ANNE program

ANNE

AV PAAL-HELGE HAUGEN 06.05.2022

KILDEN TEATER TEATER

KILDEN.COM

KJÆRE PUBLIKUM!

«Halldis Moren Vesaas sit bøygd over ein bunke ark. Eit makelaust manus, meir særeige enn anna ho får som konsulent for Det norske Samlaget. «Roman» står det på første arket. […] Til Tarjei går no Halldis, begeistra, og fortel så glødande om dette manuset at Tarjei sjølv tar til handa. Ikkje for å skrive på eigen genistrek, men for å sende eit brev til unge Paal-Helge Haugen. Som han ikkje kjenner. Men Tarjei skriv om dette uvanlege som skjedde på Vesaas, at Halldis hadde lese noko så godt.» 1 Romanen Vesaas hadde fått tilsendt var Anne, det som skulle bli den 23 år gamle medisinstudenten Paal-Helge Haugen frå Valle i Setesdal sitt litterære gjennombrot.

For Anne vart Haugen tildelt Norsk kulturråds litteraturpris i 1968 og romanen fekk raskt status som eit modernistisk kultverk, og markerte eit skilje i norsk litteraturhistorie. Romanen er bygt opp av ulike tekstfragment, alt frå korte poetiske tekstar som blir sette opp mot bibelske forteljingar, medisinske journalar og anna dokumentarisk stoff. Teksten opererer med ei forteljing som ikkje er kontinuerleg, men som er samansett av korte, eller litt lengre, stykke.

– Forlaget var i tvil om kva slags bok dette var, og sa eg måtte finne på eit begrep. Då eg kom opp med begrepet «punktroman» syntest dei dette var storarta, og brukte det i mange samanhengar. Seinare blei det innarbeidd i litteraturteorien, forklarar Haugen.

Omgrepet «punktroman» er sidan blitt ein del av litteraturvitskapen, og er spesielt utbreidd i Danmark. Lesaren blir engasjert i større grad ved å sjølv skape eigne koplingar og assosiasjonar mellom dei ulike tekstelementa.

Vi følgjer hovudpersonen Anne og ser verda gjennom hennar augo frå ho er ei lita jente i ei bygd ein stad i Noreg ved hundreårsskiftet til ho blir konfirmert, før ho blir ramma av tuberkulosen som til slutt tek livet frå henne så alt for tidleg. Livet skrumpar inn og blir mindre og mindre, men Anne strittar i mot.

Ho vil ikkje gje slepp. Kva skjer når livet blir tatt bort akkurat i det det er i ferd med å byrje?

Det Haugen gjer så makelaust med denne teksten er at han går rett til kjernen av sjølve livet, det å vere menneskje, men han meistrar å gjere det så enkelt.

Gjennom små detaljar frå kvardagen; ei lysstrime som fell over flisete golvplankar, 1 Den

norske forfatterforening: «Anne» er 45 år. (08.09.13)

dyr som snur seg tungt i halvmørkeret, ein mjuk snigle bevegar seg under eit grønt blad, ein mørk hest som bøyer hovudet og drikk. Han gjev oss utsnitt av det kvardagslege, legg det under ein lupe og gjev det eit nytt perspektiv, ny meining, for så å sette det i kontrast mot nøkterne legejournalar og bibelske tekstar om «syndige ting» og «onde lyster».

Anne er omsett til ei lang rekke språk og får stadig nye opplag. Den 54 år gamle romanen får nå sitt første møte med teaterscena.

Det er med andre ord eit historisk sus over kveldens framsyning.

På scena står den erfarne skodespelaren Ann Ingrid Fuglestveit frå Byremo og musikaren Åsmund Solberg frå Froland som har sterk forankring i folkemusikken.

Saman med regissør Sullivan Lloyd Nordrum har dei skapt ei fortetta, musikalsk og rein scenisk versjon av forteljinga om Anne. Kostymedesignar Veronica Brøvig Vallenes har arbeidd med kontrastar i tekstur og materialval, alt frå latex til blonder til heimestrikk.

Kilden Teater er særs takksam for at me fekk høve til å arbeide med Haugens framifrå tekst og me gler oss til å vise dykk denne perla av ei framsyning.

Vi ønskjer dykk ei god teateroppleving!

Valborg Frøysnes | Teatersjef

ANNE

Av Paal-Helge Haugen KUNSTNARLEG LAG Regissør/lysdesignar/scenograf: Sullivan Lloyd Nordrum Kostymedesignar/scenograf: Veronica B. Vallenes Dramaturg: Endre Sannes Hadland Skodespelar: Ann Ingrid Fuglestveit Komponist/musikar: Åsmund Solberg PRODUKSJONSLAG Produsent: Sigrun Ebbesvik Inspisient: Nina Ruud Inspisient 2: Tor Anders Aadalen Scenemeister: Magne Strand Mask: Marianne Log Lysprogrammerar: Mike Holm Kostymesyar: Anne Lise Stensli, Bente Kyrvestad, Kirsti Løset og Berit Langeland Heimestrikk: Birgit Haugå Nordibø

Ansvarlig for fargeri: Nadia Liv Mandrup Teatersnekkar: Sigve Lien Rekvisitt: Pernille Usterud-Svendsen

Språkleg konsulent: Sylfest Lomheim Foto: Mads Nielsen og Lars Gunnar Liestøl Medieprodusent: David Holme Plakat framsida: Erik og Anna Maria Pirolt

• PAAL-HELGE HAUGEN •

Født i Valle, og hadde sin oppvekst i Setesdal før han flytta til Oslo for å studere medisin.

•

Skifta i studietida karriereretning, og gav i 1968 ut debutromanen Anne, 23 år gammal.

•

Har sidan den tid hatt sitt virke som forfattar, som blant anna lyrikar, prosaforfattar, librettist og gjendiktar.

•

Haugen har hatt ei lang karriere beståande av ei rekke verv og utnemningar, blant dei utnemning til riddar av 1. klasse av St. Olavs Orden.

•

Bur i dag både i Setesdal og på Nodeland, og arbeidar framleis som utøvande forfattar og gjendiktar.

Lite kan glede ein forfattar meir enn at eit gamalt verk får nytt liv. Det er lenge sidan det myteombruste året 1968, den gong eg var 23 år og romanen Anne kom ut aller første gongen. Sidan kom mange utgåver og mange omsetjingar – men nå skjer det noko heilt nytt, forteljinga skal bli konkret og fysisk, på scenen. Det er som ein gjenoppstandelse.

Mitt einaste ønskje for oppsettinga var at det kunstnarlege laget bak denne sceniske versjonen skulle ha heilt frie hender. Eg ønskte at dei skulle gjere stoffet til sitt eige. Ein skjønnlitterær tekst er, som alle andre kunstuttrykk, skapt for deling. Og det er nok naturlegare i dag enn det var i tidlegare tider å bruke romanen som direkte førelegg for ein teaterproduksjon. I dag er ikkje teatertekstar berre scenetilvisingar og replikkar.

I denne versjonen blir forteljinga formidla gjennom to aktørar på scenen, den eine gjennom ord, den andre gjennom musikk. Som roman er Anne utprega polyfon, som teater blir dette fleirstemmige språkleg kanalisert gjennom eitt menneske. Det er mange røyster som talar i henne, slik dei talar i og gjennom oss alle: vi ber alle vidare tradisjonens upersonlege røyster, truer og tankar, påbod og forbod.

For meg er det også ei glede at musikk skal spele stor rolle i denne framsyninga: musikken som eit sjølvstendig forteljande element, ei parallell ordlaus røyst.

I romanen Anne kan eg merke ekko frå min eigen Setesdals-bakgrunn, og det er eg glad for. Slike ekko kan også formidlast scenisk gjennom musikken, og gi historien ei fastare forankring i tid og rom.

Den konkrete historiske ramma er folkesjukdomen som herja omlag 100 år sidan, tuberkulosen, som tok så mange unge liv – og dette som er kjernen i forteljinga: det ufattelege i å misse festet i denne verden, dag for dag kjenne livet snøre seg saman, før dette livet har fått falda seg ut i sitt fulle omfang.

Med kunstnarlege middel leite etter uttrykk for det som er så overveldande at språket stundom må krakelere. Å finne dette uttrykket er kanskje umogeleg.

Men det gjer ikkje leitinga mindre nødvendig.

Paal-Helge Haugen | Forfattar

KILDEN UT I AGDER

ANNE SPILLESTEDER 2022 6.5.

Premiere i Valle

11.5–13.8.

Kilden billetter på kilden.com/utiagder

17.8.–10.9.

Turné i Agder Spillesteder oppdateres på kilden.com/utiagder

Kilden ut i Agder i samarbeid med

KILDEN TEATER OG KONSERTHUS

For mer informasjon, scan QR-koden med mobilkameraet ditt eller se kilden.com/utiagder

KILDEN.COM

SAMARBEIDSPARTNER

FÆDRELANDSVENNEN Å gi opplevelser. Identitet. Innsikt. Perspektiver. Tilhørighet.

Debatt og diskusjon.

Gi historier eller fortellinger som beveger, utvikler eller utvider.

Eller stiller spørsmål, både store og litt mindre. Det er samfunnsoppdraget til en regionavis som Fædrelandsvennen. Og sånn sett ligner det veldig på den himmelen eller det mandatet kultur og kunstinstitusjoner arbeider under.

Når vi noen ganger samarbeider og slår våre plattformer sammen, er det ikke bare fordi vi skal trekke veksler på hverandre.

Det er også for å berike samfunnet rundt oss. Løfte noe opp så flest mulig kan se, høre og oppleve. Ta del.

Kilden har mye å by på. Et teatermiljø og et symfonisk orkester som er kompetent, ambisiøst og som de siste årene har vokst seg sterkere og sterkere. Kultur og kunst i Kristiansand fortjener et stort og engasjert publikum. Det forsterker viktige og grunnleggende verdier som ytringsfrihet og demokrati.

Det er ikke en 17. mai-tale. Det er en tale for hver eneste dag.

Karen Kristine Blågestad Kulturredaktør i Fædrelandsvennen

HOVEDSAMARBEIDSPARTNERE

SAMARBEIDSPARTNERE

THE MUTE

MED KRISTIANSAND SYMFONIORKESTER 16.-17. juni

Heddaprisvinner og publikumssuksessen The Mute er en kjærlighetshistorie fortalt uten replikker hvor språket er musikk, skuespill og fantastisk scenografi.

«Imponerende, originalt og rørende» – Stavanger Aftenblad.

Stykket er produsert av Janove Ottesen (Kaizers Orchestra) og Christian Eriksen Dirigent: Nick Davies

KILDEN KULTUR

KILDEN.COM