FARKLILIKLAR PSiKOLOJİSi 315 Ayrıca
bkz . Alfred Binel 50-53 • J.P. Guilford 304-05 • Hans Eysenck 316- 21 • William Stern 334 • David Wechsler 336
Kültür-uyumu t esti, 1930'1u yıllarda Caltell tarafından geliştirildi . Çözülmesi için önceden öğrenilmiş bilgi gerektirmeyen tesl ŞEKİLierden oluşuyordu. Testi bılıımek için soııuca varma yeteneği gerekliydi.
ilk gençlik döneminde sonra hızla düşüşe geçmesine beyinde yaşla görülen değişimlerin neden olduğu kabul edilir. Beyin zedelenmelerinin akışkan zekayı etkileyebileceği söylenir. Bu varsayım, sıvı zekanın büyük ölçüde fizyolojik olduğunu ortaya koyar. Sıvı zekanın
doruk
noktasına ulaşıp,
Kristalleşmiş
zeka
D
Problem çözmek için akışkan zekayı kullandıkça, yaşadığımız
dünya hakkında bilgi depoları ve işe yarayan hipotezlere sahip oluruz. Bu bilgi deposu, Cattell tarafından "yargılama becerileri kümesi" olarak tanımlanan, kristalleşmiş zekadır. Bu tip zeka, sıvı zekayı kültürel faaliyetlerde kullanarak kazanılır. Öğrenme deneyimindeki büyük farklılıkların nedeni sosyal sınıf, yaş, milliyet ve tarihi dönem gibi birçok faktördür. Kristalleşmiş zeka, sözel kavrayış ve sayısal beceriler gibi kabiliyetleri kapsar. Çünkü bu bilgiler önceden kazanılmış bilgiye dayanır, örneğin dilbilgisi kuralları, toplama çıkarma gibi matematiksel
Raymond Cattell
E
H
kavramlar. Bu tip zeka yaşam boyunca giderek artar ve 65 yaşından sonra azalmaya başlar. Cattell, sıvı ve kristalleşmiş zekayı birbirinden bağımsız görür ancak kişilik ve ilgi alanları gibi faktörlere bağlı olarak, yüksek bir akışkan zekaya sahip olmanın , daha hızlı ve daha geniş bir kristalleşmiş zeka kazanımı
kristalleşmiş zekanın birleşimini
saptamaya eğimli oldu(ıunu fark eden Cattell sadece akışkan zekayı ölçecek testler geliştirdi. Şekil ve desenlerden oluşan, sözel olmayan, çok şıklı kültür-uyumlu zeka testini hazırlar. Bu test her kültürden yetişkin ve çocuklar üzerinde uygulanabilmektedir ve önceden öğrenilmiş bilgileri ölçmez. •
sağlayabileceğin i düşünür.
Standart 10 testlerinin,
sıvı
ve
İngiltere'de Staffordshire'da doğan Raymond Bernard Cattell 1924'te kimyadan birinci sınıf derece almış ve daha sonra psikolojiye dönüş yaparak 1929'da doktorasını tamamlamıştır. Londra ve Exeter üniversitelerinde dersler verdikten sonra 1937'de ABD'ye taşınmadan önce beş yıl süreyle Leicester Çocuk Rehberliği Kliniği'ni yönetmiş tir. ABD'de 1973'e kadar Clark ve Harvard üniversitelerinde ve lllinois Üniversitesi'nde ders vermiş tir. Cattell üç kez evlenmiştir ve hayatının geri kalanını Hawaü Üniversitesi'nde profesör olarak görev yaptığı Honolulu'da geçir-
miştir. 1997'de Amerikan Psikoloji Derneği tarafından Yaşam boyu Başarı Ödülü'ne layık görülmüştür. Ancak ulusların kalıt sal zekayı ırk ıslahı ile korumaları gerektiğiyle ilgili fikirleri bu ödülü tartışmalı hale getirmiş ve elektirel saldırıları başlatmıştır. Catt ell kendisini savunmuş ve ödülü reddetmiştir ama ertesi yıl kalp yetmezliğinden hayatını
kaybetmiştir.
önemli eserleri 1971 Beceriler 1987 Zek/i