MagjeZienenHoren #5

FOTO: LISANDRO SURIEL, BLACK MAGIC

#5/2022

‘Studenten zoeken de rafelranden van de f op zich. Het delen van een verhaal, het kriti beeld wel.’ Stefanie Grätz, afdelingshoofd HKU Fotografie

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

fotografie op. Het medium is niet een doel isch bevragen en bewust inzetten van

RON VAN EWIJK

Angel-Rose Oedit Doebé ‘Met het vocabulaire van camp en activisme brengt Angel-Rose dominante culturen in verwarring.’

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

VAN DE REDACTIE

en extra dik jubileumnummer van Magjezien! Met trots presenteren wij de vijfde editie van het Keep an Eye Magazine. Het afgelopen jaar zijn we weer een aantal nieuwe projecten gestart. Om alle bijzondere verhalen en jonge talenten voor het voetlicht te brengen hebben we nog meer de ruimte genomen.

Gelukkig konden in 2021 veel concerten, tentoonstellingen, eindexamenshows, masterclasses, festivals en prijsuitreikingen weer live plaatsvinden. Bijna als vanouds. Het was van de gezichten af te lezen, de opluchting om weer eens op een podium te staan met publiek in de zaal. Eindelijk weer interactie, contact, eindelijk weer kansen om jezelf en je talent aan het professsionele veld te presenteren. Wat vond ik het fijn om jonge makers weer te zien stralen en overrompeld te worden door hun professionaliteit en enthousiasme.

LICHTKUNSTWERK: PIM LEENEN, FIREWALL

Zoals Evelien Reich, hoofdredacteur Elle Decoration, verderop in een interview zegt: ‘Het eerste jaar na je afstuderen is ongelofelijk belangrijk. Dat is je window of opportunity en helaas is het niet zo groot.’ Gelukkig heeft Keep an Eye er samen met onze samenwerkingspartners voor kunnen zorgen dat veel jonge getalenteerde creatieve mensen (alsnog) de kans kregen om zichzelf te presenteren. Ook heb ik veel bewondering voor al die culturele organisaties en opleidingen die optimistisch bleven, ondanks de beperkende coronamaatregelen. Soms hadden ze wel een dozijn verschillende draaiboeken klaarliggen. Of hebben ze een festival drie keer georganiseerd en gepland en weer verschoven. Uiteindelijk resulteerde het toch in vele mooie ontmoetingen, optredens en presentaties.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Het thema van deze Magjezien is fotografie. Vorig jaar reikten wij voor het eerst drie fotografiestipendia uit aan studenten van HKU Media. Hun werk was in Galerie Pouloeuff te zien tijdens het Fotofestival Naarden en het Off Festival. Journalist Sarah van Binsbergen schreef voor Keep an Eye een diepgravend artikel over de stand van zaken op het gebied van fotografie met veel aandacht voor jong talent. Zij duidt de huidige tendensen en sprak met professionals in het veld. Onze eigen Juliette de Swarte interviewde vele oud-prijswinnaars, exposanten en afstudeerders. Wat heeft de steun van Keep an Eye hun gebracht en wat hebben zij de afgelopen jaren bereikt? Je leest het in de rubriek Hoe is ‘t nu met? Daarnaast interviewde Juliette onder anderen Wilfried de Jong over zijn liefde voor jazz en Claudy Jongstra over haar masterclass voor de studenten mode en textiel van de KABK. Evelien Reich geeft een inkijkje in de designwereld en het proces van jureren. Henk van der Meulen van het Koninklijk Conservatorium van Den Haag vertelt over het project waarin jonge musici letterlijk zij aan zij zitten met doorgewinterde orkestleden. Hans Sibbel heeft een hartenkreet over de kunst van het grappen maken: ‘Ga door met verzinnen. Alsjeblieft, het is je werk. Maak grappen.’ Het afgelopen jaar zijn we een aantal nieuwe samenwerkingen gestart. In een serie podiumavonden met de titel ‘Jong en oud door kunst verbonden’ treden jonge podiumkunstenaars op in de concertzaal van het Rosa Spierhuis en gaan zij

in gesprek met de bewoners, veelal kunstenaars op leeftijd. Nog een nieuwe tak van kunst voor ons: je ziet animatie steeds vaker op allerlei manieren toegepast. Samen met St. Joost School of Art & Design organiseren we een masterclass en reiken we een prijs uit aan een animatietalent. Met de afdeling Fine Art van de HKU zijn we een bijzonder project gestart: een ‘artist in residence’ op de academie. Het eerste jaar zal het internationaal bekende kunstenaarsduo Sander Breure en Witte van Hulzen hun atelier tijdelijk verhuizen naar de academie. Studenten Fine Art krijgen de mogelijkheid om niet alleen met gerenommeerde kunstenaars over hun werk te spreken, maar ze ook daadwerkelijk aan het werk te zien. Na zeven maanden wordt er een gezamenlijke tentoonstelling georganiseerd. Als vanouds in Magjezien ook uittips van onze partners, met kunstuitjes waar je zelf misschien niet zo snel aan denkt. En wil je een keer een project bijwonen dat wij ondersteunen? Dat kan! Via onze website en socialmediakanalen blijf je op de hoogte van het laatste nieuws. Laat jij ook van je zien en horen? Catherine Clavaux hoofdredacteur Magjezien

PIETER KUNNEN

Dit mag je zien (en horen)

www.keepaneye.nl

interview Oog in oog: Juliette de Swarte laat kenners, toppers en vaklui aan het woord

48 Henk van der Meulen

‘De meest natuurlijke manier van leren is zij aan zij.’

60 Claudy Jongstra laat studenten in de natuur weer een connectie met zichzelf vinden.

68 Evelien Reich heeft plek in haar balboekje voor jong talent. 78 Hans Sibbel

Als je een laf lachje hoort, is er werk aan de winkel!

86 Wilfried de Jong houdt warm pleidooi voor het toelaten VGILSTFOTOGRAFIE

van twijfel en het koesteren van gevoeligheden.

FOTOGRAFIE

kort gewiekt Projecten & samenwerkingen Van de redactie Team Keep an Eye Kunst bij de koper thuis Prins Bernhard Cultuurfonds Maker Zoekt Maker Window of Opportunity Jong en oud in Rosa Spier Huis Studio 150 Bethlehemkerk Singer concerten Laren Galerie Pouloeuff Art: Is Shop! The Youngsters Toneelacademie Maastricht Artist in Residence bij Dooyewaard

Sarah van Binsbergen legt nieuwe lichting fotografen onder de loep

Ontvangers HKU Photography Stipendia

5 8 15 16 16 17 18 18 19 20 21 46 83 100

uittip 47 Ewout van Dingstee

Nationale Jeugdorkesten Nederland

53 Jaurana Verschuren

Koninklijk Conservatorium Den Haag

59 Annelies Sinke HKU Media

Hotspots, geheimtips en favoriete plekjes

82 Daniël van Veen

Amsterdams Kleinkunst Festival

101 Lieven Hendriks HKU Fine Art

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

INHOUD

hoe is ’t nu met Fien Dekker Miriam Guttmann Laura Snijders Bernard van Rossum Liya Grigoryan Mayke Verhoeven

JANNEKE VEERMAN

Even bijpraten met talenten die we eerder ontmoette 14 41 67 83 85 99

Lichtobjecten in Galerie Pouloeuff

103

Infinity pool van Tamar Frank,

Contact Dank Colofon

Eline Boerma, Jorien Aberkrom

RON VAN EWIJK

en Sara Plantefève-Castryck

Keep an Eye bekroont nieuw werk en veelbelovende makers

awrds

RON VAN EWIJK

Daan Russcher, A Threefold Experience of Spaces

38 42 44 52 66 72 84 90 92 93 94

Filmscore Award Animation Talent Award Productieprijs, Wonderfeel Talent Award Textile & Fashion Scholarship Award Young Designers Grant International Jazz Awards Jong Metropole, Outstanding Talent Award The Records en de winnaars zijn... Performance Award, Festival Circolo

mstrclss

10 Boost Your Business: Dutch Design Foundation 11 Graphic Matters 12 Claudy Jongstra KABK 76 Amsterdams Kleinkunst Festival 96 Spacemakers #4 met Rob Voerman Summer Jazz Workshop 100 AIR (Artist in Residence) Pastoe HKU 85 102 Fashionshow Gerrit Rietveld Academie

wrkshp

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Eva Scholten, projectleider Keep an Eye Foundation

Naast haar werk als projectleider speelt ze onder andere met haar gypsy-jazzformatie in binnenen buitenland. Voor de Keep an Eye Foundation zette ze nieuwe projecten op om jonge makers te ondersteunen. ‘Zeker nu alles weer begint te lopen, voel je hoe leuk deze baan is.’

Catherine Clavaux, senior projectleider en hoofdredacteur van MAGjeZIENenHOREN

Kunst heeft ze van huis uit meegekregen. Catherine studeerde kunstgeschiedenis en museologie. Bij de Keep an Eye Foundation zet ze samen met kunstopleidingen en festivals creatieve ideeën om in bijzondere projecten voor jong talent. Daarnaast brengt ze dat talent nog eens voor het voetlicht in het tijdschrift MAGjeZIENenHOREN. ‘Het is een voorrecht om met getalenteerde mensen uit zoveel verschillende kunstdisciplines te mogen werken.’ ‘Als je hoort en ziet wat deze jonge musici, filmmakers, designers, modeontwerpers – het rijtje gaat nog wel even door – kunnen, is het moeilijk om te geloven dat ze net afgestudeerd zijn of vaak zelfs nog op de academie zitten. En dan die tomeloze energie en het aanstekelijke enthousiasme. Dat spat er echt aan alle kanten vanaf. Nederland barst van het talent. Het niveau van onze kunstopleidingen is heel hoog.

Trots ‘Mijn grote trots is Maker zoekt Maker, het project dat ik samen met collega Mylène heb opgezet. Maker zoekt Maker brengt startende creatieve ondernemers uit verschillende disciplines bij elkaar. Zoals een conservatoriumstudent die een grafisch vormgever zoekt om de cover van z’n eerste album te ontwerpen. Leuk extraatje: elk kwartaal krijgt één team een financieel cadeautje voor hun gezamenlijke project.’

PIETER KUNNEN

Team Keep an Eye

KORT GEWIEKT

Studenten komen dan ook vanuit de hele wereld om hier te studeren. Vaak kunnen ze nog wel een steuntje in de rug gebruiken om zich op het zakelijke vlak verder te ontwikkelen of om te investeren in een volgend project.’ Masterclass van de masters ‘Een van de vele Keep an Eye projecten zijn de masterclasses die we met onze partners organiseren. Studenten krijgen dan les van grote namen uit het vak. Zoals Herman van Veen, Raoul Heertje en Hella Jongerius. Het is bijzonder om te zien hoe gemotiveerd zij zijn om de jonge creatieven te helpen nog verder te groeien.’

Win-win-win ‘Het werk voor de Keep an Eye Foundation is heel eervol. De studenten hebben veel baat bij het podium dat ze krijgen en de awards die ze kunnen winnen voor verdere ontwikkeling. De opleidingen krijgen volop kansen om de events naar een nieuw niveau te tillen en het publiek kan genieten van alles wat gecreëerd en gepresenteerd wordt.’ Rock ’n roll ‘De optredens lagen door de lockdown even stil. Maar nu begint het weer te komen. Ik hoop dat ik binnenkort weer de kans krijg om te toeren. Die inspirerende connectie met het werkveld geeft extra diepte aan werken bij een prachtige stichting als deze.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

PIETER KUNNEN

WILLEKE MACHIELS

KORT GEWIEKT

Mylène Hogenhuis-Berghs, projectleider Keep an Eye Foundation Ine van der Horn, curator Galerie Pouloeuff

In de acht jaar dat ze Galerie Pouloeuff runt, heeft Ine veel startende kunstenaars op weg geholpen in de kunstwereld. ’Onze kunstenaars kom ik overal tegen: op beurzen, galeries en zelfs in musea. Ook verzamelaars houden ons goed in de gaten.’ ‘Met Galerie Pouloeuff geven we kunstenaars dat extra zetje om een volgende (grote) stap te zetten. Van kunstenaars wordt veel verwacht: werk maken op hoog niveau, dat tonen aan de wereld, je artistieke praktijk ontwikkelen, een plek in de kunstwereld veroveren, een netwerk opbouwen. In de afgelopen jaren is er in Galerie Pouloeuff een wereld aan mogelijkheden bijgekomen, waardoor we veel meer zijn dan een galerie voor jonge kunstenaars. We kunnen jong talent nu ook op die andere gebieden begeleiden.’ Uitdagingen ‘Zoals met het project Spacemakers. Kunstenaars die al een paar jaar afgestudeerd zijn, krijgen de kans om verder te groeien in hun creatieve proces. Een gerenommeerd kunstenaar daagt ze een maand lang uit om buiten hun comfortzone te stappen. Een leerproces waar ze hun hele artistieke carrière profijt van kunnen hebben.’

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Als beginnende artiest je plek vinden in de muziekwereld kan knap lastig zijn. Mylène weet er alles van. Ze hielp met haar eigen managementkantoor veel beginnende muzikanten op weg. Die waardevolle inzichten zet ze weer in als projectleider bij de Keep an Eye Foundation: ’Jong talent houdt me jong én scherp.’ ‘Ik heb zelf aan het Conservatorium van Amsterdam gestudeerd en zag daar veel musici die dachten: ik ben afgestudeerd, nu ga ik in het Bimhuis spelen. Maar ook al ben je een begaafd artiest, het publiek moet je eerst leren kennen voordat de grote podia je durven te programmeren.’ De echte wereld ‘Vaak is de afstand tussen de opleiding en het werkveld best groot. Tijdens de studie leer je om goed in je vak te worden en een eigen muzikale identiteit te ontwikkelen. En daarna? Dat is de fase waarin de Keep an Eye Foundation bijspringt. De zakelijke kant van het artiestenvak is minder ingewikkeld dan je misschien denkt. Een tip: verplaats je iedere keer weer in je publiek. Stel, je moet vijftig kaarten verkopen. Wie komen er? Waarom? Wat is jouw verhaal? Probeer ook op deze manier naar je werk te kijken. Daarvoor hoef je echt geen concessies te doen aan je authenticiteit.’

Juliette de Swarte, social media manager en redacteur

‘Ik heb een jaar in Londen gestudeerd. De stad met wereldberoemde kunstacademies en conservatoria en een duizelingwekkend aantal galeries, muziekpodia en theaters. Ik dacht: hier moet je zijn als artiest of kunstenaar. Maar nu weet ik dat Nederland evenveel te bieden heeft.’ ‘Dat er veel talent uit Nederland komt hebben ze in het buitenland ook door. Miriam Guttmann maakte Het zaad van Karbaat. De serie ging tijdens het Keep an Eye Filmacademiefestival in première en werd vervolgens vertoond op het Amerikaanse Sundance Film Festival, als allereerste Nederlandse serie ooit. Gemaakt door een filmmaker die net was afgestudeerd.’ Wijze lessen ‘Voor de Keep an Eye Foundation interview ik bekende en (nog) onbekende artiesten, kunstenaars, cabaretiers en andere professionals uit de verschillende kunstdisciplines. Het leuke is dat het niet uitmaakt of ze al dertig jaar meedraaien of net beginnen, ze weten me altijd weer te boeien met inzichten, wijze lessen en inside information over het vak.’

MSTRCLSS

Boost Your Business

FOTO’S: DUTCH DESIGN FOUNDATION

m ontwerpers nieuwe inspiratie en kennis te bieden organiseerde de Dutch Design Foundation samen met ons in 2020 en 2021 een serie masterclasses en coaching. Het ondernemerschap stond hierbij centraal. Vijfentwintig deelnemers uit verschillende designvelden en met verschillende werkervaring hebben het programma gevolgd. Hoewel we nog lang hoopten op een fysiek masterclassprogramma, moest zoals bij veel initiatieven al snel worden geschakeld naar Zoomsessies. Bij de eerste inspiratiesessie (oktober 2020) konden de deelnemers zich laten inspireren door de persoonlijke verhalen van designer Kiki

Vakinhoudelijke masterclasses Het curriculum van de kunstopleidingen zit meestal al bomvol, maar wat is er leuker dan daar nog iets speciaals aan toe te voegen? Op elk vakgebied zijn er grote meesters (m/v/x) die inspirerend kunnen zijn voor jong talent en hen verder kunnen helpen door hun ervaring en kennis te delen. Daarom zijn wij een aantal jaren geleden gestart met het mogelijk maken van masterclasses. Samen met de opleidingen wordt er een vakinhoudelijke masterclass op maat gemaakt. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een gerenommeerde kunstenaar of ontwerper een opdracht geeft aan de studenten en die samen met hen bespreekt. Een andere mogelijkheid is een bezoek aan het atelier of de studio van de kunstenaar. Keep an Eye maakt het mogelijk om iets extra’s aan te bieden buiten het curriculum van de opleiding. Een ervaring die een onvergetelijke indruk maakt op de studenten. 10

van Eijk. Haar speelse, kleurrijke en lyrische werk kenmerkt zich door vakmanschap. Daarna kwamen de bijzondere verhalen aan bod van Golnar Roshan van studio Rive Roshan, werkend op het snijvlak van productontwerp, interieurontwerp en grafisch ontwerp. Beide ontwerpers deelden persoonlijke verhalen en strooiden gul met tips uit hun eigen beroepspraktijk. Voor de tweede masterclass kregen de deelnemers een voorbereidingsopdracht van spreker Paul Hughes: ‘beschrijf jezelf en je studio in één zin’. Paul sprak met veel charisma over alle facetten van het designveld en de corporate wereld. Hij hielp de deelnemers bovendien goed op weg om tot de ultieme one liner te komen. Coaching op maat

In de periode december 2020 tot en met maart 2021 kregen deelnemers persoonlijke feedback van een speciaal voor hen geselecteerde coach. Meerdere deelnemers gingen op eigen initiatief na de masterclass door met de coaching. De eindpresentatie in de studio leverde een mooi beeld op en leidde tot enthousiaste reacties van de deelnemers.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

MSTRCLSS

In het teken van de zomer rafische beelden zijn overal, in onze fysieke en digitale omgeving. Ze bepalen mede hoe we de wereld zien en hoe we ons gedragen. Grafisch ontwerpers helpen ons door orde te scheppen in de chaos, door ingewikkelde zaken overzichtelijk te maken of door onze emotie aan te spreken. Zij verbeelden urgente kwesties zodat we deze snel kunnen bevatten. Grafische vormgeving doet ertoe, oftewel Graphic Matters. De projecten van organisatie Graphic Matters laten je stilstaan bij het belang van beeldcultuur in onze maatschappij. Eens in de twee jaar vindt er een festival plaats met een programma van tentoonstellingen, workshops,

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

talkshows en events. Daarnaast organiseert Graphic Matters door het jaar heen projecten in de openbare ruimte. Graphic Matters ondersteunt jong grafisch talent op tal van manieren. Keep an Eye sluit daar bij aan door jaarlijks een aantal workshops en masterclasses mogelijk te maken. De masterclasses worden gegeven door internationale experts en zijn toegankelijk voor ontwerpers tot 35 jaar. In 2021 bestond de Graphic Matters Type Craft Summer School uit zes masterclasses rond het thema typografie. Het gebruik van tekens en tekst gaat al eeuwen terug en speelt nog altijd een grote rol in onze

manier van informatieoverdracht en hoe we dit vormgeven. Tijdens de Summer School gingen professionals hier dieper op in. Naast de masterclasses was er een sociaal programma met studiobezoeken, type tours en lezingen. Masterclasses werden gegeven door toonaangevende ontwerpbureaus als Studio Dumbar, Underware en Autobahn.

FOTO’S: PIETER KUNNEN

FOTO’S: NIENKE SYBRANDY

‘Een prachtige warme ervaring, mijn hart is vol.’

eep an Eye steunt de studenten van de afdeling Textiel en Mode van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag (KABK) met de Fashionshow en de Textile & Fashion scholarship die jaarlijks wordt uitgereikt. Daarnaast maken we door het jaar heen lezingen en masterclasses mogelijk die de studenten kunnen inspireren en richting kunnen geven om hun eigen pad te bewandelen. Op 29 maart en 1 april vonden workshops met de befaamde textielkunstenaar Claudy Jongstra plaats. De studenten trokken naar haar studio in het Friese Spannum en naar De Kreake, een boerderij in het dorpje Húns. Daar konden zij Claudy aan het werk zien en zelf de handen uit de mouwen steken. De focus lag op de zoektocht naar natuurlijke kleuren en op begrip van de ecologische, culturele en historische oorsprongen.

Aan bod kwam ook het pleidooi voor een holistische aanpak en voor het ontwikkelen van eigen natuurlijk materiaal. De studenten omschreven de workshop als inspirerend en hands-on, samen aan het werk in en met de natuur. Er werden prachtige persoonlijke ontdekkingen gedaan en Claudy heeft laten zien hoe iedereen zich opnieuw kon verbinden met de oorsprong van zijn of haar passie en materialen.

‘Ik ben me bewuster van de natuur als materiaal en ben er voorzichtiger mee.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

MSTRCLSS

Activisme met de zintuigen

‘Ik heb meer geduld, neem de tijd en gebruik al mijn zintuigen.’

Claudy Jongstra is beeldend kunstenaar, herder, boer en activist. Haar sculpturale werken gaan de wereld over en hebben een volstrekt eigen signatuur. Door terug te gaan naar de oorsprong van wol, weven en kleur laat Jongstra haar publiek nadenken over de wisselwerking tussen mens en natuur.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Keep an Eye Masterclass met Studio Claudy Jongstra x students KABK Textile & Fashion

DAVID VROOM

‘Ik zie nu dingen om me heen die ik vroeger niet opmerkte.’

Fien Dekker Nederland ligt vol tegels, klinkers en asfalt. Dat is een probleem bij heftige regenbuien. De tegels van ontwerper Fien Dekker lossen dat probleem op én maken de omgeving fraaier. ‘Ik liep tijdens mijn studie stage in Afrika. Daar ging het steeds over wanneer de regen zou komen. In Nederland zijn we minder blij met regen. Vooral bij heftige buien kan ons riool de hoeveelheid water niet meer afvoeren en krijg je overstromingen. Als ontwerper wil ik laten zien dat we het regenwater ook kunnen gebruiken.’

Trots ‘Ik herinner me nog goed dat ik naar het Katshoekgebouw in Rotterdam reed, een van mijn eerste projecten. Toen ik die tegels op pallets zag, dacht ik: wow, dit is echt! Met Rain(a) Way hebben we een pioniersrol. Alles wat nieuw is, is lastig. Als we parkeerplaatsen groen maken, wordt de bestrating niet meer geveegd, maar moet er gras worden gemaaid. Daar zitten allemaal contracten en systemen achter die zo standaard zijn dat er een angst is om daarvan af te wijken. Soms denk ik: waar wachten we op? Maar het is altijd tof als het toch lukt.’

MARJON BROEKS

FOTO’S: IRIS MINKENBERG

Esthetisch ‘Na de Design Academy heb ik een studie klimaatadaptatie gedaan in Wageningen. Ik vind het belangrijk

dat je een probleem niet alleen oplost en ergens onzichtbaar onder de grond laat verdwijnen, maar dat je een impuls geeft aan de ruimte. Het moet ook esthetisch zijn. Veel tegels zijn puur praktisch. Ik heb een betontegel ontworpen waardoor regenwater op een mooie manier opgeslagen kan worden. Het grondwaterpeil wordt aangevuld en tegelijk wordt de stad verkoeld.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Wilma Kuiper en Ger van Dam kochten werken van Robin Speijer en Esther Hoogendijk.

Robin Speijer He Said They Were Like Ricec rackers (2020)

Kunst bij de koper thuis Vroege vogels

In Loppersum, Groningen, staan twee huizen bomvol met kunst, ook van jonge kunstenaars. Bewoners zijn Ger van Dam en Wilma Kuiper, gepassioneerde kunstverzamelaars. Dit keer hadden zij hun oog laten vallen op het werk van Robin Speijer, pas afgestudeerd aan de HKU. Maar helaas, binnen een uur waren alle werken verkocht op haar eindexamenexpositie, onder meer aan Museum Voorlinden. Als Ger en Wilma Robin een jaar na haar afstuderen in haar atelier bezoeken, zien ze een schilderij met een fragment blauw/paarse stof met witte stippen, een stukje van een zomerjurk. Ze willen dat graag kopen, maar Robin meldt dat ze heeft afgesproken om het werk te exposeren bij Galerie Pou-

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

loeuff. Onze galerie verkoopt wel, maar werkt niet met opties, dus er zat maar één ding op: zorgen dat je als eerste op de stoep staat. Daarom vertrekken Ger en Wilma in alle vroegte uit Loppersum. Als ze aankomen, zien ze het werk in volle glorie hangen op een grote wand. Ze zijn de eersten, dus de koop kan gesloten worden. Intussen wordt Wilma ook nog verliefd op een werk van kunstenaar Esther Hoogendijk. Dat gaat ook mee naar Groningen.

Waarom dit werk?

He Said They Were Like Rice crackers (2020) trof hen door de diepe kleur van de achtergrond, de gesuggereerde beweging, het diffuse en de kracht en dat allemaal weergegeven met verf terwijl het heel realistisch oogt. Je kunt de stof van de zomerjurk haast voelen.

Waar hangt het?

Het is altijd een hele puzzel als er nieuw kunstwerk in huis komt.

Esther Hoogendijk Magenta + Green (2020)

Dan moet er een nieuwe compositie gemaakt worden, andere werken worden verhangen, nieuwe gaten geboord. Robins werk hangt op de slaapkamer naast een wandkleed van Koen Taselaar, van wie Wilma en Ger ook meerdere werken in bezit hebben.

Verzameling

Ger is bezig met een boek over hun verzameling en over alle bijzondere ontmoetingen met kunstenaars en kunstprofessionals. Bij elk werk hoort een bijzonder verhaal, zoals dat van de vroege vlucht van Loppersum naar Naarden Vesting.

KORT GEWIEKT

Maker zoekt maker

Samenwerking met Prins Bernhard Cultuurfonds Keep an Eye zet zich in voor jong creatief talent, voor studenten en alumni. Het bijzondere van de Keep an Eye Foundation is dat wij jong talent in veel verschillende kunstdisciplines ondersteunen. Een actieve vorm van het mecenaat: we zijn zelf nauw betrokken bij de projecten die we ondersteunen. De mensen die de stichting mogelijk maken, omdat zij kunst en cultuur een warm hart toedragen, hebben zelf al een carrière achter de rug. Zij vinden een creatieve toekomst van jong talent zo belangrijk dat zij voor hun opvolging en voor de toekomst van de stichting een sterke samenwerkingspartner zochten. Het Prins Bernhard Cultuurfonds zorgt er te zijner tijd voor dat de Keep an Eye Foundation blijft voortbestaan.

De Keep an Eye Foundation is al jaren bezig met het steunen en ontwikkelen van jong talent op verschillende opleidingen. Nu lijkt het ons bijzonder nuttig om meer op zoek te gaan naar verbinding tussen verschillende vakgebieden.

Keep an Eye treedt op als matchmaker zodat een componist de perfecte tekstschrijver vindt, een circusclown een kostuumontwerper, een startende band hun fotograaf, enzovoort. Hebben twee partijen elkaar gevonden? Dan kunnen ze samen aan de slag gaan met het projectplan en de begroting, en deze indienen om aanspraak te maken op € 2500 financiële ondersteuning om hun project te realiseren. Elk kwartaal maakt één project kans op deze projectbijdrage.

PIETER KUNNEN

Nu al werken wij samen met het Prins Bernhard Cultuurfonds, zoals in het Jong Metropole project waarin jonge muzikanten ervaring opdoen in een orkestsetting. Ook heeft het Prins Bernhard Cultuurfonds zitting in het bestuur van Keep an Eye. Wij sluiten ons graag aan bij het motto van het Prins Bernhard Cultuurfonds: als je mensen, dromen en werelden samenbrengt, komt cultuur tot leven.

Via ons online platform gaan kunstenaars op zoek naar de perfecte match. Daarnaast zetten wij de vraag uit bij de betreffende kunstopleidingen (inclusief onze partners) en worden de creatieve makers aan elkaar gekoppeld. Neem een kijkje op makerzoektmaker.nl

Uitgelicht Winnaar ronde 1, 2021 Aircilla is een kinetische geluidsinstallatie van geluidskunstenares Gemma Luz Bosch en installatiemaker Jurriaan de Vos. Deze installatie is ontwikkeld in samenwerking met Museum Speelklok in Utrecht. Aircilla dompelt het publiek onder in een ‘zwerm van klank’. De interdisciplinaire installatie bestaat uit grofweg 250 hangende keramische klank objecten die in beweging worden gezet door een groot mechaniek. De klankobjecten bewegen golvend en slingerend, waardoor ze tegen elkaar botsen en geluid maken. Door de snelheid en het mechaniek van de installatie zorgvuldig af te stellen kan de klank op een subtiele manier worden gestuurd. De handgemaakte klankobjecten hebben stuk voor stuk een eigen manier van bewegen. Elk voorwerp schommelt op een andere frequentie, draait anders en klinkt anders. Toeschouwers kijken vol spanning en fascinatie naar hoe elke beweging van de installatie zich vertaalt in klank. Het spel van elkaar net wel of niet raken en het synchroon of asynchroon bewegen van de klank objecten is spannend en intrigerend om naar te kijken.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Window of Opportunity Podium voor jonge getalenteerde kunstenaars in Singer Laren Twee keer per jaar mag een jonge beeldend kunstenaar een kunstwerk maken voor het gigantische raam van de theaterfoyer van Singer Laren. Het is een waar Window of Opportunity. De plek vraagt om een werk of installatie speciaal gemaakt voor deze locatie. De serie presentaties Window of Opportunity is een samenwerking tussen de Keep an Eye Foundation, Galerie Pouloeuff en Singer Laren. Singer Laren biedt theater- en kunstliefhebbers, maar ook iedereen die Singer Laren passeert, de mogelijkheid te genieten van de kunstwerken. Het werk is zowel voor bezoekers als voor voorbijgangers te zien. Deze samenwerking biedt de kans om jonge kunstenaars in de spotlights te zetten in een gerenommeerd museum. Daarnaast krijgen de kunstenaars de kans om nieuw werk in opdracht te maken. Een belangrijk uitgangspunt is dat de kunstenaar daarvoor een eerlijke betaling krijgt. De Fair Practice Code vormt hiervoor de leidraad.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

FOTO’S: PIETER KUNNEN

KORT GEWIEKT

Dit is het vijfde kunstwerk in de reeks Window of Opportunity. Ana Oosting kijkt naar de wereld als kunstenaar en als bioloog. In haar visie zijn haar vakgebieden intiem verstrengeld. Tijdens haar studie neurobiologie werd haar duidelijk hoeveel interacties buiten het bereik van onze zintuigen vallen. In deze onzichtbare processen vindt Oosting inspiratie. Haar meest recente onderzoek gaat over de complexiteit van het vouwen. Een enkele vouw geeft papier een nieuwe mechanische eigenschap. Maar herhaal de vouw en plaatselijke interacties kunnen op grotere schaal leiden tot een bijzonder complex bewegingsarsenaal. Als je een papiertje buigt, is het krom, maar is de Gaussische kromming nog steeds nul. Pas als het materiaal intrinsiek kromt, dus als je een vel zou kunnen uitrekken zoals een zwart gat in de ruimte doet, verandert de Gausswaarde. Als je goed kijkt, kun je Changing the Gaussian Curvature zien strekken en krimpen terwijl het werk op en neer vloeit.

Ana Oosting Changing the Gaussian Curvature (Veranderingen in de Gaussiaanse kromming) 2021 kunststof en metaal

KORT GEWIEKT

Beth en Flo Mo van der Does Motet

De Keep an Eye Foundation ondersteunt jong talent op het gebied van de kunsten. Juist daarom gaan woonen werkcentrum Rosa Spier Huis en Keep an Eye samenwerken in het project ‘Keep an Eye – Jong en oud door kunst verbonden.’

Gaat een kunstenaar ooit met pensioen? Het antwoord daarop is meestal: nee. Een bijzondere plek waar kunstenaars wonen en werken, is het Rosa Spier Huis. Een woonen werkcentrum voor kunstenaars en wetenschappers. Zij wonen hier onder gelijkgestemden. Het Rosa Spier Huis biedt bewoners, maar ook kunstenaars van buiten, een podium om hun inspiratie te delen met het publiek. Om contact tussen kunststudenten, jonge kunstenaars en ervaren kunstenaars te stimuleren is er een serie podiumkunsten georganiseerd. Dit is een kans voor jongeren om hun talenten verder te ontwikke-

len en ervaring op te doen en voor oudere kunstenaars om betrokken te blijven bij de ontwikkelingen in hun vakgebied. De serie podiumkunst ‘Keep an Eye – Jong en oud door kunst verbonden’ vindt plaats gedurende het culturele seizoen (september t/m mei) en bevat een avondvullend programma met negen concerten en negen dansen theatervoorstellingen in de Anna Stibbe Concert- en Theaterzaal van het Rosa Spier Huis. Voorstellingen worden verzorgd door jong talent. Na afloop is er een ‘meet and greet’ met artiesten en bewoners in het Galeriecafé. Eenmaal per maand wordt er muziek geprogrammeerd (klassiek, jazz, wereldmuziek of crossover) en eenmaal per maand theater of dans. De serie is gratis toegankelijk voor bewoners en bezoekers.

Keep an Eye concerten Studio 150 Sessions

aast de concerten in Singer Laren organiseren we optredens in de Studio 150 Bethlehemkerk te Amsterdam. Deze voormalige kerk in Amsterdam Noord is enkele jaren geleden omgevormd tot een van de meest spraak- en geluidmakende opnamestudio’s van Nederland en daarbuiten. Musici komen van ver om hier hun album op te nemen. Keep an Eye maakt er concerten mogelijk voor jong talent. In 2021 zijn deze online gestreamd via diverse sociale media. De concerten worden maandelijks op de laatste donderdag van de maand uitgezonden. We programmeren met hulp van Georges Mutsaerts klassieke concerten. Daniel van Veen van het Amsterdams Kleinkunst Festival adviseert over de kleinkunstoptredens en de jazzconcerten worden geprogrammeerd door onze eigen Mylène Hogenhuis-Berghs. Mooi meegenomen is dat de musici ook prachtige professionele studioopnames en videobeelden mee naar huis krijgen. Muzikanten laten ons weten onder de indruk te zijn van de prachtige akoestiek in de voormalige kerk.

RON VAN EWIJK

Jong en oud door kunst verbonden

Nova College Dans in het Rosa Spier Huis

Lotte Velvet

Maat

FOTO’S: PIETER KUNNEN

Saxofoonkwartet

Keep an Eye concerten Singer Laren

eep an Eye biedt met een aantal concertreeksen een podium aan jong talent. Wij vinden het belangrijk om jong muziektalent de kans te geven om te spelen op intieme podia. Dit helpt bij het opbouwen van speelervaring en vergroot de bekendheid van jong talent. De musici worden betaald conform de Fair Practice Code. In 2021 stonden zes klassieke concerten gepland in de prachtige tuin van Singer Laren. Het publiek was verrukt om in de prachtige ambiance van de tuin eindelijk weer van live muziek te kunnen genieten. De programmering voor deze klassieke concerten wordt verzorgd door Georges Mutsaerts van Festival Wonderfeel.

Elke eerste zondag van de maand in het herfst- en winterseizoen kan het publiek genieten van de gratis Keep an Eye Jazz Concertjes in de oude villa van Singer Laren. De jazzconcerten worden geprogrammeerd door Bas van Otterloo van het Conservatorium van Amsterdam met studenten van de opleiding. Onze dank aan het team van Singer Laren, dat dit idee vol enthousiasme omarmd heeft, en aan Wonderfeel en het Conservatorium van Amsterdam.

Maren Bosma en Joost Willemze

Iris van Nuland en Enzo Kok

Concerten in de prachtige tuin van Singer Laren

KORT GEWIEKT

Krijn Kroes

Hedwich Hooghiemstra

Galerie Pouloeuff Zou jij graag een uniek en bijzonder kunstwerk in huis willen hebben? Neem dan eens een kijkje in onze eigen Galerie Pouloeuff. Hier koop je betaalbare kunst van hoge kwaliteit van talentvolle jonge kunstenaars.

In onze galerie geven we opkomende jonge talenten, vaak net in Nederland afgestudeerd aan de kunstacademie, de gelegenheid om te exposeren in een professionele omgeving. We hebben geen commercieel doel en de exposanten staan geen commissie af aan de galerie bij verkoop. Het werk dat gepresenteerd wordt, is zeer divers en vertegenwoordigt verschillende disciplines, zoals schilderijen, fotografie, teke-

Emily-Lara Kabos

ningen, sculpturen, keramiek en textiel. Omdat we jong talent presenteren zijn de prijzen van de werken vaak nog laag. Als de carrière van de kunstenaar goed verloopt, kan de prijs van het werk al snel oplopen. Ine van der Horn is curator van de galerie. Zij bezoekt alle eindexamenexposities van Nederlandse kunstacademies om nieuw talent te scouten. Ook staat zij in de galerie klaar om de jonge kunstenaars verder te begeleiden bij het opstarten van hun carrière. Galerie Pouloeuff is meer dan een

galerie. Naast exposities bieden wij kunstenaars ook de mogelijkheid om deel te nemen aan projecten. Zoals de Spacemakers, een uitdagende residentie-masterclass. Op deze manier biedt Galerie Pouloeuff de makers een podium en geven we hun een zetje om een succesvolle carrière te beginnen. In de rubriek ‘Hoe gaat het nu met?’ komen oudexposanten aan het woord om te vertellen hoe het hen vergaan is.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Uitgelicht: Pim Leenen, Light Sculpture #2, 2012 Materiaal/techniek: lambda fotoprint op dibond halfmat, 60 x 40 cm, € 500, exclusief verzendkosten

Pim Leenen

Light Sculpture #2 is een sculpturale verkenning gebaseerd op 3D-representaties van vormen, rasters en scherptediepte geconstrueerd door een samenspel van spiegels en lichten.

Bed of flowers

ART:IS SHOP Ben je op zoek naar een origineel cadeau? Kijk dan eens in onze ART:IS SHOP. Je kunt er kunstwerken kopen voor een bedrag tot € 500. De werken (klein formaat: 50 x 50 cm) zijn van kunstenaars die eerder bij ons hebben geëxposeerd. De ART:IS SHOP is ook online te bekijken. Elke maand komt er een nieuw kunstwerk bij. Ook kun je online een kunstwerk kopen. De galerie biedt een mooie kans voor kunstverzamelaars om nieuw talent te ontdekken. Op deze manier ondersteun je jonge kunstenaars. Pim Leenen is fotograaf en afgestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht. In 2009 kreeg hij een eervolle vermelding bij het Steenbergen Stipendium en mocht hij de Photo Academy Award in ontvangst nemen. Daarnaast exposeerde hij in het Nederlands Fotomuseum Rotterdam en in het Fotomuseum Den Haag. In december 2020 exposeerde hij in onze galerie. www.galeriepouloeuff.nl/artshop.php

21 MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN 21

FOTO’S: MARVEL HARRIS

Marvel Harris: ‘Ik wilde laten zien wat het worstelen met mijn genderidentiteit mentaal met mij deed, waarbij ik ook mijn lichamelijke en sociale transitie in beeld bracht.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

PORTRETTEN VAN EEN NIEUWE LICHTING FOTOGRAFEN

Grote thema’s blootgelegd in kleine verhalen door Sarah van Binsbergen

e verwarring en verbazing herinner ik me nog goed, al is het inmiddels vijf jaar geleden. Nieuwsgierig naar de meest vernieuwende, jonge fotografie van dat moment ging ik naar de tentoonstelling Quickscan #2 in het Fotomuseum in Rotterdam. Daar zouden zestien fotografen te zien zijn die volgens het persbericht tot de Nederlandse fotografische voorhoede behoorden. Alleen: deze fotografen bleken helemaal niet geïnteresseerd in het maken van foto’s. Ik zag die middag boekenkasten, installatiekunst, abstracte papiersculpturen en teksten aan de muur. De fotografie? Die was ver te zoeken.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

‘Waarom houden jonge fotografen niet van fotografie?’ vroeg criticus Domeniek Ruyters zich in kunsttijdschrift Metropolis M af naar aanleiding van de tentoonstelling. ‘Het medium is “meta” geworden,’ schreef Merel Bem in haar recensie in de Volkskrant, ‘het is fotografie óver fotografie, waarbij de maker vaak zelf niet eens een camera ter hand nam.’ Een enkele tentoonstelling met zestien fotografen kan natuurlijk nooit representatief zijn voor de rijkdom en diversiteit van een hele generatie fotografen (net zomin als een artikel dat echt kan, overigens, en dat mag u best als een disclaimer opvatten). Quickscan #2 pretendeerde dat ook niet te zijn: het ging hier om de voorhoede. Natuurlijk waren er ook in 2016 talloze jonge fotografen die wel met hun camera op pad gingen en wel degelijk hielden van zelf beelden maken. Wel liet deze tentoonstelling een tendens zien. Wanneer je er met de afstand van een paar jaar op terugkijkt, kun je niet anders dan concluderen dat de fotografie zo’n vijf jaar geleden druk bezig was met zichzelf onderzoeken en bevragen. Daar zijn verschillende redenen voor aan te wijzen. Laat ik er eentje noemen: een dankzij

sociale media ontploffende beeldcultuur. Instagram vierde de tiende verjaardag, Facebook was nog niet van het voetstuk gevallen, bijna wekelijks verscheen er wel een opinie artikel over de gevaren van de narcistische ‘selfiecultuur’. Temidden van het visuele geweld dat dagelijks via allerlei beeldschermen onze privésfeer binnen denderde, vroe gen jonge fotografen zich – niet onterecht – af wat het medium nog kon betekenen. Het resultaat van die identiteitscrisis? In de woorden van Merel Bem: ‘(…) tegen de conceptuele beeldende kunst aan kruipende projecten, met de nadruk op nieuwe technologische ontwikkelingen en gevonden beeldmateriaal.’ Stuk voor stuk mooi, interessant en prikkelend, maar ook wat afstandelijk en analytisch.

FOTO’S: MARVEL HARRIS

Anno 2021 is er heel wat veranderd. Net als hun voorgangers in Quickscan #2 gaat ook de jongste generatie fotografen onderzoekend en experimenteel te werk, en schurkt ook zij graag aan tegen de beeldende kunst. Maar de inzet is radicaal anders. De nieuwe generatie heeft de wat afstandelijke metabril van haar voorgangers afgezet. Jonge fotografen van nu zijn verhalenvertellers met een zichtbaar vertrouwen in de zeggingskracht van beeld. Ze maken hyperpersoonlijk of juist zeer maatschappelijk betrokken werk, en nog vaker bevindt hun werk zich op het snijvlak tussen die twee. Als ze de grenzen van de fotografie opzoeken, dan doen ze dat niet zozeer om het medium te bevragen, maar vooral om hun boodschap nog krachtiger over te brengen.

Radicale kwetsbaarheid ‘Ik deel mijn werk eigenlijk altijd met de intentie om iets te laten zien wat ik zelf gemist heb. In dit geval miste ik genuanceerde en complexe informatie over genderdysforie’ [het gevoel dat het bij de geboorte toegewezen geslacht niet klopt met hoe iemand zich voelt en identificeert, red.]. ‘Ik wilde laten zien wat het worstelen met mijn genderidentiteit mentaal met mij deed, waarbij ik ook mijn lichamelijke en sociale transitie in beeld bracht.’ Aan het woord is Marvel Harris, een van de meest gevierde jonge fotografen van dit moment. In 2018 studeerde hij af aan de Fotovakschool. Met Inner Journey,

Marvel Harris: ‘Ik wilde een completer beeld geven, met zowel de mooie als ook de pijnlijke kanten.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

PORTRETTEN VAN EEN NIEUWE LICHTING FOTOGRAFEN een reeks indringende zelfportretten in zwart-wit die hij tijdens zijn studie maakte, won hij in datzelfde jaar een Keep an Eye Award. Het prijzengeld van € 10.000 gebruikte hij onder andere voor het maken van een boek op basis van Inner Journey. Hij gaf het boek eerst in eigen beheer uit en won er een First Book Award mee van de internationaal georiënteerde Engelse uitgeverij MACK. In augustus 2021 werd zijn boek MARVEL daar in een oplage van 2500 exemplaren uitgegeven. Ook won hij in 2018 met een deel van de reeks de eerste prijs in de categorie Documentair nationaal (serie) van de Nederlandse fotocompetitie ‘De Zilveren Camera’. Harris is bij de geboorte geregistreerd als vrouw, maar voelt zich niet zo. In Inner Journey brengt hij op een rauwe manier in kaart hoe hij worstelt met een lichaam dat niet bij hem past, en de stappen die hij ondergaat in het transitieproces dat op die worsteling volgt. Hij legt de lichamelijke veranderingen vast, maar ook de intense emoties en innerlijke worstelingen die gepaard gaan met zijn reis richting zelfacceptatie. We zien Harris met een ontbloot vrouwenlichaam in de camera kijken, een latere foto toont hem in een ziekenhuisbed met hechtingen over de breedte van zijn borstkas: hij heeft zijn borsten laten verwijderen. De brede lach op zijn gezicht spreekt boekdelen. Maar wat hij ook laat zien: tranen, woede, littekens die getuigen van zelfbeschadiging. Voor Harris is de radicale kwetsbaarheid waarmee hij zichzelf in deze serie blootgeeft belangrijk. Niet alleen als vorm van zelfexpressie, maar ook met het oog op representatie: ‘De verhalen van trans mensen en non-binaire mensen, dus mensen die zich man noch vrouw voelen, worden niet vaak verteld. Als ze wel verteld worden, dan wordt ofwel ingezoomd op de negatieve ervaringen en het stigma, of er wordt alleen een heel positief verhaal verteld, in de trant van: ik was ongelukkig en nu, na mijn transitie of na mijn coming out, ben ik gelukkig. Omdat ik ook autistisch ben, was voor mij de weg naar zelfacceptatie in ieder geval hobbelig en complex. Ik

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Jonge fotografen van nu zijn verhalenvertellers met een zichtbaar vertrouwen in de zeggingskracht van beeld.

wilde een completer beeld geven, met zowel de mooie als ook de pijnlijke kanten. In mijn foto’s vond ik een manier om dat te laten zien zonder dat mijn ervaring te reduceren is tot een succesverhaal of het tegenovergestelde.’

Egodocumenten Wie de afgelopen jaren heeft rondgelopen op eindexamententoonstellingen van kunst- of fotoacademies kan er moeilijk omheen: het egodocument. Veel jonge fotografen kiezen ervoor om, net als Harris, de fotocamera op zichzelf te richten. Zomaar een greep uit de onderwerpen die voorbijkwamen op de eindexamententoonstellingen op KABK, Rietveld en HKU in 2021: mentale gezondheid, familietrauma, ziekte, verlegenheid en seksuele geaardheid. Ook Judith Helmer, die in 2017 afstudeerde aan de Fotovakschool, wijdde zich de afgelopen jaren aan een intiem en persoonlijk project. ‘Na eerst jarenlang de camera op anderen gericht te hebben, vond ik het tijd om ook iets meer van mezelf bloot te geven,’ zegt zij. ‘In mijn nieuwe fotoproject Together Alone doe ik dat, de aanpak is heel persoonlijk. Ik leg de weg vast die ik zelf afleg richting alleenstaand moederschap.’ Helmer studeerde in 2017 af aan de Fotovakschool met het indringende Identically Different, een doorlopende serie over de eeneiige tweeling Laurens en Yentl. Yentl is een cis vrouw, Laurens

JUDITH HELMER

Judith Helmer: ‘Ik wilde verschillende kanten belichten van het verhaal waar ik zelf mee in aanraking kwam.’

is geboren als Laura, en besloot een aantal jaar geleden om in transitie te gaan om zijn genderidentiteit te bevestigen. Judith Helmer volgde de tweeling anderhalf jaar intensief en legt op een intieme manier, dicht op de huid, vast wat de transitie voor Laurens en Yentl en hun onderlinge band betekent. Het idee was om die intieme, langzame documentaire werkwijze in te zetten voor een nieuw project over familierelaties. Bij haar afstuderen won Helmer een Keep an Eye Fotovakschool Award met een geldbedrag van € 10.000 op basis van

haar projectplan Family Matters: een project dat zou voortborduren op Identically Different en zou gaan over bijzondere gezinssituaties. Het liep anders. Doordat ze zich zo intensief bezighield met de familiebanden van andere mensen, begon ze ook op haar eigen familie te reflecteren. Ze kwam tot de conclusie dat ze als alleenstaande vrouw moeder wilde worden, ging op zoek naar een donor en kwam zo uit bij een spermabank in Denemarken. ‘Terwijl ik zelf dit proces doormaakte, kwam ik op het idee om hier

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

PORTRETTEN VAN EEN NIEUWE LICHTING FOTOGRAFEN

Daarnaast gebruikt Helmer in het project ook statistische gegevens van de klinieken, die laten zien dat de vraag naar sperma enorm is toegenomen en dat de doelgroep van de spermabank enorm is veranderd, namelijk van verminderd vruchtbare heterostellen naar lesbische stellen en alleenstaanden. ‘Ik wil ook de commerciële kant van deze industrie laten zien,’ zegt Helmer, ‘door middel van cijfers en de uitgebreide mogelijkheden van de spermabanken en het prijskaartje daarbij. Ik probeer in mijn project de mooie kanten van het – hopelijk – vervullen van een diepe wens te combineren met de commercie die daarbij komt kijken, en waar je wat mij betreft ook vraagtekens bij mag zetten.’

Afkomst en identiteit De projecten van Marvel Harris en Judith Helmer mogen dan allebei verslag doen van een persoonlijk proces, ze raken tegelijkertijd aan actuele maatschappelijke thema’s als genderidentiteit, mentale gezondheid, alleenstaand ouderschap en de industrie rondom vruchtbaarheidsklinieken. Het is kenmerkend voor deze generatie fotografen dat ze hun persoonlijke worstelingen en zoektochten weten te relateren aan grotere maatschappelijke vraagstukken, zegt Elisa Medde, hoofdredacteur van het toonaangevende fotografietijdschrift FOAM Magazine. Voor het jaarlijkse Talent Issue van het tijdschrift bekijkt Medde samen met haar team duizenden portfolio’s van jonge fotografen van over de hele wereld. ‘Wat mij opvalt is dat jonge fotografen op dit moment een soort dubbelfocus hebben in hun werk: ze vertellen persoonlijke verhalen die tegelijkertijd

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

verhalen over een groep of gemeenschap zijn,’ zegt Medde. ‘Ze kiezen hun onderwerpen vaak dicht bij huis, en juist door heel eerlijk hun eigen ervaring te belichten laten ze ook iets zien van waar een generatie of een bepaalde groep mensen doorheen gaat. Die dualiteit, dus het inzoomen op iets kleins en daardoor een groter verhaal vertellen, heb je natuurlijk al heel lang in de fotografie. Maar waar het eerder zo was dat een fotograaf naar een bepaalde groep mensen ging en als buitenstaander hun manier van leven of hun ervaringen in beeld bracht, zijn het nu meestal mensen uit de gemeenschappen zelf die via fotografie hun verhalen delen. Ik zie dat deze generatie een grote wens heeft om het te hebben over wat er om ze heen gebeurt in de wereld. En ze kaarten dat aan door juist hun eigen ervaring en hun positie binnen die wereld zichtbaar en invoelbaar te maken.’ Een interessante ontwikkeling binnen Nederland vindt Medde de opkomst van jonge fotografen uit het Caribische deel van het Nederlands koninkrijk, met name Curaçao. ‘Ik denk dan bijvoorbeeld aan Gilleam Trapenberg, Kevin Osepa en Lisandro Suriel. Ze hebben allemaal een heel eigen beeldtaal en eigen verhalen om te vertellen, dus je kunt ze niet zomaar op basis van hun afkomst bij elkaar scharen. Maar wat ik wel zie, is dat zij allemaal op een eigen manier verhalen maken over het gebied waar ze vandaan komen en wat dat betekent, niet alleen voor henzelf en hun identiteit, maar ook voor Nederland.’

De coverfoto van dit jubileumnummer is van Lisandro Suriel. Hij maakt gebruik van fotografische verbeelding om te laten zien welke historische betekenis figuren uit de folklore hebben en hoe zij het geheugen van een cultuur belichamen. In 2021 stond Suriels werk in het Talent Issue (#58) van Foam Magazine.

LISANDRO SURIEL

een fotoserie over te maken,’ zegt Helmer. ‘Ik wilde verschillende kanten belichten van het verhaal waar ik zelf mee in aanraking kwam. Daarom ben ik op zoek gegaan naar donors die zaad afgeven en naar andere vrouwen die in hetzelfde traject zaten als ik. En ik vond dat ik ook de camera op mezelf moest richten en mijn eigen persoonlijke verhaal belichten.’

Kevin Osepa was nog maar 23 en net afgestudeerd aan de HKU toen hij in 2018 werd genomineerd voor zowel het Steenbergen Stipendiumals de Volkskrant Beeldende kunstprijs, voor zijn afstudeerwerk Mester Blousé. Sindsdien gaat het hard met zijn

Ze maken allemaal op een eigen manier verhalen over het gebied waar ze vandaan komen en wat dat betekent. 27

FOTO’S: GILLEAM TRAPENBERG

Elisa Medde, hoofdredacteur Foam Magazine: ‘Jonge fotografen uit het Caribische deel van het Nederlands koninkrijk maken op een eigen manier verhalen over waar ze vandaan komen en wat dat betekent. Een mooi voorbeeld is Gilleam Trapenberg, die had in de zomer van 2021 een solotentoonstelling bij Foam.’

carrière: zijn korte film Watamula werd in 2020 genomineerd voor een Gouden Kalf, hij regisseerde de songfestivalclip van Jeangu Macrooy, en zijn korte films en foto’s zijn in diverse tentoonstellingen te zien. Mester Blousé, het werk waarmee Osepa doorbrak, is een persoonlijke verkenning van de Caribische religie Brua. In de foto’s die Osepa maakte, is een belangrijke rol weggelegd voor blauwsel, een witmaker voor textiel die in de Antilliaanse cultuur onderdeel is van beschermings- en reinigingsrituelen. Osepa geeft zijn eigen draai aan de rituelen, hij giet het blauwsel in een lampetkan, smeert het op zijn eigen oor of op de kop van een leguaan. Interessant is het contrast dat hij in sommige beelden aanbrengt tussen de magische, spirituele wereld van Brua en het nuchtere Nederland. Flessen gevuld met de mysterieus ogende blauwe vloeistof steken af tegen een grijze Nederlandse lucht en een flatgebouw, vier armen gevouwen om een boomstam geven een magische draai aan wat op het eerste gezicht lijkt op een doodgewone foto van een herfstig bos. ‘Brua is niet iets waar veel jongeren van Curaçao actief

mee bezig zijn,’ zei Osepa in 2019 in een interview in de podcastserie Kunst is Lang, ‘en toch is het iets wat ons verbindt, iets gemeenschappelijks.’ Mester Blousé is daarom ook niet alleen een persoonlijk verhaal, zegt hij in datzelfde interview. ‘Ik gebruik mezelf in mijn werk als symbool voor een Caribische jongere die is opgegroeid met magie en dan naar Nederland verhuist, waar dat er niet is.’ Het is dus ook een verhaal over balanceren tussen totaal verschillende culturen. In de manier waarop Osepa geïnspireerd op Brua zijn eigen rituelen bedenkt, zit ook een verwijzing naar de koloniale tijd, zegt hij, toen veel van deze rituelen ‘verstopt’ werden achter de façade van het katholicisme. De zoektocht naar afkomst en identiteit in een postkoloniale wereld is een terugkerend motief in het werk van veel jonge fotografen. Noemenswaardig in dat opzicht is ook het werk van Eliza Bordeaux. In de installatie Viering van Ontkenning of het Onbestemd Exotische, waarmee ze in 2018 afstudeerde aan de Willem de Kooning Academie, fotografeerde ze bezoekers van de Kumpulans: nostalgische Indische feesten waar wordt gedanst en

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

FOTO’S: DANIEL SIEGERSMA

PORTRETTEN VAN EEN NIEUWE LICHTING FOTOGRAFEN

Daniël Siegersma: ‘Mijn familie heeft geen tradities, maar mijn geboorteregio heeft er talloze.’

waar verhalen over het verleden worden verteld. Dat dit verleden lang niet alleen maar rooskleurig was, laat Bordeaux, die zelf Indische wortels heeft, zien in haar installatie. De confetti op de vloer is grijs als donderwolken en de plastic planten staan er verloren bij. Op een subtiele en speelse manier laat Bordeaux haar verbazing zien over de onwetendheid over het koloniale verleden, en de manier waarop vorige generaties Indische Nederlanders ervoor hebben gekozen om pijn en verdriet weg te dansen. Niet alleen fotografen met een biculturele achtergrond zijn bezig met hun afkomst. Daniël Siegersma, die in 2018 afstudeerde aan de KABK, richt zich in de prijswinnende serie Anorak (Steenbergen Stipendium 2018) op de gebruiken en rituelen van zijn geboorteregio Twente. ‘Mijn familie heeft geen tradities,’ zei hij toen ik hem in 2021 sprak voor een verhaal in tijdschrift Hard//hoofd, ‘maar mijn geboorteregio heeft er legio.’ Als jongen was hij al gefascineerd door de ‘heidense’ gebruiken die hij om zich heen zag. Siegersma legt het vast als een intieme vreemdeling, iemand die genoeg afstand heeft om de wonderlijke aantrekkingskracht van de rituelen te zien, en tegelijkertijd

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

In plaats van dat het allemaal vergelijkbare fotoseries en verhalen oplevert, is er juist een enorme verscheidenheid. vertrouwd genoeg is om er van heel dichtbij deelgenoot van te mogen zijn. ‘Ik zie een hoop fotografen die zich afvragen waar ze vandaan komen en wat het betekent om, vanwege die afkomst, een specifieke plek in de samenleving in te nemen,’ zegt Elisa Medde van Foam. ‘En het mooie is: in plaats van dat die gedeelde interesse allemaal vergelijkbare fotoseries en verhalen oplevert, is er juist een enorme verscheidenheid en meerstemmigheid.’ Dat ziet ook Feiko Koster, hoofdcurator van het Naarden Fotofestival en galeriehouder bij Koster Fine Art Gallery te Naarden-Vesting. ‘Een tijdje zag je erg veel egodocumenten en veel werk over identiteit,’ zegt hij. ‘Dat is nog steeds wel het geval, maar inmiddels is er binnen die brede paraplu zo’n enorme verscheidenheid aan benaderingen. Wat mij opvalt bij het bezoeken van de eindexamenshows afgelopen jaren, is dat jonge fotografen niet alleen hun eigen verhaal vertellen, maar ook echt bezig zijn met het ontwikkelen van hun eigen beeldtaal. Ze kopiëren elkaar absoluut niet.’

achter. De afgebeelde figuur is als het ware bevrijd. Wat overblijft, is de context rondom de geportretteerde: het landschap of interieur waarin de foto is genomen. Via het omgeklapte figuurtje wordt ook de context waarin de beelden getoond worden zichtbaar: je ziet de andere kant van de pagina waarop het beeld is afgedrukt.

GEERTJE BRANDENBURG

‘Ik ben gefascineerd door het idee dat de foto een reflectie is van onze blik,’ zegt Brandenburg. ‘In Petrification was ik bezig met hoe die blik beelden bevriest en vastzet. Bijvoorbeeld, hoe de manier waarop vrouwen in die tijdschriften in beeld zijn gebracht, bijdraagt aan het heersende beeld van wat vrouwelijkheid is. In Petrification koppel ik dat aan het verhaal van Medusa, de vrouw uit de Griekse mythologie wier blik mensen in steen kon doen veranderen. Een foto zet op een bepaalde manier iets vast, versteent het.’

In Petrification bevraagt Geertje Brandenburg vrouwelijkheid zoals gezien door de fotografische blik.

Collage Hoe zelfonderzoek gepaard kan gaan met vormonderzoek zie je bijvoorbeeld bij Geertje Brandenburg. In Petrification, het project waarmee Brandenburg in 2020 afstudeerde aan de HKU, in de richting beeldende kunst, bevraagt ze vrouwelijkheid zoals gezien door de fotografische blik. Al jaren verzamelt Brandenburg beelden van vrouwen uit oude modebladen en andere tijdschriften. Voor Petrification transformeert ze deze beelden met een heel simpele ingreep: ze snijdt de figuren uit de tijdschriftenpagina’s, maar laat ze aan één kant vastzitten, en bevestigt de pagina’s zo aan de muur. De uitgeknipte figuurtjes klappen naar voren en laten een lege restruimte in de tijdschriftpagina

Hoewel Brandenburg zichzelf eerder ziet als collagekunstenaar dan als fotograaf, en ze meestal werkt met gevonden beelden in plaats van zelf te fotograferen, speelt fotografie een belangrijke rol in haar werk. ‘Door beelden uit te knippen en op andere manieren weer samen te voegen, bevraag en vervorm ik ze. Ik speel vaak met negatieve ruimte: in plaats van dingen te laten zien, haal ik ze juist weg. Op die manier reflecteer ik op wat fotografie doet. Wat kan een foto laten zien en wat niet? Welke gaten zijn er tussen een afbeelding en de werkelijkheid?’

Discipline-overschrijdend Een andere tendens onder jonge fotografen die moeilijk te negeren is: ze werken discipline-overschrijdend. Op afstudeertentoonstellingen tref je tegenwoordig niet enkel foto’s aan de muur aan, maar net zo makkelijk een film of een installatie waarin foto’s worden gecombineerd met objecten of sculpturen. Voor Daan Russcher, die in 2020 zijn bachelor fotografie behaalde aan de HKU, vloeide het combineren van fotografie en ruimtelijke onderdelen op een vanzelfsprekende manier voort uit

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

PORTRETTEN VAN EEN NIEUWE LICHTING FOTOGRAFEN het onderwerp van zijn afstudeerproject. A Threefold Experience of Spaces is een visueel onderzoek naar de ervaring en materiële realiteit van een plek die je zou kunnen aanduiden met termen als ‘rafelrand’ of, zoals Russcher het zelf noemt, een ‘banale plek’. Vanuit de trein tussen Amsterdam en Utrecht zag hij keer op keer zo’n rafelrand: een uitgestrekt industrieterrein vol zandbergen, beton en een motorcrossbaan. Geïntrigeerd door het niet-uitnodigende van de plek – je komt er niet als je er niets te zoeken hebt – begon hij het gebied met zijn camera te onderzoeken. ‘Al fotograferend wilde ik de afstandelijke blik op dit gebied die ik door het bekijken uit de trein had, overstijgen. Ik ben geïntrigeerd door de specifieke materiële realiteit van een plek. Ik fotografeer nooit mensen, hoogstens sporen van mensen, het gaat me om de gebouwde omgeving.’

Bij een foto van een betonnen voetstuk van een spoorwegovergang haalde Russcher bijvoorbeeld in de beeldbewerking het spoorgedeelte weg. Het voetstuk staat als een autonoom, haast sculpturaal object in het landschap. Losgemaakt van de alledaagse functie ervan zie je plotseling de schoonheid van het verweerde beton, de gelaagdheid daarvan. Russcher: ‘Ik heb geprobeerd om autonoom werk te maken vanuit een hele functionele wereld die je daar aantreft, en op die manier een nieuwe definitie aan die plek te geven.’ Beton komt niet alleen terug in de foto’s, in de installatie voegde Russcher ook daadwerkelijk kleine betonnen blokken toe. Ook presenteert hij zijn foto’s op onconventionele manie-

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

DAAN RUSSCHER

In de installatie is te zien hoe Russcher het gebied niet zozeer documenteert, als wel het lijkt te verteren. ‘Ik wilde de blik die je als een afstandelijke voorbijganger van een gebied hebt overstijgen,’ zegt hij. ‘In plaats van alles zo precies mogelijk vast te leggen ben ik daarom gaan experimenteren met het juist weglaten van onderdelen uit mijn beeld, zodat het accent kwam te liggen op de dingen die ik tekenend vond voor de ervaring van deze plek.’ ren: uitgeknipt en verrijzend uit een hoopje zand en gruis, leunend tegen de muur, op een pershouten schot, op een soort scharnierend kamerscherm. Het is een spel met vlakheid en diepte, met ensceneren en elimineren. Op een abstracte, gestileerde manier roept hij zo de rauwe, materiële ervaring van ‘zijn’ plek op, in foto’s en ruimtelijke objecten.

A Threefold Experience of Spaces is een visueel onderzoek van Daan Russcher naar de ervaring en materiële realiteit van een ‘banale plek’.

Op de HKU werd deze manier van werken aangemoedigd, zegt Russcher: ‘We kregen veel vrijheid om te experimenteren en om ook andere disciplines te verkennen. Als je dat deed, moest het natuurlijk wel een reden hebben en passen bij het onderwerp en je onderzoek. Maar het experimenteren en vooral

Tina Farifteh studeerde af met The Flood, een audiovisuele installatie over vluchtelingen die op zee verdronken zijn.

het ontwikkelen van een eigen beeldtaal die de middelen van de fotografie oprekt, werd erg aangemoedigd. Je ziet dat ook duidelijk terug in het werk van een aantal inmiddels succesvolle alumni, zoals Anouk Kruithof en Jaya Pelupessy.’ Fotografie en beeldende kunst liggen steeds dichter tegen elkaar aan, en fotografen nemen vaak niet meer genoegen met wat foto’s aan de muur hangen, maar maken installaties waarin bijvoorbeeld grijze confetti (Eliza Bordeaux) of betonnen objecten (Daan Russcher) een extra laag toevoegen, of waarin fotografie en bijvoorbeeld video gecombineerd worden. Die interdisciplinaire werkwijze beschreef ik natuurlijk al in de introductie naar aanleiding van de tentoonstelling Quickscan #2. Toch is hier iets anders aan de hand, zegt Elisa Medde: ‘Wat mij opvalt aan deze generatie is dat die niet geïnteresseerd is in het deconstrueren van de fotografie. Men rekt de grenzen niet op omwille van het oprekken, maar om op die manier het verhaal nog beter te kunnen vertellen. In een project kun je tegenwoordig allerlei verschillende elementen naast elkaar tegenkomen: zwart-wit en kleurenfotografie, polaroid en photoshop, video, virtual reality, en sculpturen of objecten. Zolang ze bijdragen aan het verhaal gebruiken jonge fotografen al die verschillende technieken en benaderingen gerust door elkaar heen.’ Het doel is om een krachtige ervaring neer te zetten die een dialoog aangaat met de toeschouwer: ‘Je bent als kijker niet meer passief, je wordt actief bij het werk betrokken.’

Vluchtelingen en dehumanisering Dat laatste geldt zeker in het werk van Tina Farifteh, die in 2021 afstudeerde aan de KABK in Den Haag, richting Fotografie. Zij studeerde af met een audiovisuele installatie getiteld The Flood. In een grote ruimte zijn op de muren bewegende beelden van golvend water geprojecteerd. Een computer-gegenereerde stem brengt op gevoelloze toon verslag uit van vluchtelingen die op zee verdronken zijn. ‘22 April 2021, 130 people, names unknown, origin unknown, drowned. Boat off Libya begged for help for two days but authorities knowingly left them to die at sea.’ De vlakke stem wordt afgewisseld met audiofragmenten uit speeches van onder andere Geert Wilders, Donald Trump en Mark Rutte die op hoogst emotionele wijze de ‘vluchtelingencrisis’ beschrijven in metaforen die met water te maken hebben. ‘We worden overspoeld

Deze gener grenzen niet o het oprekken ze op die mani nog beter kun

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

FOTO’S: TINA FARIFTEH

PORTRETTEN VAN EEN NIEUWE LICHTING FOTOGRAFEN

met asielzoekers,’ klinkt het. ‘We moeten ze indammen.’ En: ‘Stop the flood.’

ratie rekt de op omwille van n, maar omdat ier hun verhaal nnen vertellen.

De kracht van het werk zit in de manier waarop Farifteh op een subtiele en tegelijker tijd compromisloze wijze verschillende realiteiten naast elkaar plaatst. De emotieloze verslagen van de massagraven op zee staan in schril contrast met de in emotie gedrenkte woorden van de politici; het ingebeelde gevaar dat de politici oproepen staat tegenover het reële verdrinkingsgevaar van de mensen waar de computerstem verslag van doet. Bovendien staat de complexe wirwar aan emoties en morele en existentiële vraagstukken die het werk oproept tegenover de kalme eenvoud van het beeld: een golvende blauwe zee. In 2018 viel Farifteh al op tijdens fotografiefestival BredaPhoto, waar ze, in het kader van het International Talent Program

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

haar fotoserie Killer Skies presenteerde. Op blokken van acht meter breed en drie meter hoog toonde de fotograaf onschuldig ogende luchten waar een gruwelijk verhaal achter schuilde: de foto’s zijn stuk voor stuk gemaakt op dagen dat er elders in de wereld drone-aanvallen werden uitgevoerd. Gedurende drie maanden maakte ze elke ochtend een foto van de lucht, om later op te zoeken of er die dag ergens op de wereld een drone-aanval had plaatsgevonden. Ze noteerde de data en geschatte aantallen slachtoffers. Killer Skies werd goed ontvangen en ook The Flood viel op: Farifteh won met het project zowel de prijs voor het beste afstudeerwerk van de KABK en de prijs voor het beste afstudeerwerk van de bachelor fotografie als de Talent Award van het Fotofestival Naarden. ‘Mijn startpunt is altijd een bepaalde fascinatie of frustratie,’ zegt Farifteh in een interview via videobellen. ‘Ik ben geïnteresseerd in de manieren waarop we als mensen met elkaar en elkaars menselijkheid omgaan. Hoe er met vluchtelingen wordt omgegaan, is wat mij betreft het ultieme voorbeeld van hoe we niet met elkaar om moeten gaan, en de ultieme consequentie van ons denken. Toen er midden in de coronacrisis brand uitbrak in kamp Moria op Lesbos, reageerde ik daar heel emotioneel op, ik moest heel hard huilen. Dat was eigenlijk het startpunt van mijn onderzoek, ik wilde weten waar mijn reactie vandaan kwam. Tegelijkertijd vroeg ik me af: waarom lijkt een bericht als dit ons collectief niet meer te raken?’ Voor haar bachelorscriptie deed Farifteh onderzoek naar empathie. Ze kwam tot de

Nathalie van der Straten-Folkersma werpt in Resurrecting Foods een nieuw, vervreemdend licht op de groenten die we dagelijks in de supermarkt kopen en waarvan we ook veel weer weggooien.

conclusie dat empathie afneemt als je mensen dehumaniseert. ‘Dat is wat er in de media en de politiek veel gebeurt met vluchtelingen. Er wordt over ze gesproken als een vloedgolf, iets dat ons overstroomt, en politici spelen daarmee in op een fundamentele angst. In die speeches hoorde ik constant watermetaforen terugkeren, zoals ‘vluchtelingen zijn een golf die ons overspoelt’, ‘we moeten de instroom beperken, en ‘het is een tsunami’. Het is een vorm van inspelen op menselijke angsten en een vorm van ontmenselijking. Dehumanisering gebeurt hier door mensen als een natuurramp te framen. Ze worden beschreven als een grote bedreigende watermassa, dit zorgt ervoor dat we ze niet meer als individuen zien die zelf in nood zijn en dus ook minder empathie voor ze voelen. In mijn werk wilde ik dat voelbaar maken.’ Dat het kunstwerk een video-installatie zou worden, was niet iets wat ze vooraf heeft bedacht, zegt Farifteh. ‘Ik werk altijd vanuit onderzoek, ik verzamel veel informatie en beelden, en van daaruit ga ik steeds meer afpellen totdat ik de juiste vorm heb gevonden om mijn verhaal te vertellen. Ik ben opgeleid als fotograaf, maar dat betekent niet dat ik vastzit aan de fotografie als medium. De vorm vloeit voort uit het verhaal dat ik wil vertellen. Dit verhaal was voor mij zo urgent dat ik het op de best mogelijke manier wilde vertellen. Omdat in die speeches zo duidelijk werd hoe politici inspelen op menselijke angsten, moest met name audio daar absoluut onderdeel van uitmaken.’

Ecologie Identiteit, de erfenis van het kolonialisme, migratie: jonge fotografen schuwen de grote thema’s van deze tijd niet. Een thema dat daarbij niet onbeschreven kan blijven, is ecologie. Het opwarmen van de aarde, de uitputting van natuurlijke bronnen en aanverwante thema’s zoals

voedselverspilling zijn de hete hangijzers van deze tijd en kijkend naar de klimaatprotesten en publieke figuren als Greta Thunberg is het niet overdreven om te zeggen dat die discussies vooral door de jongere generaties gevoerd worden. Ook onder jonge fotografen zie je deze onderwerpen terug, al is het opvallend dat ze er ook in dit geval vaak voor kiezen om het klein en dicht bij zichzelf te houden. Zo werpt Nathalie van der Straten-Folkersma in Resurrecting Foods een nieuw, vervreemdend licht op de groenten die we dagelijks in de supermarkt kopen en waarvan we ook veel weer weggooien. Haar interesse begon toen ze een oude aardappel in haar keukenkastje zag ontspruiten, vertelt ze: ‘Er groeiden van die uitlopers uit en de aardappel was van kleur verschoten. Ik realiseerde me dat ik groenten eigenlijk helemaal niet ken als planten, maar puur als consumptieartikel.’ Het was de start van een visueel onderzoek waarbij Van der Straten-Folkersma als een amateurbioloog in haar atelier allerlei groenten uit de supermarkt liet ontspruiten en op ongebruikelijke manieren liet doorgroeien, en dat groeiproces documenteerde. De uitlopers van de aardappels probeerde ze zo lang mogelijk

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

PORTRETTEN VAN EEN NIEUWE LICHTING FOTOGRAFEN

FOTO’S: NATHALIE VAN DER STRATEN-FOLKERSMA

Het opwarmen van de aarde, de uitputting van natuurlijke bronnen, zijn de hete hangijzers van deze tijd.

uit te laten groeien, uit een stompje prei liet ze een nieuwe stengel ontstaan, avocadopitten liet ze wortel schieten. De groeiprocessen documenteerde ze niet alleen, maar ze oefende er ook invloed op uit door wortels te draaien en te vervormen, en de groei op verschillende manieren te leiden. Het resultaat: doodnormale supermarktgroenten, gepresenteerd zoals je ze nog niet eerder zag. Roze, gele en blauwe uitlopers laten een aardappel lijken op een mysterieus onderwaterwezen, uit een simpele preistengel groeien nieuwe stengels als vingers omhoog, uit een ui blijkt een bos te kunnen ontspruiten. Voor haar afstudeertentoonstelling aan de HKU presenteerde Van der Straten-Folkersma het project als een video-installatie waarbij de groei van de verschillende planten, die ze in foto’s vastlegde en waar ze time-lapses van maakte, om de kijker heen gesponnen lijkt te worden. Het is wonderlijk, haast buitenaards en onvoorstelbaar dat deze beelden begonnen bij een simpele aardappel in een keukenkastje. Het is een intense esthetische ervaring. Tegelijkertijd werpt

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Resurrecting Foods ook ethische vragen op over hoe wij omgaan met de natuur. ‘Ik vind het interessant om te zien hoe mensen de controle kunnen uitoefenen over planten. Wat zegt de mate waarop we de natuur proberen te beheersen, bijvoorbeeld door middel van genetische manipulatie, over hoe wij naar de natuur kijken? Door zelf in mijn amateurlaboratorium invloed uit te oefenen op deze supermarktgroenten, stel ik dat aan de orde.’ Uiteindelijk gaat het project daarmee ook in bredere zin over de verhoudingen tussen mens en natuur: ‘Door de plant op een andere manier te benaderen en in beeld te brengen laat ik de intrinsieke waarde ervan zien. In die zin zit er wel een idealistische laag in dit project. Ik wil je op een andere manier laten kijken, zodat je groenten niet meer alleen als gebruiksartikel ziet dat je gedachteloos kunt weggooien.’ Van der Straten-Folkersma won bij haar afstuderen van de HKU bachelor Fotografie een Keep een Eye Stipendium. Dankzij het stipendium gaf ze Resurrecting Foods een vervolg: How life goes on endlessly, even after death. Het is een visueel onderzoek naar wat er met dezelfde supermarktgroenten gebeurt als ze niet doorgroeien en ontspruiten, maar als ze in plaats daarvan sterven en in beslag worden genomen door nieuwe levensvormen: schimmels, bacteriën en insecten. Meer nog dan in Resurrecting Foods gaat het Van der StratenFolkersma hier om filosofische en existentiële vragen. Het project is, zo zegt ze, een zoektocht naar het bewijs voor leven na de dood. ‘Het einde van het leven van het ene organisme betekent een transformatie naar nieuwe organismen. De planten veranderen in vloeistof, schimmel, rook of voer voor andere levensvormen.’ Ze beschrijft haar project als ‘een samenwerking tussen haar en de natuur.’ Het is een statement

over haar kunstpraktijk en creatieve proces, maar je zou het ook zomaar als een meer algemeen voorstel kunnen opvatten: laten we de natuur niet proberen te beheersen, maar juist harmonie, uitwisseling en samenwerking zoeken.

Onderwijs Fotografie is dankzij technologische, culturele en sociale ontwikkelingen onderhevig aan grote veranderingen. Nieuwe generaties fotografen moeten zich verhouden tot een wereld waarin we allemaal dagelijks via onze beeldschermen eindeloos veel beelden kunnen consumeren én creëren. Welke rol speelt het fotografieonderwijs op kunstacademies hierin? Bij de HKU ligt de nadruk in het onderwijs op het leren van de fotografische taal en het doen van zelfstandig artistiek en visueel onderzoek, zegt afdelingshoofd van de bacheloropleiding Fotografie Stefanie Grätz. In de eerste twee jaar van de bacheloropleiding staat het fotografische beeld centraal, waarbij tech-

De pandemie heeft ook invloed gehad, het afgelopen jaar zagen we heel veel projecten over thema’s als isolement en psychische problemen. niek en beeldproductie even belangrijk zijn als onderzoeksvaardigheden, beeldanalyse, presentatievormen, context en geschiedenis. Grätz: ‘Waar studenten in jaar 1 leren om via verschillende onderzoeksmethoden een onderwerp uit te pluizen, ligt in jaar 2 meer nadruk op het bevragen van het eigen perspectief. In jaar 3 en 4 zie je dan dat studenten zich toespitsen op de manier waarop zij het medium inzetten ten behoeve van het eigen onderzoek of het verhaal dat zij willen vertellen. Daarin zie je ook dat studenten de rafelranden van de

fotografie opzoeken of het medium ombuigen of zelfs helemaal loslaten als het inhoudelijk zo uitkomt. Het medium is niet een doel op zich. Het delen van een verhaal, het kritische bevragen en bewust inzetten van beeld wel.’ Qua thematiek zie je de afgelopen jaren dat studenten vaak heel persoonlijk werk maken, zegt Grätz: ‘Ik denk dat sociale media en verschillende discussies van dit moment over identiteit daar ook invloed op hebben gehad. En de pandemie heeft ook invloed gehad, het afgelopen jaar zagen we heel veel projecten over thema’s als isolement en psychische problemen.’ De docenten laten studenten heel vrij in hun onderwerpkeuze, zegt Grätz, maar sturen er wel op aan dat ze een onderwerp kritisch en onderzoekend benaderen. ‘Er wordt wel eens gezegd dat studenten bij ons wat navelstaarderig werk maken, maar wat mij betreft zit er in ieder onderwerp eigenlijk iets persoonlijks. Ieder project start bij een fascinatie, en interesse, een persoonlijk verhaal, en het gaat er vooral om hoe je dat boven het particuliere uit laat stijgen.’ Bij toelatingsrondes ziet Grätz vaak portfolio’s die eigenlijk lijken op Instagramaccounts, met vooral veel mooie plaatjes. ‘Sociale media als Instagram hebben het vak veranderd en juist daarom is het zo belangrijk dat studenten leren om niet alleen maar mooie beelden te maken, maar om onderzoekend te werk te gaan. Waar we naar zoeken in nieuwe studenten is een eigen blik op de wereld. Die cultiveren we op de opleiding.’ Fotografiestudenten aan de HKU worden erg vrij gelaten in hun benadering van fotografie en maken niet zelden uitstapjes naar video, installatiekunst of collage. Toch onderscheidt de afdeling zich duidelijk van beeldende kunst, zegt Grätz: ‘Dat zit niet alleen in de nadruk op technische vaardigheden in de eerste twee jaar van de opleiding, maar ook in het feit dat studenten zich moeten verhouden tot de fotografische taal of gedachte, en vanuit dat uitgangspunt een eigen onderzoek doen. Dat zijn ook precies de vaardigheden waardoor ik er vertrouwen in heb dat onze studenten goed terecht komen, of ze nu verder gaan als fotograaf of niet. Alumni komen ook op andere

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

PORTRETTEN VAN EEN NIEUWE LICHTING FOTOGRAFEN plekken terecht waar ze kritisch met beeld om gaan of waar ze autonoom onderzoek verrichten. Een goed voorbeeld is Rachel Morón, een van onze alumni. Zij is beeldredacteur bij NRC, een functie waarin je actief bezig bent met beeldvorming; daarnaast maakt zij haar eigen autonome werk.’

belangrijk,’ zegt Visser. ‘Er wordt enorm veel tijd en aandacht gestoken in de fysieke presentatie op de academie en het online podium waar afstudeerders hun werk presenteren.’

Foto’s maken kan tegenwoordig iedereen, zegt Grätz. ‘Maar sturen met beeld en er op een conceptuele manier op reflecteren, dat kan niet iedereen. Voor ons betekent dit dat de afdeling zich eigenlijk alleen maar meer ontwikkelt in de richting van het autonome onderzoek en het stellen van kritische vragen. De jonge generatie zie ik dat ook echt doen, ze reflecteren op beeldcultuur en durven kritische vragen te stellen over de beelden die we te zien krijgen en niet te zien krijgen.’

De nieuwe generatie is erg bezig met identiteit, ziet ook Visser; thema’s als gender, culturele afkomst en seksualiteit komen vaak terug. ‘Het vertrekpunt is vaak persoonlijk, maar er zit ook een sterke maatschappelijke betrokkenheid in. Ik vind het vooral interessant als studenten er in slagen om in hun werk het persoonlijke te verbinden met maatschappelijk relevante thema’s buiten zichzelf.’ Als voorbeeld noemt hij het werk van Tina Farifteh: ‘Dat is ontstaan vanuit een persoonlijke betrokkenheid en heel maatschappelijk geëngageerd. Zij slaagt erin om in haar installatie een totaal nieuw licht te werpen op een onderwerp waarvan je in eerste instantie denkt: wat voor nieuws kun je daar nog over zeggen?’

‘Ook op de KABK staat het medium voortdurend ter discussie’ zegt Dirk-Jan Visser. Hij doceert sinds 2018 aan de bacheloropleiding fotografie en sinds najaar 2020 is hij interim co-afdelingshoofd van de opleiding, samen met Lotte Sprengers. ‘We leiden onze studenten op om middels fotografie kritische vragen te stellen over hun eigen werk en over de rol daarvan in de maatschappij. We vinden het belangrijk dat studenten zich bewust zijn van de discussies waartoe ze zich met hun werk verhouden.’ Dat is een van de redenen dat de fotografieafdeling op de KABK ervoor kiest om theorie en praktijk volledig te integreren. In plaats van losse theorievakken waarin studenten leren over kunstgeschiedenis, fotografiegeschiedenis en kunsttheorie, zijn deze onderdelen verweven in de vakken waarbinnen de studenten hun eigen werk en visie ontwikkelen.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

NATHALIE VAN DER STRATEN-FOLKERSMA

‘Tot wie verhoud je je? Wie is je publiek? Voor wie en met welk doel maak jij je werk? En wat is de bredere relevantie daarvan? Dat zijn vragen die we studenten tijdens de opleiding voortdurend stellen,’ zegt Visser. Studenten worden aangespoord om te reflecteren op hun positie als fotograaf en de bredere maatschappelijke discussies waarmee hun werk in gesprek gaat. Tegelijkertijd leren studenten ook hoe belangrijk het is om het werk passend te presenteren. ‘De eindexamenshow is in dat opzicht heel

Een andere tendens die Visser ziet en waaruit nogmaals de sociale betrokkenheid van deze generatie blijkt, is de manier waarop studenten zich afgelopen jaar hebben uitgesproken over het onderwijs en in het verlengde daarvan het professionele werkveld. ‘Mede naar aanleiding van de coronacrisis en de precaire situatie op de KABK pleiten de studenten voor andere waarden. Ze willen een meer inclusieve en solidaire cultuursector die minder gericht is op excellentie en meer op het tonen van kwetsbaarheid, samenwerken en onderling vertrouwen.’

FI LM Cocon

Ontroerende prachtfilms A

l meer dan tien jaar ondersteunt Keep an Eye studenten van de Filmacademie door een groot festival mogelijk te maken. Het Keep an Eye Filmacademie Festival is een belangrijk moment in het jaar waarop eindexamenstudenten van de Filmacademie hun eindexamenfilm presenteren. Niet alleen aan het grote publiek maar ook aan professionals uit het vak. Het afgelopen jaar kwamen op de landelijke televisie diverse documentaires voorbij van alumni van de Filmacademie. Het doet ons goed om te zien dat deze jonge makers zoveel talent hebben en

worden opgepikt bij de publieke omroep. Zo maakte Miriam Guttmann een driedelige documentairereeks als vervolg op haar film Het zaad van Karbaat. Ze verscheen ook aan tafel van meerdere talkshows om met nazaten te vertellen over de leugens en het bedrog van fertiliteitsarts Jan Karbaat. Je leest meer over haar in de rubriek ‘Hoe is ’t nu met?’ Ook fragmenten uit de film Deep Fake Therapy van regisseur Roshan Nejal kwamen voorbij in nieuwsitems. Onder begeleiding van een gerenommeerd rouw therapeut voeren nabestaanden via nieuwe digitale technieken een interactief videogesprek met hun overleden dierbaren. In 2021 was het voor de jonge makers uitdagend om een film

te realiseren met tal van restricties en beperkingen vanwege de pandemie. Toch hebben zij ook dit jaar weer prachtige en ontroerende films gemaakt en konden ze met trots hun films presenteren op het Keep an Eye Filmacademie Festival.

Winnaars De Keep an Eye Filmscore Award 2021

Deze award is een samenwerking met het Conservatorium van Amsterdam en wordt sinds drie jaar tijdens het Filmacademie Festival overhandigd aan de beste componist van een van de eindexamenfilms. De Keep an Eye Filmscore Award 2021 is gewonnen door Max Abel voor zijn score voor COCON. De jury bestond uit componist Kaveh Vares, sound designer Michel Schöpping en componist en juryvoorzitter Bob Zimmerman. De Keep an Eye

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

Max Abel

FOTO’S: PIETER KUNNEN

Cocon

Voor de jonge makers was een film realiseren met tal van restricties en beperkingen een uitdaging. MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Filmscore Award bestaat uit een geldbedrag van € 2500, te besteden aan apparatuur en verdere professionele ontwikkeling. De jury had een speciale vermelding voor Manel Fornell voor de film Viral. Uit het juryrapport over Max Abel: ‘De score lijkt naadloos te passen binnen een verondersteld uitstekend scenario, uitstekende regie en een buitengewone samenwerking van alle betrokken disciplines. Met name de enorme samenhang tussen montage, sound design, score en mix viel in positieve zin op.’

De VPRO Documentaire Prijs 2021 ging naar De dochter van de dominee. De prijs bestaat uit een ontwikkelbudget voor regisseur Christine Boersma voor een nieuwe documentaire. De AVROTROS Scenario Prijs 2021 is gewonnen door Caspar van Woudenberg met zijn scenario voor de film A capella in D mineur. De prijs bestaat uit een geldbedrag

van € 5.000, in te zetten voor het ontwikkelen van een plan voor televisie of een online platform. De Filmmore Montageprijs 2021 ging naar Lot Hoogeboom voor de films De pinpas en Yalda: de langste nacht. De prijs bestaat uit montagefaciliteiten bij Filmmore ter waarde van € 2500. De Geoff Boyle NSC Student Awards gingen dit jaar naar Judith Boeschoten voor beste documentaire cinematografie en Evert Bazuin voor beste fictie cinematografie. De prijs bestaat uit een bedrag van € 500 per genre, vrij te besteden bij Vocas.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Miriam Guttmann Miriam Guttmann studeerde in 2018 af aan de Nederlandse Filmacademie. Haar documentaire Het zaad van Karbaat ging tijdens het Keep an Eye Filmacademiefestival in première. De film ging als driedelige serie in première op het Amerikaanse Sundance Film Festival en wordt sindsdien wereldwijd verkocht.

‘H

et is bijzonder dat zoveel mensen de documentaire hebben gezien. Ik was laatst op een verjaardag waar ik niet veel mensen kende, maar iedereen kende de serie. Bij een populair onderwerp zijn er altijd kapers op de kust. Een paar grote internationale partijen wilden het verhaal ook vertellen en boden geld aan de kinderen van Karbaat om ze te overtuigen met hen verder te gaan. Ik ontdekte toen hoe belangrijk de loyaliteit en de band is die je hebt opgebouwd. Dat weegt zwaarder dan geld.’

Juryvoorzitter Filmscore Award Bob Zimmerman

Meters maken

‘Door meteen na m’n afstuderen zoiets groots te mogen maken, heb ik meters kunnen maken. Hierdoor geloof ik meer in mezelf als filmmaker. Het vertrouwen van je personages moet je bij elke film opnieuw winnen. Dat je prijzen hebt gewonnen en je film op Sundance te zien was, interesseert een nieuw personage niet. En dat is ook het mooie, dat je je weer kan verdiepen in een nieuwe wereld. Ik heb een goed excuus om in contact te komen met mensen.’

De samenhang tussen montage, sound design, score en mix viel op.

Vertrouwen

FOTO’S: PIETER KUNNEN

‘Sinds m’n afstuderen heb ik alleen maar gewerkt. Maar wel met een fantastische crew van mensen die voor een deel ook net waren afgestudeerd en tot het uiterste gingen. Met producent Monique Busman van De Familie Film & TV met al haar ervaring en mijn editor Xander Nijsten met tien jaar ervaring, was dit een supergoede combinatie.’

Evert Bazuin en Judith Boeschoten vielen in de prijzen voor respectievelijk beste fictie- en beste documentaire cinematografie.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

animati

Keep an Eye steunt talent in animatie

Dol op teken-

ij van Keep an Eye zijn dol op teken- en animatiefilms. We zijn dan ook blij dat we een nieuwe discipline kunnen toevoegen aan onze projecten. Sinds september 2021 ondersteunen we een tweetal trajecten voor studenten aan de St. Joost School of Art & Design. Voor derdejaars studenten die de minor Development for Storytelling volgen, bieden we inspirerende masterclasses door toonaangevende animators/character designers. Hun minor draait om het uitontwikkelen van een concept in Visual Storytelling. Hoe ontwikkel je een idee voor een graphic novel, story book, tv-serie, film of VRervaring of iets wat op al deze platformen werkt? Of het nu gaat om een fantasierijk eigen verhaal, een geëngageerd betoog of een educatieve vertelling, je leert de kern van een verhaal goed en

overtuigend te vertellen, in beeld te brengen en zodoende het idee naar een professionele pitch uit te werken. Hoe maak je zo’n voorstel waarin de combinatie van het verhaal, het artwork, een productieplan en een prototype laat zien dat het project klaar is om gerealiseerd te worden?

Animation Talent Award

Daarnaast ontvangt een getalenteerde afgestudeerde masterstudent een aanmoedigingsprijs ter waarde van € 5000 om zijn of haar afstudeerconcept verder uit te werken. De eerste Animation Talent Award is uitgereikt aan Femke Koppe. Zij richt haar ontwerpen (en illustraties) op een jonge doelgroep: leerlingen in de onderbouw van de basisschool. Ze zegt zelf: ‘Kinderen hebben een fijne fantasie

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

FOTO’S: WILLEKE MACHIELS

De eerste Animation Talent Award is uitgereikt aan Femke Koppe (links)

en animatiefilms en kijken anders naar de wereld. Dat vind ik als beeldmaker verrassend.’ Met een combinatie van animatie, illustratie en storytelling draagt Femke bij aan het bespreekbaar maken van moeilijke situaties in het leven van kinderen. Als afstudeerproject ontwikkelde ze een animatiefilm over seksueel misbruik. Deze film is de eerste in een pakket voor basisscholen met een serie animaties en prentenboeken. Femke’s werk is herkenbaar aan het gebruik van zachte kleuren en minimalistische composities. Met het ontwikkelbudget gaat Femke op zoek naar partners en een netwerk om een volgende film te ontwikkelen. Ze wil graag experts betrekken om gevoelige onderwerpen op passende wijze in beeld te brengen voor de jonge doelgroep.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Getrakteerd op maar lief twee presentaties Wat een leuke verrassing voor Wonderfeel: binnen één dag uitverkocht. Wonderfeel is een driedaags buitenfestival voor klassieke muziek met de ongedwongen sfeer van een popfestival. Op het 25 hectare grote natuurgebied in ’s-Graveland liggen de zeven Wonderfeelpodia een mini-wandeling van elkaar verspreid.

e jaarlijkse Keep an Eye Productieprijs is in het leven geroepen om jonge creatieve makers in staat te stellen hun artistieke ideeën en ambities gestalte te geven. Met het geldbedrag kunnen zij een nieuwe, complete podiumproductie ontwikkelen, die tijdens Wonderfeel in première gaat en daarna langs andere festivals toert. Muziek staat daarin centraal, maar daarnaast wordt van de winnaar verwacht dat die een samenwerking aangaat met andere (kunst-)disciplines. Vorig jaar kon het festival helaas niet doorgaan, dus werden wij getrakteerd op maar liefst wee presentaties van de Keep an Eye Productieprijs.

Celia Swart, winnaar 2021 Veelzijdig componist, kunstenaar en saxofonist Celia Swart won de Keep an Eye Productieprijs 2021. Met haar geldprijs maakte ze voor Wonderfeel de multimediaproductie When We Face…, die draait om isolement en eenzaamheid. Het Lip Stick Percussion Duo verklankt enerzijds de geborgenheid, anderzijds de beklemming daarvan. Het contact tussen die uitersten wordt online gelegd. Een offline ontmoeting behoort tot de mogelijkheden. Maar of die soelaas zal bieden?

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

efst

Celia Swart

Akim Moiseenkov

FOTO’S: PIETER KUNNEN

Akim Moiseenkov, winnaar 2020 Wat is waarheid? Hoe kom je daarachter? En als je erachter bent, wil je er dan ook aan? Het zijn vragen die Akim Moiseenkov, winnaar van de Keep an Eye Productieprijs 2020, stelt, omdat die ook op hemzelf betrekking hebben. Want is hij componist, uitvinder van vreemde muziekinstrumenten, zanger of performer? Of de malloot die Beethovens strijkersmuziek op een synthesizer speelde? Misschien wil hij spelen met muzikale rituelen of alleen maar zingen over de liefde. Akim heeft het afgelopen jaar benut om de show Falsify vorm te geven. Zo heeft hij besloten om de liedjes uit de voorstelling ook uit te brengen op een EP en zijn er muzikale relieken in ontwikkeling die tijdens uitvoeringen gekocht kunnen worden.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Het prille begin M

et The Youngsters rekt de Keep an Eye Foundation het begrip ‘jong talent’ weer wat verder op. We ondersteunen talent dat aan het prille begin staat van een creatieve ontwikkeling en aan wiens ontplooiing we graag een steentje bijdragen. Muziek zit al heel vroeg in ons allemaal, en daarom starten wij met The

Youngsters voor talent van 9 tot 18 jaar. Het najaar staat in het teken van een bijzondere samenwerking tussen de twee talent opleidingen van het Conservatorium van Amsterdam: de Sweelinck Academie (klassiek 9-18 jaar) en het Junior Jazz College (jazz 11-18 jaar). Bij The Youngsters draait het om community-building voor jong talent en het stimuleren van grensoverstijgende samenwerkingen. Met Tango belooft het dit jaar weer een avontuurlijke samenwerking te worden tussen de talenten uit verschillende hoeken.

FOTO’S: EDO LAND

KORT GEWIEKT

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

UITTIP Geheimtip: Berlin

Ewout van Dingstee algemeen en artistiek directeur Nationale Jeugdorkesten Nederland

et als de Keep an Eye Foundation richten we ons bij de Nationale Jeugdorkesten Nederland op het ondersteunen van de ontwikkeling van toptalenten. We zijn dan ook superblij met onze samenwerking voor Jong Metropole waarin de beste conservatoriumstudenten uit de jazz en de klassieke muziek elkaar vinden. Daarnaast organiseren we verschillende grote orkest- en ensembleprojecten en het 17-daagse festival Muziekzomer Gelderland. Allemaal plekken waar aankomende generaties topmusici de kans krijgen ervaring op te doen, bijzondere programma’s te ontwikkelen en die uit te voeren op topniveau. Het is zo inspirerend om te zien en te horen hoe gepassioneerd die jonge musici met hun vak bezig zijn en hoe ze de kansen die ze krijgen, aangrijpen om te groeien.

onderdompelen in muzikaal talent van over de hele wereld, dan is het festival Young Euro Classic in Berlijn the place to be. Elk jaar in de zomer worden daar de beste jeugdorkesten van over de hele wereld uitgenodigd om op te treden in het prachtige Konzerthaus Berlin. Een soort olympische parade van jeugdorkesten, maar dan zonder het wedstrijdelement. Het gaat daar om ontmoeten, ervaren en beleven. Elk orkest brengt zijn eigen programma, karakter en speelstijl en laat het beste van zichzelf horen. Ons Nationaal Jeugdorkest was er al een paar keer te gast en voor de editie van 2020 werd Jong Metropole uitgenodigd. Vanwege de covid-19-crisis moest dat worden uitgesteld.

Elke zomer ruim twee weken lang vrijwel elke dag concerten door de beste jeugdorkesten ter wereld. Soms zelfs meerdere op een dag. Voor een flinke dosis inspiratie en het opdoen van muzikale energie raad ik je van harte aan om hier een paar concerten te bezoeken. En dan overdag natuurlijk genieten van al het andere moois dat Berlijn te bieden heeft!

https://young-euro-classic.de Young Euro Classic vindt in 2022 plaats van 5 t/m 22 augustus.

MUTESOUVENIR | KAI BIENERT

In Nederland lopen veel talenten rond waar je als publiek nu al van kunt genieten. Als je je helemaal wilt

JEAN VAN LINGEN

Nationaal Jeugdorkest tijdens Young Euro Classic 2018 MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

R DE RO H SC EX AL

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW HENK VAN DER MEULEN

Hoe is dit initiatief tot stand gekomen? ‘Het Orkest van de Achttiende Eeuw is in 1981 opgericht door Frans Brüggen. De musici zijn specialisten op het gebied van 18e- en vroeg-19e-eeuwse muziek en spelen vaak op originele instrumenten uit die tijd. Zo’n acht jaar geleden zei ik tegen Sieuwert Verster, directeur van het orkest: ‘Met alle respect, maar ik zie dat de gemiddelde leeftijd van jullie orkestleden een beetje omhoog aan het kruipen is. Zou het niet mooi zijn om het orkest de komende jaren op een natuurlijke manier te verjongen?’ Zo ontstond in 2014 het eerste Side by Side-concert.’ Hoe ziet zo’n concert eruit? ‘Side by Side zegt het al: de musici zitten zij aan zij. Naast ieder lid van het Orkest van de Achttiende Eeuw speelt een student. Precies zoals het vroeger ook ging toen er nog geen conservatoria waren. De muziekscholen werden begin 19e eeuw opgericht. Voor die tijd je leerde het vak van je vader. Je liep mee, woonde de repetities bij en op een gegeven moment werd er tegen je gezegd: ‘Kom maar naast me zitten’.’ Dus je leerde het vak al doende naast de meester zittend. Waarom is dat zo’n goede manier van leren? ‘Door gewoon naast iemand te zitten en goed op te letten leer je heel direct. Regeltjes of technieken hoef je niet te vertalen. Je ziet hoe de persoon naast je inzet, hoe hij of zij naar de dirigent kijkt. Als je naast iemand zit die het al zo goed kan en al zo vaak gedaan heeft, krijg je een soort osmose - je wisselt iets uit met elkaar. En daar is soms geen woord voor nodig.’

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Neem een wereldberoemde dirigent, een gelauwerd orkest en jonge veelbelovende musici en je hebt Side by Side. Het orkest waarin veertig talentvolle musici Oude Muziek van het Koninklijk Conservatorium en veertig musici van het Orkest van de Achttiende Eeuw hun krachten bundelen. Henk van der Meulen, directeur KonCon: ‘Zij aan zij, samen aan één lessenaar, is de meest natuurlijke manier van leren.’

Leren de ervaren musici ook van de studenten? ‘De jongeren leren het meest van de ervaren musici. Maar de studenten zijn technisch behoorlijk goed en zitten vol ambitie en energie. De ervaren musici moeten zich van hun beste kant laten zien om met de jonkies mee te komen. Het project bestaat nu zeven jaar, inmiddels zitten er in het Orkest van de Achttiende Eeuw een stuk of vijf musici die doorgestroomd zijn via Side by Side. Het mooiste bewijs dat het echt werkt, die verjonging.’ Voor dit project werken jullie altijd samen met topdirigenten, waarom werken ze zo graag mee aan Side by Side? ‘Omdat ze het vaak heel erg leuk vinden. Er zijn veel dirigenten die graag voor het Orkest van de Achttiende eeuw willen staan, een fameus orkest. Beroemde dirigenten vinden het ook erg leuk om met studenten te werken. Voor Frans Brüggen was Side by Side zijn allerlaatste concert. Ik zie hem nog zo zitten,

PIETER KUNNEN

in een rolstoel met daaraan een zuurstoffles gekoppeld. Dat was zo ontroerend om te zien. Ik herinner me dat ik na afloop de kleedkamer in kwam. Brüggen zag er slecht uit, maar zijn ogen straalden, want de muziek hield hem op de been.’ De Keep an Eye Foundation werkt sinds 2020 samen met het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Wat betekent deze samenwerking voor jullie en voor de studenten? ‘Als conservatorium hebben we de verantwoordelijkheid om studenten op te leiden tot musici. Keep an Eye geeft met Side by Side en de Talent Award net dat zetje in de rug om studenten na de school op weg te helpen naar het podium. Daarmee vormen ze de brug van het onderwijs naar de beroepspraktijk.’ Zoals je zegt is er ook een jaarlijkse Keep an Eye Talent Award met een waarde van € 10.000. Wie ontvangt die prijs? Waar wordt op geselecteerd? ‘De Award wordt jaarlijks uitgereikt aan een student van de afdeling Klassiek die zeer getalenteerd is en een ondernemende visie heeft. Studenten met een 10 komen hiervoor in aanmerking. De allereerste Talent Award ging vorig jaar naar masterstudent harp Ian McVoy ter ondersteuning van zijn organologiestudie van de Amerikaanse harp, een onderwerp waar nog weinig boeken over geschreven zijn. Ian is al een bekende naam in de wereld van de harp en komt nu naar Den Haag om hier te studeren. Een bijzondere student voor het Conservatorium. Dat is ook de reden dat je een internationale school wil zijn. Je hebt allemaal verschillende culturen die iets meenemen, dat levert synergie op.’ Waardoor worden studenten vanuit de hele wereld naar Den Haag getrokken? ‘Vaak is het de reputatie van het instituut of

De lat moet liggen bij talent, niet bij de middelen van de school.

van docenten die ze hebben horen spelen. Of de internationale studenten die hier gestudeerd hebben, die teruggaan en vertellen: ‘Daar moet je heen’. We hebben een paar beroemde afdelingen. Oude muziek is er daar één van, de afdeling sonologie en de compositieafdeling zijn ook heel bekend. Wat steeds meer meespeelt, zijn de kansen die ze krijgen om zich in het Nederlandse muziekleven te ontwikkelen, mee te doen in het speelveld. Side by Side is daar een goed voorbeeld van.’ De meeste conservatoriumstudenten zijn geen doorsnee studenten, de intrinsieke motivatie is heel hoog. Ze zijn vaak al vanaf jonge leeftijd enorm toegewijd. ‘Ja, ongelooflijk. Ze zijn voortdurend met muziek bezig. Voor iemand die geen musicus is, is dat misschien moeilijk te begrijpen. Maar als muziek je zuurstof is, datgene waar je gelukkig van wordt, dan blijf je er trouw aan en heb je er ook veel voor over.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

ALEX SCHRODER

INTERVIEW HENK VAN DER MEULEN

Wat is er nodig om de beste studenten uit te laten blinken? ‘Uitmuntende studenten wil je net iets meer kunnen geven. Zoals iemand die goed kan sporten geholpen is met betere spullen of meer coaching. De lat moet niet liggen bij de middelen van de school, de lat moet liggen bij hun talent.’ Is muziek net topsport, moet je er ook veel voor laten? ‘Topsport vraagt fysiek veel van je. Dan kun je nooit eens naar een feestje. Je gaat gelukkig niet slechter viool spelen als je een keer een nachtje doorhaalt. Wat wel vergelijkbaar is met topsport, is de druk waaronder jonge musici staan. Tijdens repetities word je door iedereen beoordeeld. Speel je wel mooi? Begin je wel op tijd? Elk moment is een testmoment. Bij veel andere studies hoef je niet steengoed te zijn om later toch goed terecht te komen.’ Kan talent zich nog ontwikkelen? Of zie je al snel wie wel of niet ver gaat komen? ‘Dat is niet altijd te voorspellen. Soms is iemand op z’n twaalfde hartstikke goed en kan de ontwikkeling opeens toch stokken. Maar je ziet ook studenten waarvan ik in het begin denk: moeten we die überhaupt wel

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

aannemen? Vaak ga ik dan toch mee met de docent die er wel wat in ziet en dan blijken dat later keien te worden. Dus nee, er is niet altijd een rechte lijn. Er zijn wel een aantal competenties die je moet hebben los van het muzikale talent.’ Ja? Welke? ‘Je hebt talent en discipline nodig. Maar je moet dat muzikale talent ook kunnen gebruiken in de wereld om je heen. Dan gaat het om sociale vaardigheden of in kunnen spelen op wat er van je wordt verlangd. Kunnen reflecteren is ook heel belangrijk. En dat is nog een hele uitdaging. Musici die op hoog niveau musiceren zijn vaak zo gefocust dat ze soms zelf niet meer precies weten wat ze doen. Maar op een bepaald moment is het concert afgelopen en dan moet je kunnen bedenken: hoe ging het werkelijk? Wat doe ik met de opmerkingen van anderen? Je moet voortdurend aan jezelf proberen te sleutelen. Het is nooit klaar.’ Het zijn natuurlijk allemaal perfectionisten omringd door musici die ook vreselijk goed zijn. Het is verleidelijk jezelf continu te vergelijken. ‘Ja, terwijl het enige waar je echt goed in kunt zijn is jezelf. Je talent en je persoonlijkheid moet je met elkaar zien te verknopen. Dan ben je iets unieks. Anders ben je altijd een mindere versie van iemand die beter of beroemder is dan jij.’ Is de maatstaf die musici in eigen hoofd hebben de ergste? ‘Je moet inderdaad niet té kritisch zijn, want dan geniet je niet meer. Vooral in de klassieke muziek is er de neiging geen fouten te willen maken. Maar een fout in de uitvoering van een stuk is alleen maar erg als er iets in de muziek ontbreekt. Het gevoel, het communiceren van de muziek, het genieten ervan en dat delen met het publiek is allemaal veel belangrijker dan een fout nootje. Dat bedoel ik ook met het reflecteren. Musiceren is natuurlijk spannend en competitief, maar vergeet vooral ook niet dat het iets geweldigs is om te kunnen.’

AWRDS

ide by Side, de jaarlijkse samenwerking tussen de oude muziekafdeling van het Koninklijk Conservatorium en het Orkest van de Achttiende Eeuw, is een project met uitstraling. Studenten spelen schouder aan schouder met professionals van het orkest. Dicht op elkaar wordt er gewerkt aan de fijne kneepjes van het vak. Bij de koffie en tijdens de gezamenlijke maaltijden gaan de gesprekken door en worden contacten aangeknoopt en verstevigd. Onder leiding van een gelauwerde dirigent ervaren studenten wat er nodig is om in korte tijd de uitvoering van muzikale meesterwerken op topniveau voor te bereiden. De concerten vormen steevast een hoogtepunt in het jaar van het Koninklijk Conservatorium. Een bomvolle zaal geniet van een groot, gedreven orkest dat nauwelijks op het podium past. Veel deelnemende studenten ervaren het project als een transformatie. Afgelopen jaar moest alles anders. Met een beperkt aantal leden van het Orkest van de Achttiende Eeuw op sleutelposities, iedereen voortdurend op gepaste, veilige afstand, zonder gemeenschappelijke maaltijden of publiek. Maar zo kon het in maart 2021 gelukkig toch doorgaan. Om te voorkomen dat Side by Side een surrogaatervaring werd, is er gekozen voor een andere opzet. Geen concert voor een lege zaal, maar professionele audioen video-opnamen gedurende de week om zowel het werkproces

De fijne kneepjes van het vak

Yuchen Zhang

als het resultaat vast te leggen. Een prachtige kans voor studenten om toch samen te spelen met een select deel van het gelauwerde Orkest van de Achttiende Eeuw, onder leiding van dirigent Sigiswald Kuijken. Zij werkten samen aan een videoregistratie met meesterlijke muziek van Haydn. Via een ‘making of’-documentaire krijgt de geïnteresseerde buitenstaander een uniek inkijkje in het proces van repeteren en registreren, juist onder deze moeilijke omstandigheden. In deze opzet krijgt het project de kans om een groter publiek te bereiken en zorgt het voor blijvende zichtbaarheid van Side by Side en de deelnemende musici.

Yuchen Zhang ‘Ik ben zeer vereerd met deze prijs. Het is inspirerend om mijn afstudeercarrière te beginnen als masterstudent aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Ik ben enthousiast over de mogelijkheid om mijn passie voor klassieke muziek uit te diepen. Ik wil de schoonheid van muziek delen en met mijn carrière bijdragen aan de muziekindustrie. Daarnaast onderschrijf ik de ondernemersgeest van veel 21e-eeuwse muzikanten.’

Prijs Koninklijk Conservatorium

Ook dit jaar leverde Keep an Eye een bijdrage aan het Fund for Excellence van het Koninklijk Conservatorium. De tweede winnaar van de Keep an Eye Talent Award is violist Yuchen Zhang, die boven iedereen uitsteeg tijdens zijn auditie. Hij kreeg de Keep an Eye Talent Award Klassiek ter waarde van € 10.000 tijdens een livestream uitgereikt. Hij is een buitengewoon talentvolle violist die met een ondernemende visie zijn master zal gaan volgen.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

UITTIP

Jaurana Verschuren Partnerships & Fundraising, Koninklijk Conservatorium Den Haag

ALEX SCHRODER

Een bijzondere plek in Spanje

en je binnenkort in de buurt van Girona? Dan is Museu Raset beslist een bezoek waard. Op een bijzondere plek, in een oud herenhuis midden in de natuur, kun je genieten van abstractexpressionistisch werk uit de privé collectie van de familie Bueler-Bernard. Rijd op een mooie zondag vanuit Girona langs de kleine dorpjes richting Cervià de Ter. Drink onderweg een cortado in een cafetaria en bezoek Museu Raset. Op deze verstilde plek kun je als het buiten heet is, verkoeling zoeken en dwalen door het oude herenhuis op zoek naar jouw favoriete schilderij.

De vormen die op het doek zijn geschilderd, kunnen schaduwen zijn of restanten van figuren. Maar vormen verliezen hun vertrouwdheid, omdat ze dematerialiseren. Plato’s vormtheorie kan hier van toepassing zijn. Die stelt dat onze waargenomen werkelijkheid slechts een schaduw of imitatie is van de wereld van vormen (of ideeën). Zelfs als een object van uiterlijk verandert, is het oorspronkelijke ontwerp er in principe nog steeds. Gezien Konings interesse in metafysische thema’s, zouden we kunnen zeggen dat er een dynamische band ontstaat die pendelt tussen idee en object, en dat de grijs-witte achtergrond geïnterpreteerd kan worden als een creatief raamwerk waaruit een virtuele realiteit voortkomt. Dankzij deze bijzondere collectie, de inspirerende verhalen van de eigenaar en de ontmoetingen met Nederlandse en Catalaanse kunstenaars en hun werk ben ik hedendaagse kunst echt gaan zien. Een ervaring en uittip die ik graag deel met iedereen die van kijken (en van Spanje) houdt.

Iedere zondag geopend van 11.00 - 19.00 uur en op afspraak Locatie: Museu Raset Carrer Raset, 29 17464 Cervià de Ter Girona, Spanje

De particuliere collectie bestaat uit achthonderd werken, voornamelijk schilderijen en werken op papier. Vier zalen met wisselende tentoonstellingen zijn open voor publiek. Nog eens zestien tentoonstellingsruimtes worden gerenoveerd om de omvangrijke collectie in haar geheel te kunnen tonen. De verzamelde werken uit de periode 1945 tot heden zijn van prominente en minder bekende kunstenaars en hebben één aspect met elkaar gemeen: een metafysische kern, die de kijker meevoert in de diepere lagen van het canvas. Een prachtig voorbeeld van die metafysische gelaagdheid kun je in het werk Untitled 1983 van Paul Koning terugzien.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Op zoek naar hku photography stipendia 2021

et Keep an Eye Photography Stipendium is bedoeld om afgestudeerden die met het medium fotografie werken, direct na het afstuderen ondersteuning te bieden en een financiële stimulans te geven. Het stipendium draagt bij aan de profilering als maker/beginnend kunstenaar en maakt het mogelijk voor de afgestudeerden om zich met behulp van coaching te vestigen in een passend werkveld.

RON VAN EWIJK

Studenten van de HKU in de richtingen Photography en Fine Art maken kans op het stipendium, met als criterium dat fotografie een wezenlijk onderdeel is van het eindexamenwerk. Ook studenten van andere studierichtingen die zich inhoudelijk met fotografie bezighouden, krijgen de kans een stipendium te ontvangen.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

een passend werkveld De jury bestond in 2021 uit oprichter van crowdfundingplatform voordekunst.nl Roy Cremers, redacteur en curator fotografie Mariama Attah en kunstenaar Sêma Bekirovic. Er zijn drie stipendia uitgereikt. De drie stipendiaten ontvangen elk een geldbedrag van € 10.000 waarvan, € 2500 bedoeld is voor coaching. Er wordt een vijftal coaches aangesteld om afgestudeerden zowel artistiek-inhoudelijk als op het vlak van ondernemerschap en strategisch plannen te begeleiden.

Teune Derks

Teune maakte indruk met ‘het innovatief vermogen dat hij in zijn werk tentoonspreidt’, aldus de jury. ‘Zijn werk verbindt de geschiedenis van de fotografie (glasplaten) met objecten die lijken op een soort hedendaagse archeologie. We willen Teune aanmoedigen zijn onderzoek voort te zetten en zijn projecten verder te ontwikkelen.’

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

RON VAN EWIJK 56

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

Rens de Vries

Over Rens de Vries schrijft de jury: ‘Met zijn werk viert Rens de alomtegenwoordige doe-het-zelf cultuur op het internet. Met zichtbaar plezier in het maakproces bouwt Rens digitale camera’s uit goedkope consumententechnologie, die beelden produceren die vervorming en imperfectie omarmen in plaats van de zogenaamde objectieve realiteit weer te geven. We denken dat hij met zijn gevoel voor humor en de originaliteit van zijn concept en werkwijzen veel te bieden zal hebben.’

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Angel-Rose Oedit Doebé

RON VAN EWIJK

De jury is enthousiast over het werk van Angel-Rose Oedit Doebé: ‘Met het vocabulaire van camp en activisme brengt AngelRose dominante culturen in verwarring. Met haar visuele stijl van popcultuur, felroze esthetiek en bijtende humor roept ze moeilijke vragen op door middel van individuele en maatschappelijke reflectie.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

UITTIP

Annelies Sinke, coördinator partnerschappen HKU Media

Polderkosmos

ussen de weilanden en de wind molens van de Flevopolder duikt plots een magisch landschapskunstwerk op: het Observatorium van kunstenaar Robert Morris. Dit ronde kunstwerk is een soort hedendaags Stonehenge, gemaakt in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Het behoort tot de Amerikaanse kunststroming Land Art. Het werk bestaat uit een ronde arena met drie poorten van steen, met ieder een vizier gericht op het oosten. Het midden van de arena symboliseert het middelpunt van onze kosmos en ons planetaire systeem. Tijdens de zonsopgang van de winter- en zomerzonnewende en de lente- en herfstequinox schijnt de zon exact tussen de vizieren en ervaar je de cyclus van de seizoenen en de tijd. Het is de beste zonsopgang die je je kunt voorstellen. Voor mij is het beleven van kunst in de omgeving een toegevoegde waarde. Alle verschillende lagen van waarnemen (fysiek, emotioneel, mentaal en energetisch) komen aan bod in Land Art. Juist de stilte die er dan is of het gesprek met het gezelschap dat ontstaat in de arena van Morris, vind ik bijzonder. Daardoor voel ik me klein en onderdeel van een groter geheel.

https://www.landartflevoland.nl/ kunstwerken/robert-morris-observatorium/

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

CHRISTIAAN JAEGGI

MODE Ambachtsscholen zijn verdwenen. Er worden nog wel stukken met de hand gemaakt, maar dat is vooral haute couture en kun je alleen voor veel geld kopen bij Gucci en Versace. Handgemaakt is exclusief geworden.’

Claudy Jongstra is al meer dan twintig jaar lang een grote naam in de wereld van de kunst. Haar imposante kunstwerken van textiel hangen in musea, ziekenhuizen én in huizen van beroemdheden. In haar atelier in Friesland, een biologische boerderij en werkplaats, werkt een team aan het verkrijgen en voorbereiden van de materialen voor haar kunstwerken. Toch is haar werk allesbehalve glamour. Het gaat over de natuur, vakmanschap en oude tradities. Jullie maken alles zelf en de wol komt van je eigen kudde Drentse heideschapen. Een unieke manier van werken in deze tijd. ‘Nog niet zo heel lang geleden was deze manier van werken doodgewoon. En ook dertig jaar geleden had iedereen nog een naaimachine. We maakten dingen. Maar we hebben onszelf langzaam overgeleverd aan de industrie.

Claudy studeerde af als modeontwerper aan de kunstacademie Utrecht. Al snel stoorde ze zich aan de manier van werken in de modebranche. Van ontwerper groeide ze uit tot een activistische kunstenaar. Haar ontwerpen van vilt, een structuur van samengeperste wolvezels, zijn duurzaam geproduceerd met puur natuurlijke materialen. Is dat tij nog te keren? ‘Als je morgen begint met je eigen brood te bakken, je eigen moestuintje onderhoudt en je eigen kleding in elkaar zet, ben je al een heel eind op weg. Het lijkt misschien een klein gebaar – denk aan het verbouwen van

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW CLAUDY JONGSTRA

bedoelingen of opzet. Zo is het gewoon gegaan. Studenten zeiden dat ze in de natuur weer een connectie met zichzelf vonden. Ze ervoeren weer een gevoel van tijdloosheid. Er was weer ruimte om dingen te laten ontstaan. In de stad word je vooral gedreven door de gehaastheid en prikkels. Er moeten ook momenten zijn dat je ruimte kunt ervaren en als je in de natuur werkt gaat dat vanzelf.’

je eigen groenten – maar je krijgt hierdoor wel respect voor alle mensen die aan het begin van de voedselketen staan. En je ontdekt hoe afhankelijk je bent van warmte en droogte – dat het niet vanzelfsprekend is dat oogsten altijd lukken. Klimaatverandering is dan niet langer een ver-van-je-bed-show, het wordt voelbaar.’ Het Metropolitan Museum en het MoMA in New York, het Victoria & Albert Museum in Londen, het Stedelijk, de Kunsthal: Claudy’s kunstwerken hangen overal en kunnen in veel openbare ruimtes bijna aangeraakt worden. Masterstudenten van de Mode- en Textielafdeling van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) volgden bij jou een Keep an Eye masterclass. Wat probeer je deze studenten mee te geven over de wisselwerking tussen mens en natuur? ‘Ik denk dat veel mensen zijn vervreemd van de natuur. In deze 24-uurs economie weten we eigenlijk niet meer hoe het is om te leven met de natuur. Niet uit kwade

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

De mode- en textielstudenten van nu zijn heel erg bezig met hun leefomgeving en duurzaamheid. ‘Ik merk dat er veel behoefte is aan nieuwe manieren van samenwerken en samen produceren. Vooral op een kleinere, meer menselijke schaal. Dat is niet eenvoudig. Ik weet zelf hoe moeilijk het is om duurzaam geproduceerde kleding en stoffen te vinden. De textielindustrie is nog

Klimaatverandering is dan niet langer een ver-van-je-bed-show, het wordt voelbaar.’

altijd economisch gedreven – het moet allemaal zo veel, zo efficiënt en zo goedkoop mogelijk. Zolang we dat systeem met z’n allen blijven steunen, gaat het niet veranderen.’ Wat kun je als textiel- of modestudent maken nu er eigenlijk al een overvloed aan kleding en stoffen is? ‘Ik zou niet maken wat er al is, maar vooral wat nodig is. Bedenk: wat heb ik te bieden dat bijdraagt aan een fijne, humane, prettige maatschappij? Dat kost misschien tijd. Zoek daarom in de tussentijd een baan om van te leven, een die weinig moeite kost. Dat heb ik ook gedaan toen ik nog niet van mijn kunst kon leven.’ In je eentje de wereld verbeteren is wel behoorlijk lastig toch? ‘Grote veranderingen in gang zetten is heel ingewikkeld. Dat heb ik ook gemerkt. Het kan wél. Als er in een organisatie iemand is met een grote visie die zegt: zó gaan we het doen. Zelf kun je wel kleine veranderingen opstarten en zorgen dat die opgepikt worden zodat je uiteindelijk één grote beweging krijgt.’ De productie van vilt is eigenlijk heel primitief. In feite is vilt niets anders dan samengeperste wolvezels. De wol wordt ‘gemasseerd’ en met heet water in elkaar gewreven. De schubben op de vezels raken daardoor in elkaar verstrikt.

Het zien van een yurt, een traditionele vilten nomadentent uit Mongolië, was een bepalend moment in jouw leven. Dat was dertig jaar geleden. Het materiaal maakte zoveel indruk op je dat je besloot zelf stoffen te ontwerpen. ‘Ja, de magie van het materiaal. De eeuwenlange verbinding tussen mensen en wol. Het is jammer dat die op veel plekken niet meer zichtbaar is. In landen als Engeland en Japan stelt de overheid veel geld beschikbaar voor het behoud van het ambacht. Daar zie je nog weverijen en spinnerijen. De waardering voor textiel en kleur is in Engeland vele malen groter dan in Nederland. De voorzitter van het Britse Hogerhuis zit ook nog altijd op een wollen kussen uit respect voor Engelse wolindustrie. Dat zegt genoeg.’ De pigmenten van de wolkleden zijn gemaakt van planten die Claudy kweekt in haar eigen tuin. Het zijn dezelfde pigmenten die Rembrandt, Vermeer en Rubens gebruikten.

FOTO’S: NIENKE SYBRANDY

Je kunst is ook een middel waarmee je je boodschap over een betere wereld brengt. Noem je jezelf een activist? ‘Als dat betekent dat je activeert om een andere denkrichting in te slaan, of aanzet tot actie waardoor mensen denken: oh ja, misschien kan ik het ook anders doen, dan ben ik een activist.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW CLAUDY JONGSTRA

En lukt dat? ‘Als mensen hier op de boerderij zijn, raken ze overtuigd dat het anders moet. Maar eenmaal terug in de eigen omgeving is het vaak moeilijk om dat idee vast te houden en toe te passen. Soms lukt het wel, soms niet. Ik hoor wel van mensen dat de ervaring hier indruk maakt.’

Heb je dat zelf ook ervaren? ‘Ja, maar je moet erop vertrouwen dat de urgentie gaat landen. Dat er nieuwe leiders komen en andersdenkenden. Dat deze verandering langzaam gaat, dat is zeker zo.’

CHRISTIAAN JAEGGI

Heb je een belangrijke levensles voor de studenten? ‘Ja, wees eigenwijs. En blijf bij je eigen morele kompas. Er komt een moment dat je mensen ontmoet die hetzelfde denken en je kunnen helpen. Vooral niet zwichten voor

de gedachte: het gaat toch niet lukken, of: mijn stem doet er niet toe. Elke stem is belangrijk en doet er wel toe. Met elkaar kun je grote bewegingen in gang zetten.’

Bedenk: wat heb ik te bieden dat bijdraagt aan een fijne, humane, prettige maatschappij? Dat kost misschien tijd.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

MODE FOTO’S: PIETER KUNNEN

e afdeling Textiel & Mode van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag toonde de nieuwe lichting ontwerpers tijdens een preview voor een selecte groep professionals uit de creatieve sector. Een indrukwekkende filmset in de industriële en monumentale Electriciteitsfabriek in Den Haag vormde het decor voor transdisciplinaire afstudeer collecties en inspirerende ontmoetingen. De afgestudeerde ontwerpers presenteerden elk een up-close inkijk in hun collectie en werkproces: Annli Basedahl (Duitsland), Sina Dyks, Luka Dortmans, Yulia Hmarnaia (Moldavië), Petra Huisman, Pien Klein Douwel, Jiahao Li (China), Marlien Peeters, Stef Reinierse, Anwen Xu (China) en Max Willebrand Westin (Zweden). De gasten werden op een afwisselende manier ondergedompeld in de wereld van ontwerpers. Zij liepen van collectie naar collectie en werden door geluid en muziek naar de modellen en presentaties geleid. Een bijzondere en verrassende ervaring.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

Transdisciplinaire afstudeercollecties en inspirerende ontmoetingen

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

FOTO’S: PIETER KUNNEN

Werk van Max Willebrand Westin

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Max Willebrand Westin ontvangt Keep an Eye Textile & Fashion Scholarship Award Tijdens dit event werd de winnaar van de Keep an Eye Textile & Fashion Scholarship Award bekendgemaakt. Een jury, gevormd door ontwerpers Nienke Hoogvliet, Anne Bosman en Sanne Schepers, koos Max Willebrand Westin als winnaar. Volgens hen verdient Max de beurs: ‘Met aandacht, liefde en hoogwaardig vakmanschap transformeert Max gevonden materialen in actueel textiel design. Zijn werk is een hoopgevend voorbeeld voor de mode en de textielsector. Hij laat zien hoe essentiële waardes kunnen worden toegepast. We zijn benieuwd hoe zijn uitzonderlijke talent zich ontwikkelt.’ Met behulp van de Keep an Eye Textile & Fashion Scholarship Award kan Max investeren in de verdere artistieke en inhoudelijke ontwikkeling van zijn praktijk. De prijs, ter waarde van € 10.000, wordt toegekend ter ondersteuning van verdere educatieve ontwikkeling door middel van specialisatie of een vervolgstudie aan een internationale masteropleiding.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Laura Snijders Nadat ze afgestudeerd was aan de KABK Den Haag ontdekte Laura Snijders dat de wereld van de mode niet de hare was. Toch kan ze alles wat ze op de academie leerde, nu gebruiken in de kunst.

‘N

a m’n afstuderen ben ik echt in dat zwarte gat terechtgekomen. Tegelijk was het een drukke periode. Ik zei overal ‘ja’ tegen: designevenementen en exposities. Zo ontdekte ik wat wel en niet bij me paste. Ik merkte dat ik mijn ideeën beter kan uitdrukken in de kunstsector. Mijn werk is nu breder dan mode. De inzichten, maar ook de technieken en zelfs het kleurgebruik heb ik geleerd op de academie. Alleen is het eindproduct geen mode.’ Rechterbroekspijp

‘Ik kijk graag hoe mensen zich kleden. Daar kun je veel uit aflezen. Het verlangen om erbij te horen fascineert me. In Berlijn, waar ik woonde, hadden veel mensen een fiets met een open kettingkast. Dus moest je de rechterbroekspijp oprollen. Ik had ook zo’n fiets en ging dat ook doen.’ Tijd voor reflectie

‘Vertrouw op je keuzes. Soms heb je als student gewoon gelijk, ook als de docent er anders over denkt. Je hoeft niet altijd overal tegenaan te schoppen, want dat kost weer veel energie. Experimenteer, ga netwerken, werk samen, ga naar vernissages, maar ga ook eens lekker naar de bioscoop. Zoek genoeg momenten voor reflectie. Daar moet je voor vechten omdat het zo druk is op de academie. Maar zo ontdek je wel wat bij je past.’

Juryvoorzitter Young Designer Award Het eerste jaar na de academie is cruciaal, volgens hoofdredactrice ELLE Decoration én juryvoorzitter van de Young Designer Award Evelien Reich. ‘Als wij willen dat jonge designers zich blijven ontwikkelen, dan moeten we in ze investeren.’

eb jij werk van jonge ontwerpers in huis? ‘Mijn meest recente aankoop is van de jonge ontwerper Mae Engelgeer die in samenwerking met een tatamiwever in Kyoto een aantal wandpanelen heeft ontworpen. Ja, die wil ik dan dus alle vijf. Ze hangen nu bij onze eettafel, dat is toevallig ook heel fijn voor de akoestiek. Ik zou ook heel graag iets van Sabine Marcelis in huis halen, maar dan moet ik nog even doorsparen. Dat werk is geniaal: ogenschijnlijk supereenvoudig, maar zo moeilijk om het tot in de finesses perfect te krijgen. En als Rotganzen hun gesmolten discobal bij me wil komen afleveren, dan ben ik altijd thuis. Ik heb nog een eindeloze lijst met spullen waarvan ik denk: ja, doe maar. Bij design denk ik steeds: dit is wat ik wil. Een wereld van verschil met toen ik nog als modestylist werkte. Toen kon ik met droge ogen dozen terugsturen naar Chanel.’ Word je gelukkig van zoveel mogelijk design in huis? ‘Ik ben helemaal niet van de Marie Kondo. Afgezien van het

vouwen van T-shirts, dat is best handig. Voor de rest vind ik het klinkklare onzin. Ik zit nu al anderhalf jaar thuis, de rest van wereld met mij en dan wordt duidelijk: jouw leefomgeving moet jou dienen. Het is niet voor niks dat er tijdens de lockdown meteen een file bij de Gamma stond. Iedereen dacht: het is toch wel knap ongezellig thuis, laten we daar eens wat aan doen. Dus ja, het liefst zet ik het huis helemaal vol. Ik kom weleens in huizen waar het helemaal leeg en opgeruimd is. Dat bewonder ik. Maar zelf kan ik dat helemaal niet.’ Jij hebt natuurlijk vaak ongelooflijk design langs zien komen, word je nog wel verrast door wat je ziet? ‘Als dat niet zo was, zou ik iets anders moeten doen. De wereld verandert continu, dus wij moeten ons steeds aanpassen.’ Hoe kijk jij naar Dutch Design? ‘Wij staan in general te boek als een heel nuchter volk. Maar dat is qua design echt niet waar. Wij durven nog dingen te doen. Studio Job, Maarten Baas, Piet Hein Eek, Supertoys, Rotganzen, allemaal superuitgesproken. Dat komt denk ik door onze designgeschiedenis en een fantastisch onderwijssysteem. Op de Design Academy leer je conceptmatig denken én je leert het maken. Een gouden combinatie. Daarom komen studenten van over de hele wereld naar Eindhoven. Voor zo’n klein postzegellandje

Zo van: ‘Hoi, ik heb iets gemaakt, wat vind je ervan?’’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW EVELIEN REICH

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

COCO OLAKUNLE

Jij was in 2021 voor het eerst juryvoorzitter van de Young Designer Award. Waren er veel aanmeldingen? ‘Ik heb begrepen dat het een druk jaar was. Iedereen was heel eager om z’n werk te laten zien. De jonge ontwerpers hebben vorig jaar veel presentatiemomenten moeten missen. Geen Salone del Mobile in Milaan, geen fysieke Dutch Design Week. Je hebt die momenten nodig als designer. Want wij en andere collega’s van de pers missen bij digitale alternatieven sneller de word-of-mouth

DESIGN

hebben we een buitenproportioneel grote rol in de designwereld. Dat zie je al als je naar de beurs in Milaan gaat.’

Wandpanelen van Mae Engelgeer die ze in samenwerking met een tatamiwever in Kyoto heeft ontworpen, toevallig ook heel fijn voor de akoestiek.

en terloopse ontdekkingen. Op beurzen kom je elkaar tegen en zeg je al snel: ‘Ben je daar al geweest? Of kijk daar even, want dat is heel bijzonder.’ Wat ook speelt: een werk ervaar je in het echt toch vaak anders.’ En het is al zo lastig voor beginnende ontwerpers. ‘Ik sprak laatst een ontwerper die uitlegde hoe het in z’n werk gaat. Je studeert af. Dan is er de Graduation Show - het eerste contact met de buitenwereld. Vervolgens is er nog een aantal events waar je je werk kan presenteren. Daar moet je dan wel opgepikt worden. Door de pers, door een galerie of door een designstudio. Als dat niet lukt, zul je de volgende presentatie helemaal zelf moeten financieren en dat is een kostbare onderneming. Dat eerste jaar is je window of opportunity en dat is echt cruciaal, maar helemaal niet zo groot.’ Kan dat kansenmoment niet nog wat opgerekt worden voor jonge ontwerpers? ‘Er komt veel pers naar de Dutch Design Week en daar zijn wij als Elle Decoration onderdeel van. Wij proberen af te stappen van one &

done - dat je maar één keer aandacht aan een ontwerper of stroming besteedt. Want voor de lezer die net dat ene nummer mist, lijkt het of wij er nooit aandacht aan hebben besteed. Bovendien moet je soms een paar keer iets voorbij zien komen voordat het landt. Dus proberen we met al onze platformen – het blad, de website, Instagram en de events – voortdurend aandacht te besteden aan jong designtalent.’ De winnaars van de Keep an Eye Young Talent award ontvangen ook een geldprijs. Kun je uitleggen hoe belangrijk dat is voor jonge, getalenteerde ontwerpers? ‘Na je studie moet je door. Tegelijk moet je als ontwerper veel voorfinancieren. Dat zijn hele kostbare trajecten. Als wij willen dat designers zich door blijven ontwikkelen, dan moeten wij daarin investeren.’ Niet iets waarvoor je bij de bank kunt aankloppen? ‘Ik denk het niet, maar je zou het eens moeten proberen. Dat je als ontwerper zegt: ‘Ik heb een bepaalde stof ontdekt, daar wil ik graag meer onderzoek naar doen. Geen idee of ik daar ooit geld mee ga verdienen, maar willen

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

jullie alsjeblieft in me investeren?’ Wij vertrouwen die ontwerper wel dat het goed komt. En wij kijken naar wat het bijdraagt aan de wereld. Maar bij een bank denken ze alleen: wat levert het financieel op?’ Behalve dat jonge ontwerpers wel wat extra aandacht kunnen gebruiken, waarom houden jullie ze in de gaten? ‘Nieuwe tendensen beginnen daar. Designers reageren op de manier waarop we samenleven. Door jonge ontwerpers in de gaten te houden ontdek je of er een nieuwe beweging aan het ontstaan is. Zo willen we laten zien wat er nét achter de horizon ligt.’ Wat zie je bij deze generatie ontwerpers? ‘Dat is divers. Duurzaamheid is zo ingeburgerd, dat is standaard een onderdeel van het ontwerpproces. Verder zie ik een hele lichting die bezig is met collectable design – ontwerpen op het snijvlak van design en kunst. Ook het ego is er een beetje vanaf. Ontwerpers zoeken elkaar op om samen verder te gaan in collectieven en duo’s. Het tijdperk van de grote designer is echt voorbij.’ Waar kijk jij naar als juryvoorzitter? ‘Het allerleukste aan jureren is

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Gesmolten discobal ‘Quelle Fête Brioche’ van Rotganzen

‘Het allerleukste is een project dat je over het hoofd hebt gezien en waarvan je denkt: maar natuurlijk moet die bij de laatste drie zitten.’

dat je elke keer weer wordt verrast. Een project dat je over het hoofd hebt gezien en waarvan je denkt: maar natuurlijk moet die bij de laatste drie zitten. Ik ben dit jaar voor het eerst voorzitter en dat is best spannend. Het betekent dat ik selecties van anderen in goede banen moet leiden. Vandaar dat ik dit jaar niet meejureer, want dan zit ik er met m’n eigen mening ook tussen. Dat is trouwens nog knap lastig, je eigen mening uitzetten.’ Zijn jullie het als jury snel met elkaar eens? ‘We hebben eigenlijk over alles discussies. Ik heb bijvoorbeeld niet zo heel veel met speculatief design – ontwerpen met oog naar de toekomst met de middelen van nu. Ik vind het heden al ingewikkeld genoeg. Maar hé, dat ben ik. Journalist en jurylid Jeroen Junte weet er wel alles van en heeft mij er anders naar leren kijken. Jurylid Thomas Clever van CLEVER°FRANKE weet weer alles van techniek. Dat is iets wat ik echt niet begrijp. Ik zie iets en denk: dit is supertof. Dan zegt Thomas: ‘Maar het is niet vernieuwend.’ Daarom is het ook zo belangrijk dat de jury bestaat uit vakmensen uit verschillende disciplines.’ Heb jij een tip voor studenten die aan het begin van hun carrière staan? ‘Ik heb altijd dezelfde tip en dat is: call me. Ik ben de enige Evelien Reich op Instagram. Stuur mij gewoon een keer een bericht. Zo van: ‘Hoi, ik heb iets gemaakt, wat vind je ervan?’’

Jonge ontwerpers houden zich toenemend bezig met processen in de industrie.

Keep an Eye Young Designers Grant

e realiseren het ons misschien niet elke dag, maar alles om ons heen is ontworpen. Van een lantaarnpaal tot de stoel waar je op zit. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor duurzaamheid en social design. Jonge ontwerpers richten zich allang niet meer alleen op de meubels en dagelijkse gebruiksvoorwerpen. Zij houden zich toenemend bezig met processen in de industrie. Hoe kunnen die milieuvriendelijker worden? Hoe kunnen we zorgen voor een inclusieve samenleving, bijvoorbeeld voor mensen met een beperking? Om jonge ontwerpers uit heel Nederland de kans te geven op ondersteuning werken wij samen met de Dutch Design Foundation.

Deze stichting reikt jaarlijks de Dutch Design Awards uit en organiseert de Dutch Design Week. Een vakjury bestaande uit Evelien Reich (voorzitter), Jeroen Junte, Thomas Clever, Liv Vaisberg en Aynouk Tan koos de winnaars. In de categorie Young Designer zijn drie prijzen uitgereikt van twee keer € 9.000 en één keer € 12.000.

Young Designer Grant

De Young Designer Grant is de stimuleringsprijs voor jong talent dat maximaal vijf jaar geleden is afgestudeerd. Bij de beoordeling staat de ontwerper centraal en wordt gekeken naar de kwaliteit van het gehele portfolio. Keep an Eye Foundation en Dutch Design Foundation geloven dat financiële ondersteuning het verschil kan maken aan het begin van iemands carrière. De winnaar van de Keep an Eye Young Designer Grant 2021 is Audrey Large. De twee andere genomineerden in deze categorie waren Bodil Ouédraogo en Bob Hendrikx. Zij ontvingen elk financiële ondersteuning ter waarde van 9.000 euro.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Op de grens tussen fysiek en digitaal

DESIGN

AWRDS

verschillende technieken, disciplines, functies en percepties. Ze zoekt naar een nieuwe balans tussen vorm en functie en gebruikt kleur om tactiele illusies te creëren die vervreemdend werken.

PIETER KUNNEN

Audrey Large Audrey Large onderzoekt digitale cinema en beeldtheorie en ontwerpt hiermee materiële objecten. Ze speelt met de grenzen tussen het digitale en het fysieke. Ze zet technieken uit de werelden van animatie en 3D-software in om nieuwe beelden te creëren. Digitale afbeeldingen beschouwt ze als ruwe grondstoffen; filmtechnieken en beeldmanipulatie zijn voor haar gereedschappen. Het gaat Audrey Large in haar ontwerpen nooit om een specifieke methode, maar om intuïtieve associaties tussen

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Uit het juryrapport ‘Audrey Large overtuigt met het materialiseren van een nieuwe werkelijkheid. De fysieke verschijning en de digitale vorm zijn in haar werk niet of nauwelijks van elkaar te onderscheiden, wat verwarring en verwondering oproept. Net echt, maar dan andersom: Audrey Large vergroot het artificiële zover uit dat je gaat twijfelen aan wat echt en wat nep is. Ze maakt perfect gebruik van alle beschikbare tools en weet zich ook als ondernemer goed te presenteren en krachten te bundelen. Audrey Large is als ontwerper al heel oorspronkelijk en compleet en dat wil wat zeggen in het designveld. Dit smaakt naar meer.’

FOTO’S: XXX

Kleine kunst, grote impact Paulien Cornelisse Seminar Artist in Business Samen met het Amsterdams Kleinkunst Festival en het Conser vatorium van Amsterdam organi seerde de Keep an Eye Foundation een seminar over de zakelijke kant van het artiestenleven. Mijke van Wijk interviewde Paulien Cornelisse en Tony Roe. Deelnemers konden een keuze maken uit verschillende workshops over pitchen en presenteren, carrièreplanning, crowdfunding en conceptontwikkeling.

FOTO’S: ANNE VAN ZANTWIJK

In de eerste fase werken de concoursdeelnemers op weg naar de halve finale aan hun artistieke ontwik keling. De masterclasses zijn ingedeeld in de pro grammalijnen Artistieke ontwikkeling en Onder nemen. De artistieke mas terclasses richten zich op de inhoudelijke ontwikke ling van jonge kleinkunst talenten. Ondernemen behandelt de zakelijke aspecten van het vak.

LE IN K U N S T

abaretiers en kleinkunst kunstenaars die ons met verhalen, liedjes, scherpe opmerkingen en grappen ontroeren, laten lachen en aanzetten tot kritisch den ken. We hebben ze nodig om te reflecteren op onze samenleving. Keep an Eye is blij met de samenwer king met het Amsterdams Kleinkunst Festival. Ook het afgelopen jaar hebben we samen masterclasses kunnen realiseren voor jong aanstormend talent, gekoppeld aan het con cours om de AKF Sonne veldprijs.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Tony Roe

n00b

MASTRCLSS

Kevin de Randamie, oprichter Cre8tiveRevolution en spreker op Seminar Artist in Business

n00b

Winnaar AKF Sonneveldprijs 2021 en AKF Publieksprijs

e jury ziet in het duo n00b ‘twee jonge artiesten waar het talent van af spat. Zij kunnen overtuigend spelen, wisselen rollen in hoog tempo af, zingen prachtig en hebben een voorstelling gemaakt vol schrijnende humor waarvan de jury nog wel meer wil zien. Laura Bakker en Isabelle Kafando vormen een ontroerend komisch duo, dat opvalt met soms schaamteloze teksten en het snelle schakelen tussen verschillende rollen en scènes. Als toeschouwer ben je steeds benieuwd naar de volgende scène.’

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Hoe schrijf je een grap? En nog belangrijker, hoe time je deze? Het schrijven van sterke grappen is een ambacht. Hoewel het gemakkelijk oogt – een comedian speelt vaak alsof de grap ter plekke wordt bedacht – zit er een structuur en een opbouw achter een goed geschreven grap.

LE IN K U N S T

Masterclass grappen schrijven

Lebbis (Hans Sibbel) gaf de zes halvefinalisten van het concours om de AKF Sonneveldprijs een masterclass grappen schrijven en timing. De deelnemers schreven aan de hand van het nieuws van die week een reeks grappen. In een Dit was het nieuws-setting werden de grappen getest en herschreven, totdat ze werkten.

Masterclass liedtekst schrijven en compositie

Hans Sibbel

Hans Sibbel maakte deel uit van het duo Lebbis en Jansen. Van 1990 tot 2006 maakten ze samen verschillende theaterprogramma’s, onder meer oudejaarsconferences. Daarnaast was Hans redactielid van het TROS-programma Dit was het nieuws en van De Cabarettafel (onderdeel van het VARA-programma Kopspijkers met presentator Jack Spijkerman). Sinds 1993 is hij lid van de Comedytrain. In 2011 won hij met zijn show Branding de Poelifinario.

Hans Sibbel

Theo Nijland

Wat is een goed liedje? Hoe schrijf je een originele liedtekst en wat is de rol van de muziek? Theo Nijland begeleidde de zes halvefinalisten van het concours om de AKF Sonneveldprijs bij het schrijven van een liedje. Hij gaf tips tijdens het maakproces. Daarna gingen ze een-op-een met hem aan het werk en kregen ze de opdracht een nieuw lied te schrijven. Theo Nijland

Theo Nijland is componist, theatermaker, scenarist, schrijver, acteur en performer. Hij volgde een opleiding aan de Theaterschool van Amsterdam. Nijland maakt muziek voor film, theater, televisie, radio en nog veel meer. Ook werkte hij mee aan de muziek van onder meer Paul de Leeuw, Brigitte Kaandorp en Mathilde Santing. Voor En de rest is onzin ontving Nijland in 2019 de Poelifinario, de VSCD-prijs voor het beste kleinkunstprogramma.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Leren van leermeesters

MASTRCLSS

Cabaret masterclass

FOTO’S: ANNE VAN ZANTWIJK

Het is natuurlijk spannend om je eigen nieuwe materiaal te spelen voor een grootheid als Wimie Wilhelm, die haar mening niet onder stoelen of banken steekt. Voor het derde jaar op rij gaf Wimie Wilhelm een masterclass regie aan de zes halvefinalisten van het concours om de AKF Sonneveldprijs. Normaal in afzondering met elkaar op het eiland Texel, nu in de beslotenheid van een klein, fijn theater in Amsterdam. Wat wil je eigenlijk vertellen en wat is daarvoor de beste manier? Vragen als ‘Hoe kan het dat de grap niet meer valt?’ en ‘Waarom komt mijn programma traag op gang?’ tot ‘Hoe maak ik een vlotte overgang tussen het zingen van een lied en het vertellen van een verhaal?’ worden besproken en uitgewerkt. Wimie Wilhelm ging twee dagen lang aan het werk met het eigen materiaal van de halvefinalisten. De masterclass vond plaats in Theater Mascini. Wimie Wilhelm

Wimie Wilhelm acteert, regisseert en maakt cabaret. Naast het maken van haar eigen cabaretvoorstellingen regisseert ze onder meer Brigitte Kaandorp, Rayen Panday en Martijn Kardol. Ook speelde ze bij het Noord Nederlands Toneel en muziektheatergezelschap Orkater en was ze te zien in diverse televisieseries. Wimie Wilhelm MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

LE IN K U N S T K ‘Als ik iets alleen maar zeg omdat het grappig is, dan is het alleen amuse ment.’

De zes halvefinalisten van de AKF Sonneveldprijs kregen een Keep an Eye masterclass grappen schrijven van meester grappenschrijver Hans Sibbel. ‘Als je een goeie lach wilt en je krijgt een laf lachje, ga dan aan het werk. Ga dóór met verzinnen. Alsjeblieft, het is je werk. Maak grappen.’ 78

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW HANS SIBBEL

MARTIN OUDSHOORN

Je gaf een masterclass ‘grappen schrijven’, maar wat als je net die dag even geen inspiratie hebt? ‘Eén opdracht voor de AKF-halvefinalisten was: schrijf iets leuks van vijftig woorden. Degene met het grappigste stukje kreeg van mij honderd euro. Dat werkt enorm. Je moet weten: inspiratie is werken. Ben je helemaal niet muzikaal en zegt iemand ‘duizend euro als je een liedje schrijft’, dan ga je toch aan de slag. Geen inspiratie is gewoon niet waar. Er komt altijd iets.’ Hoe is dat voor jou? Dient een grap zich aan of is het bedenken een worsteling? ‘Allebei. Soms zie ik iets en dan schiet me gelijk een grap te binnen. En soms is het gewoon werken. Dan heb ik een onderwerp waar nog een paar grappen bij moeten. Een show maak ik vanuit een idee, een filosofie en vervolgens ga ik het grappig maken met anekdotes en slimme vondsten om de lach op te wekken. Ik ben nu bezig met mijn volgende show en daar zit een stuk over geld en aandelen in. Geld heeft ons lange tijd geholpen, maar zit ons nu in de weg. Heb ik hier een kijk op die origineel is? Want als ik iets zeg wat mensen ook in de krant kunnen lezen, hoef ik het niet te vertellen.’ Dus een grap is nooit gewoon grappig, je maakt je echt druk om iets? ‘Het cabaret dat ik maak, vraagt een bepaalde betrokkenheid bij de wereld. Ik lees of zie iets en daar vind ik iets van. Als ik die gedachte dan nergens hoor, ga ik ermee aan de slag. Maar ik moet het wel echt vinden. Als ik iets alleen maar zeg omdat het grappig is, dan is het alleen amusement. Daarom sta ik vol vertrouwen op het toneel. Omdat

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

ik weet: dit vind ik. Niet iedereen is het eens met wat ik zeg. Prima, maar ik weet waarom ik die gedachten heb en ik mag er op toneel wat mee doen.’ Zijn de AKF-halvefinalisten ook zo betrokken bij de wereld? ‘Die hebben hetzelfde wat ik in het begin had. De eerste vijf jaar ben je vooral bezig jezelf staande te houden op het toneel. Een grap maken is gewoon vakmanschap. Dat probeer ik ze duidelijk te maken tijdens de workshop. Je wordt er beter in. Langzaamaan kun je dan meer meningen in je tekst verwerken en diepgang aan je optreden geven.’ Grappen maken kun je leren? ‘Ik gaf ze een onderwerp uit het nieuws en zij moesten daar drie originele grappen of gedachten bij verzinnen. Dan leren ze één: wat ik bedenk is waarschijnlijk origineel, want de rest heeft dat niet bedacht. En twee: je kan meerdere invalshoeken produceren als je langer over iets nadenkt. Dus is het niet grappig genoeg, probeer iets anders. Ga erover nadenken. Als je een goeie lach wilt en je krijgt een laf lachje, ga dan aan het werk. Alsjeblieft, het is je werk. Verdomme. Maak grappen.’ Maar de comic mind, die is niet te leren toch? ‘Tuurlijk, dat is zo. Aan de andere kant, als ik met gewone mensen praat, mensen die geen cabaretier zijn bedoel ik, dan hebben ze ook originele gedachten. Alleen, ze hebben geen enkele behoefte om die op het toneel te vertellen. Stel, je loopt over straat en je ziet een fietser raar voorbijfietsen. Waarschijnlijk ben jij de enige die op dat

‘De grootste valkuil is te snel succes. Dat ze geen moeite meer doen om iets nieuws te bedenken.’

moment die fietser vreemd vindt. Dat maakt jou eventjes uniek. Die kijk op de wereld, die kun je op het toneel gebruiken. Omdat je blijkbaar dingen opvallen die andere mensen niet zien. Dus ja, tot op zekere hoogte is het te leren. Het is heerlijk als je talent hebt. Als dingen je opvallen en je daar gemakkelijk een grap over kan maken. Maar er zit een element van leerbaarheid in, van trainen.’ Veel cabaretiers zeggen: ik kan pas ontspannen als de eerste grap gevallen is. Herken je dat? ‘Ja, wij comedians zijn pleasers. We willen gewoon dat schouderklopje krijgen, ertoe doen, grappig zijn. Want dat is ons vak. Dus ja, er moet op een gegeven moment wel een grap komen. En als dat lukt dan krijg je de bevestiging: ik kan het nog. Die geruststelling heb je gewoon nodig. Dat is ook het gave van liveoptredens: gaat het weer werken? Natuurlijk, als je langer bezig bent – ik doe dit nu zo’n dertig jaar – dan

durf je best de eerste paar minuten nog geen grappen te maken. Maar zeker als je net begint, wil je gewoon de bevestiging van de lach. Dan komt de ontspanning en kun je lekker optreden.’ Er zijn er ook veel artiesten die helemaal geen zin hebben voor ze op moeten. ‘Stand-up comedy is zenuwslopend. Als er een rode knop zou zijn waarmee het in één keer voorbij is, zouden veel mensen toch even gauw op dat knopje drukken. Kijk, het is als tegen een berg op fietsen. In het begin doet het effe pijn, maar na een paar minuten went je lichaam aan de weerstand en dan is het gewoon gaan. Dan is het lekker, want je voelt: ik ga iets bereiken. Als het geen pijn en moeite zou kosten, geeft het ook geen voldoening.’ De beloning op het toneel is groot? ‘De momenten dat het goed gaat, dat is als een winnend doelpunt maken. Daar heb je alle pijn voor over. Het is wat je op de been houdt. Zodra je op het toneel staat en de ogen zijn op je gericht, ben je in een andere wereld. Er komen allerlei stofjes vrij, er is adrenaline. Dan wil je weer tegen die berg op fietsen. Als dat verslavende er niet in zit, is het niet vol te houden. Ik ken mensen die misselijk worden voor ze op gaan, maar verslaafd zijn aan de beloning achteraf. Het geeft een ontzettend gevoel van zelfvoldoening als het weer lukt.’ Zie je gelijk wie het talent heeft om ver te komen? ‘Je hebt heel vaak een gut feeling. Originaliteit ruik je. Een natuurlijk ritme, timing uit iemands ziel. Soms heeft iemand maar één gave gedachte, maar voel je gewoon ‘jij kan het’. Het mooiste is als iemand optreedt en het lukt niet. Wat er in die seconde daarna gebeurt zegt veel over iemand.’ Wat dan? ‘Als jij een grap maakt die niet werkt en je gaat gewoon door denk ik: oké. Maar maak je een grap die niet werkt én het doet je wat. [Denkt even na.] De mensen die het pijn doet, die hebben echt meer talent.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

ANNE VAN ZANTWIJK

‘Wij comedians zijn pleasers.’ Je hebt ook de geboren performers. ‘Ja, en je hebt er die er tussenin hangen. Of die voor ze opkomen het publiek al tegen zich hebben. Die moeten harder werken. Je hebt er ook tussen die het heel makkelijk lijkt af te gaan. Die lopen dan het podium op, met hun jas nog aan, zo van ach ‘ik doe even wat’. Maar daarvoor hebben ze wel keihard gewerkt.’ Wat zag je bij de AKF-halvefinalisten? ‘Er zat een aantal hele originele acts bij. Farida Laan was echt buitencategorie qua originaliteit. Daar zag ik iets wat ik nog nooit eerder heb gezien. Ik moest continu opletten. Maar ik heb ook anderen gezien met een hoog originaliteitsniveau. Ik was echt enthousiast.’ Kun je precies aanwijzen wanneer iets wel of niet overkomt? ‘Met mijn blik kan ik zeggen: dit vind ik ervan, voor mij werkt het. Eentje was bijvoorbeeld nog te braaf. Dan voel ik dat ik afdwaal. Er is niet altijd een vinger op te leggen. Het zit soms in iets heel kleins, de mimiek bijvoorbeeld, waardoor je wel of niet gegrepen wordt.’ Zie je ook valkuilen voor deze beginnende kleinkunstenaars? ‘De grootste valkuil is te snel succes. En dat ze vooral doen wat ze kunnen en daarin blijven hangen. Want het is grappig en het werkt. Dat ze geen moeite meer doen om iets nieuws te bedenken.’

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Iemand die exact hetzelfde doet als tien jaar geleden, is dat niet gewoon lui? ‘Nee, niet lui. Het is eerder een keuze in hun hoofd. Dat zijn vaak mensen die hele goede performers zijn. Dat is voor hen blijkbaar genoeg. Het is wel amusement, maar het is nooit meer spannend.’ Deze halvefinalisten dromen waarschijnlijk allemaal van een avondvullende show, de ambitie van bijna iedere cabaretier, maar onderschatten zij dat niet? ‘Enorm. Je moet dan in je eentje de kar trekken. Ik vraag ook altijd aan mensen, ook bij het AKF: wat is je ambitie? Wil je stand-up comedian blijven en korte sets draaien van een halfuur of wil je echt avondvullend, want dat vraagt meer. Daarom ben ik ontzettend blij dat ik begonnen ben met Dolf Jansen. Dat we elkaar konden steunen en je maar de helft van de avond hoeft te dragen. Want het is bijna niet te doen in je eentje.’

UITTIP Daniël van Veen Directeur Amsterdams Kleinkunst Festival

Klein Bellevue: groots begin

Als beginnend artiest is het belangrijk dat je voor publiek speelt dat nieuwsgierig is. Dat er mensen zitten die naar je willen luisteren. Daarom doe ik, vanuit mijn functie als directeur van het Amsterdams Kleinkunst Festival, een oproep om gewoon eens met je partner of een vriend naar Klein Bellevue te gaan en zomaar een voorstelling uit te zoeken van een artiest die je niet kent. Laat je verrassen door nieuwe grappen en liedjes in wording. Een artiest kan alleen maar beter worden als er

ANNE VAN ZANTWIJK

et Amsterdams Kleinkunst Festival staat voor talentontwikkeling binnen de kleinkunst. Veel artiesten beginnen bij ons in het festival hun carrière. Na het festival bouwen ze een halfuur durende voorstelling uit tot een avondvullend programma. Die voorstellingen zijn vaak te zien in een bijzonder theatertje achter het Leidseplein in Amsterdam. Als bezoeker ga je de kelder van het gebouw in en zit je dicht op elkaar naar nieuwe talenten te kijken. Er staan stoelen met tafeltjes ertussen. De bar in de zaal is open voor een drankje. Die zaal heet Klein Bellevue. Artiesten die later bekend worden, zetten er hun eerste stappen. Ver voor mijn tijd traden er al artiesten op zoals Conny Stuart, Adèle Bloemendaal en Frans Halsema. In de jaren tachtig van de vorige eeuw speelde Youp van ’t Hek er zijn eerste voorstellingen. Toen nog helemaal niet voor een volle zaal. Maar voor fijnproevers die benieuwd waren naar de nieuwe talenten van toen.

MILO ROTTINGHUIS

Laat je verrassen door nieuwe grappen en liedjes die in wording zijn

interactie is met het publiek. Eet vooraf wat in theatercafé De Smoeshaan om je avond compleet te maken. De artiesten komen daar vaak na afloop ook nog even heen om alle lofuitingen in ontvangst te nemen.

Het programma is te vinden op www.theaterbellevue.nl

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Filmacteren in Maastricht met steun van Keep an Eye

De BvR Flamenco Big Band van Bernard van Rossum is een bigband van maar liefst twintig musici. Na het winnen van The Records in 2015 konden ze hun tweede album Luz de Luna opnemen.

‘Ik begon met drummen toen ik een jaar of twaalf was. Pas op m’n achttiende kreeg ik mijn eerste saxofoon en ontdekte ik jazz. Toen ik daarna biologie studeerde, toerde ik met mijn band al door Europa. Al snel won de muziek het van de biologie.’ Spaanse enclave

‘Er studeren veel Spanjaarden aan het Conservatorium van Amsterdam. Dat komt denk ik door de mogelijkheden hier. Optreden in Spanje is lastiger als je niet al naam hebt gemaakt. De jazzopleidingen bestaan hier langer dan in Spanje en er is hier meer oog voor jonge jazzmusici. Denk aan The Records en de Keep an Eye International Jazz Award.’ Flamencomuziek

‘Met de BvR Flamenco Big Band komt voor mij alles samen: componeren, arrangeren en spelen. De muziek is een mix van flamenco en jazz - een natuurlijke symbiose. Dat ritmische spel, de vrijheid én de energie. In die spannende dynamiek stijgen beide stijlen boven zichzelf uit. De flamencojazz is volop in ontwikkeling.’ Winnen

‘Het winnen van The Records heeft ons veel gebracht. Met de financiële steun konden we onze tweede plaat produceren. We konden ook samenwerken met artiesten die al lang op m’n lijstje stonden, zoals mondharmonicavirtuoos Antonio Serrano en flamencozanger David de Jacoba (Paco de Lucia band). We hadden al in Spanje getoerd en in Nederland gespeeld, onder andere op North Sea Jazz, maar dankzij het winnen van The Records konden we op nog meer podia en festivals spelen, zoals het Grachtenfestival.’ MARJON BROEKS

et gepaste trots melden wij onze nieuwste samenwerking met de Toneelacademie Maastricht, die internationaal hoog aangeschreven staat. De Toneelacademie stelt zich tot doel voorop te lopen in een snel veranderende wereld waarin audiovisuele media en nieuwe platforms steeds belangrijker worden. Daarom maakt de academie ruimte voor een volwaardig en innovatief leerplan filmacteren. Vergeleken bij theater moeten filmacteurs opereren in een omgeving waarin geen of nauwelijks tijd is voor repetitie. Dit dwingt filmacteurs zich veel zelfstandiger, vaak in eenzaamheid, voor te bereiden. Maar hoe doe je dat: je zelfstandig voorbereiden op een rol? Wij hopen vanaf leergang 2021/2022 een steentje bij te dragen aan dit leerplan van onze meest zuidelijke samenwerkingspartner.

Bernard van Rossum

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Talent zoomt de hele wereld rond

WRKSHP

International Jazz Awards

e oprichters van de Keep an Eye Foundation houden van jazz. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het allereerste project dat Keep an Eye ondersteunde, een jazzproject was in samenwerking met het Conservatorium van Amsterdam. De Jazz Award breidde zich al snel uit tot voorbij de landsgrenzen.

‘Wat een eer en genoegen om te mogen werken met zulke geweldige docenten en muzikanten van over de hele wereld.’

Het is niet alleen een prijs die je kunt winnen, maar vooral een onvergetelijke ervaring. Een kans om met internationale studie genoten samen te spelen, workshops te volgen en vrienden voor het leven te maken. Ieder jaar wordt er een cd gemaakt met een compilatie van de Jazz Awards. Inmiddels hebben we een indrukwekkende verzameling.

Veel oud-winnaars zijn doorgebroken en hebben een eigen album uitgegeven. We zijn best een beetje trots dat wij aan de wieg hebben gestaan van hun car rière. Ieder jaar krijgt de winnaar van het festival de Award en een bijbehorende geldprijs uitgereikt. Daarnaast worden er ook cd-opnames, workshops en een concert of sessie op de belangrijkste podia in Amsterdam verzorgd. Net als in 2020 kon ook de editie van 2021 helaas niet doorgaan. Een internationaal project waarbij muzikanten en docenten van over de hele wereld naar Amsterdam komen, was tijdens de pandemie jammer genoeg niet te realiseren. Wij verheugen ons des te meer op de volgende editie.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Best Amsterdam Musician, 2012; aanmoedigingsprijs Keep an Eye International Jazz Award 2015

Liya Grigoryan

Online Keep an Eye Summer Jazz Workshop

Keep an Eye Summer Jazz workshop

Een fysieke internationale workshopserie organiseren was helaas ook in 2021 niet mogelijk vanwege de pandemie. Maar wat konden we dan wel doen? Samen muziek maken, kan dat online? Dat is zelfs met de huidige technische mogelijkheden een enorme uitdaging. Een concert met een bigband zat er niet in, maar daar stond tegenover dat gerenommeerde internationale docenten een masterclass en persoonlijke een-op-een-begeleiding konden geven via videoconference calls. Het Conservatorium van Amsterdam slaagde erin om voor de tweede keer een succesvolle en inspirerende online Summer Jazz Workshop te organiseren. De faculteit bestond dit jaar onder andere uit de volgende internationale jazzgrootheden: Aaron Parks, Ben Wendel, Cyrille Aimée, Ingrid Jensen, Jay Anderson, John Clayton, John Riley, Kendrick Scott, Lage Lund, Linda May, Han Oh, Melissa Aldana, Miho Hazama, Nils Wogram, Philip Dizack en Peter Bernstein.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Op haar vijfde begon ze met pianospelen. Toen ze zes was deed ze al mee aan wedstrijden. Liya: ‘Mijn tijd in Amsterdam was fantastisch. Nu ik erop terugkijk, waardeer ik het alleen maar meer.’

‘M

ijn moeder was gek op jazz. Ik weet nog goed dat we samen naar live optredens van Oscar Peterson of Chick Corea op tv keken. Vanaf toen wist ik: ik wil piano spelen. Bij de Keep an Eye International Jazz Award 2012 werd ik tot Best Amsterdam Musician gekozen. Een van de mooiste dingen die me zijn overkomen. Ik zat nog maar net op het Conservatorium van Amsterdam en won een trip naar New York. Inmiddels woon ik er alweer drie jaar.’

Nieuwe wereld

‘In 2015 won ik de aanmoedigingsprijs met mijn trio. Daar zijn ook mooie dingen uit voortgekomen. Ik heb op geweldige festivals gestaan: North Sea Jazz, Amers foort Jazz, What’s Next. De Keep an Eye Foundation gaf me de kans om uit de wereld van het conservatorium in een nieuwe wereld te stappen, als onafhankelijke artiest. Hier in New York heb ik met geweldige muzikanten kunnen spelen. Mijn deelname aan de Thelonious Monk competitie gaf me veel nieuwe kansen in de New Yorkse jazzscene.’ Amsterdam

‘Ik had een fantastische tijd in Amsterdam. Iedereen is zo getalenteerd: Reinier Baas, Ben van Gelder en Jasper Blom en mijn hoofdvakdocent Harmen Fraanje. Stuk voor stuk hele authentieke muzikanten, daarvan heb je in Nederland mis schien wel meer dan in New York omdat iedereen hier druk bezig is om iemand te willen zijn. Zorg dat je muzikanten in Nederland koestert, want ze zijn fantastisch.’

Wilfried de Jong is theatermaker, presentator, bassist, columnist, hobbyfietser en groot jazzliefhebber. Dé man dus om The Records 2020 te presenteren. Tijdens deze awardshow winnen drie jonge jazzbands een volledige cd-productie.

LENNY OOSTERWIJK

‘Ik kan je geruststellen: makkelijker wordt het niet.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW WILFRIED DE JONG

Muziek is vaak voor op de achtergrond of om op te dansen, maar het kan ook geen kwaad om af en toe echt te luisteren, zoals je bij een concert doet.’

Klopt het dat je zoveel jazzmuziek hebt geluisterd in je leven dat je gehoor met een kwart is afgenomen? ‘Als je veel muziek luistert, gaan je oren er niet op vooruit. Ik draai muziek graag hard en ik heb bij concerten wel eens te dicht bij de boxen gestaan. Ja, er zit een muziekleven in mijn oren. Dat kost je een beetje aan kwaliteit. Maar het heeft me tegelijk veel opgeleverd, dus ik ben er ook heel dankbaar voor.’ Je zei eens dat je iedere avond twee uur in je kamer gaat zitten om naar jazz te luisteren? ‘Ha, dat is misschien gechargeerd. Maar ik had toevallig net van een vriend een jazzplaat meegekregen van John Coltrane. Hij weet dat ik zo’n platenwasmachine heb. ‘Die plaat is zo smerig, dus ik draai ’m bijna nooit, zou je ’m kunnen wassen?’ zei hij. Het was een eerste persing van Live at the Village Vanguard uit 1961, een mono versie. Best wel bijzonder. Dus ik heb die plaat gewassen en vanochtend heb ik twee kantjes gedraaid. Dan ga ik gewoon een uur echt even serieus luisteren.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Luister je niet liever live naar muziek in een donkere jazzkelder? ‘Nee hoor. Het is voor mij niet zo dat jazz alleen maar gedijt in een rokerige kroeg, dat vind ik nogal een cliché. Ik kan overal naar muziek luisteren. Tijdens The Records in het Bimhuis was het ook stil, er mag niet meer gerookt worden en er zaten maar dertig man in de zaal vanwege corona. Dat was toch ook mooi.’ Wat zie je als je kijkt naar deze jongste generatie jazzmuzikanten die optraden in het Bimhuis tijdens The Records? ‘De meesten komen van het Conservatorium. Ze hebben denk ik, meer dan vroeger, geleerd hoe ze op dat podium moeten staan. Ze staan daar zelfverzekerd, zeker niet schuchter. En dat terwijl ze nog heel jong zijn en het echt aankomt op dat moment.’ Jazzmuziek heeft altijd opengestaan voor andere muziekstijlen. De band SMANDEM bijvoorbeeld neemt ook invloeden uit de hiphopscene mee, moet je daaraan wennen? ‘Nee hoor, ik heb hele grote oren. Letterlijk en figuurlijk. Ik heb ook altijd van andere muziek gehouden: keiharde gitaren, dancemuziek of klassiek. Ik heb er eigenlijk een

heeft te maken met dat het een goede sound heeft. Benjamin Herman bijvoorbeeld, die heeft gewoon een heel mooi geluid in z’n sax. Een pianist die alleen maar razend veel noten speelt, dat is het niet alleen.’ Maar hoe doe je dat, contact maken met je publiek? ‘Dat is een enorm lange weg, om zo te spelen dat wat er in je hoofd zit eruit komt via je instrument en dat je instrument het weer heel helder vertelt aan de luisteraar. Want als je het heel goed met je gitaar kunt vinden maar je gitaar niet met je publiek, dan komt het niet over.’

beetje een hekel aan als jongens en meiden van net in de twintig al te zeer in die jazzmuziek zitten. Je mag van studenten wel verwachten dat ze dingen meepikken van wat er verder in de muziek gebeurt.’ Moet je als jazzmuzikant leven voor de muziek? ‘Je trouwste kompaan is je instrument en daar moet je iedere dag uren mee optrekken in je studeerkamer. Ik leun hier nu met mijn voeten op m’n contrabas. Daar speel ik wel eens een uurtje op, maar ik hoef daar niet m’n geld mee te verdienen. Terwijl een bassist die er wel z’n geld mee wil verdienen, gewoon elke dag zes uur achter dat ding moet staan.’ Had jij dat strakke regime volgehouden? ‘Ik kwam er vrij snel achter dat het niet mijn grootste kwaliteit zou worden. Daar moest ik reëel in zijn. Mensen die me horen bassen, zeggen wel dat ik een mooie sound heb. Maar technisch gezien leg ik het af omdat ik er gewoon niet genoeg uren in heb gestopt.’ Maar het zit niet alleen in die techniek toch, het gaat vooral ook om kunnen communiceren met je publiek? ‘Ja dat is natuurlijk zo. Vooral jonge mensen hebben de neiging om te etaleren dat ze de techniek voor elkaar hebben. Ik denk dat het beter is om te zorgen dat wát je speelt goed overkomt, dat het een stem heeft. En een stem

Dus gewoon heel veel doen? ‘Ja, en het is ook een soort mysterie, hè. Het is niet zo dat met de ogen open recht naar de zaal staan beter is dan half afgekeerd van je publiek met je ogen dicht. Daar zijn geen wetten voor. Er zijn hele introverte muzikanten, Thelonious Monk was er zo een en toch kwam ie maximaal over in de zaal. Je hebt ook mensen die heel erg bezig zijn het publiek te bespelen terwijl dat publiek denkt: ‘hou toch op man. Dat ligt heel gevoelig.’ Kun je daar als luisteraar je vinger op leggen? ‘Dat is niet uit te leggen. Je ziet wel dat de grote muzikanten een manier hebben gevonden om hun ziel bloot te leggen, hun hart open te stellen. Daar gaat het om uiteindelijk. Dat geldt voor acteurs ook, dat je bij een acteur in z’n hoofd kan kijken. Zo is het bij een muzikant ook, dat ie zich openstelt en benaderbaar is geworden. Dát is heel belangrijk. Dat moet je ook bij jezelf ontdekken en dat is een lange zoektocht denk ik. Het heeft ermee te maken dat je vooral zelf goed weet wat je staat te doen. Dat je de materie beheerst en weet wat je wil vertellen. Ze noemen goeie muzikanten niet voor niks verhalenvertellers; ze vertellen hun verhaal met hun instrument. Als dat verhaal alleen maar is: kijk mij eens goed spelen, da’s niet genoeg.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW WILFRIED DE JONG

Heb je genoeg te vertellen als je jong bent? ‘Ik denk wel dat ouder worden helpt. In het begin wil je vaak heel veel doen. Maar het is beter om met minder meer te doen. Less is more, dat is toch een gouden wet. Monk kon op een bijna kinderlijke manier simpele melodietjes zo spelen dat ze geniaal werden. Net een klein kind op een piano. Echt fantastisch. Hij durfde gewoon kinderlijk te zijn en dingen te herhalen die hij leuk vond.’ Als je de jonge jazzbands hoort, zou je dan een advies kunnen geven? ‘Voor iedereen ligt het anders. Muziek maken kan je gemakkelijk afgaan, maar dat wil niet zeggen dat je over vijf jaar een geweldige muzikant bent geworden. Het kan zijn dat het stil valt. Je zal altijd terug moeten naar de bron. Dat klinkt een beetje esoterisch, maar dat is wel zo. Bij al het werk dat ik doe, of het nou presenteren is, radio, televisie of theater maken, het is voor mij altijd weer spannend of het me gaat lukken. Dat is voor mij ook de enige manier om het goed te doen. Dus iedere keer weer die angst van: shit, nu moet ik op, iets gaan doen en ik weet nog niet hoe dat gaat uitpakken. Maar als je die twijfel toelaat en je gevoeligheden en onzekerheden gebruikt, dan brengt je dat ergens.’

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

FOTO’S: VGILSTFOTOGRAFIE

‘In het begin wil je vaak heel veel doen. Maar het is beter om met minder meer te doen.’

Dus iedere keer als jij ergens staat of praat ben je weer zenuwachtig? ‘Ik ken verhalen van acteurs en muzikanten van zestig die nog altijd sterven van de zenuwen. Niet kunnen eten vooraf of overgeven voordat ze op moeten, terwijl ze het al voor de honderdste keer doen.’ Je hoopt toch dat je werk op een bepaald moment makkelijker wordt. ‘Ik kan je geruststellen: dat wordt het niet. Het gaat zelfs iets moeilijker naarmate je ouder wordt omdat je weet in welke valkuilen je allemaal kan trappen. En verandering is een hell of a job: als je gewend bent om op een bepaalde manier te spelen als muzikant en je wilt dat veranderen, dat is heel ingewikkeld. Dat zijn processen van jaren voor muzikanten.’ Is de generatie jazzmuzikanten nu, vergeleken met vroeger, braver? ‘Ik weet dat ik met BRUUT langs de theaters toerde. Dat zijn gewoon echt vier spadrinkers, haha. ‘We zijn in Groningen, laten we onszelf verliezen,’ riep ik. Dan kreeg ik van een van die jongens terug: ‘Maar Wilfried, ik moet morgen nog een muurtje stucen.’ Ben je wel eens jaloers als je muzikanten hoort spelen? ‘Ja, het is jaloersmakend om te zien dat ze hun instrument zo beheersen dat het hun leven wordt. Man, dat is geweldig. Dat heeft ook een romantische kant; dat je het met je muziek gaat doen in het leven. Ik zal niet zeggen dat ik er last van heb, want ik heb veel mooie dingen kunnen doen in m’n leven. Maar dat had ik zeker ook mee willen maken.’

Jong Metropole zoekt het hogerop De Keep an Eye Outstanding Talent Award ter waarde van € 2500 is toegekend aan fluitiste Ketija Ringa-Karahona. De jury schreef: ‘Haar laid back timing is prachtig en haar keuze van de noten is spot on. Daarbij heeft ze verbindende kwaliteiten in een nog altijd door mannen gedomineerde jazzwereld laten zien, waarmee ze een rolmodel is voor vrouwelijke jongere fluitisten die hun eerste stappen zetten in improvisatie. Ketija is daarmee een fantastisch voorbeeld van waar het Jong Metropole voor staat: een brug slaan tussen klassiek en jazz, van interpretatie naar improvisatie en ontwikkeling van professioneel musicus naar een persoon in een sociale omgeving.’

FOTO’S: PIETER KUNNEN

De Rogier van Otterloo Award en de Keep an Eye Outstanding Talent Award zijn twee prijzen voor jonge musici. De Rogier van Otterloo Award is een stimuleringsprijs van € 10.000 voor de meest talentvolle jonge componist, arrangeur, dirigent of orkestleider en wordt uitgereikt door het Prins Bernhard Cultuurfonds. De winnaar wordt uitgenodigd een compositie te schrijven voor Jong Metropole in de geest van Van Otterloo en mag de rest van het geldbedrag besteden aan zijn of haar ontwikkeling als musicus. De Rogier van Otterloo Award is in 2021 uitgereikt aan Kika Sprangers. Ze ontving de award tijdens een concert van het Jong Metropole op vliegbasis Teuge.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

Ketija Ringa-Karahona

Michelle David

Kika Sprangers

ong Metropole is een unieke samenwerking tussen het Nationaal Jeugd Orkest (NJO), het Nationaal Jeugd Jazz Orkest (NJJO) en het Metropole Orkest. In Jong Metropole komt het beste van verschillende muziekwerelden samen: het excellente spel uit de klassieke strijkerstraditie met swing, improvisatie en groove vanuit de jazztraditie. Het initiatief is mogelijk gemaakt dankzij een jaarlijkse bijdrage van de Keep an Eye Foundation en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Tijdens de Jong Metropole Tour werken de musici (60 deelnemers) in volledige Metropole Orkestbezetting aan vernieuwende producties en ontstaan er kruisbestuivingen van diverse muziekgenres. Daarnaast biedt Jong Metropole deelnemers de mogelijkheid om masterclasses en workshops te volgen. Het traject vormt een unieke aanvulling op het huidige onderwijs en het aanbod van talentontwikkelingsprojecten. Jong Metropole toerde in de zomer van 2021 door Nederland, met optredens in Nijmegen en op het skydeck in Teuge. Het orkest, bestaande uit conservatoriumstu-

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

denten, speelde onder leiding van dirigent, componist, arrangeur en pianist Jochen Neuffer, die Berlijn al thuisbasis heeft. Multitalent Kika Sprangers bespeelde de sax als solist met Jong Metropole; een mooie combinatie aangezien Sprangers zelf deelnam als aanvoerder van de saxofoonsectie tijdens de allereerste editie van het orkest in 2015. Op het programma stond onder andere het speciaal voor Jong Metropole en Kika Sprangers gecomponeerde werk Reunion van Damiano Pascarelli. Deze jonge componist, arrangeur en dirigent won de Rogier van Otterloo Award in 2019, waardoor hij les kon nemen bij Vince Mendoza in Los Angeles. Hij schreef deze opdrachtcompositie tijdens de coronalockdown. In het najaar was Jong Metropole te zien met het programma Higher Ground, naar een soulhit van Michelle David, een van de meest vooraanstaande artiesten van het land. Met een mix van gospel, soul, funk, Afrobeat en jazz verovert ze podia in Nederland, Duitsland en Frankrijk. David speelde onder meer op North Sea Jazz Festival en Lowlands en trad op voor het koninklijk paar tijdens het Concert aan de Amstel. Orkest, dirigent en Michelle David brachten in dit programma tradities én nieuwe vormen van r&b, soul en funk. Het orkest stond onder leiding van de uit Keulen afkomstige componist, arrangeur en dirigent Ansgar Striepens.

The Records

et The Records maken drie jonge jazzbands kans op een volledige gefinancierde cdproductie. Tijdens een jaarlijkse awardshow strijden talentvolle jazzbands, afstudeerders en alumni van alle Nederlandse conservatoria, om drie volledig gefinancierde cd-producties. Met deze prijzen, elk ter waarde van € 10.000, kunnen de bands direct de studio in. Doelstelling is een jonge generatie (jazz)muzikanten de kans bieden hun muziek te produceren en naam te maken in de muziekwereld. Muzikanten ontvangen daarom naast de volledig verzorgde cd-productie professionele coaching bij het in de markt zetten van hun muziek. Bovendien krijgen de winnaars aansluitend aan de release van hun album een achttal optredens aangeboden. In samenwerking met de Vereniging Nederlandse Jazzpodia en Jazzfestivals (VNJJ) kunnen aangesloten podia zich inschrijven voor concerten van de winnende bands. Ook krijgen zij vijftig procent van de gages van de musici gesponsord door de Keep an Eye Foundation. Daarmee is het risico voor de zaal kleiner en wordt het eenvoudiger voor de jonge jazzcats om op de mooiste jazzpodia van het land te spelen. Van Bimhuis Amsterdam

KARENVANGILST

JAZZ records

AWRDS

Mo van der Does Motet

Lucas Santana 5Tet

Marta Arpini Forest Light

Winnaars 2020

Vliegende start tot Jazz in Duketown Den Bosch en van TivoliVredenburg Utrecht tot Trommel Aartswoud, elke windrichting komt voorbij. Los van deze bijzondere optredens wordt de bands een speciaal coachingtraject aangeboden om hun zakelijke en professionele vaardigheden naar een hoger niveau te tillen. Zo krijgt hun carrière een vliegende start. Lucas Santana 5Tet Het Lucas Santana 5Tet is een project om muziek en vriendschap te vieren. De bandleden ontmoetten elkaar tijdens hun studie en hun paden zijn elkaar sindsdien blijven kruisen. Hun muziek varieert van jazz tot Latin American groove en Braziliaanse folk. Ze onderzoeken alles wat melodie, harmonie en ritme te bieden heeft.

De jury: ‘We waren onder de indruk van het charisma van de bandleider en de positiviteit die hij uitstraalt, en we zijn benieuwd naar de ontwikkeling van de bandsound.’ Marta Arpini Forest Light Forest Light is de band rond zangeres en componist Marta Arpini. Ze combineren de suggestieve atmosfeer van de wereld van de songwriter met het samenspel dat het jazzidioom karakteriseert. De band onderzoekt kleuren en ontwikkelt een bijzondere cross-over taal om verhalen te kunnen vertellen door middel van de puurheid van liedjes. De jury: ‘Marta weet met haar project een mooie wereld te creëren op het podium waar je als luisteraar wordt ingezogen. We zijn erg nieuwsgierig naar meer.’

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

Mo van der Does Motet Het Mo van der Does Motet is een septet dat de kracht van een big band combineert met de flexibiliteit en spontaniteit van een kleine groep. Dit maakt het ensemble het perfecte vehikel om te onderzoeken wat de woorden compositie, orkestratie en improvisatie betekenen in een hedendaagse jazzcontext van 2021. De jury: ‘We waren erg onder de indruk van de sterke composities, de artistieke diepgang en gelaagdheid en zowel het samenspel als de solistische kwaliteiten.

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Winnaars 2021

Cecilia Rosso Frammenti

Cecilia Rosso is een Italiaanse spanbandenkunstenaar. Haar stukken worden gekenmerkt door de combinatie van circustechniek en scenografie. Beide elementen ondersteunen elkaar om nieuwe performatieve ruimtes te creëren. Ze experimenteert graag met het concept van meerdere persoonlijkheden en het naast elkaar bestaan van haar verschillende facetten. Frammenti is daarop gebaseerd. Tussen de verschillende lichtspelletjes komt de scenografie tot leven en ontstaat er een communicatie met de kunstenaar die de hele voorstelling doorloopt. De bewegingen van de kunstenaar en de combinatie van schaduwen gecreëerd door de mannequins en de spiegels op het podium brengen het publiek tot het einde van de voorstelling in een dromerige sfeer.

House of Circus Spectrum Circus en dragqueens, twee verschillende werelden, op de een of andere manier vergelijkbaar en tegelijkertijd zo verschillend. Nick uit Nederland en Germain uit Frankrijk verkennen die kunsten, combineren ze en vinden samen de grens tussen chaos en orde. Wat is de essentie van circus, wat is de essentie van drag en hoe kunnen ze al onze vooroordelen overstijgen om vorm te geven aan deze nieuwe kunstcombinatie? In hun creatieproces ontdekken ze de beperkingen van dit alles. Fel, verhit en spontaan, maar ook poëtisch, oprecht en lief. Nick en Germain laten ons zien dat er nog heel wat pareltjes te ontdekken zijn. 2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

AWRDS

Eigenzinnige eenheid C

ircus, niet langer met dieren die kunstjes doen, maar met mensen die bijzondere performances laten zien. Het is nog steeds een plek vol magie en verwondering. Wij werken samen met de Fontys Academy for Circus and Performance Arts. Dit jaar heeft een vakjury studenten geselecteerd voor een speciaal begeleidingstraject met residentie. Zij kregen de kans om hun eindexamenproject met behulp van een expert door te ontwikkelen. Tijdens Festival Circolo toonden zij hun eerste professionele productie. De winnaars van de Performance Award hebben maandenlang getraind om op Festival Circolo hun eerste professionele voorstelling te presenteren. Samen met de Fontys Academy for Circus and Performance Arts en Festival Circolo hoopt Keep an Eye jonge circustalenten een succesvolle start te geven in Nederland en de discipline op de kaart te zetten. Dansend en spelend op zoek naar eigenzinnige eenheid.

Duo GingerMoustache ‘De inspiratie voor ons indoor performanceproject als duo halen we uit het gevoel om te zijn als twee kinderen die een zandbak delen, dat is voor ons het podium. Soms partners in crime en andere keren in conflict, maar altijd compromissen vindend om vooruit te komen. We kunnen het zandkasteel relateren aan onze circustechniek, we bouwen een tijdelijke vorm en beweging op om het uiteindelijk te ontmantelen en iets van bovenaf te beginnen. We kunnen ons het publiek voorstellen als de ouders die we willen imponeren, aan het lachen willen maken of zelfs bang willen maken. We willen geen vierde wand plaatsen. In plaats daarvan willen we het publiek erbij betrekken en een uitwisseling met hen hebben door te spelen met hun reactie. We willen ze uitnodigen in ons komische en kinderlijke universum en meenemen op reis.’ MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

KORT GEWIEKT

Onder de

Het werk van Karina Puuffin

Carte blanche in Pouloeuff

e bent afgestudeerd aan de kunstacademie, en dan? Val je in het beruchte zwarte gat? Je hebt geen medestudenten en docenten meer die je feedback kunnen geven. Zeker als je al een paar jaar afgestudeerd bent, kan het heel welkom zijn om samen met anderen te werken en feedback te krijgen van een ervaren kunstenaar. Daarmee kun je weer nieuwe verdieping brengen in je werk. Om die reden zijn we een aantal jaar geleden begonnen met een masterclass voor beeldend kunstenaars in onze Galerie Pouloeuff: Keep an Eye Spacemakers. Tijdens Keep an Eye Spacemakers verandert de galerie in een experimenteerruimte voor jong talent. De jonge kunstenaars krijgen gedurende een maand carte blanche en worden begeleid door een gerenommeerde kunstenaar. De talenten werken op locatie, waar samenwerkingen kunnen ontstaan en ze worden uitgedaagd om buiten hun comfortzone te stappen en hun eigen artistieke praktijk te vernieuwen. Bovendien komt hun werk op een nieuwe manier onder de

aandacht van het publiek. In de masterclass Spacemakers worden de grenzen tussen verschillende artistieke disciplines doorbroken. In 2021 begeleidde beeldend kunstenaar Rob Voerman de geselecteerde Spacemakers. Kunstenaars Samantha Vlaming, Erik Aardema en Karina Puuffin hebben een maand lang intensief geëxperimenteerd en onderzoek gedaan. Daarbij zijn ze de samenwerking aangegaan en hebben ze elkaar geïnspireerd, met de galerie als werkruimte. Rob Voerman is een veelzijdig kunstenaar die werkt met verschillende media. Zijn werk is architectonisch, tactiel en bestaat uit inventieve sculpturen en monumentale installaties. Altijd heeft zijn werk een maatschappijkritisch aspect en staat het midden in de samenleving. Voermans werk wordt interna tionaal tentoongesteld, van de VS tot Japan, en is opgenomen in de collecties van o.a. het MoMa (New York), het UCLA Hammer Museum (Los Angeles), het Stedelijk Museum (Amsterdam) en tal van andere museale en particuliere collecties in binnenen buitenland. Galerie Pouloeuff Turfpoortstraat 36a 1411 EG Naarden-Vesting

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

MASTRCLSS

vleugels in Pouloeuff Ze zijn jong, getalenteerd, ambitieus en klaar voor een nieuwe stap in hun carrière. Samantha Vlaming, Erik Aardema en Karina Puuffin namen een maand lang hun intrek in Galerie Pouloeuff. De Spacemakers werden begeleid door beeldend kunstenaar Rob Voerman.

FOTO’S: RON VAN EWIJK

Rob, jij exposeerde in het MoMA New York, het UCLA Hammer Museum in Los Angeles en het Stedelijk Museum Amsterdam. Je werk is onderdeel van tal van andere museale en particuliere collecties. Hoe kom je daar als kunstenaar? Rob: ‘Je moet proactief kansen zoeken. Ik vind pr niet altijd leuk, maar als je er niet aan doet, komt alles snel tot stilstand. Zie het als een sport. Ik heb eens dertig musea in Duitsland aangeschreven. Achtentwintig keer kreeg ik ‘nee’, twee keer ‘ja’. Dat waren meteen twee grote projecten.’

Karina: ‘Zo doe ik het ook. Plannen maken, opsturen. Als je ‘nee’ te horen krijgt, betekent het niet dat je werk niet goed is. Soms past het niet bij de plek of is de timing niet goed. Maar doorzetten werkt echt. Binnenkort exposeer ik met een aantal kunstenaars in Museum Belvédère in Friesland.’ Erik: ‘Ook niet onbelangrijk: Rob hielp ons met het vinden van de juiste toon in de benadering van musea en galeries.’ Rob: ‘Je moet doorzetten, maar niet stalken.’ Tijdens de residentiemasterclass Spacemakers ‘maken’ de kunstenaars de ruimte. Galerie Pouloeuff werd omgebouwd tot atelier en daarna tot complete expositie in slechts een maand tijd. Tegelijk zette Rob zijn ervaring in om de kunstenaars te helpen bij hun artistieke en inhoudelijke ontwikkeling, ambities en plannen. Hebben jullie veel van Rob geleerd? Karina: ‘Vaak staan succesvolle kunstenaars ver van je af. Ik vond het mooi om naast een kunstenaar te staan die al zoveel ervaring heeft opgebouwd in de kunstwereld. Rob is een geweldige mentor.’ Rob (lachend): ‘Meester.’ Samantha: ‘Ik vind het lastig om advies te vragen, nu kregen we een mentor aangereikt.’ Rob: ‘Het zal je verbazen hoe weinig goede feedback je krijgt als kunstenaar. Tijdens een opening zal niemand zeggen: Zeg, ik vind je werk niks, want zo en zo.’

Het werk van Erik Aardema

Erik Aardema

Karina Puuffin

Rob Voerman Samantha Vlaming

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

Erik: ‘Het was goed om van Robs werkproces te leren. Ik dacht dat hij als succesvol kunstenaar heel anders zou werken, maar eigenlijk zijn er veel overeenkomsten.’ Karina: ‘Het enige wat ik niet meer kan horen, is het woord ‘maquette’.’ Wat heb jij met maquettes, Rob? Rob: ‘Ik werk vaak aan grote projecten, die moet je zorgvuldig plannen. Dus begin ik altijd met een maquette van een museumzaal of galerie.’ Karina (lachend): ‘Ik heb het geprobeerd, die maquettes. Maar ik wil juist dat een werk ontstaat. Niet dat het van tevoren helemaal uitgedacht wordt.’ Rob: ‘Je moet natuurlijk doen wat bij je past. Ik kan veel aanreiken, maar uiteindelijk is het aan jullie om er iets mee te doen. Als jullie ooit een expositie in het Tate Modern in Londen hebben, hoop ik dat jullie terugdenken aan wat die ouwe Rob Voerman zei.’ Spacemakers is een project voor kunstenaars die al een aantal jaar werken als beeldend kunstenaar. Welke uitdagingen zijn er als je een paar jaar afgestudeerd bent? Samantha: ‘Voor mij is dat de balans vinden tussen een stabiel inkomen en mijn kunstenaarspraktijk in stand houden. Ik geef drie dagen in de week les en dat vraagt veel. Van Rob heb ik geleerd dat er manieren zijn om goed te kunnen leven van het kunstenaarschap.’ Erik: ‘Ik herken die strijd tussen bijbaantjes en werk maken en tegelijk een weg te vinden in de kunstwereld. Dat is nu nog een zoektocht.’ Rob: ‘In het begin van mijn carrière heb ik ook bijbaantjes gehad. Ik vond laatst een brief terug waarin ik solliciteerde op een baan om goudvissen van en naar Nederland

te vervoeren. Die mensen hadden natuurlijk wel door dat het niet mijn roeping was.’ Jullie werkten een maand lang dag en nacht in de galerie. Hoe was het om te werken in Naarden-Vesting? Erik: ‘Het was voor ons allemaal de eerste keer dat we hier waren. Toen ik voor het eerst de vesting in kwam rijden, was ik enorm onder de indruk van de vestingmuren. Vooral die punten. Het is bijzonder om te zien hoe dat opgebouwd is. Daar heb ik me in mijn werk door laten inspireren.’ Karina: ‘Tijdens deze residentie zijn we allemaal geïnspireerd geraakt door de ruimte van de galerie en door de stad Naarden. Ik heb gekeken naar de vormen in de omgeving. Ik zag veel patronen in de stad terugkomen: in de gebouwen, de ramen en de wegen. Alle vormen die je in mijn werk ziet, zijn geïnspireerd op de vesting.’ Rob, kun jij de kunstenaars nog een wijze les meegeven? Rob: ‘Ze zeggen weleens: kunstenaars moeten lijden, maar ik vind juist de lol in de dingen die je maakt belangrijk. Daardoor weet je vaak of je op de goede weg zit. Althans, dat is mijn ervaring.’

Erik Aardema

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

Journey with attributes van Samantha Vlaming

Mayke Verhoeven Deelnemer Spacemakers 2019

‘I

FOTO’S: RON VAN EWIJK

n 2020 heb ik een residentie gedaan in Osnabrück, Duitsland. De werk ruimte was een prachtige oude fabriek in een gebied met een kolenmijn en waar fossielen te vinden zijn. Uit deze werkperiode is de expositie ‘Labor’ ontstaan. Tijdens de pandemie heb ik het geluk gehad om in verschillende exposities en residenties te kunnen werken. Een daarvan was het Opium Atelier van AVROTROS, waarbij ik om de dag geïnterviewd werd voor Radio 4. Ik heb me hier vooral beziggehouden met het 17e-eeuwse vanitasstilleven. Vanitas staat voor ijdelheid en leegheid. Via voorwerpen wordt de tijdelijkheid van alles weergegeven. Het benadrukken van tijdelijkheid is voor mij ook een reden om werk van suiker te maken.’

Samantha Vlaming

‘Tijdens deze werkperiode was ik volledig met mijn eigen proces bezig. Wat ik tijdens Spacemakers erg fijn vond was de samenwerking met de andere kunste naars: Meg Forsyth, Pris Roos, Janneke Kornet en Filipe van Laar. Ook na onze werkperiode hebben we contact gehouden. Naast mijn werk als kunstenaar werk ik als curator voor Willem Twee kunstruimte in Den Bosch. Ik heb daar een tentoonstelling gemaakt met werk van Meg Forsyth in combinatie met werk van Kim van Erven.’ ‘Kort voor ik meedeed aan Spacemakers, heb ik werk gemaakt voor de korte film Stuff. Hierin wordt het verhaal verteld van interieurinkoper Helen (Georgina Verbaan) bij wie wordt ingebroken. Door dit project heb ik meer geleerd over film en fotografie. Dit is terug te zien in het werk dat ik nu aan het maken ben. Op dit moment ben ik bezig met een samenwerking met fotograaf Nol Havens. Ik werk met hem aan een serie fotografische stillevens.’

MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

, MAYKE VERHOEVEN

Suikersculpturen Karina Puuffin

MSTRCLSS

Keep an Eye AIR (Artist in Residence)

Pastoe

Samenwerking met de Dooyewaard Stichting

oe is het eigenlijk om kunstenaar te zijn? Studenten Bachelor Fine Art aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) bereiden zich voor op een leven als kunstenaar. Maar hoe ziet die beroepspraktijk eruit? Om daar een beter beeld van te krijgen start er een bijzonder project. Een artist in residence op de opleiding. Om dit bijzondere idee mogelijk te maken is Keep an Eye een samenwerking gestart met HKU Bachelor Fine Art. Het curriculum van de HKU is erop gericht om het denken richting te geven vanuit het avontuur van het maken. Vanuit deze gedachte is de wens ontstaan om een inspirerende professionele kunstenaar aan het werk te zien. Iemand die je deelgenoot maakt van zijn of haar proces, aan wie je vragen kunt stellen en van wie je kunt leren.

Hoe bijzonder is het om als kunstenaar in een atelier te mogen werken waar beroemde meesters als Piet Mondriaan, Ferdinand Hart Nibbrig en Anna Sluijter vroeger gewoond en gewerkt hebben? Deze bekende kunstenaars werden aangetrokken door het afwisselende landschap en de levendige kunstenaarsscene in het Gooi eind 19e eeuw en begin 20e eeuw. De Dooyewaard Stichting beheert historische ateliers en stelt prijzen, stipendia en tijdelijke werkruimte beschikbaar voor hedendaagse beeldend kunstenaars. Het gaat om postacademische of midcareer kunstenaars die zich verder willen ontwikkelen. Een bijzondere prijs is het stipendium dat de stichting elk jaar uitreikt aan een jonge kunstenaar. De uitreiking vindt plaats na zorgvuldige selectie, tijdens de eindexamenexpositie Fine Art van de Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht. De stipendiumwinnaar ontvangt een werkbeurs en kan een jaar lang gratis wonen en werken in het atelier van de Dooyewaard Stichting. Aan het eind van het stipendiumjaar wordt het werk geëxposeerd in Galerie Pouloeuff.

Vanaf 2021 wordt elk jaar een kunstenaar uitgenodigd om gedurende drie dagen per week gebruik te maken van een atelier op de HKU Pastoe-locatie. In dit atelier werkt deze kunstenaar aan de ontwikkeling van het eigen beeldende werk. De kunstenaar stelt het atelier op gezette tijden open voor studenten om met hen in gesprek te gaan over de ontwikkelingen binnen het werk en over zijn of haar ervaringen met het kunstenaarschap. De kunstenaar maakt actief gebruik van de werkplaatsen en nodigt studenten uit voor samenwerking en assistentie. Daarnaast worden er ook gastlessen en workshops gegeven. Keep an Eye Air Pastoe geeft de HKU-studenten niet alleen de mogelijkheid om met ervaren kunstenaars over hun werk te spreken, maar ook om hen actief aan het werk te zien in het atelier of in de werkplaats. Het project wordt afgesloten met een expositie en een publicatie. Het kunstenaarsduo Sander Breure & Witte van Hulzen bijt het spits af.

100

Witte van Hulzen

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

UITTIP DJANGO VAN ARDENNE

Lieven Hendriks docent HKU Fine art en beeldend kunstenaar

Collectie DE.GROEN in Arnhem

idden in het centrum van Arnhem vind je Collectie DE.GROEN, een particuliere collectie van hedendaagse kunst. Marjolein de Groen en Peter Jordaan, beiden kunstenaars, hebben in 2017 de deuren geopend van het voormalige statige bankgebouw om hier wisselende presentaties te maken uit hun eigen groeiende collectie. Het pand uit 1905 is met een bijzondere verbouwing in ere hersteld om de collectie optimaal te huisvesten. Op de begane grond en in de kelder vinden jaarlijks drie tentoonstellingen plaats; de nadruk ligt op jonge hedendaagse kunstenaars. Deze presentaties zijn vrij toegankelijk en wisselen om de drie maanden. Op de bovenste verdiepingen tonen Marjolein en Peter een wisselende selectie uit hun eigen collectie. Deze presentaties zijn enkel op afspraak te bezoeken door inschrijving op een rondleiding (zie website).

STUDIO SCHUURMAN

Tijdens zo’n rondleiding vertelt Marjolein of Peter over de persoonlijke band die zij met de werken en de kunstenaars hebben. Anekdotes vormen vaak de achtergrond van hun verhaal over de werken, die zij meestal in het atelier van de kunstenaar verwierven. Het spannende aan hun collectie is dat die heel divers is: van videowerk, schilderkunst

en installaties tot sculptuur en fotografie. De hedendaagse kunst is hier in de volle breedte te vinden. Het is een bijzondere ervaring hoe zij hier op een persoonlijke, liefdevolle manier met de kunst omgaan. Zo’n rondleiding is echt een aanrader. Op de begane grond zit een fijn café met een groot terras waar je ondanks de drukte op straat heerlijk rustig kunt zitten. Houd de website in de gaten voor de programmering van de tentoonstellingen. Je kunt je via de site inschrijven voor de rondleidingen. Daarnaast worden er avonden georganiseerd waar kunstenaars met het publiek in gesprek gaan over hun werk.

Collectie DE.GROEN Weverstraat 40 Arnhem www.collectiedegroen.nl Met werk van Kees Goudzwaard, Jeroen Jongeleen, Maria Roosen, Jeroen Eisenga, Johannes Langkamp, Jaap Kroneman, Hester Oerlemans, Berndnaut Smilde en vele anderen.

Marjolein de Groen MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

101

MASTRCLSS

FOTO’S: SANNE PEPER

Fashionshow: scheepsdok als modewalhalla

102

p een bijzondere locatie in Amsterdam Noord presenteerde de Rietveld Academie de Fashionshow. De jaarlijkse presentatie van de modeafdeling van de Gerrit Rietveld Academie werd gehouden in projectruimte Pre-reserved, een voormalig scheepsdok. Tijdens een multidisciplinaire show met performatieve elementen en interacties, participatie en conversatie maakten bezoekers kennis met de ontwerpers en hun projecten. De modeafdeling werkte samen met curator Eduardo Leon, Rietveldalumnus grafische vormgeving. Hij is actief in het modedomein en geeft regelmatig workshops en gastcolleges op de academie. Te zien waren afstudeerprojecten van Bonnie Ogilvie, Chiara Frenzel, Emilia Christina Honnebier, Emma Lou Burkel, Karly Gerharts,Gosha Woch, Millie Honnebier, Riun Jo en Roxane Mbanga. In aanloop naar hun afstudeerproject namen zij deel aan masterclasses van inspirerende coaches uit het werkveld. Deze masterclasses werden mogelijk gemaakt door Keep an Eye.

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN

CONTACT Neem gerust contact op met Keep an Eye als je iets wilt weten over de activiteiten of als je wilt deelnemen aan een van de projecten. Keep an Eye is altijd op zoek naar goede ideeën of nieuwe initiatieven. Bel of mail ons. Je kunt contact opnemen met Catherine Clavaux, senior projectleider Keep an Eye Foundation. DANK De Keep an Eye Foundation bedankt alle betrokkenen bij de projecten. Natuurlijk alle (kunst)opleidingen waar wij intensief mee samenwerken. Daarnaast zijn wij blij met de samenwerking met alle partners waarmee wij prachtige projecten voor jong talent realiseren. NIEUW Luister naar onze podcast en schrijf je in voor de nieuwsbrief. Keep an Eye Foundation Cattenhagestraat 16 1411 CT Naarden Vesting 035-6951277 mail.ons@keepaneye.nl www.keepaneye.nl

COLOFON redactie en samenstelling Catherine Clavaux, Mylène Hogenhuis-Berghs interviews Juliette de Swarte essay fotografie Sarah van Binsbergen eindredactie Frans Hempen, de zoele haven ontwerp Joanna Greve, de zoele haven drukwerk Tuijtel © 2021 MAGjeZIENenHOREN #5 / 2022

103

STROOM, 2021, INFINITY POOL JORIEN ABERKROM ELINE BOERMA SARA PLANTEFÈVE-CASTRYCK TAMAR FRANK FOTO: JANNEKE VEERMAN

www.keepaneye.nl 104

2022 / #5 MAGjeZIENenHOREN