Mid-Atlantische rug
Diepzeetrog
rik me -A d i Zu
a
he Atlantisc
Oceaan
Af rik a Lithosfeer
Asthenosfeer
8033
Stille Oce aa
n
Mantel
11
Kern
Zuid-Amerika en Afrika drijven uit elkaar door de spreiding van de oceaanbodem
Op andere plaatsen bewegen de lithosferische platen juist naar elkaar toe, zoals aan de westkust van Zuid-Amerika. Als twee platen botsen verliest de zwakste het meestal van de sterkste, en wordt kopje onder geduwd. Dat heet subductie. In dit geval is de zwakste van de twee de Nazca-plaat in de Stille Oceaan, want die bestaat alleen uit dunne oceaankorst, terwijl de Zuid-Amerikaanse plaat uit veel dikkere continentkorst bestaat. De Nazca-plaat wordt daarom onder de Zuid-Amerikaanse plaat geduwd. Dat gaat gepaard met veel aardbevingen, zoals in Chili bijvoorbeeld. Tegelijkertijd wordt al het gesteente dat daarbij in de knel komt samengeperst, gebroken en geplooid, en uiteindelijk hoog opgeheven: zo is de Andes ontstaan. Ook gaat de ondergeduwde plaat vanaf een zekere diepte smelten: er ontstaat magma, dat opstijgt door de korst en vulkanisme veroorzaakt, zoals de talloze vulkanen over de hele lengte van de Andes. Suriname ligt aan de kant van de spreidingszone, en heeft daarom nauwelijks last van aardbevingen en vulkanisme. Maar helemaal rustig is het niet, want het spreidingsproces gaat nog steeds door en produceert ook spanningen in het continent. Dat heeft ook voordelen: want door de inzakkingen die daarmee gepaard gaan zijn bekkens ontstaan die de aanwezigheid van olie in de kustzone hebben bepaald. Als je een hele grove indeling van het Zuid-Amerikaanse continent maakt, dan valt het uiteen in drie grote landschapsvormen: de Andes in het westen, de oude schilden, en de jonge sedimentaire gebieden. Een schild of kraton is een stabiel, zeer oud gedeelte van de aardkorst. Daar heeft ook gebergtevorming zoals in de Andes plaats gevonden, maar heel veel langer geleden, zodat die gebergten door de erosie vrijwel afgevlakt zijn. Suriname maakt deel uit van het Guianaschild, tussen de Amazone, de Orinoco en de Atlantische Oceaan. Ten zuiden van de Amazone ligt een ander schild, het Braziliaanse schild (ook wel GuaporĂŠschild genoemd). Tezamen vormen ze het Amazonische Kraton. Daarnaast zijn er in het oosten en zuiden nog een aantal kleinere schilden. suriname op de a ardbol
Geologie Suriname_p001_184.indd 11
26-09-17 11:26