MAGjeZIENenHOREN #7

#7/2024

’Veel net afgestudeerde filmmakers zijn festivals, bioscopen, tv, that’s it. Maar regisseurs Sven Peetoom en Juliette Dominicus

Expo filmacademie 2023

ERWIN VAN AMSTEL

nog altijd geneigd te denken: er is dus veel meer.’

VAN DE REDACTIE

einig sectoren zijn zo dynamisch als de kunst. Vooral in de fase tussen afstuderen en een praktijk opbouwen zien we jonge makers met volop durf en daadkracht. Als je die nieuwe generatie spreekt, valt op hoe kritisch velen zijn op processen en systemen in de wereld én hun vakgebied. Zij hebben oog voor duurzaamheid, gelijkheid en inclusie en nemen het heft in eigen handen. Zo krijgen bijvoorbeeld niet-westerse verhalen steeds meer aandacht. Dit zagen we bij de Young Designers die op de Dutch Design Awards de Keep an Eye Grants ontvingen. Het werk van winnaar Marcos Kueh gaat over postkolonialisme en hij werkt dat uit in grote textieldoeken op basis van Zuidoost-Aziatische weeftechnieken. Winnaar Dae Uk Kim verkent thema’s als genderexpressie en culturele identiteit vanuit zijn Zuid-Koreaanse achtergrond. Winnaar Gabriel Fontana gebruikt in zijn werk sport als metafoor voor de samenleving. Hij bereikt verschillende lagen van de samenleving via het onderwijs, de cultuur en de sportindustrie. Dit zijn maar drie van de vele prijswinnaars die wij het afgelopen jaar een steuntje in de rug hebben kunnen geven. Naast prijzen maken wij samen met onze partners (academies, festivals en culturele instellingen) masterclasses, eindexamenshows en residenties mogelijk. Stuk voor stuk bijzondere projecten waar Keep an Eye nauw

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

mee is verbonden. In een aantal van onze projecten komt de verbondenheid tussen generaties naar voren, zoals in de samenwerking met het Rosa Spier Huis. Daar gaan kunstenaars op leeftijd in gesprek met een jonge generatie podiumkunstenaars die er een optreden geven. Bij het project Side by Side van het Koninklijk Conservatorium Den Haag spelen verschillende generaties musici schouder aan schouder. Een nieuw project dat wij ondersteunen is De Dutch Don’t Dance Division. Dit initiatief fungeert als talentontwikkelingsinstituut, voor zowel amateurdansers als (pre) professionele dansers. Vanaf het prille begin had DeDDDD één doel voor ogen: dans toegankelijk maken voor iedereen en voor alle leeftijden. De cast voor hun kerstproductie was voor tachtig procent amateur en kende dansers van 5 tot 80+. Muzikale werelden komen samen in een project als Jong Metropole, waarin musici met verschillende muzikale achtergronden één groot orkest vormen. Bij de Youngsters, een project met leerlingen (10 tot 18 jaar) van de vooropleiding van het Conservatorium van Amsterdam komen klassiek, jazz, pop en Latin samen. Zo gaan er voor

hen werelden open en wordt hun horizon verbreed, iets wat ze altijd zullen meenemen in hun verdere muzikale ontwikkeling. Het thema van dit nummer is film. Berend Jan Bockting schreef voor ons een essay waarin hij spreekt met jonge filmmakers die hun eigen film uitbrengen, buiten de gebaande paden. Zij treden bijvoorbeeld in gesprek met het publiek door zelf lezingen of activiteiten rond de filmvertoningen te organiseren om hun verhaal directer bij de doelgroep te brengen. Ook interviewde Berend Jan de nieuwe directeur van Eye Filmmuseum, Bregtje van der Haak, over haar plannen om de glanzende ‘oester aan het IJ’ verder te openen voor mensen die de weg ernaartoe nog maar moeilijk weten te vinden. Verder in dit nummer natuurlijk onze vaste rubrieken ‘Hoe is ’t nu met’, de Uittips en diverse primeurs, zoals het project Jazz Gems op het Grachtenfestival en het Galerie Pouloeuff Stipendium. Na zeven edities kunnen we wel stellen dat Magjezien een fraaie staalkaart vormt van veelbelovende kunstenaars in Nederland. Jong talent? Wij zijn er als de kippen bij om ze te steunen!

PIETER KUNNEN

COVER: FILMSTILL UIT ‘SCÈNES MET MIJN VADER’ VAN REGISSEUR BISERKA ŠURAN, 2022

HIERNAAST: ON THE EDGE OF LIFE, I SAW A FILM; FOTO: PIETR KUNNEN

Dit mag je zien (en horen)

Catherine Clavaux Hoofdredacteur Magjezien

uittip 17 Bart Römer

Directeur Nederlandse Filmacademie

46 Marije Grund

Projectleider Dutch Design Awards

87 Luuk Heezen

Presentator, radiomaker en podcastmaker

93 Rosa Boon

Directeur/bestuurder TENT, huis voor hedendaags circus

101 Sanne Jansen

Ontwerper van by Sanne Jansen en co-hoofd van de afdeling Textiel & Mode van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag

mstrclss wrkshp kort gewiekt Van de redactie Galerie Pouloeuff Galerie Pouloeuff Stipendium Art:Is Shop! Kunst bij de koper thuis Team Keep an Eye Dooyewaard Stichting Het Cultuurfonds Maker Zoekt Maker Young Talent Podcast Window of opportunity Singer Laren DeDDDD Side by Side Jong en oud in Rosa Spier Huis The Youngsters Concerten Singer Laren Studio 150 Bethlehemkerk Try-outpodium BIES Bellevue Festival Cement Over het IJ Festival This is Not a Circus KABK Fashionshow

5 8 8 9 9 10 12 12 13 13 14 15 47 51 59 70 70 85 86 88 92 98

38 Animatie 42 Graphic Matters 55 Jazz Gems Grachtenfestival 66 Summer Jazz Workshop 74 HKU AIR Pastoe residentie 76 Rietveld Academie Mode 78 Amsterdams Kleinkunst Festival masterclasses

M L FI

zijn, aa k elf kan H z r h e ic d z je van dereen

Breg t

, waar ie n.’ fe space e space worde a s n e ‘E v a r b k een k a n oo

ting: n Bock akers a J d n e m er Essay B generatie film e w Nieu doet het zelf rd rd re Awa ilmsco n Talent Awa F o 4 ti 3 Anima 2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN 38

PE TER S TI GTER

INHOUD

JO N A H A R N ISC

hoe is ’t nu met

H M AC

Olivier van Hartingsveldt 16 Adam Claussen 37 Beth & Flo 54 Kika Sprangers 61

H ER O LI V IER

awrds

VA N H A RTI N G SV ELDT

40 Photography Stipendium 44 Young Designer Grant 48 Wonderfeel Productieprijs 50 Talent Award Klassiek 52 Young Talent Award Rosa Spier Huis 56 International Jazz Awards 58 Jong Metropole, Outstanding Talent Award 68 The Records 90 Circus and Performance Award 100 Textile & Fashion Scholarship 102 En de winnaars zijn...

interview 62 Maite Hontelé

‘Tegenwoordig speel ik omdat ik het wil, niet omdat het van me verwacht wordt.’

71 Arjan van Helmond

‘Wacht niet tot er een fantastisch idee bij je op komt, maar denk al makend.’

82 Jurrian van Dongen

‘Een goed theaterlied is als een piepklein stil leven dat je de wereld net even anders laat zien.’

94 Borre Akkersdijk

‘Er is geduld nodig om gelaagdheid te krijgen in je werk en in jezelf als mens.’

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

22) ight (20 ir th of L B fer lm r fi de n Sc h o Still uit r Jasmij u e s is g van re

KORT GEWIEKT

Galerie Pouloeuff geven we opkomende jonge talenten, vaak net in Nederland afgestudeerd aan een kunstacademie, de gelegenheid om te exposeren in een professionele omgeving. We hebben geen commercieel doel en de exposanten staan geen commissie af aan de galerie bij verkoop. Het werk dat gepresenteerd wordt, is zeer divers en vertegenwoordigt verschillende kunstvormen, zoals schilderijen, foto’s, tekeningen, sculpturen, keramiek, textiel en meer. Omdat we jong talent presenteren zijn de prijzen van de werken vaak nog laag. Als de carrière van de kunstenaar goed verloopt, kan de prijs van het werk al snel oplopen. Ine van der Horn is inmiddels tien jaar curator van de galerie. Zij bezoekt bijna alle eindexamenexposities van Nederlandse kunstacademies om nieuw talent te scouten. Ook staat zij in de galerie klaar om de jonge kunstenaars verder te begeleiden bij het opstarten van hun carrière. Galerie Pouloeuff is meer dan een galerie. Naast exposities bieden wij kunstenaars de mogelijkheid om deel te nemen aan projecten. Zoals Spacemakers, een uitdagende residentiemasterclass. Sinds 2023 is er ook het Galerie Pouloeuff Stipendium voor een residentieperiode ergens in Nederland. Op deze manier biedt Galerie Pouloeuff de makers een podium en geven we hun een zetje om een succesvolle carrière te beginnen. In de rubriek ‘Hoe is ’t nu met?’ komen onder andere oud-exposanten aan het woord om te vertellen hoe het hen vergaan is.

UITGELICHT Joeri Boelhouwer, Reality is a bubble, 2022 Dit is een van de eerste werken die Joeri heeft gemaakt voor zijn project Fitter, Happier, and More Productive, dat ook te zien was in de galerie. Toen hij het maakte, werkte hij nog niet met 3D-software. Deze afbeelding is dus een echte foto, in tegenstelling tot de andere werken voor dit project. Toch probeerde hij ook hier al te spelen met de realiteit, door de foto in een fotostudio te maken. Als je goed kijkt, zie je details die verraden hoe het werk is ontstaan.

Stipendium

Wij

zien dat kunstenaars steeds meer de behoefte hebben om verdieping aan te brengen in hun werk. Zij zijn vaak op zoek naar een plek waar ze een bepaalde periode helemaal kunnen focussen. Weg uit hun eigen omgeving en atelier zodat ze ongestoord kunnen nadenken of onderzoek doen naar andere materialen, technieken, onderwerpen en thema’s. Met de masterclass Spacemakers, die wij elk jaar in september organiseren, zorgen we voor een korte periode van verdieping. Wij willen beeldend kunstenaars echter ook graag een langere periode bieden voor verdieping en onderzoek in hun werk. Vandaar het Galerie Pouloeuff Stipendium, dat jaarlijks wordt uitgereikt, te gebruiken voor een residentie in Nederland.

van minimaal één maand. De kunstenaar ontvangt hiervoor een bedrag van € 7500. Voor de residentieperiode en het uitwerken van het project krijgen zij een jaar de tijd, vanaf de prijsuitreiking. Aan het einde van de periode wordt het resultaat gepresenteerd in een tentoonstelling in Galerie Pouloeuff. De jury voor het Galerie Pouloeuff Stipendium 2023 bestond uit Jorrit van Bavel, Niek Hendrix en Tanja Smeets.

RON VAN EWIJK

Galerie Pouloeuff

Inhoud prijs

De prijs betreft een residentieplek naar keuze in Nederland voor een periode

Kira Fröse

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

KORT GEWIEKT

ART:IS SHOP

Ben

je op zoek naar een origineel cadeau? Kijk dan eens in onze ART:IS SHOP. Je kunt er kunstwerken kopen voor een bedrag tot € 500. De werken (klein formaat: maximaal 50 x 50 cm) zijn van kunstenaars die eerder bij ons hebben geëxposeerd. De ART:IS SHOP is ook online te bekijken. Na elke expositie komt er een nieuw kunstwerk bij. Ook kun je online een kunstwerk kopen. De galerie biedt een mooie kans voor kunstverzamelaars om nieuw talent te ontdekken. Op deze manier ondersteun je jonge kunstenaars zoals Joeri Boelhouwer, wiens werk te koop is in de ART:IS SHOP.

Jorrit van Bavel

Kunst bij de koper thuis Anders kijken

Op zijn twintigste zag Jorrit van Bavel een schilderij van Anton Heyboer dat hij móest hebben. Niet veel later kocht hij van zijn zuurverdiende centen zijn eerste kunstwerk. Daar bleef het niet bij. ‘Ik struin alles af: kunstbeurzen, galerieweekenden, eindexamenexposities.’

Jorrit werkt als conservator van de Albert Heijn-kunstcollectie. ‘Ik heb nooit een kunsthistorische opleiding gedaan. Het voordeel is dat ik onbevangen naar kunst kan kijken. Het gaat er niet om of een kunstenaar goed is. Wel of het kunstwerk interessant is, raakt, inspireert en blijft hangen. Ik weet inmiddels vrij snel: dit is het. Daar heb ik voel sprieten voor ontwikkeld.’ Creatieve manier van ontdekken

‘Of een kunstwerk goed is, ‘Je kunt het verzamelen van kunst vind ik niet zo interessant’ hebberigheid noemen. Ik noem

Kira Fröse: winnaar Stipendium 2023 Kira Fröse exposeerde in 2019 in Galerie Pouloeuff. De andere genomineerden waren Felipe van Laar en Maureen Jonker. Kira heeft een projectvoorstel ingediend voor nader onderzoek naar keramiek, een materiaal waarmee zij al langer werkt en waarin zij zich wil specialiseren. Zij volgde een residentie in het EKWC, een internationale artist-in-residence en een centre of excellence voor keramiek in Oisterwijk.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

het passie. Ik struin alle kunstbeurzen, galerieweekenden, eindexamenexposities af. Daar gaat veel tijd in zitten, maar ik zie het verzamelen en kijken naar kunst als een creatieve manier van ontdekken. Als conservator van de Albert Heijn-kunstcollectie kijk ik met een andere blik dan wanneer ik iets voor mezelf koop. Albert Heijn is voornamelijk gespitst op jonge, hedendaagse kunstenaars.’

‘Ik merk dat we door social media anders naar kunst zijn gaan kijken. We zien vaak eerst een plaatje van een kunstwerk voorbijkomen. Op basis daarvan besluiten we of we naar een museum of galerie gaan. We weten dus van tevoren al wat we gaan zien. Dat ontneemt je de kans om je te laten overrompelen. Terwijl het juist zo mooi is om zonder enige voorkennis ergens binnen te stappen en gewoon te kijken. Of niet eerst het bordje te lezen. Als het goed is, vertelt het kunstwerk zelf het verhaal.’ Jonge kunstenaars

‘In Pouloeuff kocht ik een werk van Krijn Kroes en een werk van Teune Derks. Jonge kunstenaars die hier exposeren, zijn vaak nog onbevangen. Soms ook nog zoekende naar hun stijl. Het werk van jonge kunstenaars is bovendien vaak een reflectie van wat er in de samenleving leeft. Met hun kunstwerken maken ze ons daarvan bewust. Zoals Teune Derks met zijn werk dat in mijn ogen gaat over hoe we met onze spullen omgaan.’ Volg je hart en hap toe

‘Koop niet om te investeren, maar koop met je hart. Dat is altijd persoonlijk. Is het werk echt interessant en wil je het graag hebben, dan moet je snel toehappen. Het is mij wel eens gebeurd dat iemand een werk voor mijn neus wegkaapte. Daar baal ik natuurlijk van. Werk van goede, jonge kunstenaars kun je vaak ook kopen met een kleine beurs. Als je een werk hebt aangekocht, is het extra leuk om die kunstenaar te blijven volgen.’

KORT GEWIEKT

Catherine Clavaux senior projectleider en hoofdredacteur van MAGjeZIENenHOREN

K projectleider

aast haar werk als projectleider speelt ze onder andere met haar gypsy-jazzformatie Eva sur Seine in binnen- en buitenland. Voor de Keep an Eye Foundation zette ze nieuwe projecten op om jonge makers te ondersteunen. ‘Dat je zo concreet en tastbaar iets kunt betekenen voor jonge creatievelingen maakt deze baan ontzettend leuk.’ Trots ‘Onze grote trots is Maker zoekt Maker, het project dat ik samen met collega Mylène heb opgezet. Maker zoekt Maker verenigt startende creatieve ondernemers uit verschillende disciplines. Zoals een conservatoriumstudent die een grafisch vormgever zoekt om de cover van z’n eerste album te ontwerpen. Leuk extraatje: elk halfjaar krijgen maar liefst vier projecten financiële ondersteuning voor hun gezamenlijke project.’

FOTO’S: JAAP KROON

Eva Scholten

unst heeft ze van huis uit meegekregen. Catherine studeerde kunstgeschiedenis en museologie. Bij de Keep an Eye Foundation zet ze samen met kunstopleidingen en festivals creatieve ideeën om in bijzondere projecten voor jong talent. Daarnaast brengt ze dat talent nog eens voor het voetlicht in het tijdschrift MAGjeZIENenHOREN. ‘Het is een voorrecht om met getalenteerde mensen uit zoveel verschillende kunstdisciplines te mogen werken.’

Win-win-win ‘Het werk voor de Keep an Eye Foundation geeft veel voldoening. De studenten hebben veel baat bij het podium dat ze krijgen en de awards die ze kunnen winnen voor verdere ontwikkeling. De kunstacademies krijgen volop kansen om hun opleiding en events naar een nieuw niveau te tillen en het publiek kan genieten van alles wat er gecreëerd en gepresenteerd wordt.’

Juliette de Swarte social media manager en redacteur

‘I

k heb een jaar in Londen gestudeerd. De stad met wereldberoemde kunstacademies en conservatoria en een duizelingwekkend aantal galeries, muziekpodia en theaters. Ik dacht: hier moet je zijn als artiest of kunstenaar. Maar nu weet ik dat Nederland evenveel te bieden heeft.’ ‘Dat er veel talent uit Nederland komt hebben ze in het buitenland ook door. Miriam Guttmann maakte Het zaad van Karbaat. De serie ging tijdens het Keep an Eye Filmacademiefestival in première en werd vervolgens vertoond op het Amerikaanse Sundance

Film Festival, als allereerste Nederlandse serie ooit. Gemaakt door een filmmaker die net was afgestudeerd.’ Wijze lessen ‘Voor de Keep an Eye Foundation interview ik bekende en (nog) onbekende artiesten, kunstenaars, cabaretiers en andere professionals uit de verschillende kunstdisciplines. Het leuke is dat het niet uitmaakt of ze al dertig jaar meedraaien of net beginnen, ze weten me altijd weer te boeien met inzichten, wijze lessen en inside information over het vak.’ 2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

KORT GEWIEKT ‘Als je hoort en ziet wat deze jonge musici, filmmakers, designers, modeontwerpers – het rijtje gaat nog wel even door – kunnen, is het moeilijk te geloven dat ze net afgestudeerd zijn of vaak zelfs nog op de academie zitten. En dan die tomeloze energie en het aanstekelijke enthousiasme. Dat spat er echt aan alle kanten vanaf. Nederland barst van het talent. Het niveau van onze kunstopleidingen is heel hoog. Studenten komen dan ook vanuit de hele wereld om hier te studeren. Vaak kunnen ze nog wel een steuntje in de rug gebruiken om zich op het zakelijke vlak verder te ontwikkelen of om te investeren in een volgend project.’

n de tien jaar dat ze Galerie Pouloeuff runt, heeft Ine veel startende kunstenaars op weg geholpen in de kunstwereld. ’Onze kunstenaars kom ik overal tegen: op beurzen, in galeries en zelfs in musea. Ook verzamelaars houden ons goed in de gaten.’

Masterclass van de masters ‘Een van de vele Keep an Eye projecten zijn de masterclasses die we met onze partners organiseren. Studenten krijgen dan les van experts uit het vak. Zoals: Borre Akkersdijk, collectief Das Leben am Haverkamp en Theo Maassen. Het is bijzonder om te zien hoe gemotiveerd zij zijn om de jonge creatieven te helpen nog verder te groeien.’

Ine van der Horn curator Galerie Pouloeuff

‘Met Galerie Pouloeuff geven we kunstenaars dat extra zetje om een volgende (grote) stap te zetten. Van kunstenaars wordt veel verwacht: werk maken op hoog niveau, dat tonen aan de wereld, je artistieke praktijk ontwikkelen, een plek in de kunstwereld veroveren, een netwerk opbouwen. In de afgelopen jaren is er in Galerie Pouloeuff een wereld aan mogelijkheden bijgekomen, waardoor we veel meer zijn dan een galerie voor jonge kunstenaars. We kunnen jong talent nu ook op die andere gebieden begeleiden.’ Uitdagingen ‘Zoals met het project Spacemakers. Kunstenaars die al een paar jaar afgestudeerd zijn, krijgen de kans om verder te groeien in hun creatieve proces. Een gerenommeerd kunstenaar daagt ze een maand lang uit om buiten hun comfortzone van werken te stappen. Een leerproces waar ze hun hele artistieke carrière profijt van kunnen hebben.’

Mylène Hogenhuis-Berghs projectleider

ls beginnende artiest je plek vinden in de muziekwereld kan knap lastig zijn. Mylène weet er alles van. Niet alleen is ze zelf actief als zangeres, ze helpt daarnaast met haar eigen managementkantoor veel beginnende muzikanten op weg. De inzichten die dat oplevert, zet ze weer in als projectleider bij de Keep an Eye Foundation: ’Jong talent houdt me jong en scherp.’

‘Ik heb zelf aan het Conservatorium van Amsterdam gestudeerd en zag daar veel musici die dachten: ik ben afgestudeerd, nu ga ik in alle grote zalen spelen. Maar ook al ben je een begaafd artiest, het publiek moet je eerst leren kennen voordat de grote podia je durven te programmeren.’

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Bijspringen in het veld ‘Vaak is de afstand tussen de opleiding en het werkveld best groot. Tijdens de studie leer je om goed in je vak te worden en een eigen identiteit te ontwikkelen. En daarna? Dat is de fase waarin de Keep an Eye Foundation bijspringt. De zakelijke kant van het artiestenvak is minder ingewikkeld dan je misschien denkt. Een tip: verplaats je iedere keer weer in je publiek. Stel, je moet vijftig kaarten verkopen. Wie komen er? Waarom? Wat is jouw verhaal? Probeer ook op deze manier naar je werk te kijken. Daarvoor hoef je echt geen concessies te doen aan je authenticiteit.’

KORT GEWIEKT

RON VAN EWIJK

Eline Boerma, winnaar van het Dooyewaard Stipendium 2022, exposeerde in de zomer van 2023 bij Galerie Pouloeuff.

Samenwerking met de Dooyewaard met Stichting Keep an Eye zet zich in voor jong creatief talent, voor studenten en alumni. Het bijzondere van de Keep an Eye Foundation is dat wij jong talent in veel verschillende kunstdisciplines ondersteunen. Een actieve vorm van het mecenaat: we zijn zelf nauw betrokken bij de projecten die we ondersteunen. De mensen die de stichting mogelijk maken, omdat zij kunst en cultuur een warm hart toedragen, hebben zelf al een carrière achter de rug. Zij vinden een creatieve toekomst voor jong talent zo belangrijk dat zij voor hun opvolging en voor de toekomst van de stichting een sterke samenwerkingspartner zochten. Het Cultuurfonds zorgt er te zijner tijd voor dat de Keep an Eye Foundation blijft voortbestaan. We werken al geruime tijd samen met het Cultuurfonds, zoals in het Jong Metropole project waarin jonge muzikanten ervaring opdoen in een orkestsetting. Ook heeft het Cultuurfonds zitting in het bestuur van Keep an Eye.

Hoe bijzonder is het om als kunstenaar in een atelier te mogen werken waar beroemde meesters als Piet Mondriaan, Ferdinand Hart Nibbrig en Anna Sluijter vroeger gewoond en gewerkt hebben? Deze bekende kunstenaars werden aangetrokken door het afwisselende landschap en de levendige kunstenaarskring in het Gooi eind negentiende en begin twintigste eeuw. De Dooyewaard Stichting beheert historische ateliers en stelt prijzen, stipendia en tijdelijke werkruimten beschikbaar voor hedendaagse beeldend kunstenaars. Het gaat om postacademische of midcareer kunstenaars die zich verder willen ontwikkelen. Een bijzondere prijs is het stipendium dat de stichting uitreikt aan een jonge kunstenaar. De uitreiking vindt elk jaar plaats na zorgvuldige selectie, tijdens de eindexamenexpositie Fine Art van de Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht. De stipendiumwinnaar ontvangt een werkbeurs en kan een jaar lang gratis wonen en werken in een atelier van de Dooyewaard Stichting. Aan het eind van het stipendiumjaar wordt het werk geëxposeerd in onze eigen Galerie Pouloeuff.

Eline Boerma maakt schilderijen waar je in kan duiken. Op een vrije en speelse manier vertaalt ze lichamelijke ervaringen in uitbarstingen van energieke penseelstreken. Daarin wordt de grens tussen abstractie en natuurlijke elementen opgezocht, met alle vluchtigheid en vrijheid van het maken. Met expressieve lijnen en kleuren creëert Boerma schilderijen die een ervaring op zich zijn. De inspiratie komt van de nachtelijke sterrenhemel, van wolken, regen, zonneschijn, zee en golven. Het draait vooral om de vluchtige, zintuiglijke ervaringen die je daarin kan hebben. Zoals de aanblik van zonlicht dat op water reflecteert of het steeds veranderende wateroppervlak in de wind. Hoe blijven die ervaringen in je lichaam? Wat herinner je je? Boerma’s werk biedt de kijker een soortgelijke ervaring om je in onder te dompelen. Voor Boerma begint het allemaal bij het lichaam. De vrijheid van een werk zit in het totale opgaan in de fysieke beweging tijdens het schilderen, in loslaten en vertrouwen op intuïtie. De mix van olieverf en oliekrijt – vaak gecombineerd met acrylverf en spray paint – toont de vluchtigheid en vrijheid van het maken op doek. Kunst is een avontuur dat je moet beleven en waar je totaal in opgaat. Een werk is als de zee, maar dan moet je wel kopje onder. Eline Boerma (1999) studeerde in 2022 af in Fine Art aan de HKU. Datzelfde jaar won zij het Dooyewaard Stipendium en werd ze genomineerd voor de Buning Brongers Prijs. Ze heeft onder meer geëxposeerd bij Josilda da Conceicao gallery, Enari Gallery en Ron Mandos Gallery.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

Ivo Brouwer en Hansje van Halem

LUUK HEEZEN

Young Talent Podcast

In deze maandelijkse serie gaan jonge talenten in gesprek met mensen uit de kunsten cultuursector die al een naam opgebouwd hebben. Zo wordt onder anderen Karin Bloemen, Benjamin Herman, Gijs Scholten van Aschat, Jan Taminiau, Hella Jongerius en Youp van ’t Hek het hemd van het lijf gevraagd. Wat is die ene tip die of dat ene gesprek dat alles veranderd heeft? En waren het andere tijden of zijn er juist nog steeds veel overeenkomstige hobbels op de weg naar bekendheid? We hebben de handen ineengeslagen met journalist en presentator Luuk Heezen om een inspirerende podcastreeks neer te zetten. Je kunt die beluisteren via onze website en via de bekende streamingplatforms.

keepaneye.nl/podcasts

Noir Vanille van Clara Grosjean (Modern Danstheater, AHK) en Beatriz Alvarez & Xico Ribas (Live Electronics, CvA)

KORT GEWIEKT

Maker Zoekt Maker

Bij Maker zoekt Maker draait het om studenten en alumni – maximaal vijf jaar geleden afgestudeerd – van Nederlandse kunstopleidingen. Zij dienen een project in via het online platform www.makerzoektmaker.nl in de hoop de perfecte match te vinden voor hun interdisciplinaire project. Kunstopleidingen en broedplaatsen in heel Nederland zijn uitgenodigd om dit initiatief te verspreiden om zo breed mogelijk nieuwe connecties te kunnen maken. Als er een match gevonden is, kunnen de makers vervolgens een gezamenlijk plan indienen om zo mogelijk aanspraak te maken op maximaal € 3500 finan ciële ondersteuning om hun project te realiseren. Sinds 2023 wordt deze financiering tweemaal per jaar toegekend aan maar liefst vier aanvragers. Winnaars eerste ronde 2023

Francisco Ribas (Piano/Live Electronics, CvA) en Francisco César (Audiovisuele Media, HKU) willen ons met hun audiovisuele performance de ogen openen voor zelfreflectie in de hedendaagse tijd. Hoe kunnen we

blijven groeien op deze planeet als we haar nog steeds behandelen alsof we haar heersers zijn in plaats van haar deelnemers? Robben Fuhler (Audiovisuele Vormgeving, Willem de Kooning Academie) en Welmoed Bosch (Liberal Arts & Sciences, Willem de Kooning Academie) maken samen een korte fictiefilm over het leven van internationaal succesvol voetmodel Carlo Zampa. De film biedt een kijkje achter de schermen in de wereld van gepolijste reclames waarmee we dagelijks gebombardeerd worden. Louise Linkenbach (Conservatorium, HKU) en Bogi Bakker (Toneelacademie Maastricht) maken samen Trick of the Light, een voorstelling over lagen en illusie waarin zij wisselende lagen licht op muzikale verhalen werpen. Wat gebeurt er wanneer je de verhalende inhoud versterkt met een complementaire lichtkeuze of wanneer deze elementen elkaar tegenspreken? Uitgaande van het gegeven dat een groot deel van kunst binnenkomt via het onderbewuste willen ze ontdekken hoe ze die stimulerende laag kunnen versterken.

HUBERT SOUQUET

Clara Grosjean (Modern Danstheater, AHK) en Beatriz Alvarez & Xico Ribas (Live Electronics, CvA) maken met Noir Vanille een hybride en gelaagd kunstwerk dat bestaat uit choreografie, beeldende kunst en een meeslepende soundscape. Een sculptuur genaamd Brain, gemaakt van poppenhoofden, wordt gedragen door twee dansende lichamen. Samen worden ze een bewegend object. Brain voedt, verzet en beperkt de bewegingen die het choreografische werk tot nieuwe uitdagingen brengen.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Marielin Simons, Yūgen, 2023

Podium voor jonge getalenteerde kunstenaars in Singer Laren Een keer per jaar mag een jonge beeldend kunstenaar een kunstwerk maken voor het gigantische raam van de theaterfoyer van Singer Laren. Het is een waar Window of Opportunity. De plek vraagt om een installatie die speciaal gemaakt wordt voor deze locatie. De serie presentaties Window of Opportunity is een samenwerking tussen de Keep an Eye Foundation, Galerie Pouloeuff en Singer Laren. Deze samenwerking zet jonge kunstenaars in de spotlights in een gerenommeerd museum. Daarnaast krijgen de kunstenaars de kans om nieuw werk in opdracht te maken. Een belangrijk uitgangspunt is dat de kunstenaar daarvoor een eerlijke betaling krijgt. De Fair Practice Code vormt hiervoor een leidraad.

unstenaar Marielin Simons is de zevende kunstenaar die op deze bijzonder plek exposeert. Zij startte al een aantal jaren eerder met het werk getiteld ‘Yūgen’. Door

Window of Opportunity kreeg zij de kans om het werk verder te ontwikkelen. Simons noemt het haar levenswerk; een mystiek aangelicht matzwart bos als een omkaderde wereld die de bezoeker vooral zelf moet komen ervaren. Marielin Simons (31) groeide op een boerderij in Drenthe op. Tot en met haar 24e woonde ze daar, omgeven door bos en buitenleven. Marielin is perfectionist en erg gevoelig voor sociale verhoudingen en situaties. Het liefst grijpt ze in, maar de wereld laat zich niet beheersen en is ongrijpbaar allesomvattend. In de omkaderde miniatuur werelden die ze schept, heeft zij de regie.

Japans voor ontastbare zaken

Marielin is nog nooit in Japan geweest en heeft ook geen bijzondere band met het land. Toch zijn er twee dingen die ze erg bewondert en waar ze een

Window of Opportunity

KORT GEWIEKT

sterk verwantschap mee voelt: een diepgewortelde connectie met de natuur en de Japanse taal met woorden voor onzichtbare zaken die vooral met emotie en gevoel te maken hebben. Woorden waar we in het Nederlands maar moeilijk een vertaling voor kunnen vinden. De keuze voor de titel van haar kunstwerk viel op het woord ‘Yūgen’. Als we dat dan toch proberen te vertalen, is er een Engelse uitleg die luidt ‘an awareness of the universe that triggers emotional responses too deep and mysterious for words’. Het begrip ‘purposelessness’ benadert het volgens filosoof Alan Watts misschien nog het meest. In het monumentale raam van Singer Laren is het omkaderde miniatuurlandschap te zien tot en met 7 maart 2024.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

MENNO VAN DER MEER

KORT GEWIEKT

ijfentwintig jaar geleden ontstond De Dutch Don’t Dance Division (DeDDDD) in de woonkamer van choreografen Thom Stuart en Rinus Sprong. Ondertussen is DeDDDD uitgegroeid tot producent van cultuurparticipatieprojecten, educatieve trajecten, cursussen en dansvoorstellingen. Daarnaast heeft het de functie van talentontwikkelingsinstituut, zowel voor amateurdansers als (pre)professionele dansers. Als officieel leerwerkbedrijf biedt DeDDDD jaarlijks circa tien jonge, beginnende dansers een schat aan ervaring. Zij kunnen er als danser en docent vlieguren maken. Vanaf het prille begin had DeDDDD een helder doel voor ogen: dans toegankelijk maken voor iedereen, ongeacht leeftijd. Stuart en Sprong hebben ballet uit de zwarte doos van het theater gehaald en naar alle soorten podia binnen en buiten Den Haag gebracht: van verpleeghuizen tot basisscholen, van de Hofvijver tot het Stadhuis, van optredens bij Armin van Buuren tot in de Grote Kerk, van huiskamers tot choreografieën voor duizend amateurs, en van breakdance tot Bollywood.

Van vijf tot tachtig plus

Elk jaar voert DeDDDD een speciale kerstproductie op. Eind 2022 was dat het sprookjes achtige A Christmas Carol, een dansproject waarvoor professionele dansers samen met tientallen amateurs en vrijwilligers toewerkten naar een schitte-

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

A Christmas Carol, 2022

De Dutch dansen danig in Den Haag rende voorstelling in Amare. Het was de eerste samenwerking met de Keep an Eye Foundation. De cast bestond voor tachtig procent uit amateurdansers en was samengesteld uit deelnemers tussen tussen de 5 en 85 jaar. De zestien jonge professionele dansers en meer dan honderd amateurdansers werden begeleid door het vermaarde Residentie Orkest in de geweldige ambiance van het Haagse Amare.

Eind 2023 werd ter ere van het Escherjubileumjaar het bijzondere Alice in Escherland opgevoerd. In deze wervelende show spelen de avonturen van Alice zich af in de wonderlijke landschappen van graficus M.C. Escher. Alice ontmoet op haar reis allerlei eigenaardige dieren en karakters. De beroemde werken van Escher, met hun vervreemdende perspectieven, vormden het prachtige decor.

www.ddddd.nu

‘De Dutch Don’t Dance Division maakt van een kerstboodschap uit 1843 een frisse klassieker.’ Theaterkrant over A Christmas Carol 15

Olivier van Hartingsveldt

hoeis’tnumet

Van huiskamerkip tot strandpaard: gefascineerd door dieren

In Galerie Pouloeuff verkocht hij zijn eerste foto. Meteen daarna verkocht hij er nog drie. Een museale tentoonstelling volgde. En dat terwijl fotograaf Olivier van Hartingsveldt pas net was afgestudeerd.

‘E

xposeren bij Pouloeuff was echt een prachtige kans. Het heeft me een enorme vertrouwensboost gegeven. Ik was net afgestudeerd en verkocht er mijn eerste werk. Meteen daarna nog drie bij conceptstore ZevenendZes in Laren waar Pouloeuff destijds een samenwerking mee had. De expositie bracht me ook een hoop nieuwe contacten, wat weer leidde tot een expositie in Museum IJsselstein.’ Relatie mensen en dier ‘De relatie tussen mens en dier is een terugkerend thema in mijn werk.

‘Pronkstukjes’ (Pouloeuff 2015) gaat over mensen met bijzondere huisdieren: een minivarken, een stinkdier of een dwerggeitje. Nog niet eens zo heel lang geleden hadden huisdieren vooral een praktische functie, zoals de hond die het erf bewaakt en de kat die het huis vrij van muizen houdt. Dat is veranderd. Dieren integreren steeds meer in onze leefomgeving en worden bijna onderdeel van het interieur. Ik merkte bij mensen thuis wel eens op: ‘Jullie dier kleurt wel heel mooi bij het behang’. Dan kreeg ik terug: ‘Dat is geen toeval, hè’.’ Verhaal vertellen ‘Als fotograaf moet je de drang voelen om een genuanceerd verhaal te vertellen. De serie ‘Horsemen Beyond Paradise’ gaat over een groep jonge Gambiaanse mannen die probeert te verdienen aan de toeristen door op het strand ritjes te paard aan te bieden. Jaarlijks verlaten zij voor vijf maanden hun familie om met hun paarden een tijdelijk bestaan aan zee op te bouwen. Wij denken bij de toeristenindustrie en dieren al snel aan misstanden. Ik zag daar juist het tegenovergestelde. Die

paarden zijn voor deze mannen veel meer dan een economisch verdienmodel, ze gaan op een hele liefdevolle manier met de dieren om. Ze slapen tussen de paarden, ’s ochtends voor de dag begint gaan ze met hun paard in zee. Het is een bijna symbiotische relatie tussen mens en dier.’ Ervaring ‘Aan een fotoserie gaat altijd veel onderzoek vooraf. Voor ik één foto had geschoten voor Horse men ben ik eerst zonder camera een week lang iedere dag naar de mannen gegaan. Om te zien hoe ze leven en om een band op te bouwen. Ze weten dat ik niet even snel langskom, een paar foto’s maak en weer vertrek. Ik ben meerdere keren teruggegaan naar Gambia om verder te werken aan dit project. Eén keer heb ik vierhonderd foto’s geprint bij de Hema en meegenomen. Die hadden ze niet veel later als een soort moodboard opgehangen. Dat vond ik echt een eer.’ Waardevolle tips ‘Mijn belangrijkste advies is: timmer hard aan de weg, doe opdrachten, maar blijf ook altijd veel eigen werk maken. Je autonome werk kan altijd doorlopen. Mensen vragen mij vaak: waar werk je nu aan? Dan is het leuk als je over een project kunt vertellen. En vooral ook: geloof in jezelf. Ik weet, het is niet makkelijk. Zeker omdat je vaak ‘nee’ te horen krijgt als je werk inzendt voor een event of fotofestival. Laat je daar niet door afschrikken. Het voelt vaak als een persoonlijke afwijzing, maar dat is het niet. Realiseer je dat fotografie subjectief is. De een bejubelt je werk, de ander vindt het minder. Met mijn fotografieclubje hebben we de regel: als je tien keer iets instuurt en er komt één keer iets uit, dan mag je blij zijn. Als je die stelregel aanhoudt, dan kun je een afwijzing iets makkelijker van je afzetten.’

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

DAPHNE LUCKER

Bart Römer, directeur Nederlandse Filmacademie

Wat we natuur noemen is door ons zelf gecreëerd

‘N

ederland kent vele verborgen prachtige kunsten cultuurschatten. Daarvoor hoef je niet altijd naar het buitenland. Los van de bekende hoogtepunten in Nederland zijn er dus ook de relatief onbekende pareltjes. Een zo’n pareltje is het Waterloopbos in de Noordoostpolder. In Nederland is het begrip natuur een bijzonder gegeven. Een groot deel van ons land hebben we zelf op het water veroverd en vormgegeven. Ook wat we in die gebieden natuur noemen is door ons zelf gecreëerd. Wie wel eens in Amerika heeft rondgereisd, herkent dit misschien wel. Je rijdt de stad uit en binnen enkele minuten zit je in de echte natuur. Natuurlijk is ook dat gedeeltelijk gecultiveerd grondgebied. Maar de meeste bossen, heuvels, bergen, rivieren en wat al niet meer waren daar in een of andere vorm al aanwezig. Het was in elk geval geen water. Bij ons is dat dus voor een groot gedeelte anders. Wij schiepen niet alleen grotendeels ons eigen land, maar ook de bijbehorende natuur. Dat deze door mensen gecreëerde natuur werkelijk beleefd kan worden als ‘spontane’ natuur is een geweldige prestatie. De Markerwadden zijn daarvan het meest recente sterke voorbeeld. Maar ook het Waterloopbos is er dus zo een. Een bezoek meer dan waard. Wat mij in het Waterloopbos zo aansprak, was dat van enige kunstmatigheid geen sprake meer leek. Best gek in een bos dat vol staat met door mensen gebouwde waterwerken, waarvan sommige in zeer aanwezig beton. Toch voelde het allemaal zo natuurlijk, zo in balans. Natuur en techniek in een harmonieus samenspel. Heel bijzonder en uniek in de wereld. Je kunt er relatief eenvoudig zo maar even naartoe. Bijgevoegde foto’s geven een duidelijk beeld van wat je in dit prachtige bos allemaal aantreft. Het is er rustig wandelen, kijken, luisteren en genieten. En het is bijzonder informatief.’

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

UITTIP

Het Rijksmonument Waterloopbos is een historisch openluchtlaboratorium in een prachtig polderbos. Hier zijn honderden onderzoeken uitgevoerd naar het gedrag van water. Je vindt er restanten van het onderzoek naar de Deltawerken, maar ook van waterwerken voor exotische plekken zoals de haven van Lagos. Het bos is vrij toegankelijk van zonsopgang tot zonsondergang. Gemarkeerde wandelroutes leiden je langs de modellen van waterwerken die als ruïnes in het bos liggen.

www.natuurmonumenten.nl/ natuurgebieden/waterloopbos

Bregtje van der Haak in bird’s eye Sinds 1 april 2023 is Bregtje van der Haak de nieuwe directeur van Eye, de Amsterdamse bioscooptentoonstellingsruimte-restaurantcombinatie, die tevens beschikt over een bibliotheek en – ‘de echte basis van Eye’ – een reusachtige collectie van 55.000 films. De afgelopen twee decennia maakte Van der Haak talloze documentaires en nieuwe mediaprojecten voor de VPRO, onder meer over werkende vrouwen in Saoedi-Arabië (Saoedische oplossingen, 2005). Haar indringende en inzichtelijke documentaire over elektromagnetische straling en de alomtegenwoordigheid van communicatienetwerken (Ubiquity, 2018) ging in première bij HotDocs in Toronto en werd uitgebracht in de Nederlandse bioscopen. De dag voor de start van haar nieuwe baan bij Eye ging op het Movies That Matter Festival in Den Haag de zevendelige NPO-documentaire Tweeling in première. Van der Haak volgt daarin een Eritrese moeder en haar tweelingzoons tijdens de eerste zeven jaar van hun leven, na hun geboorte op een vluchtelingenboot op de Middellandse Zee. Ook was ze hoofdredacteur van VPRO televisie (2006-2008) en eindredacteur van Tegenlicht (2019-2021). Van der Haak studeerde dans in Parijs, rechten en politicologie in Amsterdam en politieke theorie en journalistiek in New York.

MARK HADDEN

FILM

door Berend Jan Bockting

‘I

s het interview al begonnen?’ polst Bregtje van der Haak (57) als ik een beetje gekscherend vraag of ze als kersverse directeur van Eye Filmmuseum nu ook iets te zeggen heeft over het lunchmenu. We zitten in het restaurant van Eye Filmmuseum, aan de noordelijke IJ-oevers. Het uitzicht is om in te lijsten: het water blinkt in de oktoberzon. Van der Haak bestelde zojuist humus met geroosterde bloemkool, dadels, gerookte paprika en flatbread. Ik noem de journalistieke regel die ik het liefst hanteer: u mag het interview voor publicatie inzien ter controle op feitelijke onjuistheden. Wat betreft de overige details – woordkeuze, formuleringen – komen we er wel uit. ‘Dat deed ik zelf ook altijd als journalist en documentairemaker,’ zegt Van der Haak. ‘Praat vrijuit, zei ik meestal. We laten je vooraf de ruwe montage zien. Dan hoef je nu niet steeds op je woorden te passen.’

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW BREGTJE VAN DER HAAK

‘Sommige ideeën hebben een langere adem nodig.’ Oester aan het IJ

Voordat we verdergaan, eerst even over dat menu: daar heeft de directeur dus inder daad iets over te zeggen. De nieuwe horeca exploitant in het gebouw is in tegenstelling tot de vorige uitbater onderdeel van Eye zelf. Deze ochtend nog voerde Van der Haak een gesprek over een ‘inhoudelijke kruisbestui ving’ tussen het menu en de programmering in de tentoonstellingsruimte en filmzalen. ‘Dat lijkt mij buitengewoon interessant. Je kan ook in de keuken met de gerechten aansluiten op wat je in de zalen laat zien.’ Het finetunen van het menu is natuurlijk een uiterst klein detail in het uitgebreide taken pakket van de directeur, maar het zegt iets over de richting van de veranderingen die Eye de komende jaren te wachten staan. Eye is de ‘prachtige oester’ aan het IJ, die zich verder naar de wereld zal openen, zei Van der Haak bij de bekendmaking van haar aanstelling.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Disclaimer

Met de start van haar nieuwe baan lijkt haar makersgen niet zomaar verdwenen (zie kader). Van der Haak laat zich tijdens het interview in ieder geval af en toe verleiden tot hardop dromen. ‘Ik moet een beetje uitkijken met het schetsen van vergezichten,’ zegt ze op een gegeven moment. Ze werkt in een grote organisatie waar plannen eerst uitvoerig worden doorgesproken. Niet elk toekomstbeeld in dit gesprek is een idee dat gegarandeerd zal worden uitgevoerd. Hoe bevallen de eerste maanden als directeur? Dit moet heel anders zijn dan het maken van documentaires, waarbij je meer je eigen lijn kan volgen. ‘Ik vind het opwindend. Krijg er veel energie van. Een van de redenen waarom ik ben aangenomen is dat ik als documentairemaker probeerde te begrijpen hoe de wereld verandert. Eye staat midden in die veranderende wereld. De vraag is nu: hoe gaan wij als belangrijk filminstituut met die wereld om? Ik moet alleen nog wat oefenen in geduld. Ik zie hier voortdurend allerlei mogelijkheden, maar kan niet verwachten dat we ze morgen allemaal realiseren. Sommige ideeën hebben een langere adem nodig. En natuurlijk doe je alles samen, net als bij het maken van een film. Er werken hier zo’n tweehonderd fantastische mensen die heel goed zijn in wat ze doen. We zullen het ook de komende jaren met z’n allen gaan doen.’ Hoe zal jullie omgang met die veranderende wereld terug te zien zijn in het programma? ‘Ik denk dat je de komende tijd vaker gaat zien dat er vanuit de films die wij vertonen, een link zal worden gelegd naar de wereld buiten Eye. Neem Oppenheimer, de film van Christopher Nolan over de ontwikkeling van de atoombom. Het is nu maanden na de première en mensen komen die film nog steeds hier op 70 mm kijken – we zijn

Een tweede voorbeeld dient zich vanzelf aan als onze lunch wordt geserveerd door Olga. Ze blijkt te werken voor het Dovzhenko Centre in Kiev, het grootste filmarchief van Oekraïne, waar Eye ook geregeld mee samenwerkt. Ze kwam als vluchteling naar Nederland en werkt nu tijdelijk in het restaurant. Van der Haak: ‘Ze kent Giovanna Fossati, de chief curator van Eye. We willen kijken of we samen een Oekraïens filmprogramma kunnen samenstellen, of juist een programma van Nederlandse film voor de Oekraïners die nu langdurig in Nederland zijn, als kennisma king met de Nederlandse filmcultuur. Dat is een voorbeeld van hoe je je als instituut meer kan openstellen door te luisteren. We willen graag in gesprek met specifieke publieks groepen die de weg naar Eye momenteel nog niet weten te vinden – en dan samen kijken wat ze hier graag zouden willen zien.’ Je droomt ervan dat de ‘oester aan het IJ’ zich verder opent. Betekent dit dat de oester te veel gesloten was? ‘Het betekent dat dingen veranderen, en dat je dat moet willen zien en onderzoeken. Als je terugkijkt naar de geschiedenis van Eye, dan zie je dat het Filmmuseum altijd wend baar en beweeglijk is geweest, open naar alle nieuwe mogelijkheden die zich voordeden. Het Filmmuseum was in de basis een netwerk van verzamelingen, geen rigide instituut. Het heeft bijvoorbeeld ook twintig jaar in het Stedelijk Museum gebivakkeerd. Ik denk dus niet dat de oester ooit gesloten was. Persoon lijk heb ik er ook geen last van gehad, voor mij was de plek altijd wagenwijd open. Maar ik

zou het erg leuk vinden als het ons lukt om mensen die nu de weg naar Eye nog niet kennen straks te zien genieten van wat deze plek te bieden heeft. Ik heb veel televisiedocumentaires gemaakt in de Arabische wereld met inspirerende moslima’s, die zou ik hier ook wel wat vaker willen tegenkomen, bijvoorbeeld.’

MARK HADDEN

naast Kino in Rotterdam de enige bioscoop in Nederland waar dat kan. We hadden cameraman Hoyte van Hoytema in de eerste week van de première op bezoek, dat was een fantastische avond waarbij de cinematogra fische keuzes die voor die film zijn gemaakt werden uitgediept. Ik zou daarnaast ook graag de inhoudelijke verdieping zoeken door soms ook hele andere perspectieven op een film de ruimte te geven, bijvoorbeeld via een nagesprek met nakomelingen van mensen die door de atoombom op Japan zijn geraakt. Hoe zien zij die film eigenlijk?’

‘Het is niet makkelijk om scheppend kunstenaar te worden, in welk medium dan ook.’

Je zou van Eye graag een brave space maken, zei je ook bij je aanstelling. Wat bedoel je daarmee? ‘Een ruimte waar je lastige kwesties niet uit de weg gaat. Waar je het met elkaar oneens mag zijn. Als je een goede safe space hebt, een plek waar je aardig bent voor elkaar en waar iedereen zichzelf kan zijn zonder gekwetst te worden, kan dat ook een brave space worden. Als er écht ruimte is voor iedereen, kun je die ruimte gebruiken om lastige dingen te bespreken. Soms mis ik dat een beetje in de culturele wereld. Cultuur gaat nu eenmaal niet altijd over schoonheid en harmonie. Het leidt ook tot meningsverschillen, tot strijd. Het belangrijkste filmfestival van Turkije is onlangs afgelast vanwege een documentaire (het Antalya Golden Orange Film Festival, vanwege een vertoningsverbod van documentaire Kanun Hükmü, over de mislukte staatsgreep in Turkije van 2016; red.). Ik denk: daar moeten we het hier ook over hebben, met elkaar, vanuit verschillende standpunten.’ Bij het radioprogramma Kunststof in 2018 ging het erover hoe je als kind in de jaren zeventig de straat opging om te protesteren tegen het gebruik van de spuitbus, die bijdroeg aan het gat in de ozonlaag. Zit die drang om dingen te willen veranderen nog altijd in je? ‘Ja, maar ik moet daar wel meteen aan toevoegen dat het nu echt een andere wereld is. Onder invloed van technologie is veel veranderd – ik heb er meerdere documentaires over gemaakt. We hebben nu allemaal te maken met de macht

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

pend kunstenaar te worden, in welk medium dan ook. Ik wil ze graag welkom heten en vragen wat ze nodig hebben.’

van grote techbedrijven die niet transparant en nauwelijks aanspreekbaar zijn. Klimaatverandering staat levensgroot en onontkoombaar op de agenda. Ik weet niet hoe ik me zou opstellen als ik nu twintig jaar zou zijn. Het vooruitzicht is apocalyptisch. Je kan dagelijks in de krant lezen dat het leven op delen van de aarde over vijftig jaar een hel zal zijn. Meer gedwongen migratie zal daarvan het gevolg zijn. Toen ik jong was, was het geloof in de maakbaarheid van de samenleving veel groter. Die spuitbusprotesten van toen hebben ook echt geholpen. Er is vervolgens met wetgeving een oplossing voor het probleem gekomen en het gat in de ozonlaag is zich langzaam gaan herstellen. Ik vind het onvoorstelbaar moedig wanneer je je nu als activist inzet voor een betere toekomst – ik begrijp het ook als je afhaakt, want het vooruitzicht is bepaald niet vrolijk.’ Welke rol zie je voor kunstenaars weggelegd? ‘Het is een heel belangrijk moment voor cultuurproductie. Ik hoop ten eerste dat iedereen die een kunstopleiding heeft gekozen volhoudt, want het is niet makkelijk om schep-

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Wat kan Eye precies doen voor jonge kunstenaars? ‘Je kan bijvoorbeeld terecht in de Eye Study in ons Collectiecentrum, waar je in archiefmateriaal kunt zoeken, van 1898 tot nu. Alle internationale filmtijdschriften staan daar. En zo’n 30.000 boeken. Dit alles is gratis toegankelijk en er is ook iemand die je kan helpen zoeken. Op de Eye Film Player staan veel films die nergens anders te zien zijn. We willen hier een co-working space gaan maken. Een podcaststudio en een montageruimte. Dat gaat wel even tijd kosten. Maar ik hoop dat Eye nog meer een makersspace wordt, waar makers komen werken en elkaar ontmoeten.’ Als we deze ideale situatie eens verder uitdenken: krijgen jonge makers dan ook zalen ter beschikking om hun werk te vertonen? ‘Dat zou ik heel graag willen. In ieder geval één zaal. Ik denk nu ook aan onze gedroomde buitenbioscoop, waar mensen uit de buurt kunnen zeggen wat ze op het buitendoek willen zien. Dat kunnen ook eigen producties zijn. Dit soort communityscreenings zie ik als een interessant experiment.’ Er gaat hier de komende jaren wat veranderen. Stel dat je de naam van Eye zou mogen wijzigen, waaraan denk je dan? ‘Haha! Ik vind Eye een heel sterke naam. Hooguit zou je er meervoud van kunnen maken, Eyes. Meer ogen, die meer zien.’

FILM

Jasmijn Schrofer en Biserka Šuran bij de vertoning van Scènes met mijn vader en Birth of Light (beide 2022), in Pakhuis de Zwijger (foto boven) en New Metropolis (foto onder) Filmstill uit Scènes met mijn vader, 2022 (foto rechts)

‘K

unnen jullie het allemaal verstaan achterin? Is Nederlands een goede voertaal voor iedereen?’ Instemmend geknik in het zaaltje in het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West, waar vanavond twee bijzondere korte documentaires op een minstens even bijzondere manier worden gepresenteerd. De makers, Jasmijn Schrofer (31) en Biserka Šuran (34), besloten niet op de geijkte festivals of distributeurs te wachten om hun werk vertoond te krijgen, maar sloegen de handen ineen om samen hun eigen vertoningen te organiseren. Ondernemende jonge filmers zoals deze twee zijn er meer. Zij wachten niet ouderwets af tot ze door een poortwachter worden geselecteerd, maar vinden hun eigen weg naar locaties waar hun films in de spotlights belanden. De avond van Jasmijn en Biserka belooft ‘interactief’ te worden – het publiek zal wor-

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

NIEUWE GENERATIE DOET HET ZELF

Filmmakers herschrijven spelregels van filmwereld door Berend Jan Bockting

den verleid om op de een of andere manier ook zelf iets bij te dragen. De naam van het programma prikkelt: Grote Dromen Korte Films. ‘Wie is hier al eens eerder geweest? Wie woont er in Nieuw-West? Drie mensen, zie ik? Ah, vier!’

Knus bioscoopje, invoelbaar verhaal Het is een warme vrijdagavond in mei. We zijn in New Metropolis, een dependance van het Amsterdamse cultuur- en debatcentrum Pakhuis de Zwijger, dat zich afficheert als een ‘onafhankelijk platform voor creatie en innovatie in de stad’. Wie een blik werpt op het programma van New Metropolis ziet dat hier werkelijk van alles gebeurt: gesprekken tussen buurtbewoners en leden van het stadsdeelbestuur, een verhalenmiddag gecombineerd met een filmfestival, een publieke brainstormsessie over de invulling van de Week Tegen Racisme van volgend jaar, een foto-expositie van dichter en postbode Anjez Winkler, die rondom haar postrondes in de

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

buurt dit stadsdeel op geheel eigen wijze heeft vastgelegd. Op deze filmavond is New Metropolis een bioscoopje van het meest knusse soort. De ramen aan de zijkant zijn afgeplakt tegen de lichtinval – dat werkt uitstekend en het gevoel van saamhorigheid wordt er door bevorderd. Iedereen die hier is, is hier met een reden – zó voelt dat. De tientallen bezoekers (het is uitverkocht, zou je zeggen, al is de toegang gratis) worden toegesproken door Biserka en Jasmijn, vrienden sinds ze elkaar ontmoetten in het Filmacademiejaar met studenten die in 2015 afstudeerden. Biserka maakte het invoelbare Scènes met mijn vader, waarin ze in een verlaten fabriekshal haar Kroatische vader Vinko aan de tand voelt over hun vluchtverhaal naar Nederland. De onderonsjes tussen vader en dochter beginnen aandoenlijk stug,

maar gaandeweg krijgen de gesprekken een ontwapenend karakter – niet in de laatste plaats omdat Biserka specifieke gebeurtenissen uit het verleden van haar vader, met als scharnierpunt het begin van de oorlog in 1991 in voormalig Joegoslavië, op detailniveau met hem ensceneert. Jasmijn toog naar het noorden van Kenia voor haar poëtische documentaire Birth of Light, waarin ze in de woestijnregio Illaut een nomadische stam portretteert die voor het eerst aangesloten wordt op een mini-grid, los van het elektriciteitsnet. Tussen de regels door stelt haar documentaire vragen over de culturele betekenis van licht en duisternis en de voor- en nadelen van opgelegde moderniteit. Ja, de verkwikkende energie van het vooruitgangsdenken hangt nadrukkelijk in de lucht, maar gaat er niet ook veel verloren? Blijven de waterhalers in de put wel zo meditatief saamhorig zingen als er straks ook simpelweg een muziekinstallatie kan worden aangesloten?

Er klingelt een belletje. Wil iemand wellicht een vraag met de rest van de zaal delen? De film moet nog altijd beginnen en we worden op prettige wijze warm gemasseerd voor wat komen gaat. Wat leuk, denk ik. Zijn deze makers de bioscoopervaring aan het heruitvinden? Jasmijn neemt het publiek voor aanvang van haar film mee naar het moment waarop ze wist dat ze een film over de betekenis van licht wilde maken – een interessante insteek

Mediteren voor de vertoning Voor haar film begint, zegt Biserka, die twee jaar oud was toen ze met het gezin naar Nederland vluchtte, tegen de zaal: ‘Ik ben lang van dit verhaal van mijn vader afgebleven, maar besloot dit toch aan te gaan, om het vraagteken wat minder een vraagteken te laten zijn.’ Dan zetten de twee jonge makers de zaal in beweging en lijkt het alsof we plotseling in een vrolijke werkgroep zijn beland. Biserka vraagt het publiek wat we van onze ouders of grootouders zouden willen weten. Het hoeft uiteraard niet per se een vluchtverhaal te zijn, want zo’n verhaal hebben we niet allemaal. Willen we dit de komende minuten met degene naast ons in de zaal bespreken? Ik zit naast een mij verder onbekende jongen uit India. Hij wilde tien jaar geleden in Nederland studeren en is hier gebleven. Zijn ouders bleven in India wonen, ze hebben hem nog nooit bezocht. Ik vraag of hij zijn ouders niet zou willen vragen om hem te bezoeken. Hij zou dat leuk vinden, maar zegt dat de cultuurclash vooral voor zijn moeder waarschijnlijk te heftig zal zijn.

bij een onderwerp dat op het eerste oog best omvangrijk en abstract lijkt. Ook nu weer wordt de zaal op een bijzondere manier voorbereid: we gaan samen mediteren. We sluiten onze ogen en lopen onder begeleiding van Jasmijns stem door een dichtbegroeide jungle. Het is aardedonker. In de verte knippert een lichtje, onregelmatig. Paniekerig, zou je kunnen zeggen. We lopen langzaam dichterbij en mogen onze ogen weer openen als we het lichtje dicht zijn genaderd. Jasmijn vraagt:

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

NIEUWE GENERATIE DOET HET ZELF In Scènes met mijn vader voelt regisseur Biserka haar Kroatische vader Vinko aan de tand over hun vluchtverhaal, in een verlaten fabriekshal.

‘Wat was het lichtje, denken jullie?’ Het bleek een vuurvliegje, gevangen in een spinnenweb. Jasmijn redde het beestje en dacht: ik had dit nooit gedaan als het vliegje geen licht had gegeven. Een filmidee was geboren: wat is de betekenis van licht in onze wereld? De overeenkomsten tussen hun films liggen in eerste instantie niet voor het oprapen, maar ze zijn er wel. Biserka en Jasmijn zijn regisseurs met een biculturele achtergrond – Biserka heeft wortels in Kroatië, Jasmijn in China en Amerika – en dat vertaalt zich in hun werk. Zoals de beste verhalen zijn hun films lokaal gesitueerd en specifiek taalgevoelig, maar bieden ze tegelijkertijd een universele kijkervaring die voor iedereen te vatten is. Het is lastig geen ontroering te voelen door de toenadering tussen Biserka en haar vader. Als de camera in Jasmijns film in de waterput afdaalt waar zo hypnotiserend wordt gezongen, is het haast onmogelijk niet in trance te raken. Verandering is het belangrijkste thema, van locatie en binnen familierelaties of door de komst van technologische ontwikkeling.

Buiten de gebaande paden De filmavond van Biserka en Jasmijn blijft hangen, in de daaropvolgende maanden. Ze hebben beiden een prachtige film gemaakt, dat ten eerste, maar ook de gedurfde wijze waarop ze het publiek ontvankelijk maken voor de onderwerpen die ze aansnijden maakte indruk. Dit is totaal anders dan het vluchtige vraaggesprek met een filmmaker voor of na een vertoning op filmfestivals. Daar hoor je vragenstellers in de zaal vaak particuliere observaties delen waar de rest van het publiek doorgaans weinig bij gebaat is. Hier werd het publiek door de hand van de makers subtiel met alle neuzen dezelfde kant op geregisseerd.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Nog het meest ben ik enthousiast geraakt over de do it yourself-mentaliteit van dit tweetal. Wellicht staan ze met die mindset mooi symbool voor een generatie nieuwe filmers, denk ik. Makers die hun eigen vertoningen regisseren én daar succes mee hebben (Biserka en Jasmijn hebben na de vertoningen in New Metropolis ook een avond in Pakhuis de Zwijger georganiseerd, die nog gestroomlijnder verliep). Makers die niet de gebaande paden bewandelen, maar hun eigen paden, eigen logistiek en eigen systemen creëren. We gaan videobellen. Jasmijn vanuit de Keniaanse hoofdstad Nairobi, waar ze een deel van het jaar woont en waar die nacht toevallig een landelijke stroomstoring plaatsvond en de energie nog steeds niet terug is – toepasselijk bij een film over de betekenis van licht. Een powerbank voor haar mobiele telefoon biedt uitkomst. Biserka belt tegelijk in vanuit het Kroatische Rijeka: haar film wordt inmiddels op verschillende plaatsen in haar geboorteland vertoond. Niet alleen de vertoning van hun films spot met de traditionele regels van de filmwereld, blijkt al gauw. Ook tijdens het productieproces werden ze min of meer gedwongen het wiel opnieuw uit te vinden. Biserka legt uit hoe ze haar documentaire in eerste instantie op traditionele wijze van de grond hoopte te krijgen, omdat dat nou eenmaal de spelregels zijn die je als jonge maker krijgt aangeleerd. ‘Ik werkte met een producent en pitchte het idee voor Scènes met mijn vader op het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA). Dan is de verwachting dat een omroep het verhaal oppikt en helpt met verdere financiering. Maar dat gebeurde niet. We gingen naar verschillende fondsen – en na anderhalf jaar stopte de producent er opeens mee. Ik zat in zak en as. Mijn moeder zei toen: dan doe je het toch gewoon zelf? Dat was voor mij een enorme zet in de goede richting.’ Wie de naam van het productiebedrijf achter Biserka’s film op de aftiteling voorbij ziet komen, weet hoe succesvol dit afliep: ze richtte gewoon haar eigen Biser Productions op.

Stills uit de film Birth of Light (2022) van regisseur Jasmijn Schrofer, waarin ze een Keniaanse stam portretteert die aangesloten wordt op een mini-grid.

Zelf de sales doen Het loopt goed af. Haar documentaire wordt in 2022 vertoond op het IDFA, maar daarmee was ze er nog niet. Op het IDFA hoopte ze een sales agent te vinden, iemand met een groot filmnetwerk die de vertoningsrechten van je film verkoopt aan de meest geschikte internationale festivals, distributeurs en streamingplatforms. Dat lukte niet: de duur van 45 minuten van Scènes met mijn vader bleek in de filmwereld te worden beschouwd als onaantrekkelijk. Biserka, monter: ‘Toen werd ik dus ook mijn eigen sales agent.’ Ze stuurde haar film tóch naar diverse filmfestivals, zoals ze in 2015 ook met haar afstudeerfilm had gedaan. Toen viel haar oog op een andere korte documentaire: Indisch Zwijgen van Sven Peetoom en Juliette Dominicus, waarin drie Nederlandse kunstenaars met een Indische achtergrond het zwijgen over het Nederlands-Indische verleden door de vorige generaties in hun families proberen te doorbreken. ‘Zij organiseerden zelf hun eigen vertoningen – vooral gericht op mensen van Indische afkomst’, zegt Biserka. ‘Ik ben naar een van hun avonden geweest en daar viel het op hoeveel mensen ik om me heen zag die ik normaal nooit in de bioscoop zie. Dat maakte indruk. Ik ben met Sven gaan praten: ze hadden een distributeur gevonden die hielp met het regelen van vertoningen in de gewone bioscoop, maar ze hadden ook zelf heel veel plekken aangeschreven waar de film volgens hen goed op zijn plek zou zijn.’ Op deze grote inspiratiebron voor het filmprogramma van Biserka en Jasmijn kom ik zo terug. Op ongeveer hetzelfde moment was Jasmijn ook klaar met haar documentaire. Ze had op dat moment zo’n vier jaar aan Birth of Light gewerkt. Maar door de pandemie was de film niet in de wereld beland zoals het had gemoeten. De festivals waar ze Birth of Light in gedachten al zag draaien gingen stuk voor stuk niet door. Jasmijn: ‘De kleinere festivals hebben heel erg geleden onder corona, want

daar hebben ze niet de technologische middelen om digitale festivalversies op te tuigen. En mijn film moest het juist hebben van die kleinere festivals. Ik moest ook zelf aan de slag: ik heb vier jaar met passie aan mijn film gewerkt, dan laat ik het er niet bij zitten.’

Inspirerende filmclub Hun films liepen parallel in hun ontwikkeling, ze zijn al jaren bevriend en zochten in moeilijkere tijden steun onder meer jonge

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

NIEUWE GENERATIE DOET HET ZELF

filmregisseurs, met wie ze nog altijd een inspirerende filmclub vormen. Het voelde volkomen natuurlijk om samen op te trekken. Jasmijn: ‘We kijken geen films met onze filmclub, we práten alleen over film. Er zitten ook mensen in die we niet van de Filmacademie kennen. Autodidacten. Het is heel leerzaam om met elkaar verschillende onderdelen van de filmwereld te ontdekken. We geven elkaar ook heel praktische tips, zo van: hier kan je 250 euro voor jezelf aanvragen waarmee je een filmcursus kan betalen.’

Biserka: ‘Na de Filmacademie ontstond voor mij een soort zwart gat. Met Jasmijn en haar afstudeerfilm Tarikat ging het goed, ze won meerdere prijzen, maar het lukte haar niet om bij productiehuizen of agenten binnen te komen voor commerciële kansen. Ook zij ervoer dat gat. Op de academie zit je in een systeem, daarna ben je opeens vrij en zit je vol hoge verwachtingen van wat er allemaal gaat gebeuren. In mijn geval was dat niet zo heel veel. Dat was best eenzaam. Die filmclub – zeven leden in geregeld wisselende samenstelling – was om meerdere redenen heel fijn. Iedereen heeft inmiddels mooie films gemaakt. We hebben elkaar echt tot grote hoogten gepusht.’ Ze vervolgt: ‘Dus toen Jasmijn en ik tegelijk klaar waren met onze films, waren we absoluut niet van plan om ons werk op de plank te laten liggen. Het voelde heel logisch om onze krachten te bundelen.’ Toen de beslissing om samen een avond op te tuigen was genomen, volgden uitvoerige gesprekken over hoe ze hun films wilden vertonen. Jasmijn: ‘Hoe kunnen we ons werk al bij het publiek laten leven voordat ze de film zien? Hoe zorgen we ervoor dat mensen zich tijdens het kijken zoveel mogelijk met ons werk verbinden?’ Zie daar de geboorte van die eerder genoemde heimelijke heruitvinding van de bioscoopervaring.

Een ander nagesprek Jasmijn: ‘We hebben als bijbaantjes geregeld nagesprekken geleid op het IDFA. Dan zit je in het festivalnagesprekformat: een paar vragen van het publiek aan de maker na afloop en doei, op naar de volgende film. Wij zochten naar manieren om het publiek op onze avonden véél betrokkener te krijgen. Bij Biserka’s film kwam al gauw die vooroudervraag naar boven – wat willen de mensen in de zaal van hun voorouders weten? Dat is voor ons ook handig om te ontdekken welk publiek in de zaal zit. Waar komen ze vandaan? Welke vragen houden ze bezig? Dat vliegt natuurlijk alle kanten op, van verhalen uit Engeland en Duitsland tot Marokko en het Midden-Oosten. Maar de overeenkomst is heel duidelijk: je activeert de mensen in de zaal, waardoor ze meer dan gemiddeld bij het onderwerp van je

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

film betrokken raken.’ Biserka: ‘We hebben op onze avonden na mijn film een overgangsfase nodig, dat werd een meditatie. Jasmijn neemt het publiek voor haar film mee naar het moment waarop ze geïnspireerd werd haar film te maken. Ik vind het heel mooi dat ze je meevoert naar dat ene kleine moment waarop een film kan ontstaan. Dat moment is lang niet altijd helder, maar bij Jasmijn is het juist heel duidelijk.’ Daarbij zijn ze allebei zelf door het maken van hun film ook veranderd. Jasmijn onderhoudt nog steeds levendig contact met leden van de tribe die ze filmde. Ze ervaart zo onder meer hoe bevooroordeeld we in het westen zijn over niet-westerse beschavingen. Sterker nog, nu Nairobi tijdens het gesprek op een ochtend in augustus langzaam herstelt van die massale stroomuitval, beschikken de mensen uit de tribe gewoon over stroom omdat ze zijn aangesloten op een alternatief netwerk. ‘Het is grappig om te zien wie er momenteel in het donker zit en wie niet,’ lacht ze. Voor Biserka is de band met haar vader dankzij haar film blijvend verbeterd. ‘Voor mij is filmmaken mijn leven, hij snapte daar eerst helemaal niks van. Het hele idee van een filmopleiding en een filmcarrière is vrij abstract voor hem. Hij zag wel dat het na de academie zwaar was voor mij, maar dan zei hij: je kan ook stoppen en iets zoeken dat meer zekerheid geeft. Die reactie snap ik wel: hij is opgegroeid in een maatschappij waarin zekerheid, trouwen en kinderen krijgen het belangrijkste was. Mijn pad bestaat uit totale onzekerheid. Maar doordat we samen die film hebben gemaakt en ik hem daarna ook meenam naar vertoningen, heeft hij een veel duidelijker beeld van mijn wereld gekregen. Zijn perspectief is gekanteld: hij ziet nu dat er in deze wereld toekomst voor mij is. Ik ben in zijn ogen niet meer alleen zijn dochter, maar ook iemand die iets kan en daarmee serieus wordt genomen in de buitenwereld.’ Het

mooist vindt ze dat ze sinds kort Kroatisch met haar vader praat. Dat gebeurde daarvoor niet. ‘Ik maak veel fouten in het Kroatisch. Hij was dan zo kritisch dat ik de taal uit de weg ging. Nu helpt hij mij in plaats van kritisch te zijn. Dat is een gigantische verbetering in onze band, dankzij de film.’

Eigen shit fiksen Sven Peetoom (30) komt in het gesprek met Biserka en Jasmijn meermaals naar voren als voorbeeld van hoe je dat doet: buiten het reguliere bioscoopcircuit je film eigenhandig op alternatieve locaties aan de man brengen. Met Juliette Dominicus maakte hij Indisch Zwijgen, een korte documentaire die in mei 2022 in première ging en tot ver in 2023 door het hele land werd vertoond, van Leeuwarden en Delft tot in het Achterhoekse Lochem. Sven en Juliette voeren drie kunstenaars op (naast Juliette zelf ook spokenwordartiest Amara van der Elst en DJ en beeldend kunstenaar Mei Oele) die voor de camera’s via gesprekken met eerdere generaties van hun families het zwijgen over hun gruwelijke herinneringen aan Nederlands-Indië proberen te doorbreken. De documentaire is bedoeld als aanzet tot het openen van gesprekken die in vele families nooit zijn gevoerd. Een vertoning in een zaal vol betrokken mensen, vooral omdat ze dezelfde afkomst en vergelijkbare familieverhalen delen, is dan een logische volgende stap. Aan de telefoon vanuit Rotterdam vertelt Sven over zíjn alternatieve pad naar filmsucces. Dat begon al met het feit dat hij niet het standaard-Filmacademietraject volgde. Filmen literatuurwetenschap aan de Universiteit Leiden was zijn eerste studie. Een opleiding tot documentairemaker aan het Deense European Film College zijn tweede. Een nadeel was dat het Filmfonds hem hierdoor in eerste instantie niet officieel als filmmaker beschouwde. Inmiddels hebben ze daar wat dat betreft de teugels wat laten vieren. Het grote voordeel: ‘Vanaf het begin van mijn carrière werd ik gedwongen mijn eigen shit te fiksen. Ik zie daardoor wellicht kansen waar andere mensen die niet zien. Juliette

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

Stills uit Indisch Zwijgen (2022) van regisseurs Juliette Dominicus en Sven Peetoom

heeft dat ook: we zijn heel ondernemend omdat er niemand was die ons de spelregels van de filmwereld heeft uitgelegd.’ Het is een inspirerende gedachte: ook deze makers zijn vanzelfsprekend bezig met het herschrijven van de spelregels van de filmwereld, omdat ze voelen dat de oudere systemen niet voor hen zijn gebouwd.

Impactproductie De eerste stap in de productie van Indisch Zwijgen werd gezet met zorgvuldig nadenken over de beoogde doelgroep. Sven: ‘Vanaf het begin wisten we: we willen niet naar de bekende filmfestivals, want daar gaan de mensen die we willen bereiken niet naartoe. We wilden voornamelijk de Indische gemeenschap bereiken, daar heeft de film de grootste impact.’ Indisch Zwijgen ging ‘heel erg niet-traditioneel’ in première in Pakhuis de Zwijger: daar was ruimte voor 330 mensen, het merendeel in de zaal was die avond van Indische afkomst. ‘We wisten dat we met die première vanaf dat moment onze kansen op alle filmfestivalvertoningen zouden verpesten: daar willen ze alleen de echte wereldpremières. Het was een gedurfde beslissing, maar we geloofden erin. Het filmfestivalpubliek bestaat vaak uit heel geëngageerde mensen die veel lezen, veel films hebben gezien, veel weten. Maar wij vinden het belangrijk om mensen te bereiken die niet zo snel in de bioscoop komen, maar bijvoorbeeld wel in buurthuizen of bibliotheken te vinden zijn. Als ze zich maar herkennen in het onderwerp, dan komen de

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

NIEUWE GENERATIE DOET HET ZELF

mensen wel.’ En zie: de tweede vertoning was in een museum, weer in een zaal vol Indische mensen. De derde was op de Indiëherdenking. Het plan leek te slagen, maar die eerste voltreffers kwamen allesbehalve uit de lucht vallen. Richting het eind van de productie van Indisch Zwijgen kregen Sven en Juliette van een fonds een onverwachte toekenning: een fijne bonus om een paar crewleden van te kunnen betalen. Belangrijk: er was nu ook

wat budget voor een impact-producer, iemand die gespecialiseerd is in het aanschrijven van locaties waar filmvertoningen steevast gepaard gaan met een uitvoerig nagesprek, waar dan bijvoorbeeld mogelijke oplossingen kunnen worden aangedragen voor het in de film of documentaire geschetste probleem. ‘Het regelen van de eerste paar vertoningen kostte veel tijd en moeite’, zegt Sven. ‘We ontvingen ook best wat afwijzingen, maar na een tijdje, zeker toen de pers over de film begon te schrijven, ging het lopen.’

Slimme mediastrategie Ook de mediastrategie was doelgericht: het team schreef vooral regionale media aan. Gingen ze naar Limburg, dan maakten ze een persbericht voor de Limburgse media, waarna berichten verschenen à la ‘Makers Indisch Zwijgen komen naar Limburg toe’. Als vanzelf begonnen nu ook de interessante locaties de makers te benaderen, in plaats van andersom. Kers op de taart: de gerenommeerde filmdistributeur Amstel Film toonde zich geïnteresseerd – opeens lonkte ook de klassieke bioscoopvertoning. ‘We konden Amstel Film laten zien dat er een groot publiek voor onze documentaire rondliep. Al onze vertoningen tot dan toe waren zo ongeveer uitverkocht.’ Met de interesse van een filmdistributeur had niemand van de productie rekening gehouden, zegt Sven. ‘Filmhuizen zitten in het algemeen niet op zomaar een vertoningsplan

te wachten. Er is een overvloed aan filmhuisfilms. Je concurreert daar ook gewoon met heel grote buitenlandse films, van de gebroeders Coen of bijvoorbeeld Close van de Vlaming Lukas Dhont, die in elke recensie vijf sterren kreeg.’ Vandaar dat ze zich richtten op vertoningen in bibliotheken, buurthuizen of debatcentra. ‘Die plekken krijgen ook gewoon geld van de gemeente om een programmering voor hun regio op te tuigen. Daar zitten ze echt te wachten op goede ideeën. Als je op die plekken afstapt, niet met de vraag of ze alsjeblieft je film willen vertonen, maar met een doortimmerd aanbod gericht op een specifieke doelgroep die in bijna ieder dorp of elke stad te vinden is, dan staan ze daar zeer

open voor. Op een gegeven moment hoefden we er zelf ook geen geld meer in te steken – er is daar budget om goede plannen uit te voeren.’ Zie zijn betoog als een oproep voor iedereen die een eigen film wil vertonen en daar een goed idee bij heeft. ‘Een gewoon festival krijgt tussen de drieduizend en vijfduizend aanmeldingen per jaar, terwijl een gemiddelde bibliotheek heel weinig goede ideeën krijgt voor een programma. Ik denk dat veel net afgestudeerde filmmakers – en zelfs gearriveerde filmmakers – nog altijd geneigd zijn te denken: festivals, bioscopen, tv, that’s it. Maar er is dus veel meer.’ Indisch Zwijgen schopte het qua naamsbekendheid uiteindelijk tot een vermelding in de Tweede Kamer. Sven: ‘We werden in de zomer van 2022 rond de Indiëherdenking genoemd door Kamervoorzitter Vera Bergkamp, als voorbeeld van jonge mensen die

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

NIEUWE GENERATIE DOET HET ZELF

niet meer willen zwijgen. Dat was geweldig om te zien. En ook een mooi voorbeeld dat een film op een gegeven moment een eigen leven gaat leiden, zonder dat je daar zelf nog iets aan doet.’ De laatste scène van hun film bevat een shot van Svens vader die geëmotioneerd naar een scherm kijkt waarop het Indisch verleden wordt besproken. Net als bij de films van Biserka en Jasmijn heeft ook de film van Sven en Juliette in hun persoonlijke omgeving veel ten goede veranderd. ‘De film heeft iets heel moois geopend. Ik kwam laatst verre familieleden tegen bij een Indiëherdenking die plotseling uitvoerig begonnen te praten over ons familieverleden.’

Zelf aan de slag

Boven: regisseurs Sven Peetoom en Juliette Dominicus; links: still uit Indisch Zwijgen

Nog even terug naar de bioscooprelease van Indisch Zwijgen. Die ging gepaard met nóg een korte film, om met z’n tweeën een iets gebruikelijkere bioscooplengte aan te kunnen tikken. Dit was Suni van regisseur Edward de Jong (in de zomer van 2023 afgestudeerd aan de Filmacademie) en acteur en mede-regisseur Rosa Kreulen (in 2022 afgestudeerd aan de Amsterdamse Toneelschool en Kleinkunst Academie). Een echte studentenfilm, ook al kwam deze buiten het curriculum van de Filmacademie tot stand. Suni is subtiel vertelde fictie over een jonge vrouw die tijdens een bloedhete zomer in Amsterdam te maken krijgt met intimidatie van mannen die zich op verschillende manieren aan haar opdringen, van oudere kerels op het terras tot een jongen die haar tijdens een gesprekje op een huisfeest zomaar zoent, terwijl de sfeer daar totaal niet naar is. Wonderlijk is vooral de ontstaansgeschiedenis van Suni. In zijn tweede studiejaar, ergens in 2021, begon het bij Edward (nu 29) te kriebelen. Hij zat vol ideeën, wilde graag

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

zelf aan de weg timmeren. Niet wachten tot hij in het laatste deel van het vierde studiejaar zijn afstudeerfilm mocht maken om zijn gedachten op beeld vast te leggen. Edward legt uit: ‘In het tweede jaar van de Filmacademie maak je als fictieregisseur een studio fictieoefening en een lange fictieoefening. Dat zijn je eerste oefeningen voor het echte werk. In het derde jaar maak je je eerste korte film van maximaal twaalf minuten. In je examenjaar mag je film maximaal dertig minuten duren.’ Op de Filmacademie maken studenten daarnaast films met de mensen die in hetzelfde jaar van de opleiding zitten. ‘Dat is leuk, maar het is ook een school. Die films doorlopen allemaal dezelfde processen. Ik had de behoefte zelf aan de slag te gaan, met een onderwerp dat ik nú wil maken. Het liefst ook met mensen van buiten de opleiding, op een manier die ik fijn vind.’ Hij wilde graag een scenario schrijven aan de hand van een vooraf gekozen actrice. Acteurs worden op de Filmacademie pas laat betrokken bij de film, als al het andere al is uitgedokterd. Die actrice was dus Rosa. ‘Ik wilde haar spel en haar verschijning van invloed laten zijn op het scenario. Samen onderzoeken hoe haar personage zich ontwikkelt. Schrijven met specifieke locaties in gedachten, gericht op mensen die we kennen. We zochten naar een bepaald realisme waar op dat moment op de Filmacademie nog geen ruimte voor was.’ Maar wacht even. Hoe reageerden de docenten van de Filmacademie? ‘Die zeiden: oké, ga maar maken, zolang het je studie niet in de weg zit.’ Ze filmden in vier weekenden in de nazomer. Van de Filmacademie kreeg hij alle aanwezige apparatuur die hij wilde. ‘Fantastisch. En zeker niet gebruikelijk. Dat spul is duur.’ Goede vrienden uit de jaargang na hem werkten mee. Rosa droeg op haar beurt ook mensen aan, vrienden en bekenden van alle gerenommeerde Nederlandse toneelscholen: Maastricht, Amsterdam, Arnhem en Utrecht. Het was een geweldige samenwerking, zegt Edward. In de meest letterlijke zin van het woord: ze staan niet voor niets beiden op de titelrol als regisseur en scenarist. Zijn inspiratie kwam onder meer van de Before-trilogie van Richard Linklater, films over mensen van

Stills uit Suni (2022), het studieproject van regisseur Edward de Jong en acteur en mede-regisseur Rosa Kreulen; de film kwam uit in de bioscoop.

vlees en bloed waarbij de plot ondergeschikt is. Waarbij gesprekken gewoon gesprekken zijn, zonder de bedoeling het verhaal een bepaalde kant op te sturen. ‘Daardoor staan de mensen in die films centraal, niet het verhaal.’

Unieke bioscooprelease Toen het was gelukt de film te maken, wilden ze hem ook vertoond krijgen. Producent en Filmacademiestudent Meike van Engelen ging de film ‘rondshoppen’. Ze schoven aan bij mensen uit de filmwereld, in principe vooral om te ontdekken hoe het systeem van filmvertoningen in de praktijk werkt. Uitvogelen of ze een kans maakten. Bij het eerste gesprek was het meteen raak: Heleen Hoogendijk, managing director & sales van distributeur Amstel Film, zag iets in hun plan. Het woord ‘bioscooprelease’ viel. ‘Wij waren gevleid en misschien wel nog meer verbaasd: korte films worden in Nederland toch eigenlijk nooit in de bioscoop uitgebracht?’ Bleek dat Hoogendijk een maand daarvoor met de makers van Indisch Zwijgen aan tafel had gezeten. Er ontvouwde zich een plan om de films samen als enkele vertoning in de bioscopen uit te brengen. ‘Wonder boven wonder is dat ook echt gebeurd’, zegt Edward. ‘We hebben vijf weken lang in bioscopen door heel Nederland mogen draaien. Een unicum.’ De eerdere vertoningen van Suni waren nauwelijks minder bijzonder. Waar Jasmijn en Biserka zelf met de zaal in gesprek gingen en rond Indisch Zwijgen workshops werden opgetuigd, werden er na afloop van Suni paneldiscussies georganiseerd – in samenwerking met de gemeenten Amsterdam en Rotterdam. In de Amsterdamse bioscoop De Uitkijk werden vertoningen en een discussie georganiseerd voor de directie Openbare Orde en Veiligheid van de gemeente Amsterdam, waardoor de film opeens een casestudy

werd voor de Amsterdamse werkvloer. Hoe ga je als agent of stadswacht om met de voor velen lastig te herkennen subtiele straatintimidatie zoals die in Suni is te zien? Het leukst en leerzaamst waren de avonden waarvoor ze de ene keer enkel mannen en de andere keer enkel vrouwen uitnodigden. Met na afloop uiteraard discussie. ‘De verschillen waren groot’, zegt Edward, ‘vooral als beide groepen werd gevraagd waar in de film ze de eerste vorm van grensoverschrijdend gedrag signa-

leerden. Vrouwen herkenden onmiddellijk het beeld van wat er gebeurt wanneer een vrouw door de publieke ruimte manoeuvreert. Zij zagen de eerste intimidatie al na een paar minuten, als de baas van de kroeg waar het hoofdpersonage werkt zomaar een briefje uit haar kontzak pakt. Veel vrouwen zeiden daar: ‘Kom niet bij haar in de buurt!’ De meeste mannen noemden het moment waarop het hoofdpersonage met een jongen praat op een huisfeestje en hij haar onaangekondigd

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

NIEUWE GENERATIE DOET HET ZELF

zoent. Anderen zagen pas intimidatie wanneer ze in een van de laatste scènes in het park van een groepje jongens allerlei schunnige teksten naar haar hoofd geslingerd krijgt. Sommige mannen zagen het uiteraard eerder, maar het verschil maakte deze avonden heel interessant.’ Tijdens de bioscooprelease zagen ze hun ideale publiek levendig voor zich. ‘Ons droom scenario was dat vrouwen naar de bioscoop

gaan met mannenvrienden en dan na afloop vragen: op welk moment in de film zag je voor het eerst straatintimidatie?’ Het belangrijkste, zegt Edward, is dat er mensen naar deze film kijken en zichzelf en anderen vragen wat straatintimidatie is en hoe je daar mee omgaat. ‘Zo’n gesprek kunnen aanzwengelen is een van de grote redenen om een film te maken.’ Het traject dat Suni aflegde lijkt op een sprookje. Kan Edward aan de hand hiervan jonge makers iets meegeven?

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

‘Wacht niet tot je kans komt om een film te maken. Wacht niet eerst op inspiratie om dan pas aan de slag te gaan. Je moet aan het werk en aan het werk blijven, dan raak je vanzelf geïnspireerd. Ik heb geluk gehad, maar daar is door mij en de mensen om mij heen heel veel werk, doorzettingsvermogen en liefde voor het filmen aan vooraf gegaan.’

WAAR TE ZIEN? Scènes met mijn vader en Indisch Zwijgen zijn te zien op NPO Extra. Birth of Light en Suni staan tijdens het schrijven van dit verhaal niet online, maar wie de makers weet te vinden en ze een vriendelijk berichtje stuurt maakt goede kans op een kijklinkje.

FILM

Prijzenregen in O

p het Keep an Eye Filmacademie Festival presenteren studenten van de Filmacademie hun eindexamenwerk aan het grote publiek en aan professionals uit het vak.

Zwart Geluk (Blaka Koloku)

On the Edge of Life, I Saw a Film

Wij boften, want op een snikhete dag zaten wij samen met andere filmliefhebbers in de heerlijk donkere, koele bioscoopzaal van Eye Filmmuseum in Amsterdam. Vol verwachting over wat voor mooie afstudeerfilms lichting 2023 van de Nederlandse Film academie had gemaakt. Studenten kondigden hun eigen werk aan en de films werden vertoond op het grote doek. In de ochtend waren documentaires te zien en in de middag commercials en fictiefilms. Het mooie van deze dag is dat je zoveel korte films ziet en elke keer in een compleet nieuwe sfeer en nieuw verhaal duikt. Een veelvoorkomend thema dit jaar is verstikkende familiebanden. Soms beklemmend, soms ook met veel humor gebracht. Prachtige filmische shots en soms juist rauw. Aan het eind van de dag werden meerdere prijzen uitgereikt – een hoogtepunt van het Keep an Eye Filmacademie

Paul en Paul

Het in gloedvol zwart-wit gedraaide Paul en Paul is naast een liefdevol portret van twee broers ook een geslaagd portret van een rap verdwijnend stuk Amsterdam met volkse, zeg maar gerust onaangepaste Amsterdammers. Het Parool

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

AWRD

Eye op hete zomerdag Daar moet nog wat mee

Festival voor veel van de studenten. Deze prijzen zijn ter beschikking gesteld door verschillende partners van de Nederlandse Filmacademie, waaronder de Keep an Eye Foundation.

FOTO’S: PIETER KUNNEN

Winnaar

Cinder

Niks Gebeurd

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

De Keep an Eye Filmscore Award 2023 is gewonnen door Gregory Ney voor de score voor Merhamet. De jury bestond uit Mojan Alaiyeh (componist), Michel Schöpping (sound designer) en Bob Zimmerman (componist en juryvoorzitter). Uit het juryrapport: ‘Voor de jury is de winnende componist degene die een score heeft geschreven met minimaal compositorisch materiaal om een maximaal dramatisch effect te bereiken. Met slechts een paar goed gekozen intervallen en met een uitgewerkte kleine en mooie instrumentatie (...), raakte de score, in combinatie met de beelden, ons hart vanaf de eerste scène van de film.’’ De jury had daarnaast een speciale vermelding voor Emanuele Pellegrini voor de score van The Resurrection of a Leaf.

‘je duikt elke keer in een compleet nieuwe sfeer en nieuw verhaal.’

The Resurrection of a Leaf Regie en scenario Lemuël de Graav Componist Emanuele Pellegrini

Merhamet Regie Matthijs Sluijs Scenario Jeroen Bons, Zeynep Dülger Componist Gregory Ney

FOTO’S: PIETER KUNNEN

Er verspreidt zich een snelgroeiende schimmel op het lichaam van Timothy (55). Hij verbergt dit door zich te isoleren. Maar als zijn beste vriendin Lore (24) hem midden in de nacht ontdekt, brengen zij de laatste momenten van Timothy’s leven samen door.

Mine (35) wordt geconfronteerd met het gevoel gefaald te hebben op de trouwdag van haar zestienjarige dochter Aysegül. Niemand buiten de familie weet dat Aysegül zwanger is. Schuldgevoelens en het besef dat haar dochter nog een kind is maken dat Mine vecht tegen het naderende afscheid. Deze film kwam tot stand in samen werking met HUMAN.

Keep an Eye Filmscore Award Aan de Hogeschool voor de Kunsten in Amsterdam bestaat de mogelijkheid om de tweejarige Master Composing for Film te volgen. In deze voor Europa unieke afstudeerrichting werkt de Filmacademie samen met het Conservatorium van Amsterdam. Keep an Eye reikt een award uit aan de beste componist. De winnaar wordt gekozen door een vakjury. De Award bestaat uit een geldbedrag van € 3500 (winnaar) en € 500 (special mention), te besteden aan apparatuur en verdere professionele ontwikkeling.

Gregory Ney

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

dam Claussen won de Keep an Eye Filmscore Award 2022 voor de korte film Joan’s Theme. Hij groeide op in de VS, volgde de Master Composing for Film aan de Filmacademie in Amsterdam en woont nu in Duitsland. Hij speelt saxofoon en componeert.

‘Het mooiste is als de regisseur je alle vertrouwen geeft. Bij Joan’s Theme zei de regisseur niet: ‘Het moet zo of zo klinken’. Onze gesprekken waren eerder filosofisch en gingen bijvoorbeeld over de intenties van de karakters. Ik was vanaf het allereerste begin, al tijdens het schrijven van het script, bij de film betrokken. Dat gebeurt niet vaak. Meestal komt de componist pas aan het einde in beeld, als er een ruwe versie van de film is. Als alle beelden geschoten zijn en de film is gemonteerd, kan alleen de filmcomponist een scène nog ‘redden’. Dat gebeurt wel eens. Of de filmmakers zijn juist zo idolaat van een scène dat de componist er eigenlijk niet meer aan mag komen.’ Film kijken met een muziekbril op ‘Goede filmmuziek maakt het verschil tussen een productie die er goedkoop uitziet en een kunstwerk. Als je de filmmuziek bewust hoort, heeft de componist zijn werk niet goed gedaan. Ik kan het horen als de filmmaker kansen heeft laten liggen. Wanneer de muziek willekeurig is of als er geen ontwikkeling in de muziek zit. Soms is de muziek tenenkrommend. Bij de film The North Man had de regisseur overduidelijk zelf lukraak Scandinavische sounds over de film uitgestrooid. Er was geen terugkerend thema en geen ontwikkeling. Dan duurt zo’n film heel lang. Omdat ik zelf musicus ben, kan ik zien wanneer een acteur geen echte musicus is. In Lalaland bijvoorbeeld. Wat Ryan Gosling doet achter de piano, is op zich correct, maar vanuit het perspectief van een musicus gezien toch niet logisch. Hij speelt met veel moeite een relatief eenvoudig stuk waar een echte jazzmuzikant geen problemen mee zou hebben.’

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Adam Claussen

hoeis’tnumet

Niet te aanwezig, niet te snel, niet te traag, altijd samenvallend met de scènes: componeren voor films is balanceren. Maar hoe schrijf je een filmscore? Bekijk je eerst de beelden en bedenk je vervolgens de muziek?

‘Een goede filmscore maakt het verschil tussen een goedkope productie en een echt kunstwerk’

Muziekmanusje van alles ‘Ik ben begonnen als saxofonist. Voordat ik mijn master aan de AHK deed, had ik geen idee op hoeveel manieren filmmuziek kan werken. Muziek kan thematisch werken, de gevoelens van een personage hoorbaar maken, het kan de energie van films bepalen, sfeer creëren, de held typeren of het verhaal verder helpen. Inmiddels ken ik alle tools. Dat witte vel in het begin, daar heb ik geen moeite mee. Als je die eerste noten maar op papier zet. Dat is het moeilijkste deel, maar ook het leukste. Ik schrijf niet alleen muziek voor films, maar ook voor popprojecten, van moderne dans tot blaasorkesten. Als filmcomponist moet je elke mogelijke stijl kunnen toepassen. Als de regisseur je vraagt een Braziliaanse samba te schrijven, dan schrijf je een Braziliaanse samba.’

Mya & the Dutchman’s Bounty

Masterclasses en Award

De jury bestond uit: Aneta Ozorek – Artistic Director Kaboom Animation Festival, Agnès Bizarro – Content Director Cartoon Springboard, Lieke Wouters – Animator, illustrator en St. Joost-alumna

In de minor Development for Visual Storytelling ontwikkelen talentvolle derdejaars studenten ideeën voor bijvoorbeeld een computergame, tv-animatieserie of film. Mede dankzij Keep an Eye volgen de studenten masterclasses van internationaal gerenommeerde makers. Ter afsluiting van de minor organiseerde St. Joost School of Art & Design een eindpresentatie waarbij vijf teams hun beste ideeën pitchten aan een internationale jury voor de Keep an Eye Development for Visual Storytelling Award. De winnende groep studenten mocht naar het Annecy International Animation Film Festival. Dit festival heeft als missie om zowel de creaties van grote animatiestudio’s als van jong talent te promoten. De jury had lovende woorden voor de algemene kwaliteit van alle projecten, maar de Keep an Eye Development for Visual Storytelling Award ging naar het project Mya & the Dutchman’s Bounty, een 2D-geanimeerde tv-serie.

Creativiteit:

it’s all in Masterstudenten

Daarnaast krijgen studenten aan de masteropleiding Animation masterclasses gericht op werkveldoriëntatie en beroepsvaardigheden. In deze workshops leren de studenten van professionals hoe de beroepspraktijk werkt en hoe zij hun projecten overtuigend kunnen presenteren. Dit kan ervoor zorgen dat mooie projecten worden gerealiseerd. Bovendien leren de masterstudenten een goed projectvoorstel schrijven voor de Animation Talent Award.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

FRAN K VERH EGG EN

Keep an Eye steunt talent in animatie Animatie en visual stor ytelling vormen een wat onderbelichte kunstdiscipline waarbij je al snel denkt aan films van Pixar, zoals Finding Nem o. Er valt echter veel meer onder, zoals graphic novels en spotprenten. Keep an Eye ondersteunt drie trajecten voo r studenten aan de St. Joost School of Art & Design.

Animation Talent Award Een afgestudeerde masterstudent ontvangt een aanmoedigingsprijs ter waarde van € 6000 om hun afstudeerconcept verder uit te werken. De Animation Talent Award is dit jaar uitgereikt aan Cheyenne Goudswaard voor haar animatiefilm over skin picking. De jury bestond uit coördinator Playgrounds Maureen Prins, animation director/illustrator Mackenzie Fincham, en kunstenaar/filmmaker Robert-Jonathan Koeyers.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

MAR K HOFFMEI ER

PIETER KUN NEN

FRAN K VERH EGG EN

the game

RON VAN EWIJ K

NATH AN VAN EWIJ K

Veelbelovende winnaars

et Keep an Eye Photography Stipendium is bedoeld om afgestudeerden van de afdeling Photography van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht direct na de opleiding ondersteuning te bieden en een financiële stimulans te geven. Het stipendium draagt bij aan de profilering als maker en beginnend kunstenaar en maakt het mogelijk voor de afgestudeerden om zich met behulp van coaching te vestigen in een passend werkveld. De drie

stipendiaten ontvangen elk een geldbedrag van € 10.000 waarvan € 2500 bedoeld is voor coaching. Er wordt een vijftal coaches aangesteld om afgestudeerden zowel artistiek-inhoudelijk als op het vlak van ondernemerschap en strategisch plannen te begeleiden. Verder is het stipendium bedoeld om de talentvolle HKU’ers die werken met het medium fotografie een steuntje in de rug te geven na het afstuderen.

Dit jaar was het werk van de genomineerden voor het Keep an Eye Photography Stipendium te zien in de tentoonstelling Exposure op de academie, samen met het werk van eindexamenstudenten van de andere afdelingen binnen media. Een zeer diverse tentoonstelling met persoonlijke verhalen en gebruikmakend van de laatste ontwikkelingen – van Artificial Intelligence tot geëngageerde statements. Het Keep an Eye Photography Stipendium is voor de vierde keer

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

Ontroerend en origineel:

NATH AN VAN EWIJ K

RON VAN EWIJ K

beeldmakers in beeld ium HKU Photography Stipend de Hogeschool voor de aan hy rap De opleiding Photog eld akers op die behalve de wer Kunsten Utrecht leidt beeldm en. rag bev medium fotografie en hun eigen positie ook het symbool voor een manier er vak ds De camera staat stee dt ingezet in een experimenvan kijken die strategisch wor grote verscheidenheid aan teel proces. Daarin wordt een n ocht. De vrijheid die studente invloeden omarmd en onderz . ing eid opl karakteriseer t de voelen om te experimenteren

roemde de jury de originele blik op een veelbesproken thema: de verhouding tussen mens en AI.

Tijdens een feestelijke bijeenkomst kregen Bhakti Bienemann (uiterst links), Milo Poelman (links) en Yeshua Tjie-A-Loi (boven) de prijs uitgereikt.

uitgereikt aan drie HKU-afstudeerders. De jury, bestaande uit Iris Sikking (curator fotografie en werkzaam bij het Fotomuseum Den Haag), Isabelle van Hemert (beeldredacteur bij De Correspondent) en Jaya Pelupessy (beeldend kunstenaar en HKU-alumnus Photography), stelde zich bij het bekijken van het werk twee vragen: werd zij gegrepen door het plan en werd zij gegrepen door het werk? Tijdens een feestelijke bijeenkomst kregen Bhakti Biene-

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

mann, Yeshua Tjie-A-Loi en Milo Poelman de prijs uitgereikt. De jury was onder de indruk van de manier waarop Bhakti met een sterk visuele beeldtaal van een performatief videowerk je als kijker deelgenoot maakt van het verlate rouwproces dat voortkomt uit een adoptieverleden en het verlies van beide biologische ouders op jonge leeftijd. Het werk van Yeshua Tjie-A-Loi noemde de jury ontroerend. Het project gaat over het verlies van een oma, van een thuis en van een jeugd. Yeshua slaagt erin een gevoel over te brengen waar wij ons als kijkers in kunnen herkennen. Bij Milo

Het afstudeerwerk alsmede eerdere projecten van Milo vormen volgens hen een overtuigende opmaat naar een onderscheidende visie. ’We waren onder de indruk van de professionaliteit van de presentatie, die tot in de puntjes verzorgd is, en waarbinnen de ruimtelijke installatie en publicatie elkaar goed aanvullen.’ De jury sloot af: ‘We hopen dat deze drie mensen doorpakken en zich het komend jaar zo weten te organiseren onder begeleiding van coaches dat ze de verdieping aangaan, hun positie als maker verstevigen en zich artistiek en beeldend verder ontwikkelen. Kortom, verras ons!’

Insp infl

JOOST VAN ASCH

eep an Eye levert een bijdrage aan de jaarlijkse Graphic Matters Summer School waarbij een reeks van vier masterclasses voor jonge ontwerpers wordt georganiseerd, gegeven door internationaal aansprekende ontwerpers. De masterclasses sluiten aan bij actuele vakinhoudelijke thema’s en zijn gericht op het ontwikkelen van specifieke vaardigheden en op plezier in ontwerpen. Door de masterclasses simultaan en kort na elkaar te organiseren ontstaat een bijzondere groepsdynamiek. Het programma wordt aangevuld met excursies naar bijzondere ambachtslieden of lezingen door experts uit aanpalende vakgebieden. In combinatie met studiobezoeken bij lokale ontwerpers vormt dit een unieke belevenis. Tijdens de Graphic Matters Summer School ontwikkelen ontwerpers (nieuwe) vaardigheden, maken ze vrienden en

FOTO’S: ROB LIPSIUS

ontmoeten ze grootheden uit de wereld van design.

Blow Up/Blow Out

Economische voor- of tegenspoed heeft invloed op kunst en vormgeving. De geschiedenis laat zien dat zware tijden kunnen leiden tot uitzinnige en overdadige vormgeving. In de vier masterclasses namen we het begrip ‘inflatie’ letterlijk als inspiratie. Deelnemers gingen dit jaar aan de slag met het ontwerpen en produceren van driedimensionale opblaasbare objecten en vliegers. Opblaas-

bare objecten (Blow Up), ook wel inflatables genoemd, kennen een traditie als reclameobject en maken de laatste decennia een opmars als kunstobject binnen de scenografie van concerten, modeshows en exposities. Daarnaast kent de vlieger (Blow Out) een eeuwenoude traditie als felgekleurde folkloristische uiting van hoop, voorspoed, gezondheid en geluk. Beide zijn een aantrekkelijk medium om mee op de huidige tijd te reflecteren.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

MSTRCLSS

Masters

De masterclasses werden begeleid door internationale ontwerpers en kunstenaars: Tools for Action, KiteLab, Damien Poulain en Steve Messam.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Graphic Matters Grafische beelden zijn overal, in onze fysieke en digitale omgeving. Ze bepalen mede hoe we de wereld zien en hoe we ons gedragen. Grafisch ontwerpers helpen ons door orde te scheppen in chaos, door overzicht te bieden in ingewikkelde zaken of door onze emotie aan te spreken. Grafische vormgeving doet ertoe, oftewel Graphic Matters. De projecten van organisatie Graphic Matters laten je stilstaan bij het belang van beeldcultuur in onze maatschappij. Door het jaar heen organiseert Graphic Matters diverse educatieve projecten en projecten in de openbare ruimte om talentonwikkeling te stimuleren.

JOOST VAN ASCH

piratie nflatie

S MI CH EL CL AU

IRI S RIJSK AM P

ner Grant Young Desig ner Grant is de De Young Desig voor jong talent stimuleringsprijs n is vijf jaar gelede dat maximaal ing Bij de beoordel afgestudeerd. per centraal en staat de ontwer it naar de kwalite wordt gekeken ep port folio. De Ke van het gehele tion en de Dutch an Eye Founda t tion geloven da Design Founda rsteuning het financiële onde n en aan het begi verschil kan mak rrière. van iemands ca

Gabriel Font

Marcos Kueh

ana

n e v e r d e g : s r e Social design

e realiseren het ons misschien niet elke dag, maar alles om ons heen is ontworpen. Van de lantaarnpaal op straat tot de stoel waar je op zit. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor duurzaamheid en social design. Jonge ontwerpers richten zich allang niet meer alleen op meubels en dagelijkse gebruiksvoorwerpen. Zij houden zich in toenemende mate bezig met processen in de industrie. Hoe kunnen die milieuvriendelijker worden? Hoe kunnen we zorgen voor een inclusieve samenleving, bijvoorbeeld door ruimte te maken voor mensen met een beperking?

n e n e l verha

Om jonge ontwerpers uit heel Nederland de kans te geven op ondersteuning werken wij samen met de Dutch Design Foundation. Deze stichting reikt jaarlijks de Dutch Design Awards uit en organiseert de Dutch Design Week. Een vakjury bestaande uit Evelien Reich, Aynouk Tan, Liv Vaisberg, Gabrielle Kennedy, Thomas Clever en Borre Akkersdijk heeft twee prijzen uitgereikt van € 9000 en een prijs van € 12.000 in de categorie Young Designer.

Winnaars 2023 Marcos Kueh

Marcos Kueh won in de categorie Young Designer. Hij ontving de

Keep an Eye Young Talent Grant van € 12.000. In Borneo weefden mensen hun mythen en verhalen op textiel, om een bepaalde moraal en hun waarden visueel over te brengen. Marcos Kueh ziet zijn praktijk als een hedendaagse tegenhanger daarvan. Zijn werk gaat over postkolonialisme en vormt een onderzoek naar welke verhalen we willen bewaren. Hij gebruikt technieken uit verschillende Zuidoost-Aziatische landen. Hij combineert daarbij een grondige kennis van elke machine waarmee hij werkt, met zijn ervaring met allerlei soorten weefgetouwen. Ook tekent en ontwikkelt hij zijn eigen textielwerken. Marcos maakt op die manier onzichtbare goden, geesten en ideeën zichtbaar, zodat we over hun relevantie nadenken.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

DESIGN

AWRDS

Dae Uk Kim

tot

n e g a r bev De vraag die hij zijn publiek stelt: ‘Zie je alleen maar mooi textiel, of luister je echt?’ Het werk van Marcos Kueh is verfijnd en communicatief sterk. Hij denkt slim na over beeldcultuur en speelt met symboliek en iconografie uit Oost en West. Dat versmelt hij in zijn werken tot een stijl waarin verschillende culturen tegelijkertijd samenkomen en botsen. Daarmee illustreert hij het belang van moderne mythes als tegengif voor koloniale narratieven. Gabriel Fontana

Gabriel Fontana gebruikt in zijn werk sport als metafoor voor de samenleving: welke afspraken hebben we ooit met elkaar gemaakt en werken die voor of juist tegen ons? Hij onderzoekt hoe onze lichamen sociale

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

normen uitdragen, internaliseren en reproduceren en stelt manieren voor om dit af te leren. Daarvoor ontwerpt en ontwikkelt hij nieuwe vormen van pedagogiek, activiteiten en spellen. Zijn werk is gericht op inclusie en bereikt verschillende lagen van de samenleving via onderwijs, cultuur en de sportsector. Zijn educatieprogramma Multiform (2019) draagt bij aan inclusieve lichamelijke opvoeding en Tournament of the Unknown (2022) is een toernooireeks die nieuwe betekenis geeft aan ons idee van saamhorigheid. In een tijd van grote verdeeldheid is de kracht van Gabriel Fontana dat hij ontwerp effectief gebruikt om vorm te geven aan hoe we met elkaar omgaan. Hij kreeg een Keep an Eye Grant van € 9000.

Dae Uk Kim gebruikt objecten als alter ego’s om zijn verlangens en dromen te kunnen uitdrukken, uitleggen en vervullen. Verlangens die hij, opgroeiend in Zuid-Korea, moest onderdrukken en verbergen. Door gemuteerde objecten te maken zet hij als ontwerper nu zijn schaamte om in trots. Dea Uk Kim verkent thema’s als genderexpressie, ras en culturele identiteit door verschillende media te combineren met het maken van fysieke objecten. Zijn MUTANT-serie kan worden gezien als functionele objecten – kroonluchter, spiegel, kruk en console – maar het belangrijkste voor hem is het verhaal. Door dingen die niet-menselijk zijn te verbeelden als een soort wezen, brengt hij de verhalen erachter tot leven. Dae Uk Kim gebruikt materialen die hem in zijn jeugd traumatiseerden en eigent zich die objecten opnieuw toe om zijn eigen verhaal te herschrijven. Het is een heel persoonlijke respons op een zeer publiek systeem en daarin schuilt de kracht van zijn werk: juist dat dieppersoonlijke maakt zijn werk universeel en herkenbaar voor velen die het gevoel hebben delen van zichzelf te moeten verbergen. Hij kreeg een Keep an Eye Grant van € 9000.

Marije Grund, projectleider Dutch Design Awards

UITTIP

‘A

Metropolis: parel van de Maasstad kleurrijke bewoners, jong en oud, iedereen komt samen, met goed eten en drinken en verrassende muziek. Het lukt Metropolis elk jaar weer om laagdrempelig te blijven en er zo voor te zorgen dat alle Rotterdammers kunnen genieten van dit samenzijn. Petje af.

Metropolis Festival https://www.metropolisfestival.nl/

JEROEN ROEST

angezien ik sinds een paar jaar in Brabant woon en daar inmiddels ook werk, moet ik soms iets beter mijn best doen om in de gaten te houden wat er zoal gebeurt in mijn oude thuisstad Rotterdam. De stad aan de Maas, waar zo veel ontwikkeling is dat het lastig is om alles van een afstand mee te krijgen. De stad staat vol met grote publiekstrekkers als de Kunsthal, de Euromast en het prachtige beeld Moments Contained van Thomas J. Price op het Stationsplein. Er is ook geen gebrek aan evenementen. Een van de parels vind ik toch wel Metropolis, het festival dat al sinds 1988 wordt georganiseerd en nog altijd gratis is, een bijzondere prestatie. Veelbelovende talenten staan daar – misschien wel voor het eerst – op een groot podium, namen waar je een paar jaar later zomaar grof geld voor kan betalen om ze te zien optreden. Ik heb al meerdere edities meegemaakt waar je wordt verrast door nieuwe bands, maar ook door nieuwe muziekstromingen die je eerder niet was tegengekomen. Los daarvan vind ik het festival vooral heel bijzonder door de mensen die er komen. Het is een prachtige afspiegeling van de stad Rotterdam, van haar

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

KORT GEWIEKT

Side by Side

en week lang repeteerde een groep studenten schouder aan schouder met gevierde orkestleden. De jaarlijkse samenwerking was opnieuw een muzikaal hoogtepunt. In deze editie was ook Capella Amsterdam betrokken bij het project. Onder leiding van dirigent Daniel Reuss bracht het grote gelegenheidsorkest – inclusief solisten en koor ongeveer negentig musici sterk – de Messiah van Georg Friedrich Händel. In het Side by Side-project kreeg jong talent van de afdelingen Oude Muziek en Zang alle kans om een unieke leerervaring op te doen en zelf een essentiële bijdrage te leveren aan de concerten.

Vijf dagen lang waren de 25 orkestleden van het Orkest van de Achttiende Eeuw en acht zangers van Capella Amsterdam in residentie op het Koninklijk Conservatorium, waar toegewerkt werd naar de concertserie. De ervaren musici, vaak (oud-)docenten of alumni van het Koninklijk Conservatorium, waren gedurende deze dagen privécoaches van de studenten. Deze professionals van topniveau inspireerden de huidige studenten van de afdeling Oude Muziek en brachten kennis en vaardigheden over.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Niet alleen studenten van de afdeling Oude Muziek en Zang werden betrokken bij dit project. Studenten Slagwerk (afdeling Klassieke Muziek) kregen naast de gewone repetities een workshop van een van de slagwerkers van het orkest. Vijf studenten van de opleiding Art of Sound maakten geluidsopnames van de concerten, waardoor dit project ook onderdeel werd van het curriculum van deze opleiding. De opnames worden in het curriculum van de musici gebruikt voor feedback. Het programma werd driemaal uitgevoerd.

PIETER KUN NEN

Händel in goede handen

Side by Side is de jaarlijkse samenwerking tussen het Orkest van de Achttiende Eeuw en studenten van de afdeling Oude Muziek van het Koninklijk Conservatorium. Ook in 2023 was het weer een muzikaal hoogtepunt voor de deelnemers. Het door de wol geverfde orkest gaat al sinds 1981 zo’n vijf keer per jaar op tournee. De musici willen de kennis die zij al die tijd hebben opgedaan doorgeven aan een nieuwe generatie. Ze zijn allen specialist op het gebied van achttiende- en vroeg negentiende-eeuwse muziek. Die voeren ze uit op originele instrumenten of eigentijdse replica’s.

RON VAN EWIJ K

krijgt podium op Wonderfeel

PIETER KUN NEN

Geluk

Zelfhulpopera De Wonderfeel Keep an Eye Productieprijs van maar liefst € 10.000 is in 2023 gewonnen door sopraan en klassieke muziektheatermaakster Nienke Nasserian. Haar ‘zelfhulpopera’ RISE over de maakbaarheid van geluk ging in première op Wonderfeel.

De vakjury kende de prijs dit jaar unaniem toe aan Nienke Nasserian en haar zelfhulpopera RISE: ‘Je moet maar durven: voor een jury je innerlijke zoektocht naar geluk pitchen. Nienke deed het met zoveel energie, eigenheid en een vleugje ironie dat ze ons er in no time van had overtuigd dat dit een podium op Wonderfeel verdient.’ De jury bestond

uit Martin Fondse (Componist des Vaderlands), Kenne Peters (muziekprogrammeur Musis Arnhem en Stadsschouwburg Nijmegen en Concertgebouw De Vereeniging), Willemijn Mooij (algemeen directeur Nederlandse Bachvereniging), Fedor Teunisse (artistiek leider Asko|Schönberg en Slagwerk Den Haag) en Tamar Brüggemann en Georges Mutsaerts (directie Wonderfeel). In haar productie RISE onderzoekt Nienke de maakbaarheid van geluk. Nederland is een

van de gelukkigste landen ter wereld, toch heerst er steeds meer ontevredenheid. Hoe kan het dat in ons welvarende Nederland mensen steeds ongelukkiger lijken te worden? De zelfhulpboeken gaan als warme broodjes over de toonbank en de coaching industrie, spirituele healingsessies en retraites met beloftes van een beter leven zijn een miljoenenbusiness geworden. Bestaat er zoiets als een stappenplan voor geluk? Welke healende muziek hoort hier dan bij? Met een elektroakoestische compositie van Evelien van den Broek streeft Nienke met haar zang en teksten naar een collectieve ervaring van

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

PIETER KUN NEN

RON VAN EWIJ K

AWRDS

Nienke Nasserian, Kenza Koutchoukali en Demos Hoo rn

verbondenheid. De eindregie is van Kenza Koutchoukali en Demos Hoorn vergezelde Nienke op het podium met verschillende (deels elektronische) percussieinstrumenten. Nienke Nasserian studeerde in 2018 cum laude af aan het Fontys Conservatorium in Tilburg. Op haar achtste begon ze met klarinet spelen, vanaf haar vijftiende volgde ze zanglessen en op haar achttiende koos ze voor klassiek repertoire. Nienke maakte drie

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

autobiografische klassiekemuziektheatervoorstellingen – Masai, Mzungu en Mtoto – en speelde verder in producties als Lady in the Dark (Opera Zuid), GOUD! (De Nationale Opera & Opera Zuid) en Hans & Griet (Silbersee & De Toneelmakerij).

De Keep an Eye Productie prijs Wonderfeel is een driedaags buitenfestival voor klassieke muziek met de ongedwongen sfeer van een popfestival. In het 25 hectare grote natuurgebied in ‘s-Grav eland liggen de zeven Wonderfeelpodia op loopafstand van elkaar. De Keep an Eye Pro ductieprijs is in het leven geroepen om jon ge makers in staat te stellen hun artistieke ideeën en ambities tot leven te wekken. Met het geldbedrag kunnen zij een compleet nieu we podium productie ont wikkelen die tijd ens Wonder feel in première gaat en daa rna langs andere festivals toert. Muziek staat daarin centraal, maar ook wordt van de winnaar ver wacht dat die een samenw erking aangaat met andere (kunst)disciplines.

FOTO’S: PIETER KUN NEN

AWRDS

Over weldigende podiumprésence De Keep an Eye Talent Aw ard Klassiek is een wedstrij d voor uitmuntende musici van de afdeling Klassiek van het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Jaarlijks strijden studenten tijdens hun exa men om deze award. De prij s stimuleert jong talent bij het uitvoeren van projectplanne n tijdens de masterstudie aan het Koninklijk Conservatorium. Tijdens de KC- awa rds presenteerde het conserv atorium de winnaar van de Keep an Eye Talent Award Kla ssiek ter waarde van € 10.000 .

Winnaar 2023: Idil Yunkus (viool)

Idil heeft met een 10 met onderscheiding voor de uitvoering van de ‘Caprica’ van Hrisotoskov op haar bachelorexamen laten zien wat een enorm muzikaal talent ze herbergt. Ze combineert in haar spel raffinement met een uitmuntend technisch niveau en een overweldigende podiumprésence.

Tijdens haar eindpresentatie nam ze het publiek zowel mee in haar uitvoering als in de mondelinge toelichting die ze gaf op de werken. Met haar masterstudie wil Idil zich gaan verdiepen in de samenwerking tussen Diaghilev en Stravinsky in het ontstaansproces van de Sacre du Printemps.

Idil heeft het werk goed leren kennen als concertmeester van de NJO Winter Tour in 2023, maar wil die praktische ervaring nu verder ontwikkelen in haar mastertraject.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

RON VAN EWIJ K

PIETER KUN NEN

KORT GEWIEKT

Rosa Spier Huis

Van boven naar beneden: toegangsdeur naar de theaterzaal van het Rosa Spier Huis; Viola’s; Trezora’s Wraak, Koen van der Heijden; Bruce Marie van Duda Paiva Company; Collectief Ludvik, Sehnsucht; Roenik Roa/Ricardo Silva Quartet

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

PIETER KUN NEN

RON VAN EWIJ K

e serie podiumkunst ‘Keep an Eye – Jong en Oud door Kunst Verbonden’ vindt plaats gedurende het culturele seizoen (september t/m mei) en bevat een avondvullend programma met concerten en dansen theatervoorstellingen in de Anna Stibbe Concert- en Theaterzaal van het Rosa Spier Huis. Na afloop is er een ‘meet and greet’ voor artiesten en bewoners in het Galerie café. Het is mooi om te zien hoe de bewoners en de artiesten met elkaar in gesprek gaan. De oudere kunstenaars zijn vaak erg onder de indruk. Sommigen complimenteren bijvoorbeeld kleinkunst artiesten met hun teksten, omdat die zo goed in elkaar zitten en inspelen op de actualiteit. Tegelijkertijd laat de articulatie van de jonge artiesten soms te wensen over. ‘Die jeugd van tegenwoordig praat wel heel snel.’

Inspiratie delen met publiek

Gaat een kunstenaar ooit met pensioen? Het antwoord daarop is meestal ‘nee’. Een bijzondere plek waar kunstenaars wonen en werken, is het Rosa Spier Huis. Een woon- en werkcentrum voor kunstenaars en wetenschappers. Zij wonen hier onder gelijkgestemden. Het Rosa Spier Huis biedt bewoners, maar ook kunstenaars van buiten, een podium om hun inspiratie te delen met het publiek. Om contact tussen kunststudenten, jonge kunstenaars en ervaren kunstenaars te stimuleren is er een serie podiumavonden georganiseerd. Dit is een kans voor jongeren om hun talenten verder te ontwikkelen en ervaring op te doen en voor oudere kunstenaars om betrokken te blijven bij de ontwikkelingen in hun vakgebied. Daarnaast kunnen de jonge talenten op deze manier podiumervaring opdoen.

Talent verbind

FOTO’S: RON VAN EWIJ K

jury, v.l.n.r.: Harry Klooster, Thérèse Steinmetz, Dick Bakker, Bob Zimmerman en Maria Croese

oor het eerst werd dit jaar de Young Talent Award uitgereikt. De prijs is bedoeld voor uitvoerende podiumkunstenaars die verbinding weten te leggen tussen generaties en daarmee bijdragen aan inclusie en diversiteit. Met de Young Talent Award wordt een ode gebracht aan kunst die zich begeeft op het snijvlak van kunst en het sociaal-maatschappelijke domein. De award zet het kunstenaarschap op een voetstuk en helpt jonge kunstenaars het beste uit zichzelf te halen. De kandidaat kan een solist of een ensemble zijn. Elk jaar zal een andere podiumkunstdiscipline in de schijnwerpers worden gezet. In 2023 werd afgetrapt met de discipline muziek.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

Trompettist Bram van de Glind en zijn band wonnen de eerste editie van de Young Talent Award.

ndt generaties De Young Talent Award bestaat uit een geldprijs van € 4000 plus € 1000 gereserveerd voor ontwikkelingsondersteuning door een bewoner van het Rosa Spier Huis en een (betaald) optreden tijdens de Keep an Eye podiumavonden in het Rosa Spier Huis. Trompettist Bram van de Glind en zijn band wonnen deze eerste editie van de Young Talent Award. Het juryrapport loofde zijn timing als uitstekend en noemde het spel ‘mooi, expressief en volwassen’. Onder begeleiding van zijn getalenteerde kwartet speelde hij deze avond zijn eigen compositie ‘Come and Go’. De tweede plaats was voor pianist, zanger en kleinkunstenaar Tobias Wenting. Celliste, zangeres en componiste Chieko Donker Duyvis kreeg de derde prijs.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

All star jury

Op deze met muziek gevulde avond speelden vijf finalisten in uiteenlopende muziekgenres. De finalisten waren van een bijzonder hoog niveau en dankzij de verschillende stijlen was de avond erg gevarieerd. Van harp tot trompet, van klassiek en kleinkunst tot jazz, het publiek kon niet anders dan onder de indruk zijn.

De avond werd gepresenteerd door Co de Kloet, muzikant en radiomaker. Voor de jury was het geen gemakkelijke taak om uit de verschillende stijlen een winnaar te kiezen. De prijzen werden uitgereikt door juryvoorzitter Dick Bakker, voormalig chefdirigent van het Metropole Orkest. Andere juryleden waren Maria Croese (vocalist, oprichter en directeur Classic Young Masters, adviseur cultuur, coach musici), Thérèse Steinmetz (zangeres), Harry Klooster (casting director) en Bob Zimmerman (componist, arrangeur).

eth & Flo zijn beiden opgeleid als klassiek pianist aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag. Tijdens hun studie ontdekten ze dat ze graag samen op het podium staan. In oktober 2020 stonden ze in de finale van het Amsterdams Kleinkunst Festival. Lachers op de hand Op weg naar de finale van het Amsterdams Kleinkunst Festival werken afgestudeerde en autodidacte kleinkunstenaars tijdens de Keep an Eye Masterclasses aan hun artistieke en zakelijke ontwikkeling. Ze krijgen les van professionals als Raoul Heertje, Hans Sibbel en Herman van Veen, om er een paar te noemen. Tijdens hun eerste show Niet wat je denkt vlogen de eigenzinnige en originele composities (gezongen met prachtstemmen) je om de oren. Beth en Flo zijn maf en absurdistisch, met een en al energie. Ze weten hoe je de lachers op je hand krijgt. Vanaf september 2023 staan ze met hun tweede cabaretprogramma Ander Onderwerp in de theaters.

Masterclasses Elsbet: ‘De eerste Keep an Eye Masterclass was met Wimie Wilhelm, op Texel. Ons materiaal was nog één grote

Beth & Flo JEANNETTE HUISMAN

hoeis’tnumet

‘Er zijn zelfs pianisten die willen dat de wielen van de vleugel loodrecht onder de poten staan zodat de klank beter is. Dat is de wereld waar we vandaan komen.’ Als pianoduo speelden ze in zo’n beetje alle grote concertzalen van Nederland. Nu beklimmen Beth & Flo (Elsbet Remijn en Claudette Verhulst) de theaterpodia. Met hun cabaretprogramma laten ze zien dat je geen kenner hoeft te zijn om van klassieke muziek te houden.

Klassiek zonder kramp

puinzooi, er zat geen enkele samenhang in. Wimie zei: ‘Je doet gewoon dit, en dan dat, en dan ben je er.’ Claudette: ‘Als je over van alles twijfelt, is het heel fijn als iemand tegen je zegt: ‘Gewoon doen’.’ E: ‘Wimie dacht natuurlijk ook: die twee moeten vanavond op, dus ze moeten door.’ C: ‘Daarna hebben we nog flink aan de show gesleuteld, maar die avond hebben we volgens mij heel lekker gespeeld.’ E: ‘We kregen ook een masterclass van Vera Mann, dat was echt geweldig. Er gebeurde zo veel die avond in Klein Bellevue. Dat merkte je ook aan de reacties van het publiek.’ C: ‘Je zag iedereen echt trans formeren. Dat is zo leuk om te zien. Blijkbaar gebeurde dat bij ons ook. Vera vroeg ons iets te doen waardoor een poëtisch lied grappig werd. Het publiek ging toen uit z’n dak.’

E: ‘Je krijgt op weg naar de finale ook masterclasses over de zakelijke kant van het vak. Heel leerzaam. Want ik durf wel te zeggen dat er meer tijd gaat zitten in alles om het creatieve proces heen.’ C: ‘Eigenlijk hebben we gewoon een kantoorbaan.’ Streven naar perfectie E: ‘De klassieke muziekwereld zit vol regeltjes. Je móet buigen. Je móet stil zijn. Je móet een herhaling in de muziek wel of niet doen.’ C: ‘Alles staat in het teken van het zo goed mogelijk uitvoeren van de muziek. Er zijn zelfs pianisten die willen dat de wielen van de vleugel loodrecht onder de poten staan zodat de klank beter is. Dat is de wereld waar we vandaan komen.’ E: ‘Ik snap het wel, maar daardoor ontstaat er ook veel gespannenheid, en dat is echt zonde. Juist die gespannen sfeer leidt mij heel erg af. Want ja, jongens, er gaat wel eens iets mis. Daar hoeven we toch niet zo krampachtig over te doen.’ C: ‘Daarom vind ik het juist leuk om over dat serieuze gedoe een grap te kunnen maken.’ E: ‘Vroeger was ik heel erg van: nee, dat kan echt niet zo. Dit hóórt niet. We zijn nog steeds bezig om die hang naar perfectie los te laten. Ik kon er zelf vroeger ook niet tegen als de piano niet loodrecht

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

Jazz Gems schitteren

Hoe valt de grap E: ‘Ik vraag me wel eens af waarom een grap gister wel viel en vandaag niet.’ C: ‘Het eerste stuk dat we in Niet wat je denkt spelen is een muzikaal grapje, er zit namelijk een bewerking van de vlooienmars in. Dat is altijd een leuke graadmeter voor ons. Dan weet je gelijk of het publiek een beetje los is.’ E: ‘Het klopt altijd. Als het publiek dan lacht, weten we dat ze bij de andere grappen ook meer zullen lachen.’ C: ‘Als ze wat stiller waren, zeggen we achteraf tegen elkaar: ‘ze waren wel stil, hè.’ ‘Ja, maar ze waren al stil bij de vlooienmars.’ ‘Oh ja, inderdaad’.’

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

et Grachtenfestival en de Keep an Eye Foundation sloegen dit jaar de handen ineen voor een spectaculaire nieuwe concertserie: Jazz Gems. Voor deze serie werden vier talenten – de zogeheten Gems – geselecteerd. Onder begeleiding van professionals uit het werkveld mochten zij hun eigen programma samenstellen. Dit leidde tot unieke composities, uitdagende samenwerkingen en spectaculaire locaties. Na enkele projecten voor startende muzikanten was het tijd om extra aandacht te geven aan verder gevorderde talenten die zich graag door wilden ontwikkelen binnen het Grachtenfestival. Er is een speciaal programma ontwikkeld om vier Gems de kans te geven hun eigen droomproductie te ontwikkelen onder begeleiding van ervaren collega’s. Kers op de taart was een eigen plek op het gerenommeerde Grachtenfestival. Programmeur en projectleider David Grutter: ‘Het mooie aan deze selectie musici is de diversiteit. Alle vier hebben ze een andere kijk op muziek en dat heeft voor unieke concerten gezorgd. Het is prachtig om te zien hoe deze jonge muzikanten binnen ons festival een hele eigen ontwikkeling hebben doorgemaakt.’ Alle concerten waren uitverkocht en werden enthousiast ontvangen door het publiek.

Jazz Gems 2023 Van boven naar beneden: Lucas Santana Anna Serierse Benjamin Ankomah (Bnnyhunn a) Kika Sprangers

ROB VAN DAM

Valkuilen C: ‘Ik denk dat je niet iets moet forceren als je er eigenlijk nog niet aan toe bent. We zijn heel langzaam gegroeid vanuit die concertwereld door af en toe iets uitdagends te doen. Meedoen met het AKF was om te ontdekken of we ons meer zouden kunnen ontwikkelen op het gebied van theater. We hadden nooit het doel om in de finale te komen.’ E: ‘Onze valkuil is dat we soms te lief zijn. Dat we te vaak voor het compromis gaan. ‘Oh kan dat niet? Nou dan doen we het wel zoals het hoort’.’ C: ‘Terwijl we dan moeten zeggen: ‘Zó willen we het en niet anders.’ We hebben geleerd dat je best op je strepen mag staan.’

FOTO’S: MELL E MEIVOGEL

op het podium stond. Maar als je het theatraal bekijkt, is het juist leuker als mensen je handen kunnen zien.’ C: ‘Sterker nog: als we nu een klassiek concert spelen dan zetten we de piano ook een beetje schuin.’

op Grachtenfestival

MSTRTCLSS

Knallend en spetterend

et thema van deze bijzondere dertiende editie van de Keep an Eye International Jazz Award was ‘New Standards – Focus on Women Composers’. Alle bands arrangeerden en speelden een eigen versie van een stuk uit ‘New Standards – 101 Leadsheets by Women Composers’ (gecureerd door Terri Lyne Carrington). Opvallend was ook dat er in deze editie veel vrouwen deelnamen. In het verleden waren vrouwen vaak ondervertegenwoordigd in de jazzcompetitie. De studenten konden ook dit jaar weer prachtige prijzen winnen die een boost geven aan hun start als jazzmusici. De finalejury bestond uit internationale musici, docenten en professionals uit de cultuursector, zoals Ari Hoenig en Matt Penman. Tijdens de halve finales

streden ensembles van het Conservatorium van Amsterdam om een plek in de finale. In de finale namen twee bands van het Conservatorium van Amsterdam het op tegen hun internationale collega’s van de Manhattan School of Music (New York), het Berklee Global Jazz Institute (Boston), Jazzcampus der Hochschule für Musik FHNW (Basel) en de Royal Academy of Music (Londen). Het was een knallende en spetterende avond waarin zes internationale jazzbands alles gaven wat ze in huis hadden. De finale van de Keep an Eye International Jazz Award vond plaats in een afgeladen Bimhuis met een daverend enthousiast publiek.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

s u c o F – ’ s s r d e r s a o d p n m a t o S C w n e e N ‘ Wom on

AWRDS

d f van war itiatie van zz A n i a n J e l a m ,e ation ompetitie ser vatoriu nt ern c n z n wi o I z s C a j e j i t n pr t he n Ey nale e e a o e i m Het t n p a g oen. r k in Kee allee d nter n e t i p e w i e o n n d e ng n, en ns r vari in sam s pele T ijd e ikant lijke e enoten te n Eye nnen muz e a t en. e k p g a e Ke ver ie g em , ku t n d m o u n t a e n s d v e e se le er an r het Amst ar vooral nland a t ie v buite enden voo en compil eka t m e , m n e ne vri om dr uk w t met kans en en maak e e n i n l d p r i j ze n e e is een ps te volg g w d c e en s ho r een aar g hebb work r elk j o rd t e n m i d d e l s e w n r e a I d Elk ja Awards. k wor g . Oo or ie ë n. zz n a i l J e e m d teg za se ca e ver kend k t in diver re i ui t g e

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

De eerste prijs ging naar The Berklee Global Jazz Ambassadors van het Berklee Global Jazz Institute in Boston. Zij ontvingen een prijs van € 3000. De jury kende het Marios Charalampous Quartet van het Conservatorium van Amsterdam de tweede prijs toe van € 2000. De Incentive Prize van € 1000 ging naar Ante Medic Octet van het Conservatorium van Amsterdam. De prijs van € 1000 voor het beste ‘New Standards’-arrangement werd toegekend aan Eliott Knuets & Noé Sécula van Jazzcampus der Hochschule für Musik FHNW in Basel. Nicholas Adema won de prijs voor beste CvA-solist. Alexandra Ridout van de Manhattan School of Music in New York won de prijs voor beste niet-CvA-solist – Nicholas en Alexandra mogen deel nemen aan een summer course.

FOTO’S: JAAP KROON

Winnaars 2023

ong Metropole is een unieke samenwerking tussen het Nationaal Jeugd Orkest (NJO), het Nationaal Jeugd Jazz Orkest (NJJO) en het Metropole Orkest. In Jong Metropole komt het beste van verschillende muziekwerelden samen: het excellente spel uit de klassieke traditie met swing, improvisatie en groove vanuit de jazztraditie. Het initiatief is mogelijk gemaakt dankzij een jaarlijkse bijdrage van de Keep an Eye Foundation en het Cultuurfonds. Tijdens de Jong Metropole Tour werken de musici (60 deelnemers) in volledige Metropole Orkest-bezetting aan vernieuwende producties en ontstaan er kruisbestuivingen van diverse muziekgenres. Daarnaast biedt Jong Metropole deelnemers de mogelijkheid om masterclasses en workshops te volgen. Het traject vormt een unieke aanvulling op het huidige onderwijs en het aanbod van talentontwikkelingsprojecten.

nt gr ip Tale lijk be op d i n g rd t r n a a a t rb n u ts 0 wo onde , rokke ye O € 350 ch het t, b e t g e p ro c e s een w s n an E e e a z e p v i s e w i e z n e e t d a e l g n r i K t k t e a f e De us d noo wee r wa innen d ir ig Ze h e m us i c n dit ndge rd te der b end. r rm e lle bo niveau va t o Awa nd aan de als verbin dere s o v i v jd lu r lk hele t i ke t e e e d l e i v l g a l e g e r h a e n to voo de de vr ijw ers c d e re nken over t ond doeld ef t an ook t ot ac ht jd d e e i t m e e s p e n is b e d h l e a n . g e a oe eling ant n e re i s o e d i g d o m t e r de gr e ont w ik k const e muzikal m s naa j e i l r g en en a p n z k de i aa an ac ter n d e re c r v muzi i n a e s t g v o u n n i z i j i ht s en m en te m eze b oe lic sectie te vermog aat d king. De t rijf t waaro g r a s a c e Dit j besc h dy Si hun b n.’ der. te Ted n Dobson re ke lei enoej i e l t r s u e v io l is o r u n p tg at nt Sim ef t ee n t: een n j een groo iken dirige it verdien dit jaar he ie i Ze is z ‘ re m n r e e t t d y voo ui t van n la Tedd Ze is naar van spele Het is deze prijs . n i z w z e ja m g.’ st ‘Onz og niveau uziek als g e n o d y S ic k i n ewee e o g m h r d e r e o k t T e s e n ze me k las aan las s i wel k e steun en met ware ls i n zo t t a f n j e i a n he o ns t or m een c ar sectie e reden. Vo t a e h g p voor ing o ewijd en to

v o r p m i , g n i

n e e i t a is

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

WRKSHP

The Youngsters slaan de vleugels uit

S ic k in

L ilian

V i e i ra

BRE T

FOTO’S: VEERLE BASTIAANSSEN

e v o gro

verkennen. In de eerste fase volgden zij in verschillende samenstellingen workshops, waar zij hun kennis en vaardigheden op gebied van historische context, ritme, timing en harmonie van dit nieuwe muzikale terrein verder konden ontwikkelen. In de tweede fase verdiepte het orkest zich in speciaal voor deze gelegenheid gearrangeerd materiaal en werkten de musici toe naar een afsluitend concert met de Portugese titel Abre Alas (vrij vertaald: sla je vleugels uit). Op 16 december brachten zij onder leiding van dirigent en saxofonist Nils van Haften en met soliste Lilian Vieira een bijzonder programma ten gehore: van klassiekers van Antonio Carlos Jobim en Elis Regina tot jazzfunkrepertoire van bijvoorbeeld Chico Pinheiro.

SEL

y Tedd

oortbordurend op het succes van de eerdere edities bundelden de talentafdelingen van het Conservatorium van Amsterdam (Sweelinck Academie en Junior Jazz College), aangevuld met de Young Pop Academy, de krachten weer in het najaar van 2023. Deze bijzondere samenwerking zorgde voor de vierde keer voor volop ruimte voor muzikale kruisbestuiving. Onder de artistieke leiding van de Braziliaans-Nederlandse zangeres Lilian Vieira, zangeres van onder meer Zuco 103, maakte een gelegenheidsorkest van 25 jongeren kennis met Braziliaanse muziek. Deze stijl leende zich uitstekend voor dit project vanwege de vele verschillende invloeden die deze muziek in zich draagt, van klassiek en jazz tot pop. De studenten gingen op een drie maanden durende muzikale ontdekkingsreis waarin ze werden uitgedaagd om nieuwe artistieke grenzen te

T RUS

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

n ‘Let The Good Times Roll’ speelde Jong Metropole muziek van bekende crooners als Frank Sinatra, Dean Martin en Nat King Cole. Een crooner wordt wel omschreven als een zanger met een soepele, intieme stijl, die mogelijk werd doordat er in de jaren veertig betere microfoons werden ontwikkeld. Deze microfoons pikten zachtere geluiden en een breder frequentiebereik op, wat zangers toegang gaf tot een dynamischer bereik. De benaming is afgeleid van het werkwoord ‘croonen’ wat ‘zacht spreken of zingen’ betekent. Crooning is ontwikkeld door zangers die optraden met bigbands en vond zijn hoogtepunt in de jaren veertig tot eind jaren zestig. Jong Metropole bracht een ode aan deze stijl en aan de vertolkers ervan met bekende titels als ‘The Lady Is A Tramp’, ‘Fly Me To The Moon’ en ‘Let The Good Times Roll’. Naast vocale orkestrale jazzmuziek bracht Jong Metropole ook instrumentale stukken als ‘Killer Joe’ en een nieuwe compositie van Bernard van Rossum, winnaar van de Rogier van Otterloo Prijs 2022. In opdracht van Jong Metropole beleefde deze compositie zijn wereldpremière in de zomer van 2023 en de Duitse première tijdens Young Euro Classic in Berlijn. Arrangementen voor dit programma werden gemaakt door gastdirigent Chris Walden. Hij is een Duitse componist, arrangeur en dirigent, gevestigd in Los Angeles (VS).

dit eelde p s e l o od ia e t ro p a c h t i g e p M g r n Jo w in pp e bou eer o g w t r en r e a c ja Con B loem t a e r h e r zo a l s , Cap er lin. erdam er tHaus B A ms t z n en Ko daal 60

AWRDS Hij werkte met grote orkesten en heeft sinds 1999 zijn eigen bigband in Los Angeles. Ook maakte hij arrangementen voor bekende artiesten als Diana Krall, Michael Bublé, Aretha Franklin, Paul Anka en Barbra Streisand. Chris Walden is daarnaast de vaste arrangeur/ componist van de jaarlijkse Oscaruitreikingen.

Bill Laurance & Jong Metropole Orkest o.l.v. Simon Dobson

Het gebeurt niet vaak dat een nieuw jazzcollectief zalen over de hele wereld uitverkoopt en Grammy na Grammy binnensleept. Snarky Puppy is het collectief dat deze eer ten deel valt. Eigenhandig vernieuwden ze het publiek voor jazz door alle leeftijden heen, met veelal instrumentale muziek. Toetse

nist, componist en arrangeur Bill Laurance is een van de drijvende krachten achter Snarky Puppy. Daarnaast heeft hij een indrukwekkende carrière als componist en solist. De band tussen het Metropole Orkest en Bill is hecht. Naast de optredens samen schreef hij een concert voor twee cello’s voor de Cello Biënnale 2022. Als gepassioneerd docent geeft hij masterclasses over de hele wereld. Hij kon dan ook niet wachten om met Jong Metropole composities van Snarky Puppy en hemzelf onder handen te nemen. Op het programma stonden werken uit Laurance’s complete catalogus, waaronder een wereldpremière van een nieuw werk dat speciaal voor dit concert opnieuw werd gearran-

d o o G ’ l e l h o T R t s e ‘L Time ent g Tal n i d n o rd t u ts t a O t t e r l oo aar w O n e n i y n en ew an E er va ds . D c hr ijv Keep en Rogi e ur fon ositie te s an Van d u t n l e u d r d omp het C es t v Awa Awar a rd door d ig d e e n c e in d e g e g e l dbe erloo Talent Aw rd t t a l O o o w n het A ls an op De ng ui t g e Me t r st van ikkeling a in g ie r v t a n d i g e m us i c i . u e g s o r t n R u e o e J d O w D r n t is m g e i o n t o a y j d s o o r v en ns nm wa an E voor st loo e n a an d ie d is e oo A r l r e nis t Keep e prijzen r e a e t o e t t w m p t O nO com r de oo A tede we l a s t o n r v e o e e n , r t j b v r i t s e i u z u 0 O e ra g og m us i c r van 10.00 r ra n g t d i c us . D e R door Rogie rijs van € mponist, a uitgereik n s e u n m n t sp co gewo word l e r ing ll e jong e er en 2023 Jansen. d o i v e t l t n s el tale orke Cami n t of d ir ig e 2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

In 2015 speelde Kika als lid van het Nationaal Jeugd Jazz Orkest (NJJO) mee met de allereerste editie van Jong Metropole (2015). Zes jaar later (2021) won ze de Rogier van Otterloo Award. Daarmee kreeg ze de opdracht om een muziekstuk voor datzelfde orkest te schrijven. Niet te beschrijven ‘Met het winnen van de Rogier van Otterloo Award krijg je opeens een componistenpet op. Ik had al ervaring met componeren, maar nog nooit voor zo’n grote bezetting. Ik kon mijn muzikale wereld omzetten naar de Metropolesound. Ik heb me helemaal ondergedompeld in die muziek, veel tijd doorgebracht in de bibliotheek van het Metropole en veel concerten bezocht.’

F OTO

e l Jan

sen

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Keihard werken ‘Succes, je kan er nooit op bouwen en dat maakt het juist ook zo spannend. Ja, het is keihard werken, maar ik zou niet anders willen. Niks gaat vanzelf. Er is zo veel te gekke muziek. Je moet blijven maken en vernieuwen. En je moet zelf met je muziek de hort op. Als je het zelf niet doet, doet niemand het.’ Advies ‘Met een open blik rol je vanzelf in nieuwe projecten. Ontmoet nieuwe mensen. Ga naar zoveel mogelijk concerten. Probeer je te begeven in de wereld waar je hopelijk ooit een keertje tussenkomt. Verwonder je en leer tegelijkertijd op je strepen te staan. Want het gaat uiteindelijk wel om jouw muziek.’

PAULINE WIERSMA

LE BA

ST IA A

NSSE

Ruimte in je hoofd ‘Componeren is een flinke klus waarbij je jezelf continu tegenkomt. Als componist leid je een kluizenaarsbestaan. Het is een naar binnen gekeerd proces. Om te componeren moet ik eerst mijn hoofd leegmaken, to-do-lijstjes aan de kant schuiven of afvinken. Op het podium staan is het andere uiterste – juist heel erg naar buiten gericht. Het zijn beide uitingen van muzikaliteit, maar die twee werelden combineren is best een uitdaging.’

ER ’S: V E

Cami

hoeis’tnumet

‘Het is bizar hoe de musici van Jong Metropole binnen de twee weken dat ze samen spelen een megagroeispurt doormaken. Al die jonge mensen staan te springen om in het orkest te spelen. Dat hoor je en dat voel je. Die enorme vreugde en dat enthousiasme over wat je samen kan maken. En dat keer zestig mensen. Het is overweldigend. Spelen met het Jong Metropole was voor mij echt een van de vetste momenten op het podium.’

Kika Sprangers

Ze is pas 28, maar behoort volgens NRC al tot de Top 20 pop muzikanten van dit moment. Niet voor niets is ze bekroond met de Rogier van Otterloo Award. Je zou bijna denken dat het saxofonist Kika Sprangers (1994) allemaal komt aanwaaien. Niets is minder waar. ‘Het is keihard werken, niks gaat vanzelf.’

geerd. Veel van het materiaal werd voor het eerst live gerealiseerd zoals oorspronkelijk de bedoeling was: met een 50koppig symfonieorkest. Arrangeur, trompettist en bandleider Simon Dobson leidde Jong Metropole. In de afgelopen jaren is Simon gegroeid tot een van de vaste partners van Metropole Orkest. Eerst als arrangeur en later als dirigent op onder meer het Amsterdam Dance Event. Zelf zei hij daarover: ‘Door jonge musici in deze fase van hun leven bij een project te begeleiden, kunnen ze ervaringen opdoen die hen voor de rest van hun leven bijblijven. Als arrangeur en dirigent hoop ik de studenten een beeld te geven van de combinatie van deze vakdisciplines’. Dit programma werd ten gehore gebracht in TivoliVredenburg, Schouwburg Concertzaal Tilburg, en LantarenVenster in Rotterdam.

L at

oot in g r

h e id

e oud t d n vi

ul i e or J

rug

SAN

tt e

Je studeerde Latin aan het Codarts in Rotterdam. Na de opleiding maakte je je eerste plaat voor de Colombiaanse markt. In Medellín vond je je publiek. In die tijd zei je: ’In Nederland waarderen ze wat ik doe, maar vóélen ze het niet.’ ‘Ik leefde toen voor de muziek. In Colombia is salsa overal, het speelt een hele grote rol in het leven van mensen. Ze begrijpen waar de muziek over gaat en waar het vandaan komt. Het was fantastisch om dat gevoel te kunnen delen. En niet alleen op het podium. Overal wordt muziek gemaakt – mensen nemen hun instrument mee en gaan samen op straat spelen. Een huisfeestje waar de muziek veel te hard staat, wordt door de buren getolereerd. Muziek is de omlijsting van het samenzijn.’ Mis je dat in Nederland? ‘Jazeker, en ook het spontane. Ik vind het nog steeds lastig om vier weken van tevoren af te spreken. In Medellín vraag je op de dag zelf wie er mee gaat naar een optreden. Je hebt daar ook la esquina del mariachi, een soort buurthuis in het centrum van de stad waar alle mariachibandjes zich verzamelen tot ze worden gebeld om ergens te komen spelen. Dan vertrekken ze in een busje naar een verjaardag of een pasgeboren kindje, maar ook als een ruzie is bijgelegd worden ze ingehuurd.’ De connectie met Latijns-Amerikaanse muziek stamt uit je kindertijd. Raakte salsa je vanaf het allereerste moment dat je de muziek hoorde? ‘Dat weet ik niet meer precies. Ik groeide op in een gezin waar veel Latinmuziek werd gedraaid. Hierdoor kreeg de muziek voor mij veel waarde. Daardoor kan ik intens voelen bij deze muziek.’

l ie

te fd e

t wa r de S

T IAG

O ES

CO B

In Colombia kon salsatrompettist Maite Hontelé niet over straat zonder een handtekening uit te delen. Ze woonde er tien jaar lang en speelde in die tijd over de hele wereld met de Latingrootheden der aarde. Tot ze na vijf albums en meerdere Latin Grammy-nominaties ineens was uitgespeeld. Lang raakte ze geen trompet meer aan. ’Ik stond op het punt al mijn trompetten te verkopen. Gelukkig heb ik dat niet gedaan.’

Voor de meeste mensen in Nederland is salsamuziek exotisch. Waarom koos je juist voor deze muziek? ‘Salsa is een combinatie van melancholie en vrolijkheid. Je hoort vrolijke ritmes, maar er zit vaak een melancholische ondertoon onder. Dat spanningsveld is prachtig. Daarnaast is het als trompettist gewoon heerlijk om te soleren over die Latinbasis. Bij salsa gaat het niet om ingewikkelde akkoorden, maar juist heel erg om je gevoel te laten spreken. De verhalen achter de muziek vind ik ook veel interessanter dan wat iemand technisch kan. Mij krijg je niet plat met een virtuoos volmaakte solo. Sterker: dan haak ik vaak af.’

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW MAITE HONTELE SANTIAGO ESCOBAR.

‘Muziek heeft nu een heel andere plek in mijn leven. Ik speel omdat ik het wil, niet omdat het van me verwacht wordt.’

l iona a t Nat e h . r n e ov r va l eid e he t s t ok je in s t ie k i t e r c o rd s z a t e aar aag he R j r T d e e e a y n E tw Daar p an is nu ntelé st (NJJO). d van Kee 023. o H e i t l 2 Ma i Orke r jur y Award in Ja z z r mee z J e u g d s ze o n d e io n a l J a z t a a w n r k Inte Oo en de 2022

Hoe is zo’n salsastuk eigenlijk opgebouwd? ‘Je hebt eerst een intro. Dan het thema, vaak gezongen, en daarna een zich herhalend achtergrondkoortje. Daar wordt weer op gereageerd door de zanger of de bespeler van een blaasinstrument. Je hebt ook solo’s en mambo’s – de riffs die door de blazers worden gespeeld. Soms met een koortje (backing vocals) daaroverheen. In dat tweede deel begint het feest. Dan komt al die energie en gaat het los.’ Je toenmalige vriend en producer Juancho Valencia vertelde dat muziek je veel voldoening en tegelijk veel frustratie geeft. Je bent een soort ‘slaaf’ van de muziek. ‘Ik kan me op geen enkele manier zo goed uiten als op mijn instrument. Die trompet heeft zo’n enorme lading en diepte. Maar om te kunnen ‘spreken’ met het instrument zijn vele jaren oefenen en discipline nodig. Het is echt topsport. Ik moest iedere dag alleen al twee uur trainen om mijn embouchure

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

[hoe je de gezichtsspieren technisch gebruikt; red.] goed te beheersen. Dat is een eindeloze, persoonlijke zoektocht, want iedere mond werkt anders. Als ik een week niet speelde, hoorde je dat direct. Dat iedere dag weer opnieuw studeren was ik helemaal zat. Alles stond in dienst van die trompet. Ik kreeg een soort tunnelvisie, het werd saai ook.’ Het klinkt als een veeleisend instrument. ‘De trompet is best een heftig instrument. Bij de piano heb je na een week niet spelen misschien een beetje last van roestige vingers maar klinkt het nog wel gewoon goed. Maar die trompet, je moest me na een vakantie echt geen concert laten spelen.’ Daar kwam bij dat je steeds meer verwijderd raakte van wie je was. ‘Dat ging over wie ik was op het podium en in de media. Ik was vergroeid met het verhaal dat

ik steeds weer vertelde en vergat daarbij wie ik zelf was. Als ik nu naar de platenhoes van mijn album Te Voy a Querer kijk, denk ik: ik was gewoon een poppetje, zó niet mezelf. Het laat zien dat ik ergens in was gegroeid en een bepaalde esthetiek was gaan uitdragen die niet bij me paste. Met het succes voelde ik ook de druk enorm toenemen. Ik moest van mezelf steeds beter zijn om op gelijke voet te staan met al die geweldige musici met wie ik speelde. Dat kon ik op een gegeven moment niet meer opbrengen. Ik had jarenlang roofbouw gepleegd op mijn lichaam en dat ging niet meer.’ Kon je wel genieten van het werk? ‘Heel af en toe. Ik kreeg veel positieve feedback. Adrenaline en dopamine genoeg, maar tegelijk was ik ook heel kritisch op mezelf. Alleen als alle condities goed waren, als het geluid perfect was, de band goed had gespeeld, het publiek enthousiast was en ik helemaal tevreden kon zijn over hoe ik het zelf had gedaan, dan kon ik wel euforisch zijn, maar dat was niet vaak genoeg.’ Wat gebeurde er toen je stopte? ‘Op dat moment begon een proces waarbij ik, zo voelde het, eerst heel lang viel; er was niets om me aan vast te houden. Van het ene op het andere moment waren alle dagelijkse routines van het studeren weg, maar ook de bevrediging van de optredens. De gedachte die overheerste, was: als ik niet meer speel, wie ben ik dan nog? Wat kan ik dan? Ben ik dan nog iets waard? Zeker twee jaar heb ik het echt lastig gehad. Vooral het eerste jaar was heel pittig. Ik had al veel last van chronische hyperventilatie en ook van hartkloppingen en het eerste jaar stond vooral in het teken van het herstellen van mijn lichaam en geest.’ Die trompet was dertig jaar lang je leven. ‘Precies, ik raakte veel kwijt en tegelijk was er ook echt een opluchting dat ik niet meer dagelijks hoefde te studeren. Het was heerlijk om in die kalmte te zitten. Terug naar de leegte. Terug naar wie ik was zonder een dagelijkse invulling. Daardoor kon ik ook langzaam aan mijn herstel werken. De klachten verdwenen uit mijn lijf, ik kon beter ontspannen. Het was heerlijk om te voelen dat je lijf je dankbaar is voor je keuze. In die periode ben ik terug naar Nederland verhuisd waar ik niet dagelijks word herkend. Dat was ook echt heel fijn.’ Ontdekte je toen ook wat je wel wilde? ‘Ik heb de trompet een tweede kans gegeven. Dat werkte gewoon echt niet. Ik werd er helemaal niet

k nd i i v t ei t.’ o s it r e s sa n u t r te ‘Vi o in z t ni e gelukkig van. Met de tijd werd duidelijk dat ik echt moest stoppen. Toen ben ik gaan rondkijken naar vacatures om te zien waar ik enthousiast van zou worden. Er kwam een functie vrij als programmeur bij Music Meeting festival in Nijmegen. Dat was echt een fantastische opening.’ Als snel werd je artistiek directeur van Music Meeting. Dat heb je drie jaar gedaan. Nu ben je als artistiek leider van het NJJO zelfs weer aan het toeren met je trompet. ‘Er was een moment dat ik bijna al mijn trompetten had verkocht. Dat heb ik gelukkig niet gedaan. De trompet heeft een heel nieuwe plek in mijn leven gekregen. Nu speel ik omdat ik het wil en niet omdat het van me verwacht wordt. Dit is veel gezonder.’ Je was ook een van de juryleden tijdens de awardshow The Records waarbij drie jazzbands een cd-productie ter waarde van € 10.000 winnen. Wat vond je van het niveau van de bands? ‘Ik was erg onder de indruk. En dan niet alleen van de bands, maar ook van de solisten, het samenspel en de composities. En de sound – ze doen zo veel spannende dingen. Er wordt veel geëxperimenteerd en gespeeld met verschillende muziekinvloeden.’ Hoe luister jij als muzikant en jurylid? ‘Virtuositeit vind ik niet zo interessant. Iedereen kan hard studeren en een knappe lick spelen. Uiteindelijk gaat het om zeggingskracht: hoe breng je een verhaal over? Heb je het lef om de ideeën die in je zitten naar buiten te brengen? Kun je de aandacht vasthouden en het publiek ergens mee naartoe nemen? Als je dat lukt, op wat voor manier dan ook, dan gebeurt er iets. Dat is magie. Op die manier luister ik.’ Magie, is dat te leren? ‘De magie is als het instrument het verlengde van je ziel wordt, als je je persoonlijkheid laat horen op het instrument. Dan maakt het niet uit welke stijl het is, want dat hoor je. Je hoort of het waarachtig is wat iemand doet. De muziek moet echt in je lijf voelbaar zijn, dat is waar ik gelukkig van word en het publiek denk ik ook. Om daar te komen, moet je wel eerst die technische basis hebben.’

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

Had jij, toen je begon, iemand van wie je veel hebt geleerd? ‘Chocolate Armenteros – inmiddels helaas overleden – had voor mij een waanzinnige zeggingskracht. Alsof je steeds maar weer zijn hart hoorde spreken. Ik weet dat het een beetje spiritueel klinkt, maar zo voelde het voor mij echt. Hoe prachtig is het dat je kunt huilen om muziek? Of dat je er juist enorm vrolijk van wordt? Bij livemuziek zie je ook nog wat iemand fysiek inlegt.’ Kun je vrijblijvend luisteren naar muziek? ‘Ik ben natuurlijk een vakidioot, dus als ik iets hoor wat ik net niet goed genoeg vind, komt vaak dat oordeel om de hoek kijken. Nee, ik ben geen makkelijk publiek. Maar als jurylid ga ik echt niet luisteren of iemand de juiste noten speelt. Daar gaat het ook uiteindelijk niet om.’ Het publiek is ook niet met een verkeerde noot bezig. ‘Precies, dan gaat het weer over die magie. Een vrij matige pianist kan het publiek helemaal uit z’n dak laten gaan. Dat is ook de frustratie van een muzikant die wel technisch fantastisch speelt, maar niet datzelfde enthousiasme teweeg kan brengen.’ Wat weegt zwaarder: talent of hard werken? ‘Je hebt wel echt talent nodig. Je moet een intrinsiek talent hebben voor ritme, intonatie, sound, het kunnen verbeelden van die sound. Anders zit het er toch echt niet in. Dus ik vind het moeilijk te geloven dat je er alleen met heel hard werken komt.’ Jij coacht ook af en toe musici. In jouw tijd op het conservatorium was er geen aandacht voor de mentale uitdagingen die komen kijken bij het vak. ‘Alle topsporters hebben een coach, maar musici vaak niet. Ik coach musici die nog studeren of juist al wat verder in hun carrière zijn. Zelf heb ik dat gemist. Tijdens mijn afstudeertijd was ik enorm onzeker en zoekende. Want jeetje, wat is muziek spelen toch kwetsbaar. En dan gaat het niet alleen over de carrière. Maar ook over welke rol muziek heeft in jouw leven. Is dat in balans met de rest? Zorg je goed voor jezelf? Ben je happy met wat je doet? Soms moet je even uitzoomen. Daar is op conservatoria nu meer aandacht voor. In ieder geval is het 1000% beter dan toen ik studeerde.’ Voor artiesten is muziek niet alleen een vak, maar ook hun leven. ‘Ja, en daardoor denken ze vaak dat ze niks anders kunnen. Terwijl je juist als muzikant heel veel kwaliteiten hebt ontwikkeld. Niet alleen door te

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

om a at g t ‘He c ht: a r k in gs e en z e g g en g j e ’ br ve r? o ho e l aa ve r h

excelleren op je instrument, maar ook door alles wat er verder bij komt kijken. Vaak vergeten musici dat als ze iets naast de muziek zouden willen doen, dat prima kan met de kwaliteiten die ze hebben ontwikkeld.’ Wat hoop je als artistiek leider van het NJJO de jonge jazzmusici mee te geven? ‘Ik hoop dat het een enorm positieve ervaring wordt. Dat ze er gelukkig en wijzer van worden. Dat ze nieuwe connecties leggen. Dat ze zich kwetsbaar durven op te stellen. Dat is niet alleen waardevol voor je als muzikant, maar ook als mens. We spelen de mambo en ze spelen echt fantastisch. Ik kijk uit naar ons tournee in binnen- en buitenland.’ Wat had je willen weten toen je hun leeftijd had? ‘Mijn grootste valkuil is geweest dat ik niet dicht genoeg bij mezelf ben gebleven. Het vergt heel veel moed om dat wel te doen. Dan kun je connecten met mensen. Dan kun je jezelf zijn. Het is mij niet altijd gelukt, maar ik was gelukkig in staat om een burn-out te herkennen en daarop te reageren. Ik heb veel geleerd, maar zal vast nog een keer met mijn hoofd tegen een muur lopen. Ik herken het nu wel eerder als ik iets doe waar ik niet blij genoeg van word. Het werk bij Music Meeting was fantastisch, maar na drie jaar ben ik gestopt omdat ik vond dat ik te veel achter een laptop zat. Ik durfde het aan om niet voor veiligheid te kiezen en zegde mijn werk op zonder dat ik iets nieuws had. Vervolgens kon producer Cees Gog me opbellen met de vraag of ik artistiek leider van het NJJO wilde worden.’

z z a J r e m m Su

FOTO’S: JAAP KROON

PIE T E

R KU

NNE

Intensief, leerzaam en gezellig

ok deze zomer organiseerde de jazzafdeling van het Conservatorium van Amsterdam weer de Keep an Eye Summer Jazz Workshop. Al meer dan tien jaar is dit dé gelegenheid voor professionele musici en muziekvakstudenten van over de hele wereld om zich onder leiding van internationale topmusici een week lang intensief onder te dompelen in jazz. Het werd weer een leerzame en gezellige week voor de deelnemers. Een snelkookpan waarbij in een paar dagen veel

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

o W z

p o h rk s

WRKSHP

gespeeld en uitgewisseld werd zodat er na vier dagen een concert kon worden gegeven met muzikanten en dirigenten die elkaar nog maar kort kenden. Toch leek het alsof ze al jaren samen speelden. Met een keur aan topmuzikanten en docenten, waaronder Aaron Parks, Ari Hoenig, Ben Wendel, Clemens van der Feen, Jason Palmer, Jesse van Ruller, Lage Lund, Matt Penman, Seamus Blake, Theo Bleckmann en Tineke Postma. Het Keep an Eye Large Ensemble onder leiding van Yaniv Nachum met gastsolist Theo Bleckmann (zang) gaf aan het einde van de week een spectaculair concert waarin het spel van de jonge musici samenvloeide met de zang van Theo Bleckmann.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

ST N G IL N VA K ARE

jaz zjonge van e i r s d d n ng ecor make financieri lijkse The R Records e ar g i j d e h en a lle , ands Met T ans op vo . Tijdens e ja z z b an k e i t s e l c d l u n o iv ba ent v p ro d lumn lbum t r ijd e n t al s en a r r ie e s een a d d r w m ude e ia , o ds ho t t r r s o f a t a w a a rv ui t 0. M e conse n € 10.00 studio ande a e t s s d e b an va de eder l a rd e i re c t z-) alle N elk ter wa e bands d ratie (jaz e , d n n n e e p e pr ijz kunn en jonge g muziek o d ra g e un h n e e d i t b e s t e ll i n g is d d n el ns bie vestigen i in. Do ten de ka te gen m a n a v a a nt n ele muzik n en hun n innaars o rofession e p w m e e i u e t D c h n u n n te ld. -prod zet ten va were d k c e i e aan z t d mu aars aas t mar k n n e n i d m o n t in de w daar um ee bij he n k r ijg e n n alb hing u e c i h a d n o c va ven k. Bo le as e n. muzie aan de re ngebode a d a n s s lui t e eden l opt r aanta

The Records on Tour

en B ts: Ko h c e r aar i n k s n s p i n os a Van l aE ik Ro Roen

Door de samenwerking met de Vereniging Nederlandse Jazzpodia en Jazzfestivals (VNJJ) kunnen aangesloten podia zich inschrijven op concerten van de winnende bands. De Keep an Eye Foundation sponsort vijftig procent van de gage van de musici (volgens de NORMAnorm). Daarmee is het risico voor de zaal kleiner en wordt het eenvoudiger voor de jonge jazzcats om op de mooiste jazzpodia van het land te spelen. Van Bimhuis Amsterdam tot Jazz in Duketown Den Bosch en van TivoliVredenburg Utrecht tot Trommel Aartswoud, elke windrichting komt voorbij. Los van deze bijzondere optredens wordt de bands een speciaal coachingstraject aangeboden om hun zakelijke en professionele vaardigheden naar een hoger niveau te tillen. Zo krijgt hun carrière een vliegende start.

oeijn

ga, F

o Ca d e r ic

lc agn

Winnaars

De winnaars van vorig jaar presenteerden de gloednieuwe albums die zij dankzij de prijs en coaching konden maken. Ambergris, Nefertiti en Önder gaven in het Bimhuis voor een bomvolle zaal in drie concerten een geslaagd voorproefje van hun albums. Andrew Makkinga presenteerde de avond en interviewde de bands. Daarnaast werden de nieuwe winnaars bekendgemaakt. Uit een recordaantal van 95 aanmeldingen werden in de voorselectie zeven halvefinalisten gekozen. Deze speelden vervolgens voor de finalejury bestaande uit Glenn Gaddum, Michael Moore, Suzan Veneman, Mirjam Visser en Brent Oostrum. De jury had de moeilijke taak om uit deze zeven bands de hiernaast genoemde winnaars te selecteren.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

N K RO O JA A P ’S: F OTO

JAZZ

rds reco

AWRDS

, e i t a s i e i v t o a r r i p p s m i n i e j i e Vr nzeloz gre Dutch Mountain Tribe

Ronny deCarlo

Federico Calcagno Octet

De Italiaanse componist en klarinetspeler Federico Calcagno zet de jazzwereld op zijn kop door naar andere mogelijkheden te zoeken om muziek te schrijven. De extreem getalenteerde musici van het octet (de meesten komen van zijn groep Liquid Identities) hebben een sterk eigen signatuur waar Frederico specifiek voor componeert. Hij geeft hun de ruimte om te improviseren, soms één persoon, soms het hele octet, dat het ongestructureerde subtiel weet terug te brengen naar structuur. Frederico heeft zich voor zijn album Mundus Inversus laten inspireren door de schilderkunst van Jheronimus Bosch en door machinerie, zoals klokken, alsmede door ritmepatronen van Zuid-Indiase muziek en postmoderne klassieke muziek. Dit is vooral te merken aan de abstracte harmonieën. Het ritme overheerst, maar dansen op deze muziek is een uitdaging.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Ronny deCarlo, het alter ego van de Colombiaans-Nederlandse componist en gitarist Roenik Roa Espinosa, zou zomaar een personage uit een spaghettiwestern kunnen zijn. Een genre dat Roenik zeer aan het hart ligt, vooral door de soundtracks van Ennio Morricone. De muziek van Ronny deCarlo is vooral filmisch van aard. De band is instrumentaal, maar door een bepaalde sfeer of fantasie word je op een geraffineerde wijze het verhaal ingetrokken, zonder dat je hoeft te weten waar het over gaat. Aan de nummers liggen vooral oude gospel, soul en jazz ten grondslag; in 2016 woonde Roenik elke avond in New Orleans een jamsessie bij en bezocht hij iedere zondag een gospeldienst. Hiphopritmes zoals trap, sample technieken (maar dan zonder samples), en Latijns-Amerikaanse ritmes maken de muziek een product van deze tijd.

Dutch Mountain Tribe, onder leiding van componist, saxofonist en multi-instrumentalist Koen Boeijnga, vormt een hechte eenheid als één organisme. Ze gebruiken een speelveld van akoestische instrumenten, soms opmerkelijk onconventioneel, als basis voor hun ceremoniële tribale muziek. Invloeden van volksmuziek van over de hele wereld worden door Dutch Mountain Tribe op een nieuwe en verrassend hedendaagse manier vertolkt. Elke compositie heeft een eigen gelaagde identiteit en een vaste structuur, maar vrije improvisatie speelt een cruciale rol. De gedreven improvisatoren komen uit verschillende delen van de wereld, waaronder Spanje, Italië, de VS en Turkije. Dankzij een sterk groepsgevoel word je vanzelf meegenomen naar de imaginaire bergen van Nederland. Je belandt in een nieuwe gemoedstoestand door de trance-opwekkende unisono bewegingen, repetitieve ritmes en knetterende solo’s.

KORT GEWIEKT

eep an Eye biedt met een aantal concertreeksen een podium aan jong talent. In samenwerking met Singer Laren worden het hele jaar door concerten gespeeld in en buiten het museum. In de zomer van 2023 vonden drie klassieke concerten en drie jazzconcerten plaats in de prachtige beeldentuin. Als je van muziek geniet in een prachtige tuin komen al je zintuigen aan bod. Een briesje over je rug, geurende bloemen, vogels die met de muzikanten mee fluiten en kunstwerken die de verbeelding prikkelen. De programmering voor de klassieke concerten werd verzorgd door Georges Mutsaerts van Festival Wonderfeel. Ook in het herfst- en winterseizoen kan het publiek elke eerste zondag van de maand genieten van de Keep an Eye Jazz Concerten in Singer Laren. In de intieme sfeer van de oude villa worden concerten gegeven door studenten van het Conservatorium van Amsterdam, geprogrammeerd door Bas van Otterloo van het conservatorium. Net als onze samenwerkingspartners vinden wij het belangrijk om jong muziektalent de kans te geven om te spelen op intieme podia. Dit helpt bij het opbouwen van speelervaring en vergroot hun naamsbekendheid. De musici worden betaald conform de Fair Practice Code.

aast de concerten in Singer Laren organiseren we optredens in de Studio 150 Betlehemkerk te Amsterdam. Deze voormalige kerk in stadsdeel Noord is enkele jaren geleden omgevormd tot een van de meest spraakmakende opnamestudio’s van Nederland en daarbuiten. Musici komen van heinde en verre om hier een album op te nemen. Keep an Eye maakt er concerten mogelijk voor jong talent. De concerten worden online gestreamd via diverse sociale media en zijn ook voor een klein publiek live toegankelijk. De concerten worden maandelijks op de laatste donderdag van de maand uitgezonden. We programmeren met behulp van Georges Mutsaerts klassieke concerten. Daniël

van Veen van het Amsterdams Kleinkunst Festival adviseert over de kleinkunstoptredens en de jazzconcerten worden geprogrammeerd door onze eigen Mylène Hogenhuis-Berghs. Mooi meegenomen is dat de musici professionele studio-opnames en videobeelden mee naar huis krijgen. Muzikanten laten ons weten onder de indruk te zijn van de fantastische akoestiek in de voormalige kerk en erg blij te zijn met het prachtige audio- en videomateriaal dat ze overhouden aan de concerten en voor eigen promotie mogen gebruiken. De livestreams zijn terug te kijken via het Keep an Eye YouTube-kanaal. Kijk voor de actuele agenda op onze website.

Dokwerk

PIETER KUNNEN

Kãna Trio

Studio 150 Sessions

RON VAN EWIJK

Aron Elstak in Studio 150 Betlehemkerk, Amsterdam

RON VAN EWIJK

Keep an Eye Concerten in Singer Laren

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW SPACEMAKERS

Bubbels, glazen boxen dingen die gr en oeien in de tijd Twee dagen voor de opening van de zesde editie van Spacemakers spreek ik kunstenaars Julia Lok (1996), Laura Snijders (1993) en Lambertine van Veldhuizen (1996) bij Galerie Pouloeuff in Naarden-Vesting. Space makers is een initiatief van Keep an Eye Foundation en Galerie Pouloeuff waarbij Nederlandse kunstenaars tot 35 jaar zich kunnen aanmelden voor een residentie Masterclass met aansluitend een tentoonstelling in de galerie. Ze worden begeleid door een gevestigd kunstenaar, ditmaal Arjan van Helmond.

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

RON VAN EWIJK

Doo r Puc k K

Lambertine va

n Veldhuizen,

Julia Lok, Arja

roon

n van Helmond

en Laura Snijd

et is lunchtijd, er wordt tussen de bouwmaterialen en nog drogende werken een tafel uitgeklapt en gedekt. Tijdens het gesprek over nieuwe werkwijzen aanleren, buiten een bepaalde box treden en het al dan niet bewust afwijzen van een bepaald medium, klinken vragen als: ‘Mag ik een wrap?’ en ‘Kun je me de koriander aangeven?’ Hoe begin je aan een intensieve werkperiode als deze als je elkaar helemaal niet kent? Laura: ‘Om elkaar te leren kennen had Arjan aan ons gevraagd of we voor de introductiedag drie objecten mee wilden nemen: ‘iets dat groeit in de tijd, iets dat je altijd bij je hebt en iets dat je zelf gemaakt hebt. Aan de hand daarvan zijn we in gesprek gegaan over onszelf en ons werk.’ Julia: ‘Lambertine schildert vooral, Laura is opgeleid in

ers

IJK RO N VA N EW

Arjan, Laura, La

mbertine en Ju

de mode en ik werk veel met hout. Ondanks onze verschillende disciplines kwamen we er al snel achter dat we allemaal een heel open houding hebben. Daarnaast gaat het kennismaken in een sneltreinvaart doordat je tijdelijk huisgenoten bent.’ Lambertine: ‘Je komt bijvoorbeeld achter elkaars ochtendrituelen; wie er ontbijt en wie niet, wanneer iemand doucht. Best grappig.’ Wat was jouw rol, Arjan? Arjan: ‘Samen met curator van de galerie Ine van der Horn heb ik de kunstenaars geselecteerd naar aanleiding van het thema Biospheres. Als kunstenaar ben je zelfvoorzienend en moet je een eigen bubbel creëren. Door de galerie om te dopen tot een biosfeer konden we gezamenlijk vanuit een nieuw perspectief de wereld observeren. Door dit te doen realiseer je je dat je maar heel weinig nodig hebt om iets relevants te kunnen maken binnen een bepaalde context. Zo word je als het ware een ontdekkingsreiziger. Het is niet voor niets dat er tijdens de ontdekkingsreizen in de zestiende en zeventiende eeuw kunstenaars en wetenschappers aan boord meegingen om al tekenend alle ontdekkingen vast te leggen. Tekenen is een goede manier om te reflecteren op wat je ziet. Bij de kunstenaars heb ik daarom het dagelijks tekenen naar waarneming geïntroduceerd: op het moment dat je een of twee tekeningen per dag maakt, zonder dat het iets hoeft te zijn, heb je aan het eind van de week een reeks van waaruit iets nieuws kan ontstaan. Het is belangrijk om als kunstenaar niet te wachten tot er een fantastisch idee bij je op komt, maar al makend te denken. In Julia, Laura en Lambertine herkende ik een zekere nieuwsgierigheid die je nodig hebt om zo’n korte periode werkbaar en waardevol te maken.’ Laura: ‘Ook deden we met Arjan wekelijkse werkbesprekingen. Dat was heel interessant, want het gebeurt niet zo vaak dat iemand

lia

Houtwerk van

Julia

naar je werk kijkt die het nog nooit eerder heeft gezien. Het beperkte tijdsbestek dwingt je daarnaast om sneller tot keuzes en conclusies te komen.’ Julia: ‘Ik vond het verfrissend en fijn dat mijn werkproces onderbroken werd door die gesprekken. Je eigen gedachte gang werd daarmee regelmatig onderbroken, waardoor je niet in cirkelredenaties belandt.’ Op welke manier heeft Naarden-Vesting jullie beïnvloed? Julia: ‘Het tekenen naar waarneming heeft bij ons alledrie als basis gediend voor het ontwikkelen van ons werk en is daarmee rechtstreeks geïnspireerd op elementen uit het vestingstadje. Ik heb bijvoorbeeld een lijst gemaakt van monumentale bomen die je in de omgeving kunt vinden en contact gelegd met een houtwerkplaats in de buurt.’ Lambertine: ‘De kozijnen van de galerie hadden een heel specifieke kleur, namelijk grachtengroen. Die kleur heb ik verwerkt in mijn schilderijen.’ Laura: ‘Ik focuste me in het begin van de periode op het registreren en herkennen van een bepaalde kledingcode van de inwoners van Naarden-Vesting.’ Hoe hebben jullie elkaar beïnvloed? Lambertine: ‘Iets dat ik ook bij Julia zag, is dat we gewend zijn voor onszelf te bepalen dat we altijd met een bepaald materiaal of medium werken, waardoor er weinig ruimte overblijft voor invloeden van buitenaf. Laura laat juist zien dat dingen naast elkaar kunnen bestaan.’ Julia: ‘Daar herken ik me wel in inderdaad, alsof je het nodig hebt je werk te limiteren en te categoriseren door het in een dichte box te stoppen. Wanneer ideeën niet in die box passen, denk je meteen: ‘Dat is geen goed idee,’ en voer je het dus niet uit.’ Laura: ‘Ik snap niet helemaal wat jullie bedoelen. Zit ik dan in een glazen box? Julia: ‘Een jaar of drie geleden raakte ik geobsedeerd door hout. Sindsdien werk ik altijd met hout en daaruit concludeerde ik: dit is wat ik doe. Tijdens Spacemakers kwam ik erachter dat tekenen me eigenlijk ook heel goed ligt en daarnaast heb ik ontdekt dat ik ook op andere, meer

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

TIEDEMA FOTO’S: SA ND ER

Tekening van Ju

lia

Schilderij van

Lambertine Werk van Laur a

indirecte wijze met hout kan werken door bijvoorbeeld stempels te maken.’ Lambertine: ‘In mijn werkproces in NaardenVesting heb ik ook herontdekt dat ik als schilder blijf onderzoeken hoe ik schilderijen ruimtelijk kan maken, zonder het penseel weg te hoeven leggen en beeldhouwer te worden.’ Arjan: ‘Het is heel mooi en onverwacht wat er gebeurde op een van de laatste dagen: Julia kreeg naailes van Laura en zat midden in de nacht textiel te knippen terwijl Lambertine aan het klussen was met hout en Laura verf aan het mengen was. Een ongelooflijk grappige samenloop van omstandigheden, hoe die kruisbestuiving ontstaat. Daar hoop je op!’ Hoe hebben jullie de galerie omgetoverd van atelier tot tentoonstelling? Arjan: ‘Op de dag dat we de galerie zouden gaan inrichten, werd ik ziek en heb ik een bevriende kunstenaar, Pim Blokker, gevraagd mij te vervangen. Hij bekijkt dingen met een humoristische blik en heeft met een frisse blik heel intuïtief gereageerd op wat hij zag. Op basis daarvan is Pim met de kunstenaars het werk in de galerie gaan plaatsen.’ Laura: ‘Beneden hebben we gekozen om de werken die af zijn, tentoon te stellen, waaronder twee schilderijen van Lambertine, twee sculpturale vormen van bedrukte stof van Julia en een veldbed dat ik opnieuw bekleed heb met stof die geïnspireerd is op toeristen in Naarden-Vesting. Op de eerste verdieping stellen we werken tentoon die nog in beweging zijn. Sommige zijn zelfs nog niet helemaal af.’

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Wat nemen jullie aan ervaring mee naar huis? Arjan: ‘Ik vind het heel sterk dat ondanks de kruisbestuiving in materiaal en skills, ieders vocabulaire overeind is gebleven. De drie kunstenaars hebben elk eigen ingrediënten omgevormd tot iets nieuws, maar de eigenwijsheid zit er nog steeds in. Dat vind ik een heel goede kwaliteit.’ Laura: ‘Kickboksen! Daar ben ik hier mee begonnen en dat bevalt me goed. Wat ik ook hoop toe te passen als ik weer in mijn eigen atelier ben is de focus, zodat mijn werkproces verduurzaamt.’ Lambertine: ‘Zowel in materiaalkeuzes als conceptuele vraagstukken heb ik geleerd om er ook op een andere manier naar te kijken en het experiment aan te gaan. Daarnaast kan ik ook nogal rondfladderen, maar als Julia en Laura geconcentreerd bezig waren, kon ik dat ook veel beter.’ Julia: ‘Het is lastig te zeggen, maar ik hoop dat ik het naar waarneming tekenen kan inzetten als ik vastzit en ik daarmee het project nieuw leven in blaas.’ Arjan: ‘Ik vind het altijd heel inspirerend om met jonge kunstenaars te werken vanwege de onbevangenheid waarmee zij dingen aangaan. Het mooiste aan kunst maken is dat je de wereld om je heen kunt herontdekken. Momenteel doe ik zelf een residentie bij EKWC in Oisterwijk en daar stond voor de eerste twee weken op de planning: playing time. Die speelsheid zag ik terug bij de Spacemakers in Naarden-Vesting. Ik heb de neiging dat spelen te vergeten, dus dat hoop ik vast te houden!’

‘Hopelijk er va ren studenten

een soort roes ’

Studenten Fine Art bereiden zich voor op een leven als kunstenaar. Maar hoe ziet die beroepspraktijk eruit? Om daar een beter beeld van te krijgen maakt Keep an Eye een bijzonder project mogelijk: een ‘artist in residence’ op de opleiding.

LO ES RO OZEN

DA AL

innen het curriculum van de HKU wil de opleiding Fine Art benadrukken dat het denken richting moet krijgen vanuit het avontuur van het maken. Vanuit deze gedachte is de wens ontstaan om een inspirerende professionele kunstenaar op de vloer aan het werk te zien. Iemand die je deelgenoot laat zijn van diens proces, aan wie je vragen kunt stellen en van wie je op allerlei manieren kunt leren, maar die anders dan een vaste docent niet verantwoordelijk is voor beoordeling of examinering. Die wens gaat in vervulling met een residentie op de opleiding.

Elk jaar wordt er een kunstenaar uitgenodigd om gedurende drie dagen per week gebruik te maken van een atelier op de HKU Pastoe Fabriek. In dit atelier werkt de kunstenaar aan de ontwikkeling van het eigen beeldende werk. Keep an Eye AIR Pastoe geeft de Fine Art studenten niet alleen de mogelijkheid om met professionele kunstenaars over hun werk te spreken, maar ook de kans om ze daadwerkelijk aan het werk te zien in het atelier of in de werkplaats. Het project wordt afgesloten met een expositie en een publicatie. In november 2022 startte Ricardo van Eyk (1993) zijn residentie op HKU Pastoe. Van Eyk had al een aardige staat van dienst, met

onder meer een duo-expositie in het Centraal Museum. HKU lijfde hem in als artist in residence voor AIR Pastoe. Van Eyk: ‘Het wordt interessant voor mij, maar het moet vooral interessant zijn voor de studenten.’ In de periode waarin hij in de Pastoe Fabriek te vinden is, staan zijn ontmoetingen met studenten centraal. Zijn expositie in het Centraal Museum kan zo’n ontmoeting voeden en is daarom excursiemateriaal. ’De ontmoetingen kunnen verschillende vormen aannemen: spontane gesprekken, werk bekijken en bespreken dat studenten op Pastoe maken, gezamenlijk een tentoonstelling bezoeken of een les bijwonen van een gastdocent. Ik denk dat het de eerste weken vanwege drukte een beetje improviseren wordt, maar daarna ben ik drie vaste dagen op mijn stek bij Fine Art.’ ‘Tijdens eerdere gastdocentschappen verraste het me steeds weer dat elke student diens interesses probeert te vertalen in de kunsten en een eigen benadering zoekt. Daar steek ik natuurlijk ook wat van op. Andersom hoop ik dat studenten wat van mij kunnen leren en dat ik toegankelijk voor ze ben. Ik ben geen docent. Er is geen hiërarchie en dat maakt het contact hopelijk informeel. Het mooie is volgens mij dat ik nog niet heel lang geleden ben afgestudeerd en wel al tamelijk professioneel bezig ben. Tegelijkertijd ben ik ook nog zoekende en beeldend in ontwikkeling, wat

Deelnemende kunstenaars Caja Boogers, Arthur Gaz zola van de Zand, Lo Gw ynn, Hanna rian h Konings, Tess a Kortmulder, Be Lambrechts, Sa rber bina Lăpteanu , Lorenço, Stan Merel Staal, M Molenaar, isha Stevenson, Jan Timmers, Sa Sam Werkhoven m Tromp, , Baoyang Zhao

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

LO ES RO OZEN

DA AL

MSTRCLSS

Ricardo van Ey

herkenbaar is voor studenten. Ik ben geen gearriveerd kunstenaar die al vijf jaar lang met vaste regelmaat een fantastische, direct herkenbare ‘Ricardo van Eyk’ uit zijn mouw schudt.’

Drang om te ontdekken

‘Wat voor studenten ik hoop te treffen? Studenten met ontdekkingsdrang. Ik merkte zelf in het derde jaar dat ik iets te pakken had, toen ik de foto’s van de publieke ruimte begon te maken en dingen op hun plek vielen. Dat was zo te gek – hopelijk ervaren studenten iets vergelijkbaars en belanden ze in een soort roes. Dat hoeft natuurlijk niet op HKU of tijdens mijn residentie te gebeuren; ik hoop gewoon dat studenten zoiets te pakken krijgen en kan het er in ieder geval

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

met ze over hebben.’ Een goede kunstenaar is volgens Van Eyk obsessief met iets bezig. Hij vond zijn fascinatie in de publieke ruimte en dat zit in zijn DNA. ‘Ik haal nog steeds inspiratie uit wat ik in de buitenruimte zie, maar hoef dat niet per se vast te leggen. Op een gegeven moment is die blik er gewoon. Ik heb mijn beeldbank er niet meer bij nodig. De beelden hebben zich in me genesteld en dienen zich ook aan als ik binnen in mijn atelier ben.’

Tentoonstelling TRAILER

De expositie TRAILER was te zien in de Academie Galerie van de Hoge School voor de Kunsten Utrecht. Met deze tentoonstelling sloot Ricardo van Eyk zijn resi-

dentie van zeven maanden op de Fine Art-afdeling van HKU af. Voor deze gelegenheid selecteerde hij werk van vijftien vierdejaars studenten op basis van zijn ervaringen tijdens zijn verblijf en de raakvlakken met zijn eigen praktijk. Speciaal voor de tentoonstelling, waarin Van Eyk het werk van studenten combineerde met eigen werk, deelde hij de ruimte van de Academie Galerie opnieuw in door middel van een architec tonische ingreep. De wanden bepaalden niet alleen hoe de bezoeker zich door de ruimte bewoog, maar zorgden er ook voor dat er verschillende sferen en contexten ontstonden. Daarbinnen gingen de werken van de exposanten een relatie met elkaar aan. Op deze manier verbond Van Eyk de uiteenlopende artistieke kwaliteiten en benaderingswijzen van de deelnemende studenten, die met deze tentoonstelling een voorschot namen op hun eindexamenpresentaties.

Riet ve

it jaar bestond de FashionShow van de Gerrit Rietveld Academie uit de afstudeerprojecten van Jakob Hodel, Fleur van Heezik, Sophie Huizinga, Tom Huijben, Ruben Janssen, Hanne Johne, Vera Lelie en Emma Milicevic. Naast de nieuwe lichting bachelorstudenten presenteerde de show ook een selectie uit het werk van eerstejaars en tweedejaars modestudenten. De presentatie vond plaats in Door Open Space, een industriële ruimte achter de NDSM-werf in Amsterdam-Noord, waar kruisbestuiving tussen theater, performance en andere artistieke uitingsvormen hoog in het vaandel staat. Een mooi verlengstuk van de koers die de modeafdeling sinds een aantal jaren vaart met betrekking tot de Fashion Show, waarin geëxperimenteerd wordt met alternatieve presentatievormen. Aanvullend op de klassieke opzet van de catwalk was dit jaar ook een reeks performatieve elementen, waaronder interactie, participatie en (muziek-)performance onderdeel van de show.

ld s h

ow in

rafe lra

PEPE

Als onderdeel van een langdurige samenwerking met de Keep an Eye Foundation hebben studenten tijdens het afstudeertraject masterclasses gevolgd in onder meer curatie, scenografie, productie en communicatie. Daarnaast hebben zij nauw samengewerkt met choreografen, set-, licht- en sounddesigners. Aanvullend kregen de studenten dit jaar toegang tot een poule van

NNE

Poule van experts

experts, waarbij expliciet gezocht was naar vertegenwoordigers van een divers palet aan disciplines, om tegemoet te komen aan de verscheidenheid van hun afstudeerprojecten. De experts dit jaar waren onder andere multidisciplinair kunstenaar Katja Novitskova, die in haar werk de relatie tussen ecologie en technologie onderzoekt, en Hendrickje Schimmel, die onder de naam Tenant of Culture het nog nauwelijks ontgonnen terrein tussen sculptuur, mode en archeologie verkent.

’S: S A

Iedere afgestudeerde toonde een persoonlijke benadering van mode als uitingsvorm, waarbij een breed spectrum aan thema’s, disciplines, technieken en materialen is onderzocht. Van vergeten ambachten tot sociaal-geëngageerde onderwerpen als (bi)culturele identiteit en representatie, en van persoonlijk onderzoek en herinneringen tot verfrissende manieren van samenwerken. Dit jaar toonde opnieuw aan hoe de studenten in toenemende mate hybride werk-

F OTO

Hybride vormen

vormen omarmen. Zij laten zich niet langer definiëren door de traditionele kaders van het vakgebied, maar verkennen nieuw terrein buiten de bestaande grenzen. Voor de realisatie van deze eindpresentatie werkte de afdeling samen met designcoach Philipp Schueller, die al langer als docent aan de modeafdeling verbonden is. Hij voert zelf ook een hybride modepraktijk, waarbij hij visuele narratieven en mode met elkaar in verband brengt.

Een g oede aanlo op i

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

MSTRCLSS & WRKSHP

D e Fa sh mode ion Show van d s t ude nt e R ie t v eld A en van de cade G een h er r it mie w oo droeg gtepunt. K as weer eep a m n Eye Eye A et de GR A/K cade eep mie bij aa an e n de voorb en steentj Deze e e re i d i n ac ad e mie gen. diver bes ta se ma a t ui t s t e rc l work as s es s ho en s t u d i e ps g e d u r ende jaar. het

halve

werk G IOV

ANN

I SAL

IC E

is he t

‘Midd el ma ar s s oms sub al t ijd t ie l e, s oms pe deze u g ro e p r s o o n l i j k e p ro i t g e s p ro k op ov ker u e jec t e it te n e r t uig n wee n, od ig e ende dage t n w lijks e om te i j ze d leven r e k ij – wa en de eflecteren ar bij de on m e ns op he s pie g elijke der l t e ls cond van h , por talen iggende v i t ie un ve e e r hale n dee r beel n in ac l t jes v ding ht co e rs ne a ls d n i e c llers ept ue nen. met e H le af s en ste t u d e e e t re s u l t e e rk hy z ie n b r id e r p ro j r hoe s ec ten t kar tor ment is voo y telling he ak ter, die la ten t a bs r de m Jero ol odes en K t ude n u te f unda ram inter er, t van im-h nu.’ oo f d mod ea f d eling MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

eep an Eye is blij met de samenwerking met het Amsterdams Kleinkunst Festival. Ook het afgelopen jaar hebben we samen masterclasses kunnen realiseren voor jong talent, gekoppeld aan het concours om de AKF Sonneveldprijs. Op weg naar de halve finale werken de deelnemers aan hun artistieke ontwikkeling. De masterclasses zijn ingedeeld in de programmalijnen ‘artistieke ontwikkeling’ en ‘ondernemen’. Net als afgelopen jaren kon Keep an Eye bijdragen aan het klaarstomen van de halvefinalisten voor hun finalevoorstelling door een reeks masterclasses van gerenommeerde artiesten, onder wie Theo Maassen, Jurrian van Dongen en de dit jaar overleden Wimie Wilhelm.

FOTO’S: JAAP REED IJK

‘Verscheidenheid, eigenheid en bijzonder vakm Alle finalisten winnaar

Na een avond vol ‘verscheidenheid, eigenheid en bijzonder vakmanschap’ vielen alle finalisten van het Amsterdams Kleinkunst Festival in de prijzen. De jury kende de AKF Sonneveldprijs toe aan Luuk Ransijn en noemde de tweeëntwintigjarige kleinkunstenaar een ‘veelbelovend en authentiek cabarettalent’ die ‘vanaf zijn opkomst het publiek voor zich weet in te nemen. (…) De voorstelling Vacht is een pleidooi voor de zachte kracht. Zijn beschrijvingen van alledaagse situaties maken de maatschappelijke druk die zijn generatie ervaart invoelbaar.’ Het publiek in De Kleine Komedie beloonde finalist Myrte Siebinga met de AKF Publieksprijs. Volgens de jury is zij ‘een geboren performer met een uitstekende timing.’

De AKF Shaffy Cheque, een aanmoedigingsprijs ter waarde van € 2500 beschikbaar gesteld door het Ramses Shaffy Fonds, ging naar Niek en Guy die volgens de jury scènes scheppen vol liefde, verwondering en humor. De jury werd gevormd door Jörgen Tjon A Fong (directeur De Kleine Komedie), Frank Noorland (artistiek leider Likeminds), Leo van der Plas (artistiek coördinator Codarts), Rosa Reuten (actrice en docent Atka) en Vincent Wijlhuizen (directeur What You See Festival). Na de finale toeren de finalisten nog enkele maanden door het land met de finalistentournee.

Meer informatie is te vinden op www.akf.nl

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

MSTRCLSS

manschap’ Myrte Siebinga

Luuk Ransijn

Niek en Guy

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

jaar Theo Maassen timmert al 32 d oem ben zelf is aan de weg. Hij zijn met t oek erz vakidioot en ond rs het podcast Ervaring voor Beginne s. Hij aar sten kun maakproces van top te olu abs de rekent zichzelf tot s alle s ank ond is in zijn metier, maar n. leve geb gen altijd een gewone jon

n Wimie Wilhelm nam gee nd mo de r voo blad icht We hebben het verdrietige ber ont vangen dat Wimie Wilhelm en. in september 2023 is overled heeft ze uw, vro ge chti pra een Wat r de ontzettend veel betekend voo heeft filmen kleinkunstwereld. Ze rd veel jonge talenten aangespoo en om het beste uit zichzelf te hal en hun programma’s aangeerde, scherpt. Wimie Wilhelm acte t. regisseerde en maakte cabare en Naast het maken van haar eig erde cabaretvoorstellingen regisse nze onder andere Brigitte Kaa dorp, Rayen Panday en Martijn bij Kardol. Daarnaast speelde ze en het Noord Nederlands Toneel r ate muziektheatergezelschap Ork de en was ze te zien in verschillen r televisieseries. We zullen haa missen.

De zes halvefinalisten: 1 Tobias Wenting 2 Efdé&Efdé 3 Niek en Guy 4 Clara van Kempen 5 Luuk Ransijn 6 Myrte Siebinga

Wat wil je eigenlijk vertellen en wat is daarvoor de beste manier?

Voor het vijfde jaar op rij gaf Wimie Wilhelm in januari 2023 een masterclass regie aan de halvefinalisten van het concours om de AKF Sonneveldprijs. Wimie ging twee dagen lang aan het werk met het eigen materiaal van de halvefinalisten. Op Texel werkte ze in het Dorpshuis intensief met de artiesten. ’s Avonds lieten ze het resultaat zien in Theater De Toegift. Vragen van ‘hoe kan het dat de grap niet meer valt?’ en ‘waarom komt mijn programma traag op gang?’ tot ‘hoe maak ik een vlotte overgang tussen het zingen van een lied en het vertellen van een verhaal?’ werden besproken en uitgewerkt. Zonder een blad voor de mond te nemen ging Wimie op zoek naar oplossingen.

4 3

Wat kun je leren van vakidioot Theo Maassen? Cabaretier Theo Maassen ging aan het werk met de zes halvefinalisten van het Amsterdams Kleinkunst Festival. Aan de hand van hun eigen materiaal besprak hij de functie van de grap, van zelfspot, van ironie en hoe die functioneel in te zetten zijn. Natuurlijk zijn er wetten hoe een grap moet worden opgebouwd, maar Maassen keek liever naar de artiesten zelf. In zijn visie staat eigenheid centraal. ’s Middags gingen ze aan de slag en ’s avonds stonden ze op het podium om de opgedane kennis meteen toe te passen. Je moet het maar durven als jonge kleinkunstkunstenaar.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

MSTRCLSS

FOTO’S: ANN E VAN ZAN TWIJ

Tobias Wenting en Efdé&Efdé

Wat maakt dat een lied werkt in het theater? Hoe herken je een idee en hoe verwoord je je idee zodat het gaat leven? ‘Verzin een personage, zet dat personage in een concrete situatie, bedenk waar je het personage in vier minuten naartoe wilt brengen en het lied is eigenlijk al klaar’. Woorden van een van Nederlands grootste tekstdichters. Maar is dat wel zo eenvoudig als hij doet vermoeden? De zes halvefinalisten van het concours om de AKF Sonneveldprijs werden bij het schrijven van het lied geholpen door Jurrian van Dongen. Zij stuurden teksten naar hem op waar hij uitgebreid op reageerde. Vervolgens gingen de halvefinalisten aan de slag om hun teksten en performance aan te passen. Het resultaat daarvan was te zien in de masterclass in Theater Bellevue.

emaal de Annie M.G. Jurrian van Dongen won twe terlied. Hij won de thea Schmidt-prijs voor het beste beste kinderlied. het r Willem Wilminkprijs voo de Leeuw, Jenny l Pau n, Hij schreef voor Alex Klaase vele anderen. en s der Snij Arean, Karin Bloemen, Wende cier. Aan een ran eve hofl Bij Het Klokhuis is hij al jaren hij schrijfles. gaf ers complete generatie nieuwe mak siekers als klas zijn hem Bekende liedjes van ny Arean, Jen r doo en ‘De Mooie Dingen’, gezong Klaasen. x Ale r doo t en ‘Gewoon opnieuw’, ver tolk

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Clara van Kempen

Guy

jk li r u u t a n n ij z n e s n e ‘M

hartstikke corrupt als het om eigen gevoelens gaat’

Jurrian van Dongen is een van de beste liedjesschrijvers binnen de Nederlandse kleinkunst. Zijn oeuvre is overladen met prijzen (hij won tweemaal de Annie M.G. Schmidt-prijs en tweemaal de Willem Wilminkprijs). Van Dongen is geliefd bij vakgenoten, maar onbekend bij het publiek. Hij schreef voor Alex Klaasen, Karin Bloemen, Paul de Leeuw, Jenny Arean en vele anderen. Bij Het Klokhuis is hij al jaren hofleverancier.

Hoe gaat dat bij jou? ‘Het is niet zo dat ik iets oppik en meteen naar huis ren om het op te schrijven, maar ik sla het wel op tot een moment dat het van pas komt. Dat wordt een tweede natuur. Zo hoor ik nu veel jongeren het woord ‘letterlijk’ als stopwoord gebruiken. Dat gebruik ik dan later weer in een dialoog.’ Een andere bekende lieddichter, Theo Nijland, zei: ‘We worden de hele dag opgezadeld met matige liedjes zonder dat we het in de gaten hebben.’ ‘Kijk, niet ieder liedje ambieert hetzelfde. Maar als een tekst poëzie ambieert en men-

sen vallen ervoor terwijl het eigenlijk een onhelder betoog is of alleen maar wat losse kreten, dan vind ik dat best wel kwalijk. Toch gebeurt dit de hele tijd. Onbewust accepteren we heel vaak slechte teksten.’ Wat is een slechte tekst? ‘Het songfestivalnummer van S10, De Diepte. Daarmee heeft ze een fantastisch onderwerp te pakken dat veel mensen ontroert, maar als je gaat luisteren naar wat ze precies zegt, dan klopt er geen hout van. Ze geeft geen tekstblokje of gedachte waar je je aan vast kan klampen. Het zijn alleen maar losse kreten en

ESTER GEBU IS

Kan iedereen een liedtekst schrijven? ‘Iedereen kan het tot op zekere hoogte leren, als je bereid bent om ‘luikjes’ in je hoofd open te zetten. Materiaal dient zich de hele dag aan. Een schilder denkt niet: wat zal ik vandaag eens gaan schilderen? Die kijkt om zich heen, krijgt een indruk of brainwave en gaat aan het werk. Ook als je liedteksten schrijft, kan alles om je heen in een kunstuiting gevat worden. Als je goed kan kijken en luisteren zou je liedjes moeten kunnen schrijven.’

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW JURRIAN VAN DONGEN

te door Juliett e de Swar losse beelden zonder dat ze iets inlost, doorzet of afmaakt. Ze komt ermee weg omdat de muziek zo goed is. Als de muziek net zo onsamenhangend was geweest, nergens heenging of niks had opgeroepen, dan had niemand dat gepikt.’ We worden dus heel vaak voor de gek gehouden? ‘Het is als een ruimte waar geen daglicht kan komen, maar wel een plant staat. Je geest denkt: ah fijn, er is een plant aanwezig – dus groen, zuurstof, maar het ding is gewoon van plastic. Dus het geeft een oneerlijke boodschap af. Je geest ziet amper het verschil – het bedrog is dan al geschied.’ Luisteren mensen dan meer naar de muziek dan naar de tekst? ‘Ja en dat is ook goed, want muziek komt binnen op een dieper, onbewust, niet-nadenklevel.’ Hoe herken je talent? ‘Iemand met talent maakt heel makkelijk de koppeling tussen de verbeelding, weten wat interessant is om te vertellen, en welke vorm daarbij past. Die kan het materiaal als het ware ‘hanteren’. Mensen met minder talent blijven vaak steken op een dagboekniveau: dit maak ik mee en vertel ik nu. Het is net als koken. De meeste mensen proberen zich te redden in de keuken. Iemand die echt kan koken, denkt na over het gerecht en weet welke ingrediënten er goed bij passen.’ Hoor je wel eens iets waarvan je denkt ‘dat had ik wel willen schrijven’? ‘Ik had wel eens een stevige hit willen schrij-

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

ven. Vooral omdat het me leuk lijkt als een tekst bij heel veel mensen bekend is en in hun systeem zit. Ik opende de masterclassavond met Het is over van Annie M.G. Schmidt. Dat lied is meer dan een halve eeuw oud, maar raakt mensen nog steeds. Dat had ik wel willen schrijven.’ Jij schrijft altijd voor anderen. Je lot is dat je daardoor anoniem blijft. Want het publiek ziet alleen degene die het lied voordraagt. ‘Dat vind ik juist wel fijn. Daardoor kan ik ook een keer een mindere tekst maken. Niemand die weet dat ik erachter zit. Het zou wel leuk zijn als het kleinkunst- of luisterlied repertoire meer bekendheid zou krijgen bij Nederlanders. Dat het vaker te horen zou zijn. Niet voor de auteurs, maar omdat er nu een heel mooi repertoire is dat maar een heel kort theaterleven leidt. Zet dat tegenover de vele slechte songs die wel veel gedraaid worden, dan is dat zonde.’ Hoe komt dat denk je? ‘Ik denk dat de radio het publiek onderschat, waardoor vooral dezelfde grote mainstream groep bediend wordt. In Frankrijk is de policy dat de helft van de dag Franstalige nummers gedraaid moeten worden. Daardoor heeft Franstalige muziek in alle vormen – van heel elitair tot heel populair – zich kunnen ontwikkelen. Bij ons staat de ontwikkeling een beetje stil.’ Wat is een goed theaterlied? ‘Een goed theaterlied neemt je mee in een vertelling, gedachte of emotie en na vier minuten heb je dan wat meegemaakt. Het is als een piepklein stilleven dat zich in je gedachten kan nestelen en je de wereld net even anders laat zien dan daarvoor. Een liedje kan een nieuwe verbinding maken in je hoofd én in je hart. Dat is echt heel bijzonder. Een goede roman of goede film kan dat ook, maar heeft daar meer tijd voor nodig. Het is goed als we ons daar als makers bewust van zijn – dat we weten hoeveel macht je kunt hebben.’ Is het schrijven voor jou iets wat zich aandient of is het een worsteling? ‘De worsteling is het goede idee krijgen. En vervolgens dat idee zo verwoorden dat het niet voelt alsof de schrijver er al te veel tussen heeft gezeten.’

F Sonneveldprijs De halvefinalisten van de AK Eye Masteran p Kee krijgen een uitgebreid een eigen t Me n. ode class-pakket aangeb van de voorken ster ver coach die helpt bij het ende profesbek van ops stelling en met worksh o Maassen. The en rtje sionals zoals Raoul Hee isten bij het nal vefi hal zes Jurrian begeleidde de t. teks schrijven van een lied

Hoe merk je dat de schrijver er te veel tussen zit? ‘Als hij wil laten merken dat hij heel erudiet kan schrijven in plaats van de beleving of het oordeel bij het publiek te laten. Het moet niet zichtbaar zijn waar de schrijver ons wil hebben. Je moet de situatie, het personage het werk laten doen. Ik probeer ook steeds kortere zinnen te schrijven. Meer te zeggen met minder woorden. Ik heb veel respect voor mensen die hun tekst op één A4tje krijgen.’ Is jouw vak vooral techniek of gevoel? ‘Beide. Het is heel intuïtief, maar het is ook een ambacht hoe je een verhaal opbouwt. Dit werkt wel en dit niet. Zoals iedere kunstuiting – het is voor de helft techniek en voor de helft gevoel.’ Gevoel kun je niet leren toch? ‘Gevoel valt sowieso niet bij te brengen. Je kunt wel zeggen: nu doe je je gevoeliger, melodramatischer of edeler voor dan je eigenlijk bent. Zo was er tijdens de masterclass een meisje dat een lied schreef over haar dementerende vader. Ze wilde vertellen dat het zo stil werd om hem heen. Intussen beschreef ze dat ze weer niet bij hem op bezoek was geweest. Het probleem was niet dat die man vereenzaamt, maar dat zij geen contact durft te hebben omdat ze niet teleurgesteld wil worden.’ Zijn mensen niet eerlijk over hun eigen gevoel? ‘Kijk, mensen zijn natuurlijk hartstikke corrupt. Iedereen zal de hele tijd een ander gevoel voorwenden dan zijn ware gevoel. De liedjes die we goed vinden, die ons raken, gaan heel vaak over de onbetrouwbare, niet

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

deugende, zoekende kant van de mens. Zeker in theaterliedjes is het zelden zo dat je een held aan het woord hoort. Het zijn de antihelden en demonen.’

Je geloofde André Hazes wel als hij z’n liedjes zong. ‘De grote kracht van André Hazes was dat hij zelf volledig geloofde in André Hazes. Daar zit geen intellect of iets tussen. Nu gaan mensen dat nadoen en wordt het opdienen van een oud relikwie. Ik heb niks met die nummers, behalve om vier uur ’s nachts in de kroeg.’ Kun jij er altijd een vinger opleggen of iets waarachtig is of niet? ‘Als het gaat om tekst, ja. Vaak is het simpel: wat is de gedachte van een nummer? Welke beelden krijg je voor je? Hebben die beelden iets met elkaar te maken? Is het een eerlijke boodschap? Dus geen gemakkelijk effectbejag.’ Je wilde dit interview in de middag plannen. Heeft dat te maken met je schrijfroutine? ‘Ja, ik begin meteen ’s ochtends met een kop koffie. Om vier uur heb ik het meest productieve deel van de dag al gehad. Een mens is nog open als-ie wakker wordt. Vervolgens komt de dag ‘ertussen’ en worden je hersenen heel snel naar het praktische gebied gestuurd met verplichtingen, afspraken en agenda’s. Kunst kan dan heel erg helpen om weer in dat abstractere gebied te komen. Als je een paar mooie zinnen ergens leest, of er komt een prachtig liedje voorbij, dan kun je weer in dat schonere, esthetische, minder aardse gebied komen.’ Heb je een advies voor jonge kleinkunstenaars? ‘Kijk verder dan alleen je eigen perspectief of eigen dagboek. Heel veel mensen blijven steken op: dit heb ik meegemaakt of ik kijk zo naar de wereld. Dan wordt het vaak een beetje gewoontjes. Zoek naar andere vormen en perspectieven.’

BIES Bellevue Try-outpodium BIES Bis komt uit het Latijn en ’ betekent ‘twee keer’. ‘Bis, bis! in r ege vro is wat het publiek de opera riep wanneer ze een lied zo mooi vonden dat ze het nog een keer wilden horen. De Keep an Eye Foundation is een samenwerking aangegaan met . Theater Bellevue Amsterdam van er keld de in l De kleine zaa Bellevue, met een capaciteit van 100 zitplaatsen, is een rbelangrijke schakel in de doo ers mak we nieu stroming van van cabaret, kleinkunst en muziektheater. Vast onderdeel S, van de programmering is BIE w nieu r voo nd de try- outavo t en gevestigd talent. BIES staa e erd arie gev garant voor een avond vol topkwaliteit. Elke maand is er een andere line-up. Je kunt er gevestigde namen tegenkomen, zoals Sanne Wallis de Vries, Paulien Cornelisse, Van der Laan en Woe, en Daniël Arends. Maar ook nieuwe talenten als Mark Waumans, Farida Laan, il Ramon Chatrer en Samir Figh te zich om s krijgen de kan presenteren en te bewijzen. FOTO’S: JITSK E NAP

Gaan de mindere liedjes over het gevoel dat we zouden willen hebben? ‘Als André Hazes een je-hebt-me-in-de-steek-gelaten-lied zingt, dan raakt het meer onze onderbuik dan ons hele lijf. Dat is ook wat waard. Maar het kan subtieler, het kan scherper waardoor het lied wérkelijk iets aanbiedt in plaats van dat het alleen doet alsof het iets aanbiedt.’

Hoe doe je dat? ‘Open je naar de buitenwereld in plaats van steeds alleen tegen een muurtje te tennissen. Wees nieuwsgierig naar hoe andere mensen naar de wereld kijken.’

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

KORT GEWIEKT

Festival Cement is

ideaal startpunt

lk jaar in maart brengt Festival Cement negen dagen lang spannende voorstellingen. Op allerlei plekken in ’s-Hertogen bosch richten publiek en profs hun blik op een nieuwe generatie podiumkunstenaars. Je ontdekt jonge makers, hun thematieken en nieuwe vormen en krijgt daarmee alternatieve voorstellen voor de toekomst. Daarnaast is er volop ruimte voor publiek, makers en professionals om elkaar te ontmoeten, in gesprek te gaan en zich te verdiepen in het uitgebreide context programma. De samenwerking tussen Keep an Eye en Festival Cement concentreert zich rond De Werfplaats – een experimenteer- en ontmoetingsruimte waarin vijf makers die elkaar nog niet kennen, samenkomen. Regisseurs, acteurs, schrijvers, choreografen, componisten, dansers en andere (uitvoerende) kunstenaars leven en werken gedurende de hele periode samen in Den Bosch. Elke dag neemt een andere

Zephyr Brüggen

maker de groep mee in diens eigen werkwijze. Het is een unieke plek waar makers discipline-overstijgend en zonder productiedruk uitwisselen. Dat geeft ruimte voor wederzijdse inspiratie, brede ontwikkeling, ontdekking van en cross-overs met andere disciplines in de vorm van een uitwisseling tussen Nederland en Vlaanderen. De Werfplaats is daarnaast een potentieel startpunt van een gesprek tussen de maker en het festival, waardoor makers mogelijk uiteindelijk een ontwikkel-, productie- of presentatieplek vinden bij Cement. De deelnemers aan de Werfplaats waren dit jaar regisseur Zephyr Brüggen, schrijver/maker van performance en geluid Tineke de Meijer, beeldend kunstenaar Remy Neumann, performer en dansmaker Anthony van Gog en theatermaker en schrijver Jonathan van der Horst.

Zephyr Brüggen over de Werfplaats

‘Ik vond het heel waardevol om mee te doen aan de Werfplaats omdat je niet alleen een kijkje achter de schermen krijgt bij een maakproces, maar ook bij alles wat daarvoor gebeurt, voordat het maken op de vloer, op het doek of achter de typemachine begint. Wat gebeurt er in het lichaam en hoofd van mijn mede-makers, waar worden ideeën geboren, hoe werken hun hersenkronkels? Dat is een heel kwetsbaar proces dat meestal onzichtbaar is, maar de Werfplaats schept de ruimte om dat te delen, om te overleggen en te bevragen, en om ermee te spelen in de veiligheid van een week samen met andere kunstenaars die je niet kent. Ik leerde hoe Jonathan via een kleine koffieboon alle problemen van de wereld wilde aanvliegen en invoelbaar wilde maken. Ik leerde van Tineke dat samen lezen heel intiem en ook sexy kan zijn. Remy’s schilderijen hebben me opnieuw geïnspireerd om mijn eigen dromen serieus te nemen. En door het bouncen met Anthony ben ik het ‘zelf’ in mijn lichaam nog steeds kwijt en doen mijn spieren nog steeds prettig pijn.’

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

UITTIP

ROBIN DE PUY

Luuk Heezen, presentator, radiomaker en podcastmaker

Festival Hongerige Wolf Vind je Oerol te druk, te duur of te uitverkocht? Bezoek dan het driedaagse Festival Hongerige Wolf, in jawel: Hongerige Wolf! Een piepklein dorpje met zo’n 70 inwoners helemaal boven in Oost-Groningen, gelegen aan het eind van de laatste straat van Nederland. Een compact en uniek festivalletje in een verpletterend weidse omgeving, waar de nuchtere Groningse mentaliteit vermengd lijkt met een vleugje magie. Het festival is klein opgezet, maar biedt verrassend veel. Je zet je tentje neer naast een kanaal en gaat zwemmen bij de sluis, luistert op het Hoofdveld, kunt struinen langs verschillende podiumpjes met poëzie en theater, vindt kunst in het kleine bos met de hoge bomen, en als je mazzel hebt verkoopt een van de bewoners van Hongerige Wolf een zelfgefrituurde eierbal. Hongerige Wolf heeft een uitgebreid kinderprogramma, maar je kunt er ook dansen tot ver na middernacht. Een bijzonder sympathiek festivalletje, met veel jonge makers die een band hebben met het Noorden. En mooi meegenomen, het is niet te druk, te duur of te uitverkocht.

https://www.festivalhongerigewolf.nl

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

KORT GEWIEKT

fieke locatie aan hun voorstelling te werken. De voorstellingen zijn ingedeeld in vier tours waarbij het publiek een wandeling maakt Unboxed Het zeecontainerprogramma was langs drie voorstellingen van altijd een iconisch onderdeel van vijftien minuten onder begehet Over het IJ Festival. Vanaf dit leiding van een dramaturg of jaar pakken ze de container uit en programmamaker. krijgen de makers de kans om op andere locaties een korte voorOver het IJ Stichting stelling te presenteren. Daarbij is IJ Producties is verantwoordelijk de locatie zelf het uitgangspunt. voor het almaar groeiende Over De jonge makers van Unboxed het IJ Festival op de NDSM-werf ontvangen door de steun van en zet zich daarnaast het jaar Keep an Eye in een traject van rond in voor talentontwikkeling drie maanden workshopdagen met trajecten als het nieuwe-maen begeleiding bij de conceptont- kersprogramma, het Over het IJ wikkeling van hun voorstelling. Atelier en Unboxed, waar de Keep Zij krijgen twee weken voor het an Eye Foundation sinds 2022 festival de kans om op een speci- een steentje aan bijdraagt.

FOTO’S: MOON SARIS

ij het programma Unboxed zit je als publiek met je neus op de theatrale actie. Het is een ideaal podium voor aanstormend talent, een ware broedmachine. Er zijn vier verschillende Unboxed-tours met drie voorstellingen.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

KORT GEWIEKT

Over het IJ pakt uit met

locatietheatervoorstellingen

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

PIETER KUNNEN

Het Over het IJ Festival presenteert avontuurlijke kunstproducties in relatie tot stedelijke thema’s op spannende locaties in Amsterdam. Op Over het IJ kan de bezoeker op één avond meerdere theatervoorstellingen bezoeken. Elk jaar strijkt het performancefestival neer op de NDSM-werf in Amsterdam-Noord. Tien dagen lang is die plek het domein van bevlogen theatermakers die interessante initiatieven ontplooien, van grootse spektakels tot ingetogen monologen.

Keep an Eye Circus and Performance Award Circus is niet la nger een para de van dieren die kunstjes doen, maar steeds m eer een theatra al spek takel met mensen die bijz on dere performan ces laten zien. Het is bovendie n nog steeds ee n plek vol magie en verwonderin g. Samen met de Font ys Academ y for Circus and Performance A rts en Festival Circ olo wil Keep an Eye jong circus talent een succ esvolle star t geve n in Nederland en de discipline op de kaar t zetten. De studenten w orden door ee n vakkundige jury geselecteerd vo or een speciaal be geleidingstraje ct met residentie. Met hulp van ee n expert kunnen zij hun eindexamenproject on twikkelen tot ee n professionele pr oductie. Winna ars van deze awar d trainen maand en lang om hun w erk te tonen tij de ns Festival Circolo. Een vakkundige jury selecteerd e drie groepen st udenten van de Academy for Ci rcus and Perfor mance Art (ond erdeel van Font ys School of Fine and Performin g Arts) voor een bijzonder bege leidingstraject naar aanloop van hun eindexamen voorstelling. D e studenten ging en in residentie in Cultuurhuis de Warande in Turnhout (Belgi ë).

PIE TER KU NN

Wonderlijke

vriend

Micaela Castrillo Vargas & Itzel Sandoval Valladares, Insurgentes: La Cosecha

La Cosecha is een hartverwarmende, grappige voorstelling van twee Latijns-Amerikaanse vrouwen die na hun emigratie uit hun thuislanden iets van hun wortels in elkaar vinden. Via circus en fysiek theater transformeren ze van individuen tot een collectief lichaam en ontdekken zo elkaars ware identiteit en een gevoel van verbondenheid. La Cosecha Met Latijns-Amerikaanse muziek en betoverende visuele elementen viert deze inspirerende show cultuur, vriendschap en het kunstenaarschap van circustheater. Juryrapport: ‘Itzel en Mica namen de jury volledig mee met hun charmante persoonlijkheden en vertelden hun eigen verhaal: Hoe gaan ze als twee Latinovrouwen om met hun emigratie naar Europa? Door middel van vernieuwend gebruik van de aerial en een fijne theatraliteit ziet de jury veel potentie in deze artiesten.’

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

JO NA HA RN ISC

HM AC HER

AWRDS

Structure #1

schappen JO NA HA RN ISC

HM AC HER

Too Far Out

JOST IJN LIGTV

OE T

Erik Berkey, The Berkey: Structure #1

In een zoektocht naar onafhankelijkheid en bevestiging heeft de Chinese paalartiest Erik Berkey een constructie van zes meter hoog gebouwd die zichzelf omhoog kan houden. Met dit wonderlijke bouwwerk als metgezel verkent hij de ontmoeting tussen het zachte menselijk lichaam en het harde staal. Juryrapport: ‘Berkey heeft een imposant bouwwerk van Chinese palen ontwikkeld waarmee naar vrijheid wordt gezocht om zonder rigging te werken. De jury vindt Berkey een interessante maker, die de grenzen opzoekt van wat het betekent om een circusartiest te zijn.’

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Jannis Kaske & Justin Müller, Project JJ: Too Far Out

Twee performers bouwen met een reeks draaiende apparaten aan een surrealistische vertoning. De twee metgezellen bevinden zich op een complex kruispunt in hun levens en gaan op een speelse verkenning om de balans in hun vriendschap te bewaren. Ze draaien om elkaar heen, anticiperen op elkaars handelingen, uiten emoties en ontdekken de kleinste openingen in elkaars ruimte. Allemaal geuit via een andere dierbare levenscompagnon: de diabolo. De jury zag in Jannis en Justin twee getalenteerde artiesten met een grote liefde voor de diabolo, die ze technisch zeer goed beheersen. Met aandacht voor detail en vol overgave overtuigden ze de jury van hun project.

JO NA HA RN ISC

HM AC HER

This is Not a Circus

LAUR A- AN NE

GR IM BERG EN

crobatiek speelt een sleutelrol in het hoofd programma van This is Not a Circus, een festival van TENT in samenwerking met Theater Bellevue. Voor de derde keer presenteerde het festival in Amsterdam nieuwe circusvormen uit Nederland. Er is in Neder land een nieuwe generatie artiesten opgestaan die met circus hun plek in de wereld willen duiden. In deze derde editie was er extra aandacht voor acrobatiek. De wow factor is een van de vele aspecten van deze circus discipline. De beeldende zeggingskracht ervan maakt het mogelijk om verhalen te vertellen die verder gaan dan virtuositeit alleen. Vol

lef en humor en met een dot gevaar brengen circusma kers hun eigentijdse verha len. Een selectie hiervan is samengebracht tijdens This is Not a Circus. Het festival zorgt voor verbinding tussen hedendaags circus en andere kunstvormen. De bijdrage van de Keep an Eye Founda tion maakt het mogelijk om werk van jonge circusmakers te presenteren aan zowel het professionele veld als een breed publiek. Ook kan TENT door deze bijdrage opdrachten voor nieuw te ontwikkelen werk uit schrijven.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

Rosa Boon directeur/bestuurder TENT, huis voor hedendaags circus

n het prachtige Vlaamse Leuven vindt in mei het festival CIRKL plaats, georganiseerd door Cirklabo en 30CC. Verstopt en zichtbaar door de hele stad, tussen het oude en het nieuwe gedeelte, vindt er jaarlijks een festival plaats met gevestigde namen uit de circuswereld en veel jong talent. De stad Leuven fungeert als decor waar alles zich afspeelt en je je kunt laven aan voorstellingen in de straten, zalen, verborgen hofjes, nieuwbouwprojecten en oude gebouwen. Hedendaags circus is door de hele stad te ontdekken. Wat het festival zo bijzonder maakt, is de ruimte die jonge makers krijgen om werk buiten

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

het festival te ontwikkelen en vervolgens op het festival te tonen aan een hongerig publiek. Leuven kent een lange traditie van circus met een fameus jeugdcircus en is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een ware Vlaamse circusstad. Daarnaast biedt het festival al jaren plek voor makers met een werkpraktijk in Nederland om werk te ontwikkelen en te tonen. Er zijn veel programmeurs die dit werk voor het eerst in Leuven zien waarna er bij succes vaak een mooie tour door Vlaanderen volgt. Het hele jaar door is circus niet weg te denken uit Leuven, met een programma in de lokale zalen en in

LAURA-ANNE GRIMBERGEN.

UITTIP

december een kleiner indoorfestival, het Cirklabo Festival. Daarnaast werken circusmakers op verschillende plekken in de stad aan nieuwe voorstellingen. Cirklabo is daarmee een laboratorium waar circuskunst in al haar vormen wordt verkend. Artiesten krijgen er de fysieke en mentale ruimte om te experimenteren, creëren en produceren. Als professional en als bezoeker kom ik graag met enige regelmaat naar Leuven voor al dit circusschoon. Mocht je komend jaar op een van de data in de buurt zijn, dan raad ik een bezoekje zeker aan.

https://www.cirklcircus.be/nl CIRKL, 10-12 mei 2024

Voo rbij de

over vloe d

Met zi j Bo r re A n to m e ngr loze ij ks kke r t s e d g ij k o ve rni e Hi j a me i u s c nge h e te r a t wij win gsd o e p e r na m e l n g e r s ran f el d in d ij k d n da g is e p e e a t e t n r t eg e e xti mod ma n ant v a n e be e e na a t e r , n i e t n a l i n du s d e n l o r mo e t . t ri e ar o o pt duu . al s ‘Ik wil d m al r za me r e ze je h l e en l e et s yst e f e rva r n t ran s en w em w aa r il v e j ran e de r Voor stoffen en mode en.’ moet je naar Parijs, vindt b el a

I H U IS

BYBORRE groeit hard. Je hebt veel mensen om je heen verzameld. Inmiddels staat de teller op 50 man. ‘Ik realiseer me wel dat we alles wat hier staat echt met z’n allen hebben gebouwd. M’n co-founder Arnoud heeft daar een groot aandeel in gehad. Ik werk met mensen die dingen doen

MAN

Borre, wanneer werd bij jou de liefde voor textiel aangewakkerd? ‘Na de havo heb ik een jaar productontwerp gestudeerd. Daar lag de focus voor mij te veel op de techniek. Toen ben ik naar de Design Academy in Eindhoven gegaan waar ik veel vrijheid kreeg om me te ontwikkelen. Hier ontstond ook mijn fascinatie voor stoffen. Hoe wordt een stof gemaakt? Hoe voelt het aan? Textiel is het materiaal waarmee we het meest in aanraking komen. Je bent nog geen minuut op aarde of je wordt al in een doek gewikkeld. Een leven zonder stoffen is ondenkbaar. En toch weten we er zo weinig over.’

JO R D

Borre. Hij klopt bij modemerk Balenciaga aan voor een stageplek. ‘Dat label was op dat moment de wereld op z’n kop aan het zetten.’ Omdat hij geen Frans spreekt - een vereiste - wordt hij afgewezen. Dankzij een vriendin krijgt hij de kans zijn portfolio in Parijs te laten zien aan Lidewij Edelkoort, een van ’s werelds invloedrijkste trendfore casters. Ze lijkt niet onder de indruk maar zegt: ‘Ik vind dat je hier stage moet komen lopen.’ Drie jaar blijft hij, naast zijn studie aan de Design Academy, bij Studio Edelkoort werken. Hij bevindt zich in het hart van de modewereld, adviseert topontwerpers, spreekt op podia duizenden mensen toe, wordt overladen met complimenten en geprezen in magazines. Toch geeft het hem uiteindelijk niet genoeg voldoening. In 2010 begint hij zijn eigen bedrijf dat de eerste jaren niet rendabel wil worden. Tot 2015. Dan ontmoet hij Arnoud Haverlag, een ondernemer uit de softwarewereld die inmiddels CEO van BYBORRE is. Samen bouwen ze een internationaal merk waar de grote merken, van Adidas tot BMW, voor in de rij staan.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

d oo

r Ju

l i et

te d

e Sw a rt

INTERVIEW BORRE AKKERSDIJK

ding. Dan voelt het al gauw alsof je zelf niet snel genoeg gaat. Maar het leerproces kan je niet versnellen of overslaan. Uiteindelijk is er gewoon geduld nodig en doorzettingsvermogen om gelaagdheid te krijgen in je werk en in jezelf als mens.’ Wat is succes voor jou? ‘Dat gaat niet om persoonlijk of financieel succes. Als ik iemand tegenkom die heel snel multimiljonair is geworden, dan denk ik: oké, ten koste van wie en wat? Wie heeft hiervoor ingeleverd? Is dat de planeet? Zijn dat mensen? Lagelonenlanden? Succes is niet zoveel mogelijk ‘opmaken’. Succes gaat, als je het mij vraagt, over hoe we de balans weer gaan vinden met elkaar.’

waar ze veel beter in zijn dan ik ooit zal worden. Ik geloof niet dat je overal goed in kunt zijn. Je gaat toch ook naar de bakker omdat hij betere broden bakt dan je zelf ooit zal kunnen.’ Zie jij jezelf als inspirator van de club? Waar vind je dat je in uitblinkt? ‘Ik denk dat ik de connector ben. Ik zie connecties die niet per se voor de hand liggen, maar in een bepaalde context juist wel heel relevant worden. Daarom moet ik mijn voelsprieten uitzetten: in welke richting beweegt de wereld? Wat is nu relevant? En hoe verhoudt zich dat met wat wij aan het doen zijn?’ Je gaf een masterclass aan de studenten van de KABK. Wat zie je bij die studenten? ‘Ik denk dat studenten van nu heel zelfbewust zijn. Toen ik studeerde zag ik veel minder wat de rest van de wereld aan het doen was. Facebook kwam pas op toen ik afstudeerde. Instagram bestond nog niet. Studenten van nu krijgen op sociale media continu een spiegel voorgehouden. Ze worden de hele dag geconfronteerd met een heel klein groepje mensen dat heel succesvol is in één

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

Die balans is, zeker in de textielindustrie, ver te zoeken. ‘Zeker, en niet alleen in de textielindustrie. Alles is er in overvloed en die overvloed kan de wereld helemaal niet aan. Als mensen kunnen we dat eigenlijk ook niet aan. Kijk maar naar de Earth Overshoot Day – de dag in het jaar waarop wij alle natuurlijke grondstoffen hebben opgebruikt die de aarde in één jaar kan produceren. Deze datum valt nu al in juli en verschuift snel naar voren. Ieder jaar verbruiken we meer dan de planeet ons geeft. Het is een kwestie van tijd en dan is het gewoon op. Ik denk dat de generatie van nu dat ziet, of in ieder geval zou moeten zien. De overproductie in de traditionele textielindustrie heeft een verwoestende impact op de wereld. Twintig procent van de vervuiling van schoon water wordt veroorzaakt door verf en chemicaliën die in de textielindustrie gebruikt worden. Daar komen de uitbuiting van mensen, de uitputting van landbouwgrond voor grondstoffen, de overconsumptie en de enorme afvalbergen nog bij. Ja, zijn de jongeren van nu allemaal Greta Thunbergs? ‘Nee, er zijn er ook die denken: nu is het onze tijd. Ik wil ook een Rolex en een dure auto. Het is aan ons, als maatschappij,

‘Op ee mo m n b e pa a en l w e d t d en k d en a al l e t we s mo e t en wet e n. O n zin nat uu r l ij k .’

welke stemmen we een podium willen geven. Dat is eigenlijk ook wat de Keep an Eye Foundation doet: de microfoon houden bij iets waarvan we vinden dat het gehoord moet worden.’ Bedoel je mensen die niet alleen het probleem aankaarten, maar ook de oplossing bieden? ‘Ik vind dat mijn generatie er best wel een handje van heeft om met de vinger te wijzen en te roepen: jullie doen het verkeerd. Probeer dan ook echt tenminste één oplossing te bieden. Daarom wilde ik zelf in die textielwereld duiken en ervaren waar je tegenaan loopt. Dan ontdek je dat veel dingen niet zo makkelijk zijn op te lossen als je in eerste instantie had gedacht.’ Voorbeeld? ‘Als je kijkt naar de textielindustrie, dan wéten we heel goed dat we niet moeten overproduceren. Waarom lukt dat dan niet? De supply chain bestaat uit allemaal kleine schakels in de keten die superefficiënt zijn ingericht op grote aantallen. Op zo’n manier dat het zelfs onmogelijk is om op kleine schaal te produceren. De machines zijn er simpelweg niet op ingesteld. Je kunt wel bedenken hoe het anders moet, maar dan moet je het hele systeem opnieuw inrichten.’ Hoe ga je dat doen? ‘Alles veroudert en kan vervangen worden. Stoomtreinen rijden ook niet meer. De vraag die we moeten stellen is: wat hebben we nog nodig en wat niet? Bij het vervangen kun je kiezen voor duurzamere alternatieven. Je kunt zelf ook heel veel doen. Dat vind ik het leuke aan studenten. Die kunnen heel groot denken, maar mogen heel klein beginnen.’

De k er super n van all es w i e u re a t Bo k wal word iteit d rre A t in zi a kk j t n d ceer t t Borre extielinno uurzaam, ersdijk d t v o ra n s p een d a t ies t kan o arant et is text ig i t al ud io nt we e b r iel. T e p i t n d ig j d ie z ool w en en ext en it a a r m A m s t e rd a la m- Slo aal gepro iel van e e ie waar odig hebb ten make d d t e rd i j e re e n n. K la uc e e de ga en en k . In nten re ie p ro c e 2019 rd bes t e eig e n pa t s. De ns vandaa dere stof lan r l onen len he o n de c r en de eativ nt werptoo komen, in ef t een te precies d s s i ns e hoe iteit e x t ie lp v n t o e l w i n t i n 2 c l us i e f a l l e s t a p a s p o o r t. H e e l h e i d 021 e gank elijk h pen v en D ie r in eid v staat an d e u t c h Des ig an he t pr o n Aw textie a rd o d u c t i e lindu mda t s t r ie s t i mu het l e e r t.

Gaat jou dat makkelijk af: groot denken? ‘Ik denk dat je de naïviteit en de kinderlijke drang om te creëren en te spelen moet proberen vast te houden. Zelfs als je weet dat het in de grotemensenwereld niet kan. Zet praktische bezwaren even aan de kant en probeer het toch. Laat zien hoe jij het had gedaan. Ook als 99 procent zegt: ‘maar zo deden we het altijd’, moet er één iemand zijn die zegt ‘maar dat is toch onlogisch?’ Pas dan krijg je andere oplossingen.’ Hoe kun je die kinderlijke naïviteit bij jezelf aanwakkeren? ‘Simpel. Ga maar eens met een kind door de stad lopen en vraag: wat zie je allemaal? Of: waarvoor gebruiken mensen dit denk je? Ze komen altijd met antwoorden waar je nog niet aan had gedacht. Geef ze drie dozen, een rol tape en ze bouwen een vliegtuig. Een andere goede eigenschap is dat kinderen ook oncomfortabel durven te zijn in het niet begrijpen. Die eigenschap verliezen we snel als we ouder worden. Op een bepaald moment denken we dat we alles moeten weten. Onzin natuurlijk.’ Durf jij niet te weten? ‘Toen ik nog op school zat, dacht ik dat ik dom was. Iedereen kon lezen, ik ben zwaar dyslectisch. Aan hoe daar mee omgegaan werd heb ik echt trauma’s overgehouden. Ook later, toen ik volwassen was en Frans wilde leren, werd ik daar fysiek ziek van. Nu voel ik me comfortabel genoeg om het altijd te zeggen als ik iets niet begrijp. Sterker: elke dag vertellen mensen me iets waarvan ik echt geen idee heb wat het betekent. En als

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

‘Ik d en k da en d e k in t j e d e d te c na ï v re ë r e rl ij ke it e it en e d ra p ro b nt ng e r en va st e s pel e o m n te h oud moet en.’

Ove rB B o r re o r r e A same kkersdijk (1985 n met ) g ro zi vade ei r had jn zus we rd o p d e o p i n N het g zijn t gevo ezin a alent ed do ijmegen, l v ro voo s c hoe waar o r hu n wild r ont werp eg verlat hij n mo en. Z e en. Z e ont in de d er. Zi ijn ta e v ro werp vorm j n nte o e g of en van e ntd hij ee e n d r . Zi j n e e r s n k ind ek te aak , te on e werd t in pro werp, een rs c hoe duc t i e gen omen n .

Wat jou ver heeft gebracht is dus: vraag het? ‘Honderd procent. Als je je hand opsteekt en de vraag is redelijk, dan is de kans vrij groot dat iemand je gaat helpen.’

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

U ISM RDI H ’S: JO F OTO

We moeten een omgeving creëren waarin alles gevraagd kan worden? ‘Ja, ten eerste: voel je nergens te goed voor. En voel je ook niet te slecht om dingen uit te proberen. Probeer, vraag, wees altijd nieuwsgierig en weet wat je waard bent. Ik ben heel blij dat ik verschillende mensen om me heen had toen ik opgroeide. M’n opa en oma, m’n buurman, m’n judocoach, m’n oom – zij gaven me allemaal adviezen. Ik kon kiezen welke ik ging gebruiken. Dat gebeurt op school ook: je krijgt verschillende inzichten van verschillende leraren, daaruit kies je wat werkt voor jou en wat niet. Tijdens mijn werk bij Lidewij heb ik daar echt alles uitgehaald. Ik had geen euro om te eten. Maar ik heb alles bij elkaar gehusseld om daar dag in, dag uit te kunnen leren. Toen ontdekte ik: als ik iets wil moet ik er zelf op afstappen. Niks staat vast en alles is bespreekbaar.’

iemand zegt: wéét je dat niet? Dan zeg je: nee, dat wist ik niet, maar dank je, vanaf vandaag wel.’

it jaar was Exposed – de eindexamenpresentatie van studenten aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag – voor het eerst opgeknipt in twee evenementen. Tijdens Exposed/The Fashion Show in juni werd het werk van de modestudenten getoond. In september was het werk van de textielstudenten te bewonderen tijdens Exposed/ The Textile Show.

Catwalk op de halfpipe

K AB

K Fa s h io

nsho w Ca twa lk o

Nieu w t al ent in de p de

half

pipe

F OTO

’S: PE

TER S

T IGT

PIE T E

R KU

NNE

In juni presenteerde de opleiding Mode haar nieuwe lichting ontwerpers tijdens een bijzondere editie van Exposed in het Olympisch Skatepark in Den Haag. Een indrukwekkende locatie waar de modellen over een kruisvormige catwalk door de skatehal liepen. Er werd zelfs gedanst op de catwalk. De ontwerpen waren kleurrijk, groot, verrassend en zeer afwisselend. Er waren ontwerpen te zien van alle jaren en de show werd afgesloten met de presentaties van de examenstudenten.

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

MSTRCLSS

schij nwer pers

F OTO

’S: S A

NNE

JA N S

PIE T E

R KU

NNE

K AB K Ma st erc S t ude l ass nten van v e rd i e p het c r Das ten z Lebe e ë re n ic h in n Am van b week de pr eweg Hav van b i n erka c i n i pes v ouwe g, in w ind mp het la an af n en k ra c h s t n e c d s hr ik k t 8 in ten b e n Janne d en, in e ele Ze e l a ij win van G ment d zijn nd op en. N ils g e voge de la plaa t a een lversc nder i s t. hr ik k jen va e r n f oto s bij g ra f e /boe r in

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

AWRD

PIE T E

Xiaoyu Wen over Cacophony Orchestra

‘Ik

ben van kinds af aan dol op muziek geweest. De afgelopen jaren wilde ik altijd muziek of geluid bij mijn project betrekken, maar dat is er nooit van gekomen. Voor mij was het een lastig onderwerp om mee te werken, vooral omdat ik zelf geen kennis van geluid had en geen talent om enig instrument te bespelen. Voordat ik aan mijn afstudeerproject begon, twijfelde ik erg over de richting die ik op wilde. Uiteindelijk besloot ik mijn hart te volgen. Ik wilde mijn tijd op de academie zo gebruiken dat ik later geen spijt zou krijgen, geen ‘what if’s’. Bovendien wilde ik mezelf uitdagen om uit mijn comfortzone te komen. ‘Cacophony Orchestra’ is een op textielinstrumenten gebaseerde installatie die gaat over geluid en textiel. Ik probeer het geluid te ontdekken dat achter het garen verborgen zit. Ik nam concertzalen en het orkest als inspiratiebron, werkte samen met mensen van het Koninklijk Conservatorium en de afdeling Kunstwetenschappen om geluiden te genereren uit textielsnaren. Ik heb verschillende geluidsopnamen gemaakt

100

met behulp van de installatie en op basis daarvan een album gecomponeerd dat in 2023 op Spotify uitkwam. Het moeilijkste aan het project is hoe je geluid kunt genereren uit textielgarens. In het begin dacht ik erover om metaal of nylon als gitaarsnaar te gebruiken, maar toen besefte ik dat dit niet mijn doel was, anders kon ik gewoon een gitaar maken in plaats van een textielinstallatie. Na veel experimenteren vond ik eindelijk een goede oplossing, namelijk het gebruik van contactmicrofoons en interfaces. Ik denk niet dat dit de optimale manier is om geluid uit textielgarens te genereren; er zijn nog steeds enkele technologische onderdelen die het waard zijn om in de toekomst te worden onderzocht, maar het was een interessante start van mijn zoektocht.’

R KU

NNE

Keep a Scho n Eye Te xtile l a rs h & Fa ip T ijd e s h io ns E x n p os e ook d d/Th e win e F a naar & Fa s van d shion Sho hio e Kee w we A lle a n S c hola rd p an rs hip f s t ud E y e b e ekend e rd e r Textil mee n e s (tex gema aar d t ie l & e a k t. ning mode van h ze waard ) don evoll un bes to e on gen nd di creatieve t ja ar toeko dersteualum u m ni va it div s t. D e nd ers j wete n Dav e Textiel e e genera ur y t ies n Mo id L a L ebe por t deaf na tief) e m Haverk (modeont deling, te amp werp n Lar (ku er) is s Geza m e n l a S c h e p e r ns t e n a a r s , D as ijk ve c s ollec w inn ( t e xt rkoze aar. M n zij X ielont wer et be Textil per). i a hulp e&F van d oyu Wen as hio Wen t e o n t Keep i nv Sc and E i n h o u e s t e re n i n h o l a r s h i p ye kan X delijk de ve i e ont wikke rdere ar ti aoyu stieke ling v e an ha ar pr n ak tijk .

De jury over Xiaoyu Wen ‘De jury is onder de indruk van het experimentele werk van Xiaoyu Wen. Haar textielinstallatie is een onderzoek naar de akoestische mogelijkheden van haar zelfgebreide garens, die ze op monumentale wijze vertaalt naar een indrukwekkende installatie. Door textiel te benaderen als instrument en samen te werken met het Koninklijk Conservatorium en Art Science ontstaat een boeiend snijpunt tussen muziek en textiel. De sculpturale constructies die Wen maakt spreken tot de verbeelding, en het is precies dát waar Wen zich met de beurs in wil ontwikkelen: met de scholarship gaat Wen zich specialiseren in het ambacht van houtconstructies en meubelmaken.’

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

UITTIP

Mathilde Vallantin Dulac en Victor Levaï

Een zomerse parade van ontwerp

ocht je de zomer in het zonnige zuiden van Frankrijk doorbrengen, dan raad ik je aan om een bezoek te brengen aan Hyères en Toulon. In Hyères wordt al bijna veertig jaar het International Festival of Fashion, Photography and Accessories georganiseerd, een wedstrijd die voor veel bekende ontwerpers het begin van hun carrière is geweest, zoals Viktor en Rolf. In 2006 is er ook een designfestival in het leven geroepen. Design Parade is uitgegroeid tot een volwaardig festival dat deels plaatsvindt in de aangrenzende stad Toulon. Wij kennen de Dutch Design Week in Eindhoven en Salone del Mobile in Milaan. Het festival in Hyères en Toulon is wat kleinschaliger, maar

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

zeker niet minder interessant. Creativiteit is er zichtbaar belangrijker dan commercie en dat leidt tot verrassende presentaties. Zowel jonge ontwerpers als gevestigde namen tonen hun visie en belevingswereld. De Design Parade leidt je via diverse tentoonstellingen naar prachtige locaties in de stad en is toegankelijk voor een groot publiek. Festivalvilla Villa Noailles in Hyères is het onmiskenbare hart van het festival. Hier is onder andere het werk te zien van jonge ontwerpers die meedingen naar diverse prijzen en residenties. Er is een tentoonstelling gewijd aan de winnaar van de voorgaande editie, er is aandacht voor lokale ambachten en ook hebben kunstenaars uit het verleden, die onlosmakelijk met de villa verbonden zijn, hier een plek. Deze prachtige modernistische villa is gebouwd in de jaren twintig door Robert Mallet-Stevens in opdracht

Sanne Jansen, ontwerper van by Sanne Jansen en co-hoofd van de afdeling Textiel & Mode van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag

van Charles en Marie-Laure de Noailles, een echtpaar dat een onmisbare rol als kunstmecenas heeft vervuld, en is sowieso een bezoek waard. De villa ligt bovenop een heuvel uitkijkend over Hyères en de Middellandse zee. Dit uitzicht vormt op vele plekken in het gebouw de achtergrond van het getoonde werk, een unieke ervaring. Na afloop kun je in de tuin nog wat nagenieten van deze wel heel bijzondere plek. Zon, zee, kunst en design zijn wat mij betreft de ideale ingrediënten van een heerlijke zomer en dit festival in de zonnige Provence voorziet hierin allemaal! Design Parade is te bezoeken van eind juni tot eind augustus. Check de website van villa Noailles voor meer informatie over het festival en andere interessante tentoonstellingen gedurende het jaar!

https://villanoailles.com

101

erust T Neem g CONTAC an Eye p e e met K contact op over wilt weten als je iets je wilt ls a iten of de activite van de n aan een d deelneme Eye is altij . Keep an f o n ë projecten e ide aar goede il a m o p zo e k n f Bel o itiatieven. nieuwe in opnemen t c ta nt con nior ons. Je ku lavaux , se DANK atherine C C t e m e y nE n Eye er Keep a De Keep a projectleid nk t a d e b n o n. Foundati Foundatio kkenen o tr e b e ll a jecten. bij de pro ook alle Natuurlijk idingen (kunst)ople e tensief me waar wij in ren. Daa samenwerk ij blij met w naast zijn et werking m de samen ee ers waarm alle partn n te ge projec wij prachti li talent rea voor jong seren. o n ze ister naar NIEUW Lu in n schrijf je podcast e f. ieuwsbrie voor de n

COVER ACHTERZIJDE: EXPO FILMACADEMIE 2023; FOTO: ERWIN VAN AMSTEL

tion ye Founda Keep an E estraat 16 Cattenhag esting aarden-V 1411 C T N 277 035-6951 e.nl keepaney mail.ons@ .nl epaneye w w w.ke N COLOFO nstelling en same e ti redac Clavaux , Catherine erghs ogenhuis-B Mylène H s inter view warte S e d Juliette essay film n Bock ting Berend Ja Hempen, c tie Frans eindreda pen firma hem reve, zoel Joanna G ontwerp Tuijtel druk werk © 2024

102

2024 / #7 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

MAGjeZIENenHOREN #7 / 2024

103