Psikoloji

Page 190

Tulving olaysal anıları bizi geçmişte olayın yaşandığı ana götüren "zihinsel bir zaman yolculuğu" olarak tanımlar. Sonraki çalışmalarında olaysal belleğin, nesnel bir zaman algısı sunmakta emsalsiz olduğuna işaret eder. İnsanlara özel biçimde, sadece neler olduğ unun farkında olmayı değil, aynı zamanda neler olabileceğinin farkındalığını da içerir. Bu emsalsiz beceri, bizim hayatlarımı z ı derinlemesine düşünmemizi, gelecek için endişelenmemizi ve planlar hatırlamayı,

Hatırlama

'' ''

zihinsel bir zaman

yolculuğudur.

Endel Tulving

Düğünler g ibi duygusal olaylar olaysal anıların doğmasına neden olur. Bunlar öyle bir şekilde depolanırlar ki kişi olayı hatırlarken yeniden yaşayıp bir tür "zaman yolculuğu " yapar.

olduğunu

gösterir. Ancak anlamsal göre anlamlı kategorilere ayrılırlarken, olaysal anılar ilk depolandıkları zamanki belli zaman ve şartlarla ilişkilendirilirler. Örneğin bir doğum günü yemeği sırasında gerçekleşen belli bir konuşma ve nelerin söylendiği ile ilgili anı o olayla bağlanlılı olarak depolanır. Tıpkı "şehir" kategorisinin "Pekin"le ilgili bir anlamsal anıyı anılar konularına

Endel Tulving

hatırlamak

için bir ipucu olması, "40. doğum günü"nün o akşam yemekte konuşulanları geri almak için bir ipucu görevi görebilir. Bu otobiyografik anılar zaman ve oldukları yerin şartlarıyla ne kadar güçlü biçimde bağlantılı olurlarsa, o kadar kolay hatırlanırlar. Unutulmayacak bir olay olduğunda - 11 Eylül saldırısı gibi saklanan anılar da "flaş bellek" anılar için uç bir örnek Leşkil eder. Estonya, Tartu'da bir yargıcın oğlu olarak doğan Ende! Tulving, erkek çocuklar için özel bir okulda eğitim alır ve örnek bir öğrenci olmasına rağmen akademik konulardan çok sporla ilgilenir. 1944'te Rusya işgal edildiğinde, o ve ağabeyi eğitimlerini tamamlamak için Almanya'ya kaçarlar ve 25 yıl sonra Stalin ölene dek ailelerini bir daha görmezler. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Tulving, Amerikan ordusu için çevirmen olarak çalışır ve tıp fakültesine devam eder. 1949'da Kanada'ya gider, Toronto Üniversitesi'ne kabul edilir ve

yapmamızı sağlar. İnsanoğlunun

"zaman içindeki devamlı varoluşunun farkında olmanın avantajını kullanmasını"

tüm mümkün

kılan ve doğal dünyayı sayısız medeniyet ve kültürden birine dönüştürmemizi sağlayan da budur. Bu beceri sayesindedir ki zamanın oku bir çember çizmektedir.

Bilgi kodlama Tulving hem anlamsal hem de olaysal anıları hatırlamakta en önemli unsurun organizasyon olduğunu ve beynin bilgiyi, özel gerçekler ve olayları ilgili ögelerle "sınıflandırarak" düzenlediğini fark etmiştir. Bu durumda, uygun 1953'te psikolog olarak mezun olur, yüksek lisansını da 1953'te alır. Daha sonra Harvard'a giderek görsel algı üzerine doktorasını bitirir. 1956'da Toronto Üniversitesi'ne dönerek bugüne dek ders vermeye devam eder. Önemli eserleri 1972 Hafızanın Organizasyonu 1983 Olaysal Belleğin Unsurları 1999 Hafıza : Bilinç ve Beyin


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.