je wel rustig genieten van Sao Miguels enige beschermde natuurpark.

Naast de eilanden Pico, Flores en Sao Miguel die we hier kort beschreven, heb je ook nog de eilanden Santa Maria, Faial, Sao Jorge, Terceira, Graciosa en Corvo. Deze archipel is niet alleen een topbestemming voor prachtige (dag-)wandelingen en exotische canyons, je kunt er ook schitterend duiken. Zowat het volledige jaar kun je hier walvissen en dolfijnen zien. Onder de noemer geotoerisme kun je naast de warmwaterbronnen heel wat vulkanische fenomenen bezoeken. Meer informatie vind je op de website www.visitazores. com. ▲

Periode De Azoren kun je tijdens het volledige jaar bezoeken. In de winter daalt de temperatuur er zelden onder de 14 graden Celsius. In de zomer bedraagt de gemiddelde temperatuur zo’n 25 graden.

De eilanden zijn groen en dat betekent dus ook dat het er vaak regent. Gelukkig zijn deze buien maar tijdelijk, en vaak erg lokaal Vervoer Rechtstreeks vliegen vanuit Brussel duurt zo’n drie uur en drie kwartier, maar kan enkel in de zomermaanden, anders dien je over te stappen in Lissabon. Ter plekke zijn er elke dag meerdere vluchten of veerboten tussen de negen verschillende eilanden.

Het loont om je eigen huurauto te hebben.

Accommodatie Het tijdsverschil bedraagt slechts twee uur. Het hoofdeiland van Sao Miguel begint langzaam wat drukker te worden (maar niets in vergelijking met Madeira of de Canarische Eilanden). Op alle andere eilanden zal je het moois vaak voor jezelf hebben. Op zoek naar unieke wandelervaringen? De Azoren hebben voor elk wat wils.

Links: Pico, het hoogste punt van de Azoren (2351 meter) / Rechts: Cete Cidades, hét uithangbord van de Azoren.

31

t s r e t n i /w

s e g a

n e lim

p s g r e b

k . w ww

32

0 2 s

16

t r o p

s p sho

k r o w s e

g a t e/s

b . e i t a r e d e f

7 1 0 2

33

BERGWANDELEN

/LA GOMERA: LA AVENTURA Een paradijselijk wandeleiland waar de liefhebbers van woeste ravijnen, diepe kloven en groene valleien aan de koude winters én de familiale kerstverplichtingen kunnen ontsnappen: het lijkt een verre droombestemming, maar je geraakt er sneller dan je denkt. Na amper vier vlieguren naar Tenerife en één uur op de ferry, om precies te zijn. De naam: La Gomera.

L

a Gomera is een klein, cirkelvormig Canarisch eiland met een ruige kustlijn en een centraal gelegen groene long, het als UnescoWereldnatuurerfgoed erkende park Garajonay. Dit nationaal park ligt bijna permanent in door de passaatwinden aangevoerde wolken en heeft één van de oudste, nog bestaande laurierbossen met weelderige plantengroei, maar ook een instabiel klimaat en relatief veel regenval.

Wandelcultuur De beste weersomstandigheden met constante temperaturen tussen 21°C en 29°C, veel zonlicht en weinig neerslag vind je in het zuiden van het eiland, net als op de grote buur Tenerife. Tot daar de gelijkenis, want op La Gomera heerst géén bruisend strandtoerisme, maar een bedeesde wandelcultuur die geen boodschap heeft aan exotische playas met palmbomen om van te dromen. Ondanks zijn beperkte omvang (378 m²) is het wandelnetwerk op deze onderzeese vulkaan dan ook zeer uitgebreid: je kan lange trektochten samenstellen met de langeafstandspaden, korte, gemarkeerde routepaden vanaf de parkeerplaatsen volgen of kiezen voor dagwandelingen uit reis- en wandelgidsen.

Voor de wandelaars die minstens een week op het eiland verblijven, niet terugdeinzen voor enig klim- en klauterwerk en over een goede conditie beschikken is de GR132 een aanrader. Op dit cirkelvormige, 120 kilometer lange pad langs de kustlijn wandel je in acht dagetappes van dorp naar dorp, waar je in eenvoudige maar verzorgde hotelletjes logeert. Vooraf reserveren is – zeker in het hoogseizoen – een must want er is slechts één camping en wildkamperen is verboden. De route is uitstekend bewegwijzerd met wit-rode markeringen en bezaaid met informatieborden die de afstanden en hoogteverschillen aanduiden. Als je ook het binnenland wil ontdekken is een combinatie met de GR131 mogelijk – het moderne wegennet en openbaar vervoer laten dit toe.

niet te missen Tal van wandelmogelijkheden dus, maar naar een ander Canarisch eiland hoppen zonder de smalle steegjes van Agulo en Vallehermosa, de rotsformaties van Hermigua en de vallei tussen Las Hayas en Chipude op het geestesoog te branden is ‘doodzonde’. Fauna en flora-kenners kunnen in het mystieke park Garajonay hun groene hart ophalen, maar missen (meestal) de weldadige zonnestralen én de weidse vergezichten over het eiland en de Atlantische Oceaan.

Een mooie uitzondering vormt Alto de Garajonay, het tot ‘bolwerk in de bossen’ gepimpte hoogste punt van La Gomera (1487 meter), waar gemotiveerde hikers bij helder weer op een 360°-panaroma van de Canarische eilanden wordt getrakteerd.

34

Roels Tekst en Tekst foto’s Reginald Tom De Clerck

NOS AGUARDA

Linksboven: baai langs wandeling San Sebastian-Laguna de Santiago / Midden: het pittoreske Agulo Linksonder: Hermigua met de mooie rotsformaties / Rechtsboven: de hoofd- en grootste stad San Sebastian met zicht op Tenerife / Onder: uitkijkpunt Garajonay

reiswijzer Maak ook zeker één dag vrij om de hoofdstad San Sebastian te bezoeken. Deze stad werd meermaals door Christopher Columbus bezocht – cherchez la femme – en was in 1492 de laatste aanlegplaats voor zijn oversteek van de Atlantische Oceaan naar Amerika. Je vindt in het centrum enkele historische overblijfselen en musea die deze fascinerende periode in herinnering brengen. Tegenwoordig is Uncle Sam bezoeken minder avontuurlijk, maar San Sebastian is nog steeds het ideale startpunt voor een ontdekkingstocht, namelijk van het natuurschoon dat La Gomera te bieden heeft. La aventura nos aguarda! ▲

Periode La Gomera kan het hele jaar bezocht worden. De meest populaire periode is oktober-april. Tijdens de zomermaanden is er minder wandeltoerisme.

Vervoer Je vliegt het best op Tenerife (Zuid) en neemt in Los Christianos één van de ferrydiensten die talrijke overtochten per dag verzorgen (Olsen of Armas). Een uurtje later sta je al op La Gomera. Met een klein beetje geluk zie je onderweg dolfijnen, tenminste als je één van de grotere boten neemt. We raden dit trouwens aan, want de kleinere boten staan garant voor een niet-comfortabele overzet. accomodatie In de grote dorpen – San Sebastian, Hermigua, Vallehermoso, Valle Gran Rey en Alajero - vind je voldoende accommodatie en horeca. In de kleine dorpjes – gehuchtjes eigenlijk – is er vaak geen of een beperkt aanbod. Vooraf reserveren is de boodschap.

Moeilijkheidsgraad De GR131 is geschikt voor elke gemotiveerde bergwandelaar, de GR132 voor de meer geoefende wandelaar. Op de korte routepaden vind je vaak informatieborden met het vereiste wandelniveau.

35

BERGWANDELEN

/ETNA: 3339 meter een onverwachte overschrijding en een weddenschap Het is een prachtige najaarsdag in Sicilië die zich uitstekend leent om de Etna te bezoeken. De Etna, plaatselijk nog vaak Mongibello genoemd, is de hoogste vulkaan van Europa en is na de Stromboli ook de meest actieve. Beklimmen zou hier een foute woordkeuze zijn, ik ben hier immers niet voor een bergvakantie maar om de baroksteden Syracusa, Noto en Modica in zuidwest Sicilië te bezoeken. Maar eens ik de berg van dichtbij gezien heb, begint er toch weer wat te wemelen vanbinnen.

D e gemakkelijkste benadering van de Etna gebeurt langs de zuidkant.

De sfeer in en rond het dorp Sapienza doet me onvermijdelijk denken aan El Teide op Tenerife. Ook een prachtige vulkaan, nog iets hoger dan de Etna, en ook daar lopen de foute mensen er mekaar voor de voeten. Elke dag willen honderden toeristen absoluut een vulkaan van dichtbij zien, liefst in strandkledij en zonder inspanning. 4x4 bussen brengen hen tot aan de Riffugio Sapienza en verder is er nog een zetellift tot Punta Montagnola op 2600 meter. Dat wil zeggen dat je nadien nog bijna zevenhonderd hoogtemeter moeten stappen op gemakkelijk terrein tot de kraterrand waarvan de hoogte schommelt tussen 3300 en 3330 meter. De exacte hoogte van de Etna komt na elke uitbarsting wat hoger of wat lager te liggen. De kudde strandliggers trapt meteen op haar adem en geeft er al na een paar honderd meter de brui aan. Gelukkig maar.

Dit is niet mijn eerste vulkaankrater, maar de Etna overtreft ruim mijn verwachtingen. De doormeter is gigantisch en verrassend kleurrijk, binnenin bevinden zich meerdere caldera’s met kleinere dampende kratermonden. De Etna mag dan wel officieel in rust zijn, daarbeneden dondert het onophoudelijk en de zwavelgeur is niet te harden. Als de hel van Dante echt bestaat, dan moet dit wel de toegangspoort zijn.

36

Tekst Reginald Roels Tekst Mark Sebille

“Als de hel van Dante bestaat, dan zal de krater van de Etna wel de toegangspoort zijn.”

TASTE OF ADVENTURE We raken nabij het hoogste punt aan de praat met een Duits koppel en we gaan erbij zitten. Dat zitten duurt niet lang. Vrij snel wordt het letterlijk te heet onder onze billen. De grond is hier onbehaaglijk warm.

Tijdens de loop van het gesprek trilt de berg meerdere keren. Korte aardbevingen in de kern volgen mekaar op met de regelmaat van een klok, maar dat schijnt normaal te zijn. Nu ik hier toch op die hoogte ben, verlang ik ernaar om de dag ook sportief te kunnen afronden en dus niet weer af te dalen met die ergerlijke zetellift.

Ik overweeg de overschrijding te maken, maar dat ziet mijn reispartner helemaal niet zitten. Uiteindelijk komen we tot een weddenschap.

Zij zal met de beide rugzakken terugkeren, met de zetellift en met lokale bussen, ik trek te voet verder en zal aan de andere kant langs de noordzijde afdalen. Eenmaal beneden moet ik nog wel uitzoeken hoe ik daar weg kom. Afspraak vanavond in Taormina, wie het laatst aankomt, betaalt overnachting en diner.

Ik besef dat ik eigenlijk geen schijn van kans maak om die weddenschap te winnen, maar ‘taste of adventure’ mag het weleens halen op de ratio. Om te beginnen ben ik allerminst ‘alpien’ uitgedost. Sneakers, jeans, T-shirt en een dun windjak. Aangevuld met een halve liter water, een summiere stafkaart maar geen kompas en geen hoogtemeter (de iPhone was nog ver weg). Dit leek mij wel een uitdaging. Ik vertrek iets voor 14 uur van bij de top om ‘clockwise’ helemaal rond de krater te stappen. Gelukkig kan ik mij moeiteloos oriënteren met uurwerk en de zonnestand, maar snel wordt duidelijk dat de kaart maar een schamele hulp zal zijn. En de novemberzon, die begint bedenkelijk snel naar de horizon te zakken.

37

Profshop

Wij zijn verhuisd naar: Cleydaellaan 10, unit 8 - 2630 Aartselaar webshop op www.k2profshop.be tel: +32 (0)3 303 14 53 mail: info@k2profshop.be

Toch kom ik aanvankelijk vlot vooruit. Ik maak een grote boog rond de krater naar de westkant en volg een duidelijk herkenbaar pad.

Maar dan kom ik in een zone waar op willekeurige plaatsen stoom uit de grond komt. Enkele keren komt er plots een hevige dampstoot vlak voor mijn voeten, het pakt me zwaar op de longen en moet het minutenlang uithoesten. Een bepaald moment moet ik honderden meters door een dichte zwavelwolk verder, de adem inhoudend en met spleetogen kijkend, maar eigenlijk zonder veel te zien want ik kan geen kant uit. Struikelen is niet aan de orde want dit is vulkaanrots: ruwe gestolde lava die je huid meteen open raspt. Van een pad is er inmiddels geen sprake meer. Ik tracht louter op zicht mijn hoogtelijn te behouden in de hoop straks andere paden aan de noordkant te kruisen.

Maar dat is buiten de laatste uitbarsting van de Etna gerekend.

Tegen de tijd dat de zon helemaal achter de Siciliaanse horizon zakt, bereik ik eindelijk de Piano Provenzana, een plateau op de noordflank.

Hogerop zie ik meerdere sneeuwvelden liggen. Wat verder heb ik zelfs de luxe om een lang sneeuwveld te kunnen afglijden. De Etna is, zoals de meeste vulkanen, een droge berg. Geen beekjes te bespeuren en als er al eens een plas blijft staan dan is dat water ondrinkbaar. Ook de sneeuw is niet drinkbaar door het vulkaanstof.

MAANLANDSCHAP Ik zie nu ver beneden mij eindelijk een duidelijke herkenbare brede weg, maar naar schatting ligt die nog drie tot vierhonderd hoogtemeters lager. Vanaf hier moet ik noodgedwongen recht de helling afdalen.

Precies aan deze zijde heeft de vulkaan anderhalf jaar geleden krachtig lava gespuwd. De verse lavastroken zijn veel donkerder dan de oudere. Gauw ondervind ik dat ik sneller daal op de nieuwe lava omdat hier geen begroeiing staat die putten of kuilen kan verstoppen.

Onvermijdelijk ga ik enkele keren tegen de grond maar de schade blijft beperkt tot oppervlakkige schaafwonden.

Uitzicht over de Etna vanuit Taormina.

Ik ben hier getuige van een indrukwekkend maanlandschap. Op sommige plaatsen is er helemaal geen doorkomen aan, menig brok lava is tot twee meter hoog en het heeft wel iets weg van een gletsjerlabyrint, maar dan alles in antraciet zwart. Midden in de lavastroom zie ik de resten van wat ooit een skilift is geweest. Hier aan de noordkant wordt er normaal in de winter meerdere maanden geskied. Maar de stalen liftpijlers zijn allemaal verwrongen door de hitte, op sommige plaatsen heeft de aarde ze zelfs letterlijk verzwolgen.

Wat jammer dat ik dit niet bij daglicht kan aanschouwen, ik besef dat veel moois mij daardoor ontsnapt.

De klok tikt genadeloos verder en ik moet absoluut die weg bereiken voordat de duisternis helemaal invalt. En dat gaat nog lukken ook. Het is nu helemaal donker maar ik kan op de grintweg fors doorstappen. Ik nader de boomgrens, dat geeft wat extra zuurstof want de dehydratatie laat zich voelen. Mijn T-shirt is doornat en het begint nu fors af te koelen. Het windjak hou ik al die tijd rond mijn lenden geknoopt zodat die droog blijft voor ingeval ik moet bivakkeren. De weg slingert zich door het donkere bos naar beneden, ik hoor nu ook dierengeluiden.

Het grint gaat na een goed half uur over in asfalt en er staat hier en daar een houten hutje naast de weg, iets groter dan een bushok. Die hebben een functie in het skiseizoen vermoed ik maar in hoogste nood zou ik daarin de nacht kunnen uitzitten. De maan staat in het eerste kwartier en geeft een minimum aan licht. Achter mij zie ik de top van de Etna die glinstert tegen de gloed van de maan. Het is nauwelijks te vatten dat hier aan de noordkant sneeuw ligt terwijl je aan de andere kant op de grond je billen verbrandt.

Vlaamse Belg Ik ben nu bijna vijf uur onderweg en heb al die tijd nog geen levende ziel gezien. Ook geen dieren, hooguit wat vogels. Onverwacht komt er heel in de verte een auto de berg op gereden die me wat later voorbij snort, hij moet me zeker gezien hebben. Ik durf voorzichtig te hopen dat die wat later zal terugkeren en jawel hoor. Ik steek mijn duim uit en de wagen stopt. In mijn beste Italiaans probeer ik het jonge koppel in de auto te polsen hoe ver zij mij in de goede richting kunnen brengen.

Onderweg komt de onvermijdelijke vraag uit welk land ik kom. Belgio?

Aha, vlaamse belg? vraagt hij plots en mijn mond valt open. Zijn moeder had tot voor enkele jaren een restaurant in Bonheiden, maar ze keerden uiteindelijk naar Sicilië terug. Hier op de Etna wil hij met zijn vriendin volgende winter snowboards verhuren, als de nieuwe lift tenminste tijdig klaar zal zijn. Het gesprek wordt alsmaar hartelijker zodat Massimo graag een ommetje maakt om mij dichter bij mijn be-

De krater: stappen door wolken van zwavel

stemming te brengen. Aan een tankstation spreekt hij enkele andere jongeren aan zodat ik wat later in een auto zit die helemaal tot Taormina moet. Iets na eenentwintig uur ’s avonds bereik ik de kleurrijke stad waar ooit de Griekse Goden zo graag toefden. De avontuurlijke afdaling van de Etna heef mij geradbraakt, maar dat is meteen vergeten als ik de volgende dag van bij het amfitheater de Etna weer in al zijn glorie zie schitteren. Oh ja, wat die weddenschap betreft… gewonnen met bijna anderhalf uur voorsprong! ▲

39

BERGBEKLIMMEN

/DE NIJLPAARDEN VAN OKAVANGO:

de beklimming van Mt Damavand in Iran

Terwijl we op een terrasje de aandeelhouders van AB Inbev weer wat rijker maken, overvalt Herman me plots met de vraag: “Welke berg doen we volgend jaar, Orlando?” “Euh…”, stamel ik, “wat dacht je van de Damavand in Iran?” Blijkbaar niet eens zo’n gek antwoord want sommigen knikken meteen instemmend. In de komende weken en maanden groeit het idee en onze expeditie krijgt zowaar vorm: een gids regelen, de vliegtuigtickets boeken, verblijf en vervoer ter plaatse vastleggen, informatie inwinnen over het nodige visum, de klimpermits, enzovoort.

S

alaam Irani! Augustus 2016. Via een tussenstop in Wenen vliegen Herman, Diane, Nick en ikzelf naar de Imam Khomeini International Airport in Teheran. Onze gids, Burhan Cevarun, die ons drie jaar eerder in Turks Kurdistan ook al begeleidde, heeft zijn medewerkers gestuurd om ons op te pikken. Onze eerste kennismaking met Iran verloopt in gebroken engels, maar met een beetje goede wil verstaan we elkaar prima. We rijden over de snelweg naar ons hotel in downtown Teheran en onderweg wordt al snel duidelijk dat dit geen ‘apenland’ is: geen geiten of schapen die over de weg lopen en zich in het verkeer mengen, geen bromfietsers die bonenstaken of brandhout vervoeren, geen autowrakken die al jaren op de baan staan en geen autobussen waar nog tientallen mensen bovenop zitten. In tegendeel! Tot mijn grote verbazing zien we mooie kledingwinkels van Dolce & Gabbana, Hugo Boss of Adidas, toonzalen van Audi en BMW, stijlvolle juwelierszaken, westers geklede mannen en vrouwen met een smartphone in de hand. Ik dacht dat dit land te lijden had onder de economische sancties? Aangekomen in het hotel worden we hartelijk begroet door Burhan Cevarun.

40

Roels Tekst en Tekst foto’s Reginald Orlando Furfari

Damavand, here we come!

Op het gemakske! Of juist niet?

Na een goede nachtrust en een stevig ontbijt staan we de volgende ochtend om negen uur stipt op het appèl. We worden met een busje – deze keer wel een aftands rammelgeval – naar de Damavand regio gebracht. Bij Polour Village stoppen we aan het kantoor van de Iranian Mountaineering Federation om onze klimpermit te kopen.

Nadien gaat de rit met een oude Nissan Patrol over een onverharde weg verder naar het basiskamp. We hadden ons verwacht aan een klimmerskamp met een berghut en allerlei expeditietentjes. Het basiskamp blijkt echter een moskee te zijn aan de voet van de berg met nog wat primitieve bijbouwsels. De ‘uitbater’ laat zijn kippen, ganzen en geiten vrij rondlopen. We kijken dan ook enigszins beteuterd als we onze tent tussen de geitenkeutels moeten opzetten, maar we vinden troost in de gedachte dat dit toch origineler is dan een dure en overvolle hut in de Alpen.

De volgende dag wandelen we rustig, op ons dooie gemak, naar het hoogtekamp op 4200 meter. We doen het rustig aan om ons lichaam de tijd te gunnen om te acclimatiseren. Het is mooi weer en we genieten van de prachtige vergezichten. Regelmatig slaan we een praatje met de vele Iraanse klimmers die allemaal met ons op de foto willen. Blijkbaar komen hier toch niet zo veel westerlingen. Ook de Nederlanders van gisteren zijn weer van de partij. Gestaag gaan we omhoog en kort na de middag komen we aan in het hoogtekamp.

We zetten onze tenten op, bereiden een gevriesdroogde maaltijd en chillen de rest van de dag. Morgen zullen we op deze hoogte blijven om verder te acclimatiseren en overmorgen plannen we onze toppoging. Alles is mooi uitgekiend en perfect ingepland … tot Burhan ons komt vertellen dat het overmorgen slecht weer wordt en we eigenlijk morgen onze summitpush moeten plannen. We overleggen of we morgen meteen doorgaan naar de top. Herman en Diane vinden het – terecht – gekkenwerk en besluiten om morgen uit te slapen en in het hoogtekamp te blijven. Nick en ikzelf zullen, samen met Ruli (een Chinese klimster die zich bij onze groep gevoegd heeft) een toppoging wagen.

We maken nog een verkenningstochtje bergop, praten met wat Iraanse klimmers die afdalen en nodigen vier Nederlandse klimmers uit om mee te genieten van de warme maaltijd die Burhan voor ons klaargemaakt heeft. Na het avondeten koelt het aardig af en er zit niet veel anders op dan in onze slaapzak te kruipen. Gelach in het kamp, blaatende geiten en kraaiende hanen vlak naast onze tent, honden die blaffen en grommen als reactie op de huilende wolven, de stroomgenerator die twee uur lang draait, … neen, voorlopig slapen we nog niet. Als uiteindelijk, onder luid gekraak, de luidspreker van de moskee ook nog eens “Allah Akbahr” begint te zingen, proesten Nick en ik het uit in onze tent.

“Men is er vrij zeker van dat vijfduizend jaar geleden de boomgrens rond tweeduizendvijfhonderd meter lag...”

Strijd tussen de oren Die nacht slaap ik niet of nauwelijks. Om half vier ‘s morgens loopt de wekker af en Nick, Ruli en ikzelf beginnen, onder leiding van Burhan, aan onze toppoging. Het is koud en aardedonker. In de vallei zie ik de lichtjes van het dorp. We stijgen langzaam maar ik voel me niet goed. Ik heb het koud en dan weer te warm. Heb ik nu hoofdpijn of verzin ik maar iets? Allerlei gedachten spoken door mijn hoofd.

Waarom moest ik nu weer per sé deze domme berg beklimmen?

Ik hoef toch niets meer te bewijzen? En te bedenken dat ik nu evengoed lekker tegen het warme lichaam van mijn lieve vrouw in bed kon liggen! Ik hijg de longen uit mijn lijf terwijl ik denk aan de nijlpaarden van de Okavangodelta in Botswana, het chaotische verkeer in Kinshasa en de witte haaien van Gansbaai in Zuid-Afrika.

Mijn hoofd is een rollercoaster van emoties en het is duidelijk dat ik niet klaar ben voor deze beklimming. Ik besluit dan ook terug te draaien en lig de rest van de dag in mijn tent te slapen. Herman en Diane plannen later op de dag nog een acclimatisatietochtje. ’s Avonds rond vijf uur verschijnen onze vrienden terug in het kamp.

Ruli en Burhan zijn zeer moe en zijn duidelijk over hun grenzen gegaan terwijl ‘onze Nick’ nog fris en monter staat te grijnzen. Hij denkt er zelfs aan om morgen terug naar boven te gaan met ons.

Uiteindelijk zijn de weersvoorspellingen beter dan verwacht en dus plant de rest van ons team een toppoging voor morgen.

41

Foto: Sara Van Den Steen – Fitz Roy, ArgentiniÍ

Alles voor klimmers en trekkers

Oude Gentbaan 255 9300 AALST www.trek-king.be Trekking buitensport

42

053 705 222 info@trek-king.be

Damavand summit? Check!

Om vijf uur ’s morgens trekken Herman, Diane en ikzelf in de donkere, koude nacht de berg op. Dit maal voel ik me kiplekker. Er is geen plaats meer voor twijfels of Okavangonijlpaarden in m’n hoofd. Ik voel me sterk en ik weet dat ik straks op de top zal staan. Ik voel het gewoon!

Deze keer passen alle puzzelstukjes perfect! Gestaag klimmen we verder. Ondertussen is ook de zon van de partij maar het blijft op deze hoogte aardig koud en bovendien staat er een strakke wind. Dikke handschoenen, donsjas, windstopper bivakmuts, … ze komen hier goed van pas. Rond 5000 meter moeten we een kleine technisch passage overwinnen om nadien weer een redelijk duidelijk pad bergop te volgen.

Regelmatig stoppen we om iets te eten of te drinken. Op 5400 meter ligt de sleutelpassage. Een rotsgendarm die we langs rechts moeten passeren. Nadien is het gewoon bergop wandelen naar de top. We zijn echter moe en ons tempo ligt nu redelijk laag. Bovendien moeten we op 5600 meter nog opletten voor de zwaveldampen die deze vulkaan constant uitspuwt. We proberen ze te omzeilen maar ik krijg toch 2 keer de volle zwavellading in m’n gezicht. Hoesten en niezen zijn het gevolg. Herman, die een beetje sneller was dan Diane en ik, staat boven te zwaaien. Hij staat al op de summit! Enkele minuten laten staan ook Diane en ik op de 5671 meter hoge top. We omhelzen elkaar en nemen de gebruikelijke summitselfies. Jammer dat Nick er niet bij is, maar ja, die stond hier gisteren al. Naar het noorden toe hebben we een prachtig zicht op de Kaspische zee in de verte. Na een snelle hap beginnen we aan de afdaling. Tot onze grote verrassing ontmoeten we Burhran kort onder de top. Hij is ons uiteindelijk nog achterna gekomen om zich ervan te vergewissen dat zijn klanten niet verkeerd liepen. Hij is dus 2 dagen na elkaar tot ruim 5600 meter geklommen.

De afdaling is lang en ééntonig en zoals zo vaak tellen de cijfers op m’n hoogtemeter veel te langzaam af. Uiteindelijk komen we rond zes uur terug aan in ons hoogtekamp.

Na een goede nachtrust dalen we de volgende ochtend terug af naar het basiskamp. Van hieruit volgen we weer precies de omgekeerde route terug naar Teheran en in de late namiddag kunnen we genieten van een verkwikkende douche in onze hotelkamer. De dag erna bezoeken we nog het Golestan Palace, de Milad Tower en de bazaar van Teheran. We hebben een 5000-er toegevoegd aan ons palmares en we hebben kennisgemaakt met de Iraanse cultuur. Met een tevreden gevoel stappen we dan ook op het vliegtuig richting Zaventem. Tijdens de vlucht naar huis zit ik in gedachten al bij m’n volgende reis, naar… de nijlpaarden van de Okavangodelta? ▲

reiswijzer periode De Damavand kan het ganse jaar door beklommen worden. Hou in de winter rekening met veel sneeuwval en erg koude temperaturen.

Piolet en stijgijzers zijn dan zeker aangewezen. In de winter wordt er ook geskied. vervoer Diverse luchtvaartmaatschappijen bieden vluchten aan naar Iran. Wij hebben geopteerd voor Austrian Airlines. Zij boden de goedkoopste vluchten aan. We hebben alle tickets rechtstreeks via BudgetAir geboekt. accomodatie Tijdens de beklimming sliepen we in onze expeditietenten. De nachten in Teheran sliepen we in het Shahr Hotel op de -hoe kan het ook anders- Damavand Street.

Website : http://www.shahr-hotel.com/ lokale organisatie Wij hebben ervoor gekozen om deze berg te beklimmen met de organisatie van Burhan Cevarun. Burhan is een Kurdische berggids die we al een aantal jaren kennen. Hij begeleidt tochten in oostelijk Turkije, de Kazbec regio en naar de Damavand.

Website : http://www.topararat.com Mail: Burhan Cevarun - topararat@gmail.com niveau en route Wij hebben gekozen voor de normaalroute aan de zuidkant. Iedereen met een goede fysiek kan de Damavand beklimmen in de zomer.

Voor een winterbeklimming heb je alpine ervaring nodig. materiaal Het klassieke alpine materiaal is niet nodig in de zomer. Met een stevig paar wandelschoenen en een paar wandelstokken ben je voldoende gewapend. Zorg wel voor voldoende warme kledij. diverse Wij hebben na onze beklimming nog anderhalve dag genoten van wat Teheran te bieden heeft. Op de website van tripadvisor vind je verschillende ideetjes.

Visum Belgen hebben een visum nodig om naar Iran te gaan. Begin op tijd met je aanvraag want het kan ruim een maand duren alvorens je je visum krijgt.

43

WINTER

/TOERSKI IN IJSLAND

“Come in guys! Sit down, we have cold beer, warm fishsoup and fresh bread!

You’re lucky, you just arrived and the Northern lights are shining!”

Wel, dat kan tellen qua ontvangst. Het is ergens rond middernacht wanneer we arriveren in Dalvik, in het Noorden van Ijsland. Onze huurauto zit afgeladen vol met skimateriaal en mijn drie partners in crime: Tim, Sam en Frank. Ons doel: skitoeren boven de Ijslandse fjorden.

44

Roels Tekst Yannick De Bièvre / foto’s Sam Van Brempt enTekst Tim Reginald Vanhoutteghem

Exact tien meter verder strandt ons plan. En na exact drie uur zwaar sneeuw verplaatsen met lawineschopjes strandt onze jeep 1 meter lager op de gravelbaan. Een behulpzame Ijslander met een soort monster truck redt onze jeep met een stevige ruk uit zijn wit graf.

Gelukkig is het tot elf uur klaar in de lente en staat niets ons in de weg om nog naar boven te vertrekken voor een tochtje. Onze eerste skimeters in Ijsland neemt niemand ons nog af!

O

lafsfjörður, het fjord naast Dalvik blijkt de nieuwe IJslandse hotspot voor skiërs te zijn. Volgens Bjarni, de eigenaar van de lodge waar we verblijven en het best te vergelijken met een stereotiepe viking, is het nog maar sinds een jaar of drie dat er skiërs naar Ijsland trekken. Het is een magisch gevoel om boven de oceaan te kunnen skiën, en dat is exact waar we naar op zoek zijn.

We rijden een vijftal kilometer het fjord in, wanneer de baan stopt.

Een bordje met ‘impassable’ maakt duidelijk dat de besneeuwde strook die verder doorloopt niet berijdbaar is. “Maar als we nog een beetje dichter bij die berg rijden moeten we niet zo ver op dat plat stuk stappen”, klinkt het vanop de achterbank. Hmm, zouden we?

We hebben tenslotte niet voor niets een jeep gehuurd…

De tweede dag verloopt gelukkig voorspoediger. Een fijne beklimming naar een top tussen twee fjorden geeft ons een ongelooflijk uitzicht over de Noordelijke Ijszee. Tijdens de afdaling vinden we de weg naar een goed verstopt en niet eerder geskied couloir. Perfecte firn zorgt dat iedereen zich op zijn gemak voelt en breed glimlachend skiën we de oceaan tegemoet.

De volgende twee dagen komt een Arctisch lagedrukgebied roet in het eten gooien. Omdat we niet in Ijsland kunnen geweest zijn zonder een vulkaan, warmwaterbronnen en pruttelende modderpoelen gezien te hebben, besluiten we tijdens de storm Myvatn te bezoeken.

Dat is een plaats waar je dichter bij de binnenkant van de aarde bent dan elders. Na de nodige verwondering over water en vuur volgt de ontnuchtering. De storm is zo hevig, dat we de auto niet meer uitkunnen.

45

‘Eeuh, zie jij nog het verschil tussen de straat en die afgrond?’ We beseffen dat terug in onze lodge geraken een groot avontuur zal worden. Gelukkig duikt er uit het niets weer een van de typische Ijslandse monstertrucks op.

‘Don’t worry, I know the area. Just stay close and follow me’. Na een half uurtje tegen 5km/u door een volledige white-out geschuifeld te hebben komen we op veiliger terrein. De nacht delen we in een lodge met enkele Russen en de pakjes adventure food die gelukkig nog in de wagen rondslingerden. herkansing De dag nadien zien we Ijsland op zijn mooist. De resterende wolken trekken langzaam weg en een wondere, witte wereld wacht ons op. We maken een tussenstop in Akureyri, de tweede grootste stad van Ijsland met 18 000 inwoners. We gaan ook op verkenning in Siglufjörður. In dit fjord kan je skiën volgens een typisch IJslands recept: kijk van op de baan of je een leuke afdaling kan zien, zoek de makkelijkste weg naar boven en hop, weer een regel om te schrappen op je bucketlist. De top boven het fjord geeft zich niet zo makkelijk gewonnen. Een fijne graatbeklimming in verse sneeuw doet de afdaling achteraf nog beter smaken.

De top waar we de eerste dag wilden vanskiën ligt nog steeds te blinken ergens achteraan een fjord. ‘Herkansing?’ ‘Ja, natuurlijk.

Tweede keer, goede keer!’ Deze keer parkeren we onze jeep enkel braaf op het gravelbaantje, en niet tien meter te ver.

Ijslandse afstanden kunnen toch bedriegen. De top blijkt een pak horizontale meters verder te liggen dan gepland. Gelukkig vinden we nog een fijn couloir op de achterzijde om de lange, te platte afdaling wat makkelijker te maken.

46

IJSLAND IMPOSANT Tijdens onze autoritten tussen de verschillende fjorden blijft een topje dat boven de rest uitsteekt onze aandacht trekken. Een nieuw plan wordt gesmeed. Tim, de weerman van dienst, voorspelt een prachtige dag. Een doodlopend valleitje boven de oceaan blijkt werkelijk een idyllische plaats te zijn om te tourskiën. Zachte sneeuw, mooie omgeving, wat goede vrienden en wind… Wind?!

Op de topgraat aangekomen hebben we moeite om te blijven staan.

Alle kledij die voorhanden is aantrekken, ski’s op de rug en in ‘full battle’ mode naar boven! De hoop om af te dalen via de imposante noordwand wordt helaas samen met tonnen Ijslandse sneeuw de oceaan ingeblazen.

Ijsland is echt een land waar de natuur de bovenhand heeft. Maar dat maakt het skiën er alleen maar interessanter op. Op onze laatste dag in Dalvik blijken alle elementen mee te werken. Een prachtig couloir boven de zee bezorgt ons een afdaling om nooit meer te vergeten.

Helemaal in het Westen van Ijsland heeft Sam nog een vulkaan in gedachten om de reis mee af te sluiten. De vijf uur durende rit van Noord naar West laat ons van verwondering naar verbazing omschakelen. Wat een ongelooflijke landschappen! Middle Earth voelt wel erg dichtbij.

Een korte blik uit onze tent maakt duidelijk dat we de 1446 meter hoge Snæfellsjökull een volgende keer zullen moeten afskiën.

Wolken en regen die van over de oceaan komen besluiten te roet in het eten te gooien.

Gelukkig hebben we op die manier nog wat tijd over om geisers en ander natuurgeweld te zien. Tot op de laatste minuut van onze reis blijft het land imponeren.

reiswijzer REISPERIODE Het skiseizoen loopt van begin maart tot half mei.

VERVOER Wij vlogen half april voor €200 met Icelandair van Brussel naar Reykjavik. Onze wagen huurden we via 4×4 rental iceland.

ACCOMMODATIE Slapen deden we in het zomerhuis van de sympathiekste der viking nazaten, Bjarni. Je kan hem contacteren voor onderdak in Dalvik op http://www.dalvikhostel.com Zijn bar (de enige in Dalvik) is ook de verzamelplaats voor alle skiërs in de regio. Hier kan je terecht voor informatie over de verschillende tochten en de condities.

KAART Kaarten van de regio zijn moeilijk te verkrijgen. In de bar liggen enkele wandelkaarten waar je mee kan starten.

De tochten die we deden telden tussen de 800 en 1300 hoogtemeters per dag. De geografie van het Noorden leent zich perfect om te tourskiën. Van uitgestrekte vlaktes voor beginnende tourskiërs tot steile, smalle couloirs. Voor ieder wat wils!

PRAKTISCH Ijsland is in het algemeen iets duurder dan België.

Iedereen spreekt er Engels en vriendelijkheid en gastvrijheid is iets vanzelfsprekends.

“Ijsland is echt een land waar de natuur de bovenhand heeft. Maar dat maakt het skiën er nog interessanter....”

47

BERGWANDELEN Michal Teunkens, zaakvoerder van Mighty Monday, nam in januari 2016 deel aan de Trias Trail. Samen met 14 andere ondernemers beklom hij de Cayambé in Ecuador. Het doel van deze beklimming was om fondsen te werven voor de plaatselijke quinoaboeren in de Andes.

TRIAS TRAIL KBF: Wat was je motivatie om deel te nemen aan de Trias Trail expeditie? Stond het hoog op je bucket list?

interview Michal

Michal: Twee elementen speelden hierin een belangrijke rol.

Enerzijds was ik als zaakvoerder op zoek naar een goed doel dat ik wilde ondersteunen, anderzijds hou ik wel van een sportieve uitdaging. Je stuit dan op een organisatie die ondernemers zoekt om een vulkaan te beklimmen voor een goed doel. Verder is het zo dat ik bedrijven help bij hun onderneming op vlak van personeelszaken en Trias helpt lokale mensen te ondernemen in hun omgeving. Als er op zoveel vlakken een match is, dan kan je niet anders dan volmondig ‘ja’ zeggen. Deze combinatie zorgde er ook voor dat het opgezette trainingsplan goed werd opgevolgd. En als het een keer niet lukte, zag ik erop toe een volgende keer zeker niet te ontbreken. Ik ben trots dat ik op de top van een berg staan kan afvinken en dan nog de hoogste berg op de evenaar!

KBF: Hoe heb je jezelf voorbereid op de expeditie?

Michal: Ik heb me in eerste instantie vooral op sportief vlak voorbereid. Daar werden we heel goed in begeleid door de mensen van Bakala Academy en Bjorn Vandeweghe van Climbing Managers.

Na een fysieke test ontvingen we een trainingsschema dat ik zo goed en zo kwaad als mogelijk heb proberen vol te houden. Elke maandag konden we in groep gaan trainen in Gent, of op andere locaties wanneer mogelijk, wat een welgekomen afwisseling was van steeds alleen trainen. Op maandag deden we dan de fysiek zwaardere oefeningen op de Gentse ‘skiberg’. Trekken, sleuren met touwen of andere attributen, oefenen op naar boven én naar beneden stappen … Uiteindelijk ben je niet alleen aan het afzien, maar samen met de andere deelnemers en op die manier ontwikkel je een fijn groepsgevoel. Met ‘samen krijgen we de Cayambe-vulkaan wel klein’ als motto! Op maandag kregen we ook stelselmatig meer informatie over wat we onderweg naar de top zouden kunnen tegenkomen. Zo bereid je je ook mentaal voor op de reis. Dichter bij de vertrekdatum begint het mentale gedeelte namelijk een grotere rol te spelen. Je klaarmaken voor vertrek, dat begint ook bij heel eenvoudige zaken zoals bepaalde aankopen doen die je nodig hebt. Langzaamaan geraak je helemaal doordrongen van de reis en de doelen die je je hebt gesteld: “Ik haal de top samen met de andere deelnemers”.

48

De groep klimmers op de flank van de Iliniza Norte, met in de verte de top van de

KBF: Met welke gevoelens ben je aan de ‘start’ verschenen? Was er twijfel over ‘ga ik het wel aankunnen?’ Of was je zelfverzekerd?

Michal: De dag van het vertrek droop de goesting ervan af: “Laat die vulkaan maar komen! Ik ben er mentaal en fysiek klaar voor.”

De voorbereiding was goed verlopen. De kleine kwaaltjes en probleempjes die ontstaan waren, opgelost of verdwenen. Uiteraard was er ook een gezonde dosis spanning en angst. Hoe goed je je ook voorbereid, je weet niet hoe je lichaam zal reageren op de hoogte. Je kan ziek worden. Of simpelweg iets verkeerd eten... Op dat ogenblik voel je je als een topatleet die naar de Olympische Spelen vertrekt.

Ik ben er klaar voor. Ik heb me goed kunnen voorbereiden om te kunnen schitteren. Zolang er maar geen ‘externe’ tegenslag optreedt.

Reginald Roels Tekst Sylvie De Weze / foto’sTekst Pascale Vandewalle

Teunkens

e Cotopaxi-vulkaan

KBF: Wat vond je het uitdagendste aspect aan de Trias Trail als klimervaring?

Bij de landing was ik wel wat ongerust: ik had hoofdpijn. Geland in Quito, de hoofdstad van Ecuador, op 2800 meter en al last van hoogteziekte … Ik dacht ‘het gaat toch niet waar zijn zeker?’ Eerst lach je het een beetje weg en minimaliseer je het fenomeen als vermoeidheid te wijten aan de vlucht. Een paar dagen later werd mijn eerdere vrees helaas bevestigd: ik had hoogteziekte. Het enige wat je dan nog kan doen, is niets ondernemen dat je toestand verergert.

De hoofdpijn is gedurende de hele reis nooit weggegaan, maar werd gelukkig ook niet erger naarmate we hoger klommen.

Michal: Je zet jezelf een doel: op de top van een berg staan. Alleen heb je geen enkel idee onder welke omstandigheden je dat gaat doen. Op het vliegtuig kon ik de film ‘Everest’ bekijken. Ook al weet je dat je niet blootgesteld gaat worden aan een extreme situatie als in de film, toch stel je je vragen. Ik had op dat moment nog nooit een heel hoge berg van dichtbij gezien, laat staan op grote hoogte geweest. Ik had nog nooit op gletsjers gewandeld. Ik dacht ook aan de weersomstandigheden, die je tenslotte niet zelf onder controle hebt. Voor mij was de hele tocht, met die onbekende factoren, het meest uitdagende aspect.

49

KBF: Welke parallellen vallen er volgens jou te trekken tussen bergbeklimmen en ondernemen? Altijd hogerop?

Michal: Persoonlijk vind ik dat er veel parallellen te trekken zijn. Je start een avontuur of een droom, zoals je dat zelf voor ogen hebt.

Je stelt een plan uit en werkt er naar uitvoering toe. Naargelang de omstandigheden kan je beslissen om sneller of trager te schakelen.

Onderweg kom je tal van obstakels tegen en die bied je het hoofd, zonder je uiteindelijke doel uit het oog te verliezen. Op dat moment wil je die inspanningen goed verdelen en voldoende rustmomenten inlassen. Het draait voor een stuk ook om je vrees te overwinnen, want je komt situaties tegen die je angst inboezemen en je onzeker maken. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik veel geleerd heb van die tocht.

Een aanpak die ik zelf dien te veranderen in het ondernemen, is durven vragen om ondersteuning. Als je wilt groeien, moet je beseffen dat je niet alles alleen kunt (blijven) doen. Als de juiste personen je ondersteunen, kun je je doel – en meer bereiken - en dat is prettig. Wat ik nog geleerd heb? Pauzes durven inlassen! Als je altijd maar door loopt, bestaat het risico jezelf voorbij te hollen, met alle gevolgen van dien. Die rustmomenten bieden je ook de mogelijkheid tot reflecteren: waar sta ik nu, wat kwam er op mijn pad sinds de start en wat moet er nog gebeuren.

“Deze tocht me helemaal uit mijn comfortzone gehaald. En dat voelde goed. In niet evidente omstandigheden steeds naar oplossingen zoeken en de uitdaging blijvend aangaan....”

KBF: Wat heeft een vulkaan beklimmen je over jezelf geleerd?

Michal: Dat alles relatief is. Op de flanken ben je aan het werken om boven te geraken en elke hindernis - hoe klein ook – nemen, voelt op dat moment als een grote overwinning. Elke stap is een stap dichter bij je doel: bovenop de top staan. Eens boven, volop genietend van het uitzicht, voel je je onoverwinnelijk. En ook wel overmand door emoties. Je ziet de wereld ineens vanuit een heel ander perspectief.

Dan begint de terugtocht naar het basiskamp en is de expeditie voorbij. Dan voel je je plots heel klein naast die gigantische reus en rest je enkel nog nagenieten van het prachtige avontuur. Vanuit een ander perspectief heb ik ook geleerd dat ik niet alles zelf kan doen. Je dient op tijd de nodige steun in te roepen van kenners.

Professionals weten waarmee ze bezig zijn en geven je enorm veel tips. Zij helpen je uiteindelijk je droom te verwezenlijken. Of dat nu een berg beklimmen is of een andere onderneming. Die vertaalslag naar mezelf en mijn zaak heb ik nu ook gemaakt. Deze tocht heeft me helemaal uit mijn comfortzone gehaald. En dat voelde goed. In niet evidente omstandigheden steeds naar oplossingen zoeken en de uitdaging blijvend aangaan. Tot slot wens ik ook even stil te staan bij het belang van goede communicatie onderweg. Elke persoon heeft andere communicatieve noden, maar het belangrijkste is dat er überhaupt gecommuniceerd wordt. Ook in moeilijke omstandigheden. Wanneer je uitgeput bent, het te warm of te koud hebt … is het belangrijk om je stem te laten horen. Te laten weten hoe je je voelt. Dat geldt beslist niet alleen voor je Nederlandstalige compagnons. Ook met je gidsen die net als jij niet in hun moedertaal met jou communiceren. Ik ben er meer door gefascineerd geraakt, door communicatie onder mensen.

50

Gelukzalige ontlading bij aankomst in de refuge op de Ilizina Norte (4.700 m)

KBF: Vertel eens iets over de unieke combinatie van klimmen, maar dan voor het goede doel. Hoe is jou die bevallen?

Michal: Enorm! Als mensen me vragen naar mijn tocht dan beginnen mijn ogen meteen te fonkelen en kan ik niet stoppen met vertellen.

De combinatie van beide schenkt extra voldoening, vind ik. Je daagt jezelf tweemaal uit: door geld in te zamelen voor je vertrek en vervolgens door de top te bereiken. Aan het begin van onze reis een cheque van 45.000 euro mogen overhandigen aan de medewerkers van de Coprobrich-coöperatieve en de blijdschap op hun gezichten zien, gaf schonk mij een bijzonder voldaan gevoel.

“Je zet jezelf een doel: op de top van een berg staan. Alleen heb je geen enkel idee onder welke omstandigheden je dat gaat doen...”

Je moet weten, de omstandigheden waarin deze mensen quinoa telen en klaarmaken voor transport is verbazingwekkend te noemen.

Dat je met je eigen ogen kan zien waar en hoe de ingezamelde fondsen concreet worden ingezet, is een enorme meerwaarde. Ik was enorm blij mee het verschil te kunnen maken. Zeker nadat de leden ons vertelden welke investeringen ze gaan doen om nog beter te kunnen ondernemen.

En dan 10 dagen later sta je op de top van de Cayambe en neem je een heel persoonlijke bagage mee terug naar beneden. Die combinatie maakt je als persoon sterker en doet je sneller relativeren als je eens een tegenslag hebt.

KBF: Tot slot: is de ervaring voor herhaling vatbaar?

Einde 2017 trekt Trias naar Mount Stanley in Oeganda. Plan je opnieuw deel te nemen? Waarom zou je deze nieuwe expedities aanbevelen?

Michal: Absoluut, ik kan het iedereen aanraden. Graag wil ik met andere deelnemers en collega-ondernemers Mount Stanley in Oeganda gaan beklimmen. Een ander continent met andere uitdagingen om een top te bereiken. De expeditie in Ecuador heeft me uit mijn comfortzone gehaald en me veel doen inzien met betrekking tot mezelf en mijn bedrijf. Deze ervaring heeft me sterker en rustiger gemaakt. Een heerlijk bevrijdend gevoel overvalt je eenmaal je op de top staat en je geniet met elke vezel van je lichaam. De spreuk ‘work hard, play hard’, omschrijft het helemaal. Ik zou zeggen trek je bergschoenen aan en stap mee op een ontdekkingstocht voor jezelf, en indien van toepassing: jouw bedrijf. ▲

Nota: Voel jij je aangesproken door het verhaal van Michal Teunkens?

Eind 2017 vertrekt Trias ngo naar Oeganda om er Mount Stanley, met zijn 5.109 meter de op twee na hoogste berg van Afrika, te beklimmen. Meer informatie vind je op www.trias.ngo/nl/triastrail.

En dan 10 dagen later sta je op de top van de Cayambe en neem je een heel persoonlijke bagage mee terug naar beneden. Die combinatie maakt je als persoon sterker en doet je sneller relativeren als je eens een tegenslag hebt.”

De Trias Trail deelnemers komen na een 6 à 7 uur durende klim aan op de top van de Cayambé-vulkaan (5795 m), ‘s werelds hoogste berg op de evenaar

51

ROTSKLIMMEN

/TUSSEN DE NEVEL EN DE STERREN Trad afzekeren in multipitch, dat probeerden we een half jaar geleden al eens in het wonderschone Valle dell’ Orco. Een stevige klimstage waarbij lange rotswanden overwonnen moesten worden,dat hadden we met zicht op de Côte d’Azur bij Calanques de Cassis al eens uitgeprobeerd. Simultaan klimmen, en “af en toe eens eerst op een rotsblok kloppen om de stevigheid te testen”, deze ideeën kwamen bij onze eerdere alpiene stage vanuit Courmayeur al eens op. Maar de combinatie van dat alles? Dat werd het doel van deze Dolomietenstage.

52

Tekst Reginald Roels Tekst en foto’s Roel Goris

A

lpien klimmen in de Italiaanse Dolomieten, een stage die normaal eind november zou plaatsvinden, waarbij het mixed terrain van rots en ijs op de prachtige pieken ons speelterrein zou worden. Doordat het soms echter wat moeilijk is om zes jonge knaapjes met zes verschillende beroepen of studies in eenzelfde periode samen te krijgen, werd onze dolomietstage een pak vervroegd. Een rotsklimstage in augustus, dus, met de bovenstaande opsomming als werkboek. Een ruwe rit als start, dat kunnen we wel aan. Dat “ruwe” kantje dan vooral doordat we dachten dat het een leuk idee zou zijn om als teambuilding mijn dienstdoende wagentje, “Mount Combo” gedoopt, met zijn allen tesamen uit de beek te proberen tillen. Geen gigantisch succes, en met een deuk in het ego trommelen we de coach en zijn 4x4 op.

De echte stage begint de dag erop met een rustige klim aan de Col dei Bos. Sanne verdeelt de cordées en wijst ons routes toe die geen al te zware uitdaging mogen zijn, opdat we ons volledig kunnen richten op het leren kennen van de rots en het lezen van de topo’s. Het slechte weer dat in de namiddag voorspeld wordt, biedt ons de kans om de afdaling door historisch gebied te doen. De lange loopgraven, uitgegraven door zowel Italiaanse als Oostenrijkse partijen tijdens de eerste Wereldoorlog, lopen tussen en zelfs door de bergen heen en geven onze eerste dag een cultureel tintje. Gooi daar dan nog bij dat An en Matty elk een kogelrestant uit het gesteente weten te vissen, en de historische hartjes jubelen.

Het echte werk Na een nachtje slapen komt het echtere klimwerk. We stellen een planning op voor twee dagen, waarbij de eerste dag een stevige, klimsessie is op het behaakte Croda da Lago. Multipitch met de kleine m - we beginnen wat verwend te geraken want met 11 touwlengtes zien we deze klim als de rustige van de twee. Na de prachtige vergezichten te hebben aanschouwd en meer en meer gewend te raken aan het witte, prachtige, heerlijk ruwe maar ook ietwat fragiele gesteente, trekken we door tot aan de Tofana di Rozes. We leggen ons te slapen aan de voet van de gigantische wand en proberen de slaap te vatten terwijl een adembenemende sterrenhemel onze aandacht steelt.

Om vier uur ‘s morgens gaat de wekker. We ontbijten op overheerlijke (ahum) droogvoeding, ruimen onze bivak op, verstoppen onze slaapspullen tussen de rotsen en begeven ons naar de start van onze route. Daar komen wat verder al andere klimmers aangesjokt, dus net op tijd om er als eersten in te kruipen. De topo is duidelijk: af en toe kan je genieten van een slaghaak, maar voorts is het trad afzekeren. Met als grote verschil met Valle dell’ Orco dat we hier geen gigantische barst te volgen hebben, maar ons moeten baseren op getekende “gele dakjes”, grasveldjes, kleine scheurtjes en plateaukes. Zegt de topo dus dat je na een laatste plateautje ongeveer vijftien meter omhoog moet om dan twintig meter te traverseren alvorens je de eerstvolgende slaghaak terug tegenkomt? Dan kan dat gebeuren dat er verkeerd geklommen wordt… Die slaghaak blijft maar uit, die traversee gaat een stuk meer omhoog dan gepland, de mogelijkheden tot afzekeren blijken beperkt, de stress steekt de kop op, dat aspect “simultaan klimmen” zie ik toch liever met ietwat meer tussenzekeringen zelfs al is het klimmen op zich hier niet zo moeilijk, … om eindelijk de beloofde slaghaak tegen te komen. Of dat denk ik toch, want een nieuwe zoektocht wanneer Maarten me vervoegt, toont aan dat het eigenlijke relais een stukje terug naar beneden ligt en we van daaruit nog een stuk opzij moeten. Goed voor het tweede cordee van William en An, want zij zien hun kans om op ons aanraden de juiste weg in te slaan en zo de koplopers te worden. Maarten gooit zijn canyoning- en rappelskills in de strijd om ook ons twee op de juiste plaats te krijgen en wij vervolgen onze tocht. De rest van de route loopt gelukkig zonder verdere misklims, en we overwinnen trots onze eerste klassieker in de Dolomieten.

De imposante Tre Cime di Lavaredo in het avondrood

53

Tre Cime di Lavaredo We verwennen onszelf met een rustdag in de zon. Op het gemakje onze rugzakken al inladen voor onze instijg die we ‘s avonds zullen doen, maar dat maakt dat er nog een zee van tijd is voor een stevige sessie… hangmatliggen.

Niet te onderschatten! Jozua en William laten zich lokken door de nabije rivier en toveren enkele smakelijke forellen op tafel. Na dit feestdis trekken we erop uit. Al is het met een bang hartje: de weg naar de Tre Cime of Drei Zinnen is niet van de poes! Met de nodige aaikes over het tien jaar oude dashboard, met binnensmondse aanmoedigingen en een als nostalgische System Of A Down vers vermomde “Father, into your hands I commend my spirit”, haalt ook de Mount Combo de parking aan de befaamde rotsen. We wandelen tegen de stroom aan dagtoeristen richting de voet van de rotsen en leggen ons te slapen tussen de uitdagende boulders. Zodra de lichtjes uitgaan en we lieflijk “slaapwel” willen zeggen, valt onverwachts een stilte van het adembenemende schouwspel dat de prachtige hemel met fonkelende en vallende sterren afsteekt tegen de innemende schaduw van de Drei Zinnen.

Ik kan het niet laten mij nog een tijdje met mijn fototoestel bezig te houden, maar vat gelukkig ook tijdig de slaap.

Klimmen in historie De dag erna kruipen Maarten en ik in een klassieke Kleine Cassin Fuhre op de Preussturm, de pilaar die nog net naast de Drei Zinnen uit het droge zand rijst. Jozua en Matty wagen zich aan de Dibonaroute op de Grosse Zinne en An en Sanne beklimmen de Westliche Zinne door de Cassinroute in de noordwand. Andreas en William werpen zich vol goede moed op de Otzi trifft Yeti, een prachtige route naar hun niveau op de Vorgipfel van de Kleine Zinne. Opvallend echter dat ze die route niet op de Kleine Zinne, maar op de Preussturm aanvangen… Oriëntatie zo vroeg in de ochtend, daar durft al eens iets misgaan. Een geluk bij een ongeluk dat het net onze twee sterkste klimmers zijn die zich noodgedwongen door 7C-routes moeten dwingen.

Gelukkig werkt dit hun karakteristieke glimlach niet tegen, en we genieten nog even van de laatste zonnestralen op het terras van Rifugio Lavaredo.

We trekken terug richting onze stiekeme overnachtingsplek, waar onze militaire coach het niet kan laten een officiële debriefing te houden. Met overwegend lovende kritiek, is het toch de verwoording van Andreas die voor ons perfect de Dolomieten beschrijft: “Klimmen in historie”. De Dolomieten, da’s klimmen waar de pioniers van de klimwereld hun eerste treden zetten.

Klimmen in prachtige en haast onberoerde routes met een beperkt aantal gefixeerde ankerpunten, waardoor het zelfs zoveel jaren later, nog steeds een enorm “first ascent”-gevoel geeft. Vaak zelfs dat tikkeltje extra doordat je eens verkeerd klimt, zelf je weg terug tot aan de route zoekt en dan door een slaghaak als “stalen steenman” terug in de juiste richting gewezen wordt.

We laten deze gedachte doordringen met wederom een prachtig zicht op de donkere Tre Cime die bombastisch afsteken tegen de adembenemende sterrenpracht.

William geniet van Re Artù, een prachtige opwarming met heerlijk uitzicht over Croda da Lago

54

AFSCHEID De ochtend erop nemen we afscheid van An en Sanne, zij trekken een dagje vroeger richting de Belgische contreien.

Matty gooit noodgedwongen de handdoek in de ring met een beginnende blessure aan zijn knie, waardoor Jozua Maarten en mij vervoegt in de Gelbe Kante op de Vorgipfel van de Kleine Zinne. Zodra wij met drie vertrokken zijn, willen ook Andreas en William aan de dag beginnen.

William, nog teneergeslagen van de foute route van de dag ervoor, kiest last minute echter voor een rustdag, waardoor Andreas “zijn kas opfret” zoals we dat in Antwerpen zeggen, dat hij niet met ons mee vroeger was vertrokken.

Zaterdag, de laatste dag. Na het opruimen van ons basecamp, vertrekken we voor een middagje sportklimmen in de richting van Lago di Landro of de Dürrensee. Voor elk wat wils, van dak tot dal, van rustig tot stevig, … tot zelfs perfecte bolts om een hangmat in op te hangen. Een frisse duik in het meertje zelf rondt de dag en de stage in stijl af.

Dolomiti, arrivederci.

Boven: de Tofana di Rozes / Onder: een prachtig zicht op de vroegere rifugio aan de Tofana di Rozes

55

BERGBEKLIMMEN ROTSKLIMMEN

/ONBEKEND IS ONBEMIND : Wie ooit een klimopleiding volgde, heeft ongetwijfeld al kennisgemaakt met de rotsmassieven in Dave, Durnal, Yvoir of Mozet. Ook na afloop van de opleiding, grijp je gauw terug naar dit bekende terrein. Maar wist je dat Wallonië nog talrijke andere, weliswaar kleinere klimgebieden herbergt?

In deze rubriek “Onbekend is onbemind” stellen we ieder tijdschrift een onbekend rotsmassief aan je voor. Dit nummer presenteren we: rochers d’Ozo of rochers de Bretaye.

PS: de verborgen parels die aan bod komen in deze rubriek, zijn stuk voor stuk een bezoekje waard: gelegen in een pittoresk stukje natuur en je bent er meestal vrijwel alleen. Maar opgelet: deze rotsmassieven zijn niet geschikt om met grote groepen te bezoeken. Initiaties, individuele uitnodigingen en daguitnodigingen zijn hier uit den boze. Bezoek deze massieven steeds op een discrete en ecologisch verantwoorde wijze.

56

Tekst Reginald Roels Tekst en foto’s Koen Hauchecorne

ROCHERS D’OZO rochers de Bretaye Specifieke kenmerken Rotsplaten in kalksteen van 20-tal meter hoog, goed vergelijkbaar met de Paradou.

De routes zijn prima behaakt met lijmhaken. Als KVB3-houder kan je hier dus zelfstandig aan de slag.

Aanbod Moeilijkheid 3 en 4 5a, 5b en 5c 6a, 6b en 6c

Aantal routes 12 17 5

Hoe geraak je er?

Vanuit Bomal neem je de N806 naar Aisne. na ongeveer 2 km sla je linksaf naar Ozo. Je parkeert best in het dorp.

Daar neem je de straat ‘Lagelire’, die je volgt gedurende ongeveer 700 m (na ong 300 m kom je in een bos) om dan linksaf te slaan en via een vaag pad de bovenkant van het massief te bereiken. Dan ga je naar links om af te dalen naar de voet van het massief.

Meer informatie Massief beheerd door de Union Belge de Spéléologie (UBS). Niet geschikt voor grote groepen.

Je vindt de topo online via http://www.cabnamlux.be/index.php/telechargement/file/45-ozo.html

57

BERGWANDELEN

/KAISERSTUHL: wandeling Herfst 2016 | Oplage: 20.000 | Gratis Pers | Facebook.com/Wandelkrant | Twitter.com/DeWandelkrant

Herfst 2016

In deze editie: > Wandelkalender van Vlaanderen en Nederland > Uitgebreide beschrijvingen van wandeltochten in Vlaanderen en Nederland > Wandelinfo Frankrijk, Engeland, Ierland, Nederland, Duitsland, Oostenrijk > Woordzoeker van De Puzzelaar Aanbiedingen zomervakantie 2017: • 8 daagse autocar bergwandelvakantie in het Oostenrijkse Salzburgerland • 7 daagse autocar natuur & cultuur beleving Tsjechië

Neem mij GRATIS mee!!!

Lees & Win

Lees & Win één van de twee verblijven voor 2 personen van één week “all in” bij een Nederlandstalig gastgezin in Ampuriabrava aan de Costa Brava ter waarde van €600 exclusief heen- en terugreis. Meer info op bladzijde 4 en 5 of op wandelen-spanje.be Deze prijs is niet uitwisselbaar en op te nemen voor einde december 2017 buiten de Vlaamse schoolvakanties. Begin januari contacteren wij de 2 winnende koppels. Succes ermee!

Hoe deelnemen? Stuur de bon op deze keerzijde op of surf naar wandelkrant.be/lees-en-win of scan de QR-code.

Aangeboden door wandelen-spanje.be - Tel: 003211/634682 of 0032492/807406 - E-mail: hugo_wuytens@hotmail.com

58

Reginald TekstTekst en foto’s MarcRoels Thijs

in de warmste wijnregio Op zo’n 520 kilometer van Brussel ligt een voor velen onbekende regio: de Kaiserstuhl.

Een klein laaggebergte van vulkanische oorsprong gelegen in Duitslands warmste wijnregio in het zuidwesten van het land. Een vulkanisch stulpje vlakbij de Rijn met een hoogste punt gelegen op 577 meter. Vandaag maken we een wandeling dwars over deze Kaiserstuhl over het Neunlindenpfad.

H et Neunlindenpfad is in principe geen rondwandeling maar door gebruik te maken van de trein, die je gratis kunt gebruiken in deze regio met je Konus gastenkaart, kun je eenvoudig terug sporen naar de startplaats, zijnde het treinstation van Ihringen. De wandeling vertrekt hier noordwaarts over de Totenkopf, de Neunlindenturm, de Eichelspitzturm en de Katharinenkapelle naar Endingen toe. Het is een halfzware wandeling niet zo zeer vanwege de afstand (net geen 17 kilometer), maar wel omwille van de 700 hoogtemeters. Je gaat over de drie hoogste punten die de Kaiserstuhl rijk is. Maar dat levert gelijk ook fantastische vergezichten op.

Over holle wegen We hadden pech dat Gasthaus Lenzenberg bij het eerste en gelijknamige uitzichtpunt net een weekje gesloten was. De Totenkopf met zijn 559 meter vormt het hoogste punt dat overwonnen dient te worden en kenmerkend is voor de Kaiserstuhl. De laatste klim is die naar de Neunlindenturm (“turm” is een toren). Hier heb je een 360 graden panoramisch zicht over de gehele Kaiserstuhl tot tegen het Zwarte Woud. Bij helder weer kun je zelfs het klooster van Freiburg in de verte ontwaren. De wandeling die we vandaag volgen is dan ook naar deze plaats vernoemd.

Onderweg wandel je zowel in volle zon bergop, als ook door zeer schaduwrijke holle wegen die in het voorjaar kouder aanvoelen. Als je door de Dulltalgasse wandelt, een holle weg nabij Ihringen, zie je nog afgesloten Löss kelders. Deze koele vorstvrije ruimten werden niet enkel voor opslag van gereedschap en aardappelen gebruikt, maar functioneerden tijdens de winter van 1944-1945, op het einde van de tweede wereldoorlog, als schuilkelder voor moeders met hun kinderen, die hier verschillende weken schuilden.

Wijngaarden Onderweg komen we ook een kinderleerpad tegen, ideaal om vanuit Ihringen met de kids op een voor- of namiddag te bezoeken. Aan de hand van tal van infoborden - aangepast aan de leefwereld van het kind - maak je een mooie ontdekkingstocht samen met “Wendelin” doorheen het mooiste stukje van deze Kaiserstuhl. Wedden dat er ook GPS-caches liggen…

Ihringen alleen al is goed voor ruim 600 hectare wijngaarden. Bij verschillende wijngaarden zie je nog rozen op de kop van de rijen staan. Dit is niet alleen voor de sier, maar het voorziet in een vroegtijdige alarmering van meeldauw op de druivenstokken. Rozen worden als eerste aangetast door de schimmel. De wijnbouwer kan dan tijdig met de bestrijding beginnen.

Natuurpracht De oude beukenbossen op de kam van de Totenkopf bieden in de zomer schaduw en in de herfst een prachtig kleurspektakel waarbij alle cachetten van de roodgekleurde bladeren met het zonlicht spelen. Vanuit Neunlinden gaat het steil naar beneden naar de Vogelsangpass. Vervolgens richting Eichelspitze, waar een afsteker naar de gelijknamige toren zeker de moeite loont. De Eichelspitzturm biedt je een blik over de gehele Kaiserstuhl.

De wandeling gaat vervolgens richting Passhöhe gelegen tussen Schelingen en Bahlingen, de Bahlinger Eck en dan naar de Katharinenberg waar in het voorjaar vele soorten orchideeën bloeien. Aan de Katharinenkapelle halen we onze knapzak nog eens boven. Via het Erletal wandelen we naar beneden Endingen binnen. In dit stadje kun je ook onder begeleiding van een stadsgids de Gässliwanderung maken. Gässliwanderung is genoemd naar de vele steegjes. Voorzie een vijftal uren voor deze wandeling indien je van tijd tot tijd ook even stopt en rondkijkt.

Meer tips Deze mooie wandeling is een ideale daguitstap tijdens een verblijf in het Zwarte Woud. De kans is groot dat je bij een regenachtige dag in het Zwarte Woud hier mooi in het zonnetje kunt wandelen. Naast deze wandeling zijn er nog een aantal andere die je de Kaiserstuhl op hun mooist tonen. Mocht je al vroeg op been zijn, dan kun je aansluitend nog een bezoek brengen aan Breisach en de Geldermann Privatsektkellerei met een ‘Sektprobe’ (vooraf te reserveren). De wandelkaart voor deze wandeling kun je bekomen voor 4,95 euro bij een van de vele toerismekantoren. Verdere tips vind je op www. naturgarten-kaiserstuhl.de of wandelkrant.be/kaiserstuhl. ▲

Dit artikel is een bijdrage van de Wandelkrant.

De Wandelkrant is een gratis wandel- en outdoormagazine voor de actieve wandelaar met aandacht voor natuur en cultuur. De krant telt welgeteld 72 pagina’s en verschijnt driemaal per jaar. Je vindt er informatie over allerlei wandelingen in binnen- en buitenland. Je kunt de krant verkrijgen op verschillende evenementen en afhaalpunten.

Meer informatie vind je op www.wandelkrant.be.

59

ECOLOGIE

/SPELEVAREN TUSSEN Exact vijftig werd ik in 2004, toen ik in het gezelschap van Wim, mijn boezemvriend, en Agnes, zijn echtgenote, koers zette naar de Vulkaneifel. Het was Kris, mijn teerbeminde, die deze bestemming aandroeg. De gevolgen van een confrontatie met een dynamiek die honderden miljoenen jaren geleden haar oorsprong vond, zijn blijven sluimeren. Zij wachtten geduldig op een gunstig tijdstip om opnieuw los te branden. Dat momentum is nu, twaalf jaar later, aangebroken.

Een teloorgegane band tussen de Ardennen en de Eifel In het Paleozoïcum* promoveerden de Ardennen en de Eifel tot gebergten als gevolg van de Hercynische plooiing*. Daarna ging het bergaf. De gemeenschappelijke vijand heette erosie. En wat erger was smeltprocessen in de aardmantel dreven een wig in de eensgezindheid tussen beide buurgebergten. Terwijl de Ardennen grossierden in afzettingsgesteenten*, ploften vulkaanuitbarstingen uitvloeiingsgesteenten* neer in het hart van de Eifel, waardoor die plots het merk Vulkan aan zijn naam mocht toevoegen.

Zeskantige basaltzuiltjes en cirkelvormige kratermeren, ‘Maare’ geheten, zijn tot op heden prestigieuze landmarks, die als European Geopark beschermd worden. In tegenstelling tot de groene schatkamer van de Ardennen, die kreunt onder de lintbebouwing en de gespreide inplanting van vakantiehuisjes of stacaravans. Gerommel van een heel andere orde, nietwaar.

Een reis naar het hart van de Eifel Tussen de rivierdalen van de Rijn in het oosten, de Ahr in het noorden, de Nettelbach in het zuiden en de Kyll in het westen ligt de Vulkaneifel, een paradijs van landvulkanen. Zevenhonderd om precies te zijn (en ja, als prille vijftigjarige heb ik ze één voor één geteld!), netjes opgesplitst in kegels en trechters. De strato- of sintelkegelvulkanen beheersen het hart van de Eifel.

Ze stammen uit het Tertiair*, toen het behoorlijk knalde en het magma* uit de buik van de aarde geperst werd en lavastromen lekte.

Het zijn nog steeds de hoogste punten van de Eifel, met als koploper de Hohe Acht, goed voor 747 m.

60

Tekst Roels Tekst LucReginald Vandenbosch

EIFELMAREN woordenlijst Een blik in de mysterieuze ogen van de Eifel Maar het was nog niet gedaan! We schuiven op naar het Kwartair*, die de Eifel tot één van de jongste vulkaangebieden van MiddenEuropa kroont. Tienduizend jaar geleden kreeg datzelfde hete magma opnieuw zijn kuren en vond in het koud grondwater de gedroomde bondgenoot om een robbertje te vechten met het vaste gesteente. Plaats van het gebeuren: de magmakamer. Heftige waterdampontploffingen sloegen het gesteente aan diggelen en sleurden de brokstukken doorheen de kraterpijp naar boven. De ontstane holle ruimte klapte in elkaar en vormde een trechter aan het aardoppervlak. De weggeslingerde stenen hoopten zich op tot een ringvormige wal rondom de kuip. Van lavastromen was er dit maal geen spoor! Grond- en hemelwater vulden de trechter, en een ‘mare’ was een feit. Dat het niet om een volgelopen vulkaankrater gaat, maakt de natuur zelf duidelijk door in de buurt van Manderscheid de twee opponenten, het Meerfelder Maar en de Windsborner Kratersee, op een presenteerblaadje aan te bieden. Het proces van verlanding levert ‘droogmaren’ op.

De concentratie en verscheidenheid van ‘maartrechters’ deden Leopold von Buch al in 1820 besluiten dat er niets op de wereld met de Eifel vergelijkbaar is. Ik ben een simpele natuurgids, allesbehalve een natuurvorser – zo noemde men de Edelman met hersenen in de negentiende eeuw – en mijn bergwereld strekt zich slechts uit van de Ardennen tot Noord-Italië. Toch treed ik Leopold von bij nu ik in de mysterieuze ogen van de Eifel gekeken heb. Want, de mens wil ver terugkijken, dan krijgt hij perspectief op zijn bestaan; dan kan hij de dingen achter zichzelf ontdekken. ▲

Afzettingsgesteenten: werden gevormd op het aardoppervlak Hercynische plooiing: gebergtevorming tussen 395 en 280 miljoen jaar geleden (al kan ik er een paar jaar naast zitten!)

Kwartair: geologische periode tussen 3 miljoen en 10.000 jaren geleden Magma: vloeibaar gesteente, dat ontstaat door het smelten van gesteenten in het binnenste van de aarde - de zgn. Eifel-Plume - op een diepte van ongeveer 100 km; aan het aardoppervlak gestold magma heet lava Mare (maar): explosiemeer; een ronde depressie tot 2 km in doorsnee; omgeven door een ringwal van verbrijzeld gesteente, vulkanische as en puin Paleozoïcom: geologisch tijdvak (voor de kruiswoordliefhebbers: era); ving 570 miljoen jaar geleden aan Tertiair: geologische periode tussen 65 en 3 miljoen jaren geleden Uitvloeiingsgesteenten: ontstonden zodra magma (zie hierboven) het aardoppervlak bereikt (via vulkanen)

61

MEDISCH BERGBEKLIMMEN

Bron: Hoogtelijn - NKBV

/BEVRIEZING OP DE LOER

Het is een prachtige dag om te skiën: een strakblauwe lucht, het is windstil en er schijnt een lekker zonnetje. Je zou niet zeggen dat het -20°C is. Bij de lift krijgen we de waarschuwing: “You have frostnip on your cheekbones and should not go up without protecting that!”

We hebben pas één afdaling gedaan en nu al is de huid over onze jukbeenderen bevroren.

W anneer

je naar de bergen of koude gebieden gaat, moet je oppassen voor bevriezing en is het verstandig om je aan een aantal regels te houden (zie de opsomming hiernaast). Bij de meest milde vorm van bevriezing is de huid bleek, gevoelloos en bij het opwarmen zeer pijnlijk. Wanneer je het letsel bijtijds ontdekt, herstelt het zonder restschade.

Is er sprake van een bevriezingsletsel, dan moet dat lichaamsdeel zo snel mogelijk worden opgewarmd in een waterbad van 40 tot 42 graden gedurende 15 tot 30 minuten. Nog belangrijker is dat het bevroren lichaamsdeel niet opnieuw bevriest omdat de kans op blijvende schade dan heel groot is. Om deze reden moet je het lichaamsdeel pas ontdooien als je kunt garanderen dat het niet weer opnieuw bevriest. Bovendien moet je het bevroren lichaamsdeel beschermen tegen verder afkoelen en mechanische schade (wrijving, stoten). Zo kan een spalk (SAM® splint) ervoor zorgen dat het lichaamsdeel niet meer kan bewegen. Daarnaast kun je het best drie keer per dag 400 milligram ibuprofen innemen. Zorg verder voor transport naar een ziekenhuis waar ze dit soort letsels kunnen behandelen.

Het allerbelangrijkst is natuurlijk dat je bevriezingsletsel voorkomt.

Als je de volgende regels aanhoudt en weet hoe je moet handelen als er toch een bevriezingsprobleem is ontstaan, kun je erger voorkomen.

62

Hoe voorkom je bevriezingsletsel?

• Voorkom zweten. Zorg voor een normale kerntemperatuur en vochthuishouding.

• Beperk het gebruik van medicatie en middelen die de doorbloeding van ledematen beperken, zoals bètablokkers.

• Bescherm alle huid (ook de hoofdhuid) tegen de kou en houd je huid droog.

• Zorg voor voldoende doorbloeding van je ledematen en vermijd dus verstikkende kleding of strak zittende schoenen.

• Eet voldoende.

• Gebruik chemische hand- en voetwarmers.

• Controleer je lichaam regelmatig op tekenen van koudeletsel en houd elkaar in de gaten.

• Vermijd temperaturen onder de -15°C of beperk de duur van de blootstelling aan deze temperaturen.

• Alpinisten die hoger dan 7500 meter gaan, doen er verstandig aan zuurstof te gebruiken. Zuurstof zorgt ervoor dat de bloedvaten wijder blijven, waardoor de huid beter doorbloed blijft en daardoor minder snel bevriest.*

Noot van de redactie: Een beklimming met extra zuurstof kan volgens velen niet als “by fair means” gezien worden. Uit veiligheidsoogpunt is het meenemen van zuurstof als noodvoorziening echter wel aan te raden. ▲

35°14′15″N 74°35′21″E

ELECTRON JACKET

Veelzijdige klassieker, gemaakt van de best beschikbare materialen, die het hele jaar door top-isolatie biedt en lekker klein wegpakbaar is.

Europees ganzendons met RDS-certificaat.

500g (L) 800FP

63

REACTIK + Photo © www.kalice.fr

Bluetooth® Flex Plan: monitor, customize, and commit!

A smart, connected, and rechargeable headlamp.

Through the MyPetzl Light* smartphone app, monitor battery life in real time, choose a specific lighting profile for your activity, and control the brightness of your REACTIK + on the fly. Use REACTIVE LIGHTING and Bluetooth Smart technology to optimize burn times. 300 lumens. www.petzl.com *

64

(REACTIK + can be used without the app.)