Οι ανάγκες των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας (των παππούδων και γιαγιάδων μας)
Το πέρασμα στην τρίτη ηλικία μπορεί να αποτελέσει μια δύσκολη περίοδο στη ζωή των ανθρώπων τόσο των ιδίων, όσο και των οικείων τους. Η αίσθηση ότι παύει κάποιος να είσαι ενεργός, χρήσιμος και απαραίτητος για τους άλλους είναι ένα ισχυρό πλήγμα για αυτούς που περνάνε στις τάξεις των ηλικιωμένων, πολύ περισσότερο αυτών που είναι εξαρτημένοι για την επαρκή τους διαβίωση από άλλους ανθρώπους, τους φροντιστές τους.
• Τα γηρατειά δεν είναι ασθένεια, αλλά η φυσική κατάληξη όλων μας. Οι ηλικιωμένοι αποτελούν ένα πολύτιμο κεφάλαιο και πηγή εμπειρίας και γνώσης, η οποία δεν πρέπει να μείνει αναξιοποίητη. • Όμως, στη σύγχρονη κοινωνία, που όλα αξιολογούνται με γνώμονα την ομορφιά, τη δύναμη και τη δόξα υπερισχύει η αντίληψη ότι τα γηρατειά είναι μία ανάξια και αξιοθρήνητη κατάσταση, καθώς συνδέονται κυρίως με την ασθένεια και τη μιζέρια. Μία τέτοια προκατάληψη δηλητηριάζει την ψυχή του ατόμου σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, κάνοντάς τον να αισθάνεται απέχθεια προς τη διαδικασία της γήρανσης. • Δυστυχώς, συχνά οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζονται ως βάρος από το οποίο πρέπει να απαλλαγούμε, παρά ως ένα σημαντικό και πολύτιμο κομμάτι της κοινωνίας.
Προβλήματα των Ηλικιωμένων • Από τις πνευματικές ικανότητες παρατηρείται μείωση της μνήμης. • Αρκετά συχνή στα άτομα της τρίτης ηλικίας είναι και η κατάθλιψη. Υπολογίζεται ότι ένας στους 3 ή 4 ηλικιωμένους πάσχει από κατάθλιψη. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι τα εξής: Όλα είναι μαύρα. Η σκέψη λιμνάζει. Δεν χαίρονται με τίποτε, όπως π.χ. τα παιδιά του ή τα εγγόνια. Δεν ενδιαφέρονται. Κουράζονται εύκολα και έχουν μειωμένη ενεργητικότητα. • Έχουν χάσει την αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Είναι ανήμποροι να κάνουν σχέδια για το μέλλον που να αφορούν τον εαυτό τους ή τα πρόσωπα που αγαπάν
• Όμως η Τρίτη Ηλικία μπορεί να είναι μία ευχάριστη περίοδος με πολλές εναλλακτικές λύσεις. Αρκεί η φλόγα της ψυχής να ανάβει, ώστε να κινητοποιεί τον ηλικιωμένο για προβληματισμό, δράση και ενδιαφέρον προς τη ζωή. • Και η Τρίτη Ηλικία δίνει τη δυνατότητα για όμορφες εμπειρίες δημιουργικής απασχόλησης. Όποια και αν είναι η φυσική κατάσταση του ηλικιωμένου, μπορεί σε διαφορετικό βαθμό να αναπτύξει ικανότητες και δεξιότητες, να ανακαλύψει νέα ενδιαφέροντα και ταλέντα, να κάνει ότι αδυνατούσε στο παρελθόν. • Άτομα προχωρημένης ηλικίας μπορούν να συνεχίσουν την κοινωνική τους συνεισφορά και να εμπνεύσουν με το θάρρος, τη ζωτικότητα, τη γοητεία της προσωπικότητάς τους άτομα νεότερης ηλικίας.
Τι χρειάζονται οι ηλικιωμένοι για να νιώθουν ικανοποίηση και χαρά. • Να νιώθουν χρήσιμοι, να νιώθουν πως τους χρειαζόμαστε, και πως οι αγαπημένοι τους άνθρωποι τους έχουν ανάγκη. • Να έχουν πολλαπλές δραστηριότητες. • Να είναι κοινωνικοί αυτόνομοι, να κάνουν δουλειές του σπιτιού να μαγειρεύουν, να καθαρίζουν, να προσέχουν τα εγγόνια τους . • Να αποφεύγουν την απομόνωση και αδράνεια. • Να έχουν κοντά τους τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα • Ο καλύτερος τρόπος αντιμετωπίσεως των ψυχικών καταστάσεων είναι η προετοιμασία για την ηλικία αυτή από πολύ νωρίτερα, οπότε πολλές καταστάσεις μπορούν να προληφθούν. • Υπάρχουν όμως και ηλικιωμένοι οι οποίοι διατηρούν την πνευματική τους διαύγεια και ζωηράδα και σε πολύ προχωρημένη ηλικία. Τέτοια παραδείγματα μας έχουν δώσει η ιστορία, η πολιτική και τα γράμματα. Συνήθως αυτοί διατηρούν ακμαίες τις δυνάμεις τους και είναι ικανοί για δουλειά, πράγμα που τους καταξιώνει και στην κοινωνία είναι χρήσιμοι.
• Η μελαγχολία της τρίτης ηλικίας μπορεί να αντιμετωπιστεί πολύ εύκολα: με στοργή, αγάπη και δημιουργική αξιοποίηση του χρόνου των ηλικιωμένων. Η ανθρώπινη παρουσία συχνά είναι σπουδαιότερη από τη φαρμακευτική αγωγή. • Οι νεότεροι πρέπει να κατανοήσουν τις ανάγκες των ηλικιωμένων. Όταν γίνουν κατανοητές οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους, τότε θα είναι διαφορετική και η αντιμετώπισή τους από τις νεότερες γενεές. • Η λύση, προκειμένου να γεφυρωθεί το χάσμα των γενεών και να συνυπάρξουν αρμονικά οι νέοι με τους μεγαλύτερους, δεν είναι άλλη από την κοινωνική παιδεία. Η εκπαίδευση στο σπίτι, στο σχολείο, στην κοινότητα, στην κοινωνία γενικότερα, είναι ιδιαίτερα σημαντική για να απαλειφθούν οι ανισότητες μεταξύ των ηλικιακών ομάδων.
Απαιτείται λοιπόν: • Να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε σε σχέση με τα γηρατειά και τους ανθρώπους της Τρίτης Ηλικίας. • Να δημιουργηθούν περιβάλλοντα φιλικά προς την Τρίτη Ηλικία. • Να προσαρμοστούν τα συστήματα υγείας στις ανάγκες των ηλικιωμένων. • Να αναπτυχθούν τα κατάλληλα συστήματα για τη μακρά και την κατάλληλη φροντίδα των ηλικιωμένων. • Να προσπαθήσουμε να εντάξουμε τους ηλικιωμένους στην παραγωγική διαδικασία της κοινωνίας, ζητώντας τους να προσφέρουν εθελοντικά σε τομείς που δεν απαιτούν ρώμη, αντοχή και σύγχρονη τεχνογνωσία, αλλά εμπειρία και γνώση, τους κάνουμε να νοιώθουν χρήσιμοι και ζωντανοί και ταυτόχρονα βγαίνουμε όλοι κερδισμένοι.
Φροντίδα των Ηλικιωμένων • Οι ηλικιωμένοι, που προσέφεραν και εργάστηκαν στην κοινωνία, δικαιούνται από το κράτος υπηρεσιών που θα τους βοηθούν να συμβιούν ευκολότερα με τα προβλήματα υγείας και λειτουργικής ανεπάρκειας που έχουν και όχι να αποβάλλονται βίαια από την κοινωνία. Το κράτος, η πολιτεία, οι φορείς κοινωνικής πολιτικής έχουν χρέος έναντι των ηλικιωμένων. • Η οικογένεια όμως, θα πρέπει να αναλάβει την προσφορά φροντίδας, χρόνου και αγάπης στα γηραιά μέλη της. Τούτο βεβαίως δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά διαφορετικά θα γίνουμε μία κοινωνία οίκων ευγηρίας, ψυχρή με μεγαλύτερη μοναξιά για τα ηλικιωμένα μέλη. • Το ιδανικό μοντέλο για όλους είναι αυτό της παραδοσιακής οικογένειας, στο οποίο οι παππούδες μεγάλωναν μαζί με τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Σήμερα κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο.
Στάση της Πολιτείας- Κοινωνίας απέναντι στους ηλικιωμένους • Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων ( Κ.Α.Π.Η. ) Τα περισσότερα Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων της χώρας προσφέρουν συμβουλευτική και ψυχοσυναισθηματική στήριξη, οδηγίες για ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη, οργανωμένη ψυχαγωγία, αλλά και κατ’ οίκον εξυπηρέτηση και βοήθεια στο σπίτι για άτομα που έχουν τέτοιες ανάγκες. Επιπλέον, στις εγκαταστάσεις των Κ.Α.Π.Η. υπάρχει καφενείο, στο οποίο τα μέλη μπορούν να κάνουν συντροφιά μεταξύ τους. • Τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων Κ.Η.Φ.Η. Προσφέρουν στους ηλικιωμένους δημότες ευκαιρίες για διασκέδαση, παρέα και κοινωνικές εκδηλώσεις, υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, υπηρεσίες προσωπικής υγιεινής αλλά κυρίως συντροφικότητα, ενδιαφέρον και προσοχή.
• Βοήθεια στο σπίτι Απευθύνεται σε άτομα της τρίτης ηλικίας που δεν αυτοεξυπηρετούνται πλήρως και άτομα με κινητικές δυσλειτουργίες και ειδικά προβλήματα, με προτεραιότητα αυτούς που ζουν μόνοι τους ή δεν έχουν την πλήρη φροντίδα της οικογένειας ή που το εισόδημά τους δεν τους επιτρέπει να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες υπηρεσίες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Η φροντίδα είναι δυνατόν να ξεκινά από απλές επισκέψεις κοινωνικών λειτουργών και να περιλαμβάνει μέχρι και τα καθημερινά ψώνια και τη φροντίδα του σπιτιού. Εάν οι καταστάσεις είναι σοβαρότερες, τους ετοιμάζουν το φαγητό τους, ή τους κάνουν φυσικοθεραπείες, ή τους παρέχουν φάρμακα ή μεριμνούν για την περιοδική νοσηλεία τους.
• Δημόσιοι και ιδιωτικοί Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων (οίκοι ευγηρίας) Αμέτρητοι είναι οι οίκοι ευγηρίας, είτε δημόσιοι είτε ιδιωτικοί, οι οποίοι σκοπό έχουν να φιλοξενούν ηλικιωμένους και να αναλαμβάνουν την φροντίδα και περιποίησή τους. Στους ιδιωτικούς οίκους ευγηρίας γίνονται δεκτά και άτομα περιορισμένης αυτοεξυπηρέτησης, ενώ στους δημόσιους το άτομο πρέπει οπωσδήποτε να αυτοεξυπηρετείται και να μην πάσχει από κάποιο νόσημα ή σύνδρομο που το κάνει ανήσυχο και ακατάλληλο για συμβίωση. Σε κάθε περίπτωση, τα ιδιωτικά γηροκομεία αποτελούν μία αξιοπρεπή λύση, την οποία, όμως, πολλοί ηλικιωμένοι με τις οικογένειές τους απορρίπτουν τον τελευταίο καιρό, λόγω υψηλού κόστους. Και καθώς οι συντάξεις των ηλικιωμένων συχνά δεν «φτάνουν» για να καλύψουν τα τροφεία του γηροκομείου, συχνά ενισχύουν το ποσό και τα παιδιά τους. Οι περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, όμως, κάνουν τα τελευταία χρόνια τους οίκους να μοιάζουν περιττή πολυτέλεια. Έτσι, πολλοί από αυτούς τους ηλικιωμένους καταλήγουν στα σπίτια των παιδιών, στα οποία πολλές φορές υπάρχει ένας άνεργος που μπορεί να τους φροντίσει, επωφελούμενος ταυτόχρονα από την σύνταξή τους.
Συνεργάστηκαν οι μαθητές/τριες της Α 1 τάξης • • • •
Κωνσταντίνος Γρηγορόπουλος Μαριέττα Μελισσινά Παναγιώτης Καπριανός Ευχαριστούμε για την προσοχή σας
Οι Πηγές μας: Διαδίκτυο