EB’ LISH C’ULUM AJ TOM SOYER / THE ADVENTURES OF TOM SAWYER BY MARK TWAIN

EB’ LISH C’ULUM AJ TOM SOYER

Serak’inb’il cuichik b’an aj Nick Bullard Jalamuchiik b’an aj Paul Fisher Johnson

Tz’ib’anb’il sa’ K’eqchi’ b’an aj George Max

ISHB’EENAATIN

Aj Tom Soyer na wulak chirruu ish b’eninkil rib’. Naq chijunileb’ tyokheb’ chi cuaark, aj Tom na elelik sa’ k’ojtyiin re ish tawb’al eb’ lish looy. Aan, aj Ben ut aj Jock enkesh sahob’resii eb’ lish tyuam. Enkheb’ sic’ok anum, enkheb’ b’ekok chaab’il echej, ut enkheb’ shik sa’ li nimha’ Misisipi chi numshik, chi chapok car ut chi cuaark rub’el eb’ li chahim. Ab’an eb’ lish c’ulum aj Tom jwal shiw shiw ajcui’. Sa’ jun cutan sa’ li muqleb’aal, aan ut aj Jock enke’ ril oshib’ chi cuiinq. Aniheb’? Ut c’arruu tyokheb’ sa’ li muqleb’aal sa’ ish tyitoq k’ojtyiin? Chirrish a an, eb’ li al enke’ ril naq jun eb’ li cuiinq aan aj Injun Joe…

Aj Tom ut aj Jock majuncuaa enkheb’ sach sa’ eb’ lish ch’ool li chik’eq aan. Enkesh shucuaa aj Injun Joe ut relic chi tyaal eb’ lish shiw. Ishb’an naq aj Injun Joe jwal seeb’ li ruk’ ric’in lish ch’iich’…

ISHSA’ LI HU

ISHB’EENAATIN.............................................................................................................. I ISHSA’LIHU .................................................................................................................... II

AJ TOM UT EB’ LISH LOOY 1

SA’ LI MUQLEB’AAL ......................................................................................................... 9

SA’ LI CH’OOCH’ PALAW JACKSON ................................................................................ 15

CHAAB’IL ECHEJ 24

SA’ LI OCHOCH-PEK........................................................................................................ 28

RUB’EL LI JALPAQINB’IL EETAL...................................................................................... 37

AJ TOM UT EB

“

Tom! Tom! B’ar cuankat?”

Manii na chak’b’en.

LISH LOOY

“B’ar cuan li al aan? Naq tin taw, tin…”

Li ishq ki ilok rub’el li cuarrib’. Chirrish aan ki coo sa’ li okeb’aal ut ki ilok chirrish cab’ sa’ li pim.

“Tom!”

B’ab’ay ki rab’ii na ec’an chirrish. Jun chi’ina al ki nume’ sa’ aanil, ab’an li ishq kish teleb’ li ruk’ ut kish chap.

“Ah, arran cuankat! Ut c’arruu aan sa’ la b’oosh?”

“Mac’a’, icanna’ Polina.”

Li ishq kish teleb’ li ruk’ ut kish chap.

“Mac’a’! Jun chi ki’ilk’een. In cuil. Ab’ii anajcuan, Tom. Moko a cuee eb’ li ki’ilk’een, ut lain ”

“

Oh, icanna’ Polina! Il chacuish sa’ junpaat!”

Chi jo’can, li ishq ki ilok, ut aj Tom na rumb’ak ki el chirrish cab’. Li ishq ki se’ek sa’ ch’anamil. “Majuncuaa in tzol. In rah aj Tom, ish tyum in camenaq itz’in, ab’an moko na ab’in taa chikwuu li ac sha’anin. Ish cuaqcutan kwulaj ut mac’a’aq tzolok, ab’an aj Tom inc’a’ ta ilaanq. Inc’a’ b’an. Kwulaj ta c’anjelaq!”

Ch’ina us ru li cutan sa’ ish cuaqcutan. Sak’ehil raj ut c’ajo’ raj ish tiqwal ut cuankeb’ raj utz’u uj sa’ li pim. Ish cutankil sahilch’olej raj re chijunileb’.

K’ashal raj ish tok’ob’alil ru aj Tom.

Aj Tom ki el chirrish cab’ ric’in jun b’onleb’ ut jun nimla emel ric’in saqi b’on. Ki ril li ramleb’; oshib’ mokoj ish terram ut lajeb’ ishcac’aal mokoj li roq raj. Kish sub’ lish b’onleb’ sa’ li b’on ut kish b’on b’ab’ay li ramleb’. Kish b’anuu cuichik. Chirrish aan kish canab’ ut kish ca’tyaa li ramleb’, kish t’anab’ lish b’onleb’ ut ki chunlaa. Nab’al hoonal raj li c’anjel chirruu ut k’ashal raj ish tok’ob’alil ru li al arran.

Tiktoo aj Tom kish c’oshlaa, kish c’oshlaa chi us. Kish chap li b’onleb’ cuichik ut ki ok chi b’onok. Ki ril lish looy aj Ben [Rogers] sa’ li b’ee, ab’an inc’a’ kish ca’tyaa. Aj Ben cuan raj jun ki’ilk’een sa’ li ruk’. Ki chal ric’in aj Tom ut kish lemaa li ramleb’.

“Tok’oob’ a kwuu, Tom.”

Mac’a’ kish tyee aj Tom. Tyoo raj chi b’onok.

“Ma inkat c’anjelak re la cuican?” kish tyee aj Ben. “Shik cuee sa’ li nimha’. Raa in cuec’aa inc’a’ tat chaalq cuic’in.”

Aj Tom kish t’anab’ lish b’onleb’. “Ma c’anjel ain inka c’oshlaa?” kish tyee.

“Ish b’onb’al li ramleb’?” kish sumee aj Ben. “C’anjel aan inka cuil!”

“Marree, marree inc’a’, ab’an na wulak chi kwuu,” kish tyee aj Tom. “Tyalaq jok’ee cutan narruu in shik sa’ li nimha’. Moko tyalaq jok’ee ninrruu ish b’onb’al junaq ramleb’.”

“Tok’ob’ a kwuu, Tom, ” kish tyee aj Ben.

Aj Ben kish ca’tyaa aj Tom chirruu junpaat. Jwal chi timil ut chi us tyoo raj chi b’onok. Nab’al sut nash canab’, na shik chirrish ut nash ca’tyaa raj lish c’anjel se’se li ru. Aj Ben jwal ki ok chi wulak chirruu, ut kish tyee:

“Tom, ma narruu tin b’onoq b’ayaq?”

Aj Tom kish c’oshlaa junpaat. “Ta cuy in maak, Ben. Lin icanna’ na raj naq lain tin b’anuu ishb’an naq chaab’il in b’onok. Li cuitz’in aj Sid ki raj b’onok, ajcui’, ab’an inc’a’ ki raj lin icanna’. ”

“Oh, b’anuu usilal, Tom, cach’in ajcui’. Chaab’il in b’onok, ajcui’. Ey, ma ta cuaj b’ayaq in ki’ilk’een?”

“Inc’a’, Ben, inc’a’ ninrruu ”

“Us b’i’, tin c’ee a cuee chijunil lin ki’ilk’een. ”

Aj Tom kish c’ee li b’onleb’ re aj Ben. In’ca’ ki se’ek, ab’an aan raj ishb’een sut naq c’ajo’ raj ish sahil ish ch’ool sa’ li cutan aan. Kish chunub’ rib’ ut kish ket ish ki’ilk’een aj Ben.

K’ashal ish b’iomal raj li al arran Sain Pitersburg.

Nab’al chi looy keheb’ chal ish se’enkil aj Tom, ab’an tiktoo chijunileb’ keheb’ raj b’onok, ajcui’. Naq ki ekwuu, aj Tom kish ch’utub’ oshib’ chi b’olotz’, jun k’eel ch’iich’, jun mes tyal jun ish nak’ru, jun rashi k’eel meet, ut nab’al chi jalanchik c’aaq-re-ruu. K’ashal ish b’iomal raj li al arran Sain Pitersburg, ut li ramleb’ chijunil eb’ li lajeb’ ishcac’aal mokoj ch’ina us raj b’omb’il sa’ saqi b’on. Li al ki suk’ii sa’ li ochoch.

“Icanna’ Polina! Ma narruu tin shik chi b’atz’uunk anajcuan?”

Li ishq ki el chirrish cab’ chi ilok. Naq ki ril li ch’ina us aj saqi ramleb’, c’ajo’ ki wulak chirruu. Kish c’am aj Tom sa’ li ochoch ut kish c’ee jun ish ki’ilk’een.

“Us b’i’, narruu inkat shik chi b’atz’uunk, ab’an mat b’ay chaq.”

Aj Tom kish sapuu junchik ki’ilk’een ut na rumb’ak ki koo.

Ek’laa sa’ ishb’eencutan, aj Tom inc’a’ ki raj raj shik sa’ tz’oleb’aal, ab’an lish icanna’ Polina kish cuaklesii ut kish taqlaa chi tzolok. Sa’ li b’ee nach’ li tz’oleb’aal kish taw lish looy aj Jock [Fin]. Aj Jock mac’a’ raj ish na’, ut lish tyucua’ c’ajo’ na uc’ak raj, chi jo’can sa’ b’ee na amak’in raj. Inc’a’ na wulak raj sa’ tz’oleb’aal, jun-elik tz’aj raj ru ut majuncuaa cuan raj ish chaab’il rak’. Ab’an saa raj sa’ ish ch’ool. Eb’ li na’b’ej aj San Pitersburg inc’a’ enkheb’ wulak raj chirruu aj Jock, ab’an aj Tom ut eb’ lish looy enkheb’ wulak raj chirruu.

“Jun camenaq mes nash cuaklesii eb’ li anum.”

“Chan sha cuil Jock!” kish tyee aj Tom. “C’arruu aan inka c’am arran?”

“Jun camenaq mes.” “C’arruu ta b’anuu ric’in?” kish patz’ aj Tom.

“Tin c’am sa’ li muqleb’aal hoon chik’eek,” kish sumee aj Jock. “Sa’ ish tyiitoq k’ojtyiin, jun camenaq mes nash cuaklesii eb’ li anum.”

“Majuncuaa cuab’iom aan,” kish tyee aj Tom. “Ma tyaal?”

“Inc’a’ in naw,” kish sumee aj Jock. “Jun cheekel ishq kish serak’ii cue. Kim chicuish, ut ta cuil. Malaj inka shucuaa eb’ li anum?”

“Tyalaq inc’a’!” kish sumee aj Tom. “Kim ut tin a b’oq sa’ lin ileb’aal sa’ li hoonal junlajuu.”

Chirrish aan, aj Tom ki b’ay chi wulak sa’ li tz’oleb’aal, ut laj tzolonel shic’ ki ril.

“Tomas Soyer, c’aput shat b’ay cuichik?” kish tyee.

Aj Tom ki ok chi atinak, ut ki memir. Cuan raj jun ishqa al arran li toje’ ish ok jun ch’ina us ishqa al li rash eb’ lish nak’ru ut k’an rismal. Aj Tom kish ca’tyaa ut kish ca’tyaa.

Ah, c’ajo’ raj ish ch’ina usil! Ut tiktoo aj Tom kish rah ru! Ki raj chunlaak ish c’atq, ab’an chanrruu?

Jun ajcui’ tem tyamtyoo raj sa’ ish tyiijach li na’jej re eb’ li ishqa-al, ut nach’ raj li ishqa-al li toje’ ish ok. Aj Tom kish c’oshlaa sa’ junpaat, ut ki ril laj tz’olonel.

“Shin canaa chi atinak ric’in aj Jock Fin!” kish sumee.

Laj tzolonel kish chap lish che’…

C’ajo’ raj ish josk’il laj tzolonel. Eb’ li al jun-elik ekwuu enkheb’ wulak raj sa’ li tzoleb’aal. Moko us raj, ab’an

serak’ik ric’in aj Jock Fin k’ashal moko us raj! Laj tzolonel kish chap lish che’, ut kish sac’ aj Tom toj naq ki lub’ lish tel.

“Anajcuan, Tom Soyer, atyuu chi chunlaak ric’in eb’ li ishqa al!” Jun-junk’ eb’ li cooc’al keheb’ se’ek. Aj Tom ki coo sa’ li tem ish c’atq li ishqa-al li toje’ ish ok, ki chunlaa ut kish teh lish hu. Eb’ li junchic chi cooc’al keheb’ ok chi c’anjelak cuichik.

Chirrish junpaat, li ishqa al kish taksii li ru. Cuan raj jun ki’ilk’een chirruu. Kish t’anab’ cuichik chirruu aj Tom. Tiktoo, li ki’ilk’een cuan raj chirruu li ishqa al cuichik. Anajcuan kish canab’. Chirrish aan, aj Tom kish jalamuchii jun ochoch ut kish c’ut chirruu li ishqa-al.

“Ch’ina-us”, kish tyee li ishqa-al. “Jalamuchii junaq cuiinq anajcuan.”

“Jwal ch’ina us inkat jalamuchik,” kish tyee li ishqa al.

Aj Tom kish jalamuchii jun cuiinq ish c’atq li ochoch. Li cuiinq naj raj ish terram chirruu li ochoch, ut nim raj eb’ li ruk’ ut lujuch eb’ lish tzelek. Ab’an li ishqa al ki wulak chirruu.

“Ma narruu tin a jalamuchii anajcuan?” kish patz’.

Aj Tom kish jalamuchii jun ishqa-al ish c’atq li cuiinq.

“Jwal ch’ina us inkat jalamuchik. Lain inc’a’ ninrruu jalamuchik.”

“Narruu tin c’ut chakwuu,” kish tyee aj Tom. “Sa’ ish raqik tzolok.”

“Oh, b’anuu usilal!”

“Anii la c’ab’a’?” kish patz’ aj Tom.

“Beca. Ish Beca Tacher.”

Toj naq ki rec’aa jun chi uuk’ sa’ ish jolom aj Tom. Laj tzolonel raj. Kish c’am aj Tom ut kish suk’isii sa’ lish tem ric’in eb’ li al.

AAL

Sa’ li chik’eq aan, aj Tom ki coo chi cuaark tyijach ish nume’ b’eleeb’. Kish oyb’enii ish tyaab’ aj Jock ut ki c’ulun tz’aqal junlajuu. Sa’ ch’anamil ki cub’ee chaq tak’aa ish ileb’aal lish cuarrib’aal, ut aan ut aj Jock sheheb’ el chaq sa’ li tenamit ric’in li camenaq mes.

Li muqleb’aal sa’ jun tzuul cuan raj, jun jiil chirruu Sain Pitersburg. Naq eb’ li al keheb’ wulak arran, kesh t’anab’ li camenaq mes sa’ jun muqleb’, ut kesh muq rib’eb’ chirrish jun juunk’ chi che’. Keheb’ c’ac’alen ut oyb’enin. C’ajo’ ish k’ojtyinal ut na c’irnak raj.

“Ma inka cuil li aac’ aj muqleb’ arran?” kish hasb’aa aj Jock. “Arran muqb’il aj Jos [Williams] li ki cam li shamaan ish nume’. ”

“Marree narruu qab’inkil, ” ki chak’b’en aj Tom. “Ma inka tyee naq narruu, Jock?”

“Inc’a’ in naw, ab’an lain ”

“Sh!” “Oh, Tom, c’arruu?”

“Sh!” kish hasb’aa aj Tom. “In cuil jun eb’ aj anii. Il!”

Aj Jock ki jilok nach’ aj Tom. “Anumeb’!” kish tyee. “Oshib’eb’! Tyokheb’ chi chaalk arrin, Tom! Oh, suk’iqoo sa’ ochoch!”

“Inc’a’ enkheb’ ru qilb’al, ” kish hasb’aa aj Tom. “Arrin inc’a’.”

“Eb’ li anum narruu enkheb’ ilok chisa’ eb’ li che’, ” kish tyee aj Jock. “Narruu enkheb’ ilok chisa’ chijunil!”

Eb’ li anum keheb’ ok chisa’ li muqleb’aal sa’ ch’anamil ut keheb’ wulak jwal nach’ eb’ li che’. Aj Jock ut Aj Tom keheb’ ilok, shiwajenaqeb’. Chirrish aan, aj Jock kish tyee:

“Tom! Moko anumeb’. Aan aj Muf Poter.”

“Aan inka cuil. Ut aan aj Injun Joe. Ut li junchic cuiinq aan laj b’anonel Robinson. C’arruu tyokheb’ arrin?”

“Enkheb’ elk’ak chisa’ eb’ li muqleb’, Tom! Te’ relk’aa jun muqleb’! Lin tyucua’ kish serak’ii cuee. Laj b’anonel ta raj jun camenaq. Nash set ishb’an naq na raj ish tzolb’al ”

“Sh!” kish tyee aj Tom. “Tyokheb’ chi nach’ok.”

’

KEQCHI.ORG

Aj Injun Joe ut aj Muf Poter keheb’ ok chi b’ekok.

Eb’ li oshib’ chi cuiinq keheb’ wulak sa’ ish muqleb’ aj Jos Williams, ut aj Injun Joe ut aj Muf Poter keheb’ ok chi b’ekok. Kesh b’ek li na’jej sa’ junpaat.

“Anajcuan, at aj b’anonel,” kish tyee aj Muf Poter. “Ta cuaj taqa c’am li camenaq sa’ la ochooch? To a toj b’ayaq chic.”

“Inc’a’!” kish tyee laj b’anonel. “Shin c’ee e re li tumin ek’laa. Mac’a’ chic tin c’ee e re!”

“Ab’ii anajcuan at aj b’anonel!” kish tyee aj Injun Joe. “Tin cuaj li tumin! Ma na jultico’ a cuee jun cutan oob’ chaab’ anajcuan? Shin wulak sa’ la ochooch ut shin tz’amaa b’ayaq in tib’e’lcuaa a cuee. Ut mac’a’ sha c’ee cuee. Mac’a’! Tin a toj anajcuan!”

Kish chap lish tel aj b’anonel, ab’an sa’ junpaat laj b’anonel kish sac’, ut aj Injun Joe ki t’ane’ sa’ li ch’ooch’.

“Ma sac’ lin looy!” kish hap re aj Muf Poter. Ki pisc’ok sa’ ishb’en laj b’anonel ut keheb’ ok chi tyalok.

Sa’ junpaat kesh b’anuu chijunil, ut eb’ li cuib’ chi al ke’ ril c’apc’oo eb’ li re. Aj Injun Joe ki shaqlii. Cuan raj lish ch’iich’ aj Muf Poter sa’ li ruk’ anajcuan, ut ki jilok chirrish laj b’anonel. Chirrish aan laj b’anonel kish sac’ ish jolom aj Muf Poter. Aj Muf ki t’ane’ sa’ li ch’ooch’ ut sa’ jun shikik aj Injun Joe kish lap li ch’iich’ chirrish laj b’anonel. Laj b’anonel ki t'ane’ sa’ ishb’een aj Muf Poter ut inc’a’ chic ki ec’an.

Aj Injun Joe ki jilok chirrish laj b’anonel.

Eb’ li al inc’a’ kesh cuy rilb’al chic. Keheb’ el chirrish eb’ li che’ sa’ ch’anamil ut enkheb’ rumb’ak sheheb’ suk’ii sa’ li tenamit.

Aj Injun Joe kish cutub’ rib’ chirree lish muqleb’ aj Jos Williams ut kish ca’tyaa eb’ li cuib’ chi cuiinq. Chirrish aan kish cuj li chi’iich’ sa’ ruk’ aj Muf Poter ut ki chunlaa. Oshib cahib’ oob’ minutos keheb’ nume’. Aj Poter ki ec’an b’ab’ay ut kish teh eb’ lish nak’ru.

“C’arruu c’arruu ish c’ulman, Joe?” kish patz’.

“Moko us ta, Muf,” kish summe aj Joe. “C’aput sha camsii?”

Aj Muf ki ril li camenaq aj b’anonel, ut li ch’iich’ sa’ li ruk’ ajcui’. “Ma lain shin camsiink re?” Saqkirrin li ru ki wulak ut ki t’ane’ li ch’iich’ chirruu. “Ish maak li caltasinel ha’, Joe! Majuncuaa in tyalok ric’in ch’iich. Oh, c’aput naq nab’al shin uc’ak chik’eq? Mac’a’ na jultico’ cuee!” “Mat c’aushlak Muf,” kish tyee aj Joe. “Manii tin serak’ii re. Atyuu sa’ junpaat. Atyuu anajcuan!”

Aj Muf Poter ki cuaklii ut ki elelik. Aj Joe kish catyaa junpaat, chirrish aan kish t’anab’ li ch’iich’ ish c’atq li camenaq aj b’anonel. Chirrish aan, ki coo aan ajcui’.

Kwulajaq, eb’ laj c’ac’alonel tenamit kesh taw li camenaq aj b’anonel sa’ li muqleb’aal ut lish ch’iich’ aj Muf Poter ajcui’. Sa’ li k’ojtyiin aan, aj Muf ki c’ulun sa’ li muqleb’aal ish shokb’al lish ch’iich’. Ab’an eb’ laj c’ac’alonel cuankheb’ raj arran, ut kesh c’am aj Muf sa’ li ch’ina tz’alam arran Sain Pitersburg. Ut arran aj Muf ki canaa chirruu cahib’ shamaan ut kish oyb’enii lish raqb’a aatin.

Ut arran aj Muf ki royb’enii lish raqb’a aatin

Aj Tom ut aj Jock inc’a’ enkheb’ sach sa’ eb’ lish ch’ool li k’ojtyiin aan sa’ li muqleb’aal. Tok’ob’eb’ ut shiwajenaqeb’ ru raj.

“C’arruu taqa b’anuu?” kish tyee aj Tom. “Aj Muf Poter inc’a’ kish camsii laj b’anonel, ab’an aj Injun Joe kish b’anuu. Ki qil!”

“Jo’can,” kish tyee aj Jock. “Ab’an c’arruu taqa b’anuu? Manii narruu inqa tyee. Nin shucuaa aj Injun Joe. Aj shicuajel ru ut aj camsionel’. Ma ta cuaj ta tish ket chi ch’iich’ chacuish?”

“Ehe’, in shucuaa ajcui’, ” kish tyee aj Tom. Ki c’oshlak junpaat. “Tok’ob’ ru aj Muf Poter, ab’an tyaal inka tyee Jock. Manii narruu inqa serak’ii chirrish aj Injun Joe.”

Ki chal li hilaank sa’ sak’ehil, ut ki raqe’ raj li tzolok. Aj Tom inc’a’ na raj raj ish c’oshlankil aj Muf Poter ut aj Injun Joe, ab’an ch’aaj raj. Chik’eq, na ril raj ru aj Injun Joe sa’ li k’ojtyiin naq tyoktyoo, ut inc’a’ narruu raj cuaark. Ab’an manii narruu raj tish serak’ii re.

Sa’ jun sak’ehil cutan, aan ut aj Ben [Rogers] cuankheb’ raj sa’ li nimha’ Misisipi. Keheb’ chunlaa ut ke’ ril eb’ li jucub’ ut sheheb’ carrib’k ut serak’ik.

“Eleliqoo!” kish tyee aj Tom, sa’ a an. Tyo’o ut qa b’anuaq b’ayaq re ish saylal qa ch’ool sa’ junaq na’jej.”

“Us b’i’, ” kish tyee aj Ben. “Ab’an c’arruu? Ut b’ar?”

“In naw,” kish tyee aj Tom. “Tyo’o aj elel. Tyo’o chi amak’iink sa’ li ch’ooch’ palau Jackson. Narruu inko cuar rub’el eb’ li che’.”

Ke’ ril eb’ li jucub’ ut sheheb’ carrib’k ut serak’ik.

Li muhul Jackson cuan raj sa’ li nimha’ Misisipi, oshib’ jiil tak’aa Sain Pitersburg. Manii raj na amak’in arran.

“Qa tyeaq re aj Jock [Fin] ajcui’, ” kish tyee aj Tom. “Ab’an ma tyee re la na’ malaj la tyucua’. Atyuu sa’ la ochoch ut c’am chaq b’ayaq tzacaeemq, ut tin a taw arrin sa’ ish tyitoq k’ojtyiin.”

Shesh c’ub’aa b’ab’ay li tib’ sa’ li sham

Chi jo’can, oshib’ chi al keheb’ cueb’ sa’ nimha toj sa’ li muhul Jackson sa’ jun ch’ina jucub’ sa’ li k’ojtyiin aan. Cuankheb’ raj b’ayaq eb’ lish cashlancuaa ut b’ayaq eb’ lish tib’, ut aj Jock cuan raj lish mayib’aal ajcui’. Naq keheb’ wulak, kesh b’elaa chijunil arran ut kesh tz’aab’ eb’ lish sham rub’el jun nimla che’. Chirrish a-an kesh pom b’ab’ay li tib’ sa’ li sham, ut chaab’il raj li tib’ aan li k’ashal chaab’il tib’elcuaa sa’ li ruchich’ooch’! Tiktoo, kesh canab’ chi serak’ik ut keheb’ cuar.

Kwulajaq, aj Tom ki aj rub’el li sak’ee se’se’ li ru. Chirrish aan, aj Jock ut aj Ben keheb’ aj, ut keheb’ cueb’ sa’ aanil sa’ li nimha’ chi numshik. Chirrish aan, keheb’ chapok car, ut tiktoo cuaqib’ chi nimla car shesh chap re eb’ lish ek’laa. Kesh pom eb’ li car sa’ sham ut kesh cua’ chijunil. C’ajo’ raj eb’ lish tz’ocajik.

“Jwal chaab’il li tib’elcuaa ain!” kish tyee aj Ben.

Eb’ li oshib’ chi al keheb’ cueb’ sa’ aanil chi numshik sa’ li nimha’

Naq keheb’ raqe’ chi cua’ak, keheb’ b’eek sa’ li muhul, keheb’ numshik b’ayaq chic, keheb’ serak’ik, keheb’ carrib’k, ut keheb’ numshik cuichik. keheb’ suk’ii sa’ eb’ lish shamlub’aal ekwuu chic. Sa’ a an, aj Tom ki ilok taqek’ ut kish tyee, “Ab’iomaq. Ma enke ab’ii eb’ li jucub’?”

Keheb’ ab’in, ut chirrish aan kesh k’ash li muhul sa’ aanil re shik chi ilok tak’aa li nimha’. K’ashal junmay jucub’ cuankheb’ raj sa’ li ha’. Chijunil eb’ li jucub’ aj Sain Pitersburg cuankheb’ raj arran.

“C’arruu tyokheb’?” kish patz’ aj Ben.

Tyokheb’ ish sic’b’al jun camenaq, in c’oshlaa, ” kish tyee aj Jock. “Kesh b’anuu ajcui’ naq aj Bill [Turner] ki ok chi ha’.

“Anii ish cam inka tyee?” kish patz’ aj Ben.

Eb’ li al ke’ ril eb’ li jucub’. Sa’ a an, aj Tom ki tyab’ak, “In naw anii ish cam! Lao! Tyokheb’ qa sic’b’al!”

K’ashal chaab’il raj. Aj Tom ki ril eb’ lish looy. “Na’noo qu anajcuan!” kish tyee. “Chijunileb’ sa’ Sain Pitersburg tyoo chi atinak chiqish. Ut chijunileb’ rah sa’ eb’ lish ch’ool chiqish!”

Ki k’ojtyino’, ut eb’ li al keheb’ cueb’ chi cuaark. Ab’an aj Tom inc’a’ ki cuar, ut naq ki saqeeu, manii raj arran!

“Jock, b’ar cuan aj Tom?” kish pat’z aj Ben.

“Inc’a’ in naw,” kish sumee aj Jock, “ab’an Il! Arran cuan. Tyoo chi numshik arrin chaq anajcuan. Eh, Tom!”

Sa’ ek’laak aj Tom kish serak’ii reheb’. “Shin wulak sa’ ochoch ecuer chik’eq,” kish tyee, “ut ki cuab’ii chirruu li ileb’aal. At Joe, la na’ cuan raj arran, ajcui’, ut aan ut in icanna’ Polina tyokheb’ raj chi tyab’ak. Shin cuab’ii b’ayaq chaab’il aatin. Sa’ ish kwuqcutan ta cuaanq jun nimla muquk sa’ li santil ochoch sa’ qa c’ab’a’! Ut ab’iomaq ac shin c’oshlaa c’arruu taqa b’anuu.”

Aj Jock ut aj Joe keheb’ ab’in ut keheb’ se’ek, chaab’il raj li kesh c’oshlaa.

Sa’ li k’ojtyiin aan eb’ li al kesh chiq b’ab’ay chic car ut naq ac keheb’ cua’ak, aj Jock ki ok chi sic’lik.

Aj Tom ut aj Joe ch’anch’oo keheb’ canaa.

“Ma narruu to sic’liq ajcui’?” kish patz’ aj Tom. “In cuaj ish tzolb’al.”

Aj Jock kish tyiib’ mayib’aal re eb’ aj Tom ut aj Joe, ut eb’ li oshib’ chi al keheb’ chunlaa chi sic’lik.

“Ey, tyokin chi sic’lik,” kish tyee aj Tom. “Moko ch’a’aj ta!”

“Inc’a’!” kish tyee aj Joe. “Tin sic’liq rajlal cutan.”

Ab’an sa’ jun c’aamal aj Tom ut aj Joe ch’anch’oo keheb’ cana’ ut saqkirrin keheb’ wulak eb’ li ru.

“Shik cuee chi b’eek b’ayaq anajcuan,” kish tyee aj Tom. Ki cuaklii chi timil ut ki coo sa’ eb’ li che’.

“Lain ajcui’,” kish tyee ajo Joe, sa’ junpaat.

Eb’ li cuib’ chi al keheb’ suk’ii chirrish jun hoonal. Ab’an inc’a’ keheb’ sic’lik cuichik…

Ek’laa sa’ ish kwuqcutan manii saa raj sa’ ish ch’ool arran Sain Pitersburg. Qana’ Polina ut ish na’, tyucua’ aj Ben cuankheb’ raj sa’ li santil ochoch, ut chijunil eb’ lish looy eb’ li al. Laj tijonel chaab’il ki atinak chirrish eb’ li oshib’ chi al, ut eb’ lish juncab’al eb’ li al keheb’ tyab’ak ut tyab’ak. Chijunileb’ keheb’ tyab’ak. Ut lish ch’ina Beca [Tacher] inc’a’ kish canab’ chi tyab’ak.

Eb’ li al keheb’ ok sa’ li santil ochoch, ab’an manii keheb’ ab’iink reheb’. Laj tijonel ki ilok ut kish canab’ chi atinak sa’ a an. Chijunileb’ keheb’ ilok. Shaqamileb’ raj.

Ut oshib’ chi al keheb’ ok sa’ li santil ochoch aj Tom chi ub’ej, aj Ben sa’ ish tyii ut aj Jock chi ishb’ej.

Manii ki ec’an malaj atinak chirruu junpaat, ut sa’ a an keheb’ ok chi choqiink. Qana’ Polina ut ish na’ aj Ben keheb’ cueb’ ish c’ulb’al eb’ li al ut shesh k’aluu eb’ aan. Qana’ Polina ki tyab’ak ut se’ek, ut ki tyab’ak cuichik.

“Oh, Tom!” kish tyee. “Tyib’ru a na’leb’, ab’an inkat in rah!”

Ut sa’ li santil ochoch sheheb’ ok oshib’ chi al

Sa’ a an, laj tijonel kish hap re, “Oh, lok’laj cutan! B’ichanqesh chaab’il poyanam aj Sain Pitersburg! B’ichanqesh chi saaq sa’ le ch’ool!”

Ut chijunileb’ keheb’ b’ichan, ut c’ajo’ naq keheb’ se’ek. Li muquk ki suk’ii jo’ sahilch’olejil arran Sain Pitersburg.

Cuib’ shamaan keheb’ nume’ ut laj raqol-aatin ki chal Sain Pitersburg. Sa’ li cutan ishb’encuaa ish raqb’al aatin aj Muf Poter, aj Jock ut aj Tom kesh ch’utub’ rib’eb’ sa’ li b’ee nach’ rochoch aj Tom. Moko saa raj sa’ ish ch’ool aj Jock.

“Tom, manii sha serak’ii chirrish li inka naw?”

“Inc’a’. Ab’an Jock, c’arruu tish c’ul aj Muf. Tyokheb’ ish tyeb’aal naq aan laj camsionel ut tesh camsii!”

“Ab’an manii narruu inqa serak’ii chirrish aj Injun Joe,” kish tyee aj Jock. Inc’a’ na cuaj caamk ajcui’! Ut laat?”

Inc’a’, aj Tom inc’a’ na raj raj caamk. Ab’an inc’a’ na sach’ sa’ ish ch’ool li ru aj Muf Poter sa’ li tz’alam cheek, lub’jenaq ut rah sa’ ish ch’ool. Aj Injun Joe aj elel raj. Moko us raj.

Sa’ li k’ojtyiin aan, cualeb’ ki wulak sa’ rochoch aj Tom. Inc’a’ narruu raj cuaark chirruu cuib’ malaj oshib’ hoonal.

Kwulajaq chijunil li tenamit cuan raj sa’ li raqb’al aatin aj Muf Poter. Aj Injun Joe cuan raj arran ajcui’. Aj Muf ki oyb’enin, jun lub’luu aj cheekel cuiinq li tz’aj li ru. Laj raqol-aatin kish tikib’ li raqb’al-aatin.

Patz’om, patz’om, patz’om.

Patz’om, patz’om, patz’om. Sumehom, sumehom, sumehom. Ut eb’ li sumehom moko us raj re aj Muf Poter.

“Ehe’, kin taw li ch’iich’ sa’ li muqleb’aal, nach’ lish tib’elej laj b’anonel Robinson.”

“Ehe’, aan ish ch’iich’ aj Muf Poter. Jun-elik nash c’am chirrish.”

“Ehe’, kin cuil aj Muf Poter sa’ li tenamit sa’ li ekwuu aan. Cuan raj li ch’iich’ ric’in chalen.”

Aj Muf Poter ki ok chi chaalk ish rahil ch’oolej. Chirrish a an laj raqol aatin kish tyee: “B’oqomaq aj Tomas Soyer!”

Chijunileb’ sheheb’ chunlaa. C’arruu nash naw raj li al aj Tom Soyer? Chijunileb’ kesh ca’tyaa ut keheb’ oyb’enin. ‘’

“Tomas Soyer, b’ar cuankat raj sa’ li kwuqlajuu re li poo juun, sa’ ish tyitoq k’ojtyiin?”

“Sa’ li muqleb’aal.”

“C’aput?”

“Shin wulak arran chi ilok anum. Ric’in jun jun camenaq mes.”

Chijunileb’ keheb’ se’ek ut laj raqol aatin ki chal ish josk’il. “Ut b’ar cuankat raj sa’ li muqleb’aal, Tomas?”

“Chirrish eb’ li che’ nach’ ish muqleb’ aj Jos Williams.”

Aj Injun Joe saqkirrin ki wulak.

“Anajcuan at in ch’ajom,” kish tyee laj raqol aatin. “Serak’ii qee c’arruu sha c’ul.”

Ut jo’can, aj Tom kish serak’ii lish serak’ ut chijunileb’ ke’ rab’ii c’apc’oo reheb’.

“…ut sa’ a an aj Muf Poter ki t’ane’, ut aj Injun Joe ki pisc’ok ric’in li ch’iich’ ut ”

Tzoloj! Aj Injun Joe ki pisc’ok sa’ li ileb’aal ut ki elelik sa’ junpaat.

Aj Injun Joe ki pisc’ok sa’ li ileb’aal ut ki elelik sa’ junpaat.

Chijunileb’ kesh rah aj Tom chirruu jun shamaan. Ab’an moko saa raj sa’ ish ch’ool. Aj Injun Joe aj elel ut aj shicuajel raj. Aj Tom inc’a’ ki cuar chi us chirruu shamaan.

Li sak’eil cutan keheb’ nume’ chi timil. Aj Injun Joe inc’a’ ki suk’ii sa’ li tenamit, ut aj Tom ki ok chi sachk sa’ ish ch’ool.

Na wulak ish k’ehil sa’ ish tyuam junaq al naq na raj shik ish sic’b’al junaq chaab’il echej. Ut ki wulak li k’ehil aan re aj Tom.

Jo’can, sa’ jun cutan sa’ sak’ehil, ki coo ish tawb’al aj Jock.

Aj Jock ki wulak chirruu rab’inkil chirrish chaa’bil eechej. “B’ar taqa b’ek?” kish patz’.

“Junaq k’eel che’ k’ashal chaab’il. ”

“Anii nash canab’ chaab’il eechej rub’el k’eel che’?”

“Eb’ aj eelk’,” kish sumee aj Tom. “Ut enkheb’ shik, malaj na sach sa’ eb’ lish ch’ool ish shok’b’al li chaab’il echej.”

“Cuan jun k’eel che’ sa’ li tz’uul Cardif,” kish tyee aj Jock. “Tyo’o arran! Cuan jun in k’eel pikleb’ ut jun in b’ekleb’. ”

Oob’ jiil raj toj sa’ li k’eel che’, ut eb’ li al lub’jenaq ut enkheb’ tiqob’aq naq keheb’ wulak. Keheb’ b’ekok chirruu jun malaj cuib’ hoonal, ab’an mac’a’ kesh taw. Chirrish aan kesh canab’, ut aj Tom ki ril jun k’eel ochoch sa’ li ru-tak’aa.

“Cuan jun in pikleb’ ut jun in b’ekleb’.”

“Ey, il!” kish tyee. “Manii na amak’in sa’ li k’eel ochoch aan. Tyo’o arran. Jun elik chaab’il eb’ li k’eel ochoch re ish tawb’al chaab’il echej.”

“Chaab’il re anum, ajcui!” kish tyee aj Jock.

Kesh c’am li pikleb’ ut b’ekleb’ ric’ineb’, keheb’ cub’ee sa’ li tzuul toj sa’ li k’eel ochoch. Keheb’ ilok sa’ chijunil eb’ li na’jej tak’aa ut chirrish aan sheheb’ cueb’ taqek’. Ab’an majun chaab’il echej ut majun anum cuankheb’ raj. Sa’ a-an ke’ rab’ii enkheb’ ec’an raj tak’aa.

Eb’ li al keheb’ ilok chisa’ ish hopolal eb’ li tz’alamche’.

“Sh!” kish tyee aj Tom, sa’ a-an. “C’arruu aan?”

“Anumeb’!” kish hasb’aa aj Jock. Hoopol raj li tz’alamche’ rub’eleb’, ut narruu enkheb’ ilok raj tak’aa sa’ eb’ li na’jej.

“Inc’a’,” kish hasb’aa aj Tom. “Cuib’ chi cuiinq. Jun li cheekel cashlan cuiinq li toje’ ki c’ulun chi amak’iink sa’ li tenamit. Inc’a’ nin naw ru li junchic cuiinq. Sh! Qab’iomaqeb’.”

Eb’ li cuib’ chi cuiinq keheb’ chunlaa sa’ li ch’ooch. Rash ish punit ut saq rismal raj li cashlan cuiinq. Cach’in roq ut k’eq ish tib’el raj li junchic cuiinq. Ki risii jun salb’eek ut ki ok ish tehb’al.

“C’ajo’ ish tiqwal arrin,” kish tyee li cashlan cuiinq. Ki risii lish rashi punit ut chirrish a an ki risii lish chamal saqi rismal!

“Tom!” ki hasb’ak aj Jock taqek’. “Aan aj Injun Joe!”

“Ishqa chap 650 chi dolar naq qa relk’aa li ochoch aan,” kish tyee li junchic cuiinq. Ki risii b’ab’ay chi tumin. “Narruu inqa c’am lajeb’ roshc’aal chi dolar qic’in anajcuan. C’arruu taqa b’anuu ric’in eb’ li 600?”

“Canab’ arran,” kish tyee aj Injun Joe. “Narruu inko suk’ii ish shokb’al sa’ li junchic shamaan. C’ee cuee li salb’eek.

Ki coo sa’ ish na’jej li sham, ki rec’asii cuib’ chi pek sa’ li ch’ooch’ ut ki ok chi b’ekok ric’in lish ch’iich’.

Taqek’ eb’ li cuib’ chi al keheb’ ilok chi numsach’ool. Chaab’il eechej! 600 chi k’ashal chaab’il echej!

Ki ok chi b’ekok ric’in lish ch’iich’.

Aj Injun Joe kish canab’ chi b’ekok. “C’arruu a cue’?” kish tyee. “C’arruu cuan arrin? Jun k’eel cashon.”

Eb’ li cuib’ chi cuiinq ke’ risii li cashon ut kesh teh.

“Tumin!” kish tyee ish looy aj Injun Joe.

Aj Injun Joe kish ch’ik li ruk’ sa’ li cashon. “Nab’al chi tumin cuan arrin!” kish tyee, ut sa’ cuib’al kesh lemaa li tumin se’se’ eb’ li ru.

“Ab’an anii ” kish tyee raj ish looy aj Injun Joe.

“Ma patz’,” kish tyee aj Injun Joe. “Qa tumin anajcuan.”

“Inc’a’ narruu inqa c’am chiqish anajcuan,” kish tyee lish looy. “C’arruu taqa b’anuu ric’in? Ish muqb’al rub’el ch’ooch’ cuichik?”

“Ehe’, ” kish tyee aj Injun Joe. (Eb’ li al keheb’ sao’) “No! (Eb’ li al keheb’ po’) Taqa canab’ rub’el li jalpaqinb’il eetal manii na wulak arran. Narruu inqa c’am arran oon chik’eq.”

Naq ki k’ojtyino’, eb’ li cuib’ chi cuiinq kesh b’elaa chijunil li tumin. Eb’ li al inc’a’ kesh taqee eb’ aan inshb’an naq enkesh shucuaa aj Injun Joe. Ab’an jwal keheb’ raj raj ish tawb’al li jalpaqinb’il eetal aan.

Eb’ li al kesh c’oshlaa ut c’oshlaa li chaab’il echej chirruu jun shamaan. Cuan raj rub’el li jalpaqinb’il eetal, ab’an b’ar cuan raj aan? Sa’ li tenamit eb’ li al kesh c’ac’alee li ‘cashlan cuiinq ’ chi timil, ab’an inc’a’ she’ ril jun jalpaqinb’il eetal, ut inc’a’ shesh taw li chaab’il echej.

Ki chal ish cutankil ish tyolajik ish Beca Tacher, ut chijunil eb’ lish looy c’ajo’ raj ish sahil sa’ eb’ lish ch’ool.

“K’ashal chab’ilaq li cutan,” kish tyee ish Beca re aj Tom. “To cua’aq sa’ li pim chirree li nimha’, ut chirrish aan, narruu to shik chisa’ li ochochpek McDougal.”

Ut keheb’ cua’ak sa’ pim sa’ sahil ch’olejil.

Ek’laa, jun nimla jucub’ kish c’am eb’ lish Beca, aj Tom ut chijunil eb’ lish looy tak’aa li nimha’. Cuankheb’ raj saaj cooc’al sa’ li jucub’ ajcui’, ab’an chijunil eb’ li na’, tyucua’ keheb’ cana’ sa’ ochoch. Jwal us cua’ak sa’ pim junes cooc’al!

Ut keheb’ cua’ak sa’ pim sa’ sahil ch’olejil.

Naq keheb’ raqe’ chi cua’ak, eb’ li cooc’al kesh chap eb’ lish canteel, ut keheb’ alinak toj sa’ li ochoch pek chirruu li tzuul. Rokeb’aal li ochoch pek k’ojtyiin raj, ut jun-junk’ eb’ li cooc’al keheb’ shucuak ishb’encuaa. Ab’an eb’ li ochoch-pek jwal ch’inauseb’ ut chijunileb’ keheb’ ok.

Li ochoch pek McDougal k’ashal nim raj ric’in o’c’aal chi pekijul ut na’jej. Eb’ li pekijul enkheb’ shik raj taqek’, tak’aa ut chisa’ li tzuul chirruu nab’al jiil. Narruu inkat b’eek raj chirruu nab’al cutan sa’ li ochoch-pek McDougal. Manii nash naw raj chijunil li ochoch-pek, ab’an nab’al chi poyanam enkesh naw raj eb’ li pekijul nach’ li okeb’aal. Narruu inkat b’atz’un raj chijunil li cutan sa’ eb’ li pekijul. Aj Tom nash naweb’ raj ru chi us.

Eb’ li cooc’al keheb’ b’eek ut alinak nab’al hoonal chisa’ li ochoch pek, taqek’ ut tak’aa eb’ li pekijul, chisa’ ut chirrish cab’ eb’ li na’jej. Keheb’ el chik’eq ut keheb’ cub’ee toj sa’ li jucub’, lub’jeanaqeb’ ab’an saa sa’ eb’ lish ch’ool.

K’ojtyiin raj naq li jucub’ ki wulak Sain Pitersburg. Aj Jock ki ril li jucub’, ab’an inc’a’ ki rab’ii resil chirrish li cua’ak sa’ pim. Inc’a’ na b’oqe’ raj ric’ineb’, ishb’an naq eb’ li na’b’ej aj Sain Pintersburg inc’a’ enkheb’ wulak chirruu. Ab’an anajcuan chik’eq, aj Jock junes chaab’il echej nash c’oshlaa raj ish chaab’il echej aj Injun Joe. Aj Injun Joe cuan raj sa’ jun

k’eel ochoch nach’ li nimha’, ut aj Jock ki oyb’enin sa’ li b’ee nach’ li ochoch.

“Marree,” kish c’oshlaa, “ish jalpaqinb’il eetal aj Injun Joe cuan arran chisa’, ut li cashon ric’in tumin ajcui’. Toj tin oyb’enii ut c’ac’alee. Narruu tin serak’ii aj Tom kwulaj.”

Ab’an aj Injun Joe inc’a’ ki el. Sa’ ish tyitoq k’ojtyiin ish chal li hab’ ut aj Jock ki oyb’enin chijunil li k’ojtyiin sa’ ish kehil li b’ee. Ek’laa inc’a’ ki ru ec’aank ut inc’a’ ki ru atinak. Na chal raj ish kee, na chal raj ish tiq. Qana’ Douglas, jun qana’chin na wulak sa’ tijleb’aal, kish taw sa’ li b’ee. Kish c’am sa’ li rochoch ut kish tyocob’ sa’ ch’aat. Ut ki canaa arran chirruu cuib’ shamaan. Jwal tyaj raj, ut inc’a’ ki rab’ii resil laj Tom ut lish Beca. Ab’an ek’laa sa’ ish kwuqcutan chijunil Sain Pintersburg ke’ rab’ii resil chirrish aj Tom ut ish Beca ishb’an naq manieb’ raj sa’ li jucub’ naq ki suk’ii sa’ li tenamit. B’ar cuankheb’ raj? Ma sheheb’ sach sa’ li ochoch pek? Ma tyo’tyokeb’ malaj camenaqeb’ raj?

Ishb’encuaa aj Tom ut ish Beca keheb’ b’atz’un ric’in eb’ lish looy sa’ li ochoch-pek. Chirrish aan aj Tom ki raj shik tak’aa jalanchic pekijul, ut ish Beca ki coo ric’in.

Cuannaq aj Tom nash canab’ retalil ric’in sib’ chirruu li pek.

Keheb’ b’eek ut serak’ik, ut keheb’ cueb’ sa’ junchic pekijul, ut sa’ jalanchic pekijul. Cuannaq aj Tom nash canab’ raj retalil ric’in sib’ chirruu li pek re naq tish tawb rokeb’aal li ochoch pek cuichik! Chirrish aan keheb’ wulak sa’ jun nimla na’jej. K’ashal nab’al raj tz’uumshiic’ sa’ li na’jej ain, ut li sham ki ajsiink reheb’. Aj Tom kish chap ruk’ lish Beca ut keheb’ alinak sa’ jun pekijul nach’ chirrueb’ ric’in eb’ li tz’uumshiic’ chirrisheb’. Ab’an jun tz’uumshiic’ kish pic’aa ish sham lish Beca ut ki chup. Keheb’ alinak ut alinak chisa’ eb’ li pekijul tojo’ naq keheb’ elelik chirru eb’ li tz’uumshiic’. Keheb’ shaqlii ut keheb’ chunlaa. Sa’ a an, k’ashal ch’anamil raj. Keheb’ alinak sa’ jun pekijul nach’ chirrueb’ ric’in eb’ li tz’uumshiic’ chirrisheb’.

“B’ar cuankoo anajcuan, Tom?” kish hasb’aa lish Beca, shiwajenaq. “Inc’a’ in naw,” kish sumee aj Tom. “To suk’iiq, ab’an moko chisa’ li nimla na’jej ishb’an eb’ li tz’uumshiic’. Tyo’o tak’aa li pekijul ain.”

Keheb’ cueb’ chisa’ jun pekijul, sa’ junchic, ut sa’ jalanchic… Chirrish aan keheb’ raj ish tawb’al cuihik li nimla na’jej b’ar cui’ cuankheb’ li tz’uumshiic’, aba’n inc’a’ enkheb ru raj. Ish Beca ki ok chi tyab’ak.

“Tom, inc’a’ narruu inko el. Sho sach, Tom, sho sach!”

Keheb’ b’eek ut keheb’ b’eek. Naq keheb’ lub’, kesh chunub’ rib’eb’. Keheb’ cuaklii ut keheb’ b’eek cuichik. Ki nume’ li cutan. Ma cutan malaj k’ojtyiin? Inc’a’ enkesh naw raj.

Chirrish aan, aj Tom ki raj ish tawb’al ha’. Mac’a’ raj eb’ lish tib’elcuaa, ut keheb’ raj raj uc’ak. Kesh taw jun roqha’ ut keheb’ chunlaa chirree.

“Beca,” kish tyee aj Tom. “Canaqoo arrin nach’ li roqha’ ain. Tyal jun chic qa canteel, ut…!

Inc’a’ kish choy chi atinak, ab’an ish Beca kish taw ru. “Tom?”

“C’arruu Beca.”

“Ma teheb’ chaaq qa sic’b’al?”

“Ehe’! Naq li jucub’ ta wulaq Sain Pitersburg ”

“Ab’an chanrruu to esh taw sa’ eb’ li o’c’aal chi pekijul? Oh, Tom, Tom, to caamq arrin!”

Ish Beca ki ok chi tyab’ak cuichik. Chirrish aan li canteel ki chup ut eb’ li cooc’al keheb’ cana’ sa’ k’ojtyiin. Keheb’ chunlaa chirruu nab’al c’asal. Enkheb’ cuar b’ayaq, enkheb’ aj, ut enkheb’ cuar cuichik. Ma ish kwuqcutan raj anajcuan? Malaj ishb’eencutan?

Sa’ a an, aj Tom ki chunlaa. “Ab’ii! Tyokheb’ chi b’oqok!”

Keheb’ ab’in sa’ cuib’al. Ke’ rab’ii cuichik, nach’ b’ab’ay. Keheb’ chak’b’en. Chirrish a-an keheb’ ok ish cub’sinkil li pekijul sa’ k’ojtyiin ric’in eb’ li ruk’ chirruu li pek. Keheb’ ab’in cuichik ab’an anajcuan mac’a’ ke’ rab’ii. Keheb’ suk’ii sa’ li roqha’ chi timil.

Keheb’ cuar cuichik ut naq keheb’ aj, c’ajo’ raj eb’ lish tz’ocajik.

“Marree ishcab’cutan anajcuan,” kish c’oshlaa aj Tom. “C’arruu tin b’anuu?” Chirrish aan kish naw ish c’oshlankil.

“Beca, ab’ii. Cuan jun nok’ naj roq cuic’in. Narruu tin shik tak’aa eb’ li cooc’ pekijul ut tin suk’iiq cuichik ric’in li nok’. Oyb’enii arrin.”

Chi timil ut sa’ ch’anamil, aj Tom ki c’achlik tak’aa ishb’enil li pekijul. Chirrish a an, ru li pek sa’ ish tz’ee ki oso’ ut mac’a’ cuan raj arran. Aj Tom kish teleb’ li ruk’ re rec’ankil li ch’ooch. Ut sa’ a an, naj sa’ lish tz’ee, ki ril jun uk’ jun uk’ ric’in jun canteel.

Aj Tom ki c’achlik tak’aa ishb’enil li pekijul.

Chi junajcuaa aj Tom ki b’oqok. “Tenk’amin!” kish hap re. Li uk’ ki ec’an, ut aj Tom ki ril jun tel ut jun u. Aj Injun Joe raj! Shiwajenaq raj aj Tom, ab’an aj Injun Joe shiwajenaq raj ajcui’, ut ki elelik sa’ junpaat tak’aa li pekijul.

Aj Tom ki suk’ii ric’in lish Beca, ab’an inc’a’ kish serak’ii re ki ril aj Injun Joe. Aj Tom kish oyb’enii jun hoonal, chirrish a an ki coo sa’ junchic pekijul ric’in lish nok’. Chirrish a an sa’ jalanchic pekijul…

Ac ishcab’cutan raj, ut tyokheb’ chi oyb’eniink arran Sain Pintersburg. Nab’al eb’ li poyanam cuankheb’ raj sa’ li ochoch-pek, ut kesh sic’ eb’ li cooc’al chirruu li cutan ut li k’ojtyiin. Ab’an mac’a’ ke’ rab’ii, mac’a’ ke’ ril ut mac’a’ kesh taw.

“Sa’ a an, shin ru rilb’al li cutan!” kish tyee aj Tom.

Chirrish a an, cualeb’ re k’ojtyiin, enkheb’ choqin raj sa’ eb’ li b’ee. Eb’ li poyanam enkheb’ rumb’ak sheheb’ cueb’ sa’ rochoch eb’ aj Tacher.

“Cuankheb’ arrin! Ish Beca ut aj Tom cuankheb’ arrin!”

“Sa’ ish cuaq eb’ li pekijul raj,” kish tyee reheb’. “Shin cuin sa’ ish raqik lin nok’, ut sa’ a-an, shin cuil li cutan! Cuan raj jun ch’ina jul sa’ li

pek. Shin cuisii lin jolom ut shin cuil li nimha’, tz’aqal chikwuu! Shin suk’ii ish shokb’al chaq lish Beca, ut ko lochte’ek chisa’ li jul. Chirrish a an ishqa shaqab’ jun jucub’ sa’ li nimha’. Cuankoo raj cuaqshaqib’ jiil chirruu ish okeb’aal li ochoch pek!” C’ajo’ raj ish lub’ik aj Tom ishb’an naq ish sach oshib’ cutan sa’ li ochochpek, ut ki coo chi cuaark chirruu cuib’ cutan. Ki rab’ii ki tyajer aj Jock ut ki coo rilb’al sa’ ish kwuqcutan, ut rajlal cutan chirrish aan. Ab’an Qana’ Douglas junelik cuan raj sa’ li na’jej.

Aj Injun Joe t’ant’oo raj sa’ li ch’ooch’, camenaq, “Narruu inka c’ee ish sahil ish ch’ool,” kish tyee re aj Tom. “Ut chirrish a-an tat shik. Aj Jock k’ashal tyaj ut tentoo ta ilaanq.”

Jo’can, aj Tom inc’a’ kirruu ish ajtesinkil ru aj Jock, ut inc’a’ kirruu ish serak’inkil re chirrish aj Injun Joe.

Sa’ jun cutan, naq ac ish nume’ cuib’ shamaan li cua’ak sa’ pim, aj Tom cuan raj sa’ rochoch ish Beca, ut lish tyucua’ ki chal.

“Tom,” kish tyee qacua’ Tacher. “Ma inka cuaj suk’iik sa’ li ochochpek cuichik sa’ junaq cutan?”

“Inc’a’ in shucuaa li ochoch pek a an,” kish sumee aj Tom.

Qacua’ Tacher ki se’ek. “Nab’ale eb’ li poyanam jo’ laat Tom. Ab’an manii ta oq sa’ li ochoch pek cuichik. Kesh tz’ap rokeb’aal li ochoch pek ric’in nimla che’ anajcuan ut manii narruu ish tehb’al.

Saqkirrin ki wulak li ru aj Tom. “Ab’an qacua’ Tacher aj Injun Joe ish cana’ sa’ li ochoch pek!”

Chirrish jun hoonal, lajeb’ roshc’aal chi cuiinq cuankheb’ raj sa’ li ochoch pek ut kesh teh li okeb’aal. Aj Injun Joe t’ant’oo raj sa’ li ch’ooch’, camenaq, chirruu li okeb’aal ric’in lish ch’iich’ sa’ li ruk’.

Aj Jock ki cuaklii chirrish li cutan ish muqb’al aj Injun Joe. Aan ut aj Tom keheb’ el chaq sa’ li tenamit sa’ ch’anamil. Keheb’ serek’ik chi us chirruu jun najtil, ut aj Jock ki rab’ii chijunil chirrish li cua’ak sa’ pim, li ochoch-pek ut aj Injun Joe.

“Majok’ee taqa taw li tumin anajcuan,” kish tyee aj Jock. “Jock,” kish tyee aj Tom. “Li tumin moko sa’ li tenamit cuan. Cuan sa’ li ochoch pek in naw! C’aput arran cuan raj aj Injun Joe? Ishb’annaq kish c’am li cashon ric’in tumin arran! B’etyaal?”

Aj Jock ki saho’ sa’ ish ch’ool. “Tyee cuichik, at Tom!”

“Li tumin cuan chaq sa’ li ochoch pek! Ut moko ch’aaj ta ish tawb’al. Tyo’o arran anajcuan! Cuankheb’ junjunk’ eb’ lin canteel ut jun nok’ naj ish roq. Narruu inqa c’am jun jucub’ ut taqa k’ajsii moqon.”

Eb’ li al keheb’ cueb’ oshlajuu jiil tak’aa li nimha’.

Sa’ jun c’amok, eb’ li al cuankheb’ raj sa’ li nimha’ Misisipi sa’ jun jucub’. Keheb’ cueb’ oshlajuu jiil tak’aa li nimha’, ut chirrish a an keheb’ wulak chirree jun junk’ chi cooc’ che’.

“Sho wulak!” kish tyee.

Li jul cuan raj chirrish eb’ li che’. Aj Tom kish chap jun canteel ut ki lochte’ek. Aj Jock kish taqee.

“Aj Injun Joe majuncuaa kish taw li jul ain,” kish tyee aj Tom. “Malaj kish taw ut inc’a’ ki nume’ chisa’. Jwal cach’in.”

Eb’ li al keheb’ cueb’ chi timil chisa’ eb’ li pekijul ric’in eb’ lish nok’. Chirrish a-an aj Tom ki shaqlii.

“Kin cuil aj Injun Joe arrin,” kish tyee. “Ut il, Jock acue’ li jalpaqanb’il eetal.”

Cuan raj jun nimla jalpaqanb’il eetal chirruu li pek. Eb’ li al keheb’ ilok taqek’ ut tak’aa li pekijul, ab’an majun raj cashon ric’in tumin.

“Aj Injun Joe kish tyee rub’el li jalpaqanb’il eetal,” kish tyee aj Tom. “Marree cuan rub’el li ch’ooch’. Il, narruu inqa ec’asii eb’ li pek ain.

Eb’ li al ke’ risii eb’ lish ch’iich’ ut keheb’ ok chi b’ekok chirruu li pek. Tiktoo, kesh taw junchic pekijul rub’el li pek. Keheb’ cub’ee chisa’, ut keheb’ wulak chisa’ jun ch’ina na’jej. Cuan raj jun ch’aat, cuib’ meet chi caltasinel ha’, k’eel shaab’ ut li cashon ric’in tumin.

Naq junaq chaab’il echej na tawliman, chijunileb’ enke rab’ii sa’ junpaat. Eb’ li al kesh c’am li cashon sa’ li tenamit. Ut naq keheb’ wulak toj sa’ rochoch qana’ Polina, jun tyijach li tenamit tyokheb’ ish taqenkil eb’ aan. Chijunileb’ keheb’ cueb’ sa’ li ochoch.

“Oh Tom, Tom!” kish hap re qana Polina. “C’arruu sha c’ul anajcuan? Ut c’arruu aan a cuic’in?”

Aj Tom kish t’anab’ li cashon sa’ li cuaheb’aal ut kish teh.

Ma cach’in li tumin cuan raj sa’ li cashon aan. Ut sa’ a an, aj Tom Soyer ut aj Jock Fin k’ashal b’iomeb’ raj arran Sain Pitersburg.

Ma cach’in li tumin cuan raj sa’ li cashon aan.

ISH RAQIK

Sa’ ish c’ab’a’ li poyanam

K’eqchi’

sa’ li tenamit Guatemala 2022 © Atinab’aal K’eqchi’