Kijk op Valkenburg 4-2014

GRATIS HUIS-AAN-HUIS MAGAZINE

Valkenburg JA ARGANG 5

2014

LIFESTYLE + VRIJE TIJD + TOERISME + SPORT + CULINAIR + KUNST + CULTUUR + HISTORIE

4

NOV - D EC - J AN

Valkenburg

Een jonge kijk op Valkenburg Column door Rosalie Waelen en CĂŠline Daemen

Wie ben ik dat U mij dit vraagt?

Het leven van Josephina Theresia Linssen

Jaarboek 24

met interessante studies over het Geuldal

Van muziekzaal tot warenhuis warenhuis HEMA

De Old Hickorybrug die nooit bestond!

Pas dertig jaar na de oorlog gebouwd

Woordzoeker

op pagina 35...

Maak kans op een Diner voor 2 t.w.v.

e 60.-

aangeboden door:

N E E R H E M 2 5 , VA L K E N B U R G

Bouwers van de

Stadspoorten en de stadsgracht

COLOFON

2 K IJK o p Valken b urg

INHOUD

20. Kijk op beginnende ondernemers 22. Museum Land van Valkenburg

Uitgave en vormgeving: Ivographic Reclamemakers Hekerweg 43, 6301 RJ Valkenburg aan de Geul Telefoon: 045 - 405 23 29 Advertenties: advertenties@kijkopvalkenburg.nl Redactie: redactie@kijkopvalkenburg.nl Ivo Benders (coördinator) met medewerking van; Jan Schurgers, Jan Diederen, Daniëlle Schurgers, Henk Kwakkernaat, Rosalie Waelen en Céline Daemen en Claudia Bisschops.

Omslagfoto: Jacq Diederen Oplage: 10.000 exemplaren Website: www.kijkopvalkenburg.nl © Overname van artikelen, foto’s e.d. uitsluitend na schriftelijke toestemming van de uitgever.

3. Kijk op versteende archieven (8)

23. Een oogje op Valkenburg

6. Van Muziekzaal tot Warenhuis

25. Een jonge Kijk op Valkenburg

11. Kunst boven de Bieb

26. Wie ben ik dat U mij dit vraagt?

13. Voedselhulp aan Joodse buren

30. Kijk op Vandaag volgens JEES

KijK op Valkenburg is het mooiste en interessanste

14. Old Hickorybrug die nooit bestond

32. Kijk op gesettelde ondernemers

burg en verder verkrijgbaar in alle Limburgwinkels

16. Jaarboek 24 over het Geuldal

35. Schrijvende Valkenburgers

gelegenheden, winkels, horecagelegenheden en

18. Route d’Amuse 2014

35. Woordzoeker

3

6

13

14

20

GRATIS huis-aan-huis bewaar-magazine van Valkenvan het VVV-zuid Limburg en in alle openbare hotels in de hele gemeente Valkenburg aan de Geul.

KijK ook op onze website www.kijkopvalkenburg.nl

23

25

26

Kijk op Valkenburg is o.a. ook gratis verkrijgbaar in Valkenburg bij:

HET VERRASSENDE CULINAIRE EVENEMENT VAN VALKENBURG AAN DE GEUL 3 OKTOBER T/M 15 NOVEMBER 2014

Tijdens deze periode zijn er talrijke culinaire evenementen, workshops en arrangementen in de Geulstad. In diverse bijzondere restaurants wordt tijdens de Château-maand voor een speciale prijs een Château Fauquemont menu aangeboden.

CHÂTEAU

FAUQUEMONT COULEUR CULINAIRE

WELKOM EN LAAT U VERRASSEN

Kijk voor het complete programma op chateau-fauquemont.nl

32

KI J K o p Va l k e n bur g 3

Kijk op de historie van Valkenburg, Versteende Archieven (8)

Bouwers van de

Stadspoorten en de stadsgracht N

a zeven afleveringen met u rond de stadsmuren van Valkenburg gezworven te hebben, moeten we oppassen: degenen onder u die nog een beetje bijbelvast zijn, weten al waar ik op doel: bij de inname van Jericho liep Josua met zijn leger zeven maal rond de stadsmuren en toen… stortten ze in!

Door Henk Kwakkernaat (Archeovalk) Tot op het moment waarop ik dit schrijf (begin oktober) valt er nog niets om. In tegendeel de reconstructie van de Geulpoort en de restauratie van de Grendelpoort vorderen gestaag. De drie “puntmutsen” van de Grendelpoort zijn geplaatst, evenals de kap van de Geulpoort. Met leien en al.

Een spectaculaire onderneming. Wie had dat een paar jaar geleden gedacht! Het leek ons dan ook een goed moment om het verleden even het verleden te laten en ons te verplaatsen naar het hier en nu.

Temeer ook omdat ik voor de volgende driedelige serie over het kasteel resp. de ruine, twee co-auteurs heb benaderd vanwege de complexiteit en de nieuwe inzichten omtrent de bouwhistorie. En dat vraagt wat tijd.

Dus wil ik deze keer eens een categorie werkers in de schijnwerpers zetten die we wel eens over het hoofd zien. De vakmensen die elke ochtend om zeven uur in weer en wind, in de startblokken staan om de dromen van anderen waar maken. Ik ken ze goed om dat ik jarenlang vele maanden lang, gelijk met hen opgelopen heb.

Voor mijn archeologische waarnemingen

wel te verstaan! Met de mannen van Van Beers langs de Geulkaden, met de mannen van mergelbedrijf Fer Rouwet, met de machinisten en de duizendpoten van Van Boekel recentelijk nog in het Halderpark.

We hebben groot respect gekregen voor deze harde werkers. Ze vormen werkelijk de ruggengraat van de samenleving. Daarom drie portretten van vakmensen die u waarschijnlijk zelf ook al de nodige keren aan het werk hebt gezien.

Patrick Patrick Koevoets (36) heeft een Maastrichtse vader, zijn moeder komt uit Berg. Hij werkte onder andere bij het aannemersbedrijf Nederlands uit Sibbe, maar nu al 11 jaar bij het bedrijf van Fer Rouwet. Hij heeft twee kinderen van 13 en 8, en hij verheugt zich er al op om ze in te wijden in zijn vak. Ze zijn nu al bezig met het verzamelen van fossielen uit de mergel en het maken van kleine voorwerpen van mergel. Ze krijgen de mergel dus al met de paplepel in gegoten. Niet letterlijk hopelijk, maar ze spiegelen het enthousiasme van hun vader. Want laat daar geen misverstand over bestaan. Vader Patrick is trots op zijn werk. “Werken is mijn hobby!” zegt hij. Ook al betekent dat bij sommige projecten werkweken van 60, 70 uur. En de Geulpoort is zo’n “sommig” project. Er staat grote tijdsdruk op deze reconstructie.

Voor de hoofdaannemer, de B.A.M. is dit project 127b, maar voor Rouwet en zijn mannen is dit hun levenswerk .

“Rouwet aait aan het einde van elke werkdag zijn dagelijkse vorderingen!” zeg ik tegen Patrick. Hij glimlacht: “Het zijn twee verschillende werelden, de stropdassen en de mergelwerkers. Het is heel anders dan onze jarenlange samenwerking met een kleinere aannemer als van Beers aan

de kademuren. Maar ik ben zelf hartstikke trots dat ik hier aan mag werken. Ik kan later tegen mijn kinderen zeggen dat ik dit gemaakt heb.”

Wat is nu het moeilijkste onderdeel van dit werk voor Patrick? “Het aanwerken van de bogen en hun uitwendige hoeken.”, is het antwoord. Hij is nu bezig met de aanhechting van een stuk stadsmuur aan de poort.

Daar stond “Monumentenzorg” op, om te laten zien dat de poort een deel was van een grotere structuur: de noordelijke stadsmuur. De afmetingen van de bogen en de poeren die de bogen dragen, komen overeen met de maten die wij in 2008 vonden langs het Walramplein en het nog bestaande stuk stadsmuur langs het Halderpark. Zo leverde archeologie de harde feiten voor de reconstructie.

Valkenburg is niet het enige werkgebied van Patrick. >

Hierboven werkt hij aan de spaarbogen van de oostelijke stadsmuur.

Op onze voorpagina werkt Patrick aan de spits van de hoge blindnis van de Geulpoort.

(Foto Jacq Diederen)

4 K IJK o p Valken burg

Leo

De spaarbogen oostelijk van de Geulpoort.

(Foto Jacq Diederen) Hij werkte recent aan de O.L.V. Kerk in Maastricht en aan kasteel Cortenbach in Voerendaal. Maar Valkenburg heeft toch zijn hart. “Alles wordt geweldig, de bestrating, de kades en ook het nieuwe winkelcentrum.”

We staan samen op het hoogste punt van het moment. Hij maakt voorzichtig een kleine opening in het beschermingsgaas van de steigerconstructie. “Kasteel Den Halder in een ovalen lijstje, het Spaanse Leenhof! De ruïne zoals je ze nog nooit gezien hebt en we hebben nog minstens 5 meter te gaan!” Hij laat een lange stilte vallen en dan: “Moet je eens kijken wat een fantastisch uitzicht daar wordt je stil van. De “knoteraren” krijgen ongelijk!”

Leo Moulen (61) komt uit Voerendaal. Hij werkt al dertig jaar in het leiendekkersvak, bij de firma Crombach. Hij kwam per toeval in het vak terecht. Nee hij heeft uiteraard geen hoogtevrees, al is hij als zestiger wel voorzichtiger dan vroeger.

“Moet je je voorstellen: toen werkten we nog vaak zonder steiger!”

Op het pleintje in de Plenkert, tussen Villa Alpha en de voormalige Protstantse kerk staan drie puntmutsen. Niet iedereen heeft in de gaten dat dit de daken zijn van de Grendelpoort, waar op dit moment de noordelijke toren qua metselwerk ook al op hoogte is. Hier werkt de firma Kleijnen uit Sibbe. Als u dit leest staan de daken al op hun plaats.

Leo noemt trots de projecten waaraan hij gewerkt heeft: In Maastricht: de hof van Tilly en het Generaalshuis aan het Vrijthof, op kasteel Hoensbroek en veel in Belgie.

En ook in Valkenburg aan de kerk.

Hij memoreert een vreselijk ongeluk.

Een collega die aan de bliksemafleider werkte viel van de toren: Een halfrot houten tablet in de kerksteeg herinnert aan dit ongeluk. “We moesten pastoor Jansen maar eens helpen om weer eens fatsoenlijk gedenkteken te plaatsen.” Leo knikt, hij was erbij.

Leiendekker Leo Moulen aan het werk.

(Foto Jacq Diederen) honderd jaar mee!” De dekking is maaslands, dubbele dekking in tegenstelling tot de rijnlandse dekking, die in Duitsland veel wordt toegepast. De laatste is vaak te herkennen aan een sterk afgeronde hoek.

“Maar daar waait de regen en sneeuw onderdoor als je geen folie plaatst!”

Rijndekking van leien.

Den Halder in een ovalen lijstje. Zicht vanaf de Geulpoort, begin oktober 2014.

(Foto Henk Kwakkernaat)

Foto van Ivo Benders uit het artikel Kijk op Valkenburg uitgave 4 - 2013. (redactie) We vergeten hoe gevaarlijk sommige beroepen zijn. “Vroeger als jonge snaak, dronk ik bij warm weer wel eens een enkel biertje op het dak. Dat kregen we dan van de heer des huizes. Maar dat is nu streng verboden! En dat is maar goed ook…”

Technische informatie Wat zijn het voor leien en wat is het voor een dekking? Het blijken leien uit Wales, uit Penrhyn. “De beste die er zijn, die gaan

Maasdekking van leien.

Als ik zeg dat we bij onderzoek in Valkenburg middeleeuwse leien gevonden hebben uit Martelange en Martefosse in Luxemburg, in verschillende kleuren, veert hij op.

“Dat is nu niet meer in bedrijf. Hoe weet je dat ze daar vandaan kwamen?” We vertellen over 15e eeuwse stadsrekeningen en dat we daarin ook de voorganger van Leo vonden, Leendert van Aken. “Weet je dat die naamgenoot van je (Leendert=Leonard) 550 jaar geleden de leien daken van torens en poorten van Valkenburg belegde en repareerde?” “Wat een toeval. Alleen kwam die niet uit Voerendaal maar uit Aken.” Hij schudt geamuseerd het hoofd.

Hij wijst op de prachtige dikke leien die hij gebruikt en die volgens hem beter zijn dan de toen gebruikte leien. Die van hem laten trouwens ook kleurverschillen zien, vooral als ze nat zijn, vertelt hij.

“Hier in Nederland is niet zoveel werk meer, afgelopen jaar heb ik aan de kathedraal van Antwerpen gewerkt. In Nederland zijn we bijna klaar met de monumenten.” Of hij zelf leien op zijn dak heeft? Hij lacht, nee die zijn hem te duur…

KI J K o p Va l k e n bur g 5

Tom Tom de Cock uit Wijnandsrade is 33 en heeft altijd een goed humeur. En een strootje of stokje in zijn mond! Hij werkt voor van Boekel. Hij begon als interieurbouwer, maar buitenwerk trok hem veel meer. Hij is van alle markten thuis. Bij de werkzaamheden aan riolering en wegdek heb ik hem fanatiek zien uitzetten, graven, beton storten en nu bij het Halderpark zag ik hem zelfs ijzervlechten. “Leer je gewoon in de praktijk!” Hij is ook niet te beroerd om een handje te helpen als we op zoek zijn naar de stadsmuur tussen het oude burgemeestershuis en het Haldertorentje.

Hij is eveneens niet bang om óver te werken of om op zaterdag een storing te verhelpen.

Hij lijkt onverwoestbaar, onder alle weersomstandigheden. Om half zeven in de ochtend zet hij koffie voor zijn maten in de bouwkeet. Hij loopt alweer een paar jaar rond in Valkenburg. Hij werkt er graag. De mensen en de ondernemers zijn er vriendelijker dan op andere plaatsen. Hij krijgt vaak koffie, fris of zelfs vla aangeboden.

Hij beschouwt het als een vorm van waardering voor zijn werk, ofschoon hij beseft dat die activiteiten, de aanleg van de (dubbele) riolering door heel Valkenburg, het stadje flink op de kop heeft gezet.

“Wat wil je, wie mooi wil zijn moet lijden!

Valkenburg is er toch al absoluut op vooruit gegaan.”

Ik vertel hem over een bijna-ongeluk tijdens mijn campagne van 2008 langs het Walramplein. Een fout in de communicatie tussen de machinist en de werkleider, ondergetekende. Ik heb er nog wel eens nachtmerries van… Hij schudt het hoofd: “Je moet altijd oogkontakt hebben met de kraanmachinist, anders wordt het levensgevaarlijk!”

Hij houdt bij alle stappen die hij doet machinist Frans in de gaten. Daar werkt hij al jaren mee. “Wij voelen elkaar aan.”

Vanaf het werkterrein voor de leiendekkers bij Villa Alpha werden in de nacht van 7 op 8 oktober j.l. de „puntmutsen“ vakkundig vervoerd en vervolgens gemonteerd op de torens van de Grendelpoort.

(Foto‘s Jacq Diederen)

Dan komt het gesprek op zijn zoon. Die begeleidt hij als voetbaltrainer. Mag zijn zoon in zijn voetsporen treden? “Waarom niet, als hij dat wil. Ik vind het fantastisch werk, vol afwisseling.” De tijden zijn wel veranderd: veel strakkere planning, meer stress rond de deadlines. Daarom wil hij geen uitvoerder worden.

(Foto Jacq Diederen) En de fysieke belasting? Denk je dit werk tot je zeventigste te kunnen doen? Hij heeft een keer wat rugproblemen gehad, maar dat is voorbij. Hij vindt van Boekel een heel sociaal bedrijf en als hij ouder wordt zit er vast wel een ander baantje voor hem in.

Gaan we hem nog zien in Valkenburg als het Halderpark af is?

“Als de renovatie van het Walramplein doorgaat wel, dan zie ik jou vast ook weer met je archeo-dinges!”

Ik vraag hem of hij wel weet hoe oud ik ben. “Niet zeuren, gewoon doorwerken!”, is het antwoord. Hij geeft een flinke trap op zijn schop en lacht hartelijk. Zo kennen we Tom! <<

We hebben ze gezien en ze zijn niet onopgemerkt gebleven. De mannen die bij ijzige kou met zware kettingen in de weer zijn, die bij dagenlange motregen onverstoorbaar doorwerken, die door de modder strompelen, die als de mussen van het dak vallen, metselen en schaven.

Bij de komende festiviteiten moeten deze kerels maar eens naar voren gehaald worden. De “stropdassen” moeten dan maar eens een stapje terug doen!

6 K IJK o p Valken b urg

Café-Restaurant-Hotel Falcobergia met aan de achterkant een overdekte theetuin.

Van muziekzaal tot warenhuis n 1977 opende de BV van Sloun uit Geleen een I vestiging van warenhuis HEMA in de St. Pieterstraat.

Voor die tijd was er de schouwburg gevestigd met een café, en daarvoor een hotel met café, restaurant en een terras met theetuin. Het begon allemaal in 1907, ruim honderd jaar geleden met de verbouwing van de boerderij met stallen en erf van Jean (Sjang) Erens.

Door Jan Schurgers

De Dr. Erensstraat bestond toen nog niet, al zou de naam van de eigenaar anders doen vermoeden. Die kwam er pas in 1950 en werd vernoemd naar de oud-burgemeester van Valkenburg-Houthem, Alphons Erens.

Sjang Erens liet een imposant gebouw neerzetten van drie etages, met rondbogen in de ramen en een grote raampartij met sierlijke elementen aan de straatkant. Aan de achterkant kwam op de eerste etage de Harmoniezaal met fraaie schilderingen van de Valkenburgse kunstenaar Adriaan

KI J K o p Va l k e n bur g 7

Hartigh. Hij kreeg de naam “Kurzaal”, genoemd naar harmonie Kurkapel “Falcobergia” die vijf jaar eerder was opgericht en er haar oefenlokaal inrichtte. Die naam staat nog steeds groot in de gevel. Links was de opgang naar de tuin en feestweide en naar de ingang van de zaal, waar repetities en uitvoeringen plaats vonden.

Multifunctionele ruimte In 1918 nam het pas getrouwde echtpaar G. Custers, afkomstig uit Banholt, haar intrek in de Kurzaal. De zaal werd voor de Valkenburgse gemeenschap steeds belangrijker. Veel mogelijkheden waren er destijds in Valkenburg nog niet en dus werd de zaal voor vrijwel alle culturele evenementen gebruikt. Er waren concerten, toneelvoorstellingen, voordrachtwedstrijden en verenigings- en familiefeesten. Er werden zelfs middenstandexamens afgenomen, hoewel het er in de winter vaak erg koud was. Grote kolenkachels moesten het gebouw dan warm houden en dat lukte maar mondjesmaat. En toch waren de Valkenburgers blij met hun zaal. Het gaf hen de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten, om bij elkaar te komen en te genieten van de vele voorstellingen. Begin jaren twintig was er zelfs een cinema voor de “stomme” film. Daartoe was in het hotel een van de slaapkamers die het dichtst bij de zaal lag, verbouwd tot projectiekamer.

Het daarvoor in de muur gezaagde gat is vele jaren daarna zichtbaar gebleven.

In de jaren dertig werd de zaal ingericht als Bayernzaal. Er kwamen kleurige landschappen op de muren met besneeuwde bergtoppen en houten chalets en diensters in dirndl-kleding. De blaaskapel zorgde voor de bijpassende muziek. In de tuin werden Beierse prieeltjes neergezet, die heel wat jaren dienst hebben gedaan.

En zowel in 1938 als in 1948 werd de Kurzaal ingericht als verzorgingskwartier voor de deelnemers aan het wereldkampioenschap wielrennen.

Tweede Wereldoorlog Toen de dreiging van de Tweede Wereldoorlog steeds groter werd, werden de gemobiliseerde soldaten ondergebracht in het gebouw en de paarden vonden onderdak in de manege van de heer Otermans in dezelfde straat en in de boerderij Houpperichs gelegen vlak bij de huidige schoenenzaak Wechseler. Een van de ontspanningsavonden voor de militairen werd in februari 1940 een groot succes, vooral

ook door de deelname van Valkenburgse zangers en muzikanten. Dat was natuurlijk snel gedaan na de inval van de Duitsers drie maanden later. De Kurzaal werd gevorderd en in de boerderij ernaast werd een veldkeuken ingericht met daarnaast vijf veldbakkerijen, die dagelijks duizenden broden bakten. Ook de Duitsers organiseerden op gezette tijden ontspanningsavonden voor hun manschappen en zo traden er regelmatig bekende artiesten op zoals de Kilima Hawaiians, Lou Bandy en Willy Derby.

De verbouwing van de theetuin tot repetitielokaal voor de Kurkapel.

Tijdens de bevrijding in september 1944 werd er ook in de omgeving van de St. Pieterstraat een harde strijd geleverd. Vanuit de Geul stapten de Amerikanen de Kurzaal binnen om uit te rusten, terwijl honderd meter noordelijker de Duitsers nog volop tegenstand boden. Enkele dagen later namen de bevrijders hun intrek in het gebouw.

Veel militairen verbleven in de dagen daarna in Valkenburg om op krachten te komen en weer werden er cabaret-, toneel- en muziekuitvoeringen georganiseerd.

Bouwwerkzaamheden aan de entreehal.

Marlene Dietrich in Valkenburg.

Een van de artiesten was Marlene Dietrich die toen verbleef in het nabijgelegen hotel Franssen. Veel succes hadden ook de uitvoeringen van de stukken “de Verdöäling” en “ ’t Groat Loot” van Pierre Visschers, met acteurs als Willem Reijnaerts, May Dorren en Charel Habets.

Schouwburg In 1949 verkocht eigenaar Custers het hele complex aan de bierbrouwerij de Leeuw en verhuisde met zijn gezin terug naar Banholt. Wat volgde was een ingrijpende verbouwing. >

In 1950 kwam de grote verbouwing met aan de “achterkant” de hoge “toren” met de Drie Muzen.

8 K IJK o p Valken b urg

Het werk in de zaal is bijna klaar.

Eerste Valkenburgse revue in de nieuwe schouwburg in 1950.

Het Café- Restaurant gedeelte.

Zicht op de Toneelbuhne. Men is bezig met het optakelen van de verlichting. Op de voorgrond een kolenkachel. waarmee in die tijd de Kurzaal werd verwarmd.

Entreehal met trappen naar het balcon.

De schouwburgzaal in zijn volle glorie.

Er werd een toneelaccommodatie aangelegd met een podium in de breedte en een hoge toren om de decors te kunnen verplaatsen en op te slaan.

Op de buitenmuur aan de westkant werden de Drie Muzen geplaatst, beelden in mergel van de in Valkenburg geboren kunstenaar Sjef Eymael. Aan de tuinkant werd in 1950 de Dr. Erensstraat gerealiseerd.

Er was voor veel geld een ruime schouwburg ontstaan, waarmee de Valkenburgse bevolking uitermate tevreden was.

De voorstellingen kostten echter handen vol geld en bovendien bleken de muren aan de zuidzijde niet meer stabiel, zodat ze gestut moesten worden. Een oplossing was er niet zo snel. De heer Antoon Geenen, exploitant van de kabelbaan wilde de schouwburg kopen om er diverse activiteiten in te gaan ontplooien, maar dat ging niet door. Uiteindelijk kocht de gemeente Valkenburg-Houthem in 1956 het gebouw.

De schouwburg kreeg een directeur in de persoon van de heer Riet America en opnieuw volgde er een periode van authentieke Valkenburgse uitvoeringen. De harmonie Kurkapel “Falcobergia” had inmiddels haar intrek genomen in een kleinere zaal achter café Meijs iets verderop en had de naam “Kurzaal” meegenomen. Toch keerde men regelmatig terug naar de schouwburg en vooral bekend werden de diverse “Marius en Liesbeth” revues met legendarische acteurs en tekstschrijvers als Roep Lambriks en Léon Pluymaekers. Zeer succesvol waren ook de triple-concerten die de Kurkapel “Falcobergia” organiseerde samen met het mannenkoor Geulklank en het gemengd koor Eendracht uit Sibbe. Ook plaatselijke acteurs, voordrachts-kunstenaars, humoristen en zangers traden er met veel succes op en toonden hun talenten. De jeugdbeweging organiseerde er maandelijks een dansavond die druk bezocht werd en in de

jaren zestig en zeventig brachten veel jongens en meisjes er de drie carnavalsdagen door. Er was aangepaste muziek, beperkt alcoholgebruik en een veilige organisatie.

Heel wat prille liefdes zijn daar ontstaan en vaak ook weer verloren gegaan.

Warenhuis Toch bleek de exploitatie niet helemaal rond te krijgen. Er moest jaarlijks geld bij, te veel geld vond het gemeentebestuur en dus werd de schouwburg te koop aangeboden. In 1977 ging het gebouw over in handen van de HEMA. Er volgde een ingrijpende verbouwing en gelukkig bleef de karakteristieke toneeltoren behouden. Het café-restaurant aan de St. Pieterstraat kreeg weer haar oude bestemming en werd daarna nog enkele keren heringericht en aangepast aan de moderne eisen van de tijd. Net als de schouwburgzaal die een grote winkelruimte werd met vakken en rekken en een nieuwe ingang aan de westkant.

En zo is de situatie nu na bijna veertig nog steeds. Een winkelbestemming in een gebouw dat aan de buitenkant vrijwel niets veranderd is, maar dat aan de binnenkant, gezien de foto’s van de interieurs destijds, een ware metamorfose heeft ondergaan.

Dat kan men jammer vinden en vol nostalgie terugdenken aan die schouwburgtijd.

Voor veel oudere Valkenburgers is de sfeer van het theater misschien nog wel terug te vinden in hun geheugen, maar modernisering en vooruitgang zijn uiteindelijk niet tegen te houden, waardoor ook het restaurant in juni j.l. tijdelijk moest verdwijnen door bezuinigingen. << Bron: Léon Pluymaekers. Van Kurzaal tot Schouwburg, van Schouwburg tot Warenhuis. Geulrand nr. 16, oktober 1986, p. 35-38.

Foto’s: Beeldarchief Valkenburg.

blijmakers

620 kadootjes vanaf 50 cent

Bij de HEMA Valkenburg vindt u de meeste origineelste cadeau ideeën voor de komende feestdagen!

Kom daarom snel kijken naar onze

nieuwe FAVOURITES afdeling te herkennen aan het HEMA cadeau logo.

In onze OUTLET* bieden wij u beste koopjes aan tegen zeer sterk gereduceerde prijzen.

Bij HEMA Valkenburg kunt u één uur GRATIS PARKEREN voor de deur!

HEMA

VALKENBURG M E E R S S E N (*) alleen in HEMA Valkenburg.

maakt gewoon bijzonder

Volg ons op

UITSTEAKEND!

STEAKS & SEAFOOD T-BONE RIB-EYE TONIJN SPARE-RIBS ENTRECOTE ZALM grotestraat centrum 18 • valkenburg • 043 60 123 00 • brazzavalkenburg.nl

KI J K o p Va l k e n b ur g 11

I

n de maanden november, december en januari exposeert weer een drietal leden van de kunstkring “Henri Jonas” in de bovenzaal van de Valkenburgse bibliotheek.

Lily Kickken ( 1958) Lily Kickken houdt zich al sinds haar jeugd actief bezig met een zo breed mogelijk scala aan handwerktechnieken. Sinds 2008 legt ze zich vooral toe op het boetseren.

Voor de verdieping volgde ze cursussen bij Marlies Noordkamp in Heerlen. De diverse soorten klei, glazuur en engobe

“Twee koppen”.

Hélène Hoenjet (1948) Hélène Stohr-Hoenjet volgde particuliere schilderlessen bij Fia Pinckers, Marc Mulders en Felix van de Beek. Sinds een jaar houdt zij zich ook bezig met het maken van “portretten in was”, die dan later in brons gegoten worden. De realiteit staat aan de basis van de kleurrijke, lyrisch abstracte schilderijen in olieverf.

Onderwerpen als bloemen, model, architectuur en interieur zijn slechts aanleiding “Japanese Blossom”.

Kunst boven de

Bieb

inspireren haar tot het maken van fantasievogels, schalen en vrouwenfiguren in de meest natuurlijke houdingen. Gelijktijdig bekwaamde ze zich in de vilttechniek bij Marianne Janssen in Schinnen. Ze combineert de basistechnieken vilt, nunovilten, hoedenmaken en diverse boetseertechnieken, waardoor haar werkstukken uitgroeien tot een uitdagend en boeiend geheel. Ze exposeerde in de afgelopen jaren onder andere in Klimmen, Voerendaal en Valkenburg. Ze is lid van de kunstkring sinds begin dit jaar. <

tot het schilderij. Overheersend in het werk zijn de hoge lichten, afgewisseld met zwaardere vormen en heldere kleuren.

Vooral die kleuren, met transparantie en beweging, zijn de belangrijkste elementen in haar werk. Hélène exposeerde eerder in Maastricht, Sittard, Valkenburg en in diverse galeries in de omgeving. Ze is lid van de kunstkring sinds 2002. <

Maria Lechanteur (1954 Maria Lechanteur volgde de vijfjarige opleiding monumentale vormgeving aan de kunstacademie in Maastricht. Daarnaast kreeg ze les van diverse docenten als Sjef Hutschemakers, Franscz Witte, Jan Nelissen, Pieter Sonnemans en boetseerlessen van Nada Sonnemans. Zelf zegt ze over haar werk: “Mijn inspiratie vind ik van jongs af aan in de omgeving. Door lijnen, vormen en kleuren word ik gefascineerd en geïnspireerd. In de schilderkunst heb ik hierbij een manier gevonden om dit tot uitdrukking te brengen. Mijn stijl is de vrije, eigen interpretatie van verschillende onderwerpen, vaak gegrepen uit de natuur en uitgevoerd op een decoratieve manier.”

“Fantasy”.

Maria exposeerde op tal van plekken in Valkenburg, nam deel aan de expositie Alphons Wintersprijs en leverde een bijdrage aan de illustraties in de gedichtenbundel “Gedragen op de vleugels van de wind” van Blauwhartje. Ze is lid van de kunstkring sinds 2007. <

Bibliotheek Valkenburg Berkelplein 99, 6301 ZC Valkenburg heuvellandbibliotheken.nl/valkenburg

www.kunstkringhenrijonas.nl

043 - 601 59 27 Openingstijden Tentoonstelling Ma: 14-18 uur. wo: 10-13 uur en 14-18 uur. do en vrij: 14-20 uur. za: 11-14 uur.

Dit Kerstgrot evenement mag u niet missen tijdens uw bezoek aan Kerststad Valkenburg!

Kerst in MergelRijk is een bijzonder Kerstevenement in de meest veelzijdige kerstgrot van Valkenburg. Geniet van een unieke show door de Mergeltovenaar (bekend van TV als de Zandtovenaar). Hij vertelt op een bijzondere wijze het kerstverhaal in mergelstof. Laat u hiernaast verwonderen door bijzondere kersttaferelen en prachtige beelden uit mergel gehouwen waaronder een levensgrote replica van de Nachtwacht van Rembrandt.

Maak zelf

GRATIS

een kerstsouvenir uit mergel!

ENTREE Volwas s

enen

6.50 4.50

8.50 e

Kinde 4 t/m ren 12 jaar 6.50 e Kindere n < 4 jaa r

Daalhemerweg 31a • 31(0)43-6013186 • info@mergelrijk.nl • www.mergelrijk.nl • facebook.com/mergelrijk

GRATIS

KI J K o p Va l k e n b u r g 13

De inkt van mijn boek over de Joodse slachtoffers van de holocaust is nog niet droog of er is al een reactie. Een wonderlijk verhaal over voedselhulp aan Joodse buren. Het had heel goed gepast in het boek. Vooral omdat het een mooi voorbeeld is hoe tegen alle onderdrukking in Valkenburgers bereid zijn Joodse medeburgers te helpen.

Voedselhulp aan Joodse buren l snel na de bezetting van ons land door de A Duitsers op 10 mei 1940 wordt het de Joodse inwoners in allerlei opzichten moeilijk gemaakt. Voor ‚gewone‘ burgers is het al lastig om aan voldoende eten en andere noodzakelijke levensbehoeften te komen want alles is op de bon en dat betekent dat er maar mondjesmaat te koop is.

Door Jan Diederen (met dank aan René en Raymond Paulssen) Voor de hoogbejaarde Servaas Soesman en zijn vrouw Emma Horn, respectievelijk al 85 en 70 jaar oud aan het begin van de oorlog, zijn het zeker sombere tijden.

En dan komen ook nog eens Margaretha Cohen-Abraham, 40 jaar, haar dochter Rosel van 15 jaar en zoon Frits van 11 jaar inwonen. Armoe troef in huize Soesman in het huis Berkelstraat 15. Maar buurmeisje Mia Jadoul op Berkelstraat 17 trekt zich het lot van de mensen aan. * Mia Jadoul nodigt haar Joodse buren vaker uit voor een wandeling en maakt op een daarvan deze zeldzame foto van Rosel en Frits Cohen aan de Geul bij de Erke.

Zodat nieuwsgierige buren en voorbijgangers niets in de gaten hebben. Je kunt maar beter niets openlijk doen in het toenmalige Valkenburg met uitzonderlijk vele NSB-ers.

Hoe gauw wordt er iets verraden!

Boer Paulssen bedenkt nog een handigheidje. Om wat bij te verdienen haalt hij met paard en wagen ook het huisvuil op dat door de inwoners in metalen emmers aan de straat wordt gezet. Als bij Soesman de emmer is geleegd gaan er stiekem nog een zakje aardappelen of wat andere etenswaren in de lege emmer. De Joodse buren kunnen het onopvallend in huis halen.

Helaas heeft deze menslievende burenhulp niet veel gebaat. Moeder Cohen en haar beide kinderen worden al 25 augustus 1942 opgepakt en gedeporteerd, Servaas en Emma Horn volgen op 8 april 1943. Zef en Mia PaulssenJadoul krijgen voor het zover is wel een mooi aandenken: een koperen bord met daarop de Davidsster en het woord ‚mazzeltof‘ waarmee het jonge paar veel geluk wordt gewenst. <<

Mia Jadoul en Zef Paulssen als de Jodenhelpers.

Zij vindt een slimme methode om hen aan voldoende eten te helpen.

Mia heeft verkering met Zef Paulssen, een boerenzoon van de Sint Pieterstraat aan de andere kant van de Geul. Op een boerderij, destijds met eigen akkers, weilanden en een tuin, is gemakkelijker aan eten te komen omdat het zelf geteeld wordt. Dus blijft er al gauw wat over om het aan mensen te geven die het niet te breed hebben.

Zef Paulssen smokkelt de etenswaren naar de Berkelstraat als hij zijn vriendin gaat opzoeken en deze reikt het achter het huis over de scheidingsmuur over aan de buren.

Het koperen bord: kostbaar aandenken aan de Joodse buren Soesman en Cohen.

14 KIJK o p Valke n burg

De OldHickorybrug die nooit bestond

Bob Hilleque onthult samen met locoburgemeester Jo Jacobs het bordje ’Old-Hickorybrug’ in 1999.

I

n Valkenburg is er tot lang na de oorlog vanaf de Pelerinstraat bij kasteel Den Halder naar het Casinoplein nooit een voetbrug over de Geul geweest. Ware dat wel zo dan zou die brug, net als zes andere bruggetjes vanaf de Bogaardlaan naar de achterkant van de huizen aan de Gosewijnstraat, zijn vernield in september 1944. Wat nu de Old-Hickorybrug heet is pas dertig jaar na de oorlog gebouwd.

Door Jan Diederen Een stukje historie om misverstanden uit de wereld te helpen. Op donderdag 14 september 1944 dalen soldaten van het 119de regiment, behorende tot de 30ste infanteriedivisie, bijgenaamd Old Hickory, de Daalhemerweg af om Valkenburg te bevrijden. Hun opmars komt tot staan aan de Geul omdat de Duitsers alle bruggen hebben laten springen. Voertuigen zoals jeeps, pantserwagens, tanks en vrachtwagens, kunnen de Geul niet over. Zonder begeleiding van die transportmiddelen kunnen de infanteristen, het voetvolk, niet verder.

Maar de soldaten steken wel te voet de Geul over en dat doen zij al in de middag van donderdag 15 september.

Bob Hilleque uit Chicago, een van die soldaten, vertelt tijdens de bevrijdingsher-

denking van 1994 hoe dat is gebeurd.

Met een groep kameraden is hij binnengedrongen in de toenmalige brouwerij De Valk op de hoek van de Kerkstraat en de Pelerinstraat. Van daaruit wordt met een granaat een gat gegooid in de Geulmuur aan de overkant en door dat gat dalen de soldaten, elkaar steunend, een voor een af in de bedding. Aan de overkant klimmen zij door een raam van een bijgebouw de toenmalige dancing Casino binnen. De eerste stap op de noordelijke kant van de Geul is gezet. Vanwege het felle verzet van de Duitsers duurt het echter nog tot zondagmorgen 17 september eer dat deel van Valkenburg is bevrijd.

Dergelijke details van de bevrijding worden vergeten, zo die al bij iemand bekend zijn. Het leven na de oorlog gaat verder en

andere gebeurtenissen spelen een rol. Zoals de uitslaande brand in het voorjaar van 1956 waarbij de dancing Casino volledig in de as wordt gelegd. Wat er na de brand resteert is een doorn in het oog van het gemeentebestuur. Een met grind verhard terrein waarop lukraak wat auto‘s worden neergezet. Achter een lelijk tuinscherm een terrasje waarop gasten vanuit de bar van het Casinohotel worden bediend. Haveloze en bouwvallige achterbouwsels tussen het hotel en de Geul.

En aan de overkant een ontsierend en stinkend urinoir, aangebouwd tegen de monumentale zijgevel van kasteel Den Halder. Valkenburg, en vooral toeristisch Valkenburg, onwaardig.

De gemeente besluit tot een ingrijpende opknapbeurt. Eerste stap is op 15 juli 1970 de aankoop van het Casino-hotel en bijbehorende grond van 959 vierkante meter voor 95.819 gulden. Er komt een plan om het hotel af te breken maar blijkbaar is het hotel met de interessante gevel naar de kant van Lindenlaan toch te waardevol en wordt van dat plan af gezien. Op 18 mei 1973 wordt besloten om wel de afschuwelijke bouwsels aan de achterkant af te

KI J K o p Va l k e n b u r g 15

breken en het totale bij het hotel horende terrein te bestraten. Gefrustreerd misschien over het niet doorgaan van een tunnel tussen het Grendelplein en de Grotestraat en een nog ingrijpender alternatief vanaf de Daalhemerweg naar het Berkelplein komt men op het lumineuze idee om een tunnel dwars door het hotel te maken. Een doorgang als verbinding tussen de Lindenlaan en de Kerkstraat met, jawel: een voetbrug over de Geul. In het kostenplaatje van zestigduizend gulden is de brug nog het goedkoopst: bestrating buiten 25.500 gulden bestrating binnen in plaats van de houten vloer 3.500 gulden voetbrug 3.000 gulden balustrade langs de Geul 4.000 gulden sloop achterbouwsels 4.000 gulden verbouwing voor de doorgang 20.000 gulden Het provinciaal bestuur gaat 27 september 1973 akkoord met de plannen en wordt met de uitvoering gestart. Vóór de zomer van 1974 kunnen Valkenburgers en vakantiegangers door een ‚tunnel‘ en over een voetbrug van Lindenlaan naar Kerkstraat en andersom. De brug is trouwens duizend gulden duurder uitgevallen ook al worden de twee liggers van een oude brug bij het zwembad gebruikt.

Dat van die tunnel blijkt uiteindelijk toch niet zo‘n ‚fris‘ idee te zijn. Of dat aan het afbreken van het urinoir aan de overkant van de Geul heeft gelegen? De doorgang is na een jaar of vijf weer dichtgemaakt mede op aandringen van de nieuwe exploitant Hub Janssen van het Casinohotel. Maar de voetbrug is gebleven.

De monumentale gevel van hotel Casino wordt ontsierd door een duistere ‘tunnelingang’. (Tekening van onbekende tekenaar uit het Gemeentearchief Valkenburg) Als de Amerikaanse veteranen in 1999 voor de derde keer het bevrijdingsfeest in Valkenburg mee vieren vindt het gemeentebestuur het een uitstekende gedachte om dan de naam Old-Hickorybrug te gebruiken. Bevrijder Bob Hilleque krijgt de Frank Towers, in rolstoel, onthult samen met burgemeester Martin Eurlings de met de Amerikaanse helm bekroonde gedenkplaat in 2014. Inzet: Een nieuwe ‘Old-Hickorybrug‘ werd met een hardstenen gedenkplaat in 2010 vereeuwigd.

eer het naambordje op donderdag 16 september te onthullen. Het is de laatste keer dat de veteraan naar Valkenburg komt. Hij sterft 30 juli 2008 op 82-jarige leeftijd.

Als de restauratie van de Geulmuren in 2010 wordt afgerond komt er ook een nieuwe brug. In het muurtje aan de pleinzijde van de brug wordt een nieuwe hardstenen plaat gemetseld met het embleem van de Old-Hickorydivisie en nadere uitleg over de naamgeving van de brug. Een aanduiding aan de Halderkant wordt nog gemist. Totdat op dinsdag 16 september 2014 bij de viering van zeventig jaar bevrijding die andere veteraan Frank Towers, 97 jaar inmiddels, op een pilaar aan die kant een gedenksteen onthult. Het ornament uit hardsteen is gesierd met een Amerikaanse helm waarop ook het embleem is uitgekapt. <<

16 KIJK o p Valke n burg

Jaarboek 24

met interessante studies over het Geuldal D

e Stichting Historische en Heemkundige Studies in en rond het Geuldal heeft zich tot doel gesteld het regelmatig uitgeven van historische en heemkundige publicaties voornamelijk betrekking hebbende op het Geuldal in Nederland en België en het bevorderen van het historisch onderzoek in dat gebied in de meest ruime zin van het woord. Jaarlijks geeft de stichting een jaarboek uit met interessante studies over het Geuldal. tekst: Jan Schurgers

Doel Een groot deel van het Geuldal bleek historisch en heemkundig een nauwelijks ontgonnen gebied. Daarom besloten in 1990 een aantal mensen zich verder te verdiepen in de geschiedenis van deze streek en anderen aan te sporen de resultaten van hun onderzoeken vast te leggen en uit te geven in de vorm van een jaarboek. Er wordt naar gestreefd in iedere uitgave aandacht te schenken aan zowel historische als archeologische, heemkundige en genealogische onderwerpen. Zo hoopt men diegenen te bereiken die belangstelling hebben voor het verleden van de eigen regio.

log bij de Nederlandse elite in trek als vakantiegebied. Na de oorlog kwamen vakantie en recreatie steeds meer binnen het bereik van grote groepen van de bevolking.

Tegelijkertijd streefden overheid en kerk naar beteugeling van anarchie en zedenverwildering. Het zou echter nog 40 jaar duren voordat er een kampeerwet kwam. Ook de

Jaarboek 2014

Dr. Alphons Erens De bijdrage van Rudolf Philips bevat biografische notities over dr. Jan Willem Alphons Erens (1859-1947). Rond 1900 hadden twee partijen het in Valkenburg jarenlang met elkaar aan de stok, zowel maatschappelijk als politiek. Hun voormannen waren wethouder Theodoor Dorren en burgemeester Alphons Erens. Aangezien de bronnen hierover niet helemaal duidelijk zijn heeft de auteur aanvullende informatie verworven via oral history. Deze studie schetst ook een uitgebreide levensloop van Alphons Erens. Zijn optreden en beleid inzake het opkomend toerisme in Valkenburg komen uitdrukkelijk aan de orde. Daarnaast is er ook aandacht voor Erens als bioloog, voorzitter van Kurkapel Falcobergia en directeur van de Maastrichtse Spijker- en Draadnagelfabriek.

Hoeve Dobbelstein/Broers

En dat is tot nu toe aardig gelukt. In 23 delen zijn inmiddels meer dan honderddertig artikelen verschenen die een bijzonder licht werpen op historische gebeurtenissen, gebouwen en plekken in het Geuldal. Ook de nieuwe uitgave die gepland staat om aan het eind van het jaar te verschijnen bevat weer een zestal artikelen over de meest uiteenlopende onderwerpen.

Recreatie in Zuid-Limburg Hans Vermeer levert een artikel met de titel “Vakantie, recreatie en volksopvoeding in de naoorlogse jaren in Zuid-Limburg.” Het gebied was voor de Tweede Wereldoor-

kerken namen initiatieven om tot zinrijke vrijetijdsbesteding te komen. Zo startte de Nederlands Hervormde kerk in Gulpen een eigen pastoraat voor vakantiegangers uit het westen van het land. Het verdwijnen van die toeristenkerk is de aanleiding voor deze bijdrage.

De voormalige toeristenkerk in Gulpen.

Kenmerkend voor de historische lintbebouwing van Houthem-St. Gerlach zijn de oude boerenhoeves met imposante mergelstenen gevels. Een van deze hoeves is hoeve Dobbelstein oftewel hoeve Broers, gelegen aan St. Gerlach nummer 17. Het is een voormalige pachthoeve van het nabijgelegen Norbertinessenklooster. Birgit Dukers duikt in de geschiedenis van het gebouw en gaat daarbij meer dan vier eeuwen terug.

Onlangs heeft er een uitgebreid bouwtechnisch onderzoek plaats gevonden waaruit blijkt dat de voorgevel niet alles vertelt van wat zich daarachter heeft afgespeeld.

KI J K o p Va l k e n b ur g 17

De Duitse bezetter sloot van medio 1915 tot november 1918 heel de Belgisch-Nederlandse grens af met een elektrische draadversperring van ongeveer 2.000 volt in een ultieme poging om het clandestiene grensverkeer stil te leggen. De dodendraad liep van Knokke tot Gemmenich. Hij was 316 kilometer lang en heeft vele honderden mensenlevens gekost.

De “dodendraad”

Werkelijkheid en beleving Europa en de wereld veranderden door de Eerste Wereldoorlog voorgoed. De verschrikkingen van de totale oorlog waren ongekend. Nederland bleef buiten het conflict. Het oorlogsgeweld trok aan onze grenzen voorbij, maar zeker in Zuid-Limburg hoorden we de kanonnen bulderen en werden we geconfronteerd met de ellende over de grens. Hoe hebben onze voorou-

ders dat ervaren? Wat betekende dit voor het leven van alledag in onze regio? Auteur Rob van der Heijden probeert op basis van krantenartikelen dergelijke zaken te reconstrueren en daarmee een extra dimensie toe te voegen aan onze kennis van de Eerste Wereldoorlog.

Steengroeve op de kasteelheuvel in Valkenburg In 2011 lanceerde de Stichting het kasteel van Valkenburg haar plannen voor de bouw van een nieuw restaurant met entree op de Haselderhof. Dit had tot gevolg dat er

Hoeve Dobbelstein/Boers in Houthem St. Gerlach.

archeologisch vooronderzoek moest worden gedaan. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed schakelde hiervoor het Instituut Europa Subterranea in met Jacquo Silvertand als haar vertegenwoordiger. Hij is ook de auteur van dit artikel en doet in zijn bijdrage verslag van deze voor Nederland unieke opgraving. Hij beschrijft de mijnarcheologische vondsten en dateert de steengroeve op de Haselderhof.

Ridder Dietrich von Palant In een breed opgezet portret tekent Lou Heynens het opmerkelijke leven van Dietrich von Palant, één van de machtigste mannen uit het Bourgondische Rijk. De overgrootvader van de beroemde Floris I van Pallandt was hoofdrossaard van het graafschap Valkenburg. Daarmee was hij de hoogste autoriteit in het graafschap. Hij was tevens heer van Wittem. Als raads- en kamerheer van de drie laatste hertogen van Bourgondië behoorde hij tot de top van de Bourgondische elite. Door zijn loyaliteit heeft hij bijgedragen aan het ontstaan van de moderne staat.

Het boek zal verschijnen op 29 november tijdens een feestelijke presentatie. Daarna is het tegen de prijs van € 35,- te koop bij de Readshop in Valkenburg, de Plantage Boekhandel in het Corio Centrum in Heerlen en bij de kloosterboekhandel in Wittem, of via email info@historiegeuldal.nl.

Meer informatie is te vinden op www.historiegeuldal.nl

<<

18 KIJK o p Valke n burg

GENIETEN OP EEN UNIEKE LOKATIE! GRENDELPLEIN VALKENBURG

www.pannenkoekenhuisvalkenburg.nl

www.haselderhof.nl

NEERHEM 61 06-14 61 63 33

Brand

Amusant stappen...

Café

Brasserie Ver(s)makelijk genieten!

Oud Valkenburg 9 www.brasserieschaloen.nl

043-711 50 97

Voor de tiende keer organiseert Stichting Kerststad Valkenburg tijdens de kerstperiode haar gezellige ‘Route d’Amuse’. Drie verschillende wandelroutes door het gezellige Geulstadje, waarbij de wandelaar bij vijf restaurateurs kan genieten van een amuse; het culinaire visitekaartje van het betreffende horecabedrijf. Geen straffe wandeling, maar een actief culinair programma voor mensen met een Bourgondische inslag. Samen met vrienden, familie of collega’s heerlijk een middagje wandelen en genieten van de gezelligheid. Maak kennis met medewandelaars en met restaurants waar je normaal niet zo gemakkelijk binnenwandelt. Zo bezoek je onder anderen hotels als het bekende Hotel Tummers, het knusse familiehotel Huis ter Geul of hotel Botterweck. Je komt binnen bij monumenten als de Stationnerie of de Brasserie bij Kasteel Schaloen, maar wandelt ook langs de Geul en geniet van de gezelligheid van een knus wandelaarscafé als het Koetshoes. Je geniet van culinaire kunstjes van de chefs van restaurants als Trés Luxx, de Zoete Zoen en de Haselderhof. Overzie heel Valkenburg vanuit de Wilhelminatoren die ook (met korting) per kabelbaan bereikbaar is.

De Wilhelminatoren Uitspanning

1 dag parkeren voor de Route €

NEERHEM 25 043 780 00 39

5,-

Het mooiste en hoogste uitkijkpunt van Valkenburg!

www.agogovalkenburg.nl 043 - 601 25 09 / 609 06 09

torenweg

Bogaardlaan 4 • Valkenburg telefoon 043-601 47 50 www.hotelbotterweck.nl

Ook uitbaters van Restaurant Bueno

Berkelstraat 13 • Valkenburg Telefoon 043-850 5 851 www.restaurant-bueno.nl

KI J K o p Va l k e n b u r g 19

PROEF DE SFEER VAN WELEER! Grand Café Hotel

in het oudste station (sinds 1853) van Nederland!

043 - 601 37 41

Huis ter Geul Neerhem 87 - Valkenburg

043 - 601 20 32 www.huistergeul.nl

Culinair genieten!

De wandelingen zijn vier tot zes kilometer en de uitgebreide routebeschrijving biedt ook nog het een en ander aan wetenswaardigheden over plekken en monumenten langs de routes. Afgelopen jaar wandelden bijna 10.000 “Bourgondiërs” de routes. Je kunt kiezen voor een vlakke wandeling of voor een kortere heuvelachtige route. Vooral geen haast; je mag u overgebleven amuse-coupons ook op een andere dag gebruiken, want de routes zijn immers elke dag te bewandelen vanaf 14 november tot en met 4 januari 2015 (uitgezonderd 1e Kerstdag en Nieuwjaarsdag). Bovendien kunt je met korting één van de ondergrondse Kerstmarkten bezoeken met de coupon uit de routekaart. De route kost € 9,95 per persoon en je koopt ze bij alle kantoren van VVV Zuid-Limburg, bij de Readshop in het centrum van Valkenburg en bij de deelnemende horecabedrijven (uitgezonderd Hotel Tummers en de Stationnerie). De Stoomtrein Maatschappij ZLSM en Veolia bieden ook interessante arrangementen in combinatie met vervoer. Kijk ook op www.kerststad.nl voor meer informatie. Namens de organisatie wensen wij jullie alvast een smakelijke wandeling; tot ziens bij onze deelnemers!

III

Schaepkens vanSt.Fyt Hotel

Proef de typische Limburgse gastvrijheid!

De Taverne voor een heerlijk diner of een lekker drankje!

Oosterweg 42, Valkenburg Telefoon 043 601 38 45 www.koetshoes.nl

Onbeperkt dinerbuffet €19,50 p.p.

1 dag parkeren voor de Route € 5,www.hotelschaepkens.nl

Nieuweweg 40 - 44 • Valkenburg Telefoon 043 - 601 20 00

Aan het allermooiste pleintje van Valkenburg, direct naast de Geul!

Welkom in

Grand Café Theodoor Dorrenplein 18a • Valkenburg Telefoon 043 601 65 21

www•tresluxxgrandcafe•nl

20 KIJK o p Valke n burg

‘Beter voorkomen dan genezen’ O

p 5 oktober jongstleden opende Bart Curfs zijn eigen sportfysiotherapie praktijk Curfs Fysio&Sport in Hulsberg.

De praktijk ligt bij de vernieuwde sportschool Fitness Planet XL en het resultaat mag er zijn! Daarnaast heeft Bart sinds kort een diagnostisch spreekuur in Valkenburg bij Kliniek Valkenhorst.

Tijd voor een verdere kennismaking met deze jonge ondernemer!

Door Daniëlle Schurgers.

Bart is 29 jaar en geboren en getogen in Hulsberg. Nadat hij enkele jaren in Valkenburg heeft gewoond, is hij sinds kort weer woonachtig in Hulsberg. Bart vertelt: ‘Het mooie aan mijn vak is het contact met mensen, het bieden van hulp en resultaat zien. Zelf ben ik sportief aangelegd, ik heb altijd gevoetbald, judo en atletiek gedaan.

Sport, het bewegingsapparaat of het menselijk lichaam heeft mij altijd gefascineerd. Tijdens mijn opleiding had ik al ambities om als ondernemer aan de slag te gaan. Een stuk autonomie is hierin voor mij belangrijk. Maar ook het hele proces van je eigen zaak managen en coördineren spreken mij naast de inhoudelijke vakkennis enorm aan. Van mijn grootvader heb ik het goede voorbeeld gekregen, hij was eigenaar van het grondwerkbedrijf Curfs in de Curfsgroeve in Houthem.’

Opleiding en werkervaring Bart volgde de opleiding Fysiotherapie

aan de Zuyd Hogeschool te Heerlen. Hier kreeg hij de kans om bij Roda JC stage te lopen als (sport)fysiotherapeut. Hij mocht blijven en werd hoofd medische staf van de jeugdopleiding , fysiotherapeut van het 2e elftal en uiteindelijk hoofd medische staf van het 1e elftal. Daarnaast was Bart werkzaam als fysiotherapeut bij twee eerstelijns fysiotherapiepraktijken in Zuid-Limburg.

De wens om zich te specialiseren in zijn vakgebied werd alsmaar groter en daarom besloot Bart om de 3 jarige master Sportfysiotherapie in Amersfoort te volgen bij SOMT (Stichting Opleiding Musculoskeletale Therapie). Een hele mond vol en op verzoek legt Bart uit wat deze opleiding inhoudt: ‘Tijdens de opleiding leer je zorg te dragen voor preventie, advisering en behandeling van patiënten in verschillende leeftijdscategorieën met sportgerelateerde klachten en aandoeningen, en met een enkelvoudige, meervoudige of complexe gezondheidsproblematiek. De master richt

zich daarbij op het dagelijks functioneren van de sporter in al zijn facetten. Daarbij draagt de opleiding bij aan het geheel van activiteiten dat nodig is om de onderliggende oorzaak van de problematiek gunstig te beïnvloeden en er voor te zorgen dat de sporter in de best mogelijke fysieke, psychische en sociale conditie verkeert. Dit alles is er op gericht om de sporter op het gewenste en hoogst mogelijke niveau van sportuitoefening terug te laten keren.’ Bart studeerde glansrijk af in 2013 en de stap om als zelfstandig ondernemer aan de slag werd alsmaar kleiner.

Eigen praktijk Na een lange zoektocht naar een geschikte locatie voor zijn praktijk kwam hij uit bij de nieuwe sportschool in Hulsberg: Fitness Planet XL. ‘Hulsberg heeft een centrale ligging in Zuid-Limburg en de combinatie met sportschool faciliteiten zorgt er voor dat we elkaar in aanbod, kennis en kunde versterken’.

Bart vertelt waar hij voor staat: ‘Curfs Fysio & Sport is een praktijk voor sport- en fysiotherapie, revalidatie en training. Gericht op cliënten van jong tot oud, sporters van recreatief- tot topsportniveau die in het bewegen worden beperkt en hier begeleiding bij nodig hebben. Binnen mijn praktijk genieten cliënten van fysiotherapeutische zorg zoals de professionals in de topsport

KI J K o p Va l k e n b u r g 21

Patrick Dieteren Directielid / Communicatie manager Kliniek Valkenhorst en Bart Curfs Sport-Fysiotherapeut en eigenaar Curfs Fysio & Sport schudden de hand op de samenwerking in de toekomst.

deze reeds kennen en ervaren. Curfs Fysio & Sport biedt naast kennis en expertise de juiste hulp, apparatuur en ruimte. Dit alles volgens de laatste innovatieve technologieën.’

‘Een breed netwerk van specialisten op het gebied van (top)sport, zoals orthopeden, sportartsen, sportpsychologen, sportdietisten en podologen, staan tot de beschikking van de klant.

Zowel diagnostiek als behandeling zijn gebaseerd op wetenschappelijk inzichten en altijd op maat gesneden. Het uiteindelijke doel is het optimaal begeleiden van cliënten die door het bewegen beperkt worden waarin cliënttevredenheid en sport-, en werkhervatting centraal staan.

Enkele voorbeelden van trainingen die wij verzorgen zijn: • Revalidatietraining • Core stability training • Gerichte sport- specifieke krachttraining voor tijdens en na competitie in sport

• Training voor specifieke groepen waarbij bewegen niet vanzelfsprekend is, bijvoorbeeld cliënten met een beper- king of overgewicht • Fysio-fitness lessen voor cliënten met specifieke klachten bijvoorbeeld rugklachten, knieklachten, reuma Daarnaast kan men uiteraard ook terecht voor een second opinion’, aldus Bart.

Spreekuur in Valkenburg Bart timmert goed aan de weg en hij vertelt waarom hij zijn werkveld uitbreidde tot aan Valkenburg. ‘De gemeente Valkenburg herbergt vele sportclubs en dit biedt perspectief. Preventie van blessures gaat ook hier een steeds belangrijkere rol innemen.

Ik geef bijvoorbeeld ook voorlichting aan amateurclubs. Bij Kliniek Valkenhorst in Valkenburg is er wekelijks een sportspreekuur, hier vindt onderzoek en diagnose plaats.

Revalidatie vindt in Hulsberg plaats.’

Bart erkent de uitdaging die hij is aan-

gegaan. ‘Het is uniek om een praktijk vooral gericht op sport op te zetten. De markt beperkt zich nu vaak tot bijvoorbeeld ouderenzorg en ik wil gaan voor specialistische zorg; iets dat ook vanwege de transitie binnen de zorg steeds belangrijker wordt. Mijn insteek is anders, sportfysiotherapie staat voorop en daarnaast is er ook ruimte voor algemene fysiotherapie.’

Hoe ziet Bart de toekomst?

‘Het allerliefste zou ik binnen vijf jaar uitgroeien naar een toonaangevende (sport-) fysiotherapie praktijk / centrum in de regio Zuid- Limburg met verschillende (para-) medische disciplines in huis. Concessies in kwaliteit wil ik daarbij niet doen!’ << Voor meer informatie: Curfs Fysio&Sport Kaalstreek 4, 6336 AZ Hulsberg Tel.: 06 29 13 51 61 E-mail: info@curfsfysio.nl Website: www.curfsfysio.nl Kliniek Valkenhorst Valkenburg Broekhem 25, 6301 HD Valkenburg.

Diagnostisch spreekuur op maandagochtend: zie www.curfsfysio.nl voor meer info.

22 KIJK o p Val k e n burg

Museum Land van Valkenburg Grotestraat C 31 Dinsdag t.m. vrijdag 11.00 – 17.00 uur Zaterdag en zondag 13.00 – 17.00 uur Entree € 6,- museumkaart geldig.

1e kerstdag en nieuwjaarsdag gesloten.

2e kerstdag open.

Info: www.museumlandvanvalkenurg.nl

Door Jan Schurgers

Even zo vrolijk is het treurig

De tweedelige expositie die als titel “Even zo vrolijk is het treurig” meekreeg loopt nog tot zondag 9 november. Ze bestaat uit schilderijen van Mels Sluyser die allemaal betrekking hebben op het Jodendom. Met zijn vrolijke bruiloften en zijn Jiddische drinkebroers laat de schilder de kijker niet alleen terugblikken, maar laat hij tevens zien dat de joodse levenskracht niet stuk te krijgen is.

Boek Jan Diederen

Het tweede deel van deze tentoonstelling is te zien in de kleine zaal en behelst foto’s en documenten die betrekking hebben op de deportatie van 43 Joodse Valkenburgers in de Tweede Wereldoorlog. Er zijn aangrijpende documenten bij en de huidige foto’s van nog bestaande panden waar ze woonden, zijn verrassend. Tegelijkertijd verscheen bij deze tentoonstelling een boekwerk van journalist Jan Diederen met de titel ”42 Joodse Valkenburgers opgepakt en vermoord”. Het moet een gigantische klus geweest zijn om al de gegevens in dit boek te achterhalen en Diederen heeft er dan ook vele jaren aan gewerkt. Het resultaat mag er zijn. Het blijkt dat er 43 Joodse Valkenburgers tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gedeporteerd en dat slechts een van hen, Erwin Hirschberg, dat overleeft heeft. Alle overige, voornamelijk leden van de families Benedikt, Cahn, Jacobs, Cohen, Gottschalk, de Jong, Eisenberg, Friesem, Kopf, Samuel, Sajet en Soesman overleefden de holocaust niet. Maar ook degenen die de oorlog hebben kunnen overleven door onder te duiken komen aan bod. Er zijn razzia’s geweest op 25 augustus 1942, 17 september 1942, 10 november 1942 en 8 april 1943. De meeste gedeporteerden gingen rechtstreeks naar Kosel bij Auschwitz, waar ze zijn omgekomen. Elf van hen gingen via kamp Vught en Westerbork naar Sobibor.

De auteur heeft veel wetenswaardigheden boven water weten te halen. In afzonderlijke

tekstblokjes vertelt hij kleine interessante details zoals over het inleveren van radio’s, de Chevrolet van Edgard Huiman en de Graham Paige van Jacques Samuel, het meulepeerd, de Jodenster en het fietsplaatje en vaak heeft hij foto’s daarbij weten op te sporen. Veel afbeeldingen zijn er ook van de omgekomen Joden en hun families.

Het zijn schrijnende foto’s en ze stemmen weemoedig. Wetend dat bijna al de afgebeelde personen niet meer in leven zijn. Je ziet mensen van alle leeftijden, nog vol verwachting van wat het leven hen zal brengen en je weet nu dat daar niets van terecht is gekomen en hoe ze hun treurige einde hebben gevonden.

Zoals de foto van een glimlachende Jacki Sassen, elf jaar oud en de hele familie Cahn op de bruiloft van een dochter.

Verder zijn er ook officiële documenten uit diverse archieven zoals brieven van en aan de gemeente Valkenburg-Houthem en doktersattesten van huisarts C.J.C. Kettler.

En passant toont de auteur ook aan dat de gedenksteen op de begraafplaats aan de Het gezin Gephard nog gelukkig verenigd.

Cauberg niet helemaal klopt. Het boekje telt 60 bladzijden, kost € 9,50 en is verkrijgbaar in het museum en bij de auteur zelf, tel. 043-6015116 of via e-mail: jahdiederen@hotmail.com

KI J K o p Va l k e n b u r g 23

een O

op Valkenburg

Struikelstenen

Op zondag 9 november zal de kunstenaar en initiatiefnemer Gunther Delwig vanuit het museum de eerste 18 struikelstenen plaatsen bij panden waar gedeporteerde Joden gewoond hebben. Het is een initiatief van de zelfstandige Stichting “Struikelstenen, Valkenburg” die zich jarenlang heeft beijverd om de nodige gelden en vergunningen bij elkaar te krijgen om dit tot stand te brengen. En met deze eerste stap ziet de stichting haar inzet van de afgelopen jaren al voor een deel beloond.

Esther de Bont

Tot 16 november duurt op de bovenste etage van het museum de expositie van werken van Esther de Bont. In haar tekeningen ligt de nadruk op intermenselijke sferen, het spanningsveld tussen drukte en verstilling.

Dit vaak in combinatie met een stadse, industriële of vervreemdende omgeving.

Haar thema’s als vergankelijkheid, verval en melancholie leveren verfijnde tekeningen op met verrassende details.

Rien Poortvliet

Op 16 november gaat in de grote zaal de tentoonstelling “Kerst met van Rien Poortvliet” van start. Marinus Poortvliet werd op 7 augustus 1932 in Schiedam geboren en overleed in 1995. Hij maakte naam als

!

GJE

illustrator, tekenaar en schilder. Vooral zijn illustraties in tal van boeken zijn bekend geworden. Hij begon zijn loopbaan als reclametekenaar bij Unilever en illustreerde daarna kinderboeken van onder andere Godfried Bomans en Jaap ter Haar. In 1972 besloot hij zelf een boek samen te stellen met alleen maar tekeningen en aquarellen van eigen hand en zonder tekst. Het werd een succes. Ook “De vossen hebben holen”, werd een groot succes. Met zijn boeken schiep Poortvliet het genre van wat hij “kijkboeken” noemde: educatieve plaatwerken, waarin een bepaald onderwerp in al zijn aspecten in beeld werd gebracht. Zijn grootste verkoopsucces werd het boek “Leven en werken van de kabouter” uit 1976, waarin Rien Poortvliet samen met auteur Wil Huygen, met speelse vindingrijkheid de verborgen wereld van het kleine volkje ontsluierde.Voor deze expositie is gekozen voor schilderijen en aquarellen waarin Kerstmis en de winter worden uitgebeeld.

De winter is een geliefd onderwerp voor Poortvliet. Dat blijkt wel uit de vele vossen, zwijnen, herten en konijnen in de dikke sneeuw van het winterse bos en uit de taferelen met schaatsers en sleetjes in Hollandse landschappen. Tevens worden er filmpjes vertoond over zijn leven en werken en krijgt de jeugd extra aandacht. Deze tentoonstelling duurt tot 18 januari. <<

Mergelmannen Sinds mijn kleuterjaren koester ik een enorme fascinatie voor mensen die dingen kunnen bouwen. Het maakt niet uit wat: een auto, een huis, een kermisattractie. Steevast sta ik gebiologeerd te kijken naar de schepping uit hun handen. De binnenstad van Valkenburg is op dit moment voor mij één grote snoepdoos vol verrassingen. En als die ook nog van mergel zijn, maakt mijn hart een sprongetje. Een voorliefde die is ingegeven door het feit dat ik het voorrecht heb, zelf in een mergelhoeve te mogen wonen. Wekelijks sta ik te kijken naar de vorderingen bij de Grendelpoort. Wekelijks verwonder ik me om zoveel technisch vernuft en bouwkundig inzicht. Alle stenen zorgvuldig gemeten en de vervangers met chirurgische precisie geplaatst op de plek van de voorgangers. Dat alles met een speling van 3 mm. Dit is topsport! Mijn nieuwsgierigheid naar Valkenburgs trots bracht mij een paar weken geleden ondergronds in het Mergelrijk. Een filmpje leerde mij dat de Romeinen fijngemalen mergel op het land strooiden om zo de gewassen van de broodnodige kalk te voorzien. In de afgelopen eeuw is mergel geruime tijd verwerkt in voedingsstoffen om ons kalkniveau op peil te houden. Terwijl ik dat hoorde, maakte zich een dieper inzicht van mij meester en vielen onder- en bovenwereld, heden en verleden, mens en elementen samen: kerels van 100% löss, zelf opgetrokken uit mergel, herstellen grootse mergelwerken uit het verleden voor ons en - als het een beetje meezit - voor de eeuwigheid.

Een mooie gedachte…

Claudia Bisschops

Last van herfstwindjes?

Bij ons vervangend vervoer!

Kwaliteit, advies en service is hier de beste investering!

Italiaanse Specialiteiten

Weilanden, holle wegen en door landbouwmachines bewerkte wandelpaden zijn het beste met hoge wandelschoenen te lopen.

Bij ons vindt u een uitgebreide collectie wandelschoenen van o.a. Lowa en Meindl

Heerlijke mosselen, King crab, kreeft, oesters, steaks, pasta’s en nog veel meer. Kom eens proeven en laat u verrassen met datgene wat wij u te bieden hebben.

U bent van harte welkom!

Sint Pieterstraat 6 • Valkenburg aan de Geul • Telefoon 043 - 601 35 67

Grendelplein 15 • Telefoon 043 - 609 00 43 w w w. h o t e l m o n t a g n a . n l

EEN JONGE KIJK OP VALKENBURG Door Rosalie Waelen en Céline Daemen (studenten Filosofie en Theaterregie). Foto: Thijs Habets.

osalie & Céline bezochten B.B.B.: Bokpop BusR ker Boulevard. Een initiatief dat volgens hen niet ge-

noeg geprezen kan worden. Graag volgend jaar weer.

En bravo voor alle vrijwilligers en sponsors! We hebben gehoord dat de burgemeester zich al voor volgend jaar als vrij-williger heeft aangemeld. Als verkeersregelaar bij de Geulpoort!

Valkenburg is veranderd. En dan hebben we het niet over de bouw van een heel nieuw winkelcentrum of de herbouw van de Geulpoort. De toeristen in Valkenburg zijn ook veranderd. De tijd dat dronken jongeren van de camping elke zomeravond De Grote Straat vulden is al lang voorbij. Maar de laatste jaren lijkt ook een deel van de eigen Valkenburgse jeugd steeds minder het eigen dorp te vinden. En dat terwijl volgens horeca-tycoon Charles Otten uit Valkenburg, er genoeg jeugdcafées zijn! “Aan de prijzen kan het niet liggen,” zegt Charles. “Ik moest vroeger ook botje bij botje leggen om uit te kunnen gaan! En wie Valkenburg duur vindt is nog nooit buiten zijn dorp geweest!”

Hij wijt dat wegvloeien van de uitgaande

jeugd deels aan de vele muziekfestivals die in voorjaar en zomer overal gehouden worden.

Dan brengen we de festivals toch naar Valkenburg dacht de stichting Bokpop, waarover we de vorige keer schreven.

Naast grootschalige activiteiten als Pop on Top, Essential-Festival van andere organisatoren, gooit Bokpop het over een andere boeg. Buskerboulevard! Dat woord is wel even wennen. Het is een kleinschalig straatmuziekfestival.

Op een zonnige zondag, misschien de laatste van dit jaar, trokken we weer eens richting Valkenburg. Daar hadden de straten zich al gevuld met muziekliefhebbers van elk genre. Van een echte operadiva op een balkon tot en met de 10-jarige

rapper Finn. En een ongeveer14 -jarig gitaar virtuoos, die aan het einde van de dag zelfs met coryfee Jan Akkerman mocht spelen. Verder waren er podia met fraai gezongen Franse chansons en ook Nederlandstalige nummers van Lucky Fons. En niet te vergeten singer-songwriter Tim Knol Allemaal gratis! Maar ook de eigen Valkenburgse jeugd (Ella&Rafke) kreeg een kans hun talent aan hun medeValkenburgers te laten horen. Wie deze mooie zondagmiddag thuis op de bank is blijven hangen heeft iets gemist!

Bewust of onbewust wist Bokpop een goede tactiek te bedenken om ons probleem op te lossen: Valkenburgse jeugd in aanraking te brengen met de muziek, de muziek met de jeugd en de jeugd met Valkenburg!

Drie vliegen in een klap! Dat klinkt voor ons als een heel geslaagde middag. En niet alleen voor ons. We zagen drommen mensen van alle leeftijden met blije gezichten.

Maar Valkenburg heeft toch nog heel wat meer te bieden voor onze leeftijdscategorie. Het nachtelijk uitgaansleven in dit unieke plaatsje! Daarover de volgende keer. Eerst wat veldwerk verrichten! <<

COLUMN

KI J K o p Va l k e n b ur g 25

26 KIJK o p Valke n burg

“Wie ben ik dat U mij dit vraagt?”

Door Jan Schurgers

p 21 maart 1927 wordt in Oud-Valkenburg Josephina O Theresia Linssen geboren. Ze is het derde kind van Lodewijk Linssen en Elisabeth Janssen. Haar broertjes Jo en Theo zijn op dat moment 4 en 1 jaar oud. Kort daarop verhuist het gezin naar Valkenswaard, maar vijf jaar later zijn ze al weer terug, vanwege heimwee van de moeder.

Ze vestigen zich in de Kerkstraat in Valkenburg op nummer 8, later nummer 25, pal tegenover de H. Nicolaas- en Barbarakerk, waar vader rentmeester wordt en beheerder van de Lourdesgrot. Het blijkt later van grote invloed te zijn op het verdere leven van Fieny.

Jeugd Ze groeit op als een vrolijk en spontaan meisje dat al snel typische kenmerken gaat vertonen. Zo bezoekt ze de kerk vaak en bidt er de rozenkrans. Haar broer Jo vertelt in een getuigenis op 8 december 1984: “Zij was een kind dat al van kindsbeen af met een bijzondere vroomheid begiftigd was, die ook voor ons ongewoon bleek.

Met vijf jaar had zij al een relatie tot de Gekruisigde. Zij kon bitter huilen, als ze geconfronteerd werd met een kruis.“ Vanaf haar zesde bezoekt ze de lagere school in Valkenburg en vaak neemt ze in de winter kinderen mee naar huis zodat

Fieny op 7-jarige leeftijd.

(Foto: Communio in Christo, Mechernich) ze zich kunnen warmen aan de kachel.

Bedelaars nodigt ze uit om aan de warme maaltijd deel te nemen. Ze is een en al bezorgdheid voor de medemens en cijfert zichzelf vaak helemaal weg. En ze blijkt intelligent te zijn. Ze verbaast de parochiepriesters, waaronder haar zielzorger kapelaan Hub Hennekens, met doordachte vragen over religieuze vraagstukken en over de samenhang tussen de kerkelijke v.l.n.r. broer Theo (16), Fieny (15), broer Jo (19).

(Foto: Communio in Christo, Mechernich)

KI J K o p Va l k e n b ur g 27

geboden en het leven van alle dag. Haar ouders komen er al snel achter dat Fieny een bijzonder kind is dat erg vroom is en uitzonderlijk veel mededogen heeft voor de medemens. Ze wordt lid van de Maria Congregatie en haar beide broers van de H. Familie. Als ze twaalf is, is ze na een H. Mis in de Nicolaas- en Barbarakerk uitzonderlijk stil en bij navraag blijkt dat ze ten volle heeft beseft wat het priesterschap inhoudt. Sinds die tijd geeft ze de priesters haar bijzondere waardering en liefde. Dan al kan ze compromisloos en in scherpe bewoordingen haar bedoelingen onder woorden brengen, iets wat ze later nog vaak zal herhalen. Vanaf haar tiende jaar is ze vaak ziek. Soms ligt ze twee tot drie maanden van het jaar in bed met pijn en koorts, maar ze klaagt vrijwel niet. Ze blijft optimistisch en probeert haar ouders steeds gerust te stellen. “Christus aan het kruis heeft veel meer geleden dan ik.”

Basiliek Maastricht Ze probeert haar vroomheid zoveel mogelijk voor anderen te verbergen. Toch gaat ze wekelijks naar de “Sterre der Zee” in de Onze Lieve Vrouw basiliek in Maastricht om tot Maria te bidden.

Tijdens een toespraak ter gelegenheid van het tienjarig jubileum van het nieuwe hospice op 14 april 2013, als het genadebeeld “Sterre der Zee” voor het eerst de Nederlands-Duitse grens overschrijdt naar de “Communio in Christo” in Mechernich, zegt algemeen-overste Karl-Heinz Haus hierover: “Alles is begonnen bij deze Madonna.” Daarmee verwijst hij naar het Genadebeeld “Sterre der Zee” uit de basiliek in Maastricht op bezoek in de Stichtingskapel in Mechernich op 14 april 2013.

(Foto: Profipress, Mechernich)

Naai-atelier in de Kerkstraat begin jaren vijftig. Meest rechts Mia Ackermans.

(Foto: Communio in Christo, Mechernich) Wie herkent de overige dames? Graag bericht aan info@kijkopvalkenburg.nl levensoffer van moeder Marie-Thérèse voor de heiliging van de priesters en het heil van de mensheid op 15 augustus 1946 voor het Mariabeeld in Maastricht, waarop uiteindelijk al haar stichtingen gebaseerd zijn. Tevens legt ze de gelofte van kuisheid af. Ze is dan 19 jaar oud. Plagerijen verworden regelmatig tot minachting en beledigingen. Ze is onbereikbaar zegt men en niet van deze wereld. Maar ze is ook geliefd bij mensen die haar begrijpen. Bij alles houdt ze vast aan haar geloof in God en hoewel ze er onder lijdt, ook later, zegt ze: “Het zal wel ergens zin hebben.” Zelfs van priesters krijgt ze tegenwerking. Als ze zestien is wordt haar de communie geweigerd door de kapelaan. “Ik ga niet meer”, zegt ze ontdaan als ze thuiskomt en haar vader troost haar met de woorden: “Kind, je hebt alleen maar met God te maken en met niemand anders.” Een uitspraak die ze nooit vergeten heeft en die van grote invloed is geweest. In 1948 behaalt ze het diploma lerares-coupeuse en kan ze in haar bestaan gaan voorzien door les te gaan geven. Ze begint een privéschool in de Kerkstraat onder de naam “Instituut Record” en haar cursisten zijn meisjes en vrouwen uit Valkenburg en omgeving.

Het blijkt zo succesvol dat ze een tweede school begint in Amsterdam. Ook nu is ze vaak ziek en dat dwingt haar tenslotte om in 1964 te stoppen met beide scholen.

Wim Robben Een belangrijke gebeurtenis vindt plaats in 1952. Haar broer Theo heeft dan net zijn theologiestudie afgebroken en het seminarie verlaten. Dit tot groot verdriet van zijn zus, maar kort daarop komt priesterstudent Wim Robben uit Sambeek in huize Linssen terecht en wordt er als pleegzoon in het gezin opgenomen. > Wim Robben, de moeder van Fieny en de hond “Loekie”. Kerkstraat Valkenburg, begin jaren vijftig.

(Foto: Communio in Christo, Mechernich)

28 KIJK o p Valke n burg

Hij is geboren in 1925 en heeft tijdens de oorlog zijn moeder verloren.

Tot grote tevredenheid van Fieny kan er nu voor hem gezorgd worden en kan hij zijn studie voltooien. Twee jaar later wordt hij tot priester gewijd en gaat als priester van het heilig Hart van Jezus werken in de jeugdzielzorg in Amsterdam. De aldus ontstane band zal later nog grote gevolgen hebben.

Na haar gelofte in de basiliek in Maastricht wil Fieny intreden in de orde van de Karmelitessen, maar haar gezondheid staat dat in de weg. Ze wordt opnieuw ernstig ziek en als ze dreigt te overlijden komt de provinciaal overste op bezoek om haar de drie geloften af te nemen. Ze neemt de naam Marie-Thérèse de Jésus aan en daarbij aanwezig zijn haar ouders, Wim Robben en haar toenmalige zielzorger Prof. Dr. P. Steyns. Het sacrament van het H. Oliesel wordt haar toegediend, maar ze herstelt van haar zware ziekte, vooral veroorzaakt door storingen in haar immuunsysteem.

Naar Duitsland In 1964 overlijdt haar vader en als ze, vanwege haar zwakke gezondheid, niet meer in staat is haar beide scholen te leiden, besluit ze een jaar later zich met haar moeder te vestigen in de pastorie in Waldniel, waar Wim Robben inmiddels pastoor is. Via Düren-Lendersdorf verhuist ze in 1969 naar Düren-Echtz. Daar leert ze haar toekomstige biechtvader Karl-Heinz Haus kennen, die-als regio-pastoor verantwoordelijk voor 11 dekenaten - Wim Robben in enkele aangelegenheden heeft geholpen.

Daar, in Echtz spreekt Zr. Marie-Thérèse voor het eerst en in grote openhartigheid met hem over haar ervaringen met God in de voorafgaande jaren van haar leven.

Ze is de wil van God gevolgd en maakt nu haar opdracht bekend. De tijd van haar verborgen leven gaat ten einde na jaren van zware beproevingen en louteringen.

In oktober 1974 heeft haar mystieke leven haar eerste hoogtepunt bereikt met de opname in de verenigde liefde tot God. Daaruit ontstaan de eerste gebeden, die tot de publicatie van haar eerste boek leiden.

Uiteindelijk schrijft ze tot aan haar dood 26 boeken met uiteenlopende titels als “Die Heiligkeit der Kirche ist die Liebe”, “Das Wort Gottes als Offenbarung”, “Ein Charisma in der Kirche - die Hoffnung für schwere Zeiten” en haar laatste boek: “Ich bitte dich, o heilige Kirche - Im Namen des Geistes.”

Na Echtz voert haar weg in 1975 naar Mechernich. Daar sluit kapelaan Hermann Walch, afkomstig uit Oostenrijk, zich aan bij de groep.

Weerstand Steeds meer mensen kunnen zich vinden in hun gedachtegoed en zijn enthousiast over hun werkwijze, zowel leken als religieuzen. Op 1 september 1977 sticht Zr. Marie-Thérèse in de kerk in Holzheim bij Mechernich tijdens een eucharistieviering de “Unio der sühnenden Liebe.” Zeven leden worden erin opgenomen, vier priesters en drie leken. Maar ook de weerstand van zowel burgers als priesters groeit.

Vooral in Mechernich zelf, waar men spreekt van een sekte, maar ook daarbuiten. Is dit een officiële kerkelijke orde of een particulier initiatief? Men twijfelt over de gang van zaken. Is het allemaal wel waar wat er gezegd wordt? Fantaseert deze vrouw niet? Hoe kan God zijn stem laten horen, zijn wil opleggen, aan een haar eigen leven leidend mens? Daar kan men zijn bedenkingen tegen hebben, erover discussiëren en tegenargumenten aanvoeren. Ja, de ideeën zelfs totaal verwerpen. En dat gebeurt dan ook. Men beschimpt haar en haar geschriften. Er verschijnen kritische artikelen in kranten en tijdschriften.

Aanslag En het komt zelfs tot fysiek geweld, waar een maandenlange telefoonterreur aan vooraf gaat. Anonieme telefoontjes bedreigen Zr. Marie-Thérèse met de dood als ze de stad niet verlaat. Op 1 februari 1978 komt het daadwerkelijk tot een aanslag. Doch niet Zr. Marie-Thérèse wordt door een kogel getroffen en levensgevaarlijk verwond, maar de toenmalige kapelaan Hermann Walch. Zwaar gewond wordt hij naar het ziekenhuis gebracht en van daar naar de universiteitskliniek in Bonn. De kogel heeft zijn luchtpijp en slokdarm doorboord.

Spreken en slikken kan hij niet meer en er dreigt een verlamming. Hij wordt meteen geopereerd en verblijft vervolgens drie maanden in de kliniek. De kogel kan niet meteen verwijderd worden. Zr. Marie-Thérèse voorspelt dat die nog 6 cm zal zakken en dat hij dan wel verwijderd kan worden.

En zo gebeurt het ook, tot verbazing van de artsen. Gelukkig herstelt de kapelaan volledig. Een dader is nooit gevonden.

Ook bij de kerkleiders stuit ze vaak op onbegrip en tegenwerking. Ze schrijft veel brieven aan priesters, dekens, bisschoppen, kardinalen en zelfs aan de Paus in Rome. Hij spreekt wel zijn zegen uit over haar werk en waardeert haar boeken, maar zijn secretaris verwijst haar naar het

Moeder Marie-Thérèse aan haar werktafel. (Foto: Communio in Christo, Mechernich)

KI J K o p Va lkenb ur g 29

bisdom in Aken. Ook daar is de medewerking niet groot en toch blijft ze de dialoog en het contact met de bisschop zoeken.

Stichtingen Ze zet door omdat God het haar influistert en omdat Hij het wil. “Hij beveelt het mij en ik kan niet anders”, schrijft ze.

1 september blijkt een bijzondere datum voor haar te zijn. Op 1 september 1978 sticht ze een Priester- en Zustergemeenschap, een jaar later op dezelfde dag de communiteit voor zwaar zieken en lijdenden en weer een jaar later de jeugdcommuniteit “Onze Toekomst.” En ze blijft maar plannen smeden en ideeën uitwerken. Vanwege de bewondering die ze altijd gehad heeft voor de grondlegger Arnold Janssen sticht ze in september 1981 in het missiehuis in Steyl de collectieve gemeenschap “Effata” die als doelstelling heeft te zorgen voor armen, vertwijfelden, gebrekkigen, zieken en alleenstaanden. (Effata = öffne dich. Een uitspraak van Christus tegen een doofstomme die hij geneest). In diezelfde maand verhuist de gemeenschap van de pastorie in Mechernich naar een nieuwe behuizing in de Bruchgasse. Ze heeft daar een jaar eerder een grondstuk geschonken gekregen en meteen is ze plannen gaan maken. In overleg met een architect en aannemer wordt het een gebouw samengesteld uit 21 containers. Vanaf dat moment heeft de “Unio” een eigen gebouw. Als ze langs een bejaardentehuis voor oorlogsblinden in Blankenheim rijden, zegt ze plotseling “Dat ga ik kopen”. In 1982 is het zover. Het huis wordt verbouwd en ingericht voor de verzorging van zieken, alleenstaanden en bejaarden en het krijgt eveneens de naam “Effata”.

op de ordestichting, een hospice voor zeer ernstig zieken en stervenden. Het is daarmee een van de eerste in Duitsland en krijgt de naam “Stella Maris” naar het beeld in de basiliek in Maastricht dat ze in haar jeugd zo vaak bezocht. Het aantal bewoners en zieken blijft groeien en al snel moet er een etage worden her ingericht. Ze spreekt de wens uit dat de 53 beschikbare plaatsen die er dan zijn, zullen uitgroeien tot 153.

Priesters en leken uit verschillende landen en continenten sluiten zich aan en verblijven lange of kortere tijd in de gemeenschap.

Orde “Communio in Christo”

Boeken

8 december 1984 wordt een belangrijke dag voor Zr. Marie-Thérèse, die vanaf dan moeder Marie-Thérèse genoemd wordt. Ze sticht de orde “Communio in Christo” voor de verwerkelijking van de besluiten van het Tweede Vaticaans Concilie, voor het uitgestelde sacrament van de heilige Eucharistie in de stichtingskapel. In een toespraak tijdens de daaropvolgende eucharistieviering in de grote benedenkapel, waar meer dan 200 genodigden aanwezig zijn, legt ze – in het bijzijn van de pers – de grondslagen nog eens uit. En weer laat ze weten dat alles haar is ingegeven en dat ze dus niet anders kan.

Hiermee is haar grote wens in vervulling gegaan. In 1990 opent ze, als consequentie

Tussen 1989 en 1994 is ze lange periodes ziek. Maandenlang is ze aan het bed gekluisterd en het geeft haar de tijd tot overdenken en schrijven over verschillende kerkelijke en maatschappelijke toestanden.

In haar geschriften schetst ze vaak de toestand in de wereld en in haar kerk. Ze wijst op de kritiek die er groeit, het egoïsme en het verlies van het vertrouwen in de kerk. Ze probeert dat tegen te gaan door steeds maar weer te wijzen op de wil van God en de liefde voor Hem. “Een kerk kan niet vernietigd worden, want juist in deze tijden is God een grote steun. Hij zal altijd helpen.” In die zin weet ze ook haar pijnen te dragen en te accepteren.

Luchtopname van het moederhuis van de Orde “Communio in Christo”, verpleeghuis “Communio in Christo” en het hospice “Stella Maris” in Mechernich.

(Foto: Communio in Christo, Mechernich)

Pausbezoek Toch begeeft ze zich in november 1989 in gezelschap van Karl-Heinz Haus naar Rome ter audiëntie bij Paus Johannes Paulus II. Op 22 november is de grote dag van haar ontmoeting gepland en de paus zal haar dan de hand schudden, haar zegenen en daarna kort met haar spreken.

Daartoe krijgt ze een plek vooraan in de rij. Het wordt een grote deceptie. Vlak van te voren fluistert de secretaris van de Paus hem iets in de oren. Het gevolg is een koele hand en het doorlopen van de Paus.

Later blijkt dat een Poolse priester die in Mechernich ooit de gelofte heeft afgelegd, hier een dubieuze rol in heeft gespeeld.

Moeder Marie-Thérèse is teleurgesteld.

“Er was een blokkade. De duivel is ertussen gekomen, maar ik doe wat God wil.”

Overlijden In 1991 overlijdt haar moeder op 96-jarige leeftijd en ze wordt in Valkenburg bij haar man begraven op het kerkhof aan de Cauberg.

Op 19 juni 1993 overlijdt haar steun en toeverlaat Wim Robben, na een maandenlange ziekte. Hij wordt in Sambeek begraven, maar in 2013 naast haar herbegraven op het kerkhof in Mechernich. >

30 KIJK o p Val k e n burg

kijk op < vandaag volgens

jees> Hebt u dat nou ook geconstateerd?

Het graf op het kerkhof van Mechernich. (Foto: Communio in Christo, Mechernich) Intussen zijn ook haar broer Jo en zijn echtgenote Carla als leek toegetreden tot de orde. Als oud-archivaris van de Universiteit in Amsterdam neemt Jo het op orde houden van het archief van de orde als taak op zich. Het lijden bereikt in de laatste twee jaar van het leven van moeder Marie-Thérèse en vooral in het voorjaar van 1994 een hoogtepunt. Ze heeft veel pijn vanwege een open wond aan haar rechterzijde en bovendien overtreft haar geestelijk lijden haar immense lichamelijke pijnen. Ze beseft dat haar leven ten einde loopt. Met haar laatste krachten schrijft ze een indrukwekkend gebed dat ze de titel “Vater” meegeeft en op 11 april overlijdt ze, zevenenzestig jaar oud. Ze wordt begraven op het kerkhof in Mechernich.

Na haar dood wordt haar gedachtegoed voortgezet. Een van de medewerkers van het eerste uur, Karl-Heinz Haus, neemt de dagelijkse leiding op zich en doet dat tot op de dag van vandaag.

Medemens staat centraal In 2001 verschijnt de “regel” van de orde, waarin de grondslagen worden vastgelegd. Het is een samenvatting van twee delen die moeder Marie-Thérèse schreef tussen 1985 en 1992. Die grondslagen komen uit het Tweede Vaticaans Concilie en opnieuw is het kernwoord “Liefde”.

Onlangs verscheen het boekje in de Nederlandse taal en is daardoor verkrijgbaar in

de Nederlandse boekhandels. Daarnaast zijn er vertalingen in het Engels, Pools en Malayalam. Kardinaal Simonis schreef in het voorwoord onder andere: “Voor mij stond de geloofwaardigheid, de authenticiteit en het belang van haar roeping voor de kerk buiten kijf.” Vlak voor haar dood heeft ze nog plannen gemaakt voor een volgende uitbreiding van het gebouw. Door bureaucratie en tegenwerking heeft ze niet meer mogen beleven dat die bijbouw er in 1997 kwam en het totaal aantal bedden steeg tot 153. En in 2003 krijgt ook het hospice “Stella Maris” een nieuwe bouwkundige structuur in stervorm. Vanuit heel Duitsland worden ernstig zieke patiënten naar Mechernich verwezen, waar ze in geborgenheid en liefde mogen verblijven en verzorgd worden door een team van deskundige doktoren, psychologen, zielzorgers, verplegers en verpleegsters. In alles voel je dat de medemens hier centraal staat. Er is serene rust in het huis. Het is precies de sfeer en de verzorging die moeder Marie-Thérèse, dat meisje uit Valkenburg, voor ogen stond. En of de orde nu erkent is of niet, dat maakt dan eigenlijk niet zo veel meer uit. << Bronnen: Hermann Multhaupt en Manfred Lang.

“Weit über alle Grenzen”.

Biografie van de ordestichteres moeder Marie-Thérèse en haar leven in God, Patris Verlag, 2013.

Gesprek met Edo Dijkstra en Marie-Thérèse DijkstraLinssen op 4 augustus 2014 in Mechernich.

Dat de verenigingen vergrijzen. Veel verenigingen hebben moeite om hun ledenbestand op peil te houden, laat staan uit te breiden. De aangesloten leden worden ouder en krijgen gezondheidsproblemen, maar nieuwe aanwas is er niet of nauwelijks. Sportverenigingen, harmonieën, fanfares, zangkoren hebben er volop mee te maken. Hun voortbestaan komt over enkele jaren aan een zijden draadje te hangen. En toch zijn die organisaties ontzettend belangrijk voor de gemeenschap.

Men ontmoet er mensen uit de omgeving , er ontstaan contacten en zo binding met de wijk of het dorp. Men beleeft samen plezier bij het uitoefenen van dezelfde hobby en dat geeft meerwaarde. Zo’n vereniging is de lijm in een gemeenschap. Toch is te constateren dat dertigers en veertigers zich vrijwel niet aansluiten. Wat doen die mensen met hun vrije tijd? Of hebben ze die niet meer? Ze zijn druk met hun werk, met hun gezin, met de opvoeding van hun kinderen en de schaarse uurtjes die overblijven willen ze zelf invullen. Ergens individueel bezig zijn op een moment dat het hun uitkomt. Zonder verplichtingen.

En zo worden de verenigingen de dupe.

Neem de parochie Broekhem. In de laatste twintig jaar is de fanfare verdwenen. De voetbalclub, de jeugdbeweging en de carnavalsvereniging zijn ter ziele gegaan.

Een aderlating voor de gemeenschap. Gelukkig schurkt Broekhem steeds meer tegen Valkenburg aan zodat geïnteresseerden toch nog wel ergens terecht kunnen, maar veel zoden aan de dijk zet dat niet. Over enkele jaren zal de leeftijd de doodsteek zijn voor veel verenigingen. En dat is jammer, heel erg jammer.

Vindt u dat nou ook niet?

Sint Nicolaas BRUNCH

KIDSPRIJS

met bezoek van de 11.- 4 t/m 11 jr. ĂŠchte Sint en zijn VOLWASSENEN 35.Pietermannen!

Genieten en plezier, voor jong en oud in la Caverne...

Zondag 30 november van 12:00 tot 16:00 uur. Kijk voor meer informatie op www.lacaverne.nl

3-gangen

KERSTDINER

24 december in Hotel Vue

4-gangen

KERSTDINER

25 december in Hotel Vue

VOLWASSENEN

35.-

KIDSPRIJS 50

17.

VOLWASSENEN

45.-

KIDSPRIJS 50

22.

24 en 25 december vanaf 17:30 tot 22:00 uur. Kijk voor meer informatie op www.hotelvue.nl

KERSTBRUNCH VOLWASSENEN

40.KIDSPRIJS 25.-

in La Caverne op eerste en tweede Kerstdag!

25 en 26 december vanaf 12:00 tot 16:00 uur. Kijk voor meer informatie op www.lacaverne.nl

genieten plezier puur ongedwongen I

I

beleven evenementen persoonlijk uniek I

I

Wolfsdriesweg 7 6325 PM Valkenburg aan de Geul T. 043 604 06 52 www.vue-caverne.nl fb.com/vuedesmontagnes

32 KIJK o p Valke n burg

r e t e s r e P d r u e M

Samenwerken, de sleutel voor de toekomst!

V

an oorsprong is hij bakker en als zodanig ging hij op zijn achttiende werken op een cruise-schip van de Holland-Amerika lijn, waar de basis werd gelegd voor zijn toekomst. Hij zag daar op de grote showbuffetten ijsbeelden staan. Zoiets moois had hij nog nooit gezien. Op dat moment had hij er nog geen idee van dat hij jaren later met zijn bedrijf Icecarving.nl marktleider in Nederland zou worden op het gebied van ijssculpturen.

IJsblokken Duizenden tonnen ijsblokken zou hij nog gaan vriezen in zijn ijsfabriek, die hij in 2000 in Schimmert zou gaan bouwen.

Zijn zoektocht naar wie hij was en wat hij van het leven wilde, bracht hem eerst bij het leger. Daar werd de kiem gelegd voor zijn teamgeest en zijn geloof in sterk leiderschap. Nooit opgeven, werd zijn leidraad, want dan kun je alles bereiken.

Met zijn enthousiasme kan hij bergen verzetten en weet hij mensen voor zijn plannen te winnen.

De inmiddels zestigjarige Meurders, geboren en getogen in Klimmen, heeft zich de afgelopen jaren in Valkenburg op de kaart gezet.

Mergel Nadat hij de verkoop van ijssculpturen tot een professioneel bedrijf had uitgebouwd, bestond de noodzaak met name in de zomer meer werk binnen te halen voor zijn team beeldhouwers. Het hoogseizoen voor de ijssculpturen lag namelijk in de winter en in de zomerperiode was er veel minder werk te doen. Zo kwam hij naar Valkenburg, waar hij Mergelworkshops ging verzorgen in de Fluweelengrot. Ter promotie daarvan en als partner van Oktober Mergelmaand organiseerde hij zoâ&#x20AC;&#x2122;n tien jaar geleden voor het eerst het Mergelfestival. Tientallen beeldhouwers waren in het centrum van Valkenburg live aan het werk, onder grote belangstelling van het publiek. Toen de crisis toesloeg kon Meurders dit jaarlijks terugkerende festival helaas niet meer overeind houden en ging het langzaam ter ziele. Gedwongen door diezelfde crisis kwam hij op het idee zijn basis te verbreden en ging hij een samenwerkingsverband aan met Roger Geraedts, een professioneel zandcarver.

Zandsculpturen bij Kasteel Oost.

Samen wisten zij nog geen vier maanden later in Valkenburg het eerste Zandsculpturen Festival te realiseren. Driehonderd ton zand werd de tuin van Kasteel Oost binnengereden. Een telefoontje van vijf minuten en een kort gesprek met Gea en Robert Wennekes, van de Butleracademie op Kasteel Oost, waren genoeg om hen te overtuigen dat de mannen een goed plan hadden, dat moest worden uitgevoerd.

Magisch zand Financieel werd het geen succes, maar wel werd er een basis gelegd voor samenwerking met de gebroeders Geenen. Samen met hen werd vier jaar geleden de eerste Magische Zandkerststal gerealiseerd.

Al enkele maanden na de verkennende gesprekken werd er zevenhonderd ton zand de Wilhelminagroeve in gereden en was Europaâ&#x20AC;&#x2122;s grootste Zandkerststal een feit. De organisatoren van de kerstmarkten in Valkenburg zagen hun geest al kruipen met deze nieuwe concurrent op de stoep, maar dat bleek niet nodig. Ondanks de meer dan vijftigduizend bezoekers die de Zandkerststal vorig jaar bezochten hadden

KI J K o p Va l k e n b u r g 33

Magisch Zand met de kerststal. de kerstmarkten meer bezoekers dan ooit.

“Het is juist de kracht voor de toekomst” zegt Meurders. “We moeten groter gaan denken en vooral samenwerken. Dan maakt Valkenburg een kans zich weer opnieuw uit te vinden en ook in de toekomst succesvol te blijven. Innovatie op zijn tijd is nodig en je kunt niet stil blijven zitten in deze tijd, waarin mensen veel gewend zijn en dus ook hoge verwachtingen hebben.

Vijftig jaar geleden kwam men in de zomer nog massaal naar Valkenburg, nu kunnen toeristen voor hetzelfde geld of minder naar Spanje. Veel ondernemers in het centrum van Valkenburg zullen op dit moment niet vrolijk worden van de werkzaamheden die daar plaatsvinden, maar ik denk dat de gemeente met de plannen die nu worden gerealiseerd wel een prima basis legt voor de toekomst van Vestingsstad Valkenburg aan de Geul”.

MergelRijk Ruim drie jaar geleden ontstond in het creatieve brein van Peter Meurders het idee om in een grot alle verhalen te gaan vertellen over mergel en grotten. In de jaren dat hij in Valkenburg actief was had hij steeds meer verhalen gehoord. Verhalen die hij nog niet kende en die naar zijn mening gebundeld en verteld moesten worden. Zo ontstond het plan voor MergelRijk, al was die naam toen nog niet bedacht. Die werd pas twee jaar later in het leven geroepen door zijn zakenpartner Aschwin Gulikers, met wie hij MergelRijk realiseerde in een leeg gangen- stelsel naast de Steenkolenmijn. Mede door het enthousiasme van Meurders was het niet moeilijk Aschwin Gulikers, de uitbater van de Feestgrot, ervan te overtuigen dat hier een goed plan op tafel lag. Wederom werd er een nieuw samenwerkingsverband gesmeed.

De mannen zetten de schouders er onder en legden tal van contacten in de regio.

Er werd samengewerkt met partijen, die

De Nachtwacht van Rembrandt in MergelRijk. elk een van de vele verhalen over mergel en grotten vertelden. En zo bundelden zij al deze verhalen en presenteerden het geheel op een wel heel bijzondere wijze in MergelRijk. Mergel- en zandsculpturen verrezen in het lege gangenstelsel nadat er zestig containers met puin uit waren gereden. Drie kilometer aan kabels werd in de grond gelegd. Tekeningen, foto’s, teksten en films vulden het geheel aan. Een grottenatelier en een fossielengroeve werden ingericht om de toekomstige bezoekers nog meer beleving mee te geven. Op 12 april van dit jaar gingen de deuren open.

Even was er de angst bij de Steenkolenmijn dat MergelRijk de bezoekers daar zou weg trekken. Niets was echter minder waar; de twee attracties versterkten elkaar en de combikaarten bleken een succes.

Direct na de opening stapten Gulikers en Meurders naar Kerststad Valkenburg om deel uit te gaan maken van dit samenwerkingsverband. MergelRijk zal op de lange termijn ook gaan bijdragen aan het succes van Kerststad Valkenburg. Samenwerken ligt in Valkenburg niet voor de hand. “Men is bang op korte termijn wat klanten te verliezen” zegt Meurders. “Maar we moeten groter denken en over onze stadsgrenzen heen kijken. We moeten niet concurreren met elkaar, we moeten groeien en vernieuwen om ons te kunnen meten met steden als Londen en Barcelona. Dan is er voor Valkenburg een mooie toekomst weggelegd. Dat geldt niet alleen voor de kerstperiode, maar ook voor de rest van het jaar. We moeten met goede producten en attracties gasten naar Zuid-Limburg lokken. Dat gebeurt al enkele jaren door het

VVV. En als de gasten er dan zijn maken ze wel hun eigen keuze. Vandaag voor het Gaiapark en morgen voor Maastricht en overmorgen komen ze naar Valkenburg”.

Meurders is op dit moment bezig de krachten van de grotten te bundelen. Doordat tot nu toe iedereen alleen voor zich zelf knokte is het allemaal veel te versnipperd en begrijpt de gast er niets van. Die zoekt de grot! En dat terwijl er alleen in Valkenburg al negen grotten zijn die toeristisch worden uitgebaat. De Grotten van Valkenburg is een heel sterk product, ze hebben Valkenburg ooit groot gemaakt. Een groot aantal grotten heeft al een vernieuwende slag naar de toekomst gemaakt. Denk aan de restauratiewerkzaamheden bij de Fluweelengrot en de Ruïne en de nieuwe attractie Cave Xperience in de Gemeentegrot. Door de Romeinse Katakomben heeft ook een frisse wind gewaaid. En laten we natuurlijk MergelRijk niet vergeten.

Samenwerken is de enige sleutel voor de poort naar een succesvolle toekomst. <<

Workshops mergelcarven in MergelRijk.

Schrijvende

KI J K o p Va l k e n b ur g 35

Valkenburgers kijk op

kijk op

Van Jean-Philippe Rieu verscheen het vierde en laatste deel over zijn elfje Marie. Het heet “Elfje Marie in de sneeuw” en daarmee zijn de vier jaargetijden aan bod geweest en is het jaar rond. Ook in dit deel beleeft Marie weer, samen met haar vriendjes, de nodige avonturen. Op een ochtend heeft het gesneeuwd, tot groot plezier van iedereen. Buiten is alles wit. Ze stormen naar buiten om te gaan spelen, maar plotseling verdwijnt Marie in de sneeuw. Alles is pikkedonker in plaats van wit. Marie is vreselijk bang, zeker als er ook nog een donkere gedaante haar kant op komt. Klaas Mol en de glimwormen brengen haar gelukkig weer terug bij haar vriendjes op de bovenwereld.

Het boek valt ook nu weer op door de

kleurrijke illustraties van de Valkenburgse tekenaar Mark Janssen. Ze trekken volop de aandacht en bij nadere beschouwing ontdek je steeds meer nieuwe dingen in de fraaie details. Mark laat zich ook nu weer van zijn sterkste kant zien en zijn afbeeldingen zijn een lust voor het oog.

Op de bijbehorende DVD is de muziek te horen die Rieu bij zijn verhaal schreef en zijn de kleurige platen van Mark Janssen nog eens, en dan in het groot, te zien.

Jean-Philippe Rieu en Mark Janssen: “Elfje Marie in de sneeuw”. < 6 jr. 28 p. Uitg. Clavis, 2013, €18,95.

Maak kans op een Diner voor 2 personen

doe mee

WOORDZOEKERS

t.w.v.

e 60.-

aangeboden door:

Woordzoeker 16

Oplossing woordzoeker 15

Elk woord komt eenmaal voor in het diagram. De woorden kunnen zowel horizontaal, verticaal als diagonaal staan. Sommige woorden staan achterstevoren. Een paar letters kunnen dubbel gebruikt worden.

Streep alle woorden door. De overgebleven letters vormen de oplossing. Stuur de oplossing/slagzin met uw adresgegevens, E-mailadres en telefoonnummer op een voldoende gefrankeerde briefkaart naar;

De oplossing van woordzoeker 15 is: “DE PUB IS ER VOOR IEDEREEN”. De prijs is aangeboden door PUB HENRY VII Valkenburg.

De winnaar is: Jenny Smeets uit Schin op Geul. Proficiat Jenny met deze smakelijke prijs!

KijK op Valkenburg Hekerweg 43 6301 RJ Valkenburg aan de Geul Eind januari 2015 krijgt de winnaar automatisch bericht via E-mail of per post en wordt het verder bekend gemaakt op onze website kijkopvalkenburg.nl. Veel Succes!

ASPERGESOEP

MAALTIJDSALADES

BACON

ONTBIJTBUFFET

BITTERBALLEN

REMOULADESAUS

BROODJES

RUNDERKROKETTEN

CHAMPIGNONSAUS

SATE

CHICKENWINGS

VERGADERINGEN

CLUBSANDWICH

VOORGERECHTEN

DESSERTBUFFET

WEEKSALADE

HOOFDGERECHTEN

ZAKENBORRELS

KIPPENPASTEITJE

R E T A E B E H C S S T C M V

H U W R J I D O H L A T L A O

S V N E T T A O A E T E U A O

U E C D I T L F M R E F B L R

A R H P E E A D P R F F S T G

S G I E T R S G I O F U A I E

E A C O S B K E G B U B N J R

D D K S A A E R N N B T D D E

N E E R H E M 2 5 , VA L K E N B U R G

A E E E P L E E O E T J W S C

L R N G N L W C N K R I I A H

U I W R E E N H S A E B C L T

O N I E P N O T A Z S T H A E

M G N P P G C E U I S N T D N

E E G S I E A N S E E O E E N

R N S A K N B R O O D J E S N

e t h c e e d f e o r P n e e s n a a p S ! r e e f s e s n a a i Ital

en ten als e h c e r e g Met t, lamsbou e ig t h c a pr t, tapas, f e e r k e vers e pastaâ&#x20AC;&#x2122;s d n e l il h c ts vers e desser l e n io it d en tra ij u mee nemen w avond om voor een ergeten! v e t it o no

Grotestraat Centrum â&#x20AC;˘ 043 - 601 26 20 â&#x20AC;˘ latinos-valkenburg.nl